Περί Υγείας 33

COVER.indd 21

17/10/2023 2:49:26 μμ

ADDS.indd 1

17/10/2023 2:50:42 μμ

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Covid-19

TEYXOΣ 33 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2023

Γρίπη

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κωνσταντίνα Κόντα ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Βασίλης Παπαδάκης vasilis@allabouthealth.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Απαρτίζεται αποκλειστικά από συντάκτες Υγείας ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Ασκητής Θάνος Ζαζάνη Αγγελική Κουτσογιάννη Κατερίνα Μαρκόπουλος Χρήστος Μιχαλοπούλου Παρασκευή Παπαζαφειρίου Ζαφειρένια Παππά Αθανασία ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Παναγιώτα Α. Αλευρίτη ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν.

100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Οδηγίες του υπουργείου Υγείας για το επικαιροποιημένο εμβόλιο..........2

Υπάρχει και μακρά γρίπη εκτός από μακρά Covid................................4

Αντιγριπικός εμβολιασμός Έξι εμβόλια στην αγορά..................................................................................5

Παρασκευή Μιχαλοπούλου, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» Συμπτώματα καρκίνου του μαστού............................................................6

Edito Άνοιξε η πλατφόρμα εμβολιασμού

Η

πλατφόρμα των ραντεβού άνοιξε στις 1610-2023 στο emvolio.gov.gr, εκκινώντας

τον εμβολιασμό που θα λάβει χώρα σε 352 εμβολιαστικά κέντρα. Ο εμβολιασμός για τις ηλικίες 5 έως 11 ετών ξεκίνησε στις 23 Οκτωβρίου. Στις ομάδες που συστήνεται ο εμβολιασμός θα

Δρ Χρήστος Μαρκόπουλος, διευθυντής Κλινικής Μαστού

αποσταλεί sms, ενώ θα συνεχιστεί και το πρό-

- Ιατρικό Κέντρο Αθηνών – Μαρούσι

γραμμα κατ’ οίκον. Ο εμβολιασμός γίνεται 3 μή-

Αντιμετώπιση καρκίνου μαστού στις ηλικιωμένες................................7

νες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό ή τη νόσηση.

Δρ Θάνος Ασκητής, ψυχίατρος – σεξολόγος

Ας υπογραμμιστεί ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο

Η σεξουαλική ζωή μετά τη μαστεκτομή..................................................8

Καρκίνος μαστού και ομάδες υποστήριξης

μπορεί να το κάνει και κάποιος που δεν έχει λάβει τον βασικό εμβολιασμό. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με όσα ανέφερε η κα

Η ψυχολογική βοήθεια μπορεί να αποδειχτεί σημαντική................ 10

Θεοδωρίδου, η γονιδιοματική επιτήρηση παγκο-

Αθανασία Παππά, επισκέπτρια υγείας

σμίως δείχνει ότι ο αρχικός ιός, ο ιός Γιουχάν, όπως

Τι θέλουν οι ασθενείς από τους γιατρούς............................................... 12

και οι συνεχείς παραλλαγές του οι οποίες μας τα-

Συνέντευξη Ιωάννα Τσόκα «Στη Sanofi αναζητούμε τα θαύματα της επιστήμης

λαιπώρησαν, η ΑΛΦΑ, η ΒΗΤΑ η ΓΑΜΑ και ιδιαίτερα η ΔΕΛΤΑ δεν ανιχνεύονται, πλέον, στην ανθρώπινη κοινότητα, γεγονός σημαντικό για τη συνέχεια της εμβολιαστικής μας κάλυψης. Η παραλλαγή που

για να βελτιώνουμε τις ζωές των ανθρώπων»................................. 14

επικρατεί πλέον της Όμικρον είναι η XBB1 με αρ-

Ρευματοειδής Αρθρίτιδα

κετές υποπαραλλαγές.

Εκστρατεία ενημέρωσης με πρωτοβουλία της AbbVie................. 15

Κύριος στόχος, είναι η προστασία και ο εμβολι-

Θρόμβοι αίματος Έξι παράγοντες κινδύνου........................................................................... 16

ασμός των ατόμων που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Δεν μιλάμε για μαζικό εμβολιασμό, αφού επιλέγονται οι ομάδες που έχουν αυξημέ-

Θεραπεία εκζέματος

νο κίνδυνο και οι άνθρωποι που για δικό τους

Με σπρέι ζωντανών βακτηρίων.............................................................. 17

λόγο θέλουν να εμβολιαστούν, όπως επεσήμανε

Ψωριασική αρθρίτιδα

η κα Θεοδωρίδου.

Ποια τα αίτια, τα συμπτώματα, η διάγνωση και η θεραπεία............ 18

Διαχείριση και ασφάλεια φαρμάκων Είναι σημαντική η πρόληψη και η επικοινωνία με τον γιατρό......... 20

Η κα Αγαπηδάκη, έχοντας η ίδια επιμεληθεί το θέμα της επάρκειας των εμβολίων, είπε πως η χώρα μας διαθέτει 1,6 εκατ. εμβόλια για την επικαιροποιημένη έκδοση που στοχεύει στο στέλε-

Καρκίνος προστάτη

χος ΧΒΒ1.5 του SARS-CoV-2.

Οι επιθετικές θεραπείες συχνά αποδεικνύονται άσκοπες............ 22

Γενικά ο εμβολιασμός του πληθυσμού κατά της

Κατερίνα Κουτσογιάννη, πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας

COVID-19 για την περίοδο 2023-2024 θα γίνεται με

«ΡευΜΑζην», α’ αντιπρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδας Η ύφεση στη ρευματοειδή αρθρίτιδα...................................................... 23

το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο κατά της COVID (BioNTech/Pfizer, Comirnaty, Monovalent XBB1.5) που έχει παραλάβει η χώρα μας.

Ψυχική υγεία

Εμβολιαστείτε, λοιπόν, οι ομάδες κινδύνου για να

Η καθυστερημένη διάγνωση του αυτισμού

έχουμε ένα χειμώνα με τις λιγότερες απώλειες…

μπορεί να τη βλάψει....................................................................................... 24

HPV Γιατί είναι σημαντικός ο εμβολιασμός.................................................. 25

Από τη σύνταξη Αφροδίτη Ντάικου

| περί υγείας |

EDITO_PY33_R.indd 1

1

17/10/2023 3:57:39 μμ

Νέο επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά της Covid-19 Η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου και η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη παρουσίασαν αναλυτικά τις κατευθυντήριες οδηγίες για τον εμβολιασμό του πληθυσμού (2023-2024) με το επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά της Covid-19.

Η

Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συστήνει για την χρονική περίοδο 2023/24, τον εμβολιασμό έναντι της COVID-19 με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, των ατόμων εκείνων που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσο λόγω ηλικίας, υποκείμενου νοσήματος ή κατάστασης και συγκεκριμένα: Για όλα τα άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω. Επίσης, σχετικά με τις ηλικίες 6 μηνών έως 59 ετών, ο εμβολιασμός συστήνεται για άτομα με υποκείμενα νοσήματα και καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου. Ταυτόχρονα, συστήνεται σε όλα τα άτομα με ανοσοκαταστολή, στις εγκυμονούσες γυναίκες, καθώς και στους επαγγελματίες υγείας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πέρα από τις ομάδες για τις οποίες συστήνεται ο εμβολιασμός κατά της Covid-19 με το επικαιροποιημένο εμβόλιο, μπορεί οποιoσδήποτε πολίτης επιθυμεί να εμβολιαστεί. Έτσι, υπάρχουν συστάσεις της Επιτροπής για τις ομάδες κινδύνου, αλλά δυνητικά δικαιούχοι είναι όλοι οι πολίτες. Άρα, και τα υγιή άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών, μπορούν να εμβολιαστούν, εφόσον το επιλέξουν. Το ελάχιστο προτεινόμενο μεσοδιάστημα από προηγούμενο εμβολιασμό ή νόσηση για τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο για τη χρονική περίοδο 2023-2024, είναι τουλάχιστον 3 μήνες. Επισημαίνεται ότι η διαθεσιμότητα αποτελεσματικής (επί του παρόντος) αντιϊκής θεραπείας για τη νόσο COVID-19 δεν υποκαθιστά τα οφέλη του εμβολιασμού. Οι πολίτες μπορούν να κλείσουν το ραντεβού τους με τους ίδιους τρόπους που ίσχυαν έως τώρα: μέσω της πλατφόρμας emvolio.gov.gr και μέσω τον φαρμακείων. Επιπλέον, οι πολίτες που έχουν ήδη προγραμματισμένο ραντεβού για το παλιό εμβόλιο, θα λάβουν ένα ενημερωτικό SMS επαναπρογραμματισμού για το νέο. Η πλατφόρα εμβολιασμών έχει, ήδη, ανοίξει για όλους τους πολίτες, ώστε να κλείσουν τα ραντεβού τους. Η έναρξη εμβολιασμών ανά ηλικιακή ομάδα έχει ως εξής: l Για τα παιδιά 6 μηνών έως 11 ετών: η ημερομηνία έναρξης εμβολιασμών είναι η Δευτέρα 23 Οκτωβρίου. l Για τους πολίτες 12 ετών και άνω: η ημερομηνία έναρξης εμβολιασμών είναι η Δευτέρα 16 Οκτωβρίου.

Σχετικά με τους κανόνες εμβολιασμού για τον γενικό πληθυσμό l

Για τα παιδιά 6 μηνών έως 4 ετών: όσα έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα εμβολιαστούν με 3 δόσεις από το νέο εμβόλιο. Επιπλέον, όσα δεν

2

H αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη.

έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο. l Για τα παιδιά 5 έως 11 ετών: τα παιδιά που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους, είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι να εμβολιαστούν με 1 δόση του νέου εμβολίου. Επιπλέον, όσα δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο. l Για τους πολίτες 12 ετών και άνω: οι πολίτες που έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους, είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Οι ανεμβολίαστοι πολίτες είναι δικαιούχοι να εμβολιαστούν με 1 δόση του νέου εμβολίου. Τέλος, οι πολίτες που δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο.

Για τις ευπαθείς ομάδες

Για τα παιδιά 6 μηνών έως 4 ετών: όσα έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά, ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου. l Σύμφωνα με την κρίση του θεράποντα ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό), τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα πρέl

πει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις από το νέο εμβόλιο. Τα παιδιά που δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο. l Για τα παιδιά 5 έως 11 ετών: όσα έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους, είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου σύμφωνα με την κρίση του θεράποντα ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό). Τα ανεμβολίαστα παιδιά είναι δικαιούχοι και θα πρέπει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις του νέου εμβολίου. Όσα δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (π.χ. έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο. l Για τους πολίτες 12 ετών και άνω: όσοι έχουν ολοκληρώσει το βασικό σχήμα εμβολιασμού τους, είναι δικαιούχοι μίας δόσης με το νέο εμβόλιο, 3 μήνες μετά τον τελευταίο εμβολιασμό τους. Στα άτομα αυτά ενδέχεται να χορηγηθούν επιπλέον δόσεις επικαιροποιημένου εμβολίου σύμφωνα με την κρίση του θεράποντα ιατρού (3 μήνες επίσης μετά τον τελευταίο εμβολιασμό). Οι ανεμβολίαστοι πολίτες είναι δικαιούχοι και θα πρέπει να εμβολιαστούν με 3 δόσεις του νέου εμβολίου. Πολίτες που δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα εμβολιασμού τους (έχουν κάνει μόνο την 1η δόση και περιμένουν για την 2η) με το παλαιό εμβόλιο, πρέπει να ολοκληρώσουν τον εμβολιασμό τους με το νέο.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η διενέργεια κατ’ οίκον εμβολιασμών θα συνεχιστεί κανονικά, με το νέο επικαιροποιημένο εμβόλιο. l Το επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά του κορωνοϊού μπορεί να χορηγηθεί ακόμη και την ίδια μέρα με το αντιγριπικό εμβόλιο - αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία - όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά το αντιγριπικό εμβόλιο. l Η ολοκλήρωση του αρχικού σχήματος εμβολιασμού (για τους ατελώς εμβολιασμένους πολίτες που είχαν κάνει π.χ. την πρώτη δόση εμβολιασμού) θα γίνει με το νέο εμβόλιο. Το διάστημα που πρέπει να περάσει από τον 1ο εμβολιασμό είναι το ίδιο που προβλεπόταν και με το προηγούμενο εμβόλιο (8 εβδομάδες). l Σχετικά με την νόσηση, η σύσταση της Επιτροπής είναι να διενεργείται ο εμβολιασμός 3 μήνες μετά. u l

| περί υγείας |

emvoliasmos covid_L.indd 2

17/10/2023 2:51:48 μμ

ADDS.indd 6

17/10/2023 2:52:38 μμ

Υπάρχει και μακρά γρίπη εκτός από μακρά COVID Τα μακροχρόνια συμπτώματα μετά από λοιμώξεις του αναπνευστικού δεν είναι νέο φαινόμενο.

M

ια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό eClinicalMedicine, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν μακροχρόνια συμπτώματα μετά από οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις. Αυτό είναι το πιο πρόσφατο συμπέρασμα από την COVIDENCE UK, την εθνική μελέτη του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου για την COVID-19, που ξεκίνησε το 2020 με πάνω από 19.000 συμμετέχοντες να έχουν εγγραφεί. Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από 10.171 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τις απαντήσεις που συλλέχθηκαν μέσω ερωτηματολογίων και τη στατιστική ανάλυση που διεξήχθη για τον εντοπισμό ομάδων συμπτωμάτων. Τουλάχιστον το 10% των ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί την COVID, έχει συμπτώματα που διαρκούν πάνω από τέσσερις εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Με περισσότερες από 770 εκατομμύρια μολύνσεις μέχρι σήμερα, αυτό μεταφράζεται σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της COVID, γνωστής ως «μακράς διάρκειας COVID ή long COVID». Περισσότερα από 200 συμπτώματα της long COVID έχουν μελετηθεί, με μερικά από τα πιο κοινά να είναι η κόπωση, η δύσπνοια, η ζάλη, οι πόνοι και οι γνωστικές δυσκολίες, όπως προβλήματα μνήμης ή «ομίχλη του εγκεφάλου». Η κατάσταση μπορεί να είναι εξουθενωτική –πολλοί άνθρωποι πρέπει να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους ή να μην μπορούν να εργαστούν εντελώς. Ωστόσο, η COVID μπορεί να μην είναι μόνη ίωση που προκαλεί μακροχρόνια συμπτώματα. Στη νέα μελέτη, συγκρίθηκαν τα μακροχρόνια συμπτώματα που αναφέρθηκαν από άτομα που παρουσίασαν διαφορετικούς τύπους οξείας αναπνευστικής λοίμωξης. Ζητήθηκε περίπου από 10.000 άτομα, να αναφέρουν 16 συμπτώματα που παρουσιάζονται συνήθως στη μακρά COVID. Στη συνέχεια, συγκρίθηκε το πόσο συχνά ήταν αυτά τα συμπτώματα σε τρεις ομάδες: άτομα που είχαν αναφέρει COVID, άτομα που είχαν αναφέρει άλλη οξεία αναπνευστική λοίμωξη (είχαν βγει αρνητικά για COVID) και σε αυτά που δεν είχαν αναφέρει καμία μόλυνση. Η εστίαση έγινε στα μακροπρόθεσμα συμπτώματα συμπερι-

4

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας λαμβάνοντας μόνο άτομα που είχαν μολυνθεί πάνω από τέσσερις εβδομάδες. Ελήφθη, επίσης, υπόψη η γενική υγεία των ανθρώπων πριν μολυνθούν και αν είχαν κάποια υπάρχουσα αναπνευστική πάθηση. Η μελέτη έδειξε ότι όλα τα συμπτώματα που εξετάστηκαν ήταν πιο συχνά σε άτομα με προηγούμενη COVID παρά σε άτομα χωρίς λοιμώξεις, ανεξάρτητα από το αν ανέφεραν long COVID. Αλλά αυτό το εύρημα δεν ήταν μοναδικό για την COVID. Σχεδόν όλα τα συμπτώματα ήταν πιο συχνά σε άτομα με αναπνευστικές λοιμώξεις που δεν ήταν COVID. Με άλλα λόγια, τα ευρήματα υπαινίσσονται την ύπαρξη μιας «μακράς ίωσης»: μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία από άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως κρυολόγημα, γρίπη ή πνευμονία, που επί του παρόντος δεν αναγνωρίζονται. Μερικά από τα πιο κοινά συμπτώματα της μακράς ίωσης περιλαμβάνουν βήχα, πόνο στο στομάχι και διάρροια. Αυτά τα συμπτώματα αναφέρθηκαν, κατά μέσο, όρο 11 εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Ενώ μια σοβαρή αρχική λοίμωξη φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο μακροχρόνιων συμπτωμάτων, η μελέτη αυτή δεν υποδεικνύει τον λόγο που μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν εκτεταμένα συμπτώματα ενώ άλλοι όχι.

Σημαντικές διαφορές

Δεν υπήρξαν στοιχεία ότι τα συμπτώματα της μακράς γρίπης ή κρυολογήματος έχουν την ίδια βαρύτητα ή διάρκεια με τη μακρά COVID. Υπήρχαν ορισμένες σημαντικές διαφορές στα συμπτώματα που αναφέρθηκαν στις δύο ομάδες, με όσους αναρρώνουν από COVID να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν ζάλη ή προβλήματα με τη γεύση και την όσφρηση. Η έλλειψη επίγνωσης ή ακόμη και το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας κοινός όρος, όπως «μακρό κρυολόγημα»

ή «μακρά γρίπη», εμποδίζει την αναφορά και τη διάγνωση αυτών των καταστάσεων. Και οι άνθρωποι που αναφέρουν μακρά ίωση μπορεί να δυσκολεύονται να λάβουν διάγνωση, λόγω του ευρέος φάσματος συμπτωμάτων και της έλλειψης διαγνωστικών εξετάσεων. Τα μακροχρόνια συμπτώματα μετά από λοιμώξεις του αναπνευστικού δεν είναι νέο φαινόμενο. Μελέτες σε επιζώντες δύο προηγούμενων εστιών κορωνοϊού –της πανδημίας του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (Sars) και της επιδημίας του αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (Mers)– έχουν βρει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη λειτουργία των πνευμόνων, την ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία. Και μερικοί άνθρωποι που νοσηλεύονται με γρίπη Α έχουν αντιμετωπίσει αναπνευστικά και ψυχολογικά προβλήματα, τουλάχιστον, δύο χρόνια μετά την έξοδο από το νοσοκομείο. Ο καθηγητής Adrian Martineau, επικεφαλής ερευνητής της COVIDENCE UK και κλινικός καθηγητής αναπνευστικής λοίμωξης και ανοσίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, ανέφερε: «Τα ευρήματα συμβαδίζουν με την εμπειρία ανθρώπων που αντιμετώπισαν παρατεταμένα συμπτώματα μετά από λοίμωξη του αναπνευστικού, παρόλο που το τεστ ήταν αρνητικό για COVID-19. Η συνεχής έρευνα για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της COVID-19 και άλλων οξέων λοιμώξεων του αναπνευστικού είναι σημαντική και μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν πιο παρατεταμένα συμπτώματα από άλλους». Το μεγαλύτερο μέρος της μελέτης για τη μακρά ίωση έχει επικεντρωθεί σε άτομα με σοβαρή νόσο, συχνά αρκετά σοβαρή ώστε να νοσηλεύονται. Λίγα είναι γνωστά για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι λοιμώξεις του αναπνευστικού σε άτομα των οποίων το επεισόδιο οξείας νόσου είναι λιγότερο σοβαρό. Η μακρά COVID έχει αναστρέψει αυτήν την τάση, καθώς μελετάται σε άτομα με όλα τα επίπεδα σοβαρότητας της αρχικής μόλυνσης. Αυτό οφείλεται στα στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να επηρεαστούν ακόμα και εκείνοι με ήπια αρχικά συμπτώματα. Φαίνεται πως ήρθε η ώρα να βελτιωθεί η κατανόησή μας για τη διάγνωση και τη θεραπεία αυτών των καταστάσεων. u

| περί υγείας |

epikairothta - psallas_L.indd 4

17/10/2023 2:54:48 μμ

Αντιγριπικός εμβολιασμός Έξι εμβόλια στην αγορά Ποιες ομάδες ανθρώπων πρέπει να εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα και πότε.

A

ναλυτικές οδηγίες εμβολιασμού για την εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη περιλαμβάνει η εγκύκλιος της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας, Ειρήνης Αγαπηδάκη με θέμα «Οδηγίες για την Εποχική Γρίπη 20232024 – Αντιγριπικός Εμβολιασμός». Μάλιστα, μια σημαντική διαφορά που θα ισχύσει για πρώτη φορά φέτος είναι ότι θα κυκλοφορήσουν και 2 ανοσοενισχυμένα εμβόλια. Η χρήση τους αφορά, αποκλειστικά, άτομα άνω των 60 ετών. Συνολικά, πρόκειται να κυκλοφορήσουν 6 αντιγριπικά εμβόλια.

Ποια είναι τα εμβόλια αυτά;

Vaxigrip Tetra (Vianex) QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών l Fluarix Tetra (GSK) QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών l Flucelvax Tetra (Sequirus) QIVc 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 2 ετών (EMA) l Influvac – sub Unit Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών l Efluelda** (Vianex) QIV-HD 60 mcg από κάθε αντιγόνο, από 60 ετών l Fluad Tetra** (Sequirus) aQIV 15 mcg από κάθε αντιγόνο + ανοσοενισχυτικό MF59, από 65 ετών. l

Τι πρέπει να ξέρουμε για τα νέα εμβόλια

Tα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIV-HD και aQIV έχουν υψηλή ανοσογονικότητα και προκρίνονται για την πρόληψη της εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης και των νοσηλειών, σε άτομα 60 ετών και άνω. l Έχουν ικανοποιητικό προφίλ ασφαλείας και παρότι η συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι μετά τον εμβολιασμό με συμβατικό εμβόλιο γρίπης, στο σύνολό της ήταν χαμηλή. Σημειώνεται ότι αν και τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIV-HD (εμβόλιο υψηλής δόσης) και aQIV (εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό) προτιμώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης, εφόσον δεν υπάρχει διαθεσιμότητα, ο αντιγριπικός εμβολιασμός δεν πρέπει να καθυστερεί και συνιστάται να διενεργείται με οποιοδήποτε εμβόλιο. l Η ΕΕΕ συνιστά ειδικότερα για τα άτομα 75 ετών και άνω λόγω ανοσογήρανσης, να εμβολιάζονται με τα προαναφερόμενα ενισχυμένα εμβόλια. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών

σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων, σε μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, και σε καταστήματα κράτησης. l Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, λοιποί εργαζόμενοι, φοιτητές επαγγελμάτων υγείας σε κλινική άσκηση) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων-μεταναστών. l Άστεγοι. l Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.

της χώρας μας, οι συστάσεις αντιγριπικού εμβολιασμού για την προσεχή περίοδο 202324 περιλαμβάνουν κατά προτεραιότητα τις παρακάτω ομάδες πληθυσμού ή καταστάσεις αυξημένου κινδύνου: l Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω l Παιδιά (6 μηνών και άνω), καθώς και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: 1) Χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, όπως άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια 2) Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή 3) Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη) 4) Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών 5) Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες) 6) Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα 7) Χρόνια νεφροπάθεια 8) Χρόνιες παθήσεις ήπατος 9) Νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα 10) Σύνδρομο Down.

Πότε πρέπει να χορηγείται το εμβόλιο

Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Κατά προτίμηση, ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν την ενάρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (μέσα έως και τέλη Νοεμβρίου). Επιπρόσθετα, συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής γρίπης, για άτομα τα οποία δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν εγκαίρως. Γενικά, περιλαμβάνει 1 μόνο δόση ετησίως. l Σε βρέφη και παιδιά ηλικίας 6 μηνών χορηγείται 0,5 ml (ολόκληρη η δόση), σύμφωνα με τις οδηγίες από επίσημους ευρωπαϊκούς ή άλλους φορείς φαρμάκων (FDA, ΕΜΑ κ.α.).

Συγχορήγηση με το εμβόλιο κατά του κορονοϊού

Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί, ακόμη, και την ίδια μέρα με το εμβόλιο κατά του κορονοϊού –αλλά σε διαφορετικά ανατομικά σημεία– όπως και οποιαδήποτε άλλη μέρα πριν και μετά τον εμβολιαl Έγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες και σμό κατά του COVID-19. θηλάζουσες. l Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Αντιγριπικός εμβολιασμός Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ. l Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. και λοίμωξη COVID-19 l Ασυμπτωματικά άτομα που ήρθαν σε επαφή με για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά.). l Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά επιβεβαιωμένο κρούσμα COVID-19 και έχουν αρμικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με νητικό εργαστηριακό έλεγχο μπορούν να εμβολιάτομα με υποκείμενο νόσημα, που αυξάνει τον κίνδυαστούν κανονικά. νο επιπλοκών της γρίπης. Κλειστοί πληθυσμοί, όπως l Συμπτωματικοί ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 ή προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, άλλη λοίμωξη του αναπνευστικού πρέπει να αναστρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών βάλουν τον εμβολιασμό τους, μέχρι να υφεθεί η συμπτωματολογία της νόσου. u σχολείων κ.λπ), νεοσύλλεκτοι, αλλά και πληθυσμοί

| περί υγείας |

antigripikos emvoliasmos_R.indd 5

5

17/10/2023 2:55:23 μμ

Συμπτώματα καρκίνου του μαστού Η υιοθέτηση συγκεκριμένων συνηθειών μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του, ωστόσο, σίγουρος τρόπος πρόληψης δεν υπάρχει.

O

καρκίνος του μαστού ακανόνιστες άκρες, είναι πιθανό να αποτελεί τη συχνότερη είναι ύποπτη. Δύναται, όμως, να είμορφή κακοήθειας παναι και μαλακή, στρογγυλή ή ακόμα γκοσμίως και τη δεύτεκαι επώδυνη. ρη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες, ενώ αποτελεί Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημαντο συχνότερο αίτιο θνησιμότητας σε θεί ότι οι περισσότεροι όγκοι του γυναίκες ηλικίας 45-55 ετών. μαστού δεν είναι καρκινικοί. Ο καρκίνος του μαστού αφορά Ενδεικτικά άλλα συμπτώματα που αποκάθε γυναίκα ανεξαρτήτως ηλικίτελούν σημάδια ότι υπάρχει ανάγκη για ας, τόπου καταγωγής, μορφωτικού περαιτέρω έλεγχο είναι τα εξής: Γράφει η l Πρήξιμο ολόκληρου ή μέρους του επιπέδου, οικογενειακής και οικοΠαρασκευή μαστού. νομικής κατάστασης. Μιχαλοπούλου l Δερματικές αλλαγές (εμφάνιση Σίγουρος τρόπος πρόληψης δεν Προέδρος του υφής που μοιάζει με φλούδα πορυπάρχει, ενώ πολλοί παράγοντες Πανελληνίου Συλλόγου τοκαλιού). κινδύνου είναι πέρα ​​από τον έλεγχό Γυναικών με Καρκίνο l Πόνος στο στήθος ή στη θηλή. μας, όπως το φύλο ή η ηλικία. ΩστόΜαστού «Άλμα Ζωής» l Εισολκή θηλής και δέρματος (στροσο, υπάρχουν και κάποιες συνήθειες φή προς τα μέσα). που αν τις υιοθετήσουμε μειώνουν l Ερυθρότητα, αποχρωματισμός, τον κίνδυνο, όπως η σωματική δραξηροδερμία, κνησμός, και αίσθηση καύσου. στηριότητα, ο έλεγχος του βάρους και η μείωση l Ασυνήθιστες εκκρίσεις από τη θηλή. του αλκοόλ. Ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται αρκετές φο- l Διογκωμένοι λεμφαδένες στην περιοχή της μασχάλης. ρές μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων, αλλά υπάρχουν και αρκετές γυναίκες που διαγνώστηκαν χωρίς να έχουν κανένα σύμπτωμα. Γι’ αυτό, είναι πολύ σημαντικός ο τακτικός έλεγχος και η επίσκεψή μας σε έναν ειδικό γιατρό με εξειδίκευση στον μαστό για κλινική εξέταση και σχεδιασμό ενός πλάνου πρόληψης, προσαρμοσμένο στο ατομικό και οικογενειακό ιστορικό κάθε γυναίκας. Η ηλικία των 25 ετών είναι ιδανική για την πρώτη επίσκεψη σε ειδικό γιατρό για κάθε γυναίκα μέσου κινδύνου. Ακόμα, η ηλικία των 40 ετών, όπου αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης της ασθένειας, ενδείκνυται για επίσκεψη –πλέον ετήσια– στον ειδικό, καθώς και για πραγματοποίηση ψηφιακής μαστογραφίας, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του. Για μια γυναίκα που ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου επιβάλλεται να επισκεφθεί τον ειδικό στον μαστό γιατρό έγκαιρα, ακόμα και πριν την ηλικία των 25 ετών, αλλά και να ακολουθεί με ευλάβεια το σχέδιο πρόληψης που θα της δοθεί, σχεδιασμένο ειδικά για αυτή. Είναι σημαντική, επιπλέον, η γνώση της φυσιολογικής εμφάνισης και αίσθησης του μαστού, με την αυτοεξέταση και παρατήρησή του. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να γνωρίζει το στήθος της, έτσι ώστε να αναγνωρίσει γρήγορα πιθανές αλλαγές. Το πιο κοινό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ένα εξόγκωμα. Μια ανώδυνη, σκληρή μάζα που έχει

6

Αλλαγές στο σχήμα και στο μέγεθος του στήθους, στην υφή ή και στη θερμοκρασία του. Πολλά απ’ αυτά τα συμπτώματα μπορεί, επίσης, να προκληθούν από καλοήθεις μη καρκινικές παθήσεις του μαστού. Ωστόσο, είναι σημαντικό οποιαδήποτε νέα μάζα, ογκίδιο ή άλλη αλλαγή να ελέγχεται από έναν επαγγελματία υγείας, εξειδικευμένο στον μαστό. Ο γιατρός μπορεί να αξιολογήσει τα συμπτώματα, να εξετάσει το στήθος και να συστήσει περαιτέρω εξετάσεις, όπως η μαστογραφία, το υπερηχογράφημα καθώς κι άλλες απεικονιστικές ή αιματολογικές εξετάσεις. Σε κάθε περίπτωση, η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση αυξάνει τις πιθανότητες αποτελεσματικής θεραπείας και διατήρησης του μαστού, ενώ αυξάνεται κατακόρυφα και το ποσοστό επιβίωσης με καλή ποιότητα ζωής. u l

| περί υγείας |

symptwmata karkinou mastou - mixalopoulou_L.indd 6

17/10/2023 2:56:17 μμ

Ποια είναι η ορθή αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού σε ηλικιωμένες; Η βελτίωση της πορείας τους δεν έχει ακολουθήσει αναλογικά τη μεγάλη πρόοδο που έχει επιτευχθεί στις νεότερες ασθενείς.

Η

λανθασμένη αντίληψη σε πολύ κόσμο ότι ο καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος στις ηλικιωμένες γυναίκες δημιουργεί πολλές φορές την εξής λανθασμένη απορία, «καρκίνο μαστού στην ηλικία της;» και ακολουθείται από την ανησυχία των συγγενών, «μα θα αντέξει ο οργανισμός της τη θεραπεία σε τέτοια ηλικία;». Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει εντελώς το αντίθετο: η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας και οι θεραπείες που ακολουθούμε στις ηλικιωμένες ασθενείς τροποποιούνται κατάλληλα, ώστε να προσφέρουν το προσδοκώμενο όφελος με τον μικρότερο δυνατό κίνδυνο. Ο καρκίνος του μαστού είναι παγκοσμίως ο συχνότερος κακοήθης όγκος που εμφανίζεται στις γυναίκες, με περισσότερες από το 30% των περιπτώσεων να είναι ασθενείς ηλικίας άνω των 70 ετών. Εξαιρουμένης της «κληρονομικότητας», η «ηλικία» είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης της νόσου και αν λάβουμε υπόψη τη συνεχιζόμενη αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αναμένεται να αυξάνεται, επίσης, και ο απόλυτος αριθμός των ηλικιωμένων γυναικών που θα διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού. Έχουν όμως όλες οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού

διάγνωση του καρκίνου σωστή αντιμετώπιτου μαστού στις ηλικιση; Η απάντηση είναι, ωμένες γυναίκες, κατά μάλλον, όχι. Τα στοιχεία κανόνα, σε πλέον προμας δείχνουν ότι, παρά χωρημένο στάδιο. τις προόδους στην Από την άλλη πλευρά, ογκολογία τα τελευταία είναι αλήθεια ότι οι χρόνια, η βελτίωση της ιατρικές μελέτες που πορείας των ηλικιωμέείναι απαραίτητες για νων ασθενών με καρκίτη βελτίωση των θενο του μαστού δεν έχει ραπειών και οδηγούν ακολουθήσει αναλογικά Γράφει ο στην εφαρμογή της τη μεγάλη πρόοδο που Δρ Χρήστος «τεκμηριωμένης Ιατριέχουμε κάνει στην αντιΜαρκόπουλος, κής» σπάνια περιελάμμετώπιση της νόσου καθηγητής Ιατρικής βαναν στο παρελθόν σε νεώτερες ηλικιακά Σχολής Αθηνών - ΕΚΠΑ ασθενείς ηλικίας άνω ασθενείς. Αυτό οφείλεπρόεδρος Ευρωπαϊκού των 65 ετών, με αποται στο προχωρημένο Τμήματος Χειρουργικής τέλεσμα να βασίζουμε στάδιο που, συνήθως, Μαστού της UEMS τη θεραπεία μας σε γίνεται η διάγνωση της πρόεδρος Ευρωπαϊκών στοιχεία που αφορούν νόσου στις ηλικιωμένες εξετάσεων UEMS – EBSQ ασθενείς νεώτερης ηλιγυναίκες και στο γεγοΧειρουργικής Μαστού κίας. Μόλις τα τελευνός ότι η μεγαλύτερη δ/ντης Κλινικής Μαστού ηλικία κατά τη διάγνω- - Ιατρικό Κέντρο Αθηνών - ταία χρόνια άρχισαν μελέτες με στόχο τις Μαρούσι ση οδηγεί, τις περισσόπλέον προχωρημένες τερες φορές αναίτια, σε ηλικίες, αναπτύχθηκαν ανεπαρκή θεραπεία. εξειδικευμένα φάρμακα και δόθηκε Όλα τα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου σταματούν στις ηλικίες 70 έμφαση στη «γηριατρική» ογκολογία. ή 75 ετών, ενώ δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες για μαστογραφικό έλεγχο μετά τα 75 έτη. Ο διαχωρισμός, όμως, με βάση τη «χρονολογική» και όχι τη «βιολογική» ηλικία, σε συνδυασμό με αρκετά άλλα προβλήματα - άλλοτε σοβαρά και άλλοτε όχι – που συνοδεύουν τη τρίτη ηλικία, οδηγούν τη

Ασφαλής θεραπεία

Σύμφωνα και με την εμπειρία μας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, η χειρουργική επέμβαση τοπικής αφαίρεσης του όγκου ή του μαστού, αν είναι αναγκαίο, μπορεί να γίνει με ασφάλεια στη συντριπτική πλειοψηφία των

ασθενών, αφού προηγηθεί λεπτομερής γηριατρική και συστηματική αξιολόγηση από την ιατρική ομάδα. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προσφέρει στον τοπικό έλεγχο της νόσου, νεώτερες όμως μελέτες τείνουν να περιορίσουν τη χρήση της ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής της ασθενούς. Η βιολογία / επιθετικότητα της νόσου στις μεγαλύτερες ηλικίες είναι ήπια και τις περισσότερες φορές πρόκειται για ορμονο-ευαίσθητους όγκους που αντιμετωπίζονται εύκολα, με ορμονοθεραπεία και όχι χημειοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η επίδραση της θεραπείας ή του συνδυασμού των θεραπειών που θα ακολουθήσουμε στην ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα της ασθενούς που βρίσκεται σε μεγάλη ηλικία, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που υπολογίζεται, όταν λαμβάνουμε αποφάσεις και εξατομικεύουμε τη θεραπευτική τακτική. Οι ηλικιωμένες γυναίκες αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που συνεχώς θα αυξάνεται και οι ηλικιωμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού αξίζουν το ίδιο καλή και αποτελεσματική αντιμετώπιση με τις νεώτερες ασθενείς. Η θεραπεία τους πρέπει να εξατομικεύεται και να είναι ανάλογη με τη «βιολογική» και όχι τη «χρονολογική» τους ηλικία, συνυπολογίζοντας, πάντα, τα τυχόν συνυπάρχοντα νοσήματα και το προσδόκιμο ζωής της ασθενούς. u

| περί υγείας |

karkinos mastou se hlikiwmenes - markopoulos_R.indd 7

7

17/10/2023 2:56:44 μμ

Η σεξουαλική ζωή μετά τη μαστεκτομή

T

Το πιο σημαντικό είναι η γυναίκα να δώσει χρόνο στον εαυτό της να αποδεχτεί τη νέα κατάσταση, καθώς και η ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ του ζευγαριού.

ο βίωμα μιας ασθένειας, όπως είναι ο καρκίνος του μαστού, εγείρει πολύ δυνατά συναισθήματα, που αφορούν βασικά κομμάτια του ψυχισμού μιας γυναίκας. Η μαστεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση του ενός ή και των δύο μαστών, ολική ή μερική. Συνήθως, λαμβάνει χώρα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος, ή και σε μερικές περιπτώσεις για να προληφθεί. Πολλές φορές μοιάζει «μονόδρομος» για τη σωτηρία, ενώ παράλληλα αποτελεί μία δοκιμασία, καθώς το σώμα της γυναίκας αλλάζει, μέσα από την απώλεια του μαστού. Το στήθος είναι στενά συνυφασμένο με τη θηλυκότητά της, αποτελείτο σύμβολο της ομορφιάς της, της μητρότητας που δίνει ζωή στο μωρό της, αλλά και πηγή απόλαυσης και ευχαρίστησης, ως μία από τις βασικές ερωτογενείς ζώνες. Η διαδρομή που διανύει μία γυναίκα ζώντας την εμπειρία του καρκίνου, η απώλεια των μαλλιών, οι αυξομειώσεις του βάρους, οι αλλαγές στο δέρμα, η μερική ή ολική μαστεκτομή, αντανακλούν τη νέα της εικόνα στον καθρέφτη, που την «γεμίζει» ανασφάλεια και ντροπή, καθώς και φόβο για το πώς το σώμα της θα γίνει αποδεκτό από τον σύντροφό της. Η σεξουαλική της επιθυμία, επίσης, επηρεάζεται αρνητικά, καθώς νιώθει ότι χάνει τον σεξουαλικό της ρόλο, ενώ δεν αισθάνεται, πλέον, ελκυστική και ερωτική με αποτέλεσμα να αποφεύγει τη σεξουαλική επαφή με το σύντροφό της, λόγω του φόβου απόρριψης. Από την πλευρά του άντρα, φαίνεται πώς και εκείνος διστάζει, πολλές φορές φοβάται, μήπως φανεί εγωιστικό να μιλήσει για το πώς αισθάνεται ο ίδιος, ψάχνοντας παράλληλα τον κατάλληλο τρόπο που θα μπορούσε να την προσεγγίσει σεξουαλικά. Άλλωστε, δεν είναι το σεξ αυτό που έρχεται πρώτο, αλλά η συναισθηματική επαφή, μέσα από τη στήριξη και την κατανόηση. Ωστόσο, η μαστεκτομή δεν στερεί από τη γυναίκα τη σεξουαλική ζωή, παρόλο

8

που εκείνη μπορεί να αισθάνεται ότι δεν έχει πια δικαίωμα σε αυτήν. Η άμεση επανορθωτική πλαστική μετά την μαστεκτομή, αποτελεί βασικό παράγοντα για την ψυχική ενδυνάμωση και τη σωματική έκφραση της γυναίκας, έτσι ώστε να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή της και η συμφιλίωση με τη νέα της εικόνα. Το πιο σημαντικό, είναι να δώσει χρόνο στον εαυτό της να αποδεχτεί τη νέα κατάσταση και να αναζητήσει τους τρόπους με τους οποίους θα αξιοποιήσει την ευκαιρία που έχει να απολαύσει τη ζωή και την υγεία της. Έρευνες έχουν δείξει ότι για να αποδεχτούμε μια αλλαγή στο σώμα μας, χρειαζόμαστε, τουλάχιστον, ένα χρονικό διάστημα έξι

Γράφει ο Δρ Θάνος Ασκητής Ψυχίατρος – Σεξολόγος Καθηγητής Ψυχιατρικής EUC, Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, Μέλος ΕΨΕ, APA/USA, ISSM/ESSM

μηνών. Στην προσπάθεια αυτή, η γυναίκα χρειάζεται να έχει σύμμαχο το σύντροφό της, ο οποίος, δείχνοντάς της ότι μαζί μπορούν να ξεπερνούν κάθε δυσκολία, θα πρέπει να την διεκδικεί, αρκεί και η ίδια να μοιράζεται μαζί του όσα νιώθει και όσα την προβληματίζουν. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών δεν έχει σεξουαλική δραστηριότητα μετά τη μαστεκτομή, κυρίως γιατί το ζευγάρι διστάζει και αποφεύγει να συζητήσει τις σκέψεις και τις ανησυχίες του γύρω από το θέμα. Ο διάλογος με τον σύντροφο και ο χρόνος είναι οι δύο παράγοντες «κλειδιά» που θα βοηθήσουν να μειώσει τη συναισθηματική της δυσφορία και να επανακτήσει σταδιακά τη σεξουαλική της ζωή. u

| περί υγείας |

sexoualikh zwh meta th mastektomh - askitis_L.indd 8

17/10/2023 2:57:07 μμ

ADDS.indd 7

17/10/2023 2:57:50 μμ

Καρκίνος του μαστού και ομάδες υποστήριξης Η ψυχολογική βοήθεια που μπορείτε να λάβετε από τους ειδικούς μπορεί να αποδειχτεί πολύ σημαντική στην αντιμετώπιση της νόσου.

Ε

άν έχετε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, είναι σημαντικό πέρα από τους φίλους και τους συγγενείς, να λάβετε βοήθεια από ειδικές ομάδες υποστήριξης, όπου μπορείτε να συνδεθείτε με άτομα που έχουν περάσει ή βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες με καρκίνο του μαστού. Αυτές οι ομάδες παρέχουν ευκαιρίες για ανταλλαγή πληροφοριών, πόρων, ελπίδων και φόβων. Τα μέλη μπορούν να συναντηθούν αυτοπροσώπως, τηλεφωνικά ή διαδικτυακά. Mετά τη διάγνωση με καρκίνο του μαστού, πώς μπορούν να σας βοηθήσουν οι εν λόγω ομάδες;

Παρέχουν συντροφικότητα

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου θετε δεξιότητες αντιμετώπισης που σχετίζονται με την άσκηση, τη διατροφή και τον διαλογισμό, συμβάλλοντας στη διαχείριση του άγχους. Τα μέλη έχουν συχνά πολύτιμες γνώσεις, σχετικά με τις ανάγκες επισκέψεων στους γιατρούς, των διαδικασιών στο νοσοκομείο, της γραφειοκρατίας και των ασφαλίσεων. Μπορούν, επίσης, να μοιραστούν συμβουλές για επιλογές θεραπείας και πρόσθετους πόρους, για να βρείτε περισσότερες πληροφορίες.

Ο ρόλος της ειλικρίνειας

Ορισμένες συναντήσεις ομάδων υποστήριξης μπορεί να οργανωθούν ως ανοιχτά φόρουμ, που ενθαρρύνουν τη συζήτηση σχετικά με το πώς αισθάνεστε και πώς διαχειρίζεστε τον καρκίνο του μαστού σε καθημερινή βάση. Η δυναμική της ομάδας σάς βοηθά να μιλήσετε πιο ανοιχτά για τα συναισθήματά σας, επομένως δεν χρειάζεται να είστε άκαμπτοι κι απόμακροι ή να προσποιείστε ότι δεν φοβάστε και ότι δεν θυμώνετε. Το πιθανότερο είναι ότι όλοι εκεί έχουν βρεθεί σε μια παρόμοια κατάσταση.

Μπορεί αρχικά να γίνετε μέλος μιας ομάδας υποστήριξης, επειδή θέλετε να είστε κοντά σε άλλους που περνούν το ίδιο πράγμα. Μπορείτε να μοιραστείτε εμπειρίες και ανησυχίες χωρίς φόβο κρίσης ή παρεξήγησης. Τα μέλη της ομάδας σας είναι πιθανό να βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία της διαδικασίας ανάρρωσής τους, ωστόσο, ακούγοντας απλώς για τις δοκιμασίες και τους θριάμβους τους, μπορείτε να ενημερωθείτε για το πώς να αντιμετωπίσετε τα δικά σας σκαμπανεβάσματα. Ομοίως, η κοινή χρήση της προσωπικής σας Βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής σας ιστορίας μπορεί να βοηθήσει κάποιον άλλο. Η συμμετοχή σε μια ομάδα υποστήριξης μπορεί να βελτιώσει την επικοινωνία σας με τον γιατρό Μειώνουν την αίσθηση της απομόνωσης και τα μέλη της οικογένειάς σας. Αυτό, θα σας βοΗ θεραπεία του καρκίνου μπορεί να σας απομακρύ- ηθήσει να διαχειριστείτε καλύτερα το πρωτόκολνει ακόμα και από τους πιο αγαπημένους φίλους και λο θεραπείας σας. την οικογένειά σας. Αυτό, μπορεί να οφείλεται στο Η κοινωνική αλληλεπίδραση μπορεί να φτιάξει τη ότι δυσκολεύονται να κατανοήσουν το εύρος και διάθεσή σας, να βελτιώσει την προοπτική σας και την ένταση των συναισθημάτων σας. να σας δώσει κάτι για να προσβλέπετε - όλα αυτά Οι κρίσεις κατάθλιψης και άγχους είναι δύσκολο να μπορούν να βελτιώσουν τη συναισθηματική υγεία καταπολεμηθούν, όταν είστε μόνες. Η θεραπευτική και την ποιότητα ζωής σας. φύση μιας ομάδας υποστήριξης μπορεί να σας βοηθήσει να παραμείνετε στο μονοπάτι της ανάκαμψης. Αποτελούν σημαντική πηγή

Βελτιώνουν τις δεξιότητες αντιμετώπισης και σας βοηθούν να προσαρμοστείτε Εάν έχετε συγκλονιστεί και έχετε αγχωθεί για όσα σας συμβαίνουν, ζητήστε συμβουλές από μέλη που γνωρίζουν ακριβώς πώς νιώθετε. Οι ομάδες υποστήριξης είναι εξαιρετικές και σας βοηθούν να μά-

για συμβουλές και πληροφορίες

Είτε θέλετε να μάθετε για επιλογές θεραπείας και νέα φάρμακα, είτε για πρόσθετους πόρους είτε για ένα υπέροχο ημερήσιο σπα, όπου μπορείτε να χαλαρώσετε, η ομάδα υποστήριξης είναι το μέρος, όπου μπορείτε να βρείτε ζωτικές πληροφορίες που θα βοηθήσουν στην ανάρρωσή σας.

Εάν σκέφτεστε να συμμετάσχετε σε μια ομάδα, ακολουθούν ορισμένες ερωτήσεις που πρέπει να λάβετε υπόψη, ώστε να επιλέξετε μία που να καλύπτει τις ανάγκες σας: Θέλετε να μάθετε για τις επιλογές θεραπείας, να λάβετε ενθάρρυνση ή να συζητήσετε προσωπικά και οικογενειακά ζητήματα που μπορεί να έχετε; Θα προτιμούσατε να αλληλεπιδράτε με άτομα που αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε καρκίνο ή μόνο με άτομα με μεταστατικό καρκίνο του μαστού; Θα προτιμούσατε να παρακολουθείτε συναντήσεις αυτοπροσώπως ή διαδικτυακά; Μια διαδικτυακή ομάδα υποστήριξης θα ήταν πιο βολική για το πρόγραμμά σας; Θέλετε μια συνάντηση με επικεφαλής έναν επαγγελματία ή έναν επιζώντα; Οι επαγγελματίες εκπαιδεύονται να ηγούνται ομάδων και να βοηθούν τα μέλη με πληροφορίες και πόρους. Οι επιζώντες φέρνουν προσωπική εμπειρία, αλλά μπορεί να μην έχουν την εκπαίδευση δεξιοτήτων της ομάδας υποστήριξης που απαιτείται, για να χειριστούν δύσκολες ομαδικές καταστάσεις.

Πώς να έρθετε σε επαφή με μια ομάδα υποστήριξης Μπορείτε να ξεκινήσετε με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο. Το «Άλμα Ζωής» , ο Πανελλήνιος Σύλλογος για τον Καρκίνο του Μαστού παρέχει ποικίλες δράσεις για κάθε γυναίκα που βιώνει τον καρκίνο του μαστού, για κάθε φροντιστή που χρειάζεται συμβουλές για την αντιμετώπιση της ασθένειας,καθώς και για την ενημέρωση σχετικά με τις μεθόδους πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης που μπορούν να σώσουν τη ζωή. Το επιστημονικό έργο του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» συντονίζεται από ειδικούς επαγγελματίες ψυχικής υγείας και εγκρίνεται από πολυμελή διεπιστημονική επιτροπή. Είναι φυσικό να νιώθετε φόβο, συγκλονισμό και απομόνωση μετά από τη διάγνωση. Υπάρχουν, όμως, τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ξεπεράσετε αυτά τα συναισθήματα. Η συζήτηση με άλλους που ξέρουν τι περνάτε - επειδή το έχουν βιώσει - μπορεί να κάνει τη διαφορά. u

10 | περί υγείας |

karkinos mastou kai omades yposthriksis - daikou_L.indd 10

17/10/2023 2:59:20 μμ

Οστεοπόρωση Με ποιον τρόπο θα δυναμώσετε τα οστά σας; Η άσκηση είναι μία επιλογή με την οποία μπορείτε να διατηρήσετε γερά τα οστά, και ειδικά η χρήση αντιστάσεων.

O

πως οι μύες μας χάνουν δύναμη καθώς μεγαλώνουμε, έτσι και τα οστά μας. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρή επίδραση στον τρόπο ζωής μας και να αυξήσει τον κίνδυνο καταγμάτων –τα οποία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου. Όπως, όμως, μπορούμε να δυναμώσουμε τους μυς, το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και για τα οστά μας. Τα οστά είναι κάτι πολύ περισσότερα από μια σκαλωσιά μέσα στο σώμα μας. Είναι πολύπλοκα όργανα σε πολλά σχήματα και μεγέθη. Αποτελούνται από ένα ποικίλο μείγμα οργανικών και ανόργανων συστατικών, όπως το κολλαγόνο και το ασβέστιο. Συνδυασμένα μαζί, αυτά τα συστατικά δημιουργούν μια δομή που είναι αρκετά εύπλαστη, ώστε οι μύες να μπορούν να τα τραβήξουν, επιτρέποντάς μας να κινούμαστε, ενώ ταυτόχρονα είναι αρκετά ισχυρά για να προστατεύουν κρίσιμα όργανα. Η οστική πυκνότητα μπορεί να διατηρηθεί, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, με καλή διατροφή και άσκηση. Συνιστάται μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ασβέστιο (ένα σημαντικό μέταλλο στα οστά σας). Στόχος είναι να καταναλώνετε 700mg ασβεστίου την ημέρα. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί είναι όλα εξαιρετικές πηγές ασβεστίου. Εάν είστε βίγκαν, τροφές όπως το τόφου, τα φασόλια και οι φακές περιέχουν ασβέστιο. Μπορεί να χρειαστεί να πάρετε ένα συμπλήρωμα, εάν δεν μπορείτε να λάβετε τη συνιστώμενη ποσότητα από τη διατροφή σας. Σημειώνεται ότι το σώμα μας χρειάζεται βιταμίνη D για να απορροφήσει περισσότερο το ασβέστιο από τη διατροφή, επομένως το να περνάμε χρόνο έξω είναι το κλειδί, καθώς το δέρμα παράγει βιταμίνη D, όταν εκτίθεται στον ήλιο. Προσπαθήστε να αφιερώνετε έως και δέκα λεπτά, δύο φορές την ημέρα. Το χειμώνα, όταν τείνει να υπάρχει λιγότερο ηλιακό φως, μπορεί να θέλετε να εξετάσετε ένα συμπλήρωμα βιταμίνης D.

Άσκηση με αντιστάσεις

Η άσκηση είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορείτε να διατηρήσετε γερά τα οστά –ειδικά οι ασκήσεις με αντιστάσεις. Το περπάτημα και το ανέβασμα στις σκάλες είναι εξαιρετικές επιλογές για να ξεκινήσετε, εάν δεν ασκείστε τακτικά. Ωστόσο, οι πιο αυστηρές δραστηριότητες, όπως το σχοινάκι ή η προπόνηση με βάρη, είναι καλύτερες, καθώς διεγείρουν την ανάπτυξη των οστών. Αυτό συμβαίνει, γιατί, όταν οι μύες τραβούν δυνατά το προσκολλημένο οστό, προκαλούν την ανάπτυξή του. Αυτού του είδους οι ασκήσεις μπορούν να γίνουν σε οποιαδήποτε ηλικία. Απλά φροντίστε να προσαρμόσετε την άσκηση που κάνετε στο επίπεδο φυσικής σας κατάστασης και στις

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας δυνατότητές σας. Είναι σημαντικό, επίσης, η δυσκολία της άσκησης να αυξάνεται σταδιακά για να αποφύγετε τους τραυματισμούς. Η άσκηση συνιστάται ιδιαίτερα στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η οστική απώλεια αυξάνεται με την ηλικία, με τα ποσοστά να κυμαίνονται στα 0,6%, 1,1% και 2,1%, ετησίως, για τις ηλικιακές ομάδες των 60-69, 70-79 και άνω των 80 ετών αντίστοιχα. Πιο συγκεκριμένα, η απώλεια είναι 1,5% ετησίως για τη σπονδυλική στήλη και 1,1-1,4% για τον λαιμό (αυχένα) του μηριαίου τα πρώτα 4-5 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Τα επόμενα χρόνια επιβραδύνεται. Το περπάτημα από μόνο του δεν έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την οστική μάζα. ωστόσο είναι σε θέση να περιορίσει την προοδευτική απώλεια –τα αποτελέ-

σματα μπορεί να συνδέονται με την ταχύτητα του βαδίσματος. Σύμφωνα με μια μελέτη, η παρέμβαση διάρκειας άνω των 6 μηνών, μπορεί να έχει θετικές επιδράσεις στην οστική πυκνότητα του αυχένα του μηριαίου στις περι- και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Το τζόκινγκ έχει πιο θετικές επιδράσεις, λόγω του αυξημένου μηχανικού στρες. Προκειμένου να είναι αποτελεσματικές οι ασκήσεις που ασκούν βάρος στα οστά, πρέπει να φτάσουν μια ορισμένη μηχανική ένταση. Οι ασκήσεις δύναμης και αντίστασης πραγματοποιούνται με φόρτιση (άρση βαρών) ή χωρίς (κολύμπι, ποδηλασία). Για να είναι αποτελεσματικό αυτό το είδος άσκησης, πρέπει να καθοριστεί μια δύναμη επί της άρθρωσης, που να είναι ανώτερη από την κοινή καθημερινή δραστηριότητα. Αυτές οι ασκήσεις φαίνονται εξαιρετικά εξειδικευμένες στο σημείο που ασκούνται, ικανές να αυξήσουν τη μυϊκή μάζα και την οστική πυκνότητα, μόνο, στις διεγερμένες περιοχές του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε μια ποικιλία ασκήσεων που να γυμνάζουν ολόκληρο το σώμα. Ωστόσο, μια μελέτη έχει βρει ότι το οστό στην εμμηνοπαυσιακή ηλικία μπορεί να αυξηθεί, σημαντικά, με ένα καθεστώς ασκήσεων ενδυνάμωσης υψηλού φορτίου και λίγων επαναλήψεων, αλλά όχι με ένα σύνολο ασκήσεων αντίστασης με πολλές επαναλήψεις και χαμηλό φορτίο. Ένας άλλος τρόπος είναι η δόνηση ολόκληρου του σώματος. Πρόκειται για μια φυσικοθεραπευτική παρέμβαση που βασίζεται στη χρήση ενός μηχανικού ερεθίσματος υψηλής συχνότητας, το οποίο δημιουργείται από μια δονούμενη πλατφόρμα (Whole Body Vibration) η οποία ενεργοποιεί τους μηχανοϋποδοχείς του οστού, ευνοώντας την οστεογένεση. Τα αποτελέσματα των μελετών καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η δόνηση ολόκληρου του σώματος φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από το απλό περπάτημα και παρόμοια με την προπόνηση δύναμης σε συγκεκριμένα σημεία (σπονδυλική στήλη και αυχένας μηριαίου οστού) για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η μείωση των ρύπων στο σώμα σας (όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ) θα βοηθήσει, επίσης, στην καλύτερη λειτουργία των κυττάρων των οστών για ολόκληρη τη ζωή σας. Εάν ανησυχείτε για το πόσο γερά είναι τα οστά σας ή εάν έχετε ορισμένες παθήσεις που μπορεί να μειώσουν την οστική πυκνότητα (π.χ. κοιλιοκάκη, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, διαβήτη ή καρκίνο), μπορείτε πάντα να μιλήσετε στον γιατρό για τις ανησυχίες σας. Εκείνος είναι σε θέση να σας δώσει εξατομικευμένες συμβουλές για τους καλύτερους τρόπους φροντίδας των οστών σας. u

| περί υγείας | 11

osteoporwsh - psallas_R.indd 11

17/10/2023 2:59:42 μμ

Τι θέλουν οι ασθενείς από τους γιατρούς

H

Γιατροί που αφιερώνουν χρόνο για ν’ ακούν και να φροντίζουν τους ασθενείς τους, κερδίζουν την εμπιστοσύνη τους.

εικόνα του πιεσμένου γιατρού, ο οποίος δεν αφιερώνει αρκετό χρόνο για ν’ ακούσει με λεπτομέρεια και προσοχή τους ασθενείς του ή ν’ απαντήσει στις ερωτήσεις τους, δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Οι ασθενείς, προκειμένου να εμπιστευτούν τον γιατρό, χρειάζεται να νιώσουν ότι εκείνος πραγματικά φροντίζει και νοιάζεται γι’ αυτούς και ότι ενδιαφέρεται να τους δίνει συμβουλές για το πώς να προστατέψουν την υγεία τους. Η σχέση μεταξύ γιατρού και ασθενούς έχει γίνει το αντικείμενο πολλών μελετών, που σκοπό έχουν να βρουν τρόπους καλύτερης επικοινωνίας μεταξύ των δύο, με τρόπο τέτοιο, ώστετο θεραπευτικό αποτέλεσμα, τόσο σε σωματικό αλλά και σε ψυχικό επίπεδο να είναι καλύτερο.

Τι είναι αυτό που κάνει τον ασθενή να εμπιστεύεται τον γιατρό;

Γράφει η Αθανασία Παππά επισκέπτρια υγείας – Ελληνική Εταιρεία Εμμηνόπαυσης Διεύθυνση: Σταδίου 51 Ομόνοια www.eletem.org Ε-mail: info@eletem.org & emminopausis@ hotmail.com, τηλέφωνα επικοινωνίας – γραμματεία: 211 1828572

1) Οι ασθενείς εμπιστεύονται περισσότερο τους γιατρούς που αφιερώνουν χρόνο για να ακούσουν τις ανησυχίες και τα προβλήματά τους, αλλά και εκείνους που τους κάνουν να νιώθουν άνετα, δείχνοντάς τους ότι πραγματικά φροντίζουν γι’ αυτούς.

2) Οι καλοί τρόποι, η οπτική επαφή του γιατρού με τον ασθενή, οι απαλοί και ευγενικοί τρόποι κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης είναι σημαντικά σημεία, τα οποία παίζουν ρόλο στο κατά πόσο ο ασθενής θα δείξει εμπιστοσύνη στον γιατρό.

3) Το γεγονός ότι ο γιατρός ζητά και λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του ασθενούς, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, όπως επίσης, όταν του συμπεριφέρεται σαν ίσος προς ίσο.

4) Η ικανότητα του γιατρού ν’ ακούει τους ασθενείς του, ν’ απαντά με επιμέλεια στις ερωτήσεις τους και να καταλαβαίνει τους φόβους και τις αγωνίες τους, προσφέροντάς τους την συμπόνια και την κατανόησή του, αποδεικνύονται καθοριστικοί παράγοντες.

5) Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που φάνηκε ότι αυξάνει την εμπιστοσύνη του ασθενούς προς τον γιατρό είναι, όταν ο δεύτερος ζητά βοήθεια και από άλλους ειδικούς ή τον παραπέμπει και σε άλλους για εξειδικευμένη γνώμη. Είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να κερδίζει την εμπιστοσύνη του ασθενούς του, καθώς με αυτόν τον τρόπο ο τελευταίος ακολουθεί καλύτερα τις θεραπείες που του συστήνονται, γίνονται λιγότερες περιττές εξετάσεις, ενώ και το κόστος είναι χαμηλότερο. Είναι, εξίσου, σημαντικό οι γιατροί να παρατηρούν τι δηλώνουν και τι ζητούν οι ασθενείς. Πρέπει η όλη προσέγγιση να είναι επικεντρωμένη στον ασθενή, ως άνθρωπο, βλέποντας τις ανάγκες του ολοκληρωτικά και όχι μόνο στα επί μέρους οργανικά ή τεχνικά θέματα. Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση του ασθενούς

12 | περί υγείας |

astheneis kai giatroi - pappa_x2.indd 12

17/10/2023 3:00:11 μμ

πρέπει να καλύπτει όλες τις πτυχές του προβλήματος, τόσο οργανικές όσο και ψυχικές. Επίσης, στα πλαίσια μιας σχέσης ασθενούς και γιατρού, η οποία πρέπει να βελτιώνεται συνεχώς, ωφέλιμη κρίνεται η ανάλυση κάθε πτυχής της ασθένειας και της επιρροής που εκείνη έχει στον ασθενή, καθώς και η αναζήτηση τρόπων βελτίωσης της υγείας του. Η λήψη του ιστορικού ακολουθεί την πρώτη γνωριμία με τον ασθενή. Αυτό, αποτελεί κυρίως μια τεχνική, μέσω της οποίας ο γιατρός προσπαθεί να προσδιορίσει το υπόβαθρο και τη φύση των ενοχλημάτων. Επιτρέποντας στον ασθενή να μιλήσει για τα προβλήματα υγείας του, αποκτά μια γενική εικόνα γι΄ αυτόν, για τον τρόπο που σκέπτεται και μιλά, αλλά και για την κατάσταση που βιώνει ως μη φυσιολογική και η οποία τον οδήγησε σε εκείνον. Η ομιλία του ασθενούς, αλλά και οι μη λεκτικές εκφράσεις του (μορφασμοί, βλέμμα, χειρονομίες κ.ά.) σκιαγραφούν τον τύπο του, καθώς και την ψυχολογική κατάστασή του, αφού η παρατήρησή τους από τον γιατρό θα βοηθήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση-διαχείριση των προβλημάτων υγείας του. Αρκετή συζήτηση έχει διεξαχθεί σχετικά με την ενημέρωση του ασθενούς πριν την ολοκλήρωση της εξέτασής του. Είναι φυσικό, ο ασθενής μετά από κάθε εξεταστικό βήμα ν’ ανησυχεί και ν’ αναρωτιέται για το τι εντόπισε ο γιατρός. Έτσι, συχνά παρατηρείται ο ασθενής που προσήλθε στο ιατρείο με κύρια συμπτώματα τον βήχα και τον πυρετό, να διακόπτει την εξέταση και να ρωτά τον γιατρό για όσα τον προβληματίζουν.

Η παραδοσιακή σιωπή του γιατρού αναμένεται, στην περίπτωση αυτή, να αυξήσει τον φόβο και τις εικασίες του. Εκτιμάται ότι είναι καλύτερα για

τη σχέση γιατρού-ασθενούς, μετά από κάθε εξεταστικό βήμα, ο γιατρός, εφόσον έχει εντοπίσεικάτι συγκεκριμένο, να ενημερώνει για τα ευρήματά του τον ασθενή, συμβάλλοντας έτσι στην καθησύχασή του. Γενικά, όλη η διαδικασία φυσικής εξέτασης του ασθενούς πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις πολιτιστικές-κοινωνικές αντιλήψεις του, ιδιαίτερα, αυτές που αφορούν τη μυστικότητα του σώματός του και να σέβεται την αξιοπρέπειά του. Συχνά, οι ασθενείς αισθάνονται ντροπή, όταν αποκαλύπτουν στον γιατρό το σώμα τους και αντιδρούν στις περισσότερες περιπτώσεις, προσπαθώντας με οποιοδήποτε μέσο να καλύψουν τα «ευαίσθητα» (μαστοί, γεννητικά όργανα) μέρη του. Ο γιατρός θα πρέπει να είναι από πριν γνώστης αυτής της συναισθηματικής κατάστασης του ασθενούς και να προσπαθήσει, αρχικά να του εξηγήσει τη σημασία και την αναγκαιότητα της εξέτασης και μετά, αφού ζητήσει την άδεια του, να προχωρήσει στη διαδικασία αυτή. Η συμπεριφορά αυτή του γιατρού αξιολογούμενη από τον ασθενή θετικά, ως πράξη σεβασμού της ατομικότητάς του, θα συμβάλει στη δημιουργία του απαραίτητου, για τη σχέση γιατρού - ασθενούς, κλίματος εμπιστοσύνης. Σε όλες τις περιπτώσεις ο γιατρός θα πρέπει να παράσχει συμπάθεια, κατανόηση και να εμφυσήσει ελπίδα και κουράγιο. Επίσης, σε όλες γενικά τις περιπτώσεις, με εξαίρεση αυτή της σοβαρής ασθένειας, ο γιατρός, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την προσωπικότητα του ασθενούς, καθώς και τις προσωπικές του αντιλήψεις, σχετικά με την προέλευση της ασθένειας, τη θεραπεία της, καθώς και τις συνθήκες διαβίωσής του. u

| περί υγείας | 13

astheneis kai giatroi - pappa_x2.indd 13

17/10/2023 3:01:58 μμ

Ιωάννα Τσόκα Country Communication Head Greece & CSE MCO Communication Business Partner Communications

«Στη Sanofi αναζητούμε τα θαύματα της επιστήμης για να βελτιώνουμε τις ζωές των ανθρώπων» Η νέα επικεφαλής του Τμήματος Επικοινωνίας της Sanofi Ελλάδας αποκαλύπτει στο «Περί Υγείας» το όραμα της εταιρείας, τις πρωτοβουλίες της για τη στήριξη των ασθενών με σπάνια νοσήματα, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ίδια ως γυναίκα σε ένα τόσο καίριο πόστο. Συνέντευξη στην Αφροδίτη Ντάικου - Πρόσφατα αναλάβατε τον ρόλο της επικεφαλής του Τμήματος Επικοινωνίας της Sanofi Ελλάδας. Πείτε μας λίγα λόγια για τον ρόλο σας και το όραμα της εταιρείας. Στη Sanofi οραματιζόμαστε έναν υγιέστερο κόσμο για όλους, κι από εκεί απορρέει ο σκοπός μας: να αναζητούμε τα θαύματα της επιστήμης για να βελτιώνουμε τις ζωές των ανθρώπων. Για την εκπλήρωση αυτού του σκοπού, στηριζόμαστε στα γερά θεμέλια μιας μακράς παράδοσης επιστημονικής αριστείας και φαρμακευτικής καινοτομίας, αλλά και στην αποφασιστικότητά μας να μετατρέψουμε το ανέφικτο σε εφικτό στην κλινική πρακτική. Θα ήθελα, ωστόσο, να τονίσω ότι πέρα από την ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων και εμβολίων, η φιλοδοξία μας είναι να ενδυναμώσουμε το ευρύτερο κοινωνικό μας αποτύπωμα, μέσα από δράσεις και προγράμματα που υποστηρίζουν τις τοπικές κοινότητες και φροντίζουν την υγεία του πλανήτη μας. Ένα βασικό μέρος του ρόλου μου, επομένως, περιλαμβάνει το να παρουσιάσουμε στο ευρύ κοινό τους τρόπους με τους οποίους αποτυπώνουμε αυτό το όραμα και τις δράσεις με τις οποίες αφήνουμε το θετικό μας αποτύπωμα στην τοπική οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.

- H Sanofi εστιάζει – μεταξύ άλλων – στα σπάνια νοσήματα. Δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η καινοτομία στην ελληνική φαρμακευτική αγορά, πώς θα μπορέσετε να συνεχίσετε να συνεισφέρετε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής αυτών των ανθρώπων; Εδώ και 40 χρόνια η Sanofi επικεντρώνεται στις σπάνιες παθήσεις, μια κατηγορία γενετικών, χρόνιων νοσημάτων με σημαντική επίπτωση στην υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Έχοντας αποκτήσει βαθιά επίγνωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν αυτοί οι ασθενείς, εφαρμόζουμε την καινοτόμο επιστήμη μας και συνάπτουμε συνέργειες με κέντρα ιατρικής και τεχνολογικής καινοτομίας, με σκοπό την αναβάθμιση της υγειονομικής φροντίδας τους. Στο πλαίσιο αυτό, εργαζόμαστε σε 4 άξονες: τη διευκόλυνση και επιτάχυνση της ορθής και οριστικής

αυτού, ασθενείς με ύποπτα συμπτώματα από την Ελλάδα και 6 ακόμα χώρες της Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης, αποκτούν δωρεάν πρόσβαση σε μια προηγμένης τεχνολογίας γενετική εξέταση.

διάγνωσης, την ανακάλυψη και ανάπτυξη πρωτοποριακών θεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως οι γονιδιακές θεραπείες, τη διασφάλιση της ισότιμης και συνεχιζόμενης πρόσβασης των ασθενών στην κατάλληλη θεραπεία, καθώς και τη συνολική υποστήριξη των ίδιων και των φροντιστών τους. Όσον αφορά στην Ελλάδα, πράγματι, η πρόσβαση στη φαρμακευτική καινοτομία αντιμετωπίζει προκλήσεις. Γι’ αυτό, πέρα από τη συμμετοχή μας στον διάλογο με την Πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς προς εξεύρεση λύσεων, υποστηρίζουμε έμπρακτα τη βελτίωση της περίθαλψης των ασθενών με σπάνια νοσήματα. Αναφέρω εδώ την πιο πρόσφατη καινοτόμο πρωτοβουλία μας, το πρόγραμμα γενετικής διάγνωσης σπάνιων νοσημάτων με τη μέθοδο Αλληλούχισης Επόμενης Γενιάς (NGS). Στο πλαίσιο του προγράμματος

- Ως γυναίκα σε μια θέση αιχμής, ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζετε; Δεδομένου του επαγγελματικού μου ρόλου στην εταιρεία, αναμφίβολα καλούμαι να ανταποκριθώ σε υψηλά πρότυπα απόδοσης και σε μια απαιτητική καθημερινότητα. Η εξισορρόπηση αυτών των υποχρεώσεων με εκείνες της προσωπικής ζωής, αποτελεί πρόσθετη πρόκληση. Ωστόσο, έχω την τύχη να απασχολούμαι σε έναν οργανισμό που έχει θέσει σε προτεραιότητα την υποστήριξη των γυναικών και τη διαφύλαξη της ισότητας των φύλων, αλλά και τη γενικότερη ευημερία των ανθρώπων της. Σε ένα περιβάλλον, όπου κυριαρχεί ο σεβασμός απέναντι στην ανθρώπινη προσωπικότητα κι ο εργαζόμενος αξιολογείται με βάση τις επαγγελματικές αποδόσεις και όχι το φύλο του ή άλλα στερεότυπα, έχω την υποστήριξη που χρειάζομαι για να ανταποκριθώ στις επιταγές των ρόλων μου, χωρίς να αναλώνομαι από το άγχος που αυτές συνεπάγονται. Πράγματι, η εργασιακή πραγματικότητα στη Sanofi είναι εμποτισμένη με μια ισχυρή κουλτούρα Διαφορετικότητας, Ισότητας και Συμπερίληψης επιδιώκοντας την εφαρμογή της, μέσω ειδικών προγραμμάτων και πολιτικών για την εξάλειψη των προκαταλήψεων και των ανισοτήτων. Ειδικότερα, όσον αφορά στα ζητήματα του φύλου, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην ενδυνάμωση των γυναικών και στην παροχή ίσων ευκαιριών, τόσο ως προς τη διαδικασία πρόσληψης, όσο και στην επαγγελματική ανάπτυξη. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, στόχος μας είναι το 2025 το 40% των ανωτάτων στελεχών του οργανισμού να είναι γυναίκες, ενώ στη Sanofi Ελλάδας σήμερα, οι γυναίκες αντιστοιχούν στο 52% του εργατικού δυναμικού και εκπροσωπούν το 80% της ηγετικής μας ομάδας! u Κα Τσόκα σας ευχαριστώ για τον χρόνο MAT-GR-2300621-V1-09.2023 που μου διαθέσατε

14 | περί υγείας |

synenteuksi tsoka_L.indd 14

17/10/2023 3:02:28 μμ

«ώΡΑ να δούμε τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα στις σωστές διαστάσεις» Όταν η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα τα κάνει όλα να φαίνονται πιο δύσκολα, μίλα με τον ρευματολόγο σου για να γίνουν και πάλι εύκολα.

H

AbbVie αναλαμβάνει πρωτοβουλία μέσω της εκστρατείας ενημέρωσης «ώΡΑ να γίνουν εύκολα», να ενημερώσει και να ενεργοποιήσει τους ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα να επισκεφθούν τον ρευματολόγο τους για την έγκαιρη διάγνωση και τον σχεδιασμό μιας ενδεδειγμένης και εξατομικευμένης θεραπευτικής προσέγγισης. Οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, εξαιτίας της φλεγμονής και του πόνου στις αρθρώσεις, συχνά, καταβάλλουν υπερβάλλουσα προσπάθεια, προκειμένου να πραγματοποιήσουν, ακόμα, και απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως να ανοίξουν μία πόρτα η οποία τους φαίνεται πολύ βαριά, να ανέβουν τη σκάλα που φαντάζει μεγάλη ή να σηκώσουν μία κούπα την οποία νιώθουν «ασήκωτη». Η εκστρατεία ενεργοποίησης των ασθενών με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα «ώΡΑ να γίνουν εύκολα» εντάσσεται στη δέσμευση της AbbVie να συνδράμει ουσιαστικά, ώστε οι ασθενείς να κινητοποιηθούν, να δουν τη νόσο στις σωστές διαστάσεις σε συνεργασία με τον ρευματολόγο τους και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, διευκολύνοντας τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Από τις 4 Οκτωβρίου 2023 οι ασθενείς κι όλοι οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται, για περισσότερες πληροφορίες, την ενημερωτική ιστοσελίδα «www.ora-na-ginoun-eukola.gr». Η παρουσίαση της εκστρατείας ενημέρωσης πραγματοποιήθηκε σε εκδήλωση με ομιλητές την κα Κατερίνα Κουτσογιάννη, πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων ασθενών, γονέων, κηδεμόνων & φίλων παιδιών με ρευματικά νοσήματα (ΡευΜΑζήν), τον κ. Γεώργιο Βοσβοτέκα, ρευματολόγο, υπεύθυνο του Ρευματολογικού Τμήματος Euromedica Γεν. Κλινική Θεσσαλονίκης, την κα Αθανασία Παππά, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α) και τον κ. Δημήτριο Καρόκη, ρευματολόγο, στρατιωτικό ιατρό ε.α. και πρόεδρο της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας και Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας. Από την AbbVie, την εκστρατεία ενημέρωσης παρουσίασε η κα Μελίνα Θωμαΐδου, Head of Communications & Patient Relations. Η κα Κουτσογιάννη αναφερόμενη στην προσωπική της εμπειρία με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα σημείωσε μεταξύ άλλων: «Είναι κομβικής σημασίας οι ασθενείς να έχουμε πρόσβαση σε ορθή ενημέρωση, τόσο για το ίδιο το νόσημα και τις επιπτώσεις του στη συνολική υγεία του πάσχοντα, όσο και για τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές. Η εκστρατεία ενημέρωσης «ώΡΑ να γίνουν εύκολα» είναι μέρος της συνολικής προσπάθει-

Από αριστερά προς δεξιά διακρίνονται: Κατερίνα Κουτσογιάννη, Μελίνα Θωμαΐδου, Γεώργιος Βοσβοτέκας, Αθανασία Παππά, Δημήτριος Καρόκης,

ας και της συνεργασίας που απαιτείται με όλους τους εμπλεκόμενους, ώστε να δημιουργήσουμε ενδυναμωμένους και ενημερωμένους ασθενείς, οι οποίοι πρέπει να είναι συνεργάτες και συνοδοιπόροι στη θεραπευτική διαδικασία. Ένας ενημερωμένος και ενδυναμωμένος ασθενής συμβάλλει στην από κοινού λήψη αποφάσεων και στην αυτοδιαχείριση της νόσου του». Ο κ. Βοσβοτέκας σημείωσε ότι η ύφεση των συμπτωμάτων αποτελεί το μείζον ζητούμενο για τους ρευματολόγους και τη διαχείριση των ασθενών, προσθέτοντας ότι: «Η επίτευξη της ύφεσης, δηλαδή η μείωση της φλεγμονής, η ανακούφιση από τα συμπτώματα και η μείωση της βλάβης των αρθρώσεων, αυξάνεται με την έγκαιρη διάγνωση και με τη διαχείριση της νόσου, μόλις εμφανιστούν τα συμπτώματα». Η κα Παππά εστίασε στην προετοιμασία του ασθενούς για τη συνάντηση με τον ιατρό του και τόνισε ότι: «Προετοιμασία, συμμετοχή, ενημέρωση! Αυτό είναι το τρίπτυχο που χρειάζεται να γνωρίζει και να πράττει ο ασθενής με ρευματοειδή αρθρίτιδα, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επίσκεψη στον ρευματολόγο. Κάθε επίσκεψη αποτελεί μία αφορμή, ώστε ο ασθενής να μοιραστεί με τον ιατρό του και να μιλήσει με ειλικρίνεια για το πώς νιώθει, για τα συμπτώματά του, είτε αυτά παραμένουν αμετάβλητα, είτε βελτιώνονται ή επιδεινώνονται». Ο κ. Καρόκης επισήμανε τη σημασία μιας σταθερής σχέσης μεταξύ γιατρού και ασθενούς σημειώνοντας ότι: «Είναι σημαντικό, κάθε ασθενής να απευθυνθεί έγκαιρα στον ρευματολόγο, να λάβει φροντίδα και να διαμορφώσει ένα σχέδιο θεραπεί-

ας, άμεσα. Εξίσου σημαντικό είναι ο ασθενής και ο ρευματολόγος να δημιουργήσουν μία σταθερή σχέση εμπιστοσύνης, να βρίσκονται σε τακτική επικοινωνία, να αξιολογούν την πρόοδο της θεραπείας και έγκαιρα να επαναξιολογούν τους θεραπευτικούς στόχους, εφόσον κρίνεται αναγκαίο. Η αμφίδρομη επικοινωνία με τους ασθενείς είναι πολύτιμη για τους ρευματολόγους, σε κάθε στάδιο της διαδρομής για τη διαχείριση της νόσου». Η κα Θωμαΐδου αναφέρθηκε στη σημασία της πραγματοποίησης της εκστρατείας ενημέρωσης «ώΡΑ να γίνουν εύκολα» σημειώνοντας ότι το site «www.ora-na-ginoun-eukola.gr» είναι διαθέσιμο, ώστε όλες και όλοι να έχουν πρόσβαση σε ορθή ενημέρωση για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Η κα Θωμαΐδου συμπλήρωσε ότι: «Στην AbbVie επίκεντρό μας είναι οι ασθενείς και προτεραιότητά μας να αναγνωρίζουμε σημαντικά θεραπευτικά κενά και να δίνουμε αποτελεσματικές απαντήσεις μέσω της καινοτομίας και της επιστήμης. Η εκστρατεία ενημέρωσης των ασθενών με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα «ώΡΑ να γίνουν εύκολα» έρχεται να καλύψει το κενό ενημέρωσης και για να κινητοποιήσει όσους περισσότερους είναι εφικτό, ώστε να αναζητήσουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Θέλουμε η εκστρατεία να αποτελέσει αφύπνιση, προκειμένου να μην απογοητεύονται και να μην αμελούν την επίσκεψη στον ρευματολόγο τους, ο οποίος είναι ο μοναδικός αρμόδιος για να θέσει τη νόσο στις σωστές διαστάσεις, να διαμορφώσει το πλαίσιο διαχείρισής της και να κάνει την καθημερινότητα τους πιο εύκολη». u

| περί υγείας | 15

Abbvie DT_R.indd 15

17/10/2023 3:02:48 μμ

Θρόμβοι αίματος: 6 παράγοντες κινδύνου Η πήξη του αίματος είναι μια εξαιρετικά σημαντική λειτουργία στο ανθρώπινο σώμα, ωστόσο, η θρόμβωση συνιστά τη νούμερο ένα αιτία θανάτου.

H

πήξη του αίματος βοηθά στην πρόληψη της υπερβολικής απώλειάς του, τόσο εντός όσο κι εκτός του σώματος, όταν το δέρμα, τα εσωτερικά όργανα ή τα αγγεία υποστούν βλάβη. Ωστόσο, ενώ αποτελεί μια φυσιολογική και ουσιαστική διαδικασία, αν ένας θρόμβος αποκολληθεί από το σημείο που έχει σχηματιστεί, μπορεί να γίνει επικίνδυνος – ειδικά αν σφηνωθεί σε ένα όργανο ή σε μια αρτηρία που είναι πολύ στενή για να χωρέσει. Αυτό είναι, συνήθως, γνωστό ως εμβολή. Η εμβολή μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αρτηριακού αίματος, η οποία είναι απαραίτητη για τα όργανα. Μπορεί να υπάρξει πνευμονική εμβολή (θρόμβος αίματος στους πνεύμονες), ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο (θρόμβος στον εγκέφαλο) ή και καρδιακή προσβολή. Μπορεί, επίσης, ένας θρόμβος να μπλοκάρει τις φλέβες, όπως μια βαθιά φλεβική θρόμβωση στα πόδια. Πολλοί λόγοι μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει θρόμβο αίματος και παρακάτω παρουσιάζονται 6 απ’ αυτούς.

1) Παχυσαρκία

Τα άτομα που είναι παχύσαρκα έχουν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν θρόμβο αίματος στα πόδια, σε σύγκριση με τα άτομα κανονικού βάρους. Αυτό συμβαίνει, επειδή η παχυσαρκία προκαλεί χρόνια φλεγμονή και μειωμένη ινωδόλυση (ικανότητα διάσπασης θρόμβων). Ένας λόγος για τη χρόνια φλεγμονή είναι ότι υπάρχει λιγότερο μονοξείδιο του αζώτου στο σώμα. Το μονοξείδιο του αζώτου είναι ένα μόριο που προστατεύει το ενδοθήλιο (την επένδυση των αιμοφόρων αγγείων) και εμποδίζει τα κύτταρα να κολλήσουν στην ενδοθηλιακή επιφάνεια. Ακόμα και σε νεαρή ηλικία, τα άτομα που είναι παχύσαρκα έχουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα μονοξειδίου του αζώτου. Η μειωμένη ποσότητα του μονοξειδίου του αζώτου αυξάνει τη βλάβη στην επένδυση των αιμοφόρων αγγείων κι αυτό με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης

2) Κάπνισμα

Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων έως και τρεις φορές. Όπως και η παχυσαρκία, έτσι και το κάπνισμα μειώνει την ποσότητα του μονοξειδίου του αζώτου στο σώμα, κάνοντας το αίμα να θρομβώνει πιο εύκολα. Αυτή η διαδικασία καθοδηγείται, εν μέρει, από τα αυξημένα επίπεδα ινωδογόνου, ενός σημαντικού συστατικού για την πήξη, που υπάρχουν στο αίμα των καπνιστών. Οι χημικές ουσίες του τσιγάρου προκαλούν, επίσης, συγκόλληση των αιμοπεταλίων στο αίμα. Μαζί, αυτοί οι παράγοντες κάνουν το αίμα πιο παχύρρευστο, καθιστώντας πιο δύσκολο για την καρδιά να το αντλήσει γύρω από το σώμα και καταστρέφοντας την εσωτερική επένδυση των αιμοφόρων αγγείων.

3) Πτήση και αδράνεια

Οι μεγάλες αποστάσεις με το αεροπλάνο, αλλά και η ακινητοποίηση για μεγάλο χρονικό διάστημα στο κρεβάτι μετά από μείζονα χειρουργική επέμβαση, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο θρόμβων αίματος, με τη μορφή της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (θρόμβων αίματος στα πόδια). Η τυπική συχνότητα εμφάνισης είναι 1 στις 1.000, αλλά μπορεί να τριπλασιάζεται σε πτήσεις που διαρκούν περισσότερο από τρεις ώρες. Αυτό συμβαίνει, επειδή η ροή του αίματος είναι αργή και τα κύτταρα και οι πρωτεΐνες κατακάθονται σχηματίζοντας συστάδες. Όταν το άτομο αρχίσει να κινείται ξανά, αυτοί οι θρόμβοι μπορούν να κινηθούν γύρω από το σώμα και να μπλοκάρουν ένα αιμοφόρο αγγείο, αν προηγουμένως δεν είχαν διαλυθεί. Η παχυσαρκία, η ηλικία και το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης από αδράνεια ή κατά τη διάρκεια των πτήσεων.

4) Τραύμα και καρκίνος

Έως και 1 στους 4 ανθρώπους που έχουν υποστεί σοβαρό τραύμα, το οποίο προκαλεί βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία –όπως το σπάσιμο μεγάλων οστών– αναπτύσσουν θρόμβους. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο σχηματισμός θρόμβου συνδέεται, τόσο με τους τραυ-

ματισμούς στα ίδια τα αιμοφόρα αγγεία όσο και με τη συχνά παρατεταμένη ανάπαυση στο κρεβάτι, που σχετίζεται με τη θεραπεία και την ανάρρωση. Ομοίως, τα άτομα με καρκίνο έχουν 5-7 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν θρόμβους αίματος. Αυτό συμβαίνει επειδή ορισμένοι καρκίνοι παράγουν αυξανόμενες ποσότητες παραγόντων πήξης. Ο καρκίνος βλάπτει, επίσης, τους υγιείς ιστούς, γεγονός που τους προκαλεί πρήξιμο και πήξη.

5) Αντισυλληπτικό χάπι

Οι γυναίκες που λαμβάνουν συνδυασμένο από του στόματος αντισυλληπτικό χάπι, το οποίο περιέχει συνθετικά οιστρογόνα και προγεστερόνη, έχει βρεθεί ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων στο αίμα. Άλλα από του στόματος αντισυλληπτικά παρουσιάζουν παρόμοια επίπεδα αύξησης, με, περίπου, 6-17 επιπλέον συμβάντα ανά 10.000 γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία, ανάλογα με το φάρμακο που χρησιμοποιείται. Τα συστατικά των αντισυλληπτικών ανεβάζουν τα επίπεδα αρκετών παραγόντων πήξης του αίματος, γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες σχηματισμού θρόμβων στις φλέβες.

6) Covid-19

Η έρευνα δείχνει ότι οι ασθενείς με Covid-19 έχουν αυξημένα επίπεδα ενός μορίου που σχηματίζεται, όταν υπάρχουν θρόμβοι. Αυτό συμβαίνει, επειδή o Covid-19 επιτίθεται στα ενδοθηλιακά κύτταρα που επενδύουν τα αιμοφόρα αγγεία, αυξάνοντας τους θρόμβους σε όλο το σώμα. Mε άλλα λόγια, o Covid-19 δύναται να προκαλέσει αγγειακή νόσο. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 2-9% των ασθενών με Covid-19 αναπτύσσει πνευμονική εμβολή. Οι ασθενείς με Covid-19 έχουν από 3 έως 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν θρόμβους αίματος στις φλέβες, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Άλλοι παράγοντες, όπως η ανάπαυση στο κρεβάτι και η ηλικία, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης, σε περίπτωση που νοσεί κανείς από Covid-19. u

16 | περί υγείας |

thromvoi aimatos - psallas_L.indd 16

17/10/2023 3:03:16 μμ

Θεραπεία του εκζέματος με σπρέι ζωντανών βακτηρίων Τα έλαια που προέρχονται από μικρόβια, δημιουργούν μια συγκεκριμένη οδό επιδιόρθωσης του δέρματος. Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου

O

ι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα, κοινώς γνωστή ως έκζεμα, υποφέρουν από ξηρό δέρμα και εξανθήματα με φαγούρα. Έχουν, επίσης, υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και τροφικές αλλεργίες. Η αιτία εκδήλωσης της πάθησης είναι ακόμη άγνωστη, αλλά μελέτες που ολοκληρώθηκαν, υποδηλώνουν ότι ο χειρισμός του μικροβιώματος του δέρματος –των βακτηρίων κι άλλων μικροοργανισμών που ζουν στην επιφάνεια του– μπορεί να έχει θεραπευτικά οφέλη στους ασθενείς. Μια ερευνητική ομάδα υπέθεσε ότι αν ψέκαζε στο δέρμα των ασθενών ζωντανά βακτήρια (Roseomonas mucosa) –ένα μικρόβιο που βρίσκεται εκ φύσεως στο δέρμα– αυτά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα υγιές δέρμα.

Πώς μπορεί να βοηθήσουν τα βακτήρια;

Οι γρατσουνιές, το τρίψιμο και τα σαπούνια επηρεάζουν το δέρμα μας. Τα φυσικά έλαια που παράγει είναι μέρος των φυσιολογικών διαδικασιών που χρησιμοποιεί, για να επανορθωθεί μετά απ’ αυτές τις προσβολές. Χρησιμοποιώντας ανθρώπινα κύτταρα και ποντίκια, οι ερευνητές ανακάλυψαν πρόσθετα στοιχεία για τα έλαια από βακτήρια που βρίσκονται στο δέρμα και τη δυνατότητα τους να διαδραματίσουν κάποιον ρόλο. Τα έλαια από το Roseomonas δημιουργούν μια συγκεκριμένη οδό επιδιόρθωσης του δέρματος, εν μέρει μέσω της επιρροής των μορίων, που σχετίζονται συχνότερα με τα νεύρα παρά με το δέρμα. Αυτά τα έλαια μπορούν, επίσης, να σκοτώσουν τον Staphylococcus aureus (χρυσίζων παθογόνος σταφυλόκοκκος), ένα βακτήριο που χειροτερεύει το έκζεμα. Έτσι, μια τοπική θεραπεία με τη χρήση αυτού του βακτηρίου, θα αποτελεί βελτίωση, σε σχέση με τις τρέχουσες θεραπείες εκζέματος.

Το 2013, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) άρχισε να ζητά άμεση συμβολή από ασθενείς και ομάδες υποστήριξης ασθενών για εκδηλώσεις, γνωστές ως συναντήσεις ανάπτυξης φαρμάκων με επίκεντρο τον ασθενή (PFDD: Patient-Focused Drug Development). Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο FDA διεξήγαγε PFDD για το έκζεμα. Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν ότι η φαγούρα αποτέλεσε το σύμπτωμα πρωταρχικής ανησυχίας για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την τρέχουσα πρακτική του FDA να εγκρίνει νέα φάρμακα που βασίζονται, αποκλειστικά, στη βελτίωση της κακής εμφάνισης του εξανθήματος, αντί στο πόσο άσχημα αισθάνεται ο ασθενής, λόγω της ύπαρξής του. Οι ασθενείς ανέφεραν, επίσης, υψηλό ποσοστό επιπλοκών από τις τρέχουσες θεραπείες τους και εξέφρασαν ιδιαίτερες ανησυχίες σχετικά με τη χρήση τοπικών στεροειδών. Οι ασθενείς λένε ότι το έκζεμα μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους, λόγω της ανάγκης να εφαρμόζουν συχνά φάρμακα. Παράλληλα δηλώνουν ότι αποστραγγίζει τα συναισθήματά τους και τους στερεί τον ύπνο, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης φαγούρας. Δεδομένου ότι το έκζεμα ταλαιπωρεί συχνότερα παιδιά ηλικίας κάτω των 7 ετών, η πρόσφατη μελέτη ενέγραψε επιπλέον 15 παιδιά ηλικίας έως και 3 ετών. Συνολικά, οι ασθενείς πέτυχαν 60-75% βελτίωση στο εξάνθημα και τη φαγούρα, εφαρμόζοντας ψέκασμα με Roseomonas 2 έως 3 φορές την εβδομάδα για 4 μήνες. Οι ασθενείς και οι οικογένειές τους ανέφεραν ότι έπρεπε να εφαρμόζουν τοπικά στεροειδή λιγότερο συχνά, ενώ απέκτησαν καλύτερη ποιότητα ζωής, και ύπνου με μείωση του κνησμού. Ένας ασθενής παραπονέθηκε για ήπια φαγούρα κατά τη διάρκεια, περίπου, ενός λεπτού, αλλά

δεν υπήρχαν άλλα παράπονα σχετικά με τη θεραπεία. Έτσι, μαζί με ορισμένες από τις μελέτες για την ασφάλεια σε ποντίκια, το Roseomonas φαίνεται ασφαλές.

Είναι αυτό θεραπεία;

Ένα από τα πιο ελπιδοφόρα ευρήματα της μελέτης ήταν ότι τα συμπτώματα των ασθενών βελτιώθηκαν για έως και 8 μήνες μετά τη διακοπή του βακτηριακού σπρέι. Το πλεονέκτημα της χρήσης ζωντανών βακτηρίων είναι ότι τα μικρόβια μπορούν να εγκατασταθούν στο δέρμα. Διαπιστώθηκε ότι παρέμειναν εκεί, για τουλάχιστον 8 μήνες μετά τη θεραπεία και πιθανότατα συνέχισαν να παρέχουν κλινικό όφελος, χωρίς την ανάγκη συνεχούς εφαρμογής. Αν και δεν θεραπεύτηκαν, πολλοί ασθενείς στη μελέτη είπαν ότι τα συμπτώματά τους «σίγησαν». Η τυπική τους μέρα ήταν καλύτερη από ποτέ, κι ενώ εξακολουθούσαν να εμφανίζονται εξάρσεις εκζέματος, ήταν λιγότερο συχνές και σοβαρές. Θεωρητικά, η εφαρμογή της θεραπείας, μόλις εμφανιστούν τα συμπτώματα, μπορεί να αποτρέψει μια μελλοντική ασθένεια κι επομένως να είναι «θεραπευτική», αλλά αυτό είναι μια εικασία. Η γνώση ότι βακτήρια, όπως το Roseomonas, μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς με έκζεμα, θα επιτρέψει να εξεταστούν ποιες περιβαλλοντικές εκθέσεις δύνανται να βλάψουν αυτά τα μικρόβια. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2016 από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, υπάρχουν πάνω από 8.700 χημικές ουσίες στην αγορά. Δεν είναι όλες αυτές κοινές και δεν χρησιμοποιούνται όλες στο δέρμα, αλλά ο αριθμός των πιθανών συνδυασμών και συγκεντρώσεων, στις οποίες ενδέχεται να εκθέτουμε το δέρμα μας σε καθημερινή βάση, φαίνεται να είναι σχεδόν άπειρος. u

| περί υγείας | 17

therapeia tou ekzematos - psallas_R.indd 17

17/10/2023 3:03:35 μμ

Τι είναι η ψωριασική αρθρίτιδα Περίπου το 1% των ανθρώπων υποφέρουν από την εν λόγω φλεγμονώδη πάθηση, η οποία επηρεάζει σχεδόν εξίσου και τα δύο φύλα.

H

ψωρίαση είναι μια σχετικά συχνή χρόνια πάθηση του δέρματος, που προκαλεί ταχεία συσσώρευση δερματικών κυττάρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση εξανθήματος. Περίπου το 20% των πασχόντων, εκτός από το ότι έχουν δερματικά συμπτώματα, θα αναπτύξουν ψωριασική αρθρίτιδα, κατά την οποία οι αρθρώσεις ενός ατόμου φλεγμαίνουν και πονούν. Πρόσφατα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η ψωριασική αρθρίτιδα είναι μια αυτοάνοση ασθένεια που σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται κατά λάθος στο δέρμα και τις αρθρώσεις του. Περίπου το 1% των ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία επηρεάζει, σχεδόν εξίσου, άνδρες και γυναίκες. Τα συμπτώματα, συνήθως, ξεκινούν μεταξύ 40 και 50 ετών, αν και μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Στο 85-90% των ασθενών ωστόσο, η ψωρίαση είναι αυτή που εκδηλώνεται πρώτα.

Aίτια και συμπτώματα

Η ψωριασική αρθρίτιδα προκαλείται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων ή και τρόπου ζωής. Η μόλυνση, το άγχος, η παχυσαρκία και το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης. Οι ερευνητές έχουν εξετάσει μια πιθανή σχέση με τη μικροχλωρίδα του εντέρου, δηλαδή, τα βακτήρια που ζουν στην πεπτική οδό. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν αυτό είναι αιτία ή συνέπεια της χρόνιας φλεγμονής. Η ψωρίαση προκαλεί δερματικό εξάνθημα με φολιδωτά κόκκινα μπαλώματα ή πλάκες που μπορούν να εξαπλωθούν σε όλο το σώμα. Συνήθως, επηρεάζει τα γόνατα, τους αγκώνες, τη γραμμή των μαλλιών, τα αφτιά, την ουρά, τον αφαλό και τα νύχια. Μπορεί να είναι επώδυνη με φαγούρα κατά την περίοδο έξαρσης, όπου η ασθένεια επιδεινώνεται, μέχρι να φτάσει στο στάδιο της βελτίωσης. Η ψωριασική αρθρίτιδα εμφανίζεται σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις. Μπορεί να επηρεάσει τις περιφερειακές αρθρώσεις, (χέρια και πόδια) και τη σπονδυλική στήλη στα σημεία όπου οι σύνδεσμοι και οι τένοντες προσκολλώνται στα οστά (εκεί, όπου ο αχίλλειος τένοντας συνδέεται με τη φτέρνα). Σε αρκετούς ασθενείς, ένα ολόκληρο δάχτυλο ποδιού ή χεριού μπορεί να διογκωθεί σαν μικρό λουκάνικο, κάτι που είναι γνωστό ως δακτυλίτιδα. Προσβάλλει ιδιαίτερα τις άκρες των δακτύλων και των ποδιών, γνωστές ως άπω αρθρώσεις, καθώς και τους γλουτούς και το κάτω μέρος της πλάτης. Τα συμπτώματα της αρθρίτιδας περιλαμβάνουν πόνο, ερυθρότητα, πρήξιμο και ευαισθησία των προσβεβλημένων αρθρώσεων. Συνήθως, εμφανίζεται με πρωινή δυσκαμψία, ενώ ο πόνος στις αρθρώσεις αυξάνεται κατά την ανάπαυση και βελτιώνεται με την κίνηση. Η ενόχληση μπορεί, επίσης, να ξυπνήσει τους ασθενείς τη νύχτα. Τα γενικά συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση, ανεξήγητο πυρετό, ακούσια απώ-

λεια βάρους και όρεξης. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς αυτά τα συμπτώματα είναι μη ειδικά και μπορεί να θεωρηθεί εσφαλμένα ότι είναι μια άλλη ασθένεια. Οι ασθενείς μπορεί, επίσης, να υποφέρουν από φλεγμονή των ματιών και φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Δεν υπάρχει μια ενιαία εξέταση αίματος ή απεικόνισης για τη διάγνωση της ψωριασικής αρθρίτιδας. Οι ασθενείς με συμπτώματα θα πρέπει να παραπέμπονται σε ρευματολόγο για να εξεταστούν. Αν υπάρχει υποψία ψωριασικής αρθρίτιδας, ο γιατρός θα διερευνήσει το δέρμα, τα νύχια, τις αρθρώσεις και τη σπονδυλική στήλη, εκεί όπου οι σύνδεσμοι και οι τένοντες ενώνονται με τα οστά. Θα ελέγξει, επίσης, για ενδεχόμενη δακτυλίτιδα. Θα ζητήσει ακτινογραφίες των προσβεβλημένων περιφερικών αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης για να αναζητήσει βλάβη χόνδρου και οστών, καθώς και νέους σχηματισμούς οστών. Η μαγνητική τομογραφία και το υπερηχογράφημα μπορεί να βοηθήσουν. Οι ασθενείς θα υποβληθούν σε εξετάσεις αίματος ρουτίνας, οι οποίες αναζητούν σημεία φλεγμονής, καθώς κι έναν δείκτη που ονομάζεται HLA B27 –υπάρχει περίπου στο 25% των προσβεβλημένων ατόμων.

Πιθανές επιπλοκές και θεραπεία

Αν αφεθούν χωρίς θεραπεία οι ασθενείς μπορεί να υποστούν παραμόρφωση των αρθρώσεων και βλάβη στα οστά και στους χόνδρους, η οποία οδηγεί δυνητικά σε μόνιμη αναπηρία. Η έγκαιρη διάγνωση και η βέλτιστη αντιμετώπιση είναι το κλειδί για την πρόληψη αυτών των επιπλοκών. Οι ασθενείς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρδιακών επεισοδίων, λόγω του μεταβολικού συνδρόμου, μιας ομάδας καταστάσεων συμπεριλαμβανομένης της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Οι ψυχολογικές συνέπειες μπορούν να επηρεάσουν την ευημερία και την ποιότητα ζωής. Επίσης, η πάθηση συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης. Δεν υπάρχει θεραπεία για την ψωριασική αρθρίτιδα, αλλά τα φάρμακα μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Η πρόκληση είναι να γίνει έγκαιρη διάγνωση, ώστε η θεραπεία να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό. Τα επώδυνα συμπτώματα αντιμετωπίζονται με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη, αν και αυτά κρίνονται γενικά ανεπαρκή για τον έλεγχο της αρθρίτιδας. Ο γιατρός μπορεί να προσθέσει ένα αντιρρευματικό τροποποιητικό φάρμακο (DMARD: a disease modifying anti-rheumatic drug). Αυτά τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα στοχεύουν στον έλεγχο των φλεγμονωδών εξάρσεων. Η μεθοτρεξάτη χρησιμοποιείται συνήθως πρώτη, ενώ η απρεμιλάστη είναι μια εναλλακτική λύση για ηπιότερες περιπτώσεις.

Αν αυτά δεν αποδειχθούν επαρκή, πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι λεγόμενες βιολογικές θεραπείες. Αυτές στοχεύουν σε ορισμένες πρωτεΐνες φλεγμονής και συχνά χορηγούνται με ένεση, χρησιμοποιώντας μια πένα, όπως κάνουν οι διαβητικοί με την ινσουλίνη. Είναι, γενικά, πολύ αποτελεσματικά, καλά ανεκτά κι έχουν το πλεονέκτημα της ανακούφισης των συμπτωμάτων, τόσο των αρθρώσεων όσο και του δέρματος. Πιο πρόσφατα, αναπτύχθηκαν καινοτόμες θεραπείες με τις οποίες οι ασθενείς λαμβάνουν τους αναστολείς JAK. Αυτά τα φάρμακα δρουν εμποδίζοντας μια βασική οδό που εμπλέκεται με τη φλεγμονή. Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος παρενεργειών, όταν γίνεται χρήση φαρμάκων που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα, με τη βασικότερη να καθιστά τους ασθενείς πιο ευάλωτους σε λοιμώξεις. Δεδομένης της αποτελεσματικότητας των θεραπειών, οι στόχοι έχουν αλλάξει. Οι γιατροί δεν επιδιώκουν, πλέον, τη βελτίωση, αλλά την ύφεση, όπου τα σημεία και τα συμπτώματα επιλύονται πλήρως. Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή, είναι σημαντικό για τους ασθενείς να διατηρούν τακτική σωματική δραστηριότητα και ισορροπημένη διατροφή. u Ζ. Ψ.

18 | περί υγείας |

psoriasiki arthritida - psallas_L.indd 18

17/10/2023 3:03:59 μμ

Tο Wegovy αδυνατίζει, αλλά ωφελεί την καρδιά; Η σεμαγλουτίδη έχει δραστική επίδραση στην απώλεια βάρους και στη θεραπεία εν μέρει παχύσαρκων ατόμων.

T

ο φάρμακο απώλειας βάρους Wegovy έχει χαιρετιστεί ως η «απόλυτη αλλαγή παιχνιδιού», αφού μια νέα μελέτη έδειξε ότι ανακούφισε τα συμπτώματα και βελτίωσε την ποιότητα ζωής σε άτομα με μια κοινή μορφή καρδιακής ανεπάρκειας. Οι συμμετέχοντες στη δοκιμή είχαν «καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης», μια πολύ συχνή κατάσταση κατά την οποία η καρδιά σκληραίνει, οδηγώντας σε δύσπνοια, κόπωση και κατακράτηση υγρών. Είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί και οι γιατροί επικεντρώνονται, κυρίως, στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς. Πολλοί άνθρωποι με καρδιακή ανεπάρκεια είναι παχύσαρκοι, επομένως, η σκέψη ότι μια ένεση για απώλεια βάρους μπορεί να προσφέρει μια νέα θεραπεία για άτομα με αυτή την πάθηση είναι ελκυστική. Όταν μια κλινική δοκιμή της σεμαγλουτίδης (εμπορική ονομασία Wegovy) για τη θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, αντιμετωπίστηκε με απίστευτο ενθουσιασμό. Σε αυτή τη δοκιμή που ονομάζεται STEP-HFpEF, 529 άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια και παχυσαρκία κατανεμήθηκαν τυχαία για να λάβουν, είτε μια εβδομαδιαία αυτοχορηγούμενη ένεση σεμαγλουτίδης 2,4mg είτε ένα εικονικό φάρμακο. Σε διάστημα ενός έτους, οι συμμετέχοντες που έλαβαν σεμαγλουτίδη έχασαν το 13,3% του σωματικού τους βάρους σε σύγκριση με το 2,6% όσων έλαβαν εικονικό φάρμακο. Η επιπλέον απώλεια βάρους με τη σεμαγλουτίδη οδήγησε σε βελτιώσεις στην ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων και πολύ μικρές βελτιώσεις στην απόσταση που μπορούσαν να περπατήσουν σε έξι λεπτά (ένα τυπικό τεστ για την αξιολόγηση της αερόβιας ικανότητας και αντοχής).

Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε κλινικές δοκιμές σεμαγλουτίδης και παρόμοιων θεραπειών που καταλήγουν σε απώλεια βάρους κατά 10-20%, κι αυτά τα νέα ευρήματα συνεχίζουν την τάση. Η επίδραση του φαρμάκου στο βάρος, την ποιότητα ζωής και την ικανότητα άσκησης είναι εντυπωσιακή, αλλά υπάρχουν μερικοί άλλοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Η STEP-HFpEF ήταν μια διπλή-τυφλή δοκιμή, που σημαίνει ότι ούτε οι συμμετέχοντες ούτε οι γιατροί γνώριζαν αν λάμβαναν σεμαγλουτίδη ή εικονικό φάρμακο (αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η «προκατάληψη» σε μια δοκιμή). Ωστόσο, όσοι λάμβαναν σεμαγλουτίδη, θα είχαν παρατηρήσει απώλεια βάρους μετά από λίγες μόλις εβδομάδες και θα μπορούσαν να προσδιορίσουν σε ποιο σκέλος βρίσκονταν. Τα επιλεγμένα μέτρα –ποιότητα ζωής και απόσταση που διανύθηκε σε έξι λεπτά– θα μπορούσαν εύκολα να επηρεαστούν από τη γνώση του αν λάμβαναν σεμαγλουτίδη ή εικονικό φάρμακο. Το πραγματικό τεστ της σεμαγλουτίδης στην καρδιακή ανεπάρκεια θα είναι αν μπορεί να αλλάξει λιγότερο υποκειμενικά μέτρα, όπως η ανάγκη λήψης διουρητικών (μια τυπική θεραπεία για καρδιακή ανεπάρκεια), ο κίνδυνος εισαγωγής για καρδιακή ανεπάρκεια ή ακόμα και ο θάνατος. Οι συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη, το 96% των οποίων ήταν λευκοί, είχαν σχετικά ήπια καρδιακή ανεπάρκεια. Μόνο ένα μικρό ποσοστό δεν είχε εισαχθεί σε νοσοκομείο με καρδιακή ανεπάρκεια και λίγο πάνω από το μισό έπαιρνε διουρητικά. Δεν είναι σαφές αν τα ευρήματα της μελέτης αφορούν ειδικά την καρδιακή ανεπάρκεια ή είναι απλώς συνέπεια της απώλειας βάρους. Οι περισσότεροι θα ανέφεραν βελτιώσεις στην ποιότητα της ζωής τους και στην ικανότητα άσκησης αν έχαναν το 1015% του σωματικού βάρους.

Τι συμβαίνει στους ασθενείς μόλις σταματήσουν να παίρνουν αυτά τα φάρμακα; Οι περισσότερες έρευνες μέχρι στιγμής δείχνουν ότι οι ασθενείς ξανακερδίζουν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους τους. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι οι βελτιώσεις στην ποιότητα ζωής και στην ικανότητα άσκησης θα επιμένουν μόλις επανέλθει το βάρος. Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι, για ένα διαρκές όφελος, οι ασθενείς θα πρέπει να λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα επ’ αόριστον. Αυτό είναι λιγότερο ελκυστικό, δεδομένου του κόστους και της περιορισμένης διαθεσιμότητας αυτών των φαρμάκων.

Φθηνότερες εναλλακτικές

Ακόμα και με αυτούς τους περιορισμούς, η επίδραση της σεμαγλουτίδης στην απώλεια βάρους σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια και παχυσαρκία είναι αναμφισβήτητη και είναι πιθανό να είναι μια ισχυρή θεραπεία για ορισμένους ασθενείς. Έως ότου η σεμαγλουτίδη γίνει πιο ευρέως διαθέσιμη και προσιτή θα πρέπει να ενισχύονται οις φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις,

όπως η υγιεινή διατροφή και άσκηση. Η απώλεια βάρους που παρατηρείται στις τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές διαφόρων διαιτών (συνήθως λιγότερο από 10% απώλεια βάρους) δεν είναι τόσο εντυπωσιακή, όσο με τη σεμαγλουτίδη και οι περισσότεροι ασθενείς έχουν συχνά δοκιμάσει πολλές δίαιτες μέχρι να φτάσουν στην καρδιακή ανεπάρκεια. Η αύξηση της ικανότητας άσκησης (περίπου 6%) με τη σεμαγλουτίδη σε αυτή τη δοκιμή ήταν λιγότερο εντυπωσιακή. Με τακτική άσκηση ακόμα και χωρίς απώλεια βάρους, μπορούν να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα στην ικανότητα αυτή. Αν ο δείκτης μάζας σώματος σας είναι μεγαλύτερος από 30, ανεξάρτητα από το αν έχετε καρδιακή ανεπάρκεια ή όχι, μην περιμένετε μέχρι να χρειαστείτε σεμαγλουτίδη. Αντίθετα, αλλάξτε τη διατροφή σας και κάντε την άσκηση μέρος της εβδομαδιαίας ρουτίνας σας. Μερικές απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να έχουν τεράστια επίδραση στην υγεία Γιάννης Π. και την καρδιά σας. u

| περί υγείας | 19

farmako wegovy - psallas_R.indd 19

17/10/2023 3:04:19 μμ

Συμβουλές διαχείρισης και ασφάλειας φαρμάκων Η συνεχής επικοινωνία με τον γιατρό σας και η πρόληψη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να παραμείνετε υγιείς, όταν παίρνετε πολλά φάρμακα μαζί.

H

διαχείριση των φαρμάκων είναι περίπλοκη υπόθεση, ιδιαίτερα αν παίρνετε πολλά μαζί, προκειμένου να αντιμετωπίσετε διαφορετικά προβλήματα υγείας. Πάνω από το 20% των ενηλίκων –στις ΗΠΑ τουλάχιστον– ηλικίας 40 ετών και άνω λαμβάνουν πέντε ή περισσότερα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Όταν παίρνετε πολλά φάρμακα, οφείλετε να είστε προνοητικοί. Η λήψη τους σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας, η έγκαιρη λήψη αναπλήρωσης καθώς και η παραμονή σε εγρήγορση για πιθανές παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις, σας βοηθούν να παραμείνετε υγιείς. Οι ακόλουθες στρατηγικές μπορούν να κάνουν τη διαχείριση πολλών φαρμάκων ευκολότερη και ασφαλέστερη:

Ακολουθήστε τα προγράμματα και τις δόσεις φαρμάκων Επιβεβαιώστε την ακριβή δόση και το χρονοδιάγραμμα κάθε φαρμάκου με τον φαρμακοποιό σας,

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου προκειμένου να ακολουθήσετε το πρόγραμμα όπως αυτό σάς συνταγογραφήθηκε. Αν χρειάζεται, θυμηθείτε ποια φάρμακα πρέπει να λαμβάνετε με άδειο στομάχι και ποια μετά το φαγητό. Ελέγξτε ξανά τις πληροφορίες με τον φαρμακοποιό. Επίσης, σημαντικό είναι να επαληθεύετε τα στοιχεία σας κάθε φορά που συμπληρώνετε ή ξεκινάτε μια νέα συνταγή.

Τηρήστε το πρόγραμμα των φαρμάκων σας Καταγράψτε το πρόγραμμα φαρμάκων και παρακολουθήστε τις αλλαγές, ώστε να το ενημερώνετε κάθε φορά που αλλάζει η θεραπεία σας. Κρατήστε το πρόγραμμά σας σε εμφανές σημείο, όπως για παράδειγμα στην πόρτα του ψυγείου ή στο ντουλάπι της κουζίνας. Κάντε τη λήψη των φαρμάκων σας μέρος της καθημερινότητάς σας. Ρυθμίστε ένα χρονόμετρο στο τηλέφωνο, το ρολόι ή το ξυπνητήρι σας ή φροντίστε να τα λαμβάνετε μετά από μια συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Θήκες χαπιών Χρησιμοποιήστε έναν εβδομαδιαίο ή ημερήσιο οργανωτή χαπιών –ειδικά όταν παίρνετε πολλά

φάρμακα– για να βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε την κατάλληλη δόση, τη σωστή στιγμή. Ένα κουτί χαπιών με διαχωριστικά για κάθε μέρα της εβδομάδας, αλλά και για το πρωί, το μεσημέρι και το βράδυ –αν παίρνετε φάρμακα πολλές φορές την ημέρα – σας βοηθά, ώστε να μην παραλείψετε κάποιο από αυτά. Ρωτήστε στο φαρμακείο σας ποιες θήκες είναι διαθέσιμες. Οι εφαρμογές που βασίζονται σε smartphone ή υπολογιστές είναι εξίσου χρήσιμες. Τα φάρμακα που δεν υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στη θήκη σας, θα πρέπει να φυλάσσονται στα αρχικά δοχεία τους. Οι ετικέτες περιλαμβάνουν σημαντικές πληροφορίες, όπως το όνομά του, τη δοσολογία, το όνομα του ιατρού και την ημερομηνία λήξης. Οδηγίες για την αποθήκευση και πληροφορίες για ορισμένες σημαντικές παρενέργειες υπάρχουν, επίσης, στην ετικέτα.

20 | περί υγείας |

symvoules diaxeirishs farmakwn - daikou_x2.indd 20

17/10/2023 3:04:52 μμ

Βεβαιωθείτε ότι όλοι οι γιατροί που σας παρακολουθούν γνωρίζουν ποια φάρμακα παίρνετε Αν επισκέπτεστε διαφορετικούς γιατρούς για διαφορετικές παθήσεις, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενημερώσετε τον καθένα από αυτούς για όλα τα φάρμακα που παίρνετε. Καλό είναι να έχετε μια λίστα πάντα μαζί σας. Χρησιμοποιήστε μια κάρτα πορτοφολιού φαρμάκων. Μπορείτε να ρωτήσετε τον φαρμακοποιό αν υπάρχει κάποια διαθέσιμη ή να φτιάξετε τη δική σας. Η κάρτα θα σας βοηθήσει να έχετε μαζί σας μια ενημερωμένη λίστα με τα φάρμακά σας. Το φαρμακείο θα μπορούσε να σας βοηθήσει, διατηρώντας αρχείο με όλα τα φάρμακα που παίρνετε. Χρησιμοποιήστε τη λίστα σας για να ενημερώσετε τον φαρμακοποιό σας για όλες τις συνταγές και τα φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή. Φροντίστε να συμπληρώνετε τις συνταγές σας σε ένα φαρμακείο. Είναι μια απλή πρακτική που βοηθά στη λήψη αναπλήρωσης συνταγών, ενώ επιτρέπει και στον φαρμακοποιό να σας προστατεύσει από αλληλεπιδράσεις με φάρμακα. Ενημερώστε τους γιατρούς και τον φαρμακοποιό για ενδεχόμενες αλλεργίες. Πριν πάρετε μια νέα συνταγή, φροντίστε να επιβεβαιώσετε ότι δεν θα αλληλεπιδράσει με κάποια από αυτές. Μην σταματήσετε, ποτέ, να παίρνετε ένα φάρμακο από μόνοι σας. Να τα λαμβάνετε πάντα με την καθοδήγηση του γιατρού σας. Ορισμένα φάρμακα πρέπει να διακόπτονται σταδιακά για να αποφευχθούν επιπλοκές. Αν κάποιο από αυτά, σάς προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες ή αδιαθεσία που είναι δύσκολο να ανεχτείτε, ρωτήστε για τη δυνατότητα αναπροσαρμογής της δόσης ή και αλλαγής του. Ελέγχετε τα φάρμακά σας ετησίως.

Διαχειριστείτε τα φάρμακα με ασφάλεια Η αποθήκευση και ο τρόπος λήψης των φαρμάκων μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αποτελεσματικότητά τους, αλλά και στην ασφάλειά σας. Ρωτήστε τους γιατρούς σας σχετικά με πιθανές παρενέργειες ή αλληλεπιδράσεις φαρ-

μάκων που πρέπει να γνωρίζετε. Το πιο σημαντικό είναι να ξέρετε σε ποιον να απευθυνθείτε αν έχετε κάποια κακή αντίδραση ή πάρετε, κατά λάθος, μια συνταγή διαφορετική από αυτή που σας έχει συνταγογραφηθεί. Αποθηκεύστε τα φάρμακα σε κατάλληλη τοποθεσία. Σημειώνεται, ότι πρέπει πάντα να φυλάσσονται με ασφάλεια σε ξηρό και δροσερό μέρος. Για τον λόγο αυτό, αποφύγετε να αποθηκεύετε φάρμακα στο μπάνιο. Παράλληλα είναι σημαντικό να βρίσκονται σε μέρος μακριά από παιδιά, ειδικά, όταν τα δοχεία φαρμάκων δεν διαθέτουν παιδικά καπάκια. Ορισμένα φάρμακα έχουν έντονα χρώματα και σχήματα που τα παιδιά μπορεί να μπερδέψουν για καραμέλα. Για αυτόν τον λόγο, πρέπει να διατηρούνται σε ασφαλές περιβάλλον. Ποτέ μην τα παίρνετε στο σκοτάδι ή όταν είστε κουρασμένοι ή αφηρημένοι. Μπορεί να γίνει

λήψη λανθασμένου φαρμάκου ή μεγαλύτερης ποσότητας. Ζητήστε βοήθεια, εφόσον χρειάζεται, για να βρείτε και να πάρετε το σωστό. Ποτέ μην παίρνετε φάρμακα που έχουν συνταγογραφηθεί για κάποιον άλλο. Ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας αν είναι ασφαλής η κατανάλωση αλκοόλ, όσο γίνεται λήψη οποιουδήποτε συνταγογραφούμενου ή μη φαρμάκου. Ορισμένα από αυτά, αλληλεπιδρούν ανεπαρκώς με το αλκοόλ, ενώ κάποια άλλα μπορεί να χάσουν την αποτελεσματικότητα τους.

Διαχείριση φαρμάκων που έχουν λήξει ή διακοπεί Αν ο γιατρός σάς συστήσει να διακόψετε ένα φάρμακο, πετάξτε το αμέσως. Πετάξτε, επίσης εκείνα που έχουν λήξει. Μην τα κρατάτε για μελλοντικές ανάγκες, καθώς ενδέχεται να έχετε παρενέργειες ή αλληλεπίδραση, αν κατά λάθος πάρετε αυτό το φάρμακο.

Σωστή απόρριψη φαρμάκων που έχουν λήξει ή έχει διακοπεί η λήψη τους Ορισμένα φάρμακα είναι επιβλαβή και μπορεί να αποδειχθούν θανατηφόρα αν ληφθούν, κατά λάθος, από παιδιά ή οποιονδήποτε άλλο. Είναι σημαντικό να τα απορρίπτετε, πάντα, σωστά. Ρωτήστε στο φαρμακείο σας σχετικά με προγράμματα λήψης φαρμάκων στην περιοχή σας. Αν δεν είναι διαθέσιμο κάποιο από αυτά, ακολουθήστε τις οδηγίες απόρριψης που βρίσκονται στην ετικέτα του φαρμάκου ή τις πληροφορίες για τον ασθενή, οι οποίες το συνοδεύουν.

Ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας για οικονομικές εναλλακτικές λύσεις Αν δυσκολεύεστε να πληρώσετε για κάποιο φάρμακο, μη διστάσετε να ρωτήσετε για επιλογές χαμηλότερου κόστους, όπως είναι για παράδειγμα τα γενόσημα φάρμακα. u

| περί υγείας | 21

symvoules diaxeirishs farmakwn - daikou_x2.indd 21

17/10/2023 3:05:11 μμ

Η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη δεν είναι πάντα η καλύτερη επιλογή Πολλοί ασθενείς με καρκίνο του προστάτη υποβάλλονται σε άσκοπα επιθετικές θεραπείες, οι οποίες συχνά συνδέονται με σημαντικές βλάβες.

O

προστάτης γίνεται μεγαλύτερος με την ηλικία για διάφορους λόγους, όπως η αλλαγή των επιπέδων ορμονών, η μόλυνση ή η φλεγμονή. Δύο από τα πιο συχνά συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη (ΚΥΠ) είναι η δυσκολία στην ούρηση και η ξαφνική επείγουσα ανάγκη για ούρηση. Αν και η έρευνα υποδηλώνει ότι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ΚΥΠ, συντελούν επίσης στον καρκίνο του προστάτη, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ένας διογκωμένος προστάτης θα εξελιχθεί απαραίτητα σε καρκίνο. Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη που παράγουν, τόσο τα φυσιολογικά όσο και τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη και οι αυξημένες ποσότητες θεωρούνται κόκκινη σημαία για τον καρκίνο του προστάτη. Όταν συνδυάζεται με μια ορθική εξέταση, μια εξέταση PSA μπορεί να επιτρέψει στους γιατρούς να προβλέψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον κίνδυνο ενός ατόμου να έχει καρκίνο του προστάτη. Η δακτυλική εξέταση για τον καρκίνο του προστάτη έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση τα τελευταία χρόνια. Μια διεθνής ομάδα ειδικών πρότεινε ότι η ορθική εξέταση για «ενεργητική επιτήρηση» θα πρέπει να αντικατασταθεί από μαγνητικές τομογραφίες. Η δακτυλική εξέταση σημαίνει ότι ένας γιατρός εξετάζει το τοίχωμα του ορθού ενός ασθενούς, εισάγοντας το δάχτυλό του. Αυτό δίνει στους γιατρούς πρόσβαση στον προστάτη αδένα, βοηθώντας τους να βρουν σημάδια καρκίνου. Πριν από την εισαγωγή του τεστ το 1986 για το ειδικό προστατικό αντιγόνο μέσω αίματος, η δακτυλική εξέταση ήταν η μόνη μέθοδος ελέγχου των ανδρών για καρκίνο του προστάτη. Μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση άλλων καρκίνων, όπως ο καρκίνος του ορθού και ο καρκίνος του πρωκτού.

θεωρούνται πρώιμου σταδίου ή ενδιάμεσου κινδύνου. Τα στάδια 3 και 4, όταν ο όγκος έχει εξαπλωθεί πέρα από τα όρια του προστάτη, θεωρούνται πιο προχωρημένα και υψηλού κινδύνου. Μερικοί ασθενείς με καρκίνο του προστάτη πρώιμου σταδίου ή ενδιάμεσου κινδύνου υποβάλλονται σε πρόσθετη θεραπεία, τη βραχυθεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της χειρουργικής επέμβασης, της ακτινοβολίας ή των ραδιενεργών εμφυτευμάτων. Η βραχυθεραπεία είναι ένας τύπος εσωτερικής ακτινοθεραπείας κατά την οποία ειδικές εφαρμογές που περιέχουν πηγή ακτινοβολίας τοποθετούνται στο σώμα, μέσα ή κοντά στον όγκο. Η βραχυθεραπεία είναι μια τοπική θεραπεία και θεραπεύει μόνο ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος. Οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη τελικού σταδίου συνήθως υποβάλλονται σε ορμονοθεραπεία μαζί με χειρουργική επέμβαση ή ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία με ή χωρίς ακτινοβολία. Μερικοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη δεν ξεκινούν αμέσως θεραπεία, επειδή πολλοί από τους όγκους που βρέθηκαν μέσω της εξέτασης PSA αναπτύσσονται τόσο αργά που είναι απίθανο να είναι απειλητικοί για τη ζωή. Η ανίχνευση αυτών των βραδέως αναπτυσσόμενων όγκων θεωρείται υπερδιάγνωση, επειδή ο καρκίνος τελικά δεν θα βλάψει τον ασθενή κατά τη διάρκεια της ζωής του. Σχεδόν οι μισοί απ’ όλους τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη έχουν υπερδιαγνωσθεί, γεγονός που συχνά οδηγεί σε υπερβολική θεραπεία.

Άσκοπες θεραπείες

Η έρευνα δείχνει ότι πολλοί ασθενείς με καρκίνο του προστάτη υποβάλλονται σε άσκοπα επιθετιΚατηγοριοποίηση κινδύνου καρκίνου κές θεραπείες, οι οποίες συχνά συνδέονται με σηΟ καρκίνος του προστάτη μπορεί να ομαδοποιηθεί μαντικές βλάβες, όπως ακράτεια ούρων και εντέσε 4 στάδια. Τα στάδια 1 και 2, όταν ο όγκος εξα- ρου, σεξουαλική ανικανότητα και, σε ορισμένες κολουθεί να είναι περιορισμένος στον προστάτη, περιπτώσεις, θάνατο. Αρκετές μελέτες στις ΗΠΑ

έδειξαν ότι οι ασθενείς με πρώιμο στάδιο καρκίνου του προστάτη έχουν καλή πρόγνωση και ο καρκίνος σπάνια εξελίσσεται περαιτέρω. Με προσεκτική επιτήρηση, οι περισσότεροι δεν θα χρειαστούν ποτέ θεραπεία και μπορούν να γλυτώσουν από τα βάρη της περιττής θεραπείας μέχρι να υπάρξουν σαφή σημάδια εξέλιξης. Η υπερδιάγνωση και η υπερθεραπεία του καρκίνου του προστάτη οδήγησε την Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ να κάνει μια πρόταση κατά του προσυμπτωματικού ελέγχου μέσω PSA το 2012, με επιφυλάξεις για ομάδες υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων των Αφροαμερικανών ανδρών και εκείνων με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη. Η σύσταση αυτή ενημερώθηκε το 2018 για να γίνει ο προσυμπτωματικός έλεγχος. Αυτές οι συστάσεις είχαν ως αποτέλεσμα τον μειωμένο προσυμπτωματικό έλεγχο και τις αυξημένες διαγνώσεις καρκίνου του προστάτη στις ΗΠΑ. Η ανάπτυξη τεστ που εντοπίζουν καλύτερα τους ασθενείς που κινδυνεύουν να πεθάνουν από καρκίνο του προστάτη μπορεί να μειώσει την υπερθεραπεία. Στο μεταξύ, η εκπαίδευση των ασθενών μπορεί να τους βοηθήσει να αποφασίσουν αν ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι κατάλληλος για αυτούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να παραγγείλει ένα γενετικό τεστ που εκτιμά πόσο επιθετικός μπορεί να είναι ένας όγκος, μετρώντας τη δραστηριότητα συγκεκριμένων γονιδίων στα καρκινικά κύτταρα. Μια αύξηση της γονιδιακής δραστηριότητας που συνδέεται με τον καρκίνο θα έδειχνε ότι είναι πιθανό να αναπτυχθεί γρήγορα και να εξαπλωθεί. u Ζ. Ψ.

22 | περί υγείας |

karkinos prostati - psallas_L.indd 22

17/10/2023 3:05:43 μμ

Η ύφεση στη ρευματοειδή αρθρίτιδα Τις τελευταίες δεκαετίες ο στόχος της θεραπείας της έχει αλλάξει.

Η

έχει αλλάρευματοειδής αρθρίξει από την τιδα (Ρ.Α.) είναι χρόνια, απλή ανασυμμετρική, πολυαρκούφιση των θρική, αλλά και συστησυμπτωμάτων ματική φλεγμονώδης στην πρόληψη νόσος, που προσβάλλει, κυρίως, τον των δομικών βλααρθρικό υμένα των μικρών αρθρώβών και της ανασεων. Μπορεί να προκαλέσει παραπηρίας, με αρχικό μόρφωση των αρθρώσεων και χρόνια Γράφει η στόχο την πρώιμη αναπηρία, ενώ είναι δυνατόν να συΚατερίνα ύφεση και απώτερο νοδεύεται από εξωαρθρικές εκδηλώΚουτσογιάννη, την μακροχρόνια. σεις (ρευματοειδή οζίδια, αγγειίτιδα) Πρόεδρος Πανελλήνιας Αυτό έχει γίνει εφικτό, ως αποτέλεσμα της προσβολής διαΟμοσπονδίας «ΡευΜΑζην» εξαιτίας της αλλαγής φόρων ιστών και οργάνων. Είναι μια Α’ Αντιπρόεδρος Ένωσης του τρόπου θεραπείας: χρόνια, τυπικά ισόβια νόσος με πολύ Ασθενών Ελλάδας από το «go low slow» μεταβαλλόμενη πορεία. Ακόμα, έχει και την πρώιμη χρήση παγκόσμια κατανομή και αποτελεί την πιο συχνή χρόνια φλεγμονώδη αρθροπάθεια, των φαρμάκων που τροποποιούν τη προσβάλλοντας το 1% του πληθυσμού των ενηλί- νόσο (DMARDs), σε συνδυασμένη θερακων. Επηρεάζει όλες τις ηλικίες, αλλά η συχνότητα πεία ακολούθως με βιολογικά φάρμακα εμφάνισής της αυξάνει με την πάροδο της χρόνων. και DMARDS, ώστε να επιτευχθεί η επιθυμηΣημειώνεται, ότι είναι τουλάχιστον δύο φορές συ- τή ύφεση. Μετά από σχετικές πανευρωπαϊκές χνότερη στις γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες. συστάσεις έχει υιοθετηθεί από την επιστημονιΔιακρίνεται σε δύο κατηγορίες: τη ρευματοειδή κή κοινότητα η πρακτική «treat to target», που αρθρίτιδα ενηλίκων, καθώς και τη νεανική ρευμα- περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα με τα οποία τοειδή αρθρίτιδα, ενώ η κλινική εικόνα και η πορεία παρακολουθείται η δραστικότητα της νόσου και των ασθενών αυτών των δύο κατηγοριών διαφέρει προσαρμόζεται ανάλογα η θεραπεία, προκειμένου να βελτιστοποιείται η έκβαση του νοσήματος. Σε αρκετά μεταξύ τους. Έτσι περιγράφει η ιατρική εγκυκλοπαίδεια τη ρευ- όλη αυτή τη διαδικασία ο ρόλος του ασθενή είναι ματοειδή αρθρίτιδα. Εκείνο, όμως, που πουθενά ή πολύ σημαντικός. Πρέπει να είναι κατάλληλα ενηπολύ λίγο αναφέρεται είναι οι συνέπειες της Ρ.Α. μερωμένος σχετικά με τον στόχο της θεραπείας και σε όλα τα επίπεδα της ζωής των ασθενών και οι τη στρατηγική που σχεδιάζεται για την επίτευξή του, δυσκολίες που βιώνουν, ζώντας με το δύστροπο πάντα σε στενή συνεργασία με τον ρευματολόγο αυτό νόσημα. Πόνος, πρήξιμο αρθρώσεων, πρω- του. Η εμπλοκή του πάσχοντα σε αυτή τη διαδικασία ινή δυσκαμψία, δυσκινησία και ανεξήγητη κού- τον καθιστά πιο ευαισθητοποιημένο και υπεύθυνο ραση είναι μερικά από τα πιο συχνά συμπτώματα ως προς την τήρηση της θεραπευτική αγωγής. που βασανίζουν τον πάσχοντα, δυσχεραίνοντας Ερμηνεύεται όμως η ύφεση με τον ίδιο τρόπο από την καθημερινότητά του, αναγκάζοντάς τον να τους γιατρούς και τους ασθενείς; Με βάση ορισμέτροποποιήσει τις συνήθειές του και να περιορίσει νες έρευνες οι ασθενείς, προκειμένου να χαρακτητις δραστηριότητές του τόσο σε εργασιακό και οι- ρίσουν μια θεραπεία επιτυχημένη, θεωρούν ως σημαντικότερους τομείς τη μείωση του πόνου και κογενειακό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Παρά την πρόοδο της ρευματολογίας και της χρή- της κόπωσης, καθώς και την απόκτηση της ανεξαρσης νέων αποτελεσματικών θεραπειών, δεν επι- τησίας τους, ενώ οι γιατροί χαρακτηρίζουν ως επιτυγχάνεται, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, η πλήρης τυχή μια θεραπεία, εάν επιτυγχάνεται έλεγχος της ίαση του νοσήματος. Όλες οι θεραπευτικές επιλο- εξέλιξης του νοσήματος (Gibofski et al.Health and γές αποβλέπουν στην ύφεσή του, που σημαίνει τον Quality of life Outcomes-2018-16.211). έλεγχο των συμπτωμάτων, την πρόληψη των δομι- Είναι, επομένως, ιδιαίτερα σημαντικό, το ταξίδι προς κών βλαβών, την ομαλοποίηση της λειτουργικότη- την ύφεση να γίνεται σε στενή συμπόρευση ασθετας του ασθενούς και επομένως τη βελτίωση της νούς και θεράποντα ιατρού. Οι προτιμήσεις, οι ανάποιότητας ζωής του, με τη συμμετοχή σε οποιαδή- γκες και οι προτεραιότητες του πάσχοντα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν, προκειμένου προορισμός να ποτε δραστηριότητα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, ο στό- είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του, όπως ο χος της θεραπείας της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ίδιος την επιθυμεί και την αντιλαμβάνεται. u

| περί υγείας | 23

yfesi revmatoeidis arthritida - koutsogianni_R.indd 23

17/10/2023 3:06:06 μμ

Η καθυστερημένη διάγνωση του αυτισμού μπορεί να βλάψει την ψυχική υγεία

O

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πάθηση υποδιαγιγνώσκεται στις γυναίκες, καθώς εκφράζουν τον αυτισμό τους με τρόπους που δεν πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια.

ρισμένα παιδιά έχουν επίγνωση του διαφορετικού, παρατηρώντας ότι οι ενήλικες και τα παιδιά γύρω τους βλέπουν μια ιδιαιτερότητα. Μπορεί κάποιο παιδί να έχει κατακτήσει την οπτική επαφή ή να είναι αρκετά εύγλωττο, κι αυτό να δυσκολεύει τη διάγνωση του αυτισμού. Οι ερευνητές μαθαίνουν όλο και περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο διαφέρει ο αυτισμός σε άτομα διαφορετικών φύλων. Καθώς το κάνουν, τα φώτα ανάβουν για πολλούς που έχουν νιώσει χαμένοι στον κόσμο τους. Δεν υπάρχει μόνο ένας τύπος αυτιστικού ατόμου. Τα βασικά χαρακτηριστικά του αυτισμού –οι διαφορές στον τρόπο που σκέφτονται, επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν με τους άλλους– εμφανίζονται ορισμένες φορές με παρεκκλίσεις από τα περιορισμένα παραδείγματα που προτείνονται από τα διαγνωστικά κριτήρια. Αυτό συμβαίνει, συχνά, στα αυτιστικά κορίτσια. Ενώ αγωνίζονται για την κοινωνική κατανόηση, πολλά από αυτά μιμούνται την κοινωνική συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί, με την πρώτη εντύπωση, οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν και να μην ανιχνεύουν τις ενδεχόμενες δυσκολίες των αυτιστικών κοριτσιών.

Καμουφλάζ

Οι άνδρες έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με αυτισμό από τις γυναίκες. Οι γυναίκες έχουν υψηλότερη μέση ηλικία διάγνωσης και είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν στην ενήλικη ζωή, παρά στην παιδική ηλικία. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν στην εσφαλμένη αντίληψη ότι ο αυτισμός είναι μια ανδρική πάθηση, οδηγώντας σε συστηματικές διακρίσεις κατά των αυτιστικών γυναικών, με αποτέλεσμα να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να παραμείνουν χωρίς διάγνωση. Σε σύγκριση με τα αυτιστικά αγόρια, τα αυτιστικά κορίτσια έχουν λιγότερες κοινωνικές δυσκολίες, εστιάζοντας περισσότερο στους ανθρώπους και στις ομάδες φιλίας γύρω τους. Τα ενδιαφέροντά τους τείνουν να είναι πιο κοινωνικά, περιλαμβάνοντας φανταστικούς χαρακτήρες, ζώα ή διασημότητες, παρά μη πραγματικά αντικείμενα. Καθώς μεγαλώνουν, μερικά κορίτσια μαθαίνουν «σενάρια» και τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς, προκειμένου να αντεπεξέρχονται σε διάφορες περιστάσεις της ζωής τους. Αυτό που παρατηρείται στις περιπτώσεις αυτές είναι η διάθεσή τους να αναπτύσσουν μία παθητική στάση προς τους άλλους, η οποία εστιάζει στο να κάνει τον συνομιλητή να αισθάνεται πιο άνετα. Πολλά αυτιστικά κορίτσια και γυναίκες επιδίδονται σε αυτό το είδος «κοινωνικού καμουφλάζ», με στόχο να γίνονται αποδεκτές.

Οι λεπτές αποχρώσεις του αυτισμού στα κορίτσια σημαίνουν ότι διαγιγνώσκονται σημαντικά αργότερα από τα αγόρια. Εν μέρει, αυτό αντικατοπτρίζει την έλλειψη ευαισθητοποίησης των επαγγελματιών, οι οποίοι, συνήθως, καθοδηγούν τα παιδιά στις υπηρεσίες αυτισμού. Ωστόσο, τα εργαλεία διαγνωστικής αξιολόγησης είναι λιγότερο ευαίσθητα σε κορίτσια με γνωστικές ικανότητες στο φυσιολογικό εύρος. Τα αδιάγνωστα αυτιστικά άτομα έχουν συχνά επίγνωση της αδυναμίας τους να ταιριάζουν και να κάνουν με ευκολία τα πράγματα στα οποία επιδίδονται οι άλλοι. Αν κανείς δεν τους δώσει μία εξήγηση, μένει να τη βρουν μόνα τους. Πολλά αυτιστικά άτομα εκφοβίζονται στο σχολείο και δεν έχουν φίλους. Κατηγορούν τον εαυτό τους που υπέστησαν κακοποίηση, κολλώντας σε προσωπικές αποτυχίες. Σε όλες τις ερευνητικές μελέτες, οι αυτιστικοί άνθρωποι με καθυστερημένη διάγνωση είναι μια κοινωνική υποομάδα με ιστορικό εκπαιδευτικών και προβλημάτων απασχόλησης, ψυχικών ασθενειών και καταστροφικών σχέσεων.

Η ψυχική υγεία

Έρευνες διαπίστωσαν ότι τα αυτιστικά κορίτσια και γυναίκες έχουν πιο επιβαρυμένη ψυχική υγεία από τους αυτιστικούς άνδρες. Το ίδιο, και οι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται αργότερα στη ζωή τους, σε σύγκριση με εκείνους που διαγιγνώσκονται όταν είναι νέοι. Αυτά τα δύο είναι, σχεδόν βέβαιο, ότι συνδέονται μεταξύ τους. Τα αυτιστικά παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς διάγνωση είναι απίθανο να λά-

βουν την κατάλληλη υποστήριξη. Επιπλέον, είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίζονται με συμπόνια. Η αναγνώριση του αυτισμού σε κορίτσια και γυναίκες μπορεί να έρθει σε σημείο κρίσης. Για κάποια, αυτό συμβαίνει στο εφηβικό χάος και στον περίπλοκο κοινωνικό κόσμο της εφηβείας, όπου τα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης ανεβαίνουν απότομα. Παράλληλα για ορισμένες γυναίκες, συμβαίνει στη φάση της εμμηνόπαυσης, η οποία φαίνεται να εκτροχιάζει τις δεξιότητες αντιμετώπισης και το «κοινωνικό καμουφλάζ». Για κάποια άλλα άτομα δεν συμβαίνει ποτέ. Τα μη διαγνωσμένα αυτιστικά άτομα θεωρείται ότι έχουν υψηλό ρυθμό θνησιμότητας από αυτοκτονίες. Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι το 24% των αυτιστικών έχει κάνει απόπειρα αυτοκτονίας και το 77% το έχει σκεφτεί. Σχεδόν οι μισοί, δηλαδή, το 49% είχαν αυτοτραυματιστεί. Πέρα από τη διάγνωση, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι με τους οποίους τα αυτιστικά κορίτσια και γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες προκλήσεις από τα αγόρια και τους άνδρες. Ο κίνδυνος σεξουαλικής κακοποίησης είναι υψηλότερος για τις αυτιστικές γυναίκες. Οι αυτιστικές γυναίκες, συχνά, αισθάνονται ότι οι δυσκολίες τους δεν κατανοούνται από τους εργοδότες, ενώ καλούνται, επίσης, να αντιμετωπίσουν τις έμφυλες πιέσεις, προκειμένου να εκτελέσουν μία εργασία στη δουλειά –αναλαμβάνοντας την απλήρωτη και σιωπηρή ευθύνη να φροντίζουν για τα συναισθήματα των άλλων. u Λήδα Κ.

24 | περί υγείας |

autismos kai psyxiki ygeia - psallas_L.indd 24

17/10/2023 3:06:26 μμ

Γιατί είναι σημαντικός ο εμβολιασμός κατά του HPV Ο HPV προκαλεί θηλώματα στο σώμα (υπερκερατώσεις), μυρμηγκιές στα δάχτυλα, αφροδίσια κονδυλώματα και δυσπλασίες στα γεννητικά όργανα, κυρίως στον τράχηλο της μήτρας.

Y

πάρχουν πάνω από 150 στελέχη του ιού, εκ των οποίων τα 40 περίπου μπορούν να προσβάλουν τα γεννητικά όργανα. Τουλάχιστον 14 στελέχη του ιού, που χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου», μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο όπως, για παράδειγμα, καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες –τη συχνότερη μορφή καρκίνου μετά τον καρκίνο του μαστού από την οποία προσβάλλονται οι γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών στην Ευρώπη. Μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν καρκίνο του πρωκτού, των γεννητικών οργάνων, καθώς και ορισμένες μορφές καρκίνου της κεφαλής και του λαιμού, όπως στον στοματοφάρυγγα που είναι σε έξαρση, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Ο πιο συχνός καρκίνος που προκαλεί ο ιός, είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Παγκοσμίως διαγιγνώσκονται περίπου 500.000 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κάθε χρόνο, με 230.000 γυναίκες να χάνουν τη ζωή τους. Θεωρείται μείζον πρόβλημα, καθώς ο συγκεκριμένος καρκίνος τείνει να εμφανίζεται συνήθως σε νέες γυναίκες. Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του τραχήλου, του κόλπου, του αιδοίου και της περιπρωκτικής χώρας οφείλονται στον HPV. Δεν προκαλούν, όμως, όλα τα στελέχη του HPV καρκίνο. Από τους 40 τύπους που ανευρίσκονται στα γεννητικά όργανα, δύο στελέχη, το 16 και το 18, ευθύνονται για το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, ενώ τα 31, 33, 45, 52, και 58 ευθύνονται για το 19%. Διάφορα στελέχη έχουν συσχετιστεί και με την εκδήλωση άλλων καρκίνων, όπως τον καρκίνο του πέους (40% των περιστατικών), του πρωκτού (90%), του κόλπου και του αιδοίου (40%), του στόματος (3%) και του στοματοφάρυγγα (12%). Τα γεννητικά κονδυλώματα προκαλούνται από

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας στελέχη χαμηλού ρίσκου που δεν ευθύνονται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Τα στελέχη 6 και 11 ευθύνονται για τα κονδυλώματα, ενώ άλλα στελέχη για ήπιες και μέτριες βλάβες.

κή εξέταση κατά την οποία το δείγμα λαμβάνεται όπως στο τεστ Παπανικολάου και ελέγχεται με μοριακές μεθόδους. Το εν λόγω τεστ αφορά μόνο τα υψηλού κινδύνου στελέχη του HPV.

Μετάδοση και διάγνωση

Πρόληψη

Ο ιός συνήθως μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και μόλυνση της βασικής στιβάδας της επιδερμίδας. Παραμένει αδρανής στη βασική στιβάδα της επιδερμίδας για πολλούς μήνες (συνήθως 3-8 μήνες), αν και μπορεί να δράσει και έπειτα από πολλά χρόνια. Εκεί ο ιός αναγκάζει τα κύτταρα να πολλαπλασιαστούν, τρέφοντάς τα με μια ιική πρωτεΐνη μέχρι να τα αλλοιώσει. Τα αλλοιωμένα κύτταρα προχωρούν προς την εξωτερική στιβάδα του δέρματος, όπου εμφανίζονται σαν κονδύλωμα ή δυσπλασία. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι βλάβες εκδηλώνονται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ενός ανθρώπου είναι εξασθενημένο, όπως κατά τη χημειοθεραπεία, τη χρήση κατασταλτικών φαρμάκων, τις διάφορες νόσους, το στρες, τη λήψη κορτιζόνης και το κάπνισμα. Το τεστ Παπανικολάου είναι η πρώτη εξέταση που θα εντοπίσει τον ιό, γι’ αυτό και η τακτική επίσκεψη στον γυναικολόγο για τον συγκεκριμένο έλεγχο –μία φορά τον χρόνο– είναι σημαντική. Σε περίπτωση που το τεστ βγει θετικό, τότε θα απαιτηθεί κολποσκόπηση, η οποία θα εντοπίσει με ακρίβεια την ύπαρξη κονδυλωμάτων, προκαρκινικών βλαβών ή καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας. Κατά την κολποσκόπηση ελέγχονται ο κόλπος και το αιδοίο. Για την εξέταση αυτή απαιτούνται μικρές βιοψίες από τον τράχηλο, που πραγματοποιούνται με λαβίδα. Πλέον για την ανίχνευση υψηλού κινδύνου τύπων του HPV είναι διαθέσιμο και το HPV DNA τεστ, μια μορια-

Η χρήση προφυλακτικού δεν αποκλείει εντελώς τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού. Αυτό συμβαίνει, διότι σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να έχει μολυνθεί από τον HPV το περιβάλλον δέρμα που δεν προστατεύεται από το προφυλακτικό. Ο εμβολιασμός κοριτσιών και αγοριών κατά του HPV μπορεί να προλάβει την πρόκληση λοιμώξεων και συνεπώς, ασθενειών που σχετίζονται με τον ιό και στα δύο φύλα, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων. Ο εμβολιασμός ρουτίνας κατά του HPV πραγματοποιείται συνήθως στην ηλικία των 9 έως 14 ετών, ανάλογα με το πρόγραμμα εμβολιασμού σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα διατίθεται το εννιαδύναμο (HPV9) εμβόλιο. Ο εμβολιασμός συστήνεται για αγόρια και κορίτσια στην ηλικία 9-11 ετών. Σε περίπτωση που ο εμβολιασμός δεν γίνει στη συνιστώμενη ηλικία, μπορεί να γίνει αναπλήρωση έως την ηλικία των 18 ετών. Επισημαίνεται ότι το εμβόλιο HPV αποζημιώνεται πλήρως σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 15-18 ετών μέχρι 31/12/2023. Το εμβόλιο Gardasil-9 προφυλάσσει από τα στελέχη 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58, δηλαδή, από το 90% των καρκίνων που προκαλούνται από τους ιούς υψηλού κινδύνου καθώς και από το σύνολο σχεδόν των κονδυλωμάτων. Το εμβόλιο διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα για παραγωγή αντισωμάτων ενάντια στους γονότυπους HPV για τους οποίους κατασκευάστηκε. Δεν προφυλάσσει απ’ όλους τους ιούς HPV. Δεν είναι εφικτό τεχνικά να κατασκευαστεί εμβόλιο το οποίο να καλύπτει 40 διαφορετικούς ιούς. u

| περί υγείας | 25

hpv - psallas_R.indd 25

17/10/2023 3:06:48 μμ

Το φαρμακείο της γειτονιάς Με τον Νοέμβριο να αποτελεί περίοδο γρίπης και κρυολογημάτων, ιδιαίτερα, για τους ηλικιωμένους ασθενείς και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα που μπορεί να ταλαιπωρούνται και από άλλες παθήσεις, σύμμαχο για τη θωράκιση του οργανισμού, μεταξύ άλλων, αποτελούν και ορισμένα φαρμακευτικά προϊόντα. Επιμέλεια: Αφροδίτη Ντάικου

Izicol® H «Izi» λύση για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας

Το Izicol® της Cross Pharmaceuticals είναι ιατροτεχνολογικό βοήθημα που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της χρόνιας και περιστασιακής δυσκοιλιότητας. Περιέχει μακρογόλη 3350, υπακτικό ταχείας δράσης και μάλιστα το μοναδικό ωσμωτικό υπακτικό με επίπεδο τεκμηρίωσης 1 και βαθμό σύστασης Α που προτείνεται για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Γαστρεντερολογίας (WGO). Η μακρογόλη, χάρη στην ωσμωτική της δράση, ενεργοποιεί την περίσταλση του εντέρου και επαναφέρει τον φυσιολογικό κύκλο κένωσης. Φέρει υψηλό προφίλ ασφαλείας, καθώς δεν απορροφάται, δεν μεταβολίζεται από τον οργανισμό, δεν προκαλεί ερεθισμό, δεν διαταράσσει το εντερικό μικροβίωμα και την ισορροπία των ηλεκτρολυτών. Το Izicol® της Cross Pharmaceuticals διατίθεται σε εύχρηστους ατομικούς φακελίσκους, σε μορφή σκόνης για πόσιμο διάλυμα. Δεν περιέχει γλουτένη. Διαθέτει ευχάριστη γεύση πορτοκαλιού και αποτελεί ιδανικό προϊόν σε περιπτώσεις χρόνιας και περιστασιακής δυσκοιλιότητας. Για τους μικρούς της οικογένειας που δυσκολεύονται, Izicol® Junior. Τα προϊόντα διατίθενται στα φαρμακεία.

Passiflora Complex Spray 20ml Bronchosan - A.VOGEL

Βάμμα από συνδυασμό φρέσκων βοτάνων όπως: Glycyrrhiza glabra, Thymus vulgaris, Hedera helix (γλυκύρριζα, θυμάρι, κισσός και αιθέρια έλαια ευκαλύπτου και γλυκανίσου) Οι ιδιότητες που περιγράφονται παρακάτω, αφορούν στην παραδοσιακή χρήση του: • Βλεννολυτικό • Αντισηπτικό - αντιφλεγμονώδες • Αντιβηχικό - μαλακτικό των βλεννογόνων • Αποχρεμπτικό • Αντισπασμωδικό • Χωρίς γλουτένη • Χωρίς λακτόζη • Κατάλληλο για διαβητικούς Περιγραφή - τρόπος δράσης: Ο κισσός χρησιμοποιείται με επιτυχία στη θεραπεία καταρροϊκών καταστάσεων της περιοχής των παραρρινικών κόλπων. Επίσης, βοηθάει στην αντιμετώπιση του βήχα και της βρογχίτιδας, διευκολύνοντας τη ρευστοποίηση των εκκρίσεων. Το θερμαντικό θυμάρι έχει αποχρεμπτικές και χαλαρωτικές ιδιότητες, ενώ είναι ιδανικό για βαθιά εγκατεστημένες λοιμώξεις των πνευμόνων. Καταπραΰνει, επίσης, τη βρογχίτιδα, τις αναπνευστικές λοιμώξεις και οφελεί όσους πάσχουν από νευρικό βήχα και άσθμα.

Φυτική σύνθεση για την ενίσχυση του αισθήματος ηρεμίας, από συνδυασμό φρέσκων βοτάνων με βάση την πασιφλόρα. Η πασιφλόρα είναι βότανο γνωστό για τις ευεργετικές του ιδιότητες στην ενίσχυση του αισθήματος ηρεμίας και χαλάρωσης. Δεν προκαλεί εθισμό και ανακουφίζει από τη μυϊκή ένταση, γεγονός που την καθιστά ιδανική για κάθε πρόβλημα σχετιζόμενο με την υπερένταση, όπως νευρικότητα, σφίξιμο στο στήθος και έντονοι παλμοί. Σε συνδυασμό με το μελισσόχορτο, η πασιφλόρα συμβάλλει στην ομαλοποίηση του διακοπτόμενου ύπνου. To Passiflora Complex Spray περιέχει ψευδάργυρο που συμβάλλει στη φυσιολογική γνωστική λειτουργία και στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες. Έχει φυσικό άρωμα γλυκάνισου και βανίλιας για ευχάριστη γεύση. Άμεσα αποτελέσματα από τους πρώτους ψεκασμούς.

• Χωρίς γλουτένη • Χωρίς λακτόζη Κατάλληλο για διαβητικούς

Winter Balm

Το Winter Balm αποτελεί ένα μοναδικό συνδυασμό αιθέριων ελαίων, όπως έλαιο ευκαλύπτου, έλαιο κέδρου, έλαιο από ρητίνη πεύκου, έλαιο μοσχοκάρυδου και άλλα φυσικά συστατικά που συμβάλλουν καθοριστικά στην αποσυμφόρηση του αναπνευστικού συστήματος. Ταυτόχρονα, ανακουφίζει από τους μυϊκούς πόνους του κρυολογήματος, καταπραΰνει τον βήχα και μειώνει το αίσθημα δυσφορίας στο στήθος.

• 100% φυσικό • Δρα άμεσα από την πρώτη επάλειψη ή εισπνοή • Ανακουφίζει από τους μυϊκούς πόνους του κρυολογήματος • Τονώνει και διευκολύνει την αναπνοή • Κατάλληλο από 3 ετών και άνω. Συστατικά: Φυτικά έλαια από παραδοσιακά φυτά, όπως ευκάλυπτο, θυμάρι, κέδρο, μοσχοκάρυδο, πεύκο, δενδρολίβανο και κανέλα.

26 | περί υγείας |

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 26

17/10/2023 4:06:33 μμ

Αρθρίτιδα: συμβουλές επιβίωσης Πώς να προσαρμοστείτε καλύτερα με τις αλλαγές που φέρνει η αρθρίτιδα στη ζωή σας.

Η

ζωή με αρθρίτιδα είναι κάποτε ενοχλητική και άλλοτε ανησυχητική. Ο πόνος και η δυσκαμψία ίσως δυσκολέψουν την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών, που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν δεδομένες. Ακόμα και απλά πράγματα, όπως το να φορέσετε κάλτσες ή το μαγείρεμα μπορεί να είναι εξαντλητικά. Επομένως, εάν έχετε αρθρίτιδα, είναι σημαντικό να προσέχετε ιδιαίτερα τον εαυτό σας –για να ανακουφίσετε τον πόνο, να βελτιώσετε τη λειτουργικότητά σας και να αντιμετωπίσετε τα δύσκολα συναισθήματα. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας συνιστά όχι μόνο φαρμακευτική αγωγή, αλλά και μη φαρμακευτικές θεραπείες για άτομα με οστεοαρθρίτιδα του ισχίου και του γόνατος. Αυτές οι μέθοδοι περιλαμβάνουν απώλεια βάρους, φυσικοθεραπεία και συμπληρωματικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός και το μασάζ. Είναι λογικό ότι η κατανάλωση υγιεινών τροφών, η απώλεια κιλών -εάν είστε υπέρβαροι, η ενδυνάμωση των μυών σας και η εκμάθηση να κινείτε τις αρθρώσεις σας με ασφάλεια είναι χρήσιμα, ανεξάρτητα από τη μορφή

Γράφει η Λήδα Κοντογιαννοπούλου αρθρίτιδας που έχετε και το ποιες αρθρώσεις επηρεάζονται. Επιπλέον, η προσοχή στη διατροφή, το βάρος και την άσκηση είναι σημαντική για την πρόληψη καρδιακών παθήσεων, οι οποίες έχουν συνδεθεί με τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και τον λύκο. Παρατίθενται ορισμένες συμβουλές για τις καθημερινές εργασίες και το πώς να προσαρμοστείτε στις αλλαγές που φέρνει η αρθρίτιδα στη ζωή σας: Κινηθείτε. Αποφύγετε, να μένετε στην ίδια θέση για πολύ ώρα. Όταν εργάζεστε, να σηκώνεστε και να τεντώνεστε κάθε 15 λεπτά. Κάντε το ίδιο, ενώ κάθεστε στο σπίτι διαβάζοντας ή παρακολουθώντας τηλεόραση. Αποφύγετε το άγχος. Αποφύγετε θέσεις ή κινήσεις που ασκούν επιπλέον πίεση στις αρθρώσεις. Για παράδειγμα, το άνοιγμα ενός σφιχτού καπακιού μπορεί να είναι δύσκολο, εάν έχετε αρθρίτιδα χεριών. Μια λύση είναι να τοποθετήσετε το βάζο σε ένα πανί, να το ακουμπήσετε με την παλάμη σας και να γυρίσετε το καπάκι, κάνοντας μια κίνηση του ώμου. Εναλλακτικά, μπορείτε να αγοράσετε ένα ανοιχτήρι βάζων, που πιάνει το καπάκι, αφήνοντας και τα δύο χέρια ελεύθερα. Ανακαλύψτε τη δύναμή σας. Χρησιμοποιήστε τις πιο δυνατές αρ-

θρώσεις και τους μυς σας. Για να προστατέψετε τις αρθρώσεις των δακτύλων και του καρπού, σπρώξτε τις βαριές πόρτες με το πλάι του χεριού ή του ώμου. Για να μειώσετε την πίεση του ισχίου ή του γονάτου στις σκάλες, φροντίστε με το πιο δυνατό πόδι να ανεβαίνετε και με το πιο αδύναμο να κατεβαίνετε. Προγραμματίστε και απλοποιήστε τη ζωή σας, όσο το δυνατόν περισσότερο. Εξαλείψτε τις περιττές δραστηριότητες (για παράδειγμα, αγοράστε ρούχα που δεν χρειάζονται σιδέρωμα). Οργανώστε τους χώρους εργασίας και αποθήκευσης. Φυλάξτε τα αντικείμενα που χρησιμοποιείτε συχνά σε εύκολη πρόσβαση. Κρατήστε αντίγραφα οικιακών αντικειμένων σε πολλά σημεία, για παράδειγμα εφοδιάστε την κουζίνα και όλα τα μπάνια με είδη καθαρισμού. Χρησιμοποιήστε αντικείμενα που εξοικονομούν εργασία και προσαρμοσ τικά βοηθήματα. Στην κουζίνα, χρησιμοποιήστε ηλεκτρικά ανοι-

χτήρια και μίξερ. Στο μπάνιο, περιορίστε το τρίψιμο, χρησιμοποιώντας αυτόματα καθαριστικά λεκάνης τουαλέτας και, σε ντους ή μπανιέρες, αφαιρείτε τη μούχλα με σπρέι. Άλλες συσκευές στην αγορά μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε το περιττό σκύψιμο ή το άπλωμα. Κάντε αλλαγές στο σπίτι. Η χρήση τροχίσκων στα έπιπλα μπορεί να διευκολύνει τον καθαρισμό. Μια ράβδος στήριξης τοποθετημένη πάνω από τη μπανιέρα είναι απαραίτητη για πολλούς ανθρώπους, όπως επίσης κι ένα πατάκι στην μπανιέρα για την αποφυγή πτώσεων. Η τοποθέτηση ενός σκαμπό μπάνιου στην μπανιέρα ή στο ντους είναι χρήσιμη για άτομα που έχουν αρθρίτιδα στα πόδια. Ζητήστε βοήθεια. Η διατήρηση της ανεξαρτησίας είναι απαραίτητη για την αυτοεκτίμηση, αλλά η ανεξαρτησία με κάθε κόστος είναι συνώνυμη της αυτοκαταστροφής. Επιτύχετε μια ισορροπία, ενημερώνοντας τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους σας για την ασθένεια και τους περιορισμούς που επιβάλλει και ζητώντας την υποστήριξή τους. Ζητήστε βοήθεια για συγκεκριμένες εργασίες. u

| περί υγείας | 27

arthritida - ntaikou_R.indd 27

17/10/2023 3:07:32 μμ

Εχινάκεια και μικροβιακή αντοχή Ο διαφορετικός τρόπος λειτουργίας της την καθιστά αποτελεσματικότερη από τα αντιβιοτικά.

T

Γράφουν οι: Αγγελική Ζαζάνη – φαρμακοποιός, φυσικοπαθητικός, Ζαφειρένια Παπαζαφειρίου – φαρμακοποιός

ο ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί το αμυντικό σύστημα του οργανισμού και είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, αφού περιλαμβάνει πρωτεύοντα όργανα, όπως ο μυελός των οστών, δευτερεύοντα, όπως ο σπλήνας και οι αμυγδαλές και ένα πλήθος ειδικών και εξειδικευμένων κυττάρων. Στον μυελό των οστών δημιουργούνται τα ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, με σκοπό να μειωθεί η κατάχρηση των αντιβιοτικών φαρμάκων και ταυτόχρονα να προαχθεί η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι γνωστό ότι μία συνέπεια της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών ουσιών είναι η ελαχιστοποίηση της αποτελεσματικότητάς τους και η μετάδοση επικίνδυνων –υψηλού βαθμού αντοχής– μικροβίων στον πληθυσμό. Αξίζει να αναφερθεί, ότι το 2050 προβλέπεται η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως να είναι η ανάπτυξη ανθεκτικών μικροβίων, λόγω υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών. Η ισχύς των αντιβιοτικών είναι δυνατό να αποκατασταθεί, μόνο, εάν μειωθεί δραματικά η κατανάλωσή τους (έως και κατά 90%). Σημειώνεται, ότι η χώρα μας συνεχίζει να είναι στην πρώτη θέση, όσον αφορά στη συνολική κατανάλωση αντιβιοτικών φαρμάκων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή επιτήρηση φαρμάκων. Τα συνήθη συνθετικά αντιβιοτικά είτε εξουδετερώνουν τα νοσογόνα βακτήρια (βακτηριοκτόνα), καταστρέφοντας συγκεκριμένα τμήματά τους, (μεμβράνη και κυτταρικό τοίχωμα) ή επιδρώντας στον αναπνευστικό τους κύκλο, είτε αποτρέπουν τον πολλαπλασιασμό τους (βακτηριοστατικά). Η μικροβιακή αντοχή είναι η αντοχή που αναπτύσσουν οι μικροοργανισμοί στις αντιμικροβιακές ουσίες, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο ή και καθόλου ευαίσθητοι σε αυτές. Τα ανθεκτικά μικρόβια που δημιουργούνται δεν καταστρέφονται από τα, ήδη, υπάρχοντα αντιβιοτικά φάρμακα, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν, να πολλαπλασιάζονται ελεύθερα και να μεταφέρουν την αντοχή στις επόμενες

γενιές μικροβίων. Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα τα ανθεκτικά αυτά μικρόβια να επικρατούν και να αναπτύσσονται στη χλωρίδα του ανθρώπου. Η μικροβιακή αντοχή είναι φυσιολογικό φαινόμενο που αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου, συνήθως, μέσω γενετικών αλλαγών. Το φαινόμενο αυτό, όμως, επιταχύνεται όταν τα αντιμικροβιακά φάρμακα χρησιμοποιούνται υπερβολικά ή λανθασμένα (δόση, συχνότητα και διάρκεια θεραπείας). Κατά συνέπεια, είναι επιτακτική η ανάγκη για ανάπτυξη νέων δραστικών ουσιών ακόμα πιο αποτελεσματικών απέναντι σε αυτούς τους πολύ ανθεκτικούς μικροοργανισμούς. Σημαντικός αριθμός επιστημονικών μελετών έχει καταδείξει ότι ο συνδυασμός συγκεκριμένων φαρμάκων φυτικής προέλευσης και αντιβιοτικών θα μπορούσε αποτελεσματικά να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των υπαρχόντων αντιβιοτικών και να ελαχιστοποιήσει τη μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά λόγω ισχυρής συνέργειας. Φυτικές δραστικές ενώσει,ς όπως η καρβακρόλη, το τανικό οξύ, το γαλλικό οξύ και τα αλκυλαμίδια είναι αποτελεσματικοί ενισχυτές της δράσης των αντιβιοτικών, με αποτέλεσμα την αύξηση της δραστικότητάς τους έως και 4 φορές. Η εχινάκεια είναι το, πλέον, διαδεδομένο βότανο σε Ευρώπη και Αμερική για την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος, του συναχιού, αλλά και κάθε είδους λοίμωξης και ίωσης. Αυτό που κάνει την εχινάκεια μοναδική είναι το γεγονός ότι δεν ενεργεί με τον τρόπο που ενεργούν τα αντιβιοτικά, τα οποία, μάλιστα, πολύ γρήγορα καθίστανται αναποτελεσματικά, λόγω της ανθεκτικότητας που αναπτύσσουν τα βακτήρια σε αυτά, όπως προαναφέρθηκε. Η εχινάκεια δεν καταστρέφει ούτε απενεργοποιεί τα βακτήρια που προκαλούν λοιμώξεις και δεν παρεμβαίνει άμεσα στον πολλαπλασιασμό τους. Αντίθετα, οι δραστικές ουσίες της καταπολεμούν τις λοιμώξεις μέσω της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Ένας από τους μηχανισμούς δράσης του βοτάνου είναι η διέγερση των αντισωμάτων και των μακροφάγων κυττάρων του οργανισμού κατά των παθογόνων μικροοργανισμών, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό την αντίσταση σε

λοιμογόνους παράγοντες. Μελέτες κατέδειξαν ότι με τη βοήθεια της εχινάκειας αυξήθηκε η δραστηριότητα των Τ-λεμφοκυττάρων κατά 20-30%, σε σχέση με το αποτέλεσμα που έδωσε η φαρμακευτική ουσία, η οποία σχεδιάστηκε, ειδικά, για να ενισχύσει τη δραστηριότητα τους. Κλινικές μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εχινάκεια συμβάλλει, επιπρόσθετα, στην ταχύτερη ανάρρωση από το συνάχι και το κοινό κρυολόγημα (ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα, ρίγη, κεφαλαλγία, μυϊκό άλγος, πονόλαιμος) και είναι, ιδιαίτερα, αποτελεσματική σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς ενισχύει την άμυνα του οργανισμού για την αντιμετώπιση λοιμώξεων του αναπνευστικού αλλά και του ουροποιητικού συστήματος. Τα πιο γνωστά δραστικά συστατικά που περιέχονται στο βότανο της εχινάκειας είναι τα αλκυλαμίδια, τα οποία δρουν, ρυθμίζοντας την παραγωγή της πρωτεΐνης TNF-α των κυττάρων, βασικού παράγοντα στη διαδικασία αντιμετώπισης των παθογόνων οργανισμών. Το περιεχόμενο στην εχινάκεια κιχωρικό οξύ (συστατικό το οποίο καταστρέφεται κατά τη διαδικασία αποξήρανσης του φυτού) είναι δραστικό συστατικό ιδιαίτερης σημασίας, το οποίο παρουσιάζει αντιική δράση λόγω ενεργοποίησης των φαγοκυττάρων. Επίσης, κρίνεται σημαντική η χρήση ολόκληρου του φυτού, ώστε όλες οι περιεχόμενες σε αυτό δραστικές ουσίες να δρουν συνεργιστικά. Η εχινάκεια ενδείκνυται για όλες τις μορφές βακτηριακών καθώς και ιικών λοιμώξεων, όπως η στρεπτοκοκκική λοίμωξη του λαιμού, οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις, οι υποτροπιάζουσες μυκητιασικές κολπικές λοιμώξεις, ο έρπης, η βρογχίτιδα και η ωτίτιδα. Μόνο η εχινάκεια φρέσκιας συγκομιδής μπορεί να περιέχει αναλλοίωτα τα δραστικά συστατικά του φυτού και να ενισχύει την αντίσταση του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ παράλληλα δρα κατά των ιών και είναι απόλυτα ασφαλής για μακροχρόνια λήψη. Αυτό, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική θεραπευτική επιλογή με ταυτόχρονη εξασφάλιση της υψηλής ανεκτικότητας και της ασφάλειας για τον οργανισμό. u

28 | περί υγείας |

healthcode antopodotiko_L.indd 28

17/10/2023 3:07:51 μμ

ADDS.indd 8

17/10/2023 3:08:32 μμ

ADDS.indd 9

17/10/2023 3:09:07 μμ