Super Express NY 2023.09.30 Weekend + dwa specjalne dodatki. 86 Parada Pulaskiego, Witajcie w Polsce

$3 Dz iś w yjątkowo: małe

NOWY JORK

SOBOTA–PONIEDZIAŁEK 30 WRZEŚNIA - 2 PAŹDZIERNIKA 2023

POLISH AMERICAN DAILY

NR 6446

zachmurzenie umiarkowane

 dwuję zyczny dodatek zachmurzenie z przejaśnieniami

przelotne opady deszczu z przejaśnieniami

usa.se.pl SATURDAY–MONDAY, SEPTEMBER 30 – OCTOBER 2, 2023

USD 4,36 zł 66OF/16OC

Welcome to Poland przelotne opady deszczu

przelotne opady deszczu i burze

 Super Weekend mżawka mgła pochmurno

o 86. Paradzie Pułaskiego

opady deszczu i burze Parada Pułaskiego wyruszy o godz. 12.30 pm sprzed Nowojorskiej Biblioteki Publicznej

opady śniegu z deszczem

Piątą Aleją z prezydentem Polski! opady śniegu z deszczem przejaśnienia

Prezydent Andrzej Duda (51 l.) stanie w niedzielę na czele biało-czerwonego pochodu na Manhattanie

39623

foto JAKUB SZYMCZUK/KPRP, PULASKIPARADE.ORG, SHUTTERSTOCK

opady deszczu

niewielkie (możliwe) opady śniegu opady śniegu

opady śniegu przejaśnienia

÷ STR. 2

śliskie drogi

TEKSAS ZAPOWIADA KOLEJNE TRANSPORTY

Więcej autobusów ruszy na NYC

÷ STR. 4

Czytaj na str. 38

REKLAMA

ODSZKODOWANIA

AGNIESZKA WOŹNIAK-STARAK (45 l.)

KONGRES ROZPOCZĄŁ PRZESŁUCHANIA

Chcą zajrzeć na konta Bidenów

÷ STR. 3

Milionerka dorobiła pół miliona

÷ STR. 22

REKLAMA

Ulice jak rzeki. Brooklyn epicentrum koszmaru

NYC pod wodą

DARIUS MARZEC Jedyny wybór polskojęzycznego adwokata foto AP

Super Express USA $3

Niezwykły gość i niezwykłewicher, tajfun, życzenia z okazji tornado 86. Parady Pułaskiego uwaga

÷ STR. 4

(718) 609-0300

2 AMERYKA www.usa.se.pl

foto PULASKIPARADE.ORG, JAKUB SZYMCZUK/KPRP

30 września – 2 października 2023

Prezydent RP Andrzej Duda (51 l.) ze specjalnymi życzeniami dla uczestików 86. Parady Pułaskiego:

Każdy z Was jest

ambasadorem POLSKI

Prezydent Andrzej Duda (51 l.) stanie w niedzielę na czele biało-czerwonego pochodu na Piątej Alei REKLAMA

Serdecznie pozdrawiam wszystkich, którzy wezmą udział w tegorocznej Paradzie Pułaskiego w Nowym Jorku i cieszę się, że będę mógł uczestniczyć w tym wielkim święcie Polonii w USA, jako pierwszy Prezydent RP. Jestem przekonany, że przedsięwzięcie to jak co roku posłuży po-

pularyzacji i promocji polskiej kultury, tradycji, sztuki oraz ukazaniu znaczenia i potencjału Polonii amerykańskiej.

To świetna okazja, by przypominać o roli, jaką Polacy i Amerykanie polskiego pochodzenia odegrali w dziejach Stanów Zjednoczonych. Od pokoleń nasi Rodacy pracują na siłę i zamożność tego kraju. Czynią to jednak – co dla mnie szczególnie ważne – dbając również o dobre imię i interesy swojej Ojczyzny – Polski.

To właśnie Polacy mieszkają-

cy w Stanach Zjednoczonych, mający swoją pozycję, cieszący się szacunkiem nie tylko w swoich społecznościach, ale także w sferach władz stanowych czy federalnych pokazali swoją skuteczność, kiedy walczyli o członkostwo Polski w NATO. To także dzięki naszym Rodakom mieszkającym w Stanach Zjednoczonych mamy tak licznie obecne wojska amerykańskie w Polsce. Stale stacjonujące 10 tysięcy żołnierzy USA, znacząco wpływa na nasze poczucie bezpieczeństwa.

Jestem wdzięczny moim Rodakom, że myślą o swojej Ojczyźnie i jej bezpieczeństwie. Każdy z nich jest ambasadorem Polski tu, w Stanach

Zjednoczonych. Podczas wielu rozmów z amerykańskimi partnerami słyszę o naszym kraju mnóstwo pozytywnych opinii, jakie wyrobili sobie właśnie na podstawie kontaktów z mieszkającymi tu Polakami. Życzę moim Rodakom wszystkiego dobrego, pomyślności w realizowaniu planów, tak zawodowych, jak i osobistych. Jestem wdzięczny rodzicom, którzy przekazują swoim dzieciom pamięć o Polsce. Chciałbym, by poczucie przywiązania do Ojczyzny było zawsze żywe w naszych Rodakach mieszkających za granicą.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ANDRZEJ DUDA Parada Pułaskiego wyruszy o godz. 12.30 pm sprzed Nowojorskiej Biblioteki Publicznej

DEMOKRATKA DIANNE FEINSTEIN (†90 l.) NIE ŻYJE

Odeszła najstarsza senator Nie żyje najstarsza amerykańszturmowej, która weszła w żyska senator. Demokratka cie w 1994 r., jednak wygasła po Dianne Feinstein z Kalifornii 10 latach. W ostatnich latach była wielokrotnie wzywana zmarła w wieku 90 lat. Była do rezygnacji z mandatu z ponajdłużej zasiadającą w Senacie USA kobietą – manwodu problemów zdrowotDianne dat zdobyła po raz pierwszy nych. W tym roku spędziła trzy Feinstein w 1992 r. Zasłynęła jako oręmiesiące poza senatem walcząc (†90 l.) z półpaścem. W lutym ogłosiła, downiczka liberalnych zmian, że nie będzie ubiegać się o reelekcję po a jej największym legislacyjnym zakończeniu kadencji. Przyczyny śmiersukcesem była poprawka zakazująca sprzedaży niektórych rodzajów broni ci senator Feinstein nie ujawniono. MOD foto AP

REKLAMA

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

AMERYKA 3

Kongres rozpoczął przesłuchania ws. impeachmentu

CHCĄ ZAJRZEĆ

na konta Bidenów

foto AP

Specjalny panel prowadzący dochodzenie w sprawie impeachmentu Joe Bidena (81 l.) rozpoczął przesłuchania. W czwartek wysłuchał czterech pierwszych świadków. Przewodniczący Komisji Nadzoru Izby Reprezentantów, James Comer (51 l.) wystąpił ponadto z wnioskiem do sądu o nakaz wydania dokumentów bankowych syna prezydenta i jego brata.

i kontynuujemy to wraz z dzisiejszymi wezwaniami do przedstawienia dokumentacji bankowej Huntera i Jamesa Bidena – oświadczył przewodzący panelowi Comer. - Dokumentacja bankowa nie kłamie, a w połączeniu z zeznaniami świadków ujawnia, że Joe Biden nadużył swojego urzędu publicznego dla korzyści finansowych swojej rodziny – dodał.

W czasie sześciogodzinnego przesłuchania zeznawało pierwszych czterech świadków. Jonathan Turley z George Washington University Law School, Eileen O’Connor, była asystentka prokuratora generalnego w Departamencie Sprawiedliwości, Bruce Dubinsky z Dubinsky Consulting i Michael Gerhardt z UniversiMOD ty of North Carolina.

Panel ds. impeachmentu bierze pod lupę przepływy pieniężne między Hunterem Bidenem (54 l.), bratem prezydenta USA Jamesem Bidenem (74 l.) a firmami, które, zdaniem republikanów zasiliły konta rodziny kwotą ponad $24 mln w czasach, gdy Joe Biden był wiceprezydentem.

– Od pierwszego dnia naszego śledztwa w sprawie nadużycia urzędu publicznego Przesłuchania prowadzą Jamie Raskin przez Joe Bidena podą(61 l.) oraz szef Komisji Nadzoru Izby żaliśmy za pieniędzmi Reprezentantów, James Comer (51 l.)

REKLAMA

4 AMERYKA www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

Ulice jak rzeki. Brooklyn epicentrum koszmaru

Metropolia pod wodą

Piesi i kierowcy mieli problemy m.in. w Prospect Heights

T

Mieszkańcy Brooklynu sami próbowali udrażniać studzienki na ulicach

foto TWITTER, AP

o był koszm a r ny p o ra n e k dla Nowego Jorku. Niemal całe miasto znalazło się pod wodą po wyjątkowo intensywnych ulewach. Auta tonęły na drogach, woda zalała stacje metra, którego kursy wstrzymano. Zamknięto też część lotniska LaGuardia.

Meteorolodzy przestrzegali przez obfitymi deszczami, które mogą towarzyszyć nam do soboty. Jednak już w piątek przed południem okazało się, że nowojorczykom grozi koszmar. Wiele rejonów metropolii dosłownie znalazło się pod wodą. Ulice zamieniły się w rzeki. Spieszący do pracy kierowcy przedzierali się w korkach

foto AP(2)

Nowy Jork zalany 116-tysięczną falą azylantów musi przygotować się na przyjęcie kolejnych osób. Bezprecedensowa liczba imigrantów szturmuje Teksas.

Demokratyczne lokalne władze przyłączają się do republikańskiego gubernatora stanu w zlecaniu transportów z imigrantami do miast sanktuariów.

Każdego dnia agenci CBP przechwytują na południowej granicy kilka tysięcy osób

Woda zmywała kosze na śmieci i inne pozostawione na ulicach przedmioty przez wodę, mijając unoszące się na niej kosze na śmieci czy skrzynki. Piesi zmuszeni byli brodzić po kolana w deszczówce. Epicentrum koszmaru stał się Brooklyn.

Woda w wielu miejscach sięgała nawet 9 cali. Zdaniem specjalistów na dzielnicę spadło tyle deszczu, ile wynosi miesięczna norma.

- Ogłaszam stan wyjątkowy w Nowym Jorku, na Long Island i w dolinie Hudson z powodu ekstremalnych opadów deszczu, które obserwujemy w całym regionie – poinformowała gubernator Kathy Hochul (65 l.), prosząc nowojorczyków o ostrożność. Na taki sam krok zdecydował się burmistrz Eric Adams (63 l.). Oboje zale-

Urzędnicy z El Paso przyznali, że są w punkcie krytycznym. Każdego dnia zgłasza się do nas co najmniej 2000 osób – powiedział podczas obrad rady miasta burmistrz Oscar Leeser. Jak poinformował, w areszcie Straży Granicznej przebywa obecnie 7500 osób. Ponad 1200 jest z kolei wypuszczanych wolno w miasto. Burmistrz, razem z radnymi zgodzi ł się więc na wyczarterowanie autobusów, którymi wsp ól nie z g uber nato rem Gregiem Abbottem (6 6 l .) b ę d ą wywozić imi-

cali nowojorczykom pozostanie w domach. Na drogi ruszyli strażacy i ratownicy, ale też Gwardia Narodowa.

Ulewa sparaliżowała również kursowanie metra. Zalana została tra-

sa linii L, której kursy między Graham Av a Myrtle-Wyckoff Avs zostały zawieszone. Niedługo potem wstrzymano kursy linii B, G i W, a wiele innych kursowało na zmienionych lub znacznie krótszych czasach.

Wszystkie notowały poważne opóźnienia. Problemy były też na lotnisku LaGuardia, które musiało zamknąć terminal A. Tylko do południa odwołano ponad 60 lotów.

Prognozy pogody nie były łaskawe. Na piątkowe popołudnie zapowiadane były kolejne ulewy. Niestety padać ma również w sobotę. Niedziela, gdy przez Manhattan przejść ma Parada Pułaskiego, ma być słoMOD neczna.

Brooklyn Queens Expressway, tak jak inne ważne trasy w mieście, znalazła się pod wodą

EXPRESSEM  WASZYNGTON, DC

Kilka godzin do shutdownu

Republikanie i demokraci w Kongresie USA do chwili zamknięcia tego wydania gazety nie osiągnęli porozumienia w sprawie prowizorium budżetowego, zapewniającego finansowanie państwa po wygaśnięciu z końcem września obecnego budżetu. Jego nieprzyjęcie oznaczać będzie kolejny shutdown w historii USA. Biały Dom już w czwartek ostrzegł pracowników, że wszyscy poza tzw. niezbędnymi mogą zostać odesłani na przymusowe urlopy. W razie nieprzyjęcia prowizorium, za darmo pracować będą m.in. żołnierze, pracownicy lotnisk czy CBP, zamknięte zostaną też parki federalne.

MOD  PATERSON, NJ

Zarzuty za kandydaturę Żądza władzy może być zgubna. Przekonuje się o tym były burmistrz Paterson Jose Torres (64 l.). Skazany w 2017 r. za korupcję demokratyczny polityk został oskarżony o złamanie zakazu pełnienia funkcji publicznych. Torres w ubiegłym roku zgłosił swoją kandydaturę do walki o stanowisko burmistrza. Co więcej, gdy petycja została odrzucona, zaskarżył tę decyzję. Teraz grozi mu kolejne 18 miesięcy więzienia i grzywna w wysokości do $10 tys.

W ramach wyroku za zlecenie miejskim pracownikom remontu magazynu wynajmowanego przez swoją córkę, odsiedział wcześniej 13 miesięcy.

MOD  SACRAMENTO, CA

Najwyższa pensja w Stanach Gubernator Kalifornii Gavin Newsom (56 l.) zatwierdził w czwartek ustawę gwarantującą pracownikom fast foodów najwyższe w Ameryce zarobki. Zgodnie z jej zapisami, pracownicy tej branży od 1 kwietnia 2024 r. będą mogli liczyć na pensje minimalną w wysokości $20 za godzinę. Dla porównania minimalna stanowa stawka godzinowa dla pozostałych pracowników wynosi $15,5.

MOD

Oblężony Teksas zapowiada kolejne transporty azylantów

Więcej autobusów ruszy na NYC

Z powodu szturmu na swoje miasta, również demokratyczni politycy wysyłają autokarami ludzi na północ USA

g ra ntów z mi ast a. T ra ns porty ruszą sprawdzonymi w minionych miesiącach trasami – zmierzając do Nowego Jorku, Waszyngtonu, Filadelfii czy Chicago.

Program wywożenia azylantów sfinansowany zostanie z funduszy Federalnej Agencji Zarządzania Kryzysowego (FEMA).

W jego ramach od minionego piątku w drogę wysłano już 24 autobusy, na których pokła-

dach było ponad 1000 osób. Greg Abbott poinformował, że wysłał dotąd do NYC 15,8 tys. osób. To jednak zaledwie ułamek z 60 tys. ludzi, które miasto ma obecnie pod opieką. Władze metropo-

lii próbują powstrzymać samodzielne przyjazdy do Wielkiego Jabłka. Przyjezdnym rozdawane są ulotki, informujące o tym, że miasto nie zapewnia hoteli i nie gwarantuje pracy.

MOD

REKLAMA

Ewelina Sierzputowska ULEGŁEŚ WYPADKOWI? POLSKI ADWOKAT W POLSKICH DZIELNICACH

Twój status imigracyjny nie ma znaczenia

Wszystkie rodzaje wypadków ■ Wypadki na budowie ■ Workers’ Compensation ■ Wypadki samochodowe ■ Disability - inwalidztwo ■ Błędy medyczne ■

Dzwoń teraz po bezpłatną konsultację w języku polskim!

Zapraszamy do naszego artykułu na stronie: 31 BROOKLYN QUEENS MANHATTAN

www.AdwokatWypadek.com

WEEKENDOWE ZMIANY W METRZE LINIA 1

LINIA C

Kursuje co 4-15 minut. Do 5 am w poniedziałek Kursuje co 10–20 min. Do 5 am w poniedziaw kierunku uptown omija Franklin St, Canal St, łek nie kursuje.

Houston St, Christopher St-Sheridan Sq i 14 St oraz 191 St i 145 St. Od 5.45 am w sobotę do 10 LINIA D pm w niedzielę omija Van Cortlandt Park-242 St. Kursuje co 6–15 min. Od 3.45 am w sobotę do 10 pm w niedzielę w kierunku ManhattaLINIA 2 nu kursuje trasą linii N od Coney Island-StillKursuje co 5–20 min. Do 5 am w poniedziałek well Av do 36 St. Do 5 am w poniedziałek nie lokalne pociągi w kierunku uptown omijają Fran- kursuje między 161 St-Yankee Stadium a Norklin St, Canal St, Houston St i Christopher St-She- wood-205 St i kursuje lokalnie między DeKalb ridan Sq. Od 8 am do 10 pm w sobotę i od 10 am Av a 36 St. Do 5 am w poniedziałek w kierundo 8 pm w niedzielę kursuje co 12 min. ku uptown omija 155 St.

LINIA 3

Kursuje co 3–10 min. W sobotę i niedzielę w kierunku uptown omija 14 St.

LINIA 4 Kursuje co 5–15 min.

LINIA 5 Kursuje co 5–13 min.

LINIA 6

LINIA E Kursuje co 4–8 min.

LINIA F

Kursuje co 4–20 min. Kursuje trasą linii E między Jackson Hts-Roosevelt Av a 5 Av/53 St.

LINIA G Kursuje co 7–20 min.

LINIA J

Kursuje co 7–10 min. Do 5 am w poniedziałek Kursuje co 10–20 min. Do 5 am w poniedziałek w kierunku Manhattanu omija Buhre Av, Middle- nie kursuje między Crescent St, Brooklyn a Jamatown Rd, Westchester Sq-E Tremont Av, Zerega Av ica Center-Parsons/Archer. i Castle Hill Av. Od 1 pm do 7.30 pm część pociągów w kierunku Bronksu kończy bieg na 3 Av-138 St. LINIA L Kursuje co 3–15 min.

LINIA M Kursuje co 4-20 min.

Kursuje co 2–10 min. W kierunku Manhattanu LINIA N omija 111 St i 82 St Jackson Hts. Od 3.45 am do 4 pm w sobotę w kierunku Manhattanu omija 111 Kursuje co 12 min. Do 5 am w poniedziałek kurSt, 103 St-Corona Plaza, 90 St-Elmhurst Av i 82 suje trasą linii Q między DeKalb Av a Canal St. St-Jackson Hts. LINIA Q LINIA 7

LINIA A

Kursuje co 5–20 min. Do 5 am w poniedziałek nie kursuje między Jay St-MetroTech a Utica Av, a w kierunku Inwood omija High St, Fulton St, Chambers St, Canal St i Spring St. Do 5 am w poniedziałek w kierunku downtown kursuje lokalnie od 168 St do Canal St, a w kierunku uptown od W 4 St-Wash Sq do 125 St. Do 5 am w poniedziałek lokalne pociągi w kierunku uptown omijają 135 St, 155 St i 163 St-Amsterdam Av.

Kursuje co 6–15 min. Do 5 am w poniedziałek nie kursuje między 34 St-Herald Sq a Prospect Park.

LINIA R

Kursuje co 6–10 min. Do 6 am w niedzielę i od 11.45 pm w niedzielę do 5 am w poniedziałek nie kursuje między Whitehall St-South Ferry a 59 St. Od 5.45 am do 11.45 pm w sobotę i niedzielę kursuje trasą linii Q między DeKalb Av a Canal St. MOD

$

i upadek, operacja zespolenia kręgosłupa lędźwiowe5,400,000 Poślizgnięcie go, stymulator rdzenia kręgowego

$

ciężarówki na I-95, śmierć niemowlęcia i złamanie nóg 3,900,000 Wypadek wymagające operacji

$

budowlany spadł z wysokości 20 stóp i doznał 3,500,000 Pracownik obrażeń szyi i pleców

$

i potknięcie się 3,000,000 Wypadek na Bronxie, powodujący obrażenia szyi i ramion

Dzwoń: 718-925-3301 BEZPŁATNA KONSULTACJA

MEDICARE

DUŻE ZMIANY W DOFINASOWANIU SKŁADEK ZA PART B, KOSZTÓW LECZENIA I LEKARSTW W STANIE Nowy Jork Jeżeli Wasza łączna emerytura jest mniejsza niz $2,107 na miesiąc na osobe proszę dzwonić już dziś po więcej szczegółów. Ilość pieniędzy w banku nie ma znaczenia!

TEL.: 7183830314 194 Nassau Ave, Brooklyn,Gil Stanislaw NY 11222 Greenpoint, Greenpoint Services róg Humboldt StSenior i Nassau Ave Tel: 718-383-0314 194 Nassau Ave Brooklyn, NY 11222

Attorney adver tising.

NASZE WYGRANE

6 AMERYKA www.usa.se.pl Narastający kryzys rodzi wątpliwości o sens statusu sanktuarium 30 września–2 października 2023

PRZEŁOM W SPRAWIE RAPERA

Według szacunków władz Chicago, do miasta dotarło już ponad 14 tys. azylantów

hicagowscy radni sfrustrowani pogłębiającym się kryzysem spowodowany napływem migrantów z Ameryki Południowej do Wietrznego Miasta żądają przeprowadzenia referendum, w którym chcą zapytać mieszkańców czy ich miasto powinno dalej być sanktuarium dla imigrantów.

Do tej pory, według oficjalnych danych, do Chicago przyjechało ponad 14000 osób starających się o azyl w USA. Obecnie prawie 9 tys. migrantów mieszka w tymczasowych schroniskach, 2 tys. koczuje na komendach policji i na lotniskach. Tygodniowe utrzymanie migrantów kosztuje miasto $5 milionów, a do końca roku wydatki na ten cel mogą więc przekroczyć $200 milionów. Władze Chicago w ostatnich dniach podpisały też warty $29 mln kontrakt na budowę miasteczek namiotowych. To wszystko sprawia, że pojawiają się pierwsze pomysły dotyczące rewizji dotychczasowej polityki otwartości na nieudokumentowanych.

Dwójka radnych przedstawiła rezolucję zakładającą organizacji referendum podczas planowanych na marzec 2024 r. prawyborów.

Mieszkańcy mieliby odpowiedzieć na tylko jedno pytanie: „Czy Chicago powinno pozostać

RADNI CHCĄ

- Kryzys nielegalnych imigrantów szybko wymyka się spod kontroli, a ciężko pracujący mieszkańcy Chicago muszą dźwigać odpowiedzialność – mówi współautor pomysłu, radny 41. okręgu Anthony Napolitano (48 l.)

referendum w sprawie imigrantów miastem sanktuarium?”. Jednym z autorów pomysłu jest chicagowski radny z 9. okręgu, Anthony Beale (56 l.), który nazwał obec-

Bliscy i fani Tupaca Shakura (†25 l.), ale też policja prowadząca śledztwo w sprawie jego zabójstwa czekali na to od 1996 r. Mundurowi z Las Vegas, NV, zatrzymali podejrzanego o śmiertelnie postrzelenie słynnego rapera na Las Vegas Strip 27 lat temu. To Duane „Keffe D” Davis, który był w samochodzie, z którego padły strzały do auta, którym jechał raper. W licznych wywiadach określał sam siebie jako „ostatniego żyjącego świadka śmierci Tupaca”. W 2019 r. wydał też książkę, w której wspominał feralny wieczór. Do aresztowania doszło dwa miesiące po tym, jak policja dokonała nalotu na dom żony Davisa w Henderson.

Shakur miał 25 lat, gdy został zastrzelony w nocy 7 września 1996 roku. Raper znajdował się w BMW prowadzonym przez założyciela Death Row Records Mariona „Suge” Knighta w konwoju około 10 samochodów. Czekali na czerwonym świetle, gdy obok nich pojawił się biały cadillac i wybuchła strzelanina.

MOD

ną sytuację w Chicago „ogromną katastrofą”. Otwarcie mówi też, że nikt nigdy nie zapytał mieszkańców, którzy głosują i płacą podat-

RUSZYŁY POSZUKIWANIA ŚWIĄTECZNEGO DRZEWKA

ki w Chicago, czy chcą by ich metropolia była miastem sanktuarium. W staraniach wspiera go współautor projektu Anthony Napolitano (48 l.), radny 41. okręgu. - „Kryzys nielegalnych imigrantów szybko wymyka się spod kontroli, a ciężko pracujący mieszkańcy Chicago muszą dźwigać odpowiedzialność. Nasi mieszkańcy i integralność ich dzielnic muszą pozostać naszym najwyższym priorytetem!” - stwierdził na Facebooku radny Napolitano.

W Wietrznym Mieście obowiązuje tzw. rozporządzenie „Welcoming City”, na mocy którego urzędnicy nie pytają imigrantów o ich status, a policja nie współpracuje z policją imigracyjną, czyli nie musi raportować nielegalnych. Wniosek o referendum musiałby zyskać aprobatę rady miasta, co zdaniem komentatorów, jest wątpliwe.

MJR

Chicago już szuka choinki

KONTROWERSYJNE NAMIOTY DLA AZYLANTÓW Prawie 12 autobusów z migrantami przyjechało w ostatni weekend do Chicago. Była to największa liczba osób przybyłych do miasta w ostatnich dniach. Jak pisaliśmy, urzędnicy planują umieścić imigrantów na zimę w specjalnych ogrzewanych namiotach. Niedawno burmistrz Brandon Johnson (47 l.) podał, że

budową namiotów zajmie się firma Garda World Federal Services. Miasto zapłaci za to $29 mln. Nie tylko kwota budzi kontrowersje. Wedle raportu Biura Inspektora Generalnego Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej z 2022 r. firma ta ma także podpisaną lukratywną umowę z władzami Florydy na przywo-

żenie migrantów autobusami do miast zarządzanych przez demokratów, m.in. do Chicago. Co więcej, władze Denver w lipcu wycofały się z kontraktu z tą firmą po rzekomym odkryciu jej nadużyć, w tym złego traktowania migrantów oraz braku doświadczenia w udzielaniu im zakwaterowania.

MJR

foto FACEBOOK, AP

C

Anthony Beale (56 l.), radny 9. okręgu zauważa, że nikt nigdy nie zapytał mieszkańców czy chcą by ich miasto przyjmowało wszystkich

Po 27 latach dopadli podejrzanego

Jeszcze na dobre nie weszliśmy w jesień, a już ruszył konkurs na oficjalne, świąteczne drzewko Chicago. Władze Wietrznego Miasta poinformowały, że rozpoczęły przyjmowanie aplikacji zgłoszeniowych na miejską choinkę, która stanie w Millennium Park w sercu w Chicago.

Uroczyste zapalenia światełek na choince odbędzie się 17 listopada, drzewko pozostanie tam do początku stycznia. Zgłoszenia można nadsyłać do 12 października. Choinka musi spełnić następujące warunki: być wysoka na co najmniej 45 stóp, rosnąć w odległości do 50 mil od Chicago. Preferowane są świerki lub jodły pospolita. Aplikacja powinna zawierać nazwisko właściciela choinki, adres i telefon kontaktowy, a także opis drzewka i co najmniej dwa zdjęcia. Zgłoszenia można wysyłać na adres mailowy: case@cityofchicago.org.

MJR

30 września–2 października 2023

www.usa.se.pl

KRONIKI POLONIJNE 7

REKLAMA

POLSKI ADWOKAT DARIUS A. MARZEC, ESQ. TYLKO W NAGŁYCH SPRAWACH KRYMINALNYCH:

1-877-DARIUS M 1-877-327-4876 WYPADKI

Wezwania do sądu Kwestie pieniężne Sadowe sprawy na temat nieruchomości Sprawy wypadkowe, gdzie nie ma ubezpieczenia Foreclosure Sprawy pilne - są składane w tym samym lub nastepnym dniu, w których wymagana jest natychmiastowa interwencja sądu, by zapobiec

Poważne sprawy wypadkowe Przewrócenia Upadki z wysokości Wypadki samochodowe Wypadki w pracy

SPRAWY IMIGRACYJNE

JEDYNY POLSKI ADWOKAT

TRANSAKCJE KUPNO – SPRZEDAŻ

Zielone karty przez małżenstwo Obywatelstwo Sprawy deportacyjne Kryminalne/Deportacje Deferred Action, Ulga imigracyjna dla młodych osób

uprawniony do prowadzenia spraw (adwokat procesowy) i licencjonowany w 10-ciu stanach: Nowy Jork, New Jersey, Pennsylvania, Connecticut, Massachusetts, Illinois, Floryda, Kalifornia, Washington D.C. i na Hawajach.

GREENPOINT 776A Manhattan Ave, S. 104 Brooklyn, NY 11222 TEL: (718) 609-0300

SPRAWY SĄDOWE

LINDEN 812 N. Wood Avenue, Suite 304 Linden, New Jersey TEL: (973) 920-7925

NEW JERSEY 1135 Clifton Ave., Suite 101 TEL: (973) 920-7925

Kupno / Sprzedaż nieruchomości Kupno / Sprzedaż biznesów, sklepów, deli, restauracji, salonów piekności, itd.

BANKRUCTWA • SPRAWY W POLSCE

foto ZOSIA ZELESKA-BOBROWSKI(4)

P

Prezydencka para najpierw odwiedziła Polsko – Słowiańską Unię Kredytową, gdzie Prezes Instytutu Piłsudskiego w Ameryce, dr Iwona Korga oprowadziła ich po jubileuszowej wystawie z okazji 80. rocznicy powstania Instytutu - muzeum, archiwum, instytucji nauko-

ROZWODY I SPRAWY RODZINNE

Sprawy sporne, gdzie nie było umowy Sprawy na podstawie ugody stron Adwokat prowadzi sprawy procesowe i nie zmusi Panstwa do zawarcia beznadziejnej umowy ze współmałżonkiem, tylko by zakonczy szybko sprawe

SPRAWY SPADKOWE

Testamenty, trusty i upowaznienia podczas życia Sprawy spadkowe Administracja Probate po smierci Sprawy spadkowe w Polsce sa załatwiane bez podróży do Polski

NIEWYPŁACONE NALEŻNOŚCI Pracowników Subkontraktorów

SPRAWY KRYMINALNE

Areszty Przemoc domowa / Pobicie żony lub męża Orders of Protection / Restraining Orders Prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu Kradzieże • Pobicia • Narkotyki

Rozmawiaj ze swoim Tel: (718) 609-0300 adwokatem po polsku Tel: (973) 920-7925

Prezydencka para na Greenpoincie

rezydent Andrzej Duda, który w weekend znów pojawi się w NYC, z małżonką Agatą Kornhauser–Dudą odwiedzili 21 września Greenpoint. Dla grupy mieszkających w NY Polaków była to okazja do wspólnych zdjęć.

SPRAWY CYWILNE

wej i biblioteki z największymi zbiorami doku mentów dot yczących polskiej historii ze wszystkich organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych.

P rzed w y jściem z Unii robiono jeszcze zdjęcia przed pomnikiem marszałka Piłsudskiego.

Następnie para prezydencka odwie d z i ł a I n s t y t ut , gdzie spotkała się z członkami Rady, pracow ni ka mi i wolontariuszami oraz z przedstawicielami organizacji polonijnych. Po wyjściu z Instytutu prezydent z małżonką podeszli do wiwatującej na jego cześć grupy Polaków, rozmawiali z nimi bardzo serdecznie oraz robili wspólne zdjęcia.

ZOSIA ZELESKA-BOBROWSKI

8 KRONIKI POLONIJNE www.usa.se.pl

30 września-2 października 2023

Maja odetchnęła pełną piersią w Kalifornii

W polonijnej parafii św. Rozalii w Harwood Heights na przedmieściach Chicago odbyło się Lednickie Spotkanie Młodych pod hasłem „Idź za barankiem”. Przewodniczył mu ksiądz Marek Smółka, koordynator do spraw Polonii Archidiecezji Chicagowskiej, znany polonijny duszpasterz, niedawno nominowany na p.o. wikariusza biskupiego. Gościem specjalnym był ojciec Tomasz Albrecht OP. z duszpasterz Ruchu Lednickiego w Polsce.

Na spotkanie przybyło wielu młodych wiernych z aglomeracji chicagowskiej. - Było to niesamowite przeżycie, zarówno duchowe, jak i emocjonalne.

Uważam, że takie spotkania powinny być organizowane nie tylko dla młodzieży. W dzisiejszych czasach, gdzie jak wiemy, zmienił się system wartości, bliskość, kontakt z drugim człowiekiem, wspólna modlitwa, wspólny śpiew, czy też po prostu bycie razem są niezwykle ważne - powiedziała nam chicagowska nauczycielka Elżbieta Berkowicz. Dodała także, że jako dla pedagoga było dla niej szczególnie ważne, że na spotkaniu mogła zobaczyć będące na świeżym powietrzu dzieci i młodzież: radosne, biorące udział we wspólnej modlitwie poprzez śpiew i taniec.

Kulminacyjnym momentem wydarzenia było przejście przez symboliczną bramę rybę, kopię tej, która znajduje się na Polach Lednickich. Było to dla mnie kolejne przeżycie, gdyż przez taką bramę przechodziłam będąc w Polsce. Właśnie w Lednicy - dodała pani Ela. Wszyscy uczestnicy spotkania zostali obdarowani przez organizatorów symbolicznym barankiem, breloczkiem do kluczy oraz obrazkiem z modlitwą ojca Jana Góry.

MJR

foto FACEBOOK

OO EB

u św. Stanisława Kostki

W minioną niedzielę co prawda pogoda nie dopisała, nie mniej piknik przy parafii Św.

Stanisława Kostki udał się znakomicie. Tłumy gości, wspaniałe polskie jedzenie, napoje, słodycze, cukrowa wata.

Dzieci szalały na parkiecie, młodzież uczyła się tańca zbiorowego, a dorośli tańczyli jak na dyskotece, wszystko to przy muzyce świetnego DJ-a Jacka Łapińskiego. Było stoisko Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej z gadżetami reklamowymi oraz stoisko Centrum Polsko-Słowiańskiego z koszulkami CPS i pączkami. Było również stoisko Irydologii, gdzie można było zbadać swój stan zdrowia. Malowanie twarzy i nadmuchiwanie balonów przez pracowników Firmy JJ The Clown.

Michał i Anna Jaszewski zadbali o fotobudkę „Say cheese NYC”.

W pikniku uczestniczyli również księża: Józef Szpilski i Sławomir Szucki. Dużym powodzeniem cieszyła się loteria fantowa z interesującymi prezentami od licznych sponsorów którą prowadził proboszcz parafii ks. Grzegorz Markulak.

Wśród cennych nagród były: Ipad, Iwatch, rower,

odkurzacz, talon na nocleg w hotelu na Manhattanie, talony do renomowanych restauracji na Greenpoincie oraz wiele koszy ze słodyczami.

W pikniku wziął udział Marszałek Greenpointu Bogdan Malinowski z małżonką oraz dr hab.

Adam Bodnar.

Mimo niepogody, wyszło bardzo miłe integracyjne spotkanie parafian.

ZOSIA ZELESKA-BOBROWSKI

foto ZOSIA ZALESK A-BOBROWSKI(6)

w Chicago

FA C

SPOTKANIE Radosny piknik młodych wiernych

K

i będzie przybierać na wadze.

Lekarze zalecają dalszą obserwację i stałe kontrole.

- „My odetchnęliśmy, a Majeczka nawet pełną piersią. Ściskamy Was z jeszcze z upalnego Stanford” – dodali rodzice dwulatki.

MJR

to

chowego miała wiele zwężeń- ucisków. Co znacznie obniżało sprawność Mai, męczyły ją duszności i kaszel. Stąd nawracające zapalenia, organizm nie mógł się sam dobrze oczyścić, jak u zdrowego człowieka.

Na ten moment sytuacja jest opanowana” - napisała mama dziewczynki na Facebooku.

Dodała też, że stan zdrowia Majeczki w dużej mierze zależy od tego, jak szybko dziewczynka urośnie

fo

Maja Rutkowska (2 l.), podopieczna chicagowskiej Fundacji Dar Serca, zmagająca się z wadą serca przeszła skomplikowane badania diagnostyczne w klinie w Stanford w Kaliforni i została wypisana do domu. Jednak nie odbyło się bez drobnych komplikacji; - „Matczyna intuicja mnie nie zawiodła. Maja potrzebowała już pilnej pomocy. Lewa strona układu odde-

30 września-2 października 2023

www.usa.se.pl

KRONIKI POLONIJNE 9

Z Chicago na jubileuszowe Igrzyska Lekarskie pijskiego (PKOl).

Nie zabrakło na nich reprezentanta Chicago, którym był dr Bronisław Orawiec.

Większość dyscypl i n sp or tow ych miała miejsce na obiektach przy Centralnym Ośrodku Sportowym w Zakopanem. Konkurencje

foto HELENA STUDENCKA

Nowa Królowa ZPPA W Domu Podhalan odbyły się w niedzielę wybory Królowej ZPPA. Komisja po obradach królową wybrała Anię Smetek. Kandydatką została Natalia Król.

Nowo wybrana Królowa ZPPA będzie dumnie reprezentować Związek Podhalan w Północnej Ameryce na wszystkich uroczystościach związkowych, polonijnych, świeckich i kościelnych przez następny rok. Ania Smetek otrzymała koronę, szarfę oraz inne cenne nagrody. - „Gratulujemy nowej królowej. Powodzenia!” - pisali internauci na Facebooku.

W czasie wyborów piękne młode góralskie dziewczyny, oprócz urody i wdzięku osobistego, musiały wykazać się różnymi umiejętnościami, talentem oraz wiedzą na temat tradycji, gwary podhalańskiej oraz Związku Podhalan.

Przed ogłoszeniem wyników wyborów swój, ostatni, góralski taniec wykonały ustępująca Królowa ZPPA Nicole Tatar i kandydatka Ani Zubek Para.

MJR

W YBRANA!

sportowe odbywały się także w Ludźmierzu, Nowej Białej, Frydmanie, Nowym Targu, Hotelu Belvedere oraz Tatrzańskiej Łomnicy.

Głównym organizatorem od początku Igrzysk jest dr Maciej Jachymiak.

W tym roku współorganizatorem była także Naczelna Izba Lekarska. W zawodach trwających 4 dni uczestniczyło ponad 60 0 lekarzy wraz z rodzinami z całej Polski. Wśród dyscyplin sportowych znalazło się 19 lekkoatletycznych kategorii olimpijskich, w tym tenis ziemny.

K lub Spor tow y „Bronek” ZLP w Chicago był reprezentowany przez dr. Bronisława Orawca, który zdobył trzy medale: powtórzył sukces z poprzednich Igrzysk, zdobywając złoty medal i tytuł mistrzowski w tenisie ziemnym w grach pojedynczych (grupa F). Zdobył również srebrny medal w grach podwójnych (grupa E i F) z partnerem dr. Markiem Dr uchem, a t a kże brązowy medal w sztafecie 4 x 100 m. (grupa 60 plus) w składzie: Grzegorz Kopczyński, Bronisław

Orawiec, Ja ros ł aw Lesmian, Piotr Pio trowski.

Ceremo nia otwarci a , w r ę c z a n i a medali oraz zamknięcia odby wa ł y się w COS w Zakopanem.

Podczas uroczystego otwarcia Igrzysk dr Bronisław Orawiec zosta ł zaproszony przez organizatorów do udziału w ceremonii wręczania medali.

Medale wręczał także m.in. ojciec słynnego skoczka narciarskiego Kamila Stocha z Zębu – Bronisław Stoch.

B. Orawiec zaprosił wszystkich na XXVII Światowe Mistrzostwa Lekarzy Polonijnych w Narciarstwie Alpejskim (ŚMLPwNA), które odbędą się w marcu 2024 r. w Courmayeur u podnóża Mount Blanc w Alpach włoskich.

Podczas zakończe-

nia Igrzysk, B. Orawiec wręczył przewodniczącemu Komisji ds.

Sportu NIL dr. Marcinowi Szczęśniakowi pamiątkowy medal z ostatnich X XV I ŚMLPwNA, które odbyły się w Kleinvalsertal w Alpach austriackich.

Organizatorzy Igrzysk zapowiedzieli, że kolejne 21. Igrzyska Lekarskie odbędą się po raz pierwszy nad polskim morzem w Cetniewie/Władysławowie (4-7 wrzesień 2024 r.). Po części oficjalnej i smacznym obiedzie, miała miejsce zabawa do późnych godzin nocnych. Informacje o igrzyskach znaleźć można na: www.igrzyskalekarskie.org.

BO

foto Foto ARCHIWUM. KS „BRONEK” ZLP

W

dniach 6 - 9 wrześn i a odbyły się w Zakopanem XX Jubileuszowe Letnie Igrzyska Lekarskie pod honorowym patronatem Naczelnej Izby Lekarskiej (NIL) oraz Polskiego Komitetu Olim-

10 KRONIKI POLONIJNE www.usa.se.pl

30 września-2 października 2023

Opowieść o niezwykłej restauracyjnej przygodzie W czwartek 21 września odbyło się zorganizowane przez Kurier Plus, a pod egidą Centrum Polsko-Słowiańskiego spotkanie z Krystyną Durą, do niedawna właścicielką słynnej na Greenpoincie oraz w całym Nowym Jorku Christina’s Restaurant.

Krystyna opowiadała o swojej amerykańskiej drodze zawodowej oraz o 30-letnim restauracyjnym biznesie.

O kobietach z Roztocza w East Village wronowi. Na zakończenie Krysia oznajmiła iż teraz przyszedł czas na jeszcze jedną jej pasję, podróżowanie. W spotkaniu towarzyszył jej partner Jerzy Świątkowski, który również wspominał gości przewijających się przez restaurację oraz opowiadał anegdoty związane z ich pobytem. Na spotkaniu byli też obecni prezes CPS Marian Żak oraz dyrektor wykonawcza CPS Agnieszka Granatowska.

Ponieważ Krysia jest bardzo lubiana, na spotkaniu było dużo znajomych, przyjaciół, byłych klientów, śpiewano sto lat oraz robiono sobie pamiątkowe zdjęcia. Oczywiście Krysia nie byłaby Krysią gdyby nie przygotowała dużo różnych smakołyków z jej sławnym sernikiem na czele.

ZOSIA ZELESKA-BOBROWSKI

Ikoniczny klub, w którym zaprezentowano film od 1973 roku służy jako dom dla przełomowych dzieł poezji, muzyki, teatru oraz sztuk wizualnych. „Dzień i Noc” to dzieło o kobietach z Roztocza. Ich bardzo trudnym a jednocześnie pięknym życiu w miejscu, gdzie czas się zatrzymał. To film, który zaciera granice pomiędzy fabułą a doku-

złączył z białym śpiewem ludowym.

Atmosfera na pokazie była wspaniała. Wśród mentem, oddając hołd kobietom i magii. Do do- gości Polacy, Amerykanie; typowe nowojorskie skonałych zdjęć dodano fascynującą muzykę multi kulti. Po raz kolejny film będzie prezenznanego kompozytora towany podczas Polish z Wenezueli - Nascuya Film Festival w Los AnLinaresa, który swoje przestrzenne brzmienia geles.

ELLA WOJCZAK

foto ELLA WOJCZAK

sławy. Można ich było zobaczyć na wystawie zdjęć w restauracji.

Na spotkaniu pokazała wiele czasopism gdzie pisano o jej restauracji, telewizja amerykańska nagrywała z nią wywiady oraz pokazowe gotowanie. Ostatnio jej lokal służył też jako galeria obrazów i zdjęć dzięki kuratorowi wystaw, znanemu animatorowi sztuki Januszowi Sko-

W Nuyorican Poets Cafe w East Village odbył się we wtorek pokaz niezwykłego filmu pt. „Dzień i Noc”. Reżyserami tego dzieła są młodzi, wrażliwi i wybitnie utalentowani twórcy: Łukasz Machowski i Kasia Machałek.

foto ZOSIA ZELESKA-BOBROWSKI

Przez 30 lat, będąc osobą bardzo kontaktową, lubiącą ludzi i swój zawód Krystyna Dura n aw i ą z a ł a dużo znajomości. Wielką rolę w jej życiu odgrywa ł a również muzyka, stąd zawierane znajomości i przyjaźnie z najlepszymi śpiewakami występującymi w Metropolitan Opera. Mariusz Kwiecień, nasz znakomity baryton zażyczył nawet sobie, aby zdjęcia do wywiadu o nim w magazynie „Opera News” były robione w jej restauracji. Dla artystów będących na występach w NYC stworzyła im namiastkę domu. Przyjaźniła się nie tylko ze śpiewakami, bywali u niej politycy, aktorzy i inne

Kamil Bednarek (32 l.) przed amerykańską trasą „Ambasadorów Rozrywki”:

„Super Express”: – Przed Tobą kolejne koncerty w USA. Co czujesz przed tymi występami?

Kamil Bednarek: – Za każdym razem, kiedy występuję na scenie, towarzyszy mi trema przed koncertem, ale jest to takie mobilizujące i motywujące uczucie, które później znika. Wierzę głęboko, że w czasie tych koncertów w USA z Natalią zniknie trema kompletnie, a ludzie, którzy są stęsknieni za polską muzyką przyjmą wszystko, co chcemy im przekazać.

– Jak doszło do powstania tego duetu z Natalią?

– Bardzo spontanicznie i mieliśmy bardzo szczere intencje, połączyła nas artystycznie miłość do muzyki i zespoliła nasze dwa światy.

AMERYKA 11 Polski wokalista w październiku wystąpi na serii koncertów z polonijną piosenkarką Natalią Kawalec (19 l.)

Na koncertach

w USA dam wam

polskie serce

– Czy występując za granicą czujesz się reprezentantem polskiej kultury?

– Za każdym razem, kiedy gramy na obczyźnie czuje w sobie taką misję, by przynieść moim rodakom mieszkający m poza granicami kraju jak najwięcej naszego polskiego serca do państwa, które stało się ich drugim domem. Czuję się odpowiedzialny za oferowanie im polskiej kultury naszym językiem i muzyką. Przez co czuję się trochę też a mbasadorem polskiej kultury za granicą.

– Oswojenie się z tą sytuacją, w której się nagle znalazłem. Musiałem artystycznie uwierzyć w siebie na nowo, bo rzucony byłem na głęboką wodę show biznesu.

– Czy poza śpiewaniem znajdujesz czas na inne zajęcia, a może jakieś hobby?

– Drugą moją pasją poza muzyką jest motoryzacja. Ona sprawia, że czuje się wolny i potrafi mnie naprawdę pochłonąć bez reszty. Bardzo się interesuję tym, jak się rozwinęła motoryzacja na przestrzeni wieków. Kiedy tylko mam czas zajmuje się starymi samochodami.

Nawet przez kilka ostatnich lat udało mi się nabyć takie stare modele i odrestaurować je.

– Czy będzie ciąg dalszy współpracy Twojej i Natalii?

– Nigdy nie mów nigdy, zapewne warto będzie coś razem nagrać, mam nadzieję, że uda nam się to kiedyś zrealizować.

– Co mają takiego w sobie Twoje piosenki, że są zawsze na czasie i już przez kilkanaście lat dają radość Twoim fanom?

– To jest pytanie do moich fanów, którzy towarzyszą mi odkąd jestem na scenie.

Jestem sobą, nie wstydzę się swojej wrażliwości ani swoich wartości i śpiewam o tym, co jest moim zdaniem moją siłą,

www.usa.se.pl

Kamil Bednarek (32 l.) zdradza, że śpiewa o tym, co jest jego siłą n i e słabością Może także moi fani odnajdują w moich piosenkach swoją

siłę, warto ś ci, o które tak trudno w dzisiejszych czasach.

– Pamiętasz swoje muzyczn e p o c z ą t k i , c o by ł o w t e dy najtrudniejsze?

– O czym marzysz?

– To moja tajemnica, ale zapewniam, że ciągle rodzą się we mnie nowe marzenia i ciągle je realizuję.

– Komu najwięcej zawdzięczasz w swoim życiu?

– Mojej wspaniałej rodzinie: tacie, mamie, rodzeństwu i menedżerowi, który jest też moim przyjacielem i mojej ukochanej żonie, która mnie wspiera.

Rozmawiała MARTA J. RAWICZ

foto MATERIAŁY PROMOCYJNE

Dał się poznać szerszej publiczności jako uczestnik programu „Mam talent” i już od kilkunastu lat zachwyca nim na kolejnych scenach.

Przed pierwszą, amerykańską trasą koncertową rozmawialiśmy z polskim piosenkarzem Kamilem Bednarkiem (32 l.), który w październiku zaśpiewa w duecie z polonijną wokalistką Natalią Kawalec (19 l.) na koncertach „ Ambasadorzy Rozrywki” w Elizabeth, NJ, New Britain, CT, Sarasocie, FL i Chicago, IL.

30 września-2 października 2023

12 POLSKA www.usa.se.pl W NIEDZIELĘ KOALICJA OBYWATELSKA MASZERUJE W WARSZAWIE, A PIS SPOTYKA 30 września – 2 października 2023

TUSK KONTRA KACZYŃSKI

DECYDUJĄCE

STARCIE

N

foto PIOTR NOWAK/PAP, JACEK DOMIŃSKI/REPORTER/EAST NEWS, ART SERVICE, KAROL MAKURAT/REPORTER/EAST NEWS

adchodząca niedziela może być kluczowa dla losów kampanii, a co za tym idzie, dla wyniku wyborów parlamentarnych.

Donald Tusk (66 l.) poprowadzi swoich zwolenników w „Marszu miliona serc”, a Jarosław Kaczyński (74 l.) zagrzeje do boju na konwencji w katowickim Spodku.

Po wyborach rządził będzie ten, któremu uda się zmobilizować nawet najbardziej letni elektorat.

To okazje do nowego otwarcia Bartłomiej Biskup politolog

foto ANTKOWIAK/REPORTER

Donald Tusk (66 l.)

Lider PO chce powtórzyć sukces marszu 4 czerwca

Z tych dwóch wydarzeń, zmienić coś może szczególnie marsz miliona serc. Marsz organizowany przez Platformę Obywatelską jest obliczony na powtórkę sukcesu czerwcowego pochodu. Wtedy wyraźnie spadły notowania partii opozycyjnych takich jak Lewica, czy Trzecia Droga. Wzrosło za to poparcie dla Platformy. Konsekwencję tego mogą być różne, bo np. Trzecia Droga może wylądować pod progiem wyborczym. Co do Prawa i Sprawiedliwości, konwencja też jest szansą na nowe otwarcie. Spotkanie w Spodku może więc delikatnie poprawić notowania PiS-u, szczególnie po ostatnich ciężkich dniach związanych przede wszystkim z aferą wizową.

Sam marsz nie doprowadzi do spadku notowań partii rządzącej, jego konsekwencje będą widoczne głównie w obrębie samej opozycji.

Po ewidentnym sukcesie frekwencyjnym czerwcowego marszu Platformy, Donald Tusk poszedł za ciosem. Już w lipcu zapowiedział kolejny pochód. Pretekstem do wyjścia na ulicę miała być sprawa Pani Joanny, o której dzisiaj politycy PO zdają się już nie pamiętać. Marsz będzie miał po prostu antyrządowy charakter.

– Stajemy do walki ze złem, twarzą w twarz, rozliczyć tę władzę, żeby Polska znowu była wolna od kłamstwa, od nienawiści i złodziejstwa – mówił w jednym ze spotów Donald Tusk. W oficjalnych rozmowach politycy PO twierdzą, że milion maszerujących jest do osiągnięcia. Po wyłączeniu mikrofonu, entuzjazm trochę opada. – Będzie nas dużo, ale na pewno nie milion.

Szef wyraźnie przelicytował. Co nie zmienia faktu, że marsz może nam dać paliwo na finisz kampanii i dodatkowe punkty – mówi nam poseł Platformy.

Konwencja PiS w Spodku to oczywiście odpowiedź na marsz. – Mniejszym wysiłkiem pokażemy swoją potęgę. Hala w Katowicach nadaje się do tego idealnie – mówi nam jeden z polityków partii rządzącej. Rzecznik PiS Rafał Bochenek pytany, czy padną kolejne wyborcze obietnice, zaprzecza, zostawiając jednak przestrzeń na ewentualną zmianę planów. – Mieliśmy już programową konwencję, ta ma charakter polityczny.

Bardzo istotny będzie ten mobilizacyjny aspekt, ale nie będę już teraz zdradzał szczegółów, poczekajmy do niedzieli – mówi nam rzecznik.

Tymczasem, jak wynika z sondażu Instytutu Badań Pollster dla „SE”, 73 proc. badanych wie na kogo odda swój głos w wyborach 15 października. Badanie zrealizowano przez Instytut Badań Pollster na panelu badawczym Reaktor Opinii w dniach 21-22.09.2023 r. metodą CAWI na próbie 1015 dorosłych Polaków.

JP, AŚ

Czy wiesz już na kogo zagłosujesz 15 października w wyborach parlamentarnych?

10%

TRUDNO POWIEDZIEĆ

11%

DECYZJĘ PODEJMĘ W OSTATNIEJ CHWILI

8% NIE

73% TAK

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

SIĘ W KATOWICACH

POLSKA 13

WIELKA DEBATA

O EMERYTACH

I ZDROWIU

Jarosław Kaczyński (74 l.)

W nowoczesnym, interaktywnym studiu „Super Expressu”, od trzech tygodni organizowane są debaty „Najważniejsze wybory”. Podczas ostatniego spotkania spierano się na tematy polityki zagranicznej, praworządności i bezpieczeństwa.

W najbliższą niedzielę o godzinie 12 zobaczymy kolejne starcie kandydatów na parlamentarzystów, reprezentujących sześć komitetów wyborczych, które walczą o głosy we wszystkich okręgach na terenie

OBEJRZYJ!

DEBATĘ MOŻNA OGLĄDAĆ NA:

se.pl oraz na YouTube i Facebooku „SE”.

NIEDZIEL A, GODZ. 12

foto PIOTR GRZYBOWSKI

Po trzech pierwszych debatach z cyklu „Najważniejsze wybory”, w najbliższą niedzielę o godzinie 12. redakcja „Super Expressu” organizuje następną. Tym razem przedstawiciele sześciu największych komitetów wyborczych będą odpowiadali na pytania dotyczące: ochrony zdrowia, polityki społecznej i polityki senioralnej. Debatę można śledzić na se.pl, na Youtube oraz Facebooku „Super Expressu”!

2023

NIEDZIELA, GODZ. 12. KOLEJNE STARCIE WYBORCZE W STUDIU „SUPER EXPRESSU”

Dotąd w studiu „Super Expressu” przeprowadziliśmy trzy debaty wyborcze kraju: Prawo i Sprawiedliwość, Koa- odpowiadać na pytania zadawane licję Obywatelską, Trzecią Drogę, przez naszych dziennikarzy Jacka Nową Lewicę, Konfederację i Bez- Prusinowskiego i Tomasza Walczapartyjnych Samorządowców. ka, ale także na pytania naszych czyCzwarte już spotkanie z cyklu telników oraz na pytania, które będą „Najważniejsze wybory” będzie zadawali sobie nawzajem. Zapraszapoświęcone trzem istotnym i aktu- my do śledzenia debaty na se.pl oraz alnym tematom: ochronie zdrowia, na YouTube i Facebooku SE. Relapolityce społecznej i polityce senio- cję z debaty zamieścimy w kolejnych ralnej. Zaproszeni politycy będą wydaniach gazety.

ABR

MASAKRA W GALERII HANDLOWEJ W OLSZTYNIE

Nożownik pociął nastolatków

Prezes PiS będzie w katowickim Spod ku mobilizował działaczy i wyborców

PiS może wygrać na porażce frekwencyjnej PO Sergiusz Trzeciak socjolog

foto ARTUR BARBAROWSKI

Jedna sprawa to rzeczywistość i to co się wydarzy w niedzielę, druga to echa tych wydarzeń. „Marsz miliona serc” będzie trudny do przykrycia przez konwencję w Spodku. Ale jeżeli okaże się porażką frekwencyjną, to wtedy konwencja będzie miała spore znaczenie. Marsz jest zagro-

żeniem dla reszty opozycji, ale Platforma Obywatelska coraz bardziej zaczyna sobie zdawać sprawę, że szczególnie w przypadku Trzeciej Drogi nie powinna odbierać im zbyt wielu głosów. Jeśli Kosiniak – Kamysz i Hołownia nie pokonają 8 proc. progu i nie wejdą do Sejmu, Tusk straciłby potencjalnego koalicjanta. W tym momencie Platforma jest już na tyle silna, że połykanie elektoratów podobnych ugrupowań może być dla niej niekorzystne w powyborczej przyszłości.

T

ylko cud sprawił, że nikt nie zginął! W szalonym amoku 18-letni Michał G. na terenie jednej z najbardziej popularnych galerii handlowych w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie) zaatakował wielkim nożem dwóch nastolatków. Poszkodowani chłopcy walczą o życie w szpitalu. Jeden z nich ma przebitą wątrobę. Nożownika spacyfikował żołnierz po służbie i przekazał go policjantom.

Michał G. (18 l.) zaatakował w patio olsztyńskiej galerii tuż przed godz. 19, gdy wciąż przebywały tu tłumy kupujących, rodziców z małymi dziećmi i gości pobliskich restauracji.

On nie zważał na nikogo. Wyjął zza pazuchy wielki nóż i zaczął zadawać nim ciosy przypadkowym osobom. – To było straszne. Ludzie uciekali w popłochu,

krew się lała. Rzucił się na niego jakiś facet i go obezwładnił. Gdyby nie on, to ofiar mogło być więcej – relacjonuje pracownica jednej z kawiarni.

Michał G. trafił do celi, a jego ofiary – chłopcy w wieku 15 i 17 lat – na stół operacyjny. Lekarze całą noc walczyli o ich życia. Najciężej ranny jest 15-latek, któremu ostrze przebiło wątrobę.

18-letni nożownik miał zadawać ciosy tak, jakby chciał zabić, dlatego też usłyszał najcięższe zarzuty. – Michałowi G. przedstawiono zarzuty m.in. usiłowania zabójstwa. Podejrzany nie przyznał się do winy – informuje prokurator Daniel Brodowski. – Stan poszkodowanych jest poważny, ale stabilny – dodaje. Michał G. w momencie doprowadzenia na przesłuchanie miał doskonały humor, a policjantom i przechodniom pokazywał obraźliwe gesty. Został aresztowany. Grozi mu dożywocie. TON

foto TOMASZ NOWOCIŃSKI, SHUTTERSTOCK

14 POLSKA www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

E CJ O EM I DZ BU T LA 50 AD N PO OD T EN YD BYŁY PREZ I OGROMNE ZAINTERESOWANIE

LECH WAŁĘSA (80 l.)

niejsze daty: waż Naj Najważniejsze daty:

W

Świat kręci ł ó k o w ę i s WAŁĘSY

łaśnie skończył 80 lat. Imponuje Polski nie zdecydował się wigorem, humoRok 1967 na wyjazd do Oslo. Nagrorem, wszędzie go Lech Wałęsa trafił do pracy dę odebrała jego żona i jeden p pełno. ełno. Po kłopotach z sercem w Stoczni Gdańskiej. z synów.

– dwa lata temu wylądował Rok 1969 w szpitalu – nie widać już śla1989 Rok Ślub z Danutą, która przez du. Przyjmuje dziesiątki gości, obw lata będzie dla niego podpo- Wałęsa wziął udział jeździ z prelekcjami po kraju Stołu. go Okrągłe radach rą i wsparciem. i świecie, korzysta z ziemskich Rok 1989 przyjemności, żeby tylko wspoRok 1970 15 listopada Wałęsa wymnieć o eskapadach na elekProtesty robotników stępuje przed połączonytrycznym rowerze czy wizytach w dniach 14–22 grudnia.

W Stoczni Gdańskiej powstał mi izbami Kongresu Stanów w spa i kąpieli w piwie. Jest staZjednoczonych - My Naród - łym komentatorem wydarzeń komitet strajkowy z udziałem m.in. Kazimierza Szoło- zaczął wystąpienie Wałęsa, politycznych. Dziarski były preodnosząc się do pierwszych zydent żyje na 100 procent! cha i Lecha Wałęsy.

Na obradach słów konstytucji amerykańRok 1980 Okrągłego Stołu Lech Wałęsa to niezaskiej. Wystąpienie uznaWałęsa stanął na czele Ko22 grudnia 1990 r. Lech Wałęsa je się jako wielki sukces Pol- przeczalnie jeden Przed połączonymi mitetu Strajkowego w Stocz- ski w USA. składa przysięgę prezydencką z najbardziej znaizbami Kongresu USA ni Gdańskiej. 31 sierpnia nych na świeRok 1990 roku podpisał porozumie1961-1967, z przerwą na służbę wojcie Polaków, Lech Wałęsa został wybra- a także jedna nia sierpniowe. skową, pracował jako elektromeny na prezydenta Rzeczypo- z barwniejchanik samochodowy. W 1967 Rok 1980 spolitej Polskiej. Jest pierwszych, wciąż, roku Lech Wałęsa zaczął pracę Wałęsa został wybrany 17 szym w historii prezydentem postaci poljako elektryk w Stoczni Gdańwrześnia na przewodnicząRP wybranym w wyborach skiej polityki. skiej. Został działaczem związcego Solidarności. powszechnych Urząd spraJego kultowe kowym. I tak zaczęła się jego Rok 1981 wował do 1995 r., kiedy prze- już powiedześcieżka życiowa, która wynioGrudzień, internowanie. grał w II turze z Aleksandrem nia, jak „Plusła go na szczyty polityki. Dla Władze komunistyczne Kwaśniewskim. sy ujemne, plupokoleń rodaków to on uwolw ramach operacji „Renesy dodatnie”, „Nie nił nas od komunizmu i przy1992 Rok sans” liczyły na jego współchcem, ale muszem”, wrócił do grona państw wolnego W maju, podczas wizyty pracę i udział w budowie „Jestem za, a nawet przeświata. Dla wielu wciąż w uszach podWałęsa , Moskwie w kontrolowanej przez nie nociw”, „Odpowiem wymijająco brzmi jego poruszające i owacyjpisał umowę o wycofaniu wej „Solidarności”. Lech wprost” czy „Nie można mieć N a g r o nie przyjęte przemówienie przed oddziach wszystki Polski z Wałęsa nie podjął żadnych pretensji do Słońca, że kręci się dy Nobpołączonymi izbami Kongresu Staj. łów armii rosyjskie zobowiązań. Wolność odwokół Ziemi”, wpisały się na sta- la, jeden nów Zjednoczonych z 15 listopada zyskał w połowie listopaRok 2000 Danuta Wałęsa łe do języka polskiego. ze 100 najUrodził się 29 września 1989 r., które zaczął od słów: „My da 1982 r. odbiera nagrodę Po przegranych wyborach 1943 r. w Popowie w gminie naród”. Inni próbują deprecjonoAle w jego biografii są prze- ważniejszych Lech Wałęsa ogłosił wyco- cież ważniejsze dokonania to: ludzi ubiegłe- Nobla w imieniu Tłuchowo w obecnym wojewódz- wać rolę Wałęsy wyciągając jako Rok 1983 Lecha twie kujawsko–pomorskim. Wycho- argument podpisanie przez mło5 października Lech Wałęsa fanie się z polityki. Udziela współzałożyciel i pierwszy go stulecia tygodnipoi się jednak w mediach przewodniczący związku zawo- ka „Time”. Lech Wałęsa to postać wywał się w wielodzietnej, wiejskiej dego człowieka papieru o współotrzymał Pokojową Nagrozostaje aktywnym komen- dowego „Solidarność”, prezy- historyczna, a jednocześnie budzą- rodzinie. Skończył zasadniczą szko- pracy z SB w 1970 r. Wałęsa temu dę Nobla. W obawie przed tatorem życia politycznego. dent kraju, laureat Pokojowej ca kontrowersje. łę mechanizacji rolnictwa i w latach konsekwentnie zaprzecza. DP, ABR niemożnością powrotu do

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Jako elektryk w Stoczni Gdańskiej

Politycy o Muzeum Histotworzyli rii Polski

– To tu będzie się kształtować nowoczesna myśl patriotyczna – usłyszeli zgromadzeni na uroczystym otwarciu oficjele

Muzeum HISTORII POLSKI otwarte!

W

czoraj otworzyli je politycy i urzędnicy, dziś mogą je zwiedzać już wszyscy. Pierwsi niecierpliwi zrobili to już w nocy. Inwestycja warta ponad 1,3 mld zł powstawała przez 17 lat!

Wał ęsa na okła dce czas opis ma „Tim e”

31 sierpnia 1980 r. Lech Wałęsa i wicepremier Mieczysław Jagielski podpisują Porozumienie Gdańskie

Andrzej Gwiazda (88 l.) działacz opozycji w PRL:

– Moja opinia na temat Lecha Wałęsy jest negatywna od dawna. Według mnie on był współpracownikiem służb. Trzeba było czekać wiele lat, zanim historycy odważyli się to powiedzieć. Każdy, kto próbował się ośmielić i powiedzieć prawdę o Wałęsie był prześladowany. Na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2009 r. zarządzono inspekcję po tym jak jego absolwent Paweł Zyzak napisał biografię Wałęsy na podstawie swojej pracy naukowej.

Bronisław Komorowski (71 ;.) , b, prezydent:

– Lech Wałęsa ma już rangę postaci historycznej. Niesłychanie cenię go za jego dokonania, za wkład w odzyskanie przez Polskę niepodległości, szczególnie w okresie, gdy przewodził walce o wolność - jako przywódca „Solidarności”, a później - gdy jako prezydent rozpinał parasol nad trudnymi, ale koniecznymi reformami w Polsce. Jestem głęboko przekonany, że Lech Wałęsa dobrze zapisze się w pamięci Polaków.

foto MARCIN GADOMSKI (2), EAST NEWS (5), PAP (2), SHUTTERSTOCK, FACEBOOK

foto TOMASZ RADZIK (5)

Ślub z Danutą

– Muzeum Historii Polski było marzeniem i ideą prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który uważał to za jedno z najważniejszych zadań, które powinni zrealizować ci, którzy ponoszą odpowiedzialność za Rzeczpospolitą dla przyszłych pokoleń – mówił podczas otwarcia prezydent Andrzej Duda, który jako jeden z pierwszych wraz z małżonką Agatą zwiedził pierwszą wystawę we wnętrzach muzealnego giganta. To Lech Kaczyński w 2006 r. powołał formalnie to muzeum, które dopiero teraz doczekało się siedziby.

Były więc podziękowania tych, którzy przyczynili się do budowy i przytyki do tych, którzy z budową się ociągali.

Dla niektórych zaskoczeniem mogły być podziękowania ze strony polityków PiS dla… władz Warszawy. – Dziękuję wiceprezydentowi Warszawy Michałowi Olszewskiemu za współpracę i pomoc ponad podziałami – oświadczył minister kultury Piotr Gliński, dziękując kilkunastu innym osobom. – Historia naszego kraju otrzymała godne miejsce, w którym możemy ją prezentować bez białych plam, bez przemilczeń i bez przeinaczeń, w całym jej bogactwie i z całą odpowiedzialnością – oświadczył

POLSKA 15

Wśród eksponatów znajduje się maszyna tkacka z zakładów w Łodzi

minister. – Chcielibyśmy, żeby to miejsce było przedPopiersie Józefa Piłsudskiego wyrzeźbione miotem naszej dumy, opoprzez Edmunda Wittiga w 1919 r. wieści o wspaniałych dziejach, ale także miejscem dialogu, a czasami sporu – wtórował dyrektor MHP Robert Kostro.

To jedyny taki budynek w Polsce. Największe muzeum w kraju i jedyne, które nawet w przypadku zburzenia murów, Para prezydencka na tle odzyskanych ochroni swoje eksponaty z USA tkanin „Jan III Sobieski” prezentowan – tak jest skonstruowaych w Nowym Jorku w latach 1939–1940 ny budynek i podziemia.

Muzeum w Cytadeli Warszawskiej liczy 45 tys. mkw, się we wnętrzach doce800 pomieszczeń i prawie 9 tys. mkw lowo. Wystawa, którą można oglądać powierzchni wystawienniczych. Na podczas Festiwalu Otwarcia od dziś razie podziwiać można sam gmach, do niedzieli pokazuje wybrane zbioz przepiękną fasadą ozdobiona reliefa- ry, pozyskane dzięki resortowi kulmi i pierwszą wystawę czasową, któ- tury. To dopiero namiastka tego, co ra nie oddaje jednak tego, co pojawi zobaczymy za 30 miesięcy.

IKR

Na pierwszym planie sali wystawowej rzeźba „Victoria” – autorska replika dzieła Krzysztofa Bednarskiego z czerwca 1983 r.

16 POLSKA www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

Kazał synowi się odwrócić I UDUSIŁ ŻONĘ K Jacek D. (49 l.) wciągnął w zabójstwo dziecko, by skierować śledczych na fałszywy trop

foto STEFAN KRÓLIKOWSKI (3), PRZEMYSŁAW SZYSZKA, MARIUSZ LAMPERSKI

iedy żona postanowiła od niego odejść, posunął się do zbrodni.

Jacek D. (49 l.) ze Środy Wielkopolskiej udusił swoją żonę Agnieszkę (34 l.), a w zabójstwo zaangażował ich… 9-letniego syna i swoją kochankę. Wyrzutów sumienia nie miał żadnych, bo kilka lat później zza więziennych krat domagał się… spadku po zamordowanej.

Szczegóły morderstwa Agnieszki są przerażające. Ona była fryzjerską mistrzynią i prowadziła w mieście luksusowy salon. Mężem z doskoku pomagał w zakładzie, ale głównie zajmował się domem i synem, który dostał imię po tacie. Długie kolejki zadowolonych klientek pozwalały na dostatnie życie rodziny. Jacek D. był dobrym ojcem, ale jako mąż się nie sprawdzał. Często wywoływał awantury, do tego lubił flirtować z kobietami, za bardzo się z tym nawet nie krył, a Agnieszka D. zdawała sobie sprawę jego ze skoków w bok. W końcu opowiedziała rodzinie i przyjaciołom o przemocy w ich domu i wyprowadziła z mieszkania, które znajdowało się nad salonem fryzjerskim. Wróciła do rodziców i już nie ukrywała, że mąż znęcał się nad nią psychicznie i fizycznie. 9-letni Jacuś, był bar-

dziej związany z ojcem, który się nim opiekował, dlatego został z nim po wyprowadzce mamy.

Agnieszka powied z i a ł a m ę ż ow i , że chce rozwodu i podziału majątku. Jacek D. nie godził się na to. Praca żony była jego jedynym źródłem utrzymania i rozwód z oznaczałby o wiele skromniejsze życie. – Zaczął grozić Agnieszce, wystawać pod jej salonem – mówiły przyjaciółki kobiety. Fryzjerka bała się Jacka, wiedziała, że potrafi być bezwzględny. Relacje między małżonkami były tak złe, że Agnieszka jesienią 2008 r. napisała testament, w którym opisała liczne zdrady męża, jego podwójne życie i wydziedziczyła go, a przy okazji skreśliła kilka zdań do syna: „wierzę w ciebie, w to, że będziesz uczciwym i wspaniałym człowiekiem. Wybaczam ci wszystko, co zrobiłeś złego za namową ojca. Nie mam do ciebie żalu”.

W nocy z 16 na 17 grudnia 2008 r. wydarzyło się coś najgorsze-

SYN

Ojciec wciągnął 9-letniego syna w zbrodnię go. Po północy 9-letni Jacuś zadzwonił na policję i powiedział, że razem z tatą i mamą zostali porwany. - Zostaliśmy wepchnięci do samochodu w Środzie Wlkp. Było ciemno. Byli w kominiarkach - mówiło dziecko. Śledczy pojechali do lasu w Marianowie Brodowskim, który wskazał chłopiec. Na miejscu zastali 9-latka, jego ojca rozebranego do połowy i przywiązanego do drzewa , a w aucie zwłoki mamy. Jacek D. przekonywał, że razem z żoną i synem są ofiarami porywaczy, bo nie chcieli płacić haraczu.

OFIARA

Agnieszka D. (†34 l.) została pobita przez męża i uduszona linką

OGŁOSZENIE WYROKU

szyi zacisnął linkę. Synowi kazał się odwrócić… Po wszystkim wytarzał się w ziemi, kochanka przywiązała go do drzewa i odjechała. a Wtedy syn zadzwonił na policję. owan poch ała zost a Agnieszk j Ślady DNA na lince należały na cmentarzu w Środzie Wielkopolskie do zbrodniarza. Mężczyzna i jego Policjanci jednak szybko zorien- kochanka usłyszeli zarzuty. Jacek D. towali się, że to stek kłamstw. Usta- trafił do aresztu i przed oblicze lili, że mężczyzna ze swoją kochan- sądu. Do końca zarzekał się, że nie ką Magdaleną M. zaczaili się nocą skrzywdził żony. Najpierw mówił, na Agnieszkę D. pod jej garażem. że to porywacze, potem, że kochaWciągnęli ją do samochodu i prze- na. Sąd Okręgowy w Poznaniu jedwieźli do salonu. Potem dwoma nak nie miał wątpliwości. – Kara samochodami pojechali do lasu. dożywocia jest jedyną adekwatną Był z nimi 9-latek, bo Jacek D. do popełnionego przez niego czymiał szatański plan wciągnięcia nu – mówił sędzia Antoni Łuczak. syna w zbrodnię. Kazał żonie roze- wspólniczka Jacka D. została skabrać się do bielizny, a potem w aucie zana 4,5 roku więzienia za pomoc uderzał ją po całym ciele. W końcu na w zbrodni. Mogła liczyć na oko-

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

POLSKA 17

W mieszkaniu Mariusza N. policjanci znaleźli m.in. buty należące do jego ofiary

Po wyjściu z więzienia tak „podziękował” przyjacielowi za pomoc, dach nad głową i pracę

Jacek D. (49 l.) drobiazgowo przygotował plan zgładzenia żony

Podczas procesu Jacek D. zarzekał się, że nie skrzywdził żony

liczności łagodzące, bo współpracowała z wymiarem sprawiedliwości.

W listopadzie 2012 r.

Sąd Najwyższy podtrzymał wyrok Sądu Okręgowego. Wcześniej Jacek D. złożył do sądu wniosek o ustalenie majątku po zmarłej żonie. Chciał przejąć spadek.

Z kolei rodzina zamordowanej Agnieszki wnioskowała o uznanie go niegodnym dziedziczenia majątku, co nastąpiło w 2013 r. Mimo to, trzy lata później, znowu upomniał się o spadek. Ostatecznie po mamie wszystko odziedziczy jej syn.

EWA MROCZKOWSKA

SKOPAŁ KOLEGĘ NA ŚMIERĆ

Przedmiot była bejsbolówka Marka em sporu W. (†32 l.), tórą chciał przywłaszcz yć sobie jego oprawca

Marek W. (†32 l.) z Łukowa (woj. lubelskie) oraz Mariusz N. (41 l.) z pobliskiego Stoczka Łukowskiego znali się długo i choć różniło ich niemal wszystko, Mariusz N. (41 l.) po alkoholu to lubili się i często odwiedzali. Marek stawał się agresywny. założył rodzinę i tyrał całymi dniaJuż raz z tego powodu mi, by zapewnić swoim dzieciom godwylądował w więzieniu ny byt, zaś Mariusz wolał bujać się po okolicy i namówić kogoś na flaszkę wódki. Bliscy mówili, że kiedyś trafi za kratki, bo kiedy za dużo wypił, stajaciele zaczęli się szarpać, ale krępy wał się agresywny. i silniejszy Mariusz rąbnął z całej siły Awanturniczy charakter MariuMarka pięścią w twarz i nie przestasza faktycznie zaprowadził go do celi. wał pastwić się nad nim, gdy ten upadł W 2014 r. wyszedł jednak z więzienia po ciosie na podłogę. Skopał go solidi próbował stanąć na nogi. Udał się nie, zabrał wartą 50 zł czapkę, łańcudo Łukowa, do domu swojego kumpla szek, buty sportowe i bluzę, a z portMarka, bo wierzył, że nie zostawi go fela wyciągnął 130 zł i wyszedł, jak w trudnych chwilach. I rzeczywiście. gdyby nic się nie stało.

Marek ulitował się nad starym znajoMarek nie przeżył ataku furiata mym, dał mu kąt u siebie, – zmarł w wyniku rozległych obrazatrudnił w swojej firmie żeń głowy. Policjanci z Łukowa solidzajmującej się układaniem nie zabrali się do roboty. – Ustalilikostki brukowej i karmił do śmy, że jeden z mieszkańców Stoczka pierwszej wypłaty. Łukowskiego ma przedmioty skradzioRazem pracowali całą ne w domu denata – informował wówwiosnę, lato i kawałek jesieczas asp. sztab. Mariusz Jóźwik. Gdy ni. Wszystko szło dobrze, policjanci pojechali pod adres Mariua Mariusz okazał się sumiensza N. znaleźli łańcuszek i buty Marnym pracownikiem. Roboka W. oraz czapkę z daszkiem, przez ta kończyła się jednak i nic którą doszło do awantury. Zatrzymawięzienia z pod swój dach i pomógł stanąć na nogi koledze, który wyszedł nie wskazywało na to, że Marek W. (†32 l.) przyjął ny w areszcie 41-latek nie przyznał się

za czapkę z daszkiem

w najbliższym czasie dostaną nowe zlecenia. W sobotę 14 października 2014 r. po pracy postanowili wódką ukoić smutek związany z brakiem zajęcia. W kiepskich humorach zasiedli do butelki w domu Mar-

ka. Pili, wspominali, śmiali się i już mieli kończyć solidnie zakrapiana bibkę, gdy Mariusz – jak zwykle po większej ilości wódki – zrobił się nieznośnie zaczepny. Powiedział, że musi jechać do Stoczka Łukowskiego, gdzie już od

pewnego czasu pomieszkiwał, założył należącą do Marka czapkę z daszkiem i zerwał się z krzesła.

Marek, gdy zobaczył swoją ulubioną bejsbolówkę na głowie kolegi, stanowczo nakazał, by mu ją oddał. Przy-

do pobicia kumpla ze skutkiem śmiertelnym, lecz zebrane dowody jednoznacznie go obciążały. Sąd skazał go na 9 lat lat więzienia. Jego ofiara pozostawiła w smutku żonę, córkę, synów i rodziców.

ANDRZEJ WOŹNIAK

foto ANDRZEJ WOŹNIAK (4)

G

dy Mariusz N. (41 l.) wyszedł z więzienia, zlitował się nad nim jego kolega Marek W. (†32 l.), dał mu pracę i pokój we własnym domu. Mariusz jednak nie docenił tego, że przyjaciel ułatwił mu powrót na wolność. Krwawo odwdzięczył mu się za dobre serce i podczas alkoholowej imprezy zakatował swojego dobroczyńcę na śmierć. Trafił do aresztu, a później do więzienia: sąd skazał go na 9 lat odsiadki.

18 GWIAZDY www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

25 lat temu zmarł wybitny aktor Jerzy Bińczycki.

Wspomina go żona Elżbieta Bińczycka

Mieliśmy szczęśliw Syn Jaś był oczkiem w głowie aktora. niałe dzieciństwo Robił wszystko, by chłopiec miał wspa – Można wiele przeczytać na temat naszego związku, ale gdzieś to jest przetworzone, pomieszane, łącznie z datą urodzin, bo byłam osiemnaście lat młodsza od męża, a nie siedemnaście, jak jest to podawane. Pierwszy raz zobaczył mnie w krakowskim SPATiF-ie, gdzie przychodziłam z rodzicami, kiedy byłam jeszcze nastolatką – opowiada pani Elżbieta w rozmowie z „Super Expressem”. – Powiedział, że zobaczył „wielkie brązowe oczy” i nie powiem jeszcze, co, gdy weszłam do tego SPATiFu. Miałam 17 lat i wtedy jako nastolatka byłam zupełnie kimś innym zainteresowana.

Los ponownie zetknął Elę i Jurka

T W 2001 r. na budynku Starego Teatru w Krakowie odsłonięto tablicę pamiątkową artysty

o była miłość, jaka dziś już się nie zdarza. Jerzy Bińczycki (†61 l.) i jego żona Elżbieta (68 l.) po rraz az pierwszy spotkali się, gdy ona była jeszcze nastolatką, a on dojrzałym mężczyzną.

Nie od razu między nimi zaiskrzyło. Dopiero po latach zdecydowali się zbudować związek, którego owocem jest syn Jan (41 l.). Byli niezwykle udanym małżeństwem, ale ich szczęście zostało prze-

– Podczas studiów znalazłam się z przyjaciółmi na premierze, którą mój mąż reżyserował. Po spektaklu, gdy wsiadłam do samochodu moich przyjaciół, Jurek już tam siedział.

Zaprosił mnie na bankiet po premierze. To było niezwykłe spotkanie.

Na 10. piętrze jego, a potem naszerwane 2 października 1998 r. go mieszkania, długo rozmawialiI chociaż trudno w to uwierzyć, śmy, ale nie brałam tego na poważwłaśnie mija 25 lat odkąd nie nie. Potem zrobiłam z nim wywiad, ma z nami uwielbianego przez spotkaliśmy się kilka razy i tak to się pokolenia Polaków aktora. zaczęło. Szybko się pobraliśmy. 1,5 roku po ślubie urodził się nasz syn Bogumił z „Nocy i dni” i Rafał Wil- Jan. Byliśmy razem prawie 20 lat… czur ze „Znachora”, to właśnie tymi – wspomina. rolami Jerzy Bińczycki wpisał się do historii polskiego kina. Był wielką Oczkiem w głowie gwiazdą, ale umiał oddzielić życie Bińczyckiego był syn prywatne od zawodowego. Swoją – Kiedy urodził się Jaś, na pępkówce ukochaną żonę po raz pierwszy zoba- było 300 osób. Do dziś jej uczestnicy ją czył na długo przed ślubem. wspominają… To był czas prohibicji,

Jerzy Bińczycki (†61 l.) u boku młodszej o prawie dwie dekady kobiety przeżył najpiękniejsze lata swojego życia. Elżbieta Bińczycka do dziś nie może pogodzić się ze śmiercią ukochanego męża

foto AGNIESZKA MEISSNER/FORUM , TOMASZ ŻUREK/REPORTER, BOHDAN MAJEWSKI/FORUM , INPLUS/EAST NEWS, JANUSZ SUS/KARINA KLESZCZEWSKA/TVP/EAST NEWS, POLFILM 1/EAST NEWS (2)

więc Jurek sam zadbał o wysokoprocentowe napoje. Syn był przez niego wymarzony. Miał 44,5 roku, kiedy Jaś się urodził, był już dojrzałym ojcem, ale powtarzał, że to taki dobry czas, bo wtedy mężczyzna rozumie, czym jest rodzina, jak dziecko jest istotne w życiu. Myślę sobie, że miał ze mną dwadzieścia szczęśliwych lat. Stale mnie o tym zapewniał. Małżeństwo nam się udało, niestety trwało tylko dwadzieścia lat, ale… byliśmy zgodną parą, mimo różnych temperamentów, spojrzenia na życie. Miałam wielkie poczucie bezpieczeństwa, które wraz z jego śmiercią się skończyło.

Nie było mi łatwo i nie jest – mówi nam pani Elżbieta.

Jan bardzo przeżył śmierć ojca.

– Miał 16,5 roku, kiedy mąż odszedł.

Ojciec nie zobaczył ważnych dla niego momentów – matury, egzaminów na studia, dyplomu. Tak sobie myślę, że to właśnie jego najbardziej uderzyło.

Młodemu mężczyźnie ojciec jest bardzo potrzebny. Jurek strasznie się o nas martwił, jak sobie poradzimy bez niego, stale do tego wracał, bo był z natury pesymistą. Może by się zdziwił, że sobie dałam radę? On myślał, że jestem takim kruchym, delikatnym stworzeniem, któremu wszyscy mogą zrobić krzywdę, i że trzeba się mną opiekować. Ja to podtrzymywałam, bo on był z tym szczęśliwy. 25 lat to bardzo długo, dłużej już Jerzego nie ma, niż trwało nasze życia razem, ale nadal bardzo mi go brakuje. Często o nim myślę, przypominam sobie.

dwadzieścia wych lat

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

GWIAZDY 19

Ukochany przez kolejne pokolenia Polaków film „Noce i dnie”. Razem z Jadwigą Barańską stworzyli niezapomniany duet

Razem z Bożeną Dykiel zagrali w filmi e „Znachor”, przez wielu uważany za najważniejszy w filmografii akto ra

W filmie „Syzyfowe prace” Bińczycki wcielił się w rolę księdza Wargulskiego.

Był to ostatni obraz z jego udziałem

MAGDALENA WALIGÓRSKA-LISIECKA (42 l.) MA MARZENIE:

Magdalena Waligórska-Lisiecka (42 l.)

Aktorska para - Magdalena Waligórska-Lisiecka (42 l.) i Mateusz Lisiecki-Waligórski (36 l. ) - są rodzicami dwójki wspaniałych dzieci Piotra (6 l.) i Natalii (4 l.). Aktorka, którą za chwilę będzie można zobaczyć w spektaklu „Rodzinne piekiełko”, zdradziła nam, że zastanawia się nad powiększeniem rodziny. Po cichu marzy o trzecim dziecku. Czy zdecyduje się na ten

krok? - W spektaklu gram matkę dwóch córek, która ma fazę na trzecie dziecko. Najzabawniejsze jest to, że prywatnie także zastanawiam się, czy nie postarać się o rodzeństwo dla Piotra i Natalii. Coraz częściej o tym myślę… Gdy niedawno odwiedziłam przyjaciółkę i wzięłam na ręce jej dwumiesięczną Zuzię, to poległam. Byłam prawie gotowa na trzecią pociechę. Znów obudził się we mnie instynkt macierzyński. Co będzie czas pokaże - mówi „Super Expressowi” Magda.

PAM

foto AKPA

Dwa lata po jego śmierci były najgorsze, nie mogłam płakać, byłam jak kamień. Dla mnie to był szok, ale przez to, że syn Nie unikał grania w serialach. wymagał opieki i wsparcia, Pojawił się m.in. w „Janosiku” szybko się pozbierałam. Miesiąc po jego śmierci poszłam do pracy, pokazałam, że umiem, że wspaniałe dzieciństwo. Gdy gdzieś mogę. To też mi pomogło, ale ślady wyjeżdżał, pisał do nas listy, a w nich jego są na każdym kroku. Są wspo- zawsze „Opiekuj się mamą”. To jakoś mnienia. Syna wychował wspania- tam zostało w Janku… Zostały role, le, zdążył dać mu wszystko, co ojciec filmy. Czasami oglądam, znam scepowinien przekazać synowi. Janek nę po scenie, ale nie jest mi łatwo. zawsze cudownie wspomina tatę. Często myślę sobie, że i tak miałam Jurek wymyślał mu przeróżne rze- szczęście, że udało mi się bardziej niż czy – domek na drzewie, namiot, pia- innym – i małżeństwo i syn – kończy skownice, wszystko potrafił, dbał o to, refleksyjnie pani Elżbieta. żeby dziecko miało prawdziwy dom, DAWID GRĄDKOWSKI

Chciałabym mieć trzecie dziecko!

20 GWIAZDY www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

Cezary Żak (62 l.) i Artur Barciś (67 l.) nie lubią się prywatnie

Udają przyjaźń

NA EKRANIE C

ezary Żak (62 l.) i Artur Barciś (67 l.), przez lata t wo rz yli d u et – najpierw w serialu „Miodowe lata”, a później w „Ranczu” i sztuce „Słoneczni chłopcy”.

Wydawać by się mogło, że po takim czasie udało im się zaprzyjaźnić i zbudować bliższą relację. Nic bardziej mylnego.

Trwają prace nad kontynuacją „Miodowych lat”. Żak i Barciś niedługo spotkają się na planie

Na początku tygodnia poinformowaliśmy, że trwają prace nad serialem „Miodowe lata 20 lat później”, w którym ponownie spotkaliby się Żak i Barciś – bohaterowie książki „Dawno temu w telewizji”.

To właśnie tam zdradzili, jak naprawdę wyglądają ich relacje. Zapytani, czy po tylu latach jeszcze się lubią, Barciś odpowiedział: „Na wszelki wypadek mieszkamy na dwóch krańcach Warszawy”. „Nawet by nam do głowy nie przyszło, żeby przyjechać jeden do drugiego. Ale kiedy już staniemy ze sobą na scenie, to bardzo, powiedziałbym, lubimy (…) Ze sobą grać lubimy. Ponieważ wiemy już, jak to się robi (…)

Nie chcemy być utożsamiani ze sobą, łączeni. Wiemy, czym to grozi, i tego unikamy” – dodał Żak. „Bardzo dobrze się znamy, ale nie chcemy tego zepsuć. Ostatecznie nie jest też tak, żebyśmy mieli ze sobą tysiące wspólnych tematów. Nie spotykamy się codziennie na piwie” – wtórował mu

Barciś. Po czym obaj zgodnie przyznali, że... nie lubią piwa. „Tym bardziej się nie spotykajmy” – zakończył Cezary. DAV foto A

KPA

( 2)

Historia dwóch zaprzyjaźnionych polskich małżeństw w latach 90-tych bawiła miliony widzów

REKLAMA

my Mówi lsku po po

Zapewniamy fachową i troskliwą opiekę nad pacjentem

Specjalizujemy się w:

• Rehabilitacji i krótkoterminowym leczeniu szpitalnym, oferowanym przez 7 dni w tygodniu • 24-godzinnej opiece wykwalifikowanego personelu medycznego • Fizykoterapii, terapii zajęciowej, logopedii • Terapii zwyrodnień kolana i stawu biodrowego

718-205-0287

61-11 Queens Boulevard • Woodside, NY 11377 website: www.qbecf.com

ntrum sne Ce e z c o u Now miejsc a n y z i Dial

Queens Boulevard Extended Care Facility jednym z najlepszych amerykańskich domów opieki wg rankingu US News and World Report 4 miejsce w kraju i stanie Nowy Jork w rankingu Newsweeka Akredytacja Joint Commission 5 gwiazdek wg Centers for Medicare and Medicaid Services Jesteśmy uznani najlepszym miejscem ze wszystkich domów opieki w Queens County Otrzymaliśmy ocenę AAA w Stanie Nowy Jork wg CareScout

REKLAMA

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Łukasz „L.U.C.” Rostkowski

Julia Wieniawa (25 l.) zachwyca w nagrodzonym podczas 48.FPFF w Gdyni filmie „Chłopi”

Jest wybitnie

ZDOLNA

Wieniawa miała okazję połączyć w produkcji śpiew z aktorstwem REKLAMA

J

foto PODLEWSKI/AKPA, INSTAGRAM, PIĘTKA MIESZKO/AKPA

ulia Wieniawa (25 l.) to bez wątpienia dziewczyna wielu talentów. Świetnie sprawdza się jako aktorka i wokalistka.

W filmie „Chłopi” miała okazję połączyć śpiew z aktorstwem. Jak zauważa Łukasz „L.U.C.” Rostkowski (42 l.), który odpowiada za muzykę do obrazu, poradziła sobie doskonale, a dodatkowo wykazała się dużym dystansem, grając chłopkę. – Jest wybitnie zdolną osobą o niezwykle mocnej energii, stąd jej fenomen – mówi w rozmowie z „Super Expressem”. „Chłopi” zostali polskim kandydatem do Oscara, a dodatkowo, po 48.FPFF w Gdyni, zbierają głównie pozytywne opinie. Bez wątpienia jego największą gwiazdą jest Kamila Urzędowska (29 l.), czyli Jagna. Równie mocno błyszczy wspomniana Julia Wieniawa, która jako Marysia, rozzłościła swoim śpiewem pracujące w polu kobiety. – Julia jest wybitnie zdolną osobą o niezwykle mocnej energii, stąd jej fenomen. Świetnie potrafi zagrać aktorsko, ale też zaśpiewać.

Dziewczyna o wielu talentach, co też może być dla niej zagrożeniem, natomiast tak – taki był zamysł, by ikonę popkultury obsadzić jako trzecioplanową Marysię i trochę się zabawić znaczeniami i pozycjami społecznymi. Fajnie, że miała tyle luzu i dystansu, że odważyła się w to zaangażować – opowiada nam L.U.C. – Chcieliśmy zmieszać pokolenia na planie – mamy Ewę Kasprzyk, Dorotę Stalińską, a z drugiej strony Maćka Musiała, czy właśnie Julkę Wieniawę obok debiutującej Kamili Urzędowskiej w roli głównej. Myślę, że to był bardzo fajny pomysł reżyserów, aby przełamywać stereotypy – dodaje.

DAV

GWIAZDY 21 Film „Chłopi” miał swoją premierę na 48. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni

22 GWIAZDY www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

Agnieszka Woźniak-Starak (45 l.), choć nie musi martwić się o finanse to...

Milionerka dorobiła

Dziennikarka była żoną milionera, Piotra Woźniaka–Staraka (†39 l.), który zginął tragicznie na jeziorze Kisajno

PÓŁ MILIONA

K

to bogatemu zabroni… być jeszcze bogatszym. Agnieszka Woźniak–Starak (45 l.) po śmierci męża otrzymała ogromny majątek.

I tak naprawdę spokojnie mogłaby już nie pracować, lecz żyć z odsetek. Ale to nie w jej stylu.

Po zwolnieniu z „Dzień dobry TVN” Aga złapała nową fuchę. Została twarzą internetowego sklepu, za co może zgarnąć nawet pół miliona złotych.

Agnieszka Woźniak–Starak jako prowadząca „Dzień dobry TVN” mogła liczyć na jedno z najwyższych wynagrodzeń ze wszystkich gwiazd programu. Po zwolnieniu, w przeciwieństwie do innych, nie musiała martwić się o finanse.

Jej przyszłość

jest zabezpieczona, bo po tragicznej śmierci producenta filmowego i milionera Piotra Woźniaka–Staraka (+39 l.) odziedziczyła spory majątek, w tym m.in. apartament w Nowym Jorku i dom w Konstancinie.

Ale to nie znaczy, że Agnieszka spoczęła na laurach, nie pracuje i jedynie pławi się w luksusach.

Dziennikarka jest nie tylko mądra, ale i piękna, a do tego ma ogromną klasę i świetny styl. Jest więc łakomym kąskiem dla reklamodawców. Właśnie została twarzą ekskluzywnego sklepu internetowego, w którym można znaleźć wyselekcjonowane suplementy diety, luksusowe kosmetyki, perfumy i produkty poprawiające samopoczucie dla kobiet, mężczyzn oraz dzieci. Jak udało nam się ustalić, za udział w kampanii Aga mogła zgarnąć nawet pół miliona złotych!

Ale, jak ujawnia nam osoba z firmy, nie pie-

niądze były dla gwiazdy najważniejsze.

– Dzięki kampanii Agnieszka może promować zdrowy styl życia, a na tym bardzo jej zależy. W materiałach prasowych chciała poruszyć też sprawę losu zwierząt – słyszymy.

I r z e cz y wi ś cie, Woźniak–Starak podkreśla, że nie je mięsa, więc suplementacja jest dla niej bardzo ważna i zachęca, by suplementy diety podawać też swoim pupilom.

Ag nieszka połączyła więc przyjemne z pożytecznym.

EWSK PODL foto

I/AKPA (2),

INST AGR

AM

(3)

Celebrytka odziedziczyła m.in. dom Piotra w Konstancinie

Dziennikarka ma kosztowną pasję

IGA, DECK

Agnieszka Woźniak–Starak (45 l.) to ikona stylu i ma świetny gust.

Jest więc łakomym kąskiem dla reklamodawców Agnieszka Woźniak-Starak jeździ tylko luksusowymi samochodami Wszelkie prawa, w tym Autora i Wydawcy, zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione.

GWIAZDY 23

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

REKLAMA

Artur Dybanowski – właściciel i menedżer ARTHUR’S FUNERAL HOME

207 Nassau Avenue, Brooklyn, NY 11222 (róg Russel Street)

718-389-8500 www.arthursfuneralhome.com

JUŻ OD 30 LAT SŁUŻYMY POLONII

Oferujemy pełny zakres usług pogrzebowych na terenie metropolii Nowego Jorku i okolic.

Zajmujemy się przewozem zwłok do Polski. Zapewniamy profesjonalną obsługę.

JESIENNE trendy

Pora na płaszcze, duże marynarki i kolory ziemi

J

esień zachwyca kolorami, ale modne w nadchodzącym sezonie ubrania będą raczej monotonne - królować będą szarości, beże i kolory ziemi z brązem na czele. W trendach na jesień 2023 zauważamy oversizowe marynarki, męskie kroje, a nawet noszone przez kobiety krawaty, ubrania w kratę, koszule z kokardą pod szyją. Jeśli chodzi o dodatki, furorę robią te z dżinsu i ze skóry - np. skórzana frotka czy opaska na włosy.

Jednym z trendów są też... czerwone sukienki.

Adrian Nychnerewicz

Magdalena Różczka

Aktorka unika kobiecych sukienek.

Zdecydowanie woli wygodne, szerokie spodnie, luźne koszule i płaskie buty - czyli nonszalancki męski styl.

Brązowy garnitur w kratkę, który niedawno nosiła, będzie hitem tej jesieni.

Sukienka4

Marynarka3

Spodnie3

Rękawiczki4

Sukienka3

Bluzka1

Botki2

Kozaki4

Płaszcz3

Kozaki4

Koszula4

foto KURNIKOWSKI/AKPA, AKPA, RESERVED 1, BERSHKA 2, H&M3, ZARA4,

IZABELA KUNA Gwiazda kina ostatnio zachwyca swoimi stylizacjami.

Tak było i tym razem, gdy na wizytę w telewizji założyła modne, lekko rozszerzane dżinsy i wiązaną pod szyją bluzkę. Całość dopełniła narzucona na ramiona duża marynarka o męskim kroju, jaką zawsze można podebrać mężowi. Tym samym Izabela sprawnie połączyła ze sobą kilka najważniejszych tej jesieni trendów.

ŚRODA 15.00 POLSAT CAFÉ

SHOPPING QUEENS. KRÓLOWE ZAKUPÓW

24 OPINIE www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

Czy relacje polsko-ukraińskie zamienią się w ciągły spór między Kijowem a Warszawą?

Spór o zboże jest realny, ale interesów jest silniejsza Ernest WYCISZKIEWICZ Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego

„Super Express”: – Polsko-ukraiński spór o zboże przerodził się w karczemną awanturę. To koniec półtorarocznego miesiąca miodowego w relacjach naszych państw? Czy może jednak chwilowe zachmurzenie na ogólnie słonecznym niebie tych relacji?

Ernest Wyciszkiewicz: – Wydaje mi się, że trochę straciliśmy umiar w ocenach zjawisk, które nas dotyczą. To sprawia, że kiedy pojawia się mię dzy Polską a Ukrainą realny spór, w którym grają rolę interesy obu państw, nagle zostaje on wyskalowany w debacie publicznej właśnie do pytania, czy to jest jakaś trwała, zmiana na gorsze; czy to jest koniec tego kapitału, który zgromadziliśmy we wzajemnych relacjach przez ostatnie półtora roku. Ja bym jednak trzymał się proporcji, które powinniśmy zawsze mieć na uwadze, kiedy oceniamy relacje polsko-ukraińskie w kontekście wojennym.

– To znaczy?

– Mamy wciąż przepotężną wspólnotę interesu – oba kraje są zainteresowane zwycięstwem Ukrainy w wojnie z Rosją. Tu się nic nie zmienia i podstawy wzajemnych relacji są trwałe. Jeśli spróbujemy zeskrobać te emocje, które zwłaszcza prezydent Załenski w ostatnich tygodniach wyeskalował, stawiając Polskę w tym samym rzędzie co Rosję i jeśli sprowadzimy wynikły między naszymi krajami spór do właściwego wymiaru, to w końcu uda się nam sporne kwestie uregulować. W ogóle mam też takie wrażenie, że wojenna rzeczywistość, w której znalazła się Ukraina, sprawiła, że doszło do wzajemnego rozbudzenia oczekiwań.

– Jak to wpłynęło na nasze relacje?

– W Polsce w związku z ogromem naszej pomocy dla Ukrainy oczekujemy pełnej harmonii we wzajemnych relacjach. Z kolei sytuacja, w której Ukraina toczy wojnę, Ukraińcy nieustannie zmagają się z agresją i wytworzyło się w nich przez te kilkanaście miesięcy przeświadczenie, że skoro walczą nie tylko o siebie, ale i bezpieczeństwo tej części świata; skoro to oni się poświęcają się, płacą krwią, to pomoc, wsparcie i solidarność należą się im niejako z definicji. Te oczekiwania po pro-

stu się zdarzyły dzisiaj w realnym sporze o kwestie rolnictwa.

– I emocje eksplodowały.

– No właśnie, szybko pojawił się więc problem z tym, jak sobie radzimy ze sporem. Zamiast zastanowić się, jak go sprowadzić racjonalnych rozmiarów i go rozwiązać, mamy demonstrację prezydenta Zełenskiego na forum ONZ, to rodzi zrozumiałą reakcję polskiej strony.

– Ta wypowiedź Zełenskiego była wobec Polski taką samą zagrywką, jaką Kijów z powodzeniem stosował wobec tych państw Zachodu, które niespecjalnie paliły się do pomocy Ukrainie. Skąd się wzięło przyświadczenie w otoczeniu ukraińskiego prezydenta, że na Polskę coś takiego może zadziałać?

– Myślę, że z przekonania, że skoro tego rodzaju presja w postaci wskazywania palcem i publicznego zawstydzania podziałała na Niemcy – kraj silny i znaczący w Europie – to zadziała także na Polskę. Jeżeli prezydent Zełenski chciał w ten sposób osiągnąć zmianę polskiej polityki, to znaczy, że ma bardzo złych doradców. Tego typu strategia nie miała wobec Polski szans powodzenia, a już szczególnie w czasie kampanii wyborczej. Widzimy zresztą, że potem Zełenski też trochę tonował swoją wypowiedź. Także wielu ukraińskich publicystów i komentatorów nie za bardzo rozumie tę temperaturę. Za słowami Zełenskiego nie poszła też fala generalnego poparcia ze strony całej politycznej elity politycznej ukraińskiej.

Wygrywa w niej jednak świadomość, że Polska jest pod wieloma względami państwem kluczowym dla podtrzymania wsparcia dla Ukrainy.

– Załenski nie tylko przestrzelił ze strategią wobec Polski, ale też kompletnie nie liczył się z tym, że jego zaczepne wypowiedzi ośmielą środowiska antyukraińskie lub wobec Ukrainy sceptyczne i na koniec dnia prezydencka szarża zaszkodzi mieszkającym w Polsce Ukraińcom?

– Tak i to kolejny dowód, że w otoczeniu Zełenskiego zabrakło podstawo-

[

se.pl

Prezydent Ukrainy podczas kontrowersyjnego wystąpienia na sesji ONZ w Nowym Jorku

wej analizy politycznej. Tym bardziej, że kampania wyborcza w każdym kraju jest momentem szczególnym.

Można oczywiście się tym irytować, frustrować, ale wiemy, że jest to na tyle wrażliwy moment w debacie publicznej, że każdy element może być wyolbrzymiony, wykorzystany, instrumentalizowany dla określonych celów politycznych, choćby mobilizacji jakiejś grupy wyborców, czy to nastawionych antyukraińsko, czy to obawiających się zdominowania polskiego rynku przez ukraińskie produkty rolne. Łatwo na tego rodzaju emocjach zbudować fałszywe przekazy, które będą wyolbrzymiać pojawiające się spory.

– W te wszystkie polsko-ukraińskie animozje włączyli się niemieccy politycy.

Jedni krytykowali Polskę za utrzymanie zakazu importu ukraińskiego zboża, inny mieli używanie z powodu słów premiera o niedostarczaniu broni Ukra-

Mamy wciąż przepotężną wspólnotę interesu – oba kraje są zainteresowane zwycięstwem Ukrainy w wojnie z Rosją.

Tu się nic nie zmienia i podstawy wzajemnych relacji są trwałe

inie. Są tacy uważają, że to nie przypadek – że tak oto objawia się wymierzona w Polskę i polski rząd oś Berlin-Kijów.

Rzeczywiście? Ukraińcy zaczęli grać na Niemców, a nie na Polskę?

– Cóż, tuż po rozpoczęciu polsko-ukraińskich napięć pojawił się szereg wypowiedzi niemieckich polityków i ekspertów, które kwestionowały pośrednio polską determinację do pomocu Ukrainie, pokazując, że sojusz, który Polska jej zaoferowała, jest fałszywy. I tempo, w jakim się pojawiły te komentarze, i ledwo skrywana satysfakcja prezentowana przez wielu niemieckich obserwatorów skłania stwierdzenia, że przynajmniej uważają oni, iż konflikt polsko-ukraiński to zjawisko sprzyjające niemieckim inter e s om . C z y m a my do c z yn i e n i a z j a k i e g o ś r o d z aj u sojuszem się między Niemcami i Ukrainą? Tego po prostu nie wiem i nie chcę spekulować. Niewątpliwie jest jedno.

– Co takiego?

– Jest na Ukrainie jest pokusa i ona się przewijała w wypowiedziach części ukraińskich publicystów, że oto państwa z „rdzenia” Unii, takie jak Francja czy Niemcy, mogą być rzeczywiście polityczni sojusznikami w drodze do integracji z Unią Europejską. Że warto inwestować

Andrzej Duda ma nadzieję, że jego przyjaźń z Wołodymyrem Zełenskim pozostanie bliska w te relacje, a Polska w tym układzie jest mało istotna. Problem polega na tym, że ci publicyści nie mają zielonego pojęcia, jak działa Unia Europejska i Ukraina musi starać się o głos nie tylko Polski, ale nawet Luksemburga, Cypru czy Malty, bo to od zdania wszystkich państw członkowskich będzie zależeć los Ukrainy w Europie. Mam też wrażenie, że w niektórych ukraińskich kręgach panuje takie sowieckie czy rosyjskie myślenie o Unii.

– To znaczy?

– Wielu na Ukrainie jest przekonanych, że Unia to inna wersja europejskiego koncertu mocarstw. Że mamy Niemcy czy Francję, które decydują w zasadzie za wszystkich. My wiemy, że tak nie jest, bo wiemy, że Unia jest konglomeratem

foto AP, PAWEŁ WODZYŃSKI/EAST NEWS

foto TWITTER

Przeczytaj cały wywiad na stronie

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

OPINIE 25

Bezpartyjni Samorządowcy to przystawka PiS? Jeden z jej liderów zaprzecza i zapewnia

wspólnota Możemy

współpracować i z PiS i z PO

– Na to są więc gotowi?

– Z ostatnich propozycji, które się pojawiają we francusko-niemieckich wizjach przyszłości Unii, Ukraina jest na razie narzędziem, które ma być argumentem za określoną reformą europejskich traktatów. Kijów musi na to uważać.

Rozmawiał TOMASZ WALCZAK

ADRIAN

ZANDBERG RAZEM!!!

Zdecydują niezdecydowani

T

Tusk czy Kaczyński? Od dwudziestu lat to pytanie pada w każdej kampanii, w każdym programie telewizyjnym, w każdej gazecie. Wojna trwa od lat, wszystkie argumenty i ciosy już padły. Nad obydwoma politykami wisi też konkretny sufit. Twardy wyborca PiS nie da się przekonać, żeby oddać głos na Tuska. Fan PO za żadne skarby nie poprze Kaczyńskiego.

Dlatego to nie twarde elektoraty PiSu i PO zdecydują o wyniku wyborów.

O tym, kto będzie rządzić Polską po 15 października rozstrzygną ludzie, którzy nie chcą głosować ani na Tuska, ani na Kaczyńskiego. To całkiem spora i rosnąca grupa zmęczonych ostrym politycznym konfliktem. Nie chcą słuchać, kto jest rudy, a kto niski, kto kocha Niemców, a kto kota. Gdyby dostali do wyboru tylko PiS i PO – to zostaną w domu.

O tych, niezdecydowanych wyborców walczy Lewica. Dziennikarze czasem pytają nas dlaczego kampania Lewicy jest taka spokojna. Dlaczego nie wyzywamy, nie krzyczymy, nie taplamy się w politycznym kisieli, tylko mówimy o codziennych sprawach – o mieszkaniach, o emeryturach, o warunkach pracy, o ochronę zdrowia? Po części dlatego, że to wlaśnie te sprawy uważamy za ważne. Ale też po pro-

stu podzielamy zmęczenia nieustanną wojną, która zastąpiła politykę. Po wyborach chcemy innej Polski.

Przez chwilę istniało ryzyko, że część głosów niezdecydowanych zdobędą konfederaci. Skrajna prawica na parę miesięcy schowała do szafy Brauna i Korwina. Zamiast opowiadać o światowym spisku żydowskim czy odbieraniu kobietom praw wyborczych, eksponowali nową, gładką i rumianą twarz “eksperta od gospodarki”. Szybko jednak i na tym polu polegli. Wystarczyło zapytać o program. Szybko okazało się, że to, co proponuje rzekomy „ekspert od gospodarki”, po prostu nie trzyma się kupy. A wyborcy, którym nie podoba się wieczny podział PO-PiS, jednak niekoniecznie chcą wysadzić w powietrze emerytur, publicznej ochrony zdrowia i edukacji.

Ostrzegamy ich głośno przed księżycowymi pomysłami Konfederacji, bo to realne zagrożenie dla kobiet, dla osób starszych, dla słabszych, chorych. To także – wciąż realny – scenariusz brunatno-pisowskiej koalicji. Klucz do przyszłości trzymają ludzie, którzy jeszcze nie podjęli decyzji, na kogo zagłosują. O tym, jaki będzie rząd po wyborach, zdecydują wyniki dwóch komitetów: Lewicy i Konfederacji.

Grzegorz Wysocki: – Czytał pan uzasadnienie?

– Tak. Sąd stwierdził, że nie jest tak naprawdę w stanie tego osądzić, ale nie zabrania tak mówić.

– Nie, sąd nie rozpatrzył w ogóle kwestii merytorycznej tego, co powiedział Donald Tusk. Tylko uznał, że nie była to informacja, ale stwierdzenie o charakterze wiecowym; że była to opinia. A to jest trochę sprzeczne z rozsądkiem. Złożyliśmy apelację i zobaczymy, czy Sąd Apelacyjny się jakoś inaczej odniesie do tego faktu. Wie pan, mój znajomy prawnik mówi, że do sądu się chodzi nie po sprawiedliwość, tylko po wyrok. Wszystkie zagrywki mecenasów i dość mętne uzasadnienie sądu może kogoś przekonać, ale to nie oznacza, że ktoś będzie mówił, że jesteśmy przystawka PiS. – Donald Tusk tak mówi.

– Jestem w samorządzie 30 lat i naprawdę nie czuję się przystawką.

– Jest pan byłym członkiem Porozumienia Centrum – Przez moment byłem też członkiem PO. Dotknąłem różnych partii gdzieś do końca XX w., ale potem stwierdziłem, że to nie jest droga do rozwiązywania różnych problemów. Zwłaszcza w samorządzie.

– Ale stwierdzenie, że możecie się stać przystawką PiS, jeżeli dostaniecie się do Sejmu, też nie jest prawdziwe?

– My – jak zwykle – będziemy współpracować z każdym. Nikt nas nie zniechęci do współpracy z PiS, z PO, z każdym, kto chce rozmawiać o programie. Mamy za sobą długie lat pracy w samorządzie.

Jestem burmistrzem lub w zarządzie dzielnicy piąty raz i współpracowałem zarówno z Platformą, jak i z PiS. – PiS-PO – jedno zło?

– Ja bym wolał zmienić to na „PiS-PO jedno dobro”.

– Ale wie pan, że w przyszłym Sejmie – jeżeli się w nim znajdziecie – będziecie mogli współpracować albo z PiS, albo z PO. – Jest pan kibicem piłkarskim?

foto TOMASZ RADZIK

[

dwudziestu kilku państw, które mają bardzo często rozbieżne interesy i próbujemy je rozstrzygać na gruncie traktatów, procedur i tak dalej. Unia nie działa na zasadzie nakazowo-rozdzielczych decyzji w Berlinie czy w Paryżu. Ukraińcom chyba brakuje trochę rozeznania i stąd niewykluczone, że była tego rodzaju pokusa czy inicjatywa, aby doinwestować Niemcy.

– A Niemcom wyraźnie w to graj.

– Rzeczywiście, szukają one resetu jeśli chodzi o swój wizerunek międzynarodowy. Pamiętajmy, jak wiele fundamentalnych błędów wobec Rosji popełnili, więc szukają rekompensaty wizerunkowo-politycznej. Wyraźnie chcą na kierunku ukraińskim trochę odrobić grzechy przeszłości.

Ukraińcy to widzą, rozumieją siłę Niemiec w Europie, ale, moim zdaniem, ją przeceniają. Uważam, że przeceniają też gotowość Niemców do rzeczywistego wspierania integracji Ukrainy z Unią.

Wielu na Ukrainie jest przekonanych, że Unia to inna wersja europejskiego koncertu mocarstw. Że mamy Niemcy czy Francję, które decydują w zasadzie Radio Plus: – Donald Tusk nazwał was za wszystkich. przystawką PiS pomocnikami Kaczyńskiego. Pozwaliście szefa PO w trybie My wiemy, że tak wyborczym i sąd stwierdził, że ma prawo tak mówić. nie jest

Wiceburmistrz warszawskiej Ochoty i lider warszawskiej listy Bezpartyjnych Samorządowców, Grzegorz Wysocki był gościem programu „Sedno sprawy” w Radiu Plus

– Tak skromnie.

– Słabo z tą naszą piłką. Różnie gramy, ale Marciniak jest jeden.

– Marciniak?

– Sędzia Marciniak. Jest najlepszym obecnie sędzią i tak będziemy recenzować partie.

– Ale ja pytam, czy pomożecie komuś utworzyć rząd.

– Jeśli będziemy istotni w tej materii, to tak, na pewno.

– To komu pomożecie?

– Temu, kto będ zie go two rzył i temu, kto będzie w skłonny przyjąć jak największą ilość naszych postulatów.

– Czyli temu, kto da więcej programowo?

– Tak, tak jak jest dzisiaj w samorządach. Pan przewodniczący Tusk wie, że współpracujemy z tak zwaną opozycją zarówno w województwie świętokrzyskim jak i lubuskim.

A pan przewodniczący wyciąga nam tylko współpracę z PiS na Dolnym Śląsku. Na przykład starosta

pruszkowski jest bardzo oburzony na słowa pana Donalda Tuska, ponieważ współpracujemy od wielu lat z Platformą na terenie powiatu pruszkowskiego i źle mu z tym.

– Są tacy nieżyczliwi wobec was, którzy mówią, że po to zarejestrowaliście listy w całej Polsce, by wspomóc PiS, odbierając głosy Trzeciej Drodze i Koalicji Obywatelskiej. Co pan powie na taką tezę?

– Startowanie w wyborach jest z natury rzeczy zabieraniem komuś głosów. Startujemy w ogólnopolskich wyborach po raz trzeci i zabraliśmy głosy i jednym, i drugim w wyborach samorządowych do sejmików wojewódzkich. Przekroczyliśmy 5 proc. i skończyło się tak, że dzisiaj współpracujemy i współrządzimy w trzech województwach. W dwóch z Platformą, a tylko w jednym przypadku z PiS. Także działamy tylko po tom, żeby stać się agentem PiS. Rozmawiał JACEK PRUSINOWSKI, TW

26 ROZMAITOŚCI www.usa.se.pl

30 września - 2 października 2023

DANIEL QCZAJ (36 l.)

JEST W SZCZĘŚLIWYM ZWIĄZKU Z TOMASZEM

Bliskość jest dla mnie ważniejsza

A/AKPA, INSTAGRAM, SHUT TERST OCK

S K E S Ż I N

Qczaj nie ukrywa, że jest gejem. Od półtora roku jest w szczęśliwym związku z tancerzem i choreografem Tomaszem Nakielskim, którego poznał na planie programu „Mask Singer”

Daniel Qczaj (36 l.) to jeden z najpopularniejszych trenerów personalnych i propagatorów zdrowego stylu życia w Polsce, a także ambasador stacji Romance TV . Kochają go starsze i młodsze kobiety za to, jakie ma do nich podejście. Gwiazdor nie ukrywa już, że jest gejem. Udało mu się stworzyć wyjątkową relację z jego partnerem Tomaszem, jednak

Qczaj nie miał łatwego życia, ale dzięki swojej sile, determinacji i urokowi osobistemu udało mu się wejść na szczyt.

Dziś jest jedną z bardziej rozpoznawalnych postaci polskiego show–biznesu.

Długo ukrywał swoją orientację seksualną. Ponad trzy lata temu zdecydował się na tzw. coming out i ujawnił, że jest gejem. Ma za sobą kilka nieudanych relacji z mężczyznami. Jakiś czas temu odnalazł jednak szczęście u boku tancerza i choreografa Tomasza Nakielskiego (27 l.). Łączy ich wyjątkowa więź.

– Bliskość jest dla mnie ważniejsza od samego aktu seksualnego. Więź z drugim człowiekiem i poczucie bezpieczeństwa, kiedy jest się przy nim, jest czymś dużo bardziej znaczącym niż sam seks.

To, co teraz tworzę z moim partnerem, jest czymś wyjątkowym. Jestem też ponad rok trzeźwy i inaczej patrzę na wiele spraw. Dzisiaj po przepracowaniu wielu rzeczy z mojej przeszłości, seks jest dla mnie sprawą drugorzędną – wyznaje „Super Expressowi” Qczaj.

– Żyjąc w trzeźwości zauważyłem, że seks ma dla mnie mniejsze znaczenie niż kiedyś. Oczywiście jest on obecny w moim życiu. Mam stałego partnera i bardzo się kochamy – dodaje zapracowany trener.

Celebryci nie szczędzą sobie czułości Jego wybranek również dużo pracuje, więc nie zawsze ich noce są namiętne. – Seks zazwyczaj mamy na spontanie, bo obaj jesteśmy bardzo zapracowani. Czasem przychodzimy do domu zmęczeni i śmiejemy się z Tomkiem, że choć jesteśmy ze sobą zaledwie półtora roku, to zachowujemy się jak małżeństwo z wieloletnim stażem. Bywa, że zwyczajnie padamy i nie mamy siły na nic. Zdarza nam się też umawiać na randki, które kończą się współżyciem. Wie-

Dla trenera w relacji z partnerem ważna jest bliskość

czorami natomiast lubimy się po prostu poprzytulać, pobyć ze sobą, pogadać, zjeść coś razem… Moim zdaniem podstawą każdego związku powinna być przyjaźń. Dwoje ludzi musi przede wszystkim się lubić – zauważa celebryta. Jego związek oparty jest właśnie na przyjaźni. – Nadajemy z Tomkiem na tych samych falach. Mam wrażenie, że jesteśmy do siebie bardzo podobni.

Często tak samo reagujemy na pewne sytuacje i naprawdę bardzo się lubimy – podkreśla Daniel. MARTYNA ROKITA

NOWY JORK

REKLAMA

TWOJA ULUBIONA GAZETA TERAZ TAKŻE W WERSJI NA KOMPUTER, TABLET LUB TELEFON

foto GAŁĄ ZKA/AKPA, MIESZKO PIĘTK

sensem ich wspólnego życia nie jest seks.

POBIERZ E-WYDANIE Z

USA.SE.PL

30 września - 2 października 2023

Adrianna Ewa Stawska

O tej porze roku mamy ich pod dostatkiem.

Warto sięgać po nasze rodzime odmiany, jak orzechy laskowe czy włoskie, ale i te bardziej egzotyczne, min. pekan czy macadamia, są bowiem pełne korzystnych dla zdrowia mikroelementów

jesieni

ORZECHOWE KRÓWKI

Domowe słodycze zawsze cieszą się powodzeniem. Dlatego warto wypróbować przepis na miękkie i rozpływające się w ustach orzechowe krówki z nutelli i czekolady.  350 g mlecznej czekolady, czyli 3,5 tabliczki  150 g nutelli lub innego czekoladowo-orzechowego kremu do smarowania  150 g mleka skondensowanego słodzonego  100 g orzechów laskowych

Czekoladę posiekać, stopić w mikrofalówce lub kąpieli wodnej.

Do rozpuszczonej czekolady dodać nutellę, wymieszać dokładnie. Następnie dodać skondensowane mleko i ponownie wymieszać. Orzechy uprażyć na

BABKA ORZECHOWA

Wilgotna, niezwykle orzechowa i absolutnie przepyszna babka, która rozchmurzy jesienne popołudnia w każdym domu  3 szklanki mąki uniwersalnej  2 łyżeczki proszku do pieczenia  1/2 łyżeczki soli  1 szklanka (240 g) masła miękkiego  1 i 3/4 szklanki cukru  2 łyżeczki ekstraktu waniliowego  2 duże jajka  1 ¾ szklanki puree z bardzo dojrzałych bananów, około 4 bananów  60 g orzechów pekan, posiekanych  1 szklanka kwaśnej śmietany  lukier i orzechy do dekoracji

Rozgrzać piekarnik do 180 st., formę do babki natłuścić. Masło utrzeć z cukrem. Następnie dodać jajka i puree z bananów. Porcjami dodać mąkę i wymieszać. Na koniec do-

ROZMAITOŚCI 27

Orzechowy smak www.usa.se.pl

suchej patelni. Posiekać grubo.

Dodać do masy. Masę przełożyć do foremki wyłożonej papierem do pieczenia. Wstawić do lodówki, chłodzić przez 2 godziny. Wyjąć i pokroić w kostkę.

Trudność: ..

dać śmietanę i orzechy. Przelać do formy. Piec około 55 minut. Jeszcze gorące ciasto polać lukrem z cukru pudru i udekorować orzechami.

Trudność: ..

PLACEK Z ORZECHAMI

Złocisty placek jest słodki z natury. Nadziewany maślanymi orzechami makadamia to idealna rozkosz  150 g białej czekolady, grubo posiekanej  100 g masła, posiekanego  2 jajka  1 łyżeczka esencji waniliowej  190 g (1 1/4 szklanki) mąki pszennej  145 g (1 szklanka) orzechów makadamia, grubo posiekanych  155 g (3/4 szklanki) cukru pudru  cukier puder, do posypania

Więcej przepisów znajdziesz na foto SHUTTERSTOCK (3)

Rozgrzać piekarnik do 160°C. Posmarować blachę o wymiarach 16 x 26 cm roztopionym masłem. Wyłożyć nieprzywierającym papierem do pieczenia tak, aby boki wystawały. Czekoladę i masło rozpuścić na parze.Odstawić na 5 mi-

nut do lekkiego przestygnięcia.

Rozkłócić jajka z esencją waniliową. Wymieszać masę jajeczną z masą czekoladową. W dużej misce wymieszać mąkę, orzechy makadamia i cukier. Dodać mieszaninę czekolady i jaj, wymieszać. . Każdemu się uda

Wlać do przygotowanej formy.

Piec przez 40 minut. Pozostawić ciasto w formie na 6 godzin lub na noc do całkowitego ostygnięcia.

Przed podaniem posypać cukrem pudrem..

Trudność: ..

.. Wymaga więcej pracy

... Trzeba się postarać

28 ROZMAITOŚCI www.usa.se.pl

30 września - 2 października 2023

foto SHUTTERSTOCK

Super krzyżówka panoramiczna

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

www.usa.se.pl

SZYFROKRZYŻÓWKA

ROZMAITOŚCI 29

Sudoku

30 września - 2 października 2023

Uzupełnij diagram krzyżówki. W kratkach oznaczonych tymi samymi liczbami powinny znaleźć się jednakowe litery.

Uwaga! Nie tworzą one hasła.

1

2

3

4

5

6

7

8

N D 9

łatwe

10 11 12

S 13 14 15 16

B R T

17 18 19

PANORAMA Z QUIZEM 1. Ta rodzina ptaków z rzędu

Poprawne odpowiedzi na pytania quizu wpisz w odpowiednie miejsca w diagramie.

wróblowych jest jedną z najbardziej znanych w Polsce.

Ptaki te osiągają niewielkie rozmiary gdzie średnia długość ciała wynosi 11,5–14 cm, a masa ciała nie przekracza 6–20 g. Ptaki te są kolorowo ubarwione z charakterystycznymi plamami na głowie.

Ta rodzina ptaków to ...

2. To jedna z form wolnego

handlu, znana w Europie od wczesnego średniowiecza, tworzona pod opieką władzy terytorialnej w celu prowadzenia transakcji związanych z dalekosiężną wymianą.

W Polsce związane najczęściej z obchodami świąt świętego Dominika. Ta forma handlu to …

Ten taniec towarzyski pochodzi z Kuby. Nazywany jest tańcem miłości lub tańcem namiętności.

Partnerka w tańcu kusi swego partnera, który pozornie podejmuje jej grę, ale w rzeczywistości to on prowadzi w tym tańcu.

Ten zmysłowy taniec nazywa się …

RUMBA SAMBA TANGO

BAZAREK STRAGAN JARMARK

foto SHUTTERSTOCK

SIKORY SIEWKI KRASKI

Litery z pól ponumerowanych od 1 do 7 utworzą hasło.

1

2

3

4

5

6

7 POMOCNIK: HERC – TROKI – ZAJAD

średnie

W każdym sudoku diagram należy uzupełnić w ten sposób, aby w każdym rzędzie poziomym, w każdej kolumnie pionowej i w każdym małym 9-polowym kwadracie znalazło się dziewięć różnych cyfr od 1 do 9.

W rozwiązaniu każdego sudoku wystarczy podać 9 kolejnych cyfr z pierwszego, górnego rzędu diagramu.

30 ROZMAITOŚCI www.usa.se.pl

30 września - 2 października 2023

CO, GDZIE, KIEDY W NOWYM JORKU I OKOLICACH NIEDZIELA, 1 PAŹDZIERNIKA

KomitetParadyPułaskiegoijejtegorocznyMarszałekFranciszekR.Piwowarczykzapraszająna86.ParadęPułaskiego,któraprzejdziePiątąAlejąwniedzielę1 października.Wtymrokubiało-czerwonyprzemarsz przejdzieprzezManhattanpodhasłem„PolskaiAme-

rykawobroniewolności”,anajegoczelemaszerować będąkontyngentyzNewJersey.Przemarszpoprzedzi tradycyjneśniadanieogodz.8.30amw3WestClub (3W51stSt,NewYork,NY10019),aponimogodz.

10.15amuroczystamszawKatedrzeŚw.Patrykana Manhattanie.Samaparadawystartujeogodz.12.30 sprzedNowojorskiejBibliotekiPublicznej.

Zabawa po 86. Paradzie Pułaskiego NIEDZIELA, 1 PAŹDZIERNIKA

Centrum Polsko-Słowiańskie zaprasza na wspólną zabawę po 86. Paradzie Pułaskiego. Impreza rozpocznie się 1 października o godz. 4.30 pm w sali CPS przy 176 Java St na Brooklynie. Bilety w cenie $30. Liczba miejsc ograniczona.

Koncert Agnieszki Chylińskiej w NJ i NY

SOBOTA-NIEDZIELA, 7-8 PAŹDZIERNIKA

Polska wokalistka Agnieszka Chylińska zaprasza na swoją trasę koncertową w USA pt. „Never Ending Sorry”. Wystąpi w Nowym Jorku i New Jersey. Pierwszy koncert odbędzie się 7 październi-

ka o godz. 7 pm , w Ritz Theatre przy 1148 E Jersey Street w Elizabeth, NJ. Wstęp bez ograniczeń wiekowych. 8 października o 5 pm piosenkarka wystąpi w Melrose Ballroom przy 3608 33rd Street na Queensie. Wstęp od 21. roku życia. Bilety w cenie od $75 do $150 można zakupić na stronie polskieimprezy.com. Organizatorem jest Ram Events LLC.



foto MACIEJ JABŁOŃSKI

86. Parada Pułaskiego w NYC

WPISZ HASŁO

1

2

3

4

5

6

7

8

30 września - 2 października 2023

www.usa.se.pl

4.3621

4.3685

Kraków

4.3300

4.3950

Rzeszów

4.3500

4.3750

www.walutomat.pl

Baksy, Nowowiejska 29

Eurostar, ul. Kolejowa 1

2.7

267.0

2.5 9.4

925.0

REKLAMA

Jesteś ofiarą

POZNAJ SWOJE PRAWA - MEC. EWELINA SIERZPUTOWSKA

BŁĘDU MEDYCZNEGO

Polski adwokat EWELINA SIERZPUTOWSKA i zespół prawników z LIAKAS LAW, PC specjalizują się w sprawach odszkodowań za błędy medyczne.

Błąd w sztuce lekarskiej, zwany malpractice, ma miejsce, gdy pracownik medyczny, placówka medyczna lub opiekuńcza nie udzielają dobrej, zgodnej z akceptowanymi standardami, opieki i leczenia, powodując obrażenia, a nawet śmierć pacjenta.

Podstawowe błędy medyczne to:

• obrażenia noworodka w czasie porodu • urazowe uszkodzenie mózgu i kręgosłupa • niezdiagnozowane choroby nowotworowe • uszkodzenia nerwów • błędy chirurgiczne i znieczulujące • nieumyślna śmierć • błędy szpitalne • błędy w diagnozie • nieodpowiednie dawki lub złe lekarstwa • nadużycia w domowej opiece medycznej

Wraz z rozwojem medycyny, coraz więcej osób doznaje trwałych uszkodzeń ciała, a nawet umiera z powodu błędów popełnionych podczas opieki medycznej prowadzonej przez ich lekarzy (PCP), przychodnie, szpitale, stomatologów, itp. Te nieszczęśliwe wypadki, których można uniknąć, określamy jako nadużycia medyczne.

Błędy w opiece zdrowotnej mogą zmienić życie, prowadząc do utraty dochodów, bólu i cierpienia, ciągłych potrzeb medycznych oraz rachunków za opiekę długoterminową. Błędy te mogą również powodować znaczny stres psychiczny.

Od noworodka po seniora

DZI E

Walutomat

do wygrania

DZIE W

-0.83 0.03 -0.48

A

AMERYKA da się lubić 4.36 4.63 3.24

foto AP

się ożenił.

Ojciec znowu mówi do Jasia: - Jasiu, musisz sobie zrobić dzieci, by miał Ci kto szklankę wody podać, jak będziesz już stary.

Jaś zrobił tak, jak kazał mu ojciec i wraz z żoną zrobili sobie dzieci.

Jaś jest już stary i leży na łóżku, z którego nie może wstać. Patrzy się na szklankę wody, która stoi na stole i mówi: - No i mi się teraz, kurna, nie chce pić.  Jedna jaskółka mówi do drugiej: - Chyba będzie padać - Dlaczego?

- Ludzie się na nas gapią.  - Dlaczego nie przyjechałeś wczoraj na zlot twardzie- ZYNA DNI C A li? ika n o M - Żona (21 l.) mnie o z Reg nie puściła. k r a P 

YNA DN CZ I W

Dolar Euro Dolar kan.

MILIONY

 W parku siedzi młoda para.

- Czy byłaby pani bardzo oburzona gdybym panią pocałował?

- Oczywiście! Broniłabym się z całych sił!

Tylko, że jestem bardzo słaba.  Spotyka się dwóch kolegów: - Jeśli to prawda, że pieniądz robi pieniądz, to moje chyba są bezpłodne.  Ojciec mówi Jasia: - Jasiu, musisz sobie znaleźć przyjaciół, by miał Ci kto szklankę wody podać, jak będziesz już stary.

Jaś zrobił tak jak kazał mu ojciec i znalazł sobie przyjaciół.

Ojciec znowu mówi do Jasia: - Jasiu, musisz sobie dziewczynę znaleźć, by miał Ci kto szklankę wody podać, jak będziesz już stary.

Jaś zrobił tak, jak kazał mu ojciec i znalazł sobie dziewczynę, z którą

foto SHUTTERSTOCK

WEEKEND Z UŚMIECHEM

Nie tylko ludzie cieszą się z niespodzianek.

Gorylica Angela (4 l.), mieszkająca w Los Angeles Zoo w Kalifornii, turlała się ze szczęścia, gdy dostała do podgryzania swoje ulubione rośliny.

MOD

29 września 2023

ROZMAITOŚCI 31

Wypadki takie dotyczą już niemowląt, przykładem jest tu uraz porodowy. Bardziej powszechnymi są błędy chirurgiczne, niepowodze-

BROOKLYN QUEENS MANHATTAN

nie i opóźnienie w rozpoznaniu raka lub innych poważnych chorób, niepowodzenie lub opóźnienie w podjęciu odpowiedniego leczenia, przepisywanie niewłaściwych lub złych dawek leków.

Błąd lekarski dotyczyć może też seniorów przebywających w domach opieki lub ośrodkach rehabilitacyjnych, gdzie niezapewnienie właściwej opieki lub uwagi prowadzi do poważnych obrażeń ciała. Jeśli Twoja mama, ojciec poniesie szkodę lub trwały uszczerbek na zdrowiu z powodu zaniedbania w takim ośrodku, zasługujesz na godziwą rekompensatę pieniężną.

Śmierć pacjenta

Skrajną sytuacją jest nagła, niespodziewana śmierć wynikająca z błędu bądź niedopatrzenia lekarskiego. Rodziny i beneficjenci pacjentów, którzy umierają w trakcie lub po zabiegu medycznym z powodu błędu popełnionego podczas opieki, mogą kwalifikować się do odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego zgonu bliskiej im osoby.

Niezależnie od tego, czy śmierć była wynikiem winy jednego lekarza, czy całej instytucji, naszym zadaniem jest zidentyfikowanie każdej ze stron, która przyczyniła się do śmierci ukochanej osoby. Naszym zadaniem jest pociągniecie ich do odpowiedzialności i uzyskanie dla rodziny lub bliskich rekompensaty finansowej za ból i cierpienie.

• Bezpłatna konsultacja • Mówimy po polsku!

Znani ze swoich sukcesów w uzyskiwaniu maksymalnych odszkodowań, prawnicy Liakas Law, P.C. z pasją wykorzystają swoje doświadczone i umiejętności, aby zapewnić Ci najlepszy możliwy wynik.

Twój status imigracyjny nie ma znaczenia

Zadzwoń:

718-925-3301

32 rozmaitości www.usa.se.pl

Krzyżówka z uśmiechem

30 września - 2 października 2023

Litery z pól ponumerowanych od 1 do 8 utworzą hasło.

1 foto SHUTTERSTOCK

2

3

4

5

6

7

8

POMOCNIK: BOLID – CZAPRAK – IRCHA – KATODA – TRAP

30 września – 2 października 2023

 reklama@seusa.info KONSULAT RP w Nowym Jorku www.nowyjork.msz.gov.pl, www.newyork.mfa.gov.pl.

233 Madison Avenue (Jan Karski Corner) New York, NY 10016 Godziny przyj´ç interesantów: poniedzia∏ek, wtorek, czwartek, piàtek 8.30-14.30; Êroda 11.30-17.30 Centrala: tel. (646) 237 2100 Godziny pracy urz´du: poniedzia∏ek, wtorek, czwartek, piàtek 8.30-16.00 Êroda 11.00-19.00 Adresy emailowe: Sprawy paszportowe: newyork.visapassport@msz.gov.pl Sprawy prawne: newyork.legal@msz.gov.pl Biuro Konsula Generalnego: nowyjork.kg.sekretariat@msz.gov.pl Referat ds. Dyplomacji Publicznej i Współpracy z Poloni: newyork.publicaffairs@msz.gov.pl

AMBASADA RP w Waszyngtonie, DC 2640 16th Street North West; Washington D.C., 20009 tel. 202-234-3800 AMBASADA USA w Warszawie ul. Piękna 12, 00-540 Warszawa; tel: 0-1148-22-504-2000 ORGANIZACJE POLONIJNE: CENTRUM POLSKO-SŁOWIAŃSKIE 718-383-5290 CENTRUM POLSKO-SŁOWIAŃSKIE w CLIFTON 973-815-1777 Informuje i radzi w sprawach prawnych, mieszkaniowych i wielu różnorodnych problemach, np. przemocy w rodzinie POMOC 718-366-5365 Organizacja polonijna o szerokim zakresie działania, radzi w sprawach mieszkaniowych, tłumaczy dokumenty, radzi w sprawach uzyskania pomocy socjalnej, organizuje kursy angielskiego MEDICUS - POLISH AMERICAN MEDICAL SOCIETY MEDICUS Charitable and Educational Fund, 29 East 10th St. (7th Floor); NY, NY 10003, tel.: 212-677-5275 ZARZĄD GŁÓWNY STOWARZYSZENIA WETERANÓW ARMII POLSKIEJ: 119 E. 15 St., NYC, NY 10003; tel. 212-358-0306 POGOTOWIE w razie awarii: elektryczne: Manhattan –�212-683-0862 Brooklyn – 718-802-6000, Queens – 718-261-8130 gazowe: Manhattan – 212-683-8830 Brooklyn – 643-4050, Queens – 718-643-4050 wodno-kanalizacyjne: Manhattan –�643-2111 Brooklyn – 699-9811, Queens – 718-595-4600 NAGŁE WYPADKI (emergency) Policja, Pogotowie, Straż Pożarna: tel. 911 SPRAWY IMIGRACYJNE The New York Immigration Hotline 1-800 566-7636 - informuje i radzi we wszystkich sprawach związanych z imigracją. Nowy Jork Immigration National Service 1-800 375 5283 - cały obszar USA DLA OFIAR NAPADÓW, KRADZIEŻY: 212-417-5160 Osoby, które potrzebują pomocy, powinny dzwonić pod ten numer.

NA POMOC CZWORONOGOM: Schronisko ”Animal Haven” na Queensie 718–886–3683 Centrum Pomocy i Opieki Zwierząt - Animal Care Center Manhattan/Brooklyn/Queens - 212–788–4000 Koalicja na Rzecz Zwierząt Brooklyn Animal Resource Coalition,- 718–388–1172 Więcej info na stronie internetowej: www.animalalliancenyc.org PRZEMOC W DOMU I W RODZINIE Całodobowa linia pomocy dla ofiar przemocy 1-800 621-4673 PROBLEMY ZE SZKOŁĄ 212-737-7385 PARENTS’ LEAGUE OF NEW YORK Pomaga i informuje we wszystkich sprawach i problemach związanych ze szkołą 718-624-8450 ADVOCATES FOR CHILDREN Pomaga w zapewnieniu jak najlepszych możliwość kształcenia dla dzieci imigrantów, radzi w przypadkach indywidualnych PROBLEMY Z UBEZPIECZENIEM 718-981-1400 STATEN ISLAND COMMUNITY HEALTH INSURANCE PROGRAMS OF THE JCC Pomaga i informuje we wszystkich sprawach i problemach związanych z ubezpieczeniami medycznymi SKARGI Na dealerów samochodowych - 212 487 4444 Na agencje pośrednictwa pracy - 212-487-4444 Na niebezpieczeństwo w budynkach (Queens) – 718 520 -3402 Na niskie ciśnienie wody, brak wody, przecieki, całodobowa linia inter wencyjna – 212 337-4357 Ogólne skargi na handlowców New Jersey – Division of Consumers Affairs – 201-504-6200 Nowy Jork – Bureau of Consumers Protection – 212-416-8345 Connecticut - Department of Consumer Protection – 860 566-2294 Pennsylvania - Office of Consumer Advocate – 717 783 7152 SZCZEPIENIA DLA DZIECI Informacje o obowiązkowych szczepieniach – 212 676-2273 SĄDY Sąd małych spraw (Small Claims Court) rozpatruje sprawy do 3000 dolarów bez potrzeby zatrudniania adwokata - 212 791-6000. Posiada wydziały we wszystkich pięciu dzielnicach Nowego Jorku ALTERNATYWA dla ABORCJI Grupa Pro-Life Św. Maksymiliana Kolbe tel.718-389-7785 tel. 347-938-8362

www.usa.se.pl

DAM PRACĘ HELP WANTED Aerospace Engineer To perform engineering duties in designing, construction and testing of aircraft, missile and spacecraft parts.

Bachelor’s in Aerospace Engineering req. New Britain, CT. Fax resume to Polar Corporation at (860) 223-6000.

Miła rodzina w North Jersey poszukuje gospodyni z zamieszkaniem. Musi mieć średnio dobry angielski i prawo jazdy.

Po więcej informacji, zadzwoń do Michelle pod numer 201-220-5233 SZUKAM FACHOWCÓW do powiększenia domu, budowy dormer, betonowania podwórka, pokrycia dachu shinglami oraz sprzedam tanio żelazo i parkiet.

Proszę dzwonić 516-476-8487

Experienced electricians needed.

Please call 917-807-2527 Electricians with experience needed.

Please call 718-234-9193 A family in North New Jersey is looking for live in Nanny/Housekeeper for immediate employment.

Please call 201-220-5233 Potrzebny doświadczony frezer do zakładu na Brooklynie.

Po więcej informacji proszę dzwonić 718-386-7668 lub 914-447-1400

OFERTA PRACY Nasze przedsiębiorstwo zajmuje się zbiornikami wodnymi, w szczególności serwisem zarówno drewnianych, jak i metalowych urządzeń tego typu na obszarze Nowego Jorku. Szukamy wysoko zmotywowanych osób pragnących nauczyć sie i rozwijać wraz z naszą firmą, na długofalową i pełną sukcesów karierę. Do codziennych obowiązków należy czyszczenie, naprawa i montaż (instalacja) zbiorników zarówno drewnianych, jak i metalowych. Zapoznanie się z naszym biznesem będzie wymagało praktycznego szkolenia, jednak mamy wstępne wymagania odnośnie umiejętności pracowników: • Obycie z narzędziami (także elektrycznymi) • Zdolność do dźwigania ciężkich przedmiotów (100 lbs/45 kg) • Ważne prawo jazdy • OSHA 30 W przypadku zainteresowania ofertą prosimy o wysłanie CV na adres Contact@americanpipeandtank.com lub kontakt telefoniczny 212-736-6618.

Dziękujemy!

Chcesz zamieścić ogłoszenie?

Zadzwoń! 212 227 5800

SZUKAM PRACY

OGŁOSZENIA/CLASSIFIED 33

NIERUCHOMOŚCI REAL ESTATE

Mężczyzna lat 61 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojęzycznym 61 year old man is looking for light work in Polish speaking environment.

Jerzy 917-882-5504

ZAOPIEKUJĘ SIĘ starszą osobą lub dziećmi Proszę dzwonić: 347-644-1854 Mężczyzna lat 65 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojezycznym.

A 65 year old man is looking for light work in Polish-speaking environment.

Jerzy M. 917-971-3578 Mężczyzna lat 57 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojęzycznym.

Jacek T 646-220-5832 57 Year old man is looking for light work in Polish speaking environment.

Jacek T 646-220-5832 I’m looking for light work in Polish speaking environment. Please call Franciszek 718-755-6473.

Poszukuję lekkiej pracy w polskojęzycznym środowisku. Proszę dzwonić Franciszek 718-755-6473.

SPRZEDAM Na sprzedaż deli/grocery store/restaurant Produkty i gorące jedzenie w sklepie, jak również klientela jest wielonarodowościowa: Niemcy, Węgrzy, Rumuni, Amerykanie, Polacy i Ukraińcy.

Sklep i kuchnia bardzo dobrze wyposażone, ze wszystkimi potrzebnymi pozwoleniami.

Znajduje się w bardzo dobrym miejscu wśród innych biznesów i przy ruchliwej ulicy w Connecticut na granicy Norwalk i Stamford.

Funkcjonuje ponad 20 lat i ma stałą klientelę.

Proszę dzwonić tel.: 203-273-1038 Anna.

SPRZEDAM

BOGDAN 917-930-3954 121 Greenpoint Ave, Brooklyn NY 11222, www.NewYorkRealtyMiniMax.com

Niko Bruder-Turosz Lic Sales Person

347-224-1818

Pomagamy właścicielom w rejestracji DHCP

Do sprzedania w pełni wyposażona i funkcjonująca restauracja Greenpoint - super lokalizacja $149,000 Do sprzedania Hurtownia - zaopatrzenie produktów spożywczych $ 375,000 Do sprzedania 4 rodz dom w Up State NY $ 579,000 Szukasz pracy? Spróbuj swoich sił w Real Estate.

Bezpłatna wycena domów i mieszkań Notariusz-Apostille – Income Tax

ZADZWOŃ PO SZCZEGÓŁY: BOGDAN 718-386-3030 www.NewYorkRealtyMiniMax.com

SPRZEDAM Do sprzedania 3-rodzinny dom z ogrodem w bardzo dobrym stanie.

29 Broome St., Brooklyn, NY 11222.

Cena $2,250,000.

Po więcej informacji proszę dzwonić do Elżbiety Piewiszko 718-541-1009

Berkshire – Działka budowlana 0,36 ac do sprzedania przez właściciela Sherwood Forest, 373 Alan A Dale, Becket MA 200 m do jeziora, plaży i sklepiku.

Tax $307/rok. Polscy sąsiedzi. $8900 Tel. (860) 518-0616 lub (860) 796-8389

DO WYNAJĘCIA Bardzo ładne jednosypialniowe mieszkanie na Ridgewood, idealne dla pary.

Cena $1850 Zadzwoń 347-420-4847.

Pristine, legal 2 family house for sale in Valley Stream

3 bedroom first floor, 2 bedroom upstairs apartment.

3 bathrooms all together.

Recently renovated.

Finished basement, can be used for family room.

Laundry room, workshop, plenty of storage area.

Price: 1,100,000

Call Richie for appointment at 1 (480) 510-9180

JANUSZ J A N GOŁĄB USZ

GREALTOR O L A B Realtor

www.homepoconohome.com RE/MAX CROSSROADS

RE/MAX CROSSROADS

ZAPRASZAM DO POCONOS! Pomogę państwu kupić lub sprzedać każdą nieruchomość w Pensylwanii Pomogę Państwu kupić lub Zapewniam pełnynieruchomość sprzedać każdą profesjonalizm i dyskrecję w Pensylwanii.

Kompletna obsługa Zapewniam pełnytransakcji, od A do Z profesjonalizm i dyskrecję.

Jestem do państwa dyspozycji Kompletna obsługa od A do Z - pomoc w załatwieniu Biuro 570 424 8850 x 305 pożyczki, staranny nadzór Komórka 973 703 4740 całego procesu JanuszGolab.Realtor@gmail.com kupna-sprzedaży.

34 OGŁOSZENIA/CLASSIFIED www.usa.se.pl

30 września – 2 października 2023

ADWOKAT LAWYER

Robert Wiśniewski P.C.

OD PONAD 20 LAT KANCELARIA NASZA WYSTĘPUJE W SĄDACH STANOWCH, FEDERALNYCH W OBRONIE PRAW I INTERESÓW POLONII

NIEZAPŁACONE ZAROBKI? Dla naszych klientów odzyskaliśmy już niezapłaconych zarobków!

Zadzwoń do nas już dziś i umów się na bezpłatną konsultację:

ROBERT WISNIEWSKI P.C. Attorneys at Law 17 State Street, Suite 820 New York, NY 10004

Tel: (212) 267-2101 Bezpłatny tel: 866-275-1744

ADWOKAT LAWYER

ZDROWIE HEALTH

POLSKI ADWOKAT

Polski Salon Kosmetyczny

NY, NJ, IL, CT, FL, CA, PA, MA, HI

• Sprawy cywilne/sądowe • Rozwody i Rodzinne • Sprawy kryminalne, areszty • Wszystkie wypadki: drogowe, w pracy i inne • Sprawy Imigracyjne • Bankructwa • Testamenty i Podział Majątku • Kupno i Sprzedaż Nieruchomości • Niewypłacone należności za pracę

Darius Marzec

BROOKLYN 776 A Manhattan Ave. S 104, Brooklyn, NY 11222, tel.: (718) 609-0300 CLIFTON 1135 Clifton Ave., Suite 101, NJ 07013, tel.: (973) 920-7925 LINDEN 812 N. Wood Avenue, Suite 304 Linden, New Jersey TEL: (973) 920-7925

AdwokatMarzec.com Adwokat mówi po polsku

Spotkania w powyższych biurach również wieczorami i w weekendy.

BOM WIERZBICKI Wypadki BLOCK O’TOOLE & MURPHY, LLP

WYBIERZ PRESTIŻOWĄ KANCELARIĘ Z NAJLEPSZYMI WYNIKAMI, Z KTÓRĄ LICZĄ SIĘ NAJWIĘKSZE FIRMY UBEZPIECZENIOWE, GDZIE MASZ BEZPOŚREDNI KONTAKT Z ADWOKATEM MÓWIĄCYM W TWOIM JĘZYKU! BEZPŁATNA KONSULTACJA! ZADZWOŃ!

646-351-8611

Pawel P. Wierzbicki, Esq.

BLOCK O’TOOLE & MURPHY, LLP One Penn Plaza, Suite 5315 New York, NY 10119 www.blockotoole.com.

(718) 609–0300 (973) 920-7925

Butterfly rfly Day Spa Oferuje szeroki zakres usług: • mezoterapie igłowa i bezigłowa • nie inwazyjne zabiegi liftingujące • usuwanie cellulitu (różnymi metodami) • zabiegi z naturalnym kolagenem i witaminą C • wypełnianie zmarszczek kwasem hialuronowym • peelingi chemiczne • oczyszczanie skóry • mikrodermabrazję • laserowe zabiegi na naczynka, usuwanie przebarwień i owłosienia

103 Norman Ave., Greenpoint -Brooklyn, Tel. (917) 833-5686

USA IMMIGRATION SERVICES

ADWOKAT LECH CHRZANOWSKI, ESQ.

GREENPOINT VISION CARE

SPRAWY IMIGRACYJNE, OBYWATELSTWO

„Troszczymy się o Twoje oczy już od 30 lat”

SPRAWY KARNE, MANDATY, WYPADKI

Cristina Polizzi-Woods, O.D.

ROZWODY I SPRAWY RODZINNE

Alberto Aldarondo, Jr., Optician

PROBLEMY PODATKOWE W IRS

BADANIE WZROKU LABORATORIUM NA MIEJSCU SZKŁA KONTAKTOWE MARKOWE OPRAWKI TESTY NA PRAWO JAZDY PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGU LASIK

WYPADKI (631) 991-3818

Spotkanie po uprzednim umówieniu się Copiague, NY

32BJ, Aetna, DavisVision, Empire BC/BS, Eyemed, HealthPlus, GHI, HIP, Medicare, Medicaid, Oxford, VSP, Union Plans 733 Manhattan Ave. Greenpoint

Wolny obywatel Ameryki lat 65 pozna Panią do lat 50 na dalszą drogę życia.

Proszę dzwonić tel.: 860-890-7890.

UWAGA!

CHCESZ ZAMIEŚCIĆ OGŁOSZENIE?

Wyslij e-mail!

Chcesz zamieścić ogłoszenie?

ZADZWOŃ! 212 227 5800

AGENCJE AGENCIES

UBEZPIECZENIA INSURANCES

RIDGEWOOD / GLENDALE

BUSINESS CENTER JEDYNA TAKA AGENCJA

718.386.4222

UBEZPIECZENIA

Rozliczanie podatków

Otwieranie i prowadzenie firm Payroll, Audits, Accounting Ubezpieczenia –Insurance Wysyłka samochodów

Najtańsze bilety lotnicze Przekazy pieniędzy, paczki Tłumaczenia dokumentów Notariusz publiczny – Apostille

• Zapisy i zmiany planów • Przegląd planów na 2023 • Programy pomocy dla posiadaczy Medicare

SOLIDNIE – SZYBKO – FACHOWO 6519 Myrtle Ave, GLENDALE

MEDICARE NA 2023

Proszę dzwonić już dziś po telefoniczną konsultację lub aby umówić się na spotkanie.

Stanislaw Gil

194 Nassau Ave, Brooklyn, NY 11222 Greenpoint, róg Humboldt St i Nassau Ave

www.NajlepszaAgencja.com

Tel: 718-383-0314 lub 516-455-5722

To place an ad: reklama@seusa.info

445 N. Wood Ave Linden, NJ 07036

AGENCJE AGENCIES

Tel: 201-771-8008 LICENCJE W STANACH NY, NJ, CT

UBEZPIECZAMY: AUTA DOMY BIZNESY

LIABILITY, WORKERS COMP, BONDS, COMM AUTO,UMBRELLA, DISABILITY

BUSINESS CENTER JEDYNA TAKA AGENCJA

718.386.4222 SOLIDNIE SZYBKO FACHOWO

(718) 389-6242

6519 Myrtle Ave., Glendale New York 11385

www.gpvisioncare.com

www.NajlepszaAgencja.com

Zadzwoń po specjalną ofertę!

PERSONALNE

 212-227-5800

USŁUGI

 ogloszenia@superexpressusa.com

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

OGŁOSZENIA/CLASSIFIED 35

Place Your Ad

Anytime

just email Super Express reklama@seusa.info

36 SPORT sport.se.pl

30 września - 2 października 2023

Polska tenisistka na prośbę „Super Expressu” wskazała swój ulubiony cel podróży

Iga zachwyciła się Włochami Iga Świątek (22 l.) uwielbia włoskie widoki i połączenie gór z wodą

J

Trzykrotna mistrzyni Roland Garros po turnieju w Tokio powalczy teraz w Pekinie.

– Nigdy wcześniej nie byłam nawet w Chinach, więc nie wiem czego się spodziewać – wyznała Iga, która lubi podróżować, a kiedy w czasie wywiadu zapytaliśmy ją, w które miejsce – jako turystka – najchętniej wraca, odparła: – To jest bardzo trudne pytanie. Bez dwóch zdań, ja się czuję najlepiej w Europie. Całe Włochy zawsze robią na mnie ogromne wrażenie. Super się tam czuję. Jest tam tyle miejsc, które można zobaczyć. Na pewno podoba mi się bardzo turniej w Rzymie, zwłaszcza jak mam trochę więcej czasu, żeby pozwiedzać. Myślę, że właśnie Włochy są moim ulubionym krajem jako turystki – zdradziła wiceliderka rankingu.

Iga w Rzymie ma swoją ulubiona restaurację (La Vittoria), do której wpada co rok na pyszną kawę i słodkie tiramisu. Zaprzyjaźniła się z jej właścicielem, który zawsze Tenisistka serdecznie wita polską gwiazdę. Ostatz szefem nio tenisistka relaksowała się w rzymkuchni skich ogrodach Willi Borghese, na łonie w ulubionej natury, daleko od gwarnych i pełnych restauracji turystów miejsc. A już po turnieju w stolicy Italii wyskoczyło nad wulkaniczne jezioro Albano obok papieskiej rezydencji w Castel Gandolfo pod Rzymem. Tam wypoczywała przed Roland Garros, który zaraz potem podbiła już po raz trzeci.

Rok wcześniej Iga spędziła tydzień urlopu nad Lago di Garda, wielkim jeziorem położonym wśród Alp w północnej Italii.

Wypoczywała tam żeglując i podziwiając cudowne górskie widoki.

Mistrzyni uwielbia też włoską kuchnię, nie tylko deser tiramisu. Lubi też pastę, a hitem internetu było wideo, na którym Polka rok temu zaraz po triumfie w Miami Open zabiera się na siłowni do pałaszowania wielkiej pizzy. „Tak to jest kiedy jesz zdrowo każdego dnia przez ponad miesiąc...”

– skomentowała dowcipnie swój wilczy apetyt na włoski rarytas.

CH

d pr

W 2023 roku reprezentacja Polski siatkarzy kroczy od zwycięstwa do zwycięstwa

C

zas na ostatni akord sezonu reprezentacyjnego w męskiej siatkówce. Nasza kadra, która wygrała w tym sezonie wszystko, co było do wygrania, zaczyna zmagania o bilet na igrzyska w Paryżu. Droga Polaków do stolicy Francji wiedzie przez chińskie miasto Xi’an, w którym dzisiaj podopieczni Nikoli Grbicia zaczynają kwalifikacje olimpijskie meczem z Belgami.

Po turniejach Iga lubi szaleństwo na motorówce po włoskich jeziorach

foto JAKUB PIASECKI/CYFRASPORT

foto INSTAGRAM (3)

edną z głównych zalet bycia profesjonalną tenisistką są podróże, a Iga Świątek (22 l.) – co łatwo zauważyć na jej kontach w mediach społecznościowych – jest osobą bardzo ciekawą świata i lubiącą spędzać czas bliżej natury, nie tylko tam gdzie jest najwięcej turystów. Które miejsce zrobiło na niej największe wrażenie? Do którego ma największy sentyment i gdzie najbardziej lubi wracać? – Włochy są moim ulubionym krajem! – wyznała „Super Expressowi” Iga.

W sumie czeka ich siedem spotkań z rywalami z niższej półki: Belgią, Bułgarią, Kanadą, Meksykiem, Argentyną, Holandią i Chinami. Powiedzmy sobie szczerze, że każde miejsce Polaków poza pierwszym byłoby sensacją.

Reprezentacja siatkarzy wygrała w tym roku wszystkie imprezy, w których uczestniczyła, czyli Ligę Narodów i mistrzostwa Europy. Obie były daleko bardziej wymagające niż kwalifikacje olimpijskie w Chinach, w których – może z wyjątkiem brązowych

30 września - 2 października 2023

sport.se.pl

KARTKA Z KALENDARZA

Siatkarze walczą o igrzyska. To będzie czysta formalność

30 1

dzień 273.

Jadą o Paryża zez Chiny to ma odzwierciedlenie w wynikach, jakie osiągamy. Każdy ciągnie wózek w jednym kierunku – zapewnia jeden z najważniejszych zmienników Grbicia. – I to jest najważniejsze w sporcie zespołowym. Bo gdyby czternaście gwiazd nie szło w tę samą stronę, sukcesów by nie było.

Po ME siatkarze dostali dwa dni wolnego. Przed wyjazdem do Chin kadra odbyła 5-dniowe zgrupowanie w Spale. Grbić twierdzi, że wyniósł bardzo ważną lekcję z mistrzostw Europy.

– Potwierdziło się, że jesteśmy w stanie walczyć z każdym, mam nadzieję, że gracze też to sobie w głowach dobrze ułożyli – mówił serbski selekcjoner tuż po finale ME w Rzymie. – To niezwykle ważne dla zachowania pewności siebie. Nie możemy jej stracić, nie ma rozluźnienia przed kwalifikacjami olimpijskimi tylko dlatego, że coś zdobyliśmy wcześniej. Zagramy z zespołami, które mają niepowtarzalną, jedyną szansę awansu na igrzyska. Trzeba być uważnym i zachować taką samą koncentrację jak w fazie grupowej MAREK ŻOCHOWSKI ME.

2

wrzesień, październik 2023 tydzień 39.

sobota

medalistów olimpijskich Argentyńczyków – mierzymy się z zespołami drugiego i trzeciego światowego garnituru. System kwalifikacji jest prosty: osiem zespołów gra mecze każdy z każdym, a czołowa dwójka zgarnia bilety do Paryża.

Dla naszej drużyny to powinna być czysta formalność i choć nikt z góry nie powie, że mamy już zaklepany awans, to inny wynik byłby szokiem.

W 2023 roku nasi siatkarze rozegrali jak do tej pory 24 mecze o stawkę i przegrali tylko 2. Spośród przeciwników czekających na nas w kwalifikacjach zmierzyliśmy się z Belgią (3:1), Bułgarią (3:2), Kanadą (3:0), Argentyną (3:0, towarzysko) i Holandią (3:1).

– To najlepszy rok w historii polskiej siatkówki reprezentacyjnej – uważa przyjmujący kadry i Jastrzębskiego Węgla Tomasz Fornal (26 l.).

– Mamy dwa złote medale i jestem pewny, że zakwalifikujemy się na igrzyska, zdobywając tym samym wszystko, co w tym sezonie było do zdobycia. Jest to kawał zgranej ekipy, chłopaki pójdą za sobą w ogień,

SPORT 37

dzień 274.

dzień 275.

tydzień 39.

niedziela

tydzień 40.

poniedziałek

Zofii, Grzegorza DZIEŃ CHŁOPAKA

Danuty, Remigiusza MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ MUZYKI

Antoniego, Aleksandra DZIEŃ BEZ PRZEMOCY

HISTORIA: 30 września 2005 r. w katastrofie autokaru pod Białymstokiem zginęło 13 osób.

HISTORIA: 1 października 1936 r.

HISTORIA: w brytyjskiej stoczni 2 października w Cowes został 1944 r. po 63 dniach zwodowany walki miało miejsce polski niszczyciel zakończenie powstania ORP „Błyskawica”. warszawskiego.

Odszedł piękny człowiek MICHAŁ LISTKIEWICZ

Kwalifikacje olimpijskie siatkarzy

(Xi’an, 30.09–8.10) MECZE POLAKÓW: 30.09 o 4.00 Belgia 1.10 o 4.00 Bułgaria 3.10 o 4.00 Kanada 4.10 o 4.00 Meksyk 6.10 o 4.00 Argentyna 7.10 o 4.00 Holandia 8.10 o 9.30 Chiny W imprezie bierze udział osiem drużyn, gra się systemem każdy z każdym. Czołowa dwójka tabeli uzyska awans na igrzyska w Paryżu.

W wieku 94 lat zmarł Tadeusz Olszański. Zawdzięczam Mu miłość do Węgier, sportu i literatury. Był jednym z najsłynniejszych dziennikarzy sportowych doby współczesnej, piewcą klasycznego olimpizmu, genialnym tłumaczem.

Jego przekład „Chłopców w Placu Broni” Molnara to perełka sztuki translatorskiej.

A książki opisujące przedwojenne polskie Kresy wzruszają. Tadeusz przez całe życie promował ideę Fair Play, której sam był egzemplifikacją.

Druga edycja Europejskiego Kongresu Sportu w Zakopanem była jeszcze lepsza od ubiegłorocznej. Tylko na gali Sportowca Roku można spotkać tyle gwiazd sportu naraz.

Tu mówią i dzielą się doświadczeniami, a na gali tylko tańczą. Hasłem przewodnim było promowanie kraju przez organizację wielkich imprez sportowych. Po dekadach posuchy Polska wysunęla się ostatnio na czołowe miejsca w rywalizacji organizatorów. To oczywista spuścizna po piłkarskim EURO 2012, ale także ogromna praca tysięcy wolontariuszy. Atmosfera na meczach siatkówki w Polsce to w porównaniu z innymi państwami kosmos. Nasza gościn-

Publisher mailing address: Super Express USA – 4331 33rd Street, FL 2, Long Island City, NY 11101.

Tel. (212) 227-5800, e–mail: redakcja@seusa.info, Editor–in–chief: Grzegorz Zasępa,

ność jest legendarna i nawet histeria wokół filmu „Zielona granica” tego nie zmieni. Kocham przygraniczne klimaty, rozmowy we wsiach i przysiółkach naszych wschodnich rubieży uczą więcej niż sto filmów, szczególnie fabularnych.

A propos kina, to znany krytyk wyznał, iż połowa filmów zakwalifikowanych do festiwalu w Gdyni nie powinna się tam znależć. Coś jak z piłkarskim mundialem, który przeradza się w monstrualny turniej dla każdego, a był kiedyś miejscem tylko dla mistrzów.

Mój gdyński balkon przejdzie do historii, gościł trzech selekcjonerów piłkarskiej reprezentacji Polski: Antoniego Piechniczka, Czesława Michniewicza i Michała Probierza. Życzę temu ostatniemu, by osiągnął tyle, co pan Antoni. Jest świetnym trenerem, ale mecze wygrywają i przegrywają piłkarze.

Mistrz batuty Jerzy Maksymiuk nie sprawi, że orkiestra strażacka z Pacanowa zagra jak filharmonicy wiedeńscy. Wystarczy, by piłkarzom chciało się chcieć, a droga na EURO zrobi się krótsza, choć dziś wydaje się kręta i wyboista. Gdyby tak pasję, talent i waleczność pań i panów siatkarzy można było przeszczepić podopiecznym Michała Probierza...

Deputy editor: Magdalena Odziemczyk, Office: tel. (212) 227-5800 President: Magda Lipkowska, Distribution and subscription: Dariusz Porzeżyński,

Redakcja nie zwraca niezamówionych tekstów oraz zastrzega sobie prawo ich skracania i redagowania. W opracowaniu informacji bieżących korzystano z materiałów agencyjnych: AP. Za treść, język i formę ogłoszeń redakcja nie odpowiada. All rights reserved.

Advertising (Biuro Ogłoszeń) – tel. (212) 227-5800 e–mail: reklama@seusa.info, Super Express w Internecie: usa.se.pl

38 SPORT sport.se.pl

Michał powinien B

foto ŁUKASZ GROCHALA/CYFRASPORT, MARCIN PIRGA/CYFRASPORT

30 września - 2 października 2023

Adam Nawałka (66 l.) miał świetny kontakt z Robertem Lewandowskim (35 l.). Czy „Lewy” złapie wspólny język z nowym selekcjonerem?

REKLAMA

Ć A T S Y Z WYKOR Ę Z D E I W

Roberta

Adam

yły selekcjoner Adam Nawałka (65 l.) z wielką troską śledzi to, co dzieje się z reprezentacją Polski. W rozmowie z „Super Expressem” podzielił się swoimi uwagami o problemach kadry i jak z nich można wyjść. – Trener, przejmując najważniejszą drużynę w kraju, musi ustalić zasady funkcjonowania, również poza boiskiem – mówi Nawałka. „Super Express”: – Awansujemy do finałów Euro?

Adam Nawałka: – Zawsze trzeba być optymistą. Przed wyjściem na boisko należy przygotować drużynę pod względem mentalnym i taktycznym. Musi być wyrazisty przekaz selekcjonera na funkcjonowanie reprezentacji. Drużyna potrzebuje odnowy i wierzę, że Michał Probierz sobie poradzi, i jego kompetencje będą wystarczające, aby drużynę narodową

30 września - 2 października 2023

sport.se.pl

Nawałka wierzy w odnowę reprezentacji pod okiem nowego selekcjonera Probierz i Nawałka pozostają w dobrych relacjach

odbudować. Wszystko, jak zawsze w piłce, zweryfikuje boisko.

– Dużo złego działo się wokół reprezentacji poza boiskiem.

Jak to naprawić?

– Nie chcę się stawiać w roli podpowiadającego Michałowi, ale skoro padło takie pytanie, to przypomnę najważniejsze aspekty zarządzania kryzysem. Jeśli jest problem, to trzeba go sygnalizować i mówić o tym co złe, a nie udawać, że jest dobrze. Najważniejsze sprawy dotyczące drużyny powinny być rozwiązywane we własnym gronie. Czasy się zmieniają, trzeba mieć kontakt z światem, być otwartym na social media. Ale było, jest i będzie najważniejsze, żeby to, co dzieje się w szatni, w niej zostawało. W ten sposób buduje się wzajemne zaufanie i morale zespołu.

Jeżeli pierze się brudy na forum publicznym, ma to przełożenie na mecze. W trudnych momentach, nie mówiąc o straconym golu, drużyna się załamuje i nie ma ducha walki. Jedna kolacja tego nie zmieni, bo odbudowa morale zespołu to dłuższy i ciągły proces.

– Niedobra jest atmosfera wokół Roberta Lewandowskiego. Sam powiedział, że zadecyduje o swojej przyszłości przed finałami Euro w Niemczech, tyle, że możemy tam nie pojechać.

– Nie odbieram wypowiedzi Roberta, jako sygnałów o zakończeniu kariery w kadrze. Zadaniem selekcjonera jest wykorzystanie potencjału każdego zawodnika, dlatego dziwią mnie komentarze czy opinie, żeby nie powoływać Roberta albo odebrać mu opaskę kapitań-

ską. Te sugestie są nie na miejscu.

Byłem trochę w podobnej sytuacji, gdy przejmowałem reprezentację w 2013 roku. Pojawiały się podobne głosy odnośnie Lewandowskiego i kilku innych piłkarzy, bo wiadomo w jakiej sytuacji była reprezentacja – na 70. miejscu albo i dalej w rankingu FIFA. Źle się działo i kibice odwrócili się od kadry, Trzeba było to odbudować, ale mogły to zrobić tylko dobre wyniki. Żeby były wyniki, trzeba było odbudować atmosferę i wtedy dopiero to koło zamachowe ruszyło.

– To co z tym Lewandowskim. Co powinien zrobić Michał Probierz?

– Ze wszystkimi zawodnikami selekcjoner powinien mieć doskonałe relacje. Robert jest niezwykle wartościowym zawodnikiem, w dalszym ciągu z olbrzymim potencjałem do wykorzystania.

Wiele może jeszcze dać drużynie narodowej. Strategia gry powinna uwzględniać potencjał Lewego poprzez przygotowanie taktyki uwzględniającej jego walory. Trzeba wykorzystać wiedzę Roberta i doświadczonych zawodników i dużo z nimi rozmawiać. Choć wiadomo, że to selekcjoner jest odpowiedzialny za ostateczne decyzje dotyczące selekcji, jak i taktyki.

– Jednego z doświadczonych zawodników już zabraknie, bo Grzegorz Krychowiak ogłosił zakończenie gry w kadrze. Jest pan zaskoczony?

– Trzeba uszanować decyzję Grzegorza. Był wybitnym zawodnikiem, skoro tylko sześciu

SPORT 39 Michał Probierz (51 l.) ma przed sobą trudne zadanie – wyciągnięcie reprezentacji z bagna

whistow historii naszej piłki osiągnęło 100 lub więcej występów w reprezentacji. Był jednym z najlepszych zawodników na pozycji numer 6 nie tylko za mojej kadencji. Zawsze można było na niego liczyć pod względem wykonania założeń taktycznych. Udało mi się dotrzeć w kwestiach taktycznych do niego i był jednym znajlepszych z najlepszych na swojej pozycji podczas najbardziej udanej dla nas imprezy, czyli finałów Euro 2016.

Rozmawiał JERZY CHWAŁEK

Filip Marchwiński może być jednym z „Młodych Wilków” u nowego selekcjonera.

W niedzielę błyśnie w meczu Lecha z Pogonią?

foto ŁUKASZ GĄGULSKI/CYFRASPORT, PAWEŁ JASKÓLSKI

Marchewa urośnie Filip Marchwiński (21 l.) to w tym sezonie największa gwiazda poznańskiego Lecha

M

ichał Probierz (51 l.) wziął się ostro do pracy, bo na ratowanie przyszłorocznych finałów Euro dla Polski jest bardzo mało czasu. Zapewne prędzej czy później będzie chciał wpuścić do reprezentacji świeżą krew, tym bardziej, że przez ponad rok poznał najbardziej utalen-

w ogródku Probierza

towanych piłkarzy, pracu- biem Sosnowiec, a ten odwdzięjąc z kadrą U-21. czył się golem. Później talent „Marchewy” dojrzewał powoJednym z tych, który miał nie- li, aż eksplodował w ubiegłym podważalną pozycję w tej dru- roku. Strzelił 5 goli (1 asysta) żynie był Filip Marchwiński w ekstraklasie i 3 gole (1 asy(21 l.) z Lecha Poznań. Pierw- sta) w europejskich puchaszym, który postawił na „Mar- rach. Ten sezon zaczął jeszchewę” w dorosłej piłce był cze lepiej, bo w 10 meczach Adam Nawałka. W grudniu w Polsce i Europie zdobył 2018 wpuścił niespełna 17-latka 5 bramek i wygryzł Mikaela na 20 minut w meczu z Zagłę- Ishaka z pozycji „9” w Lechu.

– Nawet gdyby Mikael był zdrowy, to by nie zagrał. Wiedzieliśmy, jak gra Warta i na pozycji numer dziewięć miał wystąpić Filip Marchwiński dobrze cofający się po piłkę – chwalił „Marchewę” trener John van den Brom, po meczu ligowym. Wszechstronność, to wielka zaleta Marchwińskiego. Pod wrażeniem jego gry jest 58–krotny reprezen-

tant Polski, Ryszard Tarasiewicz (61 l.).

– Marchwiński już jest gotowy na grę w reprezentacji. Jak na ofensywnego pomocnika strzela dużo goli. Są pomocnicy, którzy kolokwialnie mówiąc robią dużo hałasu, a nie mają liczb, jakie ma Filip – mówił „Taraś” w wywiadzie dla SE. JERZY CHWAŁEK

Sześciokrotny mistrz świata Tony Rickardsson specjalnie dla „Super Expressu”

sport.se.pl

Bartosz Zmarzlik (28 l.) ma wszystko, by pobić wszelkie rekordy speedwaya

NIE PRZEGAP!

foto PAWEŁ JASKÓŁKA, MARCIN KARCZEWSKI / PRESSFOCUS

Grand Prix Polski w Toruniu sobota, 13.00 TTV, Eurosport Extra w Playerze

Klasyfikacja generalna MŚ 1. Bartosz Zmarzlik 138 pkt 2. Fredrik Lindgren (Szwecja) 132 pkt 3. Martin Vaculik (Słowacja) 113 pkt ...11. Patryk Dudek (Polska) 62 pkt ...13. Maciej Janowski (Polska) 43 pkt

ZMARZLIK

dziś będzie świętował?

O

takim wieczorze marzą kibice żużla.

W ostatnich zawodach w tym roku, finale Grand Prix w Toruniu, Bartosz Zmarzlik powalczy o czwarte w karierze mistrzostwo świata. Polski żużlowiec ma sześć punktów przewagi nad drugim w klasyfikacji generalnej Szwedem Fredrikiem Lindgrenem. O szansach Zmarzlika na tytuł porozmawialiśmy z sześciokrotnym mistrzem świata, Tonym Rickardssonem (53 l.).

„Super Express”: – Jak pan ocenia zamieszanie z poprzedniego Grand Prix i dyskwalifikację Bartosza Zmarzlika?

Tony Rickardsson: – Faktycznie, byłem trochę zaskoczony. Nie oglądałem zawodów, bo pracowa łem za granicą, ale słyszałem i czytałem o tym. Przeczytałem oświadczenie FIM. Nie jestem fanem takich sytuacji, ale trzeba powiedzieć, że zasady są zasadami.

– Polakowi zostało 6 punk- powiem Zmarzlik, ale jak już – Lubi pan atmosferę Grand tów przewagi nad Lindgre- mówiłem, w żużlu wszyst- Prix w Toruniu? nem. Utrzyma przewagę ko się może zdarzyć. Jedno – To jest absolutnie fantastyczWszelkie prawa, w tym Autora i Wydawcy, zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. i zgarnie tytuł w Toruniu? jest pewne – będzie ciekawie! ny stadion. Kocham też mia– Myślę, że tak. Przez cały sezon Naprawdę nie mogę się docze- sto Toruń, które jest piękne Zmarzlik ścigał się świetnie, kać, żeby zobaczyć to na żywo. i warto je odwiedzić. Mnóstwo był cały czas przed rywalami. – Bartek ostatnio nie jest fantastycznych restauracji, Szanse na to, że obroni tytuł sta- w takiej formie, jak na świetni ludzie. Potem idziesz wiam bardzo wysoko. początku sezonu. Co może na stadion, patrzysz i myślisz – W czym Zmarzlik jest lep- być tego przyczyną? sobie „WOW”! Jeśli w czaszy od Lindgrena, a w czym – W żużlu decydują naprawdę sach, kiedy ja jeździłem na Lindgren od Zmarzlika? detale. Jeśli nawet lekko spad- żużlu, byłyby takie stadiony, – Zmarzlik ma pełną pale- nie twoja forma, od razu przesta- uwielbiałbym ścigać się właśtę umiejętności. Ma świet- jesz wygrywać zawody i dobrze nie w Toruniu. A tor wygląny sprzęt, dobry team wokół punktować. Może pojawił się da tak, że chciałbym założyć niego, jest bardzo zdetermi- pewien problem z silnikami. kombinezon i się przejechać nowany. Jest takim „natural- Natomiast jestem pewien, że na (śmiech). nym” żużlowcem. Natomiast finałowe zawody w Toruniu jego – Sezon już prawie dobiegł „Freddie” musi pracować team znajdzie rozwiązanie. końca. Jak pan będzie nieco mocniej, by zagro- – Zmarzlik ma 22 zwycięstwa go wspominał? zić Zmarzlikowi. W jednych w Grand Prix, lider Jason – Świetny to był sezon, mnózawodach Lindgren może Crump na 23. Dogoni Austra- stwo dobrego ścigania. Grand oczywiście pokonać Polaka, lijczyka już w Toruniu?

Prix rozwinęło się też pod ale przez cały rok, w klasyfi- – Myślę, że jest na najlepszej kątem torów, które są coraz kacji generalnej, będzie mu drodze do pobicia i rekordu lepsze. Znakomitym pomyciężko. Ale... kto wie! To będą Crumpa, i mojego – sześciu słem było organizowanie bardzo ekscytujące, ostatnie mistrzostw świata w karie- zawodów juniorów razem zawody w tym roku. 6 punk- rze. Jest na tyle dobry, żeby z Grand Prix seniorów. Jest tów to sporo. Lindgren musi tego dokonać. Tak długo, jak oczywiście kilka rzeczy do wygrać zawody, a wtedy Zmar- będzie w stanie utrzymać poprawy, ale uważam, że żużel zlik musi być co najmniej trze- swoją motywację, może pobić idzie w dobrą stronę. ci. Jeśli miałbym strzelać, to oba rekordy.

Rozmawiał PRZEMYSŁAW OFIARA

30 września – 2 października 2023

86. PARADA PUŁASKIEGO

Razem

foto PULASKIPARADE.ORG, FACEBOOK

w obronie wolności

2 WEEKEND

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Polską siłę oraz polskoamerykańską przyjaźń celebrują co roku na Piątej Alei tysiące Polaków i ich przyjaciół

Parada Pułaskiego po raz 86. w sercu Nowego Jorku

86. PARADA PUŁASKIEGO

Od lat na Paradzie Pułaskiego obecny jest też „Super Express”

Z prezydentem

w bieli

i czerwieni

Uroczysta msza św. w Katederze Św. Patryka rozpocznie się o godz. 10.15 am

P

ierwsza niedziela października to dzień, w którym serce Nowego Jorku bije po polsku. Tak będzie 1 października, gdy tuż po południu spod Nowojorskiej Biblioteki Publicznej wyruszy 86.

Parada Pułaskiego. Biało-czerwony pochód przejdzie Piątą Aleją pod hasłem „Polska i Ameryka w obronie wolności”. Na jego czele stanie wyjątkowy

gość – prezydent RP Andrzej Duda (51 l.).

Od 1937 r. Polonia oddaje cześć gen.

Kazimierzowi Pułaskiemu, bohaterowi wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, akcentując przyjaźń polsko-amerykańską biało-czerwonym pocho„Polska dem w sercu Mani Ameryka hattanu. W tym w obronie roku przypowolności” minać będzie o tym również hasło parady, a wagę wyda-

Prezydent Andrzej Duda (51 l.) stanie na czele biało-czerwonego pochodu

rzenia podkreśli dodatkowo prezydent Andrzej Duda, który po niedawnej wizycie w NYC znów zawitał do metropolii.

Polska głowa państwa weźmie udział w mszy świętej w Katedrze św.

Patryka (godz. 10.15 am), a później stanie na czele pochodu, który wyruszy Piąta Aleja utonie w biało-czerwonych o godz. 12.30 pm sprzed barwach, m.in. w postaci ogromnych flag Nowojorskiej Biblioteki Publicznej. Prezydent przemaszeruje fragmentem trasy, też weterani, mundurowi, członkoa potem będzie już obserwował kil- wie parafii, organizacji, biznesów kunastotysięczny korowód. polonijnych, klubów motoryzacyjZgodnie z tradycją naprzemiennego nych oraz uczniowie i nauczyciele honorowania polonijnych grup z róż- z polskich szkół. nych rejonów Wschodniego Wybrzeża, Chcąc zaplanować tę wyjątkową w tym roku Paradę Pułaskiego otwo- niedzielę, warto pamiętać, że przerzą reprezentanci New Jersey. Na ich marsz poprzedzi czele stanie Wielki Marszałek 2023 tradycyjne śniar. Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.). danie o godz. 8.30 Obok niego iść będzie prezes Komi- am w 3 West Club tetu Głównego Parady Pułaskiego (3 W 51st St, New Ryszard Zawisny. Funkcję Honoro- York, NY 10019). wego Marszałka w tym roku pełni Uroczysta msza wicepremier RP, minister kultury św., honorująi dziedzictwa narodowego Piotr Gliń- ca w tym roku ski (69 l.). W korowodzie nie zabrak- również świętenie też innych znanych osobistości go Jana Pawła – Piątą Aleją po raz kolejny przejdzie I I , o db ę d zie mistrzyni olimpijska w rzucie mło- się wyjątkowo tem Anita Włodarczyk (38 l.). Będą w jęz. angiel-

foto GRZEGORZ JAKUBOWSKI/KPRP, PULASKIPARADE.ORG, FACEBOOK

WYJĄTKOWY FILM O WYJĄTKOWYM POCHODZIE 1 Tak spektakularne przedsięwzięcie, jak kilkunastotysięczny biało-czerwony pochód, nie mogłoby się odbyć bez grupy oddanych Polaków, którzy od lat dbają o to, by za każdym razem zadziwić i zachwycić mieszkańców Nowego Jorku czymś nowym. Dziesiątki ludzi przez okrągły rok pracują, by na jeden dzień najsłynniejsza ulica świata stała się biało-czerwona. Właśnie o nich opowie film pt. „Parada”, który swoją emisję będzie miał 1 października o godz.

7.10 w TVP1. Wśród bohaterów tego 70-minutowego dokumentu są m.in. Ryszard Zawisny - od 40 lat szef komitetu organizacyjnego Parady Pułaskiego, Wielki Marszałek Parady w 2022 r. Marcin Luc oraz Danuta Zakrzewska, która od blisko 30 lat uczestniczy w paradzie... na rolkach.

KALA skim o godz. 10.15 am w Katedrze św.

Patryka. Sam przemarsz rozpocznie się o godz. 12.30 pm przed Nowojorską Biblioteką Publiczną. Tuż obok trubuny honorowej stanie w tym roku studio TVP, która transmitować ma Paradę Pułaskiego.

MOD

Przed trybuną honorową przed Nowojorską Biblioteką Publiczną podziwiać będzie można tradycyjnie poloneza

REKLAMA

86. PARADA PUŁASKIEGO

Wyjątkowej parady!

Magda Lipkowska prezes „Super Express USA” Drodzy Rodacy,

Z tej szczególnej okazji chciałabym przekazać moje serdeczne życzenia jedności i dumy dla Polonii w Stanach Zjednoczonych!

Parada Pułaskiego to wyjątkowy moment, kiedy możemy celebrować naszą pol-

ską tożsamość i dziedzictwo. Życzę Wam, abyście nadal pielęgnowali naszą wspólną historię i tradycję, przekazując je kolejnym pokoleniom. Niech duma z korzeni i osiągnięć naszych przodków zawsze towarzyszy Wam w codziennym życiu. Niech ta Parada

będzie inspiracją do dalszych wysiłków na rzecz naszych wspólnych celów i wartości.

Wszystkiego najlepszego z okazji Parady Pułaskiego! Niech Polska zawsze będzie z Wami, gdziekolwiek jesteście.

Medicare zmienia się każdego roku!

Czy otrzymujecie wszystkie należne Wam benefity za możliwie najniższą cenę?

Roczne zapisy na plany Medicare na 2024 r. – już od 15 października do 7 grudnia! Czas na telefon do doświadczonego brokera uprawnionego do oferowania planów dla seniorów. Proszę dzwonić już dziś po bezpłatną konsultację lub aby umówić się na spotkanie.

Stanisław Gil

Licencjonowany Broker Tel. 718.383.0314 lub 516.304.5606

W internecie: www.EmerytwUSA.com

Grzegorz Zasępa redaktor naczelny „Super Expressu”

foto ARCHIWUM PRYWATNE(2)

Parada, Parada Kiedy kilka lat temu po raz pierwszy zobaczyłem Paradę Pułaskiego w Nowym Jorku, przecierałem oczy ze zdumienia. Najwspanialsza ulica na świecie zamieniła się w kawałek Polski! Tysiące ludzi w biało-czerwonych strojach dumnie prezentujących swoją polskość. Widok

REKLAMA

był oszałamiający. Wówczas postanowiłem zainteresować się fenomenem parady. Dziś już wiem więcej na jej temat. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, jak wielkim przedsięwzięciem jest organizacja tego pięknego wydarzenia. Począwszy od Wielkiego Marszałka, poprzez cały komitet organizacyjny i członków poszczególnych kontyngentów

- wszyscy oni pracują okrągły rok, by kolejna parada doszła do skutku.

Wszystkim tym, którzy przyczyniają się do pielęgnowania tej tradycji należą się słowa uznania. Życzę Wam, Drodzy Czytelnicy, by tegoroczna parada, jak co roku napawała Was dumą i byście krocząc Piątą Aleją w sercu Nowego Jorku, głosili światu, że Polska jest wspaniałym krajem!

Stanisław Gil

przesyła serdeczne gratulacje Wielkiemu Marszałkowi Parady Pułaskiego Franciszkowi Piwowarczykowi, Marszałkom Kontyngentów oraz pozdrawia uczestników 86. Parady Pułaskiego w 2023 r.!

REKLAMA

86. PARADA PUŁASKIEGO Wielki Mars

n Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.) wierzy, że warto angażować grupy wspierające Polaków do tego, by maszerowali razem z nami

Zgodnie z tradycją naprzemiennego honorowania Polonii z różnych stanów, tegoroczną 86. Paradę Pułaskiego poprowadzi mieszkający w New Jersey Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.), wicekomendant policji w Irvington, NJ. Z racji jego zawodu, w tym roku na Piątej Alei pojawi się wyjątkowo duża reprezentacja rozmaitych grup mundurowych. Wielki Marszałek w rozmowie z „Super Expressem” gorąco zachęcał Polaków z USA do udziału w biało-czerwonym marszu i opowiedział, co będzie się działo w niedzielę 1 października.

– Panie marszałku, czego możemy się spodziewać po tegorocznej paradzie?

– Tego, że z dumą zaprezentujemy polskość. Temat parady to „Polska i Ameryka w obronie wolności”. Historia się powtarza i cała sytuacja na Ukrainie i teraz polityczna, pokazuje, że to znów aktualne. I maszerujemy pokazując, że jesteśmy z Amerykanami.

Będziemy dumnie maszerować żeby pokazać siłę i dumę z polskości. Jesteśmy za granicami, ale jesteśmy z tego dumni. Wiem, że kraju urodzenia się nie wybiera, ale ja jestem dumny, że urodziłem się w Polce. Mimo tego że pracuję tutaj, przyjeżdżam do Polski często. Zaprezentujemy naszą kulturę i nasze ładne stroje.

– Jacy specjalni goście dołączą do Polonii w niedzielę?

– Z racji mojego zawodu będzie dużo grup mundurowych. Będą reprezentacje Wojska Polskiego, Komendy Głównej Policji, US Army. Będą rodzice sierżanta Michaela Ollisa.

Będzie 50-osobowa grupa New Jersey State Police, która pierwszy raz na bankiecie zaprezentowała i wniosła na salę nasze wszystkie sztandary. I będą maszerować z nami z głównym dowódcą na czele. Poza innymi foto FACEBOOK, PULASKIPARADE.ORG

oczywiście grupami mundurowymi, m.in. z CBP. Będzie też medalistka Anita Włodarczyk, będą sportowcy z klubów lokalnych, szkoły organizacje, stowarzyszenia.

Będzie też Telewizja Polska pierwszy raz od lat prowadziła studio przy głównej trybunie. Będzie na żywo transmisja i ludzie będą mieli okazję oglądać w kraju nasz marsz na żywo.

Będzie ładnie przystrojona trybuna.

Sponsorzy się zmobilizowali, choć nie było łatwo dotrzeć do ludzi. W tą niedziele honorujemy też Jana Pawła II. Jest połączona msza w Katedrze Św.

Patryka na Piątej Alei. Zapraszamy też Polonię na mszę świętą. Oczekujemy wielu ludzi. Msza nie będzie niestety po polsku, bo to jest suma, ale będzie na żywo transmitowana na cały świat. Będzie biało -czerwono i będzie to widać na cały świat. Przyjeżdża biskup z Łomży, który będzie koncelebrantem nabożeństwa.

– Jak minął ten rok w roli marszałka? To ważna, ale i obciążająca funkcja...

– Na początku zacząłem notować, ale potem się zgubiłem w tym notowaniu. Ale wychodzi mi, że przez ostatni rok byłem na 50-60 spotkaniach. To

Wielki Marszałek 86. Parady Pułaskiego na co dzień pełni funkcję wicekomendanta policji w Irvington, NJ

86. PARADA PUŁASKIEGO

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

WEEKEND 5

załek Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.) zachęca do udziału w polonijnym przemarszu:

Parada to asze spoiwo wychodzi nawet więcej niż jedno spotkanie czy uroczystość w weekend. Jeździłem czy to do Connecticut, Nowego Jorku, New Jersey czy Pensylwanii.

Byłem też na Florydzie czy w Chicago. I wszędzie promowałem Pułaski Day Parade. W Chicago byłem też na paradzie w maju. Przemawiałem też w Muzeum Polskim w Ameryce. Dużo wkładu, dużo czasu, dużo zamieszania i nieprzespanych nocy, bo człowiek musi też jeszcze pracować.

Jest to jednak wyjątkowe wyróżnienie i zapamiętam to do końca życia.

I tak szczerze pozytywnie odebrałem spotkania z Polonią. Bardzo się cieszyli, że byłem obecny. Niektórzy mówili, że nigdy marszałek nie był obecny na ich szarfowaniu. Motywowało mnie to niesamowicie i starałem się niko-

go nie zawieść. Miałem dzięki temu godność poznania wielu fajnych ludzi.

Także polityków polskich, osób, które mają wpływ na Polonię. Dużo się człowiek nauczył i czuję, że dużo bardziej się zbliżyłem do Polonii, a tak człowiek był zagoniony.

– Polonia się jednak zmienia, jak mówi wielu, także starzeje. Jak w tym kontekście traktować paradę?

– To jest, bym powiedział, takie ostatnie spoiwo, które łączy Polonię z różnych stanów. Starsza Polonia wyprowadza się do Polski, która się rozwinęła niesamowicie. Moi rodzice też przeprowadzili się do Polski na emeryturę. Jest taniej, lepsze są warunki. Polonia się starzeje i to widać. Młodzież jest inaczej zaprogramowana. Inne

ma podejście do działania we wspólnotach. W większości żyją na Snapchacie i Instagramie. Nie ma tego, co my mieliśmy, jak dyskoteki. Jedynie dla tych młodszych dzieci są jeszcze aktywności, polskie szkoły. Rodzice maja wpływ na dzieci, a później już z nastolatkami jest inaczej. Polonia maleje, bo ludzie nie przyjeżdżają tutaj żeby zaczynać. Bo są dobre warunki w Polsce czy w Europie.

Trudniej tu teraz zarobić i się utrzymać. Nie jest tak, jak kiedyś było.

Czy parada ma sens? Ma sens, dopóki się łączy, motywuje i zbiera tych ludzi, którzy jeszcze tu są. Ale to wygasa w pewnym sensie. Dlatego ja angażuję grupy pozapolonijne, które wspiera-

Tegoroczny marszałek objął funkcję podczas styczniowej uroczystości w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku ją nas. Naszych sąsiadów, którzy mają do czynienia z Polakami, robią biznesy z Polakami. Trzeba motywować stronę amerykańską, żeby do nas dołączała. Żebyśmy maszerowali razem. To jeszcze może sprawiać, żeby ta parada była sukcesem.

– Jak Pan zachęci czytelników żeby stawili się na Piątej Alei?

Zachęcam, bo po pierwsze będzie piękna pogoda. Poza tym będzie to okazja do spotkania wielu ludzi, bo wielu oglą-

REKLAMA

Pulaski Association of Business and Professional Men z dumą celebruje Miesiąc Dziedzictwa Polskiego w USA. Gratulujemy Marszałkowi Franciszkowi Piwowarczykowi i Marszałkowi Greenpointu Bogdanowi Malinowskiemu Życzymy wszystkim wspaniałej zabawy na tegorocznej Paradzie Pułaskiego!

da też paradę. Będziemy się prezentować, mam nadzieję, jeszcze lepiej niż w poprzednich latach. Będą klasyczne samochody, floty różnie przystrojone. Będą zespoły. Warto przyjść i się dumnie zaprezentować i podejrzeć prezentacje różnych grup.

Patrząc na to, jak bankiet się udał przepięknie, dużo ludzi się już zapisuje na przyszły tok, na paradzie powinno też być pięknie.

ROZMAWIAŁA MAGDALENA ODZIEMCZYK

6 WEEKEND

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Tak bawiliśmy się na Bankiecie 86. Parady Pułaskiego w Garfield, NJ

86. PARADA PUŁASKIEGO

To był history Z inicjatywy Wielkiego Marszałka do wspierających organizację parady trafiły pamiątkowe medale

Tradycyjnego poloneza poprowadził Wielki Marszałek 86. Parady Pułaskiego Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.) z małżonką Agatą REKLAMA

Gwiazdą wieczoru byli Sławomir i Kajra

Najlepsze życzenia dla Polonii uczestniczącej w Paradzie Pułaskiego!

Podczas gali wręczone zostały rozmaite wyróżnienia

Punktem kulminacyjnym wieczoru była prezentacja marszałków i Miss Polonia poszczególnych kontyngentów

SKŁADA ZPKP ZWIĄZEK POLONIJNYCH KLUBÓW PIŁKARSKICH REKLAMA

Polonia po raz kolejny bawiła się w sali Venetian

REKLAMA

86. PARADA PUŁASKIEGO

WEEKEND 7

czny bal!

Nie mogło zabraknąć przewodniczącego Komitetu Głównego Parady Pułaskiego Richarda Zawisnego oraz byłych marszałków

To była najważniejsza polonijna gala. Ponad 700 rodaków bawiło się 22 września na uroczystym bankiecie 86. Parady Pułaskiego, który poprzedził tegoroczny biało-czerwony przemarsz.

Uroczysty bankiet, który poprowadzili Aleksandra Słabisz i Richard Mazur, odbył się w eleganckiej sali Venetian w Garfield, NJ. Jego głównym bohaterem był Marszałek 86. Parady Pułaskiego Franciszek R. Piwowarczyk (48 l.) z Harmony, NJ, zastępca komendanta policji w Irvington, NJ. Podczas gali zaprezentowani zostali też marszałkowie i miss Polonia poszczególnych kontyngentów. Oprawę sztandarową zapewnili przedstawiciele policji stanowej NJ, obecni byli też Konsul Generalny RP w NY Adrian Kubicki, przedstawiciele US Army i służby więziennej. Odtańczono tradycyjnego Poloneza, nie brakowało też przemówień, występu Polish American Folk Dance Company i muzycznych atrakcji, któ-

re zapewnili Sławomir i Kajra, a także Simone Band.

Miłym akcentem była inicjatywa Marszałka Piwowarczyka, który przygotował z tej okazji pamiątkowe medale. Wręczył je zasłużonym dla organizacji parady osobom oraz sponsorom. On sam otrzymał medal od Tadeusza Antoniaka, komendanta naczelnego Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP). Gratulacje i podziękowania odebrali także przewodnicząca bankietu Jadwiga Kopala i Richard Zawisny – przewodniczący Komitetu Głównego Parady Pułaskiego. Uczestnicy zgodnie przyznawali, że odbywający się już po raz drugi w sali Venetian zamiast w hotelu Marriott Marquis na Times Square bankiet był zachwycający. - Od wielu osób słyszałem, że nie było jeszcze takiej imprezy. Nie mogę być szczęśliwszy. Sala pękała w szwach i mam nadzieję, że tak licznie będzie również na paradzie – powiedział nam Franciszek R. Piwowarczyk.

MOD

Zabawa trwała do późnych godzin

Do tradycyjnego pamiątkowego zdjęcia zapozowało ponad 700 osób foto FACEBOOK, PULASKIPARADE.ORG

REKLAMA

REKLAMA

REKLAMA

Z okazji 86. Parady Pułaskiego RADA DYREKTORÓW CENTRUM POLSKO-SŁOWIAŃSKIEGO SKŁADA NAJSERDECZNIEJSZE ŻYCZENIA

PAWŁOWI PACHACZOWI,

MARSZAŁKOWI PARADY PUŁASKIEGO, CP-S I CAŁEJ POLONII. ZAPRASZAMY NA POLONIJNE SPOTKANIA polishslaviccenter.org

10 WEEKEND

30 września – 2 października 2023

Idziemy z Wami! www.usa.se.pl

S

iłą biało-czerwonego przemarszu na Piątej Alei są jego uczestnicy. To kilkadziesiąt kontyngentów z całego Wschodniego Wybrzeża, ale też z odleglejszych rejonów USA. Na ich czele stoją marszałkowie – wybierani w ciągu roku przez lokalne komitety liderzy społeczności, którym towarzyszą Miss Polonie.

Prezentujemy reprezentantów niektórych z nich.

MOD

To oni poprowadzą nas przez Manhattan

Manhattan, NY

Greenpoint, NY

Garfield, NJ

Marszałek Bogdan Malinowski, Miss Polonia Nicole Dudzińska, Jr Miss Nadia Gnatek

Marszałek Halina Strzepek, Miss Polonia Alexandra Bazela, Jr Miss Polonia Abigail Grochowski, Little Miss Olivia Handzelek

Marszałek Dariusz Wójcik, Miss Polonia Sara Praszkowicz

86. PARADA PUŁASKIEGO Wiedli nas Piątą Aleją W ciągu niemal stu lat historii Parady Pułaskiego na jej czele stanęło wiele znamienitych postaci. Przypominamy, kto prowadził Polonię Piątą Aleją.

1937 – Bernard A. Kozicke †

1981 – George J. Otlowski

1938 – Maksymilian F. Wegrzynek†

1982 – Edward T. Ostrowski

1939 – John S. Saturniewicz†

1983 – Michael J. Zagurek Sr†

1940 – Emil S. Brykaczyński†

1984 – Natalie Kecki†

1941 – Joseph J. Topolewski†

1985 – Jacob W. Krowicki Jr.

1942 – Gustav Struminski†

1986 – Alfred J. Bartosiewicz†

1943 – Anthony S. Gadek†

1987 – Edward U. Kmiec†

1944 – Joseph C. Dworzak†

1988 – Carole Buchalska Golis

1945 – Joseph Onka†

1989 – Michael I. Slivinski

1946 – John A. Paternacki†

1990 – Michael Preisler

1947 – Stephen J. Kopycinski†

1991 – George Leoniak

1948 – Marian Kilarski†

1982 – Vincent Brunhard Sr.†

1949 – Anthony A. Dworzański†

1993 – Joseph A. Marjanczyk†

1950 – William Stachurski†

1994 – Leon P. Klementowicz†

1951 – Manfield G. Amlicke†

1995 – Alexandria E. Patras†

1952 – Chauncey E. Wilkowski†

1996 – Regina Kujawa-Kowal

1953 – Jacob W. Krowicki†

1997 – Ludwik Wnękowicz

1954 – Ignatius Nurkiewicz†

1998 – Richard D. Zawisny

1955 – Henryk Korab-Janiewicz†

1999 – Chester Lobrow

1956 – Walter J. Bayer†

2000 – Emily LiGreci†

1957 – Stanley E. Rutkowski†

2001 – Parada nie odbyła się z uwagi na zamach 9/11

1958 – Felix Bara† 1959 – Charles S. Witkowski†

Staten Island, NY Marszałek Dorota Zaniewska, Miss Polonia Justyna Granda, Jr Miss Polonia Adele Coogan

ZPA, Perth Amboy, NJ Marszałek Jarosław Kacprzyk, Miss Polonia 2023 Izabela Grigorov oraz Jr. Miss Polonie Isabelle Irwin i Nina Zielinski

Maspeth, NY Marszałek Wojciech Czmielewski, Miss Polonia Anna Konopko, Jr Miss Polonia Scarlett Chuchro

1960 – John S. Felczak†

2003 – dr Krystyna Wisniewski

1961 – Francis P. Kowalczyk†

2004 – Raymond Lesniak

1962 – Felix E. Burant†

2005 – Antoni Chruścielewski†

1963 – Alfred E. Dworzański†

2006 – John Wiśniewski

1964 – Gervase Kubec†

2007 – Mark Zawisny

1965 – Stanley Maziarz†

2008 – Peter Eagler

1966 – Francis J. Wazeter†

2009 – Curtis Sliwa

1967 – Ernest Zima†

2010 – Stanley Moskal

1968 – Martin M. Weglicki†

2011 – Dariusz Knapik

1969 – Peter Plaza†

2012 – Krystyna i Kazimierz Szczęch

1970 – John J. Karpiński† 1971 – Katheri De Greene† 1972 – Joseph Kozłowski 1973 – Alfred Zienowicz 1974 – Anthony J. Pierzgalski

foto PULASKIPARADE.ORG, FB

1975 – Genevieve T. Zagurek†

St. Theresa, Linden, NJ Marszałek Bartłomiej Glab, Miss Polonia Sonia Matany, Jr Miss Milena Glab, Little Miss Olivia Debinski

Ozone Park, NY Marszałek Janusz Skrzypek, Miss Polonia Natalia Ostapowicz i Little Miss Polonia Julia Zebrowski

South Brooklyn, NY Marszałek Marek Legowski, Marszałek Junior Michał Grum, Miss Polonia Julia Krzyształowicz, Junior Miss Polonia Zoey Blasiak

2002 – Stanley Trojaniak

1976 – Francis S. Gaberski† 1977 – Peter Nowosielecki

2013 – Michał Kulawik 2014 – Richard Berdnik 2015 – Artur Dybanowski 2016 – Dr Donna Koch 2017 – Sławomir Platta 2018 – Thomas Duch 2019 – Dariusz Barcikowski

1978 – Thomas Poster Poskropski†

2020 – Parada nie odbyła się z powodu epidemii

1979 – Edward E. Adamski†

2021 – Jadwiga Kopala

1980 – Joseph Bekarciak†

2022 – Marcin Luc

REKLAMA

86lat 12 WEEKEND

86. PARADA PUŁASKIEGO

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Nowojorska Parada Pułas k to wyjątkowieego wydarzenie

pięknej historii Parada Pułaskiego to jedno z najważniejszych wydarzeń dla mieszkających w Stanach Zjednoczonych Polaków. W każdą pierwszą niedzielę października, bez względu na pogodę, Polonia maszeruje Piątej Aleją, demonstrując siłę, jedność i dumę z pochodzenia. Parada nie odbyła się tylko dwa razy. Ciekawostek związanych z biało-czerwonym marszem jest jednak znacznie więcej!

1 Parada Pułaskiego jest drugą po Columbus Day Parade najstarszą paradą w Nowym Jorku i jednym z około 200 organizowanych co roku w metropolii etnicznych przemarszów.

1 Biało-czerwony pochód ku czci gen. Kazimierza Pułaskiego odbywa się w każdą pierwszą niedzielę października.

1 Pierwszy polonijny przemarsz ulicami Nowego Jorku odbył się w 1926 r. upamiętniając 150. rocznicę przyjaz-

1 Powstanie parady to efekt wspólnych wysiłków dwóch komitetów – Komitetu Pułaskiego i Komitetu Krzyżanowskiego, które szukając sposobu na jeszcze huczniejsze uczczenie gen. Kazimierza Pułaskiego w 1937 r. połączyły siły i stworzyły Pulaski Memorial Committee. Inicjatorem wprowadzenia Polaków na 5. Aleję był ks. Feliks Burant.

W ciągu lat na Paradzie Pułaskiego pojawiło się wielu polityków.

W ub. r. chlebem i solą powitany został burmistrz NYC Eric Adams (63 l.)

Na czele Komitetu Głownego Parady Pułaskiego od 40 lat stoi Richard Zawisny

1 Honorowymi Marszałkami Parady Pułaskiego w przeszłości byli między innymi: generał Józef Haller, generał Tadeusz „Bór” Komorowski, arcybiskup Stanisław Dziwisz oraz prezydent Lech Wałęsa.

1 Trasa Parady od początku jej powstania biegnie 5. Aleją. Oficjalna trybuna dla widowni mieści się przed Nowojorską Biblioteką Publiczną przy 41. ulicy.

W Paradzie Pułaskiego nigdy nie maszerowała wyłącznie Polonia z Greenpointu. Dziś to jedna z kilkudziesięciu grup biorących udział w biało-czerwonym pochodzie

1 Pochód jest jednodniowym wydarzeniem, ale jego przygotowywanie i planowanie trwa cały rok.

du Tadeusza Kościuszki do Ameryki, z inicjatywy ówczesnego proboszcza polskiej parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Manhattanie ks. Feliksa Buranta. Wtedy to zorganizowano pochód z udziałem 3 tys. Polaków z kościoła na 7. ulicy do City Hall Park, gdzie symbolicznie zasadzono dwa dęby ku pamięci Tadeusza Kościuszki i Kazimierza Pułaskiego.

1 Wielki Marszałek Parady Pułaskiego na kolejny rok wybierany jest każdorazowo tuż po Paradzie. Przez lata na jej czele stawali rotacyjnie przedstawiciele stanów Nowy Jork i New Jersey. Od 2019 r., dzięki zmianie w Konstytucji Parady Pułaskiego, Wielkim Marszałkiem może być też reprezentant stanu Connecticut.

Jako pierwszy tę funkcję pełnił Dariusz Barcikowski, honorowy konsul RP w Connecticut.

1 Parada tylko dwukrotnie nie pojawiła się na Piątej Alei - w 2001 roku po atakach na WTC i w 2020 r. z powodu pandemii. Rok temu odbyła się jedynie uroczysta msza w katedrze św Patryka na Manhattanie i tradycyjne śniadanie. Z tego powodu Wielka Marszałek Parady Pułaskiego w 2020 r. Jadwiga Kopala pełniła tę funkcję nie przez rok, a przez dwa lata.

1 W 2012 r., na czele 75. Parady Pułaskiego po raz pierwszy w historii stanęło małżeństwo – dr Krystyna Szewczyk-Szczęch i dr Kazimierz Szczęch.

1 Paradę odwiedzali chętnie amerykańscy politycy, w tym między in-

W ubiegłym roku swoją obecnością paradę, której przewodził Marcin Luc (41 l.) ubarwiła Miss Świata z 2021 r. Karolina Bielawska (24 l.)

nymi: Robert F. Kennedy, Michael Bloomberg, Chuck Schumer, Carolyn B. Maloney.

1 W 1983 r., gościem bankietu towarzyszącego paradzie był prezydent USA Ronald Reagan. Był to symboliczny gest wsparcia Polaków, których rodacy w kraju walczyli o uwolnienie spod jarzma komunizmu.

1 Przez wiele lat najważniejszy polonijny bal, czyli Bankiet Parady Pułaskiego odbywał się w hotelu Marriott Marquis na Times Square. Zmiany przyniosła pandemia i w 2021 r. z powodu obostrzeń sanitarnych obowiązujących jeszcze w Nowym Jorku galę przeniesiono do sali Venetian w Garfield, NJ. 1 W 2017 roku, przy okazji 80. Parady Pułaskiego w Central Parku odbył się pierwszy Pulaski Day Music Festiwal. Po raz drugi Polonia mogła po Paradzie oklaskiwać w Central Parku gwiazdy polskiej muzyki w 2022 r.

MOD

Autorem pomysłu wyprowadzenia Polonii na 5. Aleję był proboszcz parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Nowy Jorku ks. Feliks Burant (z lewej)

86. PARADA PUŁASKIEGO

30 września – 2 października 2023

WEEKEND 13 foto DREAMSTIME (2)

www.usa.se.pl

Bukiet u t s u w d z róż

J

estem pewien, że nie znajdzie się na świecie kobiety, która by wzgardziła bukietem złożonym z dwustu płomiennych róż. Przypuszczam też, że żadnemu panu nie przyszło jeszcze do głowy, by przygotować i ofiarować naraz tyle kwiatów. Tylko Maryja Panna, Królowa Różańca, otrzymywała jako pierwsza takie bukiety od papieża Jana Pawła II. Przecież on osobiście zaczął obdarowywać ją dwustu różami, zanim ogłosił odpowiednie dokumenty, zachęcające do odmawiania czterech części różańca zamiast dotychczasowego różańca z trzema tajemnicami.

A w ogóle skąd się wzięła modlitwa różańcowa? Przecież w pierwszym tysiącleciu chrześcijaństwa nikt nie znał modlitwy różańcowej. Dominowało bowiem odmawianie, recytacja i śpiewanie psalmów. Z innych modlitw znaną i powszechnie odmawianą było „Ojcze nasz” ułożone przez samego Jezusa.

Modlitwą Psalmów odznaczały się mnisi i mniszki. Zakonna duchowość przenikała następnie do środowisk ludzi świeckich, łącznie łącznie z tekstami biblijnych Psalmów. Przecież pierwszymi tekstami tłumaczonymi na języki narodowe, w tym także na język polski, były teksty Psalmów.

Czynili to nawet bardzo znani poeci.

Niektórzy mnisi recytowali wszystkie psalmy codziennie. Zajmowało im to około ośmiu godzin. Inni odmawiali lub śpiewali wszystkie w ciągu jednego albo dwóch tygodni. W Konstantynopolu był jeden klasztor, w którym „modlono się nieustannie” przez kilka wieków, dopóki miasto nie zostało zdobyte przez muzułmanów. „Nieustannie” - oznacza 24 godziny na dobę. Jedna grupa mnichów śpiewała Psalmy przez kilka godzin, następnie druga grupa kontynuowała, potem trzecia, i tak po kolei dzień i noc.

Wielkie uznanie i szacunek dla psalmów opierał się na ich wartości

natchnionej pr z e z Boga. Duch święty bowiem jest autorem Bożej prawdy zawartej w Psalmach, a człowiek twórcą ziemskich doświadczeń i przeżyć takich, jak radość, ból, cierpienie, wdzięczność i chwalenie, smutek i pokuta, żal i wybaczenie, grzech i odpuszczenie, i wszystkich innych, w które były zaangażowane ludzkie uczucia. Psalmy bowiem wyrastają z ludzkich doświadczeń życiowych. Są modlitwami na każdą okazję i ludzką sytuację. Człowiek modlący się Psalmami znajduje odpowiednie treści i słowa na każdy swój stan ducha, stan swojego ducha w danym dniu.

Byli jednak takie osoby, które pragnęły prowadzić życie duchowe, mnisze czy zakonne, ale nie były

w stan i e nauczyć się czytać ani też nie zdołały nauczyć się na pamięć wszystkich Psalmów. Oni otrzymywali zamienne modlitwy. Zamiennie stosowana modlitwa była tylko jedna: „Ojcze nasz”. Odmawiali codziennie 50 razy, albo 100 razy, albo 150 razy. Odmawiali „ojczenaszki”, bo tak w języku polskim nazywano te modlitwy jako zamienniki Psalmów.

Oczywiście, nie modlono się wyłącznie Psalmami. Święty Hieronim pisze, że mnisi na pustyni mają krótkie wezwania, które kierują do nieba ja strzały. Po polsku akty strzeliste. Była także powszechna w użyciu nieustanna modlitwa do Pana Jezusa, w języku greckim „Kyrie Elejson”, która z czasem rozwinęła się pod nazwą „modlitwy Jezusowej” z następującym tekstem:

„Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną, grzesznikiem”.

Do Maryi, Matki Bożej, mnisi w którymś klasztorze europejskim ułożyli biblijną modlitwę, ze słów natchnionych, zawartych w pierwszym rozdziale Ewangelii św. Łukasza. Anioł rzekł: „Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami” oraz Duch Święty napełnił Elżbietę. Wydała ona okrzyk i powiedziała: „Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona”. Taki tekst modlitwy do maryjnej „Zdrowaś Maryjo” upowszechnił się wśród mnichów i wiernych świeckich do Maryi, Matki Bożej. Około trzy wieki później jeden z mnichów zaczął dodawać do modlitwy imię „Jezus”. I tak w całości była ona odmawiana.

Na podobieństwo „ojczenaszków” czyli na podobieństwo Psalmów powtarzano 150 razy, lub 100 razy, lub 50 razy. Pojedynczy mnisi i całe wspólnoty zakonne zaczęły zamieniać „ojczenaszki” na „zdrowaśki”. I tak, jak sznur z paciorkami pomagał przy odmawianiu „ojczenaszków”, żeby odmówić dokładnie 50 razy, taki sam sznur z paciorkami wykorzystywano do odmawiania odpowiedniej liczby „zdrowaśków”. Otrzymały one powszechną nazwę „wieniec z róż” dla Maryi.

Przy takim odmawianiu i powtarzaniu, indywidualnym lub wspól-

nym, nie prowadzono żadnych rozważań ani też nie łączono dwóch modlitw razem. Dopiero przy końcu czternastego wieku jeden z mnichów podzielił cały wieniec na dziesiątki, inny dodał sceny z życia Jezusa i Maryi do rozważania.

Do Polski różaniec trafił za pośrednictwem św. Jacka Odrowąża, w formie, jaka wówczas była praktykowana.

Już od XV wieku papieże zatwierdzali modlitwę różańcową, dodając niektóre nowe elementy i zalecając nawet codzienne odmawianie (w1479 roku). Obecna druga część modlitwy, zaczynająca się od słów „Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej” była odmawiana samodzielnie przy różnych okazjach jako wezwanie, albo akt strzelisty.

Połączona została dopiero z częścią pierwszą przez papieża w 1569 roku.

Było to ostatecznym zatwierdzeniem wersji z trzema częściami, która przetrwała do zmian, dokonanych dokonanych przez św. Jana Pawła II. Podczas wielokrotnego powtarzania tych samych tekstów modlitewnych grozi niebezpieczeństwo „bezmyślnej rutyny”, czyli „zwiędnięcia róż”. Żeby jej uniknąć można kropić kwiaty wodą czyli zmieniać tempo odmawiania pojedynczych modlitw.

OJCIEC JERZY KARPIŃSKI

14 WEEKEND

86. PARADA PUŁASKIEGO

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

SOBOTA

ITVN 1:30 Czarno na białym - magazyn reporterów 2:00 Uwaga! - magazyn interwencyjny 2:15 Magiel Towarzyski 20 - magazyn 2:50 39 i pół 3 - serial komediowy 3:35 39 i pół 3 - serial komediowy 4:20 39 i pół 3 - serial komediowy 5:05 Kuchenne rewolucje 27 - program kulinarno-rozrywkowy 5:50 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 6:35 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 7:20 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 8:05 DeFacto 12 - program informacyjny 8:30 DeFacto 12 - program informacyjny 8:55 Doradca smaku - program kulinarny 9:00 Dzień Dobry TVN - magazyn 12:05 Nowa Maja w ogrodzie 2 - program ogrodniczy 12:30 Co za tydzień - program rozrywkowy 12:50 Doradca smaku - program kulinarny 13:00 Fakty - program informacyjny, live 13:25 Zakup kontrolowany 36 - program motoryzacyjny 14:15 Usta Usta - serial obyczajowy 15:05 Usta Usta - serial obyczajowy 15:55 Dziewczyny z Hollywood - pr. rozrywkowy 16:05 Kobieta na krańcu świata 14 - program obyczajowy 16:30 Rzeczy, których nie nauczył mnie ojciec 2 - program obyczajowy 16:55 Pojedynek na podróże - pr. lifestylowy 17:40 Totalne remonty Szelągowskiej 6 - program rozrywkowy 18:25 Zakup w ciemno - program rozrywkowy 19:10 Jestem z Polski 12 - program lifestylowy 20:00 Fakty - program informacyjny 20:25 Pogoda 20:35 Uwaga! - magazyn interwencyjny 20:55 Doradca smaku - program kulinarny 21:00 Top Model 12 - program rozrywkowy 22:15 Dobra robota - program rozrywkowy 22:50 Pati - serial kryminalny 23:35 Misja KOBIETA - program lifestylowy

0:00 Matki, córki, przyjaciółki - pr. lifestylowy 0:25 Kubańska klasyka Patryka Mikiciuka - program motoryzacyjny 0:50 Magiel Towarzyski 20 - magazyn

POLSAT 1 0:00 Nasz Nowy Dom, odc.219 0:45 Górale, odc.147 1:10 Rolnicy - Tak się żyje u nas na wsi, odc.104 1:30 Święty, odc.272 1:55 Święty, odc.273 2:20 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.11 3:10 Świat według Kiepskich, odc.558 Należność za leżenie 3:35 Daleko od noszy, odc.160 Rodzina chwilowo zastępcza 4:00 Na ratunek 112, odc.805 Oszukała go 4:20 Na ratunek 112, odc.806 Rodzinny grill 4:45 Malanowski i Partnerzy, odc.785 Na bruku 5:10 Malanowski i Partnerzy, odc.786 Źli chłopcy 5:35 Więzienie, odc.144 6:00 Chłopaki do wzięcia, odc.262 6:25 Chłopaki do wzięcia, odc.263 6:45 Chłopaki do wzięcia, odc.264 7:10 Strzelectwo z Renatą Mauer i Navalem, odc.13 Strzelnica Renaty Mauer: Odcinek 9 - Strzelanie amatorskie 7:35 Strzelectwo z Renatą Mauer i Navalem, odc.7 Strzelnica Navala: Odcinek 7 Łukasz Jurkowski 8:25 Nie ma cwaniaka na discopolaka, odc.32 Jagoda 8:50 Czym chata bogata - tak mieszkają gwiazdy disco polo, odc.6 LUKA ROSI 9:15 Czym chata bogata - tak mieszkają gwiazdy disco polo, odc.7 MEJK 9:45 Ostre pytania - będzie bang!, odc.25 D-BOMB 10:30 Łączy nas muzyka, odc.13 - Kolędowanie ze Zbójami 11:15 Gliniarze, odc.215 Złe dziewczyny 12:00 48h. Zaginieni, odc.80 Michał

12:45 Miasto Wieś, odc.8 13:30 Kabaret na żywo. Nowy skŁAD 2, odc.118 15:05 Łowcy nagród, odc.22 15:50 Teściowie, odc.5 16:15 Teściowie, odc.6 16:40 Policjantki i Policjanci, odc.649 17:30 Śluby gwiazd, odc.19 Beata Tadla 17:55 Suknie Marzeń, odc.3 18:20 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.11 19:05 Kopernik była kobietą, odc.61 Alergie 19:30 Kopernik była kobietą, odc.62 Wzrok 20:00 Lulu, odc.10 20:30 Wydarzenia wieczorne 21:05 Przyjaciółki, odc.257 22:00 Nasz Nowy Dom, odc.291 22:45 Polskie żony, odc.1 23:35 Oblicza Ameryki, odc.715

TVN 24 PASMO „WSTAJESZ I WEEKEND” 0:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 3:05 Jeden Na Jeden 3:30 Serwis informacyjny, pogoda 3:45 Kadr na kino 4:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut PASMO „SOBOTA NA ŻYWO” 9:30 Ranking Mazura 10:00 Fakty po południu PASMO „WIECZÓR” 12:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 13:10 Serwis informacyjny 13:20 Fakty po Faktach 14:00 Superwizjer 15:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 15:50 Kadr na kino 16:00 Szkło kontaktowe 17:00 Dzień po dniu 17:40 Strefa Kibica PASMO „PROGRAM POWTÓRKOWY” 18:00 Fakty po Faktach 18:45 Superwizjer 19:50 Ranking Mazura 20:30 Nowa Maja w ogrodzie

20:55 Akademia ogrodnika 21:00 Fakty po Faktach 21:40 Szkło kontaktowe 22:40 Nowa Maja w ogrodzie 23:05 Akademia ogrodnika 23:20 Fakty po Faktach

TV POLONIA 0:00 Polonia 24 0:30 Welon, fura i brawura; reality show 0:55 Balans bieli; magazyn 1:30 Pytanie na śniadanie - w tym Pogoda Flesz; Na żywo 1:55 Pytanie na śniadanie; Na żywo 5:45 Zaginione - odnalezione - Teodor Axentowicz „Dama w pawich piorach”; magazyn 5:55 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 1 6:05 Wędrowiec Polski - Śląsk Cieszyński; cykl reportaży; reż.: Agnieszka Żmijewska 6:35 Sądy, przesądy - Rozróby u Kuby; mag. publicystyczny; reż.: Jarosław Rybicki 7:20 Sądy, przesądy - W Powiększeniu; mag. publicystyczny; reż.: Jarosław Rybicki 8:05 Polskie Biesiady - Imieninowa; widowisko; reż.: Beata Szymańska - Masny 9:20 Kabaretowe Naj - Legenda Kabaretu - Joanna Kołaczkowska 10:00 Kulturalni PL - (654); magazyn; reż.: Karolina Bendera 10:55 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 2 11:00 Teleexpress; Na żywo 11:20 M jak miłość - odc. 1734; serial TVP; reż.: Kinga Lewińska; wyk.: Murycy Popiel, Michalina Sosna, Paweł Janyst, Krzysztof Kwiatkowski, Magdalena Wieczorek, Philippe Tłokiński, Karol Strasburger, Stanisław Szczypiński, Mikołaj Roznerski, Ilona Janyst 12:10 Polonia 24 - weekend 12:35 Informacje kulturalne 13:00 Tacy byliśmy - Kombi; cykl reportaży; reż.: Michał Bandurski 13:30 Wiadomości; Na żywo

14:05 Pogoda 14:10 Sport; Na żywo 14:20 Polowanie na ćmy - odc. 3; serial TVP; reż.: Michał Rogalski; wyk.: Sonia Mietielica, Grzegorz Małecki, Monika Krzywkowska, Daria Polunina, Przemysław Stippa, Piotr Siwek, Piotr Nerlewski, Svyatoslav Suprunov, Marcin Sztabiński 15:10 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 3 15:15 Zabić Sekala (Je treba zabit Sekala); dramat obyczajowy kraj prod. Polska, Czechy, Francja, Słowacja (1998); reż.: Vladimir Michalek; wyk.: Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Agnieszka Sitek, Jiri Bartoska, Vlasta Chramostova, Josef Somr, Ludovit Cittel

Zabić Sekala 17:10 Tylko jeden skecz - „Wylęgarnia smaków” - Kabaret Moralnego Niepokoju; program rozrywkowy 17:30 Polacy to wiedzą! - odc. 65; teleturniej; reż.: Szymon Łosiewicz, Michał Madaliński 18:00 Midnight News; Na żywo 18:35 M jak miłość - odc. 1734; serial TVP 19:30 Wiadomości 20:00 Pogoda 20:05 Sport 20:10 Blondynka s.VI - odc. 71 (seria VI, odc.

6) Bryczką bez konia; serial TVP; reż.: Mirosław Gronowski; wyk.: Katarzyna Ankudowicz, Magdalena Biegańska, Tomasz Borkowski, Ewa Konstancja Bułchak, Izabela Dąbrowska, Witold Dębicki, Marian Dziędziel, Aleksander Fijałek, Krzysztof Gosztyła, Andrzej Grabowski 21:00 Blondynka s.VI - odc. 72 (seria VI, odc. 7) Na rozstaju dróg; serial TVP

21:50 30-LECIE TVP POLONIA - SPOT 22:00 Polonia 24 - weekend 22:20 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 1 22:30 Kabaret Letnią Porą - odc. 14; pr. rozrywk.

23:30 Midnight News 0:00 Zakończenie dnia

TVP INFO 0:00 Serwis Info Poranek; Na żywo 0:15 Wstaje dzień; Na żywo 0:23 Pogoda Info; Na żywo 0:29 Wstaje dzień; Na żywo 0:31 Serwis Info Poranek; Na żywo 0:40 Wstaje dzień; Na żywo 0:49 Jak oni kłamią; magazyn 0:59 Wstaje dzień; Na żywo 1:01 Serwis Info Poranek; Na żywo 1:11 Wstaje dzień; Na żywo 1:23 Pogoda Info; Na żywo 1:29 Wstaje dzień; Na żywo 1:31 Serwis Info Poranek; Na żywo 1:36 Wstaje dzień; Na żywo 1:50 Bezpieczna jazda; Na żywo 2:00 Serwis Info Poranek; Na żywo 2:22 Pogoda Info; Na żywo 2:30 W Kontrze; magazyn; Na żywo 3:15 Salon dziennikarski; program publicystyczny; Na żywo 3:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 4:23 Pogoda Info; Na żywo 4:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 4:53 Pogoda Info; Na żywo 4:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 5:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 5:54 Pogoda Info; Na żywo 6:00 Czym żyje świat Extra; magazyn 6:15 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 6:30 INFO V4+ 6:45 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 6:53 Pogoda Info; Na żywo 6:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 7:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 7:53 Pogoda Info 7:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

30 września 2023 8:29 Dla niesłyszących - Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 8:53 Pogoda Info 9:00 Debata TVP INFO; program publicystyczny; Na żywo 9:29 Info Dzień; Na żywo 10:30 Info med; magazyn medyczny 10:45 INFO Kultura; Na żywo 10:50 Info Dzień; Na żywo 11:00 Dla niesłyszących - Teleexpress; Na żywo 11:15 Dla niesłyszących - Teleexpress Extra; Na żywo 11:30 Studio Wschód; magazyn 12:00 Dla niesłyszących - Panorama; Na żywo 12:19 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 12:30 Kobiecym okiem; magazyn 12:52 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 13:00 Między słowami; program publicystyczny 13:20 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 13:30 Dla niesłyszących - Wiadomości; Na żywo 13:58 Dla niesłyszących - Gość Wiadomości; Na żywo 14:14 Minęła 20ta; pr. publicystyczny; Na żywo 15:00 Demaskatorzy; magazyn 15:15 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 15:25 Śledczym okiem; magazyn 15:50 W tyle wizji; pr. publicystyczny; Na żywo 16:25 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 16:30 W tyle wizji Extra; Na żywo 17:00 INFO Wieczór; Na żywo 18:00 Wiadomości 18:28 Gość Wiadomości 18:43 Balans bieli; magazyn 19:13 Czym żyje świat Extra; magazyn 19:41 Pogoda Info 19:50 Salon dziennikarski; pr. publicystyczny 20:45 Minęła 20ta; program publicystyczny 21:38 Pogoda Info 21:50 Kornel; film dokumentalny; reż.: Piotr Kuciński 22:43 Reportaż TVP INFO - Zapora 22:57 Podróże z historią s.V - odc. 46 Słodki smak historii; cykl dokumentalny; reż.: Radosław Kotarski 23:33 Między słowami; program publicystyczny

Redakcja nie odpowiada za zmiany programów oraz godzin ich nadawania

NIEDZIELA

1 października 2023

1:30 Fakty - program informacyjny 1:55 Pogoda 2:00 Uwaga! - magazyn interwencyjny 2:15 Magiel Towarzyski 20 - magazyn 2:50 Zagadki losu 2 - serial fabularno-dok.

3:35 Zagadki losu 2 - serial fabularno-dok.

4:20 39 i pół 3 - serial komediowy 5:05 Rozmowy w toku - program obyczajowy 5:50 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 6:35 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 7:20 Kuchenne rewolucje 23 - program kulinarno-rozrywkowy 8:05 DeFacto 12 - program informacyjny 8:30 DeFacto 12 - program informacyjny 8:55 Doradca smaku - program kulinarny 9:00 Dzień Dobry TVN - magazyn 12:05 Kuchenne rewolucje 27 - program kulinarno-rozrywkowy 12:55 Doradca smaku - program kulinarny 13:00 Fakty - program informacyjny, live 13:25 Duda kontra Szafrański 4 - program motoryzacyjny 14:00 Kobieta na krańcu świata 14 - program obyczajowy 14:25 Na Wspólnej Omnibus 21 - serial obycz.

15:50 Top Model 12 - program rozrywkowy 17:05 Doradca smaku - program kulinarny 17:10 Dobra robota - program rozrywkowy 17:45 Zakup kontrolowany 36 - program motoryzacyjny 18:30 Misja KOBIETA - program lifestylowy 18:55 Zawodowa Anka - program lifestylowy 19:30 Rzeczy, których nie nauczył mnie ojciec 2 - program obyczajowy 20:00 Fakty - program informacyjny 20:25 Pogoda 20:35 Uwaga! - magazyn interwencyjny 20:55 Doradca smaku - program kulinarny 21:00 Kuchenne rewolucje 27 - program kulinarno-rozrywkowy 21:55 Szadź 3 - serial kryminalny 22:45 Zakup w ciemno - program rozrywkowy

POLSAT 1 0:00 Nasz Nowy Dom, odc.291 0:45 Drwale i inne opowieści Bieszczadu, odc.172

fot. TVN

ITVN

23:35 Doradca smaku - program kulinarny 23:45 Superwizjer - magazyn reporterów 0:20 Kuchenne rewolucje 23 - program kulinarno-rozrywkowy 1:05 Nowa Maja w ogrodzie 2 - pr. ogrodniczy

Drwale i inne opowieści...

1:10 Budowlańcy, odc.5 1:30 Więzienie kobiet, odc.30 1:55 Z klimatem i z pasją, odc.97 2:20 Bogaty Dom - Biedny Dom, odc.44 3:10 Świat według Kiepskich, odc.559 Wewnętrzny ogród 3:35 Daleko od noszy, odc.161 Niespodzianka na urodziny 4:00 Na ratunek 112, odc.807 W potrzasku 4:20 Na ratunek 112, odc.808 Wtórne utonięcie 4:45 Malanowski i Partnerzy, odc.787 Ucieczka w sponsoring 5:10 Malanowski i Partnerzy, odc.788 Sąsiedzki interes 5:35 Więzienie, odc.145 6:00 Chłopaki do wzięcia, odc.265 6:25 Chłopaki do wzięcia, odc.266 6:45 Chłopaki do wzięcia, odc.267 7:10 Ewa gotuje, odc.475 7:35 Ewa gotuje, odc.428 8:00 Teściowie, odc.5 8:25 Teściowie, odc.6 8:50 Śluby gwiazd, odc.19 Beata Tadla 9:15 Suknie Marzeń, odc.3 9:45 Przyjaciółki, odc.257

10:30 Na ratunek 112, odc.299 Początkujący pięściarz namówiony na nielegalną walkę / Choroba Wilsona.

10:50 Lulu, odc.10 11:15 Oblicza Ameryki, odc.715 11:40 #JesteśmyDlaDzieci, odc.156 12:05 Łowcy nagród, odc.22 12:50 Polskie żony, odc.1 13:40 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.11 14:25 Nasz Nowy Dom, odc.291 15:10 Kopernik była kobietą, odc.61 Alergie 15:30 Kopernik była kobietą, odc.62 Wzrok 15:55 Bogaty Dom - Biedny Dom, odc.44 16:40 Święty, odc.274 17:05 Święty, odc.275 17:30 Z klimatem i z pasją, odc.98 17:55 Więzienie kobiet, odc.30 18:20 Oblicza Ameryki, odc.715 18:45 48h. Zaginieni, odc.80 Michał 19:35 Miasto Wieś, odc.8 20:30 Wydarzenia wieczorne 21:05 Kabaret na żywo. Nowy skŁAD 2, odc.119 22:45 Lulu, odc.10 23:10 Teściowie, odc.5 23:35 Teściowie, odc.6

TVN 24 PASMO „WSTAJESZ I WEEKEND” 0:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 1:15 Kadr na kino 1:30 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut „NIEDZIELA NA ŻYWO” 4:45 Kawa na ławę 5:55 Loża prasowa 6:50 EWA EWART POLECA: Dokument w TVN24 8:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 9:45 Kadr na kino 10:00 Fakty po południu PASMO „WIECZÓR” 12:00 Serwis informacyjny, pogoda 12:35 Ranking Mazura 13:10 Serwis informacyjny 13:20 Fakty po Faktach

14:00 Kawa na ławę 15:00 Loża prasowa 16:00 Szkło kontaktowe 17:00 Dzień po dniu PASMO „PROGRAM POWTÓRKOWY” 18:00 Fakty po Faktach 18:45 Kawa na ławę 20:00 Nowa Maja w ogrodzie 20:20 Akademia ogrodnika 20:35 Loża prasowa 21:35 Szkło kontaktowe 22:30 Nowa Maja w ogrodzie 22:50 Akademia ogrodnika 22:55 Kawa na ławę

TV POLONIA 0:00 Zrujnowani odbudowani; magazyn 0:30 Opowieści weekendowe: Dusza śpiewa; film TVP; reż.: Krzysztof Zanussi 1:30 Pytanie na śniadanie - pobudka - w tym Pogoda Flesz; Na żywo 5:20 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 4 5:25 Ziarno; magazyn 5:55 Między ziemią a niebem; Na żywo 6:00 Anioł Pański; Transmisja z Watykanu; Na żywo 6:15 Między ziemią a niebem; Na żywo 6:50 Słowo na niedzielę - Drugi syn, opamiętanie i prawdziwy Bóg; reż.: Mateusz Pleskacz 7:00 Transmisja Mszy Świętej - z kościoła pw.

Opatrzności Bożej we Wrocławiu, Na żywo 8:15 Alternatywy 4 - odc. 4/9 - Profesjonaliści; serial komediowy TVP; reż.: Stanisław Bareja; wyk.: Roman Wilhelmi, Gustaw Lutkiewicz, Wojciech Pokora, Bronisław Pawlik, Kazimierz Kaczor, Bożena Dykiel, Bolesław Płotnicki, Jerzy Kryszak, Zdzisław Rychter, Ryszard Pietruski 9:20 KULISY serialu Alternatywy 4 - Jerzy Kryszak 9:30 Okrasa łamie przepisy - Kuchnia polska.

Leśna kuchnia orawska.; magazyn kulinarny; reż.: Tomasz Rostworowski

10:05 Informacje kulturalne 10:20 Tu Polonia w USA - Parada Pułaskiego - 5 10:30 Polacy to wiedzą! - odc. 66; teleturniej; reż.: Szymon Łosiewicz, Michał Madaliński 11:00 Teleexpress; Na żywo 11:20 Dookoła świata 11:55 Polonia 24 - weekend 12:15 Parada Pułaskiego 2023; relacja, Na żywo

18:35 Wyjazd służbowy; film TVP; reż.: Jerzy Andrzej Piotrowski; wyk.: Jerzy Kamas, Ewa Wiśniewska, Ferdynand Matysik, Hanna Stankówna, Marek Piwowski, Jolanta Lothe, Maciej Rayzacher, Kazimierz Kaczor

Parada Pułaskiego

19:30 Wiadomości 20:00 Pogoda 20:03 Sport 20:10 Zabić Sekala (Je treba zabit Sekala); dramat obyczajowy kraj prod. Polska, Czechy, Francja, Słowacja (1998); reż.: Vladimir Michalek; wyk.: Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Agnieszka Sitek, Jiri Bartoska, Vlasta Chramostova, Josef Somr, Ludovit Cittel 22:00 Polonia 24 - weekend 22:30 Kulturalni PL - (654); magazyn; reż.: Karolina Bendera 23:30 Midnight News 0:00 Zakończenie dnia

Wyjazd służbowy 14:00 Wiadomości 14:35 Pogoda 14:40 Sport; Na żywo 14:50 Ojciec Mateusz s.XXIX - Odc. 371 (Ojciec Mateusz s. XXIX, odc. 3) Ostatni dzwonek; serial kryminalny TVP; reż.: Radosław Dunaszewski; wyk.: Artur Żmijewski, Piotr Polk, Edyta Olszówka, Bartłomiej Firlet, Rafał Cieszyński, Hanna Śleszyńska, Aleksandra Górska, Alźbeta Lenska, Mariusz Zaniewski, Agata Bykowska

TVP INFO Ojciec Mateusz 15:45 Gwiazdy; film fabularny; reż.: Jan Kidawa - Błoński; wyk.: Mateusz Kościukiewicz, Sebastian Fabijański, Karolina Szymczak, Magdalena Cielecka, Eryk Lubos 17:30 Słownik polsko@polski - talk-show prof. Jana Miodka (582); reż.: Witold Świętnicki 18:00 Midnight News; Na żywo

Redakcja nie odpowiada za zmiany programów oraz godzin ich nadawania

1:14 Pogoda Info; Na żywo 1:30 Serwis Info Poranek; Na żywo 1:35 Wstaje dzień; Na żywo 1:45 Demaskatorzy; magazyn 2:00 Serwis Info Poranek; Na żywo 2:22 Pogoda Info; Na żywo 2:30 W Kontrze; magazyn; Na żywo 3:10 Magazyn śledczy Anity Gargas 3:36 Serwis Info Poranek; Na żywo 3:50 Woronicza 17; Na żywo 4:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 5:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

5:53 Pogoda Info; Na żywo 6:00 Czym żyje świat Extra; magazyn 6:15 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 6:30 Caput Mundi czyli Pępek Świata; magazyn 6:42 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 6:53 Pogoda Info; Na żywo 6:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 7:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 7:53 Pogoda Info 7:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 8:29 Dla niesłyszących - Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 8:52 Pogoda Info 8:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 9:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 10:00 Okiem Wiary; magazyn 10:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 11:00 Dla niesłyszących - Teleexpress; Na żywo 11:15 Dla niesłyszących - Teleexpress Extra; Na żywo 11:30 Dla niesłyszących - Teleexpress na deser 11:45 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo 12:00 Dla niesłyszących - Panorama; Na żywo 12:19 Studio Zachód; magazyn; Na żywo 12:45 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 13:30 Dla niesłyszących - Wiadomości; Na żywo 13:58 Dla niesłyszących - Gość Wiadomości; Na żywo 14:14 Minęła 20ta; pr. publicystyczny; Na żywo 15:00 Gdzie jest Pan Cogito?; magazyn 15:50 Strefa starcia; pr. publicystyczny; Na żywo 16:55 INFO Wieczór; Na żywo 17:55 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo 18:03 Wiadomości 18:31 Gość Wiadomości 18:46 Czym żyje świat Extra; magazyn 19:06 Pogoda Info 19:20 Woronicza 17 20:35 Minęła 20ta; program publicystyczny 21:24 Pogoda Info 21:35 I nie widziałem ich więcej żywych; reż.: Mirosław Basaj 22:25 Magazyn śledczy Anity Gargas 22:55 Caput Mundi czyli Pępek Świata; magazyn 23:13 Agrobiznes - podsumowanie

86. PARADA PUŁASKIEGO

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

40 lat temu padł ostatni klaps na planie jednego z najbardziej kultowych seriali PRL-u. Dlaczego na jego telewizyjną premierę widzowie musieli czekać aż kilka lat?

aluzja Malewskiego (Wiesław Gołas) do Katynia.

Polska w soczewce

Zawzięta walka o serial opłaciła się

ALTERNATYWY 4

- więcej niż komedia

K

ulisy uwielbianej przez widzów produkcji są niemal tak burzliwe, jak losy mieszkańców serialowego bloku.

Wszystko przez szczególnie niespokojny czas, w którym powstawała produkcja.

Wiatr zmian

Na pomysł stworzenia serialu o zabawnych perypetiach mieszkańców jednego z nowo wybudowanych warszawskich bloków scenarzyści Maciej Rybiński i Janusz Płoński, wpadli

WEEKEND 15

jeszcze w latach 70. – Maciek i ja napisaliśmy na dwóch, trzech kartkach historyjkę zatytułowaną „Nasz dom” i posłaliśmy ją do telewizji, ale nikt się do nas nie odezwał – wspominał później Płoński. – Ale po dwóch latach zmienił się szef redakcji filmowej i znalazł to gdzieś w szufladzie.

Odszukał nas, podpisaliśmy umowę i z ogromną radością zaczęliśmy pisać scenariusz „Naszego domu”, bo wciąż tak brzmiał tytuł.

Na korzyść twórców z pewnością wpłynął fakt, że był to czas narodzin Solidarności, kiedy na blokowaną wcześniej przez władzę twórczość za-

częto patrzeć znacznie przychylniej.

Niestety atmosfera w kraju wkrótce znów miała się diametralnie zmienić. Zdjęcia do serialu rozpoczęto tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego, szybko więc musiały zostać zawieszone. Ostatecznie można je było ukończyć dopiero dwa lata później.

Twórcy musieli jednak stawić czoła także innym wyzwaniom.

Ukryte przesłanie

Serial „Alternatywy 4” pod płaszczykiem pozornie niewinnej opowieści o codzienności mieszkańców warszawskiego Ursynowa przemy-

cił zjadliwą satyrę na ówczesną władzę i trudne realia życia u schyłku PRL-u. Jego twórcy świetnie zdawali sobie sprawę, że takie ukazanie polskiej rzeczywistości nie spodoba się cenzurze. Wpadli więc na pewien zaskakujący pomysł – wiedząc, że pewne fragmenty produkcji i tak zostaną usunięte, postanowili naszpikować ją wyraźnie kontrowersyjnymi scenami i dialogami, by odciągnęły one uwagę od treści, na których scenarzystom zależało naprawdę. Dzięki temu uwadze cenzury umknęło wiele umiejętnie zawoalowanych treści, jak choćby

jej twórcom. Widzowie od razu go bowiem docenili, w dużej mierze dlatego, że mogli znaleźć w nim dobrze znane sytuacje i problemy. Nie bez znaczenia był tu pomysł, by w jednym bloku umieścić bohaterów reprezentujących cały przekrój polskiego społeczeństwa. Profesor Dąb-Rozwadowski (Mieczysław Jan Voit) czy docent Furman (Wojciech Pokora) mijali się tu na korytarzu z robotnikiem Kotkiem (Kazimierz Kaczor), śpiewaczką Kalińską-Kubiak (Halina Kowalska) czy dozorcą Aniołem (Roman Wilhelmi). Stąd też wybór padł na Ursynów. – Nie było w innych dzielnicach Warszawy domów, w którym mieszkałoby tylu różnorodnych lokatorów - tłumaczył Janusz Płoński.

O skali sukcesu najlepiej świadczy fakt, że swojej popularności serial nie stracił nawet po upadku komunizmu.

W 2005 r. serialowa fikcja stała się rzeczywistością, jednak z ulic Ursynowa otrzymała nazwę Alternatywy na cześć dzieła Barei.

AHP NIEDZIELA 12.25 TVP SERIALE

PONIEDZIAŁEK

ITVN 1:30 Fakty - program informacyjny 1:55 Pogoda 2:00 Uwaga! - magazyn interwencyjny 2:15 Doradca smaku - program kulinarny 2:20 Megatransporty 2 - program rozrywkowy 2:55 Rozmowy w toku - program obyczajowy 3:40 Miasto Kobiet - program publicystyczny 4:25 Zagadki losu 2 - serial fabularno-dok.

5:10 39 i pół 3 - serial komediowy 5:55 Szadź 3 - serial kryminalny 6:40 Ukryta prawda - serial fabularno-dok.

7:25 Ukryta prawda - serial fabularno-dok.

8:10 Zapisane w gwiazdach - serial fabularno-dokumentalny 8:55 Doradca smaku - program kulinarny 9:00 Dzień Dobry TVN - magazyn 12:00 Co za tydzień - program rozrywkowy 12:25 Dziewczyny z Hollywood - pr. rozrywkowy 12:35 Misja KOBIETA - program lifestylowy 13:00 Fakty - program informacyjny, live 13:35 Szpital - serial fabularno-dokumentalny 14:20 Prawo Agaty 5 - serial obyczajowy 15:10 Singielka - serial obyczajowy 15:35 Doradca smaku - program kulinarny 15:40 Tak smakuje dziękuję - program kulinarno-rozrywkowy 16:05 Kuchenne rewolucje 27 - program kulinarno-rozrywkowy 16:50 Co za tydzień - program rozrywkowy 17:15 Szpital - serial fabularno-dokumentalny 18:00 Singielka - serial obyczajowy 18:30 Detektywi - serial fabularno-dokumentalny 19:15 Ukryta prawda - serial fabularno-dok.

20:00 Fakty - program informacyjny 20:30 Pogoda 20:40 Kropka nad i - magazyn 21:05 Uwaga! - magazyn interwencyjny 21:20 Na Wspólnej 21 - serial obyczajowy 21:55 Doradca smaku - program kulinarny 22:00 Papiery na szczęście - serial obyczajowy 22:30 Pati - serial kryminalny 23:25 Kuchenne rewolucje 23

0:10 Rzeczy, których nie nauczył mnie ojciec 2 - program obyczajowy 0:35 Dziewczyny z Hollywood - pr. rozrywkowy 0:45 39 i pół 3 - serial komediowy

POLSAT 1 0:00 Nasz Nowy Dom, odc.220 0:45 Górale, odc.148 1:10 Sekrety rodziny, odc.138 Dzięki Bogu 2:00 Gliniarze, odc.805 Fanty 2:45 Policjantki i Policjanci, odc.982 3:30 Pielęgniarki, odc.180 4:15 Malanowski i Partnerzy, odc.789 Czerwona walizka 4:40 Malanowski i Partnerzy, odc.790 Uchodźca 5:30 Chłopaki do wzięcia, odc.326 5:55 Świat według Kiepskich, odc.584 Lady Strzygoń 6:20 Świat według Kiepskich, odc.585 Święta kluska 6:45 Disco Gramy, odc.5318 7:30 Dlaczego ja?, odc.1092 Właścicielka pracowni florystycznej odkrywa, kto stoi za śmiercią jej ukochanego męża 8:15 Sekrety rodziny, odc.138 Dzięki Bogu 9:00 Malanowski i Partnerzy, odc.626 Srebrne gody 9:20 Więzienie, odc.5 9:45 Nasz Nowy Dom, odc.220 10:30 Górale, odc.148 10:50 Górale, odc.163 11:15 #JesteśmyDlaDzieci, odc.157 11:50 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.12 12:35 Trudne sprawy, odc.1147 Bezdomna miłość 13:20 Policjantki i Policjanci, odc.983 14:05 48H. Zaginieni, odc.100 Klub w podziemiach 14:55 Wydarzenia 15:25 Gość Wydarzeń 15:55 Pierwsza miłość, odc.3650 16:30 Świat według Kiepskich, odc.426 Piętnaście minut

16:55 Dlaczego ja?, odc.1093 Młody mężczyzna zostaje wplątany w intrygę niebezpiecznej stręczycielki 17:40 Na ratunek 112, odc.766 Idol 18:05 Trudne sprawy, odc.1147 Bezdomna miłość 18:55 Policjantki i Policjanci, odc.983 19:40 Gliniarze, odc.805 Fanty 20:30 Wydarzenia wieczorne 21:05 Interwencja, odc.5252 21:20 Pierwsza miłość, odc.3650 21:55 Świat według Kiepskich, odc.426 Piętnaście minut 22:15 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.12 22:55 #JesteśmyDlaDzieci, odc.157 23:30 Górale, odc.163 23:50 Chłopaki do wzięcia, odc.325

TVN 24 PASMO „WSTAJESZ I WIESZ” 0:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 1:30 Rozmowa Piaseckiego 2:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 3:55 Biznes PASMO „DZIEŃ NA ŻYWO” 4:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 4:55 Biznes 5:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 5:55 Biznes 6:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 7:55 Biznes 8:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut 8:55 Biznes 9:00 15 NA ŻYWO 10:00 Fakty po południu PASMO „WIECZÓR” 12:00 Tak jest 13:15 Serwis informacyjny 13:30 Fakty po Faktach 14:00 Kropka nad i 14:30 Czarno na białym 15:00 Polska i Świat 16:00 Szkło kontaktowe 17:00 Dzień po dniu

17:40 Biznes PASMO „PROGRAM POWTÓRKOWY” 18:00 Fakty po Faktach 18:40 Kropka nad i 19:05 Tak jest 20:10 Nowa Maja w ogrodzie 20:30 Akademia ogrodnika 20:45 Szkło kontaktowe 21:40 Kropka nad i 22:05 Nowa Maja w ogrodzie 22:30 Akademia ogrodnika 22:40 Tak jest 23:25 Fakty po Faktach

TV POLONIA 0:00 Polacy to wiedzą! - odc. 66; teleturniej 0:30 Jerozolima świecka, Jerozolima niebieska; reportaż 0:50 Kalendarium Powstania Styczniowego 1863 - odc. 28; cykl dokumentalny 1:00 Przystanek slow food - odc. 6 sezon III - Anna Skowrońska i jej ekologiczne pstrągi; magazyn kulinarny

Przystanek slow food 1:30 Pytanie na śniadanie - pobudka; Na żywo 1:55 Pytanie na śniadanie; Na żywo 4:35 Panorama; Na żywo 4:40 Pytanie na śniadanie; Na żywo 5:10 Przystanek Ameryka - /86/; prod. USA 5:30 Barwy szczęścia - odc. 2830; serial obyczajowy TVP; reż.: Jacek Gąsiorowski; wyk.: Lesław Żurek, Marieta Żukowska, Andrzej Niemyt, Karina Seweryn, Marta Juras, Natalia Sierzputowska, Grzegorz Kestrane, Anita Jancia Prokopowicz, Marta Dąbrowska, Wiktoria Gąsiewska

6:00 Wiadomości; Na żywo 6:15 Ojciec Mateusz s.XXIX - Odc. 371 (Ojciec Mateusz s. XXIX, odc. 3) Ostatni dzwonek; serial kryminalny TVP; reż.: Radosław Dunaszewski; wyk.: Artur Żmijewski, Piotr Polk, Edyta Olszówka, Bartłomiej Firlet, Rafał Cieszyński, Hanna Śleszyńska, Aleksandra Górska, Alźbeta Lenska, Mariusz Zaniewski, Agata Bykowska 7:05 Zaklęty Dwór - odc. 3/7 W siedzibie upiora; serial TVP; reż.: Antoni Krauze; wyk.: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Danuta Kowalska, Krzysztof Różycki, Wiesław Wójcik 8:00 Audycja 8:25 Literackie Wilno 9:00 Wiadomości; Na żywo 9:20 ALCHEMIK - Koło od roweru, odc. 99; magazyn 9:35 Laboratorium alchemika - Piana. Piana zbadana; program edukacyjny; reż.: Konrad Aksinowicz, Konrad Aksinowicz 9:40 Mrówki górą! Sekretne życie roślin. - odc.

7 Jeż; magazyn przyrodniczy; reż.: Katarzyna Urbańska 10:00 Korona królów. Jagiellonowie - odc. 57; telenowela historyczna TVP; reż.: Piotr Fiedziukiewicz, Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Łukasz Wiśniewski; wyk.: Sebastian Skoczeń, Radosław Pazura, Jakub Wieczorek, Milena Staszuk, Marcin Piętowski, Bogdan Kalus, Jacek Kopczyński, Dariusz Toczek, Maria Gładkowska, Agnieszka Wagner 10:30 Barwy szczęścia - odc. 2830; serial obyczajowy TVP 11:00 Teleexpress; Na żywo 11:20 Słownik polsko@polski - talk-show prof. Jana Miodka (583); reż.: Witold Świętnicki 11:55 INFO V4+ 12:15 Polacy Światu; magazyn 12:30 Informacje kulturalne; Na żywo

Redakcja nie odpowiada za zmiany programów oraz godzin ich nadawania

12:45 Ci cholerni Polacy. Lotnictwo polskie 1939 - 1945 - odc. 6 Rendez - Vous z Adolfiakami; reż.: Grzegorz Styła 13:05 Gra słów. Krzyżówka - /761/; teleturniej 13:30 Wiadomości; Na żywo 14:05 Pogoda 14:10 Sport; Na żywo 14:20 Dom - odc. 24/25 - Droga na skróty; serial TVP; reż.: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki; wyk.: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski 16:05 Polonia 24; Na żywo 17:00 Szansa na sukces. Opole 2024 - odc. (1) Dżem; widowisko muzyczne 18:00 Midnight News; Na żywo 18:35 Gra słów. Krzyżówka - /761/; teleturniej 19:00 Ola Polonia - Polacy w Brazylii i Ameryce Południowej - /133/; mag. kraj prod. Niemcy 19:20 Polacy Światu; magazyn 19:30 Wiadomości 20:00 Pogoda 20:05 Sport 20:10 Polonia 24 21:05 Ojciec Mateusz s.XXIX - Odc. 371 (Ojciec Mateusz s. XXIX, odc. 3) Ostatni dzwonek; serial kryminalny TVP 21:55 Sądy, przesądy - Rozróby u Kuby; mag. publicystyczny; reż.: Jarosław Rybicki 22:45 Sądy, przesądy - W Powiększeniu; mag. publicystyczny; reż.: Jarosław Rybicki 23:30 Midnight News 0:00 Zakończenie dnia

TVP INFO 6:00 INFO Raport; Na żywo 7:20 INFO Kultura; Na żywo 7:29 Serwis Info Dzień; Na żywo 7:53 Pogoda Info 7:59 Serwis Info Dzień; Na żywo 8:29 Serwis Info Dzień; Na żywo 8:53 Pogoda Info

ALTERNATYWY 4

foto TVP (2)

2 października 2023 8:59 Dla niesłyszących - Serwis Info Dzień; Na żywo 9:29 Info Dzień; Na żywo 10:45 INFO Kultura; Na żywo 10:50 Info Dzień; Na żywo 11:00 Dla niesłyszących - Teleexpress; Na żywo 11:15 Dla niesłyszących - Teleexpress Extra; Na żywo 11:30 Dla niesłyszących - O co chodzi; magazyn publicystyczny; Na żywo 12:00 Dla niesłyszących - Panorama; Na żywo 12:20 Za czy przeciw; magazyn; Na żywo 12:55 Serwis Info Wieczór; Na żywo 13:19 Jak oni kłamią; magazyn; Na żywo 13:30 Dla niesłyszących - Wiadomości; Na żywo 13:58 Dla niesłyszących - Gość Wiadomości; Na żywo 14:14 Minęła 20ta; pr. publicystyczny; Na żywo 15:00 Resortowe Dzieci; cykl reportaży 15:30 Serwis Info Wieczór; Na żywo 15:43 Pogoda Info 15:50 W tyle wizji; pr. publicystyczny; Na żywo 16:25 Serwis Info Wieczór; Na żywo 16:30 W tyle wizji Extra; Na żywo 16:50 Jak oni kłamią; magazyn 17:00 INFO Wieczór; Na żywo 17:35 W akcji; Na żywo 17:55 Serwis Info Wieczór; Na żywo 18:03 Wiadomości 18:31 Gość Wiadomości 18:46 Jak oni kłamią; magazyn 19:07 Pogoda Info 19:15 Minęła 20ta; program publicystyczny 20:15 W tyle wizji; program publicystyczny 20:50 Serwis Info Wieczór 20:55 W tyle wizji Extra 21:18 Pogoda Info 21:26 Taśmy bezpieki - Pogrzeby pod lupą SB; reż.: Cezary Gmyz 21:57 Taśmy bezpieki - Kontrywiad PRL; reż.: Cezary Gmyz 22:36 Szczyńść Boże, Polsko! - Cz. 2; cykl dokumentalny; reż.: Mirosław Basaj 23:17 Agrobiznes 23:30 Zakończenie dnia

REKLAMA

SOBOTA–PONIEDZIAŁEK 30 WRZEŚNIA – 2 PAŹDZIERNIKA 2023

POLSKA I AMERYKA SOJUSZ W IMIĘ WOLNOŚCI

Witajcie w Polsce

Parada Pułaskiego w Nowym Jorku jest coroczną uroczystością, która odbywa się w pierwszą niedzielę października. Jest to jedna z największych imprez polonijnych w Stanach Zjednoczonych.

Parada jest okazją do uczczenia pamięci generała Kazimierza Pułaskiego, bohatera walk o niepodległość Polski i Stanów Zjednoczonych. foto SHUTTERSTOCK (3)

W trakcie Parady występują liczne zespoły polonijne, orkiestry i kapele. Na ulicach Nowego Jorku można również podziwiać pojazdy wojskowe, historyczne i współczesne.

Parada Pułaskiego jest okazją do świętowania polskości i promocji kultury polskiej w Stanach Zjednoczonych. Jest to również wydarzenie, które integruje polską społeczność w Nowym Jorku i na całym świecie.

Oficjalny partner

2 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Kocha Grzegorz Zasępa, red. nacz.

Super Expressu: – Pułaski, jak wiadomo, to jeden z naszych wielkich bohaterów narodowych, a dla Ameryki chyba jeszcze większy. Niestety tu, za oceanem, nie wszyscy wiedzą, że był Polakiem. Jak można to zmienić?

Prof. Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego: – Jest prawdą, że mamy olbrzymie zaległości jeśli chodzi o budowanie wizerunku Polski za granicą. To dotyczy nie tylko Pułaskiego, ale bardzo wielu osób czy zjawisk, elementów naszej historii, chociażby polskiej Solidarności. My staramy się to zmieniać. Mamy nowe instytucje, które się zajmują kształtowaniem wizerunku Polski za granicą, na przykład Polską Fundację Narodową, która zresztą w Stanach Zjednoczonych jest obecna. Współfinansowała powstanie Muzeum Ofiar Komunizmu, które znajduje się w centrum Waszyngtonu, niedaleko Białego Domu. Wspiera też regularnie tzw. Polskie Noce organizowane przez naszego koszykarza, byłego zawodnika NBA, Marcina Gortata. Staramy się ten problem zauważać i sukcesywnie tę rzeczywistość zmieniać.

– Drugi nasz polsko-amerykański bohater to Tadeusz Kościuszko.

Nie brak w USA jego pomników, ulic, czy mostów jego imienia…

– Jeżeli chodzi o Kościuszkę, wyprodukowaliśmy film fabularny o nim.

Pewnie na film zasługuje także Pułaski. Ministerstwo jednak nie wyręczy artystów. Warto zaznaczyć, że jedyne w Polsce Muzeum Pułaskiego, które się znaj-

duje w Warce, gdzie Pułaski się urodził, jest od 2018 roku współprowadzone, czyli współfinansowane, przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To była skromna placówka powiatowa, a teraz jest poważne muzeum, o randze, można powiedzieć, narodowej, z sukcesami frekwencyjnymi, z ciekawymi wystawami, programem edukacyjnym. Natomiast jest prawdą, że Polska wciąż nadrabia zaległości w budowaniu naszego wizerunku za granicą. Zaległości z czasów PRL, ale także III RP. Nie mamy takiej machiny wizerunkowej jak np. Niemcy. Ale działamy. Instytut Adama Mickiewicza, inna nasza instytucja, która zajmuje się promocją kultury za granicą, zrealizowała np. wśród campusów amerykańskich konkurs na musical o Ignacym Janie Paderewskim. Zwycięski projekt był później wystawiany w Poznaniu i w Warszawie. Ogromnie dużo robi także przywołana wcześniej Polska Fundacja Narodowa. W Polsce stacjonuje ok. 10 tysięcy amerykańskich żołnierzy. Są oni objęci programem „Zwiastun”, który polega na udziale tych żołnierzy w wydarzeniach związanych z polską historią, wizytach w instytucjach kultury. Spotkałem ich chociażby 1 sierpnia na Powązkach czy na polskiej defiladzie wojskowej 15 sierpnia. Regularnie odwiedzają też Warkę. Wtedy dowiadują się, że znany im z USA Casimir Pulasky był Kazimierzem Pułaskim – polskim szlachcicem i bohaterem.

– Do Fundacji jeszcze przejdziemy. Pan wspomniał o Paderew-

Prof. Piotr Gliński minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz zarząd województwa podkarpackiego – marszałek Władysław Ortyl i wicemarszałek Bogdan Romaniuk podczas uroczystości podpisania umowy o potrzebie ochrony pamięci o heroicznych postawach Polaków w siedzibie Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowe

foto DAREK DELMANOWICZ/PAP (3), WWW.GOV.PL

m Polskę

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

WITAJCIE W POLSCE 3

nie o muzea, archiwa i biblioteki Jakie działania podejmuje rząd RP na Zachodzie, ale także zabytki pamiątki polskie w różnych zakątw budowaniu pozytywnego wizerunku ikach globu. Wspieramy ponad 30 Polski? Czy polskość jest nadal atrakcyjna instytucji na całym świecie, m.in.

Instytut Piłsudskiego w Nowym i piękna? Co może zrobić każdy Polak Jorku czy Muzeum Polskie w Chicago. Przeprowadziliśmy nowedla promocji swojej ojczyzny? lizację ustawy, która pozwoli na stałe finansować niektóre z nich Na te oraz inne pytania odpowiada bezpośrednio z budżetu państwa.

Dotychczas mogliśmy to robić tyl- z jachtu, podobnie jak z programu czas polskim socjologiem, Stefanem prof. Piotr Gliński, minister kultury ko poprzez granty i programy, tak „Zwiastun”. Dzięki niemu 10 tysię- Nowakiem, postanowili zorganizoi dziedzictwa narodowego, w rozmowie było i jest np. w przypadku Instytu- cy amerykańskich żołnierzy pozna- wać program dla – przepraszam za tu Sikorskiego, Maissons Laffitte je polską historię. słowo – dobrze zapowiadających z Grzegorzem Zasępą, redaktorem czy POSK. Teraz będziemy mogli – No dobrze, poznają i co potem się polskich socjologów średniego robić to systemowo i bezpośrednio z tą wiedzą robią? pokolenia, którzy dobrze rokują, naczelnym „Super Expressu”. z budżetu. Pierwszą taką instytu- – Jak to, co? Stają się w pewien spo- a jednocześnie nie mogli jeździć

skim, pewnie pan wie, że był on jednym z inicjatorów Parady Pułaskiego w Nowym Jorku. Jak pan myśli, jak to się stało, że od 85 lat udaje się Polakom rokrocznie zmobilizować tysiące ludzi i organizować Paradę w centrum świata, bo takim jest 5 aleja. Że swoją polskość manifestują nawet potomkowie emigrantów dziewiętnastowiecznych…

– Bo polskość jest atrakcyjna i piękna. Parada jest wielką wartością i odwołuje się do tego właśnie, co nas łączy. Postawa amerykańskiej Polonii i jej zaangażowanie zasługuje na podziw. Spotkałem się niedawno z przedstawicielem Związku Podhalan w USA. Powiedział, że kolejne pokolenia żyjące w Ameryce, nawet jeśli zaczynają tracić kontakt z polskim językiem, to wciąż aktywnie działają w różnych polskich organizacjach, śpiewają w zespołach folklorystycznych, biorą udział w polonijnych imprezach. I to podtrzymuje ich polskość. Tożsamość jest ważna dla nas wszystkich, bo daje siłę wspólnocie narodowej, ale także poszczególnym jej członkom. Dzięki temu możemy rywalizować na świecie. A świat współczesny jest bardzo konkurencyjny. Żeby w tej konkurencji wygrywać, trzeba także dbać o polskość.

– Polacy mieszkający za granicą i posiadający polskie obywatelstwo mają prawo głosować. To wcale nie jest takie oczywiste jeśli chodzi o inne nacje. Czy powinno się zostawić Polonii możliwość brania udziału w wyborach?

– Oczywiście. Powinniśmy dążyć do tego, żeby jak najwięcej osób głosowało, bo głosują ci, którzy mają do tego także prawo formalne. Czyli są polskimi obywatelami. Każdy polski obywatel powinien móc głosować. Powiem nawet więcej: powinien głosować, bo to jest obywatel-

ski obowiązek. Oczywiście, każdy ma wolność podejmowania decyzji w tej kwestii. Natomiast moja opinia jest taka, że każdy powinien być zaangażowany.

– Wspomniał pan o Polskiej Fundacji Narodowej. Ona początki miała bardzo trudne, bardzo złą prasę w Polsce. Jak pan ocenia PFN z perspektywy kilku lat.

– Miała trudny start, ponieważ my jako Prawo i Sprawiedliwość, jako Zjednoczona Prawica, mieliśmy w ogóle bardzo trudny start.

To wynikało m.in. z tego, że druga strona, posiadając bardzo silne i agresywnie zaangażowane politycznie media, próbowała nas zniszczyć propagandowo. Także poprzez czarny PR za granicą. Nastąpiło coś takiego jak odmowa uznania wyników demokratycznych wyborów, odmówiono nam demokratycznej legitymacji, naszego mandatu.

To się odbiło także na Polskiej Fundacji Narodowej. Rzecz niebywała, że gdy my chcemy walczyć o polski wizerunek, budować instytucje, które są polską racją stanu, to jesteśmy atakowani bardzo silnie przez niektóre media, przez opozycję. Te środowiska często po prostu występują w imieniu interesu, co tu dużo mówić, zagranicznego, mówiąc delikatnie. Niemcy nie są zadowoleni, że Polska buduje takie podmioty jak Polska Fundacja Narodowa. Niemcy mają swoje fundacje, które w Polsce działają i to one – według nich – mają odgrywać główną rolę. Finansować na przykład działalność opozycji, tak jak ostatnio. Zresztą nie po raz pierwszy. Taka jest przykra rzeczywistość. My dopiero nadrabiamy stracone lata, budując własne instytucje.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego powołało na przykład także Instytut Polonika, który zajmuje się polskim dziedzictwem za granicą. Chodzi tu głów-

cją, współprowadzoną i systemowo finansowaną przez mój resort, będzie powołana w 1838 r. w Paryżu słynna Biblioteka Polska.

– PFN jest często krytykowany za zakup jachtu I Love Poland.

Uważa Pan, że ten projekt miał uzasadnienie?

– Zupełnie nie rozumiem tego ataku związanego z programem – pierwotnie – Mateusza Kusznierewicza.

To najwybitniejszy polski żeglarz sportowy, z bardzo dużym potencjałem wizerunkowym. Zgłosił się do PFN z projektem rejsu, który by sławił Polskę w portach całego świata. Stany Zjednoczone, Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania, ale także Francja, Hiszpania Włochy, wszystkie te państwa wykorzystują regaty do promowania swoich krajów. Miliony ludzi na całym świecie się tym interesują.

– Ale przyzna Pan, że to drogie przedsięwzięcia.

– Bardzo drogie. I dlatego Polska Fundacja Narodowa nie porwała się od razu na America`s Cup (najbardziej prestiżowe regaty na świecie – red) ale wystartowaliśmy z jachtem, który dotychczas wygrał już 11 różnych regat oceanicznych i wykształcił do żeglarstwa sportowego, oceanicznego, około tysiąca osób. Ci młodzi ludzie prowadzą dalej ten projekt. Ja nigdy na tym jachcie nie pływałem, bo przecież dopiero byłby wrzask, że polityk pływa sobie za publiczne pieniądze.

Widziałem go raz, w stoczni, kiedy był remontowany przez tych młodych żeglarzy. Oni sami przy tym pracowali. To naprawdę zaszczyt taki projekt wspierać, a wciąż słyszę krytyczne uwagi. Niektórzy nie rozumieją, że powrót Polski do morza polegał na wychowaniu morskim. Niedawno usłyszałem, że ten jacht wcale nie jest polski, bo nie został wyprodukowany w Polsce.

To jakby zarzucać Robertowi Kubicy, że nie jeździ Syrenką. Wytrzymujemy te ataki. Jestem dumny

sób ambasadorami Polski. Lepszymi niż niejeden dyplomata. Nie dość, że widzą, że Polska jest fajnym krajem, który łatwo pokochać, polubić, to mogą się jeszcze czegoś dodatkowo dowiedzieć, co jest związane z etosem żołnierskim, bo nasza historia jest pełna tego etosu. Poznając naszą historię, lepiej rozumieją naszą postawę – wobec Wschodu, Zachodu i różnych ingerencji w nasze sprawy wewnętrzne.

– Gdyby pan miał zachęcić Amerykanina do przyjazdu do Polski, to jak by Pan to zrobił?

– Po pierwsze bym powiedział, że jest to kraj o pięknej zróżnicowanej, gdzieniegdzie jeszcze pierwotnej przyrodzie. I podobnie pięknej kulturze, pełnej wolności i tolerancji. Ale podkreśliłbym także, że jest to najbezpieczniejsze obecnie miejsce w Europie. A dla Amerykanów może szczególnie ważne byłoby i to, że Polska jest krajem o wielkim sukcesie gospodarczym.

Mamy największy wzrost gospodarczy w ciągu ostatnich lat – 34 procent. To jest coś, co warto zobaczyć: jak Polska potrafi się tak rozwijać gospodarczo. Mimo pandemii, mimo wojny, mimo niekorzystnego politycznego kontekstu, polska gospodarka tak dobrze sobie radzi.

Dla Amerykanów biznes jest podstawą, więc to może być atrakcyjne. Piękne, wygodne drogi, zadbane miasteczka i wioski, umiarkowany klimat, wspaniałe inwestycje kulturalne, muzealne – zapraszamy!

– Pan dobrze zna Amerykę ?

– Niewiele brakowało, a zamieszkałbym w Stanach Zjednoczonych.

– Jak to?

– To taka amerykańska historia.

W latach 80. napisałem doktorat, który nie został wydany z przyczyn cenzuralnych. Była to kara za moją działalność opozycyjną. I pod koniec lat 80-tych dwóch słynnych amerykańskich profesorów, Seymour Martin Lipset i James Coleman, wraz z najwybitniejszym wów-

wcześniej za granicę. I załatwili w Fundacji Forda 6 stypendiów na trzech czołowych uniwersytetach amerykańskich. W ten sposób znalazłem się na Stanfordzie, jednym z najlepszych uniwersytetów na świecie. Mogłem tam zostać, bo były do tego warunki.

– I dlaczego Pan nie został?

– Bo za bardzo tęskniłbym za zapachem polskiego lasu (śmiech).

I pomyślałem też sobie tak: skoro nie zostałem za granicą w czasach PRL-u, którego nie znosiłem, to jak teraz mam zostawić Polskę, która wreszcie staje się wolna?

– Dla takiego młodego człowieka wyjazd do Ameryki w 1989 to musiało być przeżycie.

– Tak. Wylądowałem w San Francisco dokładnie 1 stycznia 1990 r.

Stypendium było bardzo przyjazne.

Na campusach amerykańskich, jak wiadomo, dostępnych jest tysiące możliwości. Tu można dosłownie wszystko. Jednocześnie przygotowałem przez te pół roku materiały do habilitacji, za którą później w Polsce dostałem prestiżową nagrodę im. Stanisława Ossowskiego. Tak, że ten mój wyjazd do USA przydał mi się także – ostatecznie – merytorycznie (śmiech).

– Nigdy pan nie żałował tego, że pan tam nie został?

– Nie, nigdy nie żałowałem. Myślę, że u mnie to też jest kwestia charakteru. Ja jestem bardzo związany z Polską, nieprzypadkowo zostałem politykiem, nieprzypadkowo zajmowałem się zawodowo i w inny sposób sprawami publicznymi, społecznymi. Nie miałem takiego genu, żeby chcieć tam zostać.

Miałem wielu przyjaciół, którzy zawsze chcieli wyjechać i w różnych falach imigracyjnych wyjechali. Jestem z takiego pokolenia, które bardzo krwawiło, pół klasy szkolnej znalazło się w Australii czy w Stanach. I mam wielki szacunek dla ich wyborów. Ale ja podjąłem inną decyzję.

4 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Muzeum Kazimierza Pułaskiego w Warce – obraz przedstawiający śmierć generała w bitwie pod Savannah

W czasie konfederacji barskiej Pułaski walczył w obronie Częstochowy

Pułaski w walce Stanów K

Kazimierz Pułaski – urodzony dowódca †

Kazimierz Pułaski (1745- 1779), jeden z najwybitniejszych polskich dowódców wojskowych, był zagorzałym patriotą i zwolennikiem wolności. W 1771 roku, w czasie konfederacji barskiej, Pułaski był jednym z dowódców konfederatów, którzy planowali zamach na życie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Plan zamachu został udaremniony, a Pułaski został zmuszony do ucieczki z Polski.

Pułaski nigdy nie przyznał się do udziału w planach zamachu na króla, ale jego zaangażowanie w konfederację barską i antymonarchistyczne poglądy wskazują, że był gotów na taki krok. Należy pamiętać, że konfederacja barska była ruchem oporu przeciwko rosyjskiej interwencji w Polsce, a Pułaski był przekonany, że król Poniatowski współpracował z Rosjanami. W tym kontekście plan zamachu na króla można uznać za akt patriotyzmu i walki o wolność Polski.

Kazimierz Pułaski przybył do Ameryki w 1777 roku na zaproszenie francuskiego generała Lafayette’a, który był jego przyjacielem. Francuz był przekonany, że Pułaski może być cennym nabyt-

kiem dla armii amerykańskiej.

Pułaski jako ochotnik, wstąpił do Armii Kontynentalnej. Niemal z marszu wziął udział w bitwie pod Brandywine (11 września 1777 r.).

Mimo młodego wieku miał już spore doświadczenie bojowe oraz organizacyjne, w Polsce prowadził zaciągi, formował i szkolił oddziały.

Armia brytyjska pod dowództwem generała Williama Howe’a, zaatakowała wojska amerykańskie dowodzone przez generała Jerzego Waszyngtona. Amerykanie zostali zaskoczeni. Pułaski przybył na pole bitwy w ostatniej chwili, gdy armia amerykańska już się wycofywała.

Pułaski sformował oddział kawalerii i zaatakował Brytyjczyków od tyłu. Atak był niespodziewany i skuteczny. Udało mu się zmusić Brytyjczyków do wycofania się.

Dzięki swojej odwadze uratował życie Jerzego Waszyngtona, za co ten 15 września 1777 roku promował Pułaskiego na stopień generała brygady amerykańskiej kawalerii. „ Boston Gazette” z 2 października 1777 r. tak pisała o Pułaskim: „ Bardzo duża liczba francuskich oficerów brała udział w akcji. Markiz de la Fayette łączył młodość z odwagą, wykorzystując swe dobre uro-

Salonik w muzeum w Warce w dawnym pałacu Pułaskich

Popiersie Pułaskiego, Jasna Góra, Częstochowa

dzenie i miły charakter. Polski h r a b i a Pulaski z częścią lek kiej kawalerii podr o k u , jechał Pomnik i kopiec na rekobyła częścią kampostawiony na cześć gen. nesans panii jesiennej Kazimierza Pułaskiego w 150. rocznicę jego śmierci pod pozywojny o niepodle1926 roku w Krynicy cje wroga”. głość Stanów ZjedPułaski noczonych. Pułaski był p r z eko dowodził w niej 200-osonany, że polscy bowym oddziałem kawalerii emigranci mogą przyw składzie armii amerykańskiej, czynić się do zwycięstwa Ameryka- dowodzonej przez generała Jerzenów. Zaproponował sformowanie go Waszyngtona. Zaatakował bryoddziału kawalerii złożonego z pol- tyjskie tyły, zmuszając Brytyjczyskich żołnierzy. Kongres wyra- ków do wycofania się z pola bitwy. ził zgodę na tę propozycję i 13 Atak Pułaskiego był skuteczny, ale sierpnia 1777 roku Pułaski został nie przyniósł ostatecznego zwycięmianowany generałem brygady stwa Amerykanom. Bitwa pod Geri otrzymał dowództwo nad Legio- mantown zakończyła się remisem. nem Pułaskiego. Legion składał Kazimierz Pułaski zginął kilka się z 200 żołnierzy lekkiej piecho- dni później w bitwie pod Savannah ty i 68 ułanów. Był dobrze wyszko- 11 października 1779 roku. Pułaski lony i wyposażony. Pułaski był dowodził szarżą kawalerii i otrzyutalentowanym dowódcą i jego mał postrzał w brzuch. W tamtych oddział szybko zyskał uznanie czasach taka rana zazwyczaj była w armii amerykańskiej. śmiertelna. Wdało się zakażenie Bitwa pod Germantown, która i Pułaski zmarł w męczarniach miała miejsce 4 października 1777 dwa dni później.

azimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko to dwaj polscy bohaterowie walki o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Obaj przybyli do Ameryki wkrótce po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości. Kościuszko był głównym inżynierem armii amerykańskiej – Jego fortyfikacje odegrały kluczową rolę w zwycięstwie Amerykanów nad Brytyjczykami. Pułaski został generałem kawalerii amerykańskiej. Zorganizował i dowodził Legionem Pułaskiego, który walczył w bitwach pod Brandywine, Germantown i Savannah i stał się zalążkiem amerykańskiej kawalerii.

ADRIANNA OSTASZEWSKA

Popiersia Pułaskiego i Kościuszki, bohaterów dwóch narodów, w muzeum w Warce

WITAJCIE W POLSCE 5

www.usa.se.pl

Ta d e u s z Kościuszko (1746- 1817) zdobył wykształcenie inżynierskie w Szkole Rycerskiej w Warszawie, którą ukończył w 1769 roku.

Szkoła założona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, przygotowywała kadry oficerskie dla Wojska Polskiego. W jej programie znajdowały się przedmioty z zakresu inżynierii wojskowej, takie jak fortyfikacja, artyleria i budownictwo. Kościuszko wyróżniał się w nauce i był jednym z najlepszych uczniów szkoły.

†

Franciszek Smuglewicz, Przysięga Kościuszki na Rynku w Krakowie, 1794 r.

Tadeusz Kościuszko – żołnierz i inżynier Kopiec Kościuszki w Krakowie

Pomnik Kościuszki w West Point,...

...w Detroit,... ...i w Waszyngtonie

Po ukończeniu Szkoły Rycerskiej, Kościuszko wyjechał na studia zagraniczne. W latach 1770-1774 studiował w Akademii Inżynieryjnej w Paryżu. Zdobył tam wiedzę z zakresu inżynierii cywilnej: budownictwa, hydrauliki i urbanistyki. Wiedzę pogłębiał m.in. w Akademii Wojskowej Szwoleżerów Gwardii Królewskiej w Wersalu pod Paryżem, której profesorem był Didier-Gregoire Trincano, autor nowatorskiej idei fortyfikacji, odmiennej od powszechnie obowiązującej koncepcji bastionowej.

Tadeusz Kościuszko przybył do Ameryki w sierpniu 1776 roku. Przyjechał do Filadelfii, gdzie został mianowany głównym inżynierem armii amerykańskiej. Wkrótce Kościuszko pracował nad fortyfikacją Filadelfii, która była wówczas głównym ośrodkiem politycznym kolonistów. Jak to się stało, że młody wojskowy, który nie znał angielskiego, ani nie miał doświadczenia w wojnie dostał tak odpowiedzialne stanowisko?

Kościuszko miał szczęście, że udało mu się skontaktować z Benjaminem Franklinem. Ten dogłębnie przeegzaminował młodego oficera. Kościuszko musiał wykazać się wiedzą m.in. z zakresu inżynierii wojskowej i fortyfikacji. Franklin był pod wrażeniem wiedzy Kościuszki i polecił go do pracy na rzecz Pensylwańskiego Komitetu Bezpieczeństwa. Franklin, genialny samouk-konstruktor, był jednym z najbardziej wpływowych ludzi w Ameryce i jego poparcie pomogło Kościuszce zdobyć pozycję głównego inżyniera armii amerykańskiej.

Franklin darzył wielkim szacunkiem Kościuszkę. W liście do Thomasa Jeffersona z 1778 roku napisał: „ Kościuszko jest jednym z tych ludzi, którzy mają w sobie wszystko, co niezbędne do

K. G. Schweikart, Portret Tadeusza Kościuszki, 1802 r.

bycia wielkim człowiekiem”.

Zaplanowane izrei zrealizowane przez Kościuszkę fortyfikacje były kluczowe dla zwycięstw Amerykanów w wielu bitwach, w tym w bitwie pod Saratogą w październiku 1777 r., która uważana jest za zwrotny punkt w wojnie o niepodległość. Kościuszko zaprojektował system umocnień i szańców, który pozwolił Amerykanom powstrzymać natarcie Brytyjczyków na rzekę Hudson. To zwycięstwo zachęciło Francuzów do przystąpienia do wojny po stronie Amerykanów. Do najsłynniejszych fortyfikacji Kościuszki zalicza się te w Ticonderoga, West Point i właśnie w Saratodze.

Tadeusz Kościuszko szybko awansował w armii amerykańskiej. W 1777 roku został mianowany generałem brygady i objął dowództwo Fortu Ticonderoga.

Zaprojektował i wybudował nowe fortyfikacje. W 1778 roku Kościuszko objął dowództwo Fort West Point. Był on kluczowy punktem strategiczny i jego zdobycie przez Brytyjczyków mogło zakończyć wojnę. Kościuszko zaprojektował i wybudował nowe fortyfikacje, które umocniły obronę fortu.

Rok później Kościuszko wziął udział w bitwie pod Saratogą, która zakończyła się zwycięstwem Amerykanów.

Odegrał kluczową rolę w zwycięstwie Amerykanów, dowodząc artylerią.

Jego zasługi zostały docenione przez Kongres Stanów Zjednoczonych, który przyznał mu tytuł generała i nadał mu grunty w Wirginii. Gdy tylko otrzymał zaległy żołd od Kongresu, przeznaczył pieniądze na wykupienie i wykształcenie czarnoskórych mieszkańców nadanej mu ziemi.

Kościuszko był głęboko przekonany o potrzebie wolności i demokracji. Zaangażowanie młodego oficera w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych było wyrazem jego ideałów, którymi nasiąknął podczas nauki w przedrewolucyjnym Paryżu. Kościuszko wierzył, że wszyscy ludzie są równi i mają prawo do wolności. Powrócił do rodzinnego majątku na Litwie, gdzie ograniczył pańszczyznę chłopom, a kobiety zwolnił z obowiązku pracy na rzecz dworu.

Kościuszko w liście do siostry, Anny Estkowej pisał w 1792 roku, że trzeba „pamiętać zawsze, że w naturze wszyscy równi jesteśmy, że bogactwa i wiadomości czynią tylko różnicę”.

foto KRZYSZTOF CHOJNACKI/EAST NEWS (2), HENRYK BIELAMOWICZ/CC BY-SA 4.0, MAREK BARCZYŃSKI , DOMENA PUBLICZNA (2), MONKPRESS/EAST NEWS, KRZYSZTOF WÓJCIK/FORUM, YOUTUBE/WEST POINT-THE U.S. MILITARY ACADEMY, MIKE RUSSELL/CC BY-SA 4.0, SHUTTERSTOCK (2)

i Kościuszko o wolność Zjednoczonych 30 września – 2 października 2023

6 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Pułkownik Ryszard Kukliński i generał Wojciech Jaruzelski w lutym 1980 r.

Matejko

Ryszard Kukliński – Polak, który pomógł USA pokonać Związek Sowiecki

W

1964 roku Ryszard Kukliński Ryszard ( 1930 – Kukliński 20 0 4) zost a ł – pośmiertnie skierowany do nominowany pracy w Zarząna generała dzie Operacyjnym brygady Sztabu Generalne(2016 r.) go LWP, gdzie zajmował się planowaniem operacyjnym.

Miał tam dostęp do tajnych dokumentów Układu Warszawskiego, w tym do planów wojny przeciwko NATO. no -technicznej potędze państw komunistycznych.

†

Przerażająca wiedza

Plany te przewidywały agresję wojsk Układu Warszawskiego na kraje NATO. Kukliński był przekonany, że gdyby doszło do wojny, Polska zostałaby zniszczona. „Wiedza o tym, co miało się stać, gdy zacznie się wojna, była przerażająca” – mówił Kukliński. Dlatego też postanowił działać na rzecz powstrzymania konfliktu.

W 1972 roku polski ofic er n aw i ą z a ł kont a k t z amerykańskim wywiadem. Otrzymuje kryptonim Jack Strong i zaczyna systematycznie przekazywać informacje. Przez kolejne 9 lat przekazał Amerykanom 40 tys. stron tajnych dokumentów Układu Warszawskiego, w tym plany wojenne, informacje o rozmieszczeniu wojsk i obron-

Twarde negocjacje

W 1986 roku na szczycie Stamy Zjednoczone – Związek Sowiecki w Reykjaviku, prezydent Ronald Reagan przedstawił propozycję całkowitego wyeliminowania rakiet średniego zasięgu (SSM) z Europy. W zamian za to zgodził się na ograniczenie liczby rakiet międzykontynentalnych (ICBM) i pocisków balistycznych na okrętach podwodnych (SLBM).Gorbaczow początkowo przystał na propozycję Reagana, ale później wycofał się z niej, gdy Reagan zażądał wycofania rakiet SS-20 z Europy Wschodniej. W rozmowach w Reykjavíku Reagan wykorzystał informacje od Kuklińskiego, aby podkreślić zagrożenie ze strony rakiet SS-20.

Kukliński przekazał Ame-

foto PAP/CAF, PIOTR GRZYBOWSKI, PAWEŁ WODZYŃSKI/EAST NEWS

Mapy, o których mówił prezydent Reagan, i medal CIA można zobaczyć w Muzeum Zimnej Wojny w Warszawie. rykanom mapy, które szczegółowo przedstawiały rozmieszczenie tych rakiet w Europie Wschodniej.Dzięki informacjom od Kuklińskiego Reagan był w stanie przedstawić Gorbaczowowi przekonujący argument. Szczyt w Reykjaviku był przełomem w zimnej wojnie. Po raz pierwszy dwa supermocarstwa zbliżyły się do porozumienia w sprawie ograniczenia broni jądrowej. Wpływ informacji od Kuklińskiego na ten proces był znaczący.

Uznanie zasług

W raporcie dla prezydenta Reagana dyrektor CIA William Casey pisał: „Nikt na świecie nie zaszkodził komunizmowi tak jak ten Polak”.

W uznaniu zasług Ryszard Kukliński otrzymał w 1982 roku od prezydenta Stanów Zjednoczonych Ronalda Reagana Distinguished Inteligence Medal, za wyjątkową służbę.

Ryszard Kukliński został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. AES

Z

asłynął jako malarz wielopostaciowych scen historycznych.

Jego pełne dynamiki, aranżowane w wyrafinowany sposób obrazy przepojone są namiętnym patosem.

Intensywne barwy, świetnie oddana faktura powierzchni, przemawiająca do wyobraźni fizjonomia postaci uczyniła go portrecistą polskiej dumy.

Jan Matejko w obiektywie Julesa Miena, przed 1883 r.

Jan Matejko (1838-†1893) urodził się w centrum Krakowa, mieszkał przez długie lata w kamienicy przy Floriańskiej 41, gdzie miał również pracownię. Już w młodym wieku traktowano go jako zasłużonego dla sztuki i otaczano nimbem wielkiego artysty. Był poważny, nosił się jak dawniejsi mistrzowie. Zawsze zajęty, zafrasowany, chudy, z bródką, blady jak zagruntowane płótno. Ze skomplikowaną sytuacją małżeńską, spłacający długi brata, obarczony licznym potomstwem.

Artysta zmarł w wieku 55 lat, 1 listopada 1893 r., z powodu pęknięcia wrzodu żołądka.

EWA JABŁOŃSKA

Malarz wielkich i dobrych

Malując Matejko korzystał z rzetelnych źródeł historycznych: oglądał wykopaliska archeologów, jeździł na pola bitew, odwzorowywał z pasją muzealnika szczegóły strojów z epoki – od ostrogi i spinki, po nakrycia głów. Ale zawsze konsekwentnie odrzucał choćby małą rysę na nieskazitelnej historii Polski, według niego była pełnea pięknych i mądrych władców, dobrych i dzielnych bohaterów. Od intelektualnego zamętu wolał prostą chwałę: rozwiany sztandar, kunszt zbroi i materii.

30 września – 2 października 2023

– portrecista polskiej dumy

www.usa.se.pl

WITAJCIE W POLSCE 7 Ten lud i jego naczelnik

Nowo otwarte Muzeum Narodowe w Krakowie chciało kupić „ Sobieskiego pod Wiedniem”, jednak ostatecznie Matejko sprzedał mu „ Kościuszkę pod Racławicami”.

Szkicując „Kościuszkę pod Racławicami” artysta dobiegał pięćdziesiątki. Mimo problemów z żołądkiem, pojechał zobaczyć pole bitwy. Chory, leczony przez konowała, który o mało nie wyprawił go na cmentarz, nadal ciężko pracował.

Musiał opłacać opiekę nad żoną w szpitalu psychiatrycznym i spłacać długi brata Edmunda. Nie mówiąc o utrzymywaniu domu i wspieraniu dalekiej rodziny. Zachował się list, w którym Matejko wyznaje, że „dla artysty o wiele wdzięczniejszym byłoby przedstawienie scen błyszczących od złotogłowiu. Ale skoro tu naród cały objawił życzenie posiadania po mnie pamiątki, to artysta zmuszonym się widzi z ambicji swojej zrobić ofiarę i namalować to, co narodowi najmilsze, a więc ten lud i naczelnika jego ubranych w szare sukmany”. Ostatecznie jednak zręcznie przemieszał sukmany ze złotogłowiem, czyniąc na obrazie charakterystyczny dla siebie zamęt. Obraz jest rebusem z zaszyfrowaną symboliką polskich konfliktów. „Kościuszko pod Racławicami” namalowany w 1888 roku przedstawia bitwę, która miała miejsce 4 kwietnia 1794 roku w czasie insurekcji kościuszkowskiej.

W centrum obrazu znajduje się Tadeusz Kościuszko, ubrany w amerykański mundur. Kościuszko kieruje atakiem szarży chłopskiej na rosyjską artylerię.

W tle widać walczących żołnierzy i chłopów, a także płonące wsie. Obraz o wymiarach 4,65 m na 8,97 m jest namalowany w realistycznym stylu.

Matejko ukazał bitwę w sposób dynamiczny i dramatyczny. „ Kościuszko pod Racławicami” jest uważany za symbol polskiego patriotyzmu i walki o wolność. Dzieło można go oglądać w krakowskich Sukiennicach.

„Kościuszko pod Racławicami” (Bitwa pod Racławicami), 1888 r.

„Bitwa pod Grunwaldem”, 1872–1878

Hołd pruski

z „Kronik Królestwa Polskiego” Długosza. Chciał odtworzyć bitwę w jak najbardziej realistyczny sposób. Matejko szukając własnej wizji, udał się nawet na pola Grunwaldu.

W centralnym punkcie obrazu umieścił księcia Witolda, gdyż według Długosza był on najbardziej ruchliwym i dynamicznym wojownikiem.

Król Jagiełło, jako główny wódz, obserwował bitwę ze wzgórza – znajduje się w niewielkim oddaleniu po prawej stronie obrazu.

Dziś to najchętniej podziwiane przez zwiedzających dzieło polskiego malarstwa znajduje się od 1949 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Mistrz nad mistrzami

Matejko niczym magik wyczarowywał przed odbiorcami chwile największej chwały narodu. T to nie tylko w Polsce.

Publiczność waliła na Matejkę do galerii w Wiedniu, gdzie „Sobieski pod Wiedniem” przyciągał nawet 5 tys. oglądających dziennie. Cesarz Franciszek Józef, mimo treści dzieła, niewątpliwie niemiłej z punktu widzenia zaborcy, cmokał z zachwytu, podziwiając kunszt polskiego mistrza.

W Paryżu, Pradze, Warszawie, Lwowie, Rzymie, Petersburgu, Budapeszcie oglądano Matejkę niczym wielki, historyczny spektakl. Mistrz podarował swoje dzieło „w imieniu narodu” papieżowi Leonowi III, który głosił ideę godzenia Kościoła z kulturą, jednocześnie potępiając masonerię, socjalizm i nihilizm. Dzieło Matejki wisi w Watykanie po dzień dzisiejszy.

to ostateczny koniec państwa zakonnego.

Praca nad obrazem zajęła Matejce dwa lata. Uwiecznił na obrazie ponad 30 postaci noszących rysy znanych mieszkańców Krakowa.

Królową Boną została żona malarza, Teodora. Na obrazie znajdują się dwa autoportrety samego Matejki, wcielił się w postać słynnego Stańczyka oraz Bartolomea Berrecciego, architekta, który przebudował zamek wawelski.

Obraz można oglądać w krakowskich Sukiennicach.

„Hołd pruski”, 1879–1882

foto DOMENA PUBLICZNA (4)

Najsłynniejszy polski obraz

„Bitwa pod Grunwaldem” przyniosła Matejce wielką sławę i podziw. W dniu publicznej prezentacji, 28 października 1878 r. w krakowskim Pałacu Wielopolskich prezydent Krakowa Mikołaj Zyblikiewicz wręczył malarzowi berło jako symbol panowania w sztuce.

Wcześniej, w lutym obraz kupił warszawski finansista Dawid Rosenblum za 45 tys. zł reńskich.

Matejko, by namalować „Bitwę pod Grunwaldem”, musiał opuścić swoją pracownię, bo obraz o powierzchni 42 mkw się w niej nie mieścił. Praca nad jego stworzeniem zajęła mu prawie 6 lat. Pomysł zaczerpnął

7 października 1882 r. podczas posiedzenia sejmu krajowego we Lwowie Matejko uroczyście ofiarował narodowi świeżo ukończony obraz „Hołd pruski”.

Wielki obraz o wymiarach 7,85 m na 4,30 m i potężnej ramie (10 m na 6 m) przedstawia wydarzenie z 1525 r., kiedy to na krakowskim rynku wielki mistrz krzyżacki Albrecht Hohenzollern złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu.

Od tej pory miał władać Prusami jako świecki książę podległy polskiemu królowi. Oznaczało

8 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, astronoma i twórcy teorii heliocentrycznej

Kopernik wzięty

w obroty O

d k ą d d z i e ł o Kopernika opuściło prasę drukarską, nikt go nie przeczytał”. Tak o „O obrotach” powiedział w XX w. wybitny historyk astronomii Arthur Koestler. Miał rację czy się mylił? Czy rewolucyjna księga Kopernika faktycznie była rewolucyjna? Jakie pytania stawiano przed pół wiekiem, przy okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Dzisiaj, kiedy jest to już 550. rocznica, znamy odpowiedzi.

19 lutego 2023 r. upłynęło 550 lat od urodzin Mikołaja Kopernika (1473–1543), uczonego podpisującego się Nicolaus Nicolai de Thuronia, co znaczyło: Mikołaj, syn Mikołaja, z Torunia.

O tym, czy napisana po łacinie księga „O obrotach sfer niebieskich” była poczytna, najwięcej wie prof. Owen Gingerich, astrofizyk i historyk nauki z Harvard University. Odnalazł on ponad 600 egzemplarzy pierwszego wydania i stwierdził, że wiele z nich miało na marginesach uwagi i notatki, a nawet obliczenia. Były wręcz sponiewierane wielokrotnym przefoto DOMENA PUBLICZNA, SHUTTERSTOCK (2)

glądaniem, a rozchwytywali je wybitni uczeni mający zainteresowania tożsame z pasjami Kopernika. Jednym z nich był Johannes Kepler, który mocno zagęścił wyliczenia kopernikańskie swoimi, zgodnymi z poszerzoną już wtedy (XVII w.) wiedzą.

Mikołaj, syn kupca Mikołaja, urodzony w Toruniu, poddany polskiego króla, kształcący się na kilku europejskich uczelniach dzięki hojności wuja (późniejszego kanonika warmińskiego), pasjami gromadził książki.

EWA JABŁOŃSKA

!

Jak milion dolarów

Pierwsze wydanie „De revolutionibus” ukazało się w Norymberdze w 1543 r. tuż przed śmiercią autora, drugie w Bazylei ponad 20 lat później (1566). Oryginały „O obrotach...” są bezcenne. Większość z nich znajduje się w rękach kolekcjonerów. W tym nasz klejnot narodowy, skradziony z Krakowa egzemplarz pierwszego wydania. Niedawno w jednym z domów aukcyjnych egzemplarz pierwszego wydania z 1543 r. osiągnął na licytacji cenę miliona dolarów. „De revolutionibus” jest po Nowym Testamencie księgą najbardziej podziwianą, drogocenną, pożądaną przez kolekcjonerów.

!

Gwiazdy, pieniądze, polityka

Drugie miejsce pośród jego rewolucyjnych dzieł zajmuje „Rozprawa o urządzeniu monety...” z 1526 r., mająca zapobiegać psuciu europejskiej waluty. Stwierdził w niej, że jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza o tej samej wartości, ale jeden z nich jest postrzegany przez ludzi jako lepszy (np. o wyższej zawartości kruszcu), ten „lepszy” pieniądz będzie gromadzony (tezauryzowany), a w obiegu pozostanie głównie ten „gorszy”. Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy. Poza tym chciał po prostu odgórnie nakazać, aby pieniądze, te najczęściej będące w obiegu, miały ustaloną, tę samą przez wiele lat wartość. Był więc zwolennikiem sztywnego państwowego kursu pieniądza.

!

Stworzyć, ale nie wydać

Nie dopuszczał wtedy możliwości wydania rękopisu drukiem. Jak (u kresu życia) tłumaczył pewnemu dostojnikowi Kościoła, nie obawiał się kar kościelnych, ekskomuniki i tym podobnych. I słusznie, ponieważ w jego czasach zajęty reformacją Kościół był nad wyraz tolerancyjny i przyjazny poszerzaniu wiedzy przez przynależnych mu, jak Kopernik, wykształconych kanoników.

Autor panicznie bał się powszechnego szyderstwa. Całe życie walczył ze strachem przed krytyką, wyśmiewaniem jego pracy i poglądów (nie tylko dotyczących astronomii). Wydaje się, że skoro wypuścił na światło dzienne rewelacyjną reformę monetarną i mocno zaznaczył swój ślad w ówczesnej polsko-niemieckiej polityce piastując ważne urzędy, udało mu się to w dwójnasób. Ostatecznie jednak Mikołaj Kopernik dał się namówić i pierwsze wydanie „O obrotach sfer” ukazało się drukiem. Reakcja była żadna.

Kopernik wkrótce umarł na wylew. Odszedł, mniemając, że jednak dokonał rzeczy wielkiej, bo o tym przekonywało go ówczesne środowisko naukowe, z którym utrzymywał intensywne kontakty.

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

WITAJCIE W POLSCE 9

!

Mikołaj z Torunia i latająca Ziemia

Wielkie odkrycia geograficzne dowiodły już, że obowiązująca od starożytności geografia „wyznawana” przez genialnego astronoma Ptolemeusza II z Aleksandrii i wydana na piśmie w roku 140, nie odpowiada rzeczywistości. Coraz częściej uczeni reprezentowali pogląd, że Ziemia nie stoi w centrum wszechświata. Ta rewolucja w myśleniu zawładnęła myślami Mikołaja.

Kosmologiczna (dotycząca budowy wszechświata) część dzieła kopernikańskiego „O obrotach…” wyłożona jest na zaledwie kilku stronach.

Nie ma w niej niczego, o czym wcześniej nie słyszeliby niegdysiejsi pasjonaci, ale poprzez druk niejako podana do publicznej wiadomości, winna dokonać rewolucji w głowach pospolitych chrześcijan. Nie dokonała, choćby dlatego, że czytanie nie było powszechną umiejętnością, a czytanie uczonych ksiąg w szczególności.

Rewolucja przedstawiona we wstępie do obliczeń, które zgodnie z intencją autora miały jej dowieść i opisać ją za pomocą karkołomnej trygonometrii sferycznej, przyczaiła się, by stać się bestselerem dopiero w XVII w.

Wtedy zaczęli ją kartkować astronomowie, fizycy i matematycy, w tym Johannes Kepler.

Doszukali się błędów w obliczeniach, powstałych na skutek fałszywych założeń autora. Jedno z nich to poruszanie się planet ruchem jednostajnym, ze stałą prędkością. Poprawiali zatem księgę, przekreślając matematyczne syntezy Kopernika, który dzięki „Obrotom...” stał się ich pater mentis (mentorem umysłu).

!

Kopernik skryty i małomówny

O Koperniku wiadomo niewiele, białe plamy dotyczą głównie dojrzałego okresu życia, kiedy mieszkał w Toruniu i we Fromborku.

Podobno był sprawcą skandalu obyczajowego, ponieważ do posługiwania w domu zatrudnił dorodną młódkę, z którą łączyły go zakazane przez Kościół I czytał, czytał... stosunki, odbywane również pośród gęstej winorośli W czasie studiów w Akademii Krakowskiej, ogrodu otaczającego dom, gdzie wypatrzyli ich Wierzyć czy nie wierzyć? wtedy europejskim centrum studiów i donieśli gdzie trzeba, oburzeni wierni.

Był renesansowym myślicielem, astronomicznych, kusił go pomysł matematycznego Dostał za to reprymendę od biskupa, wykształconym w kilku przyrodniczych przedstawienia teorii heliocentrycznej (o okrążaniu o którym powszechnie wiedziano, dziedzinach na najlepszych europejskich Słońca przez planety). Tę teorię, przewijającą się w kilku że utrzymuje kochankę i dwoje dzieci. uczelniach. księgach starożytnych filozofów, ale i wynik naukowych Mikołaj odpowiedział na to Wbrew wieści gminnej, utrwalanej przez dysput, krakowscy żacy gloryfikowali lub krytykowali od co jednym słowem: stulecia, Kopernik nie wywiódł swojej teorii najmniej kilkunastu lat. Kopernik postarał się o odpowiednie hipokryta! o Słońcu stojącym w centrum na podstawie źródła, przyswoił istotę tej idei, tak prostą, że zrozumiałoby swoich astronomicznych obserwacji, bo ją nawet dziecko, i zaczął mozolne obliczenia. Nie musiał się dostępne wtedy narzędzia nie były zdolne przedzierać przez wzmianki, ponieważ znał poglądy starożytnych ukazać Układu Słonecznego prawdziwie. filozofów na istotę wszechświata, to jest Ziemi, Słońca, planet Kopernik dysponował jedynie zwykłą lunetą i gwiazd. Wystarczyło przełożyć je na nowożytny język, oraz sferą armilarną, astrolabium służącym narysować model, w którym nieruchome Słońce jest do wyznaczania położenia na niebie księżyca centrum wszechświata (my już wiemy, że Słońce jest tylko i innych planet. Lunetę dwusoczewkową, centrum naszego Układu Słonecznego), opisać zasady nadająca się do obserwacji nieba, wynalazł działania, niemal słowo w słowo przepisując Galileusz dopiero w 1609 r. Pozostawało je ze starożytnych rękopisów, opatrzyć Naukowy duet czerpanie ze starożytnych dzieł wyliczeniami potwierdzającymi tezę, Dzieło Kopernika zostało napisane od początku filozofów, których teorie traktowano by stworzyć dzieło życia. wspólnie z astronomem i matematykiem, „wyznawcą” jedynie jako koncepty. teorii heliocentrycznej. Był nim Georg Joachim von Lauchen zwany Retykiem. Ów uczony był zadziwiony mizernym instrumentarium w pracowni Kopernika. Nie było tam astrolabium planisferycznego czy torquetum, dzięki którym można było mierzyć położenia planet. Jedynie instrumenty antyczne, już dawano nieużywane: drewniane triquetrum, sfera armilarna i kwadrant, którymi (w II w. n.e.) posługiwał się… Ptolemeusz! Właśnie ze starożytną sferą siedzi sobie Kopernik na cokole swojego warszawskiego pomnika.

Mikołaj odwdzięczył się współautorowi, tuż przed śmiercią, pierwszym egzemplarzem „De revolutionibus”. Nie wymienił go jednak w „stopce”. Retyk pozostał jednak niewzruszony w swoim podziwie dla współautora „Obrotów...”.

W 1616 r. w ramach kontrrewolucji, inkwizycji i procesu Galileusza, prawiącego otwarcie o kosmitach (właśnie za to go spalono) i kopernikańskich „Obrotach...”, „De revolutionibus” trafiła na indeks ksiąg zakazanych, ale z dyspensą: mogła się ukazywać po radykalnej cenzurze. Ten nakaz raz stosowano, a innym razem nie. I tak przez 200 lat, po których ostatecznie wykreślono Kopernika z listy autorów herezji.

!

!

!

10 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Św. Jan Paweł II

życie godne pamięci W 103. rocznicę urodzin Papieża Polaka

Imiennik Habsburgów

Karol Wojtyła z ojcem, 1921 r.

Ulicami Wadowic

Wojtyłowie cieszyli się z drugiego syna (starszy miał już 14 lat), łody Karol Wojtyła chciał zostać aktorem. aEdmund ojciec rodziny patrzył w Powołanie popchnęło go jednak ku stanowi przyszłość z optymizmem. zdobył wreszcie duchownemu, co oznaczało porzucenie Kraj niepodległość a on teatru oraz marzeń o wielkich rolach szekspirowskich. awansował na porucznika. była „fastrygantką” Nie wiedział wtedy, że przyjdzie mu odegrać dwie Emilia (ręcznie obrębiała płótno). największe role życia. Obie arcyważne dla Polski i świata. Było to wtedy jedno najmniej płatnych Pierwsza z nich to bycie ekumenicznym papieżem. Druga zkobiecych zajęć.

Państwo Wojtyłowie – to obalenie komunizmu w Polsce. spacerowali ulicami Wadowic z przyszłym Gdyby zapytać przypadkowych rodaków kto urodził się 18 maja, papieżem w wysłużonym z pewnością większość odpowiedziałaby, że Karol Wojtyła. Przyszły papież wózku. Mijali miejsca, „z dalekiego kraju”, w roku 1920 był radością rodziców. które będą pojawiać się EWA JABŁOŃSKA

M

Imiona, jakie nadali mu rodzice nie były przypadkowe.

Karolem został na cześć ostatniego cesarza Austrii Karola Habsburga – ostatniego władcy CesarskoKrólewskich Austro-Węgier.

Kto mógłby wtedy przypuszczać, że wadowicki imiennik

we wspomnieniach Karola Wojtyły z dzieciństwa.

Kościół parafialny – Bazylikę Mniejszą Ofiarowania NMP, z XVIII w., mającą piękne, starsze o trzy stulecia prezbiterium.

Tu ochrzcili synów. Dom przy Kościelnej 4 to jeden z najstarszych budynków w mieście – jego fundamenty stały tu już pod koniec XVIII wieku.

Klasztor Ojców Karmelitów Bosych i Sanktuarium św.

Józefa „Na Górce” miał 21 lat, budynek Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek dopiero nabierał patyny.

władcy wyniesie go kiedyś na ołtarze?

Drugie imię, Józef, to wyraz przywiązania Wojtyłów do cesarza Franciszka Józefa.

Sympatia do niego, a także wiążąca się z nią słabość do Austrii, nie była niczym odosobnionym. W rodzinie Wojtyłów było jednak inaczej.

Wolność Polski była jedną z najwyższych wartości. Zresztą Wojtyła senior, legionista, przyczynił się do jej odzyskania.

29 maja 1929 r.

Karol Wojtyła przyjął I Komunię świętą

30 września – 2 października 2023

Jan Paweł II przed klasztorem na Jasnej Górze, 1983 r.

Ukochany Kraków

W miarę beztroskie życie Karola juniora skończyło się szybko.

Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim tylko od 1938 do 1939 roku. Wybuchła wojna.

Okres 1940-1941 upłynął mu na harówce w kamieniołomach na krakowskim Zakrzówku i w Zakładach Chemicznych Solvay.

Wtedy stracił najbliższego człowieka. Po powrocie z pracy zastał ojca leżącego

Materiał na papieża

nieruchomo, bez życia. Sił dodała mu wiara.

Od października 1940 r. Karol Wojtyła kontynuował studia na II roku polonistyki UJ. 2 listopada Niemcy aresztowali 183 profesorów UJ. Student Wojtyła poznał w ten sposób kolejną nikczemną odsłonę nazizmu.

Z początkiem 1942 r. ruszyły podziemne struktury uczelni.

Chłonął więc tajne wykłady.

W 1958 r. Wojtyła został biskupem.

30 grudnia 1963 został metropolitą krakowskim, a już w styczniu 1964 arcybiskupem. Od 1967 roku był kardynałem. A także autorytetem teologicznym znanym w Europie i obok prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego, najważniejszą postacią polskiego Episkopatu. Poetą i poliglotą, dramaturgiem, filozofem historii – fenomenologiem i mistykiem.

Przywódcą duchowym. Materiałem na papieża.Publikował prace filozoficzne, m.in. w „Tygodniku Powszechnym” i „Roczniku Filozoficznym”. Jego wykłady drukowało „Osservatore Romano”.

Wydawał książki, wspierał budowę kościołów, także w Nowej Hucie – która zgodnie z wytycznymi władzy komunistycznej miała być „miastem bez Boga”. W maju 1969 r. w obecności Karola Wojtyły został wmurowany kamień węgielny pod budowę pierwszej nowohuckiej świątyni na osiedlu Bieńczyce.

Gdy w Wigilię 1971 roku odprawiał na nowohuckim placu pasterkę, słuchały go już nieprzebrane tłumy. Jakże jaskrawa była klęska komunistycznej indoktrynacji.

W październiku 1978 r. kardynał Wojtyła pojechał na pogrzeb Jana Pawła I i pamiętne konklawe. Papieżem został w rezultacie ósmego głosowania, o godz. 16:30 w poniedziałek 16 października 1978 r.

Tylko oni dwaj

Emilia Wojtyłowa zmarła 13 kwietnia 1929 r. mając 45 lat.

Miesiąc później Karol skończył 9 lat. „Ojciec przygarnął mnie do siebie, przytulił, i tak trwaliśmy w milczeniu” – wspominał Karol Wojtyła.

Po czterech latach rodzinę Wojtyłów spotkała kolejna tragedia. 26-letni Edmind, lekarz, nie przeżył szkarlatyny.

Karol Wojtyła senior pochował syna, a 12-letni Lolek, uczeń 2 klasy gimnazjum w Wadowicach, pożegnał kochanego brata. Z pełnej rodziny zostali tylko oni dwaj: Karolowie senior i junior. Wspierający się i nierozłączni.

Ten okres Jan Paweł II wspominał tak: „W wieku dziesięciu, dwunastu lat byłem ministrantem, ale muszę wyznać, że niezbyt gorliwym.

Mój ojciec powiedział pewnego dnia: Nie jesteś dobrym ministrantem. Nie modlisz się dosyć do Ducha Biskup Świętego.

Wojtyła I pokazał mi modlitwę, której podczas nie zapomniałem. Była to wycieczki ważna lekcja duchowa, trwalsza górskiej i silniejsza niż wszystkie”.

O Krakowie, w którym żył najpierw jako student i robotnik, a następnie jako ksiądz wikariusz, zaczął mówić: „ukochane miasto”.

Metropolitalne Seminarium Duchowne w Krakowie ukończył w 1946 roku. Był to także rok przyjęcia święceń kapłańskich.

Wojtyle przyszło pożegnać

Na Mazury i w góry

Od 1949 roku zajęła go bez reszty krakowska parafia św.

Floriana oraz praca kapłańska z młodzieżą akademicką.

Zaczął się nowy okres życia przyszłego papieża. Nie minęło wiele miesięcy od przyjazdu do miasta, a przez zapraszające drzwi domku przy kościele, w którym dostał zakwaterowanie, popłynęła rzeka studentów spragnionych dyskusji, wiedzy, wsparcia w życiu coraz bardziej reglamentowanym przez władze.

Wróg publiczny nr 1?

Popularnym Wojtyłą jeszcze w Krakowie interesowała się bezpieka. Władze partyjne, gdy dowiedziały się że został papieżem oraz że Polacy oszaleli z radości, nie podzielili entuzjazmu społeczeństwa. „Towarzysze, mamy problem” – oświadczył Edward Gierek, I sekretarz PZPR otwierający nadzwyczajne posiedzenie Biura Politycznego. „To najgorsze, co mogło się nam przydarzyć” – miał powiedzieć Wojciech

WITAJCIE W POLSCE 11

Ducha nie gaście

Z pierwszej pielgrzymki do Polski, z 1979 roku, wiele osób pamięta wezwanie Jana Pawła II: „Musicie być mocni tą mocą, którą daje wiara”. A jeszcze więcej owo aluzyjne, niejednoznacznie intonowane wezwanie „Niech

zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi.

Tej ziemii!”.

W czerwcu 1983 roku Polacy usłyszeli z papieskich ust: „Nie żyje się, nie kocha się, nie umiera się na próbę”.

Na zakończenie czwartej pielgrzymki do kraju (1991) papież miał dla rodaków słynne „Bogu dziękujcie, ducha nie gaście”. Sam zaś gasił jak mógł ducha nienawiści i żądzy władzy, tłumacząc podczas prywatnych spotkań niegdysiejszym radykalnym opozycjonistom, dezawuującym młodą III RP, że w Magdalence nie było żadnej zmowy ani układu.

Na początku było słowo

Nawet podczas listopadowy pielgrzymki Kraków, z „deszczem w 1983 roku, wiszącym nad latarniami” jak tej w trakcie stanu pisał Gałczyński. Czekały go wojennego, „solidarność” studia teologiczne w Rzymie na krzyczała z ust papieża Papieskim Uniwersytecie jako idea wyrażana za św. Tomasza z Akwinu.Potem pomocą innych słów. ponownie ruszał z Krakowa: „Wasza wiara, wasza furmanką do małopolskiej niezłomność i wasza…

Niegowici, gdzie został wikarym. tu zrobił pauzę. „Solidarność!”

– wrzasnął ktoś w tłumie – i od tyła Woj up Bisk razu zrobiło się na wyc iecz ce rowe rowe j wokół niego w Ksią żu zamieszanie.

Zgarnęli go tajniacy przebrani w rozmodlenie bądź tylko

ściskano mu rękę i poklepywano po plecach.

O tym dzieje milczą.

Są jednak świadkowie pamiętający, że zdanie papieża zakończyła „mądrość”.

Kiedy umarł, szybko pojawiło się słowo „świętość”. Na początku tylko słowo. A potem…

Jan Paweł II został wyniesiony na ołtarze 27 kwietnia 2014 r. Według Katechizmu Kościoła katolickiego „Tych zaś, których (Bóg do świętości) przeznaczył, tych też powołał, a których powołał – tych też usprawiedliwił, a których usprawiedliwił – tych też obdarzył chwałą”.

Papież kontra komunizm

W kościele św. Floriana poprowadził ośrodek duszpasterski. Latem, kto mógł i miał ochotę, jechał z „Wujkiem” na Mazury,

Jaruzelski. Na stół trafiły milicyjne raporty o ulicznych wybuchach radości, o tłumach walących na msze, bijących dzwonach. „Wolałbym mieć do czynienia z innym narodem” – tak sprawę skwitował Jan Szydlak z Biura Politycznego KC PZPR. Premier Piotr Jaroszewicz lansował tezę oblężonej twierdzy: „Decyzja konklawe to dowód na zacieśnienie wrogiego spisku wokół Polski”.

na kajaki. Ksiądz, a potem biskup Wojtyła wodził grupy młodzieży po górach oraz przełęczach. Tak wyrastać fundament przyszłej Polski.

Opoka. Ostoja.

Mówi się, że „Jan Paweł II obalił komunizm” albo „pomógł obalić komunizm”. To pierwsze stwierdzenie to tylko skrót myślowy. Drugie podkreśla rolę papieża w czasach

Spotkanie papieża Jana Pawła II z władzami PRL w Belwederze, 1979 r.

naszego sierpniowego przełomu,. Gdyby Karol Wojtyła nie został papieżem, komunizm w Europie Środkowej też by się skończył.

Pytanie tylko, czy nie krwawo. Koncyliacja była papieskim wskazaniem dla polskiej opozycji z Lechem Wałęsą na czele, która nie parła ku (być może krwawemu) przewrotowi, ważyła słowa i analizowała sytuację, by wybrać najskuteczniejszy wariant wybicia się Polski na demokrację.

Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 r. w Watykanie, w wieku 84 lat. Został wyniesiony na ołtarze 27 kwietnia 2014 r.

foto AFP/EAST NEWS, REPRODUKCJA JAKUB GRELOWSKI/PAP, REPRODUKCJA ARTUR PAWŁOWSKI/EAST NEWS, REPRODUKCJA PAP, NAC (2), REPRODUKCJA EAST NEWS, SHUTTERSTOCK

www.usa.se.pl

12 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Błogosławieni Józef i Wiktoria Ulmowie

Samaryt

Józef i Wiktoria Ulmowie – najbardziej znane ofiary nazistów, ich historia należy do najsłynniejszych spośród wszystkich Polaków uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

W niedzielę 10 września odbyła się beatyfikacja Rodziny Ulmów zamordowanych przez niemieckich okupantów za ukrywanie w swoim domu Żydów

Wiktoria i Józef Ulmowie

Obraz przedstawiający Wiktorię i Józefa oraz ich Dzieci autorstwa Olega Czyżowskiego z Chmielnika k. Rzeszowa zawisł w kościele parafialnym w Markowej foto DAREK DELMANOWICZ/PAP (6), AP (2)

anieJ z Markowej 30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

WITAJCIE W POLSCE 13

ózef i Wiktoria Ulmowie razem z dziećmi mi z Łańcuta: Saul Goldman z synaBaruchem, Mechelem, Joachizostali bestialsko zamordowani przez mi mem i Mojżeszem oraz z sąsiadki Niemców za ukrywanie Żydów w czasie wojny Ulmów z Markowej, a zarazem córChaima Goldmana – krewnego II wojny światowej. W niedzielę 10 września ki Saula: Gołda Grünfeld i Lea Didner 2023 zostali ogłoszeni błogosławionymi jako z małą córeczką Reszlą. Józef wraz Goldmanami zajmował się garbomęczennicy za wiarę. To pierwszy w historii zwaniem skór, które sprzedawali by Kościoła przypadek, kiedy beatyfikacji dostąpiła zarobić na życie. Nic nie wskazuje na to, aby Ulmowie pomagali im cała rodzina. w zamian za pieniądze.

Wyjątkowa rodzina

Józef Ulma (rocznik 1900), w wieku 35 lat poślubił o dwanaście lat młodszą Wiktorię z domu Niemczak. Małżonkowie prowadzili kilkuhektarowe gospodarstwo w Markowej, wsi na Podkarpaciu w powiecie łańcuckim. Nie była to przeciętna wiejska rodzina. Józef, który ukończył szkołę rolnicza, był człowiekiem wielu talentów.

Założył pierwszą szkółkę drzew owocowych w Markowej i utrzymywał się ze sprzedaży sadzonek.

Zajmował się także pszczelarstwem i hodowlą jedwabników. Potrafił skonstruować maszynę introli-

Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej w Markowej

gatorską i przydomową elektrownię wiatrową, dzięki czemu, jako pierwszy we wsi, oświetlał dom prądem. Dużo czytał, prenumerował prasę. Zachowała się część księgozbioru, opatrzona ekslibrisem „Biblioteka domowa – Józef Ulma”. Józef miał także niezwykłą jak na tamte czasy i wiejskie środowisko pasję – fotografowanie. Do dziś zachowały się jego zdjęcia. Nietuzinkową postacią była też Wiktoria, która uczęszczała na kurs na Uniwersytecie Ludowym, grała w teatrze amatorskim. Razem z mężem działała w Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” oraz w Kole Młodzieży Katolickiej. Po ślubie poświęciła się pracy w domu i opiece nad dziećmi. Mieli ich sześcioro. W połowie 1943 r. Wiktoria zaszła ponownie w ciążę.

Za ukrywanie Żydów groziła śmierć

Rodzina Ulmów zawsze podejmowała ludzi z życzliwością. Ich dom był otwarty dla każdego, niezależnie od wyznania. Józef Ulma już przed wojną pozostawał w bardzo dobrych stosunkach z Żydami. Nie zmieniło się to w czasie niemieckiej okupacji. Żyd zi byl i ukrywani w Ma rko wej przez k i l k a rodzin, ale najw ięks z ą g r upę w swoim domu przyję li U l mo wie jesie nią1942 roku.

Byli to ich znajo-

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów Idea utworzenia w Markowej muzeum pojawiła się pod koniec 2007 roku.

Placówka została otwarta 17 III 2016 r.

Jest to pierwsze w Polsce muzeum zajmujące się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas Zagłady.

Budynek Muzeum to minimalistyczna i surowa bryła, swoim kształtem

nawiązująca do wiejskiego domu.

Replika domu Wiktorii i Józefa mieści izbę mieszkalną, przedsionek oraz warsztat stolarski. Znajdują się w nim pamiątki: meble, książki, świadectwa szkolne, a przede wszystkim liczne fotografie wykonane przez samego Józefa. W bezpośrednim otoczeniu Muzeum w Markowej znajduje Sad

Pamięci dedykowany Polakom, którzy z narażeniem życia ratowali skazanych na zagładę Żydów.

Sad w nawiązuje z jednej strony do sadowniczej pasji patrona Muzeum, Józefa Ulmy, a z drugiej – do Ogrodu Sprawiedliwych na Wzgórzu Pamięci Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie.

Miłosierni Samarytanie z Markowej

Małżónkowie byli głęboko wierzący.

W egzemplarzu ich Biblii są osobiste notatki, dopiski oraz podkreślona przypowieść o Miłosiernym Samarytaninie. Obok tytułu ktoś napisał dużymi literami słowo: „TAK!”.

Ulmowie wiedzieli, że pomoc Żydom oznaczała śmierć całej rodziny. Jednak zdecydowali się na heroizm, a siłą dla nich była wiara. Widząc bliźnich w potrzebie, przeszli do czynów. Ukrywali Żydów na niewielkim poddaszu przez około półtora roku.

Okrutna egzekucja

To był piątek – 24 marca 1944 roku.

Ok. 4.30 nad ranem pod dom Ulmów przyjechali żandarmi niemieccy z Łańcuta. Byli wśród nich min. komendant por. Eilert Dieken, Josef Kokott – nazywany z powodu okrucieństwa łańcuckim diabłem i folksdojcz, granatowy policjant Włodzimierz Leś. Ten ostatni prawdopodobnie doniósł, że Ulmowie ukrywają Żydów.

Najpierw żandarmi zastrzelili na strychu troje śpiących Żydów.

Pozostałych wraz z całą rodziną Ulmów wyprowadzono przed dom i rozstrzelano. Zginęli Żydzi, potem Józef i Wiktoria, która w czasie egzekucji zaczęła rodzić. Następnie Dieken rozkazał zabić dzieci.

Od strzału w tył głowy zginęli: ośmioletnia Stasia, sześcioletnia Basia, pięcioletni Władzio, czteroletni Franio, trzyletni Antoś i półtoraroczna Marysia.

Gdy później sołtys Markowej Teofil Kielar pytał oprawców, dlaczego zamordowali dzieci, Dieken odpowiedział, że zrobili to dla dobra mieszkańców – „żeby gromada nie miała z nimi kłopotu”.

Po egzekucji Niemcy rozgrabili gospodarstwo i urządzili libację. Mieszkańców wsi przymuszono do pogrzebania pomordowanych.

Wykopane dwa doły – w jednym pochowano Ulmów, w drugim Żydów. W styczniu 1945 roku ciała rodziny Ulmów zostały ekshumowane i przeniesione na miejscowy cmentarz parafialny.

W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Oprawcy w większości uniknęli kary

Eiler Dieken po wojnie pozytywnie przeszedł denazyfikację, nie był członkiem NSDAP ani SS. Zamieszkał w Esens w Dolnej Saksonii i wrócił do pracy w policji, gdzie dosłużył się emerytury. Zmarł w 1960 roku jako szanowany obywatel. Karę poniósł jedynie Josef Kokott, Niemiec sudecki.

Po wojnie wrócił do Czechosłowacji.

Został przypadkowo rozpoznany w 1957 r., a rok później przekazany polskim sądom. Skazano go na karę śmierci, zamienioną później na długoletnie więzienie. Zmarł w więzieniu w Raciborzu w 1980 r.

Policjant granatowy Włodzimierz Leś został osądzony i ukarany przez Polskie Państwo Podziemne.

11 września 1944 roku wykonano na nim wyrok śmierci.

Proces beatyfikacyjny

Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów trwał 20 lat. Rozpoczął się 17 września 2003 r. w ramach procesu beatyfikacyjnego drugiej grupy męczenników II wojny światowej.

W celu zebrania zeznań świadków oraz dokumentacji dotyczącej domniemanego męczeństwa rodziny Ulmów, w archidiecezji przemyskiej odbył się proces rogatoryjny, który zakończył się w 2008 r.

W 2017 roku metropolita przemyski abp Adam Szal. zwrócił się do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych o wyłączenie procesu „sług Bożych Józefa i Wiktorii Ulmów i ich siedmiorga Dzieci” z procesu męczenników. Po przychylnej decyzji kongregacji w archidiecezji przemyskiej otwarto nowy, niezależny proces beatyfikacyjny „o męczeństwie Sług Bożych – Józefa Ulmy i Wiktorii Ulmy, małżonków i 7 towarzyszy, ich dzieci, zabitych, jak się utrzymuje, z powodu nienawiści do wiary w 1944 roku”. 7 grudnia 2022 roku papież Franciszek podpisał dekret otwierający drogę do ich beatyfikacji. 10 września 2023 w Markowej odbyła się uroczystość beatyfikacyjna.

BEATA LEKSZYCKA

Najsłynniejszy

14 WITAJCIE W POLSCE

N

ietypowa para, dziwaczny związek, romans o którym huczało w Europie przez dziesięć lat. Ona – mężatka, kobieta wyzwolona, autorka popularnych książek, które trafiały na listę zakazanych.

On – młodszy o sześć lat, wątły, schorowany kompozytor o nieprzeciętnym talencie, wielbiony na europejskich salonach.

Ekscentryczna George Sand miała wielu kochanków, ale to Fryderyk Chopin stał się jej wielką miłością.

Bez niezwykłej opieki Sand genialny kompozytor nie stworzyłby wielu najważniejszych utworów. Dzięki niej, jak twierdzili współcześni, żył dziesięć lat dłużej. Początkowo Chopin nie był zainteresowany Sand, ale udało się jej go rozkochać.

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Fryderyk Chopin

Malarz Lionello Balestrieri tak wyobrażał sobie koncert Chopina i spotkanie z George Sand

!

Utworów tego wielkiego Fryderyk Chopin (1810– †1949) kompozytora posłuchać uważany jest za jednego z ojców można pod Pomnikiem Chopina epoki romantyzmu w muzyw Łazienkach Królewskich. ce. Jego muzyka jest pełna Recitale fortepianowe – Koncerty wdzięku, uroku i ekspresji.

Chopinowskie odbywają się Urodził się w Żelazowej w każdą niedzielę o godz. 12.00 Woli w 1810 roku. Już od i 16.00 od połowy maja najmłodszych lat wykazywał do końca września. niezwykły talent muzyczny.

Nauczył się grać na fortepianie w wieku czterech lat, a w wieku sześciu lat skomponował swój pierwszy utwór. Chopin studiował w Konserwatorium Warszawskim, jego nauczycielem był Józef Elsner. W 1830 roku, po wybuchu powstania listopadowego, w wieku 18 lat wyjechał z Polski do Paryża, gdzie spędził resztę swojego życia. W Paryżu Chopin zdobył międzynarodową sławę jako pianista. Jego koncerty były uświetniane przez arystokrację i sławnych artystów. Tam właśnie poznał George Sand.

BEATA LEKSZYCKA

Twórczość Fryderyka Chopina

Fryderyk Chopin – wizerunek z akwareli pędzla Marii Wodzińskiej, 1835 r.

Fryderyk Chopin jest bez wątpienia jednym z najwybitniejszych kompozytorów i pianistów w historii. Jego muzyka jest pełna ekspresji i dynamiki, co sprawia, że jest łatwo rozpoznawalna. Jego utwory na fortepian solo pełne subtelnych niuansów i emocji są uważane za jedne z najpiękniejszych w historii muzyki. Chopin jest niekwestionowanym symbolem polskiej kultury.

Jego muzyka jest znana i kochana na całym świecie, a kolejne pokolenia artystów wciąż czerpią z jego twórczości inspirację do tworzenia własnych dzieł.

romans XIX w.

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

i George Sand

Kobieta z przeszłością

Portret George Sand, pędzla Thomasa Sully, 1826 r.

Miłość nie od pierwszego wejrzenia Sand miała 35 lat, kiedy wpadł jej w oko Chopin królujący na paryskich salonach i cieszący się zainteresowaniem pań. W tym czasie był do wzięcia, zerwane zostały jego zaręczyny z Marią Wodzińską.

Wrażenie, jakie zrobiła George na Chopinie po pierwszym spotkaniu w 1936 r., było zdecydowanie negatywne.

– „Jaka ona antypatyczna!

Czy to w ogóle kobieta?”

– pisał do przyjaciół.

Ale zapraszał ją na wieczory do swojego salonu. Pisarka

go pokochała i walczyła o jego względy.

Trzy słowa jakie do niego napisała – On Vous adore (Ktoś Pana uwielbia) nazwano najbardziej lakonicznym listem miłosnym w historii.

Kartkę papieru, na której George Sand skreśliła te słowa, Chopin zachował do końca życia.

Podróż na Majorkę

Płomienny romans kwitł, kiedy dla ratowania zdrowia Fryderyka jesienią 1838 roku, kochankowie popłynęli na Majorkę. Ciepły klimat miał przywrócić choremu zdrowie.

Wszystko układało się dobrze. George z dziećmi i Chopin wypoczywali i zwiedzali wyspę. Najpierw mieszkali w willi koło Palma di Majorca, ale stwierdzenie u Chopina gruźlicy oraz

WITAJCIE W POLSCE 15

ostre hiszpańskie przepisy sanitarne zmusiły ich do przeniesienia się do klasztoru kartuzów w Valldemossie.

Podróż zamieniła się w koszmar, na Majorce zrobiło się bardzo zimno, ciągle padał deszcz. Sand pielęgnowała Fryderyka go z miłością i oddaniem, gotowała i prała, dzięki niej mógł komponować.

Lata w Nohan

Samodzielną panią domu w Nohant, gdzie się wychowywała, George została mając 17 lat. Pierwszy raz do posiadłości Chopin przyjechał w 1839 r.

Przez następne lata tu spędzał letnie miesiące – zwykle od maja do października lub nawet listopada. Przez resztę roku mieszkali

Naprawdę nazywała się Aurora Dupin. W wieku 18 lat poślubiła barona Casimira Dudevanta, z którym miała dwójkę dzieci – Maurycego i Solange.

Małżonkowie żyli w separacji. Aurora zamieszkała w Paryżu z pisarzem Jules’em Sandeau, od jego nazwiska wzięła męski pseudonim.

Zaczęła pisać książki i szybko znalazła się w centrum życia artystycznego.

Nosiła się po męsku, słynęła z ekstrawagancji i swobodnego trybu życia, paliła papierosy, piła wódkę, publicznie wyrażała swe poglądy.

Tworzyła z łatwością, pisarstwo traktowała jak zawód, jej dzieła były bardzo popularne, choć często zakazane.

Wdziękiem i inteligencją zdobywała serca mężczyzn. Na jej liście kochanków znaleźli się m.in. poeta Alfred de Musset, dramaturg Prosper Mérimée, muzyk Ferenc Liszt.

w oddzielnych apartamentach w Paryżu. W Nohant rozkwitła miłość George i Fryderyka, tu powstały jego najważniejsze kompozycje. Ale też w Nohant ich uczucie wypaliło się, pojawiły się konflikty z dorastającymi dziećmi Sand. Maurycy nienawidził Chopina,

ponieważ odbierał mu miłość matki i w dodatku był geniuszem, a chłopcu brakowało talentu.

Solange rywalizowała o względy Fryderyka, podkochiwała się w nim.

W listopadzie 1846 roku Chopin opuścił Nohant i już tam nigdy nie powrócił.

Tragiczny finał rozstania

Polski Ogród Kultury w Cleveland z popiersiem Fryderyka Chopina

Między kochankami zaczęło się źle dziać nie tylko z powodu problemów z dziećmi Sand.

Kompozytor stał całkowicie pochłonięty muzyką, zrobił się też drażliwy. Solange na złość George nawiązała romans z rzeźbiarzem Augustem Clésingerem i wyszła za niego za mąż. W konflikcie z matką Fryderyk stanął po stronie Solange i wspomagał dziewczynę. Wreszcie doszło do jednostronnego zerwania. Po 10 latach Sand rzuciła Chopina.

Latem roku 1847 nastąpiła wymiana pożegnalnych listów poprzedzona opublikowaniem

przez Sand powieści „Lucrezia Floriani”, w której pisarka, według jego przyjaciół, ośmieszyła kochanka. Koniec związku Chopin przyjął spokojnie. Jednak pozbawiony opieki Sand, czuł się coraz gorzej. 4 marca 1848 r. spotkali się po raz ostatni, przypadkowo. Chopin zdołał jej powiedzieć, że została babcią, o czym nie wiedziała. Rok później zmarł na gruźlicę. Pochowano go na cmentarzu Père-Lachaise.

Do Warszawy wróciło serce Fryderyka Chopina, które spoczęło w kościele Św. Krzyża.

Kochanka przeżyła go o 27 lat.

foto SHUTTERSTOCK, DOMENA PUBLICZNA (2), FORUM, FB/POLISHCENTEROFCLEVELAND

16 WITAJCIE W POLSCE

30 września – 2 października 2023

www.usa.se.pl

Andrzej Pityński

RZEŹBIARZ NIEZŁOMNY A

ndrzej Pityński (19472020) był wybitnym rzeźbiarzem, który zasłynął z monumentalnych pomników. Przez całe twórcze życie był wierny sobie w ukazywaniu tragizmu polskich losów. Doświadczenia z dzieciństwa, które wywarły trwały ślad na jego psychice, ukształtowały jego wizje artystyczne i nadały jego twórczości głęboki, obywatelski i moralny wymiar. Widać to wyraźnie w jego twórczości, często poruszającej tematy patriotyczne, martyrologiczne i religijne. Jego twórczość miała znaczący wpływ na polską i światową sztukę.

†

foto CZESŁAW CZAPLIŃSKI/FOTONOVA/EN (2), PAP/ALAMY

Pityński urodził się w 1947 roku w niewielkim Ulanowie, dziś miasteczku w województwie podkarpackim. Jego rodzice byli walczyli o wyzwolenie Polski spod okupacji sowieckiej.

Pityński był świadkiem prześladowań, jakich doświadczali jego rodzice, żołnierze wyklęci, ze strony komunistycznych władz.

Ojciec artysty, Stanisław Pityński, został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w 1947 r.

Pomnik „ Katyń 1940” stoi na placu Exchange Place w Jersey City

i przesiedział w areszcie kilka miesięcy. Matka, Maria, była wielokrotnie przesłuchiwana i torturowana przez UB. Andrzej Pityński wspominał, że jego dzieciństwo było pełne strachu i niepewności.

Tragiczny los jego rodziców był również źródłem inspiracji dla jego twórczości artystycznej.

Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie uczył się pod kierunkiem Jerzego Nowosielskiego i Mariana Koniecznego. Tuż po uzyskaniu dyplomu, w 1974 roku, Pityński wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził resztę życia. Prawdziwy do bólu Był artystą, który odważnie i zdecydowanie stawiał sobie wysokie cele. Już w pierwszym roku pobytu w Stanach Zjednoczonych, w wieku zaledwie 29 lat, wygrał konkurs Carnegie Hall na monumentalny portret Artura Rubinsteina, jednego z najwybitniejszych polskich pianistów.

Za tę rzeźbę otrzymał nagrodę burmistrza Nowego Jorku.

W kolejnych latach Pityński stworzył wiele innych monumentalnych rzeźb o tematyce patriotycznej, takich jak „ Partyzanci”, „ Mściciel”, „Patriota” i „ Katyń 1940”. Rzeźby te są niezwykle realistyczne i bardzo ekspresyjne, wręcz krzyczą do widza. Ich przesłanie jest jednoznaczne: są wyrazem głębokiego bólu i współczucia artysty dla ofiar komunistycznych zbrodni. Pityński był przeciwnikiem sztuki abstrakcyjnej.

Pomnik inny niż wszystkie

Pomnik „Katyń 1940” w Jersey City jest jednym z najważniejszych symboli pamięci o zbrodni katyńskiej. Rzeźba przedstawia

Rzeźbiarz podczas montażu kolejnego dzieła

p ol skiego oficera, który został zdradzony i zamordowany przez Sowietów. Jest to obraz tragiczny i przejmujący, który nie pozostawia widza obojętnym.W 2018 roku burmistrz Jersey City, Steven Fulop, ogłosił plany usunięcia pomnika z jego obecnej lokalizacji na placu Exchange Place. Argumentował, że pomnik „obecnie nie jest odpowiednio poprawnym politycznie pomysłem”. Decyzja burmistrza spotkała się z ostrym protestem ze strony Polonii w Jersey City.

Zorganizowano wiece i protesty, a wysłano petycje w obronie pomnika. W wyniku tych działań burmistrz wycofał się z planów usunięcia pomnika.

Pomnik ten jest nie tylko symbolem pamięci o ofiarach, ale także wyrazem sprzeciwu wobec zbrodniczych rządów sowieckich. Zbrodnia katyńska była bowiem aktem barbarzyństwa, który nigdy nie powinien być zapomniany.

Portrecista wielkich

Pityński nie ograniczał się jednak do tematów patriotycznych.

Tworzył również rzeźby o tematyce religijnej, jak „Golgota” i „Pieta”. Stworzył także liczne dzieła w brązie, w tym popiersia Fryderyka Chopina, Ignacego Jana Paderewskiego, ks.

Jerzego Popiełuszki, Marii Skłodowskiej-Curie i papieża Jana Pawła II. Popiersie Paderewskiego znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie, popiersie Popiełuszki w Trenton w stanie New Jersey, pomnik Marii Skłodowskiej-Curie stoi przed biblioteką w Bayonne w stanie New Jersey. Jedno popiersie papieża Jana Pawła II znajduje się w rodzinnym Ulanowie, a drugie w Nowym Jorku.

Artysta wykonał również dwa pomniki gen. Władysława Andersa: jeden w Cassino we Włoszech, który upamiętnia udział Polaków w bitwie o Monte Cassino w czasie II wojny światowej, a drugi w amerykańskiej Częstochowie w Doylestown w Pensylwanii – upamiętnia on gen. Andersa jako dowódcę 2 Korpusu Polskiego. W 2002 roku

Andrzej Pityński został uhonorowany Nagrodą „Kustosz Pamięci Narodowej” w 2020 r.

A nd rzej Pityński wykonał pomnik Tadeusza Kościuszki w St. Petersburgu na Florydzie.

Pomnik z brązu przedstawia Kościuszkę w mundurze generała amerykańskiego, z mieczem w prawej ręce.

Obywatel i patriota

Andrzej Pityński był głęboko zaangażowany w działalność patriotyczną. Jako syn żołnierzy niezłomnych wyniósł z domu rodzinnego silne poczucie patriotyzmu i szacunku dla wartości narodowych. W Ameryce Pityński szybko nawiązał kontakty z organizacjami polonijnymi, które prowadziły działalność na rzecz niepodległości Polski. W 1979 roku został członkiem Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP). Był działaczem tej organizacji przez 40 lat, ponad 20 lat pełnił funkcję członka władz Okręgu nr 2 w Nowym Jorku. Był aktywnym uczestnikiem wydarzeń patriotycznych, podczas Parady Pułaskiego zawsze defilował w stroju organizacyjnym SWAP, co było wyrazem jego dumy z przynależności do tej organizacji.

Jego prace znajdują się w kolekcjach muzeów na całym świecie, m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, Museum of Modern Art w Nowym Jorku i Smithsonian American Art Museum w Waszyngtonie.

Z okazji Święta Niepodległości 11 listopada 2015 r., w zrekonstruowanej flisackiej chacie w rodzinnym Ulanowie, otwarte zostało Muzeum Andrzeja Pityńskiego. Ostatnim dziełem artysty był pomnik Żołnierzy wykletych w Jaśle, którego projekt wykonał bezpłatnie. W 2017 r. artysta został odznaczony Orderem Orła Białego. Andrzej Pityński zmarł 18 września 2020 r. w Mount Holly (hrabstwo Burlington) w stanie New Jersey.

ADRIANNA OSTASZEWSKA

SATURDAY–MONDAY, SEPTEMBER 30 – OCTOBER 2, 2023

POLAND AND AMERICA ALLIANCE IN THE NAME OF FREEDOM

Welcome to Poland

The Pulaski Parade in New York is an annual celebration that takes place on the first Sunday in October. It is one of the largest Polish events in the United States.

The Parade is an opportunity to honor the memory of General Casimir Pulaski, a hero of the struggles for independence of Poland and the United States. photo SHUTTERSTOCK (3)

Numerous Polish-American bands, orchestras and bands perform during the Parade. You can also admire military vehicles, historical and contemporary, on the streets of New York.

The Pulaski Parade is an opportunity to celebrate Polishness and promote Polish culture in the United States. It is also an event that integrates the Polish community in New York and around the world.

Official partner

2 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

I love Grzegorz Zasępa, editor-in-chief.

Super Express: – Pułaski, as it is known, is one of our great national heroes, and perhaps even greater for America. Unfortunately, not everyone here overseas knows that he was Polish. How can we change this?

– Prof. Piotr Glinski, Minister of Culture and National Heritage: – It is true that we have a lot of catching up to do when it comes to building Poland’s image abroad.

This is not just about Pułaski, but about very many people or phenomena, parts of our history, such as Polish solidarity. We are trying to change that. We have new institutions trying to shape Poland’s image abroad, such as the Polish National Foundation, which, by the way, has a presence in the United States. It co-sponsored the creation of the Museum of Victims of Communism, which is located in downtown Washington, near the White House. It also regularly supports the so-called Polish Nights organized by our basketball player, former NBA player Marcin Gortat. We are trying to notice this problem and gradually change this reality.

– Our other Polish-American hero is Tadeusz Kościuszko. There is no shortage of monuments, streets or bridges named after him in the US....

– As for Kościuszko, we produced a feature film about him. Pułaski probably deserves a movie as well.

However, the ministry is not a substitute for artists. It is worth noting that the only Pułaski Museum in Poland, located in Warka, Pułaski’s

birthplace, has been co-managed or co-funded by the Ministry of Culture and Heritage since 2018. Once a modest county institution, it is now a serious museum of national importance, successful in terms of visitor numbers, interesting exhibitions and educational programs. On the other hand, it is true that Poland is still catching up in building our image abroad. Arrears from the times of the People’s Republic of Poland (PRL), but also from the Third Polish Republic (III RP). We don’t have the same kind of PR machine as, for example, Germany. But we are active.

For example, the Adam Mickiewicz Institute, one of our institutions promoting culture abroad, has organized a competition on American campuses for a musical about Ignacy Jan Paderewski. The winning design was later exhibited in Poznań and Warsaw. The aforementioned Polish National Foundation is also doing a huge amount.

About 10,000 American troops are stationed in Poland. They are part of the „Zwiastun” [Herald] program, which involves these soldiers participating in events related to Polish history and visits to cultural institutions. I met them, for example, on August 1 at the Powązki cemetery or at the Polish military parade on August 15. They also regularly visit Warka. Then they learn that Casimir Pulasky, who they knew from the US, was Kazimierz Pułaski – a Polish nobleman and hero.

– We’ll get to the Foundation later. You mentioned Paderew-

Prof. Piotr Glinski Minister of Culture and National Heritage and the board of directors of the Podkarpackie region – Marshal Władysław Ortyl and Deputy Marshal Bogdan Romaniuk at the headquarters of the Ulma Family Museum of Poles Saving Jews during World War II in Markowa

photo DAREK DELMANOWICZ/PAP (3), WWW.GOV.PL

Poland

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

What steps is the Polish government taking in building a positive image of Poland? Is Polishness still attractive and beautiful? What can every Pole do to promote their homeland?

These and other questions are answered

by Professor Piotr Glinski, Minister of Culture and National Heritage, in an interview with Grzegorz Zasępa, editor-in-chief of Super Express.

ski, you probably know that he was one of the initiators of the Pułaski Parade in New York. How do you think that for 85 years the Poles have managed to mobilise thousands of people every year and hold a parade on 5th Avenue – the center of the world?

That their Polishness is manifested even by the descendants of 19th-century emigrants....

– Because Polishness is attractive and beautiful. The parade is a great value and refers to the very thing that unites us. The attitude and commitment of the Polish-American community deserves admiration. I recently met with a representative of the Association of Highlanders in the US. He said that although the next generations living in America are losing touch with the Polish language, they are still active in various Polish organizations, sing in folk music groups and participate in Polish community events. And that keeps their Polish identity alive. Identity is important to all of us because it gives strength to the national community as a whole, as well as to its individual members. It allows us to compete on a global scale. And the modern world is highly competitive. To succeed in this competition, one must also nurture their Polish identity.

– Polish citizens living abroad have the right to vote. It’s not necessarily as straightforward when it comes to other nations.

Should the Polish diaspora be given the opportunity to participate in elections?

– Of course. We should try to get as many people to vote as possible, because those who vote have the formal right to vote. That is, they are Polish citizens. Every Polish citizen should be able to vote. I would even go further: they should vote because it is a civic duty. Of course,

everyone has the freedom to make their own decision on this matter.

However, my opinion is that everyone should be involved.

– You mentioned the Polish National Foundation. It had a very difficult beginning, a very bad press in Poland. What is your assessment of PNF after several years?

– It had a difficult start, because we as Law and Justice, as the United Right, had a very difficult start in general. One of the reasons for this was that the other side, with a very strong and aggressively politically engaged media, tried to destroy us with propaganda.

Also through malicious PR abroad.

It is as if the results of democratic elections were not recognized, we were denied democratic legitimacy, our mandate. This has also backfired on the Polish National Foundation. The incredible thing is that when we want to fight for the Polish image, to build institutions that are the Polish raison d’etat, we are very strongly attacked by some media and opposition. These circles are often, to put it mildly, simply acting on behalf of foreign interests. The Germans are not happy that Poland is building entities like the Polish National Foundation. The Germans have their own foundations operating in Poland, and they are the ones who, according to them, should play a major role. For example, to finance opposition activities, as happened recently. Besides, it’s not the first time. This is the unpleasant reality. We are just making up for lost years by building our own institutions.For example, the Ministry of Culture and Heritage has also set up the Polonica Institute, which deals with Polish cultural heritage abroad. This applies mainly to Western museums, archives and libraries, but also

to Polish monuments and memorabilia around the world. We support more than 30 institutions around the world, including the Piłsudski Institute in New York and the Polish Museum in Chicago. We passed a change in the law that will permanently fund some of them directly from the state budget. Until now, we have only been able to do this through grants and programs, such as the Sikorski Institute, Maissons Laffitte or POSK. Now we can do it systematically and directly from the budget. The first such institution to be systematically co-managed and financed by my Ministry is the famous Polish Library, founded in Paris in 1838.

– PFN is often criticized for its purchase of the I Love Poland yacht. Do you think this project was justified?

– I do not at all understand this attack, which is linked – originally – to Mateusz Kusznierewicz’s program. He is Poland’s most prominent sports sailor, with great image potential. He approached the PFN with a cruise project to promote Poland in ports around the world.

The United States, Australia, New Zealand, the United Kingdom, as well as France, Spain and Italy use the regatta to promote their countries. Millions of people around the world are interested.

– But you must admit that these are expensive ventures.

– Very expensive. And that’s why the Polish National Foundation didn’t immediately jump into the America’s Cup (the most prestigious sailing race in the world – ed.), but we started with a yacht that had already won 11 different oceanic races and had trained about a thousand people in sports and oceanic sailing. These young people continue to lead the project.

I have never sailed on that yacht, because of course there would be an uproar about a politician sailing at the public’s expense. I saw it once, in the shipyard, when it was being overhauled by these young sailors. They worked at it themselves. I am truly honored to be able to support such a project, and yet I hear criticism. Some people don’t understand that Poland’s return to the sea was about maritime education. I recently heard that this yacht is not Polish at all, because it is not made in Poland.

It’s like accusing Robert Kubica of not driving a Syrena [an old Polish car model]. We withstand these attacks. I’m as proud of the yacht as I am of the Harbinger pro-

WELCOME TO POLAND 3

gram. Thanks to it, 10,000 American soldiers are learning about Polish history.

– Okay, but once they have this information, what do they do with it?

– What do you mean what? In a way, they become ambassadors for Poland. Better than many diplomats. Not only will they discover that Poland is a cool country, easy to love and easy to like, they will also learn something extra about the soldier’s ethos, because our history is full of this ethos. By learning about our history, they will better understand our attitude towards the East, the West and the various interferences in our internal affairs.

– If you were to encourage an American to come to Poland, how would you do it?

– First of all, I would say that it is a country with a beautifully diverse nature, still pristine in places. And an equally beautiful culture, full of freedom and tolerance. But I would also stress that it is currently the safest place in Europe. And for Americans, it may be particularly important that Poland is an economically prosperous country. Our economic growth was the highest in recent years – 34%. It’s remarkable how far Poland has come on the road to economic development. Despite the pandemic, the war and the unfavorable political situation, the Polish economy is doing remarkably well. For Americans, business is fundamental, so this can be attractive. Beautiful, well-maintained roads, charming towns and villages, a moderate climate, splendid cultural investments, museums – you’re welcome to visit!

– Do you know America well ?

– I was close to living in the United States.

– How so?

– It’s such an American story. In the 1980s, I wrote a doctoral dissertation that was not published for censorship reasons. It was a punishment for my opposition activities. And in the late 1980s, two well-known American professors, Seymour Martin Lipset and James

Coleman, and the most prominent Polish sociologist of the time, Stefan Nowak, decided to organise a program for – excuse the word – promising Polish sociologists who were mid-career and showed great potential, but who had not previously had the opportunity to travel abroad. And they secured six scholarships from the Ford Foundation at three top American universities. That’s how I ended up at Stanford, one of the best universities in the world. I was able to stay there because the conditions were there.

– And why didn’t you stay?

– Because I would miss the smell of the Polish forest too much (laughs). And I also thought to myself: since I didn’t stay abroad during the communist era, which I hated, how can I leave Poland now that it is finally becoming free?

– For such a young man, going to America in 1989 must have been an experience.

– Yes. I landed in San Francisco on January 1, 1990, and the scholarship was very accommodating.

As you know, there are thousands of opportunities on US campuses.

Here you can literally do anything.

At the same time, during those six months, I prepared the material for my habilitation, for which I was later awarded the prestigious Stanislaw Ossowski Prize in Poland.

So in the end, my trip to the US was also useful in terms of content (laughs).

– Did you never regret not staying there?

– No, I never regretted it. I think for me it is also a matter of character. I have a strong connection with Poland, it is no coincidence that I became a politician, it is no coincidence that I was professionally and otherwise involved in public and social affairs. I didn’t have the gene to want to stay there. I had many friends who always wanted to leave and left in different waves of immigration. I’m from a generation that suffered greatly; half of my school class ended up in Australia or the United States. And I have great respect for their choices. But I made a different decision.

4 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

Pułaski a in the for Amer

Museum of Kazimierz Pułaski in Warka – a painting depicting the general’s death at the Battle of Savannah

During the Bar Confederation Pułaski fought in the defense of Czestochowa

K

Kazimierz Pułaski – a born commander Kazimierz Pułaski (1745-1779), one of Poland’s most distinguished military commanders, was a staunch patriot and supporter of freedom. In 1771, during the Bar Confederation, Pułaski was one of the Confederate commanders who planned an assassination plot against King Stanislaw August Poniatowski. The assassination plan was foiled, and Pułaski was forced to flee Poland.

Pułaski never admitted his involvement in the King’s assassination plans, but his participation in the Bar Confederation and his anti-monarchist views suggest that he was prepared for such an action. It should be remembered that the Bar Confederation was a resistance movement against Russian intervention in Poland, and Pułaski was convinced that King Poniatowski had collaborated with the Russians. In this context, the King’s assassination plan can be seen as a patriotic act and a fight for Polish freedom.

Kazimierz Pułaski came to America in 1777 at the invitation of French General Lafayette, who was his friend. The French-

man was convinced that Pułaski could be a valuable acquisition for the US Army. Pułaski joined the Continental Army as a volunteer. He almost immediately took part in the Battle of Brandywine (September 11, 1777). Despite his young age, he already had considerable combat and organizational experience, leading enlistments, forming and training troops in Poland.

The British army led by General William Howe attacked American troops commanded by General George Washington. The Americans were taken by surprise. Pułaski arrived on the battlefield at the last minute, when the American army was already retreating. Pułaski formed a cavalry unit and attacked the British from behind. The attack was unexpected and effective. He managed to force the British to withdraw. His bravery saved George Washington’s life, for which the latter promoted Pulaski to the rank of brigadier general of the US Cavalry „on September 15, 1777. „ Boston Gazette” of October 2, 1777 wrote about Pułaski as follows „A very large number of French officers took part in

Lounge in the Kazimierz Pułaski Museum in Warka in the former Pulaski Palace

Bust of Pułaski, Jasna Gora, the action. The Czestochowa Marquis de la Fayette combined youth w i t h cou rag e , using Monument and mound his good The Battle of erected in honor of General bi r t h Germantown, fouKazimierz Pułaski on the 150th anniversary of his and kind ght on October 4, death 1926 in Krynica charac1777, was part of the ter. Polish fall campaign of the Cou nt P u ł aAmerican War of Indes k i w it h p a r t pendence. Pułaski commanof the light cavalry ded a 200-man cavalry unit as part rode up to the enemy positions of the American army led by Genefor reconnaissance.” ral George Washington in that batPułaski was convinced that tle. He attacked the British rear, Polish emigrants could contribu- forcing the British to withdraw te to the victory of the Americans. from the battlefield. Pułaski’s He proposed forming a cavalry unit attack was effective, but did not composed of Polish soldiers. Con- bring final victory to the Amerigress agreed to the proposal and on cans. The battle of Germantown August 13, 1777 Pułaski was appo- ended in a draw. inted brigadier general and given Kazimierz Pułaski died a few command of the Pułaski Legion. days later at the Battle of SavanThe legion consisted of 200 light nah on October 11, 1779. Pułaski infantry soldiers and 68 lancers. led a cavalry charge and was shot He was well trained and equip- in the stomach. Back then, such ped. Pułaski was a talented com- a wound was usually fatal. An mander and his unit quickly gai- infection set in, and Pułaski died ned recognition in the US Army. in agony two days later.

azimierz Pułaski and Tadeusz Kościuszko are two Polish heroes of the struggle for American independence.

Both came to America shortly after the Declaration of Independence. Kościuszko was the chief engineer of the American army, and his fortifications played a crucial role in the American victory over the British. Pułaski became a general of the US cavalry.

He organized and commanded the Pułaski Legion, which fought in the battles of Brandywine, Germantown and Savannah and became the core of the US cavalry.

ADRIANNA OSTASZEWSKA

Busts of Pułaski and Kosciuszko at the Warka Museum

WELCOME TO POLAND 5

nd Kościuszko fight ican freedom 30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

Tadeusz Kościuszko – soldier and engineer Kosciuszko’s mound in Cracow

Franciszek Smuglewicz, Kosciuszko’s oath in the Market Square in Krakow, 1794

Kosciuszko monument in West Point,...

...in Detroit,... ...in Washington, DC

Ta d e u s z Kościuszko (1746-1817) received his engineering education at the Corps of Cadets School in Warsaw, graduating in 1769. Founded by King Stanislaw August Poniatowski, the school prepared officer cadres for the Polish Army. Its program included military engineering subjects such as fortification, artillery and construction. Kościuszko excelled in his studies and was one of the school’s best students.

After graduating from the Corps of Cadets School, Kościuszko went to study abroad. From 1770 to 1774, he studied at the Academy of Engineering in Paris. There he learned civil engineering: construction, plumbing and urban planning. He deepened his knowledge at the Royal Guard Cavalry School in Versailles , near Paris, where he was taught

by Didier-Gregoire Trincano, the author of innovative fortification ideas that differed from the commonly accepted bastion concept.

Tadeusz Kościuszko arrived in America in August 1776. He came to Philadelphia where he was appointed Chief Engineer of the US Army.

Soon Kościuszko was working on fortifying Philadelphia, which was the main political center for colonists at the time. How did a young military man who spoke no English and had no experience in war get such a responsible position?

Kościuszko was fortunate that he managed to contact Benjamin Franklin. He examined the young officer thoroughly. Kościuszko had to demonstrate his knowledge of military engineering and fortifications, among other things. Franklin was impressed by Kościuszko’s knowledge and recommended him to work for the Pennsylvania Committee of Safety. Franklin, a brilliant self-taught engineer, was one of the most influential men in America, and his support helped Kościuszko become Chief Engineer of the US Army.

Franklin held Kościuszko in high esteem. In a letter to Thomas Jefferson in 1778, he wrote: „Kościuszko is one of those men who has all that it takes to be a great man.”

The fortifications Koś ciuszko planned and implemented were crucial to American victories in many battles, including the Battle of Saratoga in October 1777, which is considered a turning point in the War of Independence. Kościuszko designed a fortification and entrenchment system that enabled the Americans to halt the British advance on the Hudson River. This victory encouraged the French to join the war on the American side. Kościuszko’s most famous fortifications include those of Ticonderoga, West Point and Saratoga. Tadeusz Kościuszko quickly rose through the ranks of the US Army. In 1777 he was appointed brigadier general and assumed command of Fort Ticonderoga.

He designed and built new fortifications. In 1778, Kościuszko assumed command of Fort West Point.

It was a key strategic point and its capture by the British could have ended the war. Kościuszko designed and built new fortifications that strengthened the Fort’s defenses.

A year later, Kościuszko took part in the Battle of Saratoga, which ended in an American victory. He played a key role in the American victory by commanding the artillery.

In recognition of his contributions, the US Congress awarded him the title of General and granted him land in Virginia. As soon as he received his back pay from Congress, he used the money to buy and educate the black residents of his granted land.

Kościuszko was a firm believer in the need for freedom and democracy. The young officer’s involvement in the fight for American independence reflected the ideals he had absorbed during his studies in pre-revolutionary Paris. Kościuszko believed that all people are equal and have the right to freedom. He returned to his family estate in Lithuania, where he limited serfdom to peasants and exempted women from court service. In a letter to his sister Anna Estkova in 1792, Kosciuszko wrote that one should „always remember that in nature we are all equal and that wealth and knowledge only cause differences.”

photo KRZYSZTOF CHOJNACKI/EAST NEWS (2), HENRYK BIELAMOWICZ/CC BY-SA 4.0, MAREK BARCZYŃSKI , DOMENA PUBLICZNA (2), MONKPRESS/EAST NEWS, KRZYSZTOF WÓJCIK/FORUM, YOUTUBE/WEST POINT-THE U.S. MILITARY ACADEMY, MIKE RUSSELL/CC BY-SA 4.0, SHUTTERSTOCK (2)

K. G. Schweikart, Portrait of Tadeusz Kosciuszko, 1802

6 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

Colonel Ryszard Kuklinski and General Wojciech Jaruzelski in February 1980

Matejko

Ryszard Kukliński – a Pole who helped the US defeat the Soviet Union

I

n 1964, Ryszard Kukliński (1930-2004) Ryszard wa s a s s ig Kuklinski ned to work in – posthumously nominated the Operations as brigadier Directorate general (2016) of the Gene ral Staff of the People’s Army, overseeing operational plan ning. There he had access to secret Warsaw Pact documents, including plans for war against NATO. defense-technical power of Terrifying knowledge communist countries.

The plans called for aggression by Warsaw Pact troops Tough negotiations against NATO countries. At the 1986 US-Soviet sumKukliński was convinced mit in Reykjavik, President that if there was a war, Ronald Reagan proposed Poland would be destroy- the complete elimination ed. „The knowledge of what of intermediate-range miswas going to happen when siles (SSM) from Europe. In the war started was terrify- return, he agreed to limit ing,” Kukliński said. There- the number of intercontifore, he decided to act to stop nental ballistic missiles the conflict.

(ICBMs) and submarineIn 1972, the Polish officer -launched ballistic missiestablished contact with les (SLBMs).

American intelligence. He G orb achev i n it i a l ly was given the code name agreed to Reagan’s propoJack Strong and begins to sal, but later backed down systematically pass on when Reagan demanded the information. Over the next withdrawal of SS-20 missinine years, he handed over les from Eastern Europe.

40,000 pages of secret War- In the Reykjavík talks, Reasaw Pact documents to the gan used information from Americans, including war Kukliński to emphasize the plans, information on mili- threat from SS-20 missiles. tary deployments and the Kukliński gave the Ameri-

photo PAP/CAF, PIOTR GRZYBOWSKI, PAWEŁ WODZYŃSKI/EAST NEWS

The maps mentioned

by President Reagan and the CIA medal can be seen at the Cold War Museum in Warsaw. cans maps that detailed the deployment of these missiles in Eastern Europe.

With the information from Kukliński, Reagan was able to make a convincing argument to Gorbachev. The Reykjavik summit was a turning point in the Cold War. This was the first time that the two superpowers have come close to an agreement on nuclear arms reduction.

The impact of Kukliński’s information on this process was significant.

Merit recognition

In a report to President Reagan, CIA Director William Casey wrote: „No one in the world has done more damage to communism than this Pole. In recognition of his service, Ryszard Kukliński was awarded the Distinguished Intelligence Medal

by US President Ronald Reagan in 1982 for exceptional service.

Ryszard Kukliński was posthumously awarded the Order of the White Eagle. AES

H

e became famous as a painter of multifaceted historical scenes.

His dynamic, finely arranged images are full of passionate pathos. The intense colors, well-captured surface texture, and the compelling appearance of the figures made him a portraitist of Polish pride.

Jan Matejko in the lens of Jules Mien, before 1883

Jan Matejko (1838-1893) was born in the center of Kraków and lived for many years in a tenement house at 41 Florianska Street, where he also had a studio.

Even at a young age, he was treated as an artist and surrounded by the nimbus of a great artist. He was serious and carried himself like the old masters. He was always busy, gaunt, thin, bearded, pale as a primed canvas. With a complicated marital situation, paying off his brother’s debts, burdened with numerous offspring.

Jan Matejko died at the age of 55, on November 1, 1893, from a ruptured stomach ulcer.

EWA JABŁOŃSKA

Painter of the great and good

Matejko used reliable historical sources for his paintings: he studied archaeological excavations, travelled to battlefields and, with the passion of a museum professional, reproduced the details of period costumes - from spurs and pins to headgear. But he always rejected the slightest crack in Poland’s spotless history, which he said was full of beautiful and wise rulers, good and brave heroes. He preferred simple glory to intellectual confusion: an unfurled banner, the artistry of armor and material.

www.usa.se.pl

WELCOME TO POLAND 7 This nation and its leader

The newly opened National Museum in Kraków wanted to buy „Sobieski at Vienna,” but in the end Matejko sold it „Kościuszko at Racławice.”

The artist was entering his fifties when he sketched „Kościuszko at Racławice.” Despite his stomach problems, he went to see the battlefield. Sick and treated by a quack who nearly sent him to the grave, he continued to work hard. He had to pay for his wife’s care in a psychiatric hospital and pay off his brother Edmund’s debts. Not to mention maintaining a home and supporting a distant family. A letter has survived in which Matejko admits that „it would be much more pleasant for an artist to photograph scenes with a golden glow. But since all the people here have expressed their desire to have me commemorated, the artist is compelled to sacrifice his ambition and paint what pleases the people most, that is, this people and its chief on a grey canvas.” Ultimately, however, he skillfully blended the canvas with the golden mane, creating his characteristic turmoil in the painting. The painting is a rebus with encrypted symbolism of Polish conflicts. „Painted in 1888, „Kościuszko at Racławice” depicts the battle that took place on April 4, 1794 during the Kościuszko Uprising.

Tadeusz Kościuszko, dressed in an American uniform, is in the center of the painting. Kościuszko leads a peasant cavalry attack against Russian artillery. In the background you can see fighting soldiers and peasants, as well as burning villages.

The painting measures approx.

15 x 30 feet. Matejko depicted the battle in a dynamic and dramatic way. „Kościuszko pod Racławicami” is considered a symbol of Polish patriotism and the fight for freedom.

The artwork is on display at the Kraków Cloth Hall.

„Kosciuszko at Raclawice” (Battle of Raclawice), 1888

„Battle of Grunwald,” 1872-1878

Prussian homage

The most famous Polish painting

„The Battle of Grunwald” brought Matejko great fame and admiration. On the day of the public presentation, October 28, 1878, in the Wielopolskie Palace in Kraków, the President of Kraków, Mikołaj Zyblikiewicz, presented the painter with a scepter as a symbol of the sovereignty of art. Earlier, in February, the painting was bought

by Warsaw financier David Rosenblum for 45,000 Rhenish Guilders.

To paint „The Battle of Grunwald,” Matejko had to leave his studio because the 452 square foot painting would not fit. It took him almost six years to create. He got the idea

from Długosz’s „Chronicles of the Kingdom of Poland”. He wanted to recreate the battle as realistically as possible.

Matejko sought his own vision and even went to the fields of Grunwald. He placed Prince Witold in the center of the painting because, according to Długosz, he was the most mobile and dynamic warrior.

King Jagiełło, as commanderin-chief, observed the battle from a hill - he is slightly further to the right of the painting.

Today, this most admired work of Polish painting by visitors has been housed at the National Museum in Warsaw since 1949.

A master among masters

Like a magician, Matejko conjured up moments of the nation’s greatest glory in front of viewers. And not only in Poland. The public flocked to Matejko’s gallery in Vienna, where „Sobieski at Vienna” attracted up to 5,000 visitors a day. Despite the content of the work, Emperor Franz Josef smiled with delight and admired the Polish master’s artistry.

In Paris, Prague, Warsaw, Lviv, Rome, St. Petersburg, Budapest, Matejko’s works were admired like a great historical spectacle.

The master gave his work „in the name of the nation” to Pope Leo III, who preached the reconciliation of church and culture while denouncing Freemasonry, socialism and nihilism.

Matejko’s work hangs in the Vatican to this day.

On October 7, 1882, during a session of the Provincial Sejm in Lviv, Matejko solemnly presented the freshly completed painting „Prussian Homage” to the nation. The large painting, measuring approx. 26 x 14 feet with a massive frame (approx.

33 x 20 feet), depicts an event in 1525 when the Grand Master of the Teutonic Knights, Albrecht Hohenzollern, honored King Sigismund the Old in Kraków’s main square. From then on, he was to rule Prussia as a secular prince subordinate to the Polish

king. This marked the final end of the monastic state.

The painting took Matejko two years to complete. He immortalized more than 30 figures with the features of wellknown Kraków residents. The painter’s wife, Teodora, became Queen Bona. The painting features two self-portraits in which Matejko himself plays the famous Stańczyk and Bartolomeo Berrecci, the rebuilder of Wawel Castle.

The painting can be seen in Kraków’s Cloth Hall.

„The Prussian Homage,” 1879-1882

photo DOMENA PUBLICZNA (4)

– the portraitist of Polish pride

30 september – 2 october 2023

8 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

The 550th anniversary of the birth of Nicolaus Copernicus, astronomer and founder of heliocentric theory

Copernicus taken

in stride N

o one has read Copernicus’ work since it left the press”. ”So said the prominent astronomy historian Arthur Koestler of „On Revolutions” in the 20th century. Was he right or wrong? Was Copernicus’ revolutionary book really revolutionary?

These questions were asked half a century ago on the 500th anniversary of Nicolaus Copernicus’ birth. Today, on the 550th anniversary, we know the answers.

February 19, 2023 was the 550th anniversary of the birth of Nicolaus Copernicus (1473-1543), a scholar who signed his name Nicolaus Nicolai de Thuronia, meaning Nicolaus, son of Nicolaus of Toruń.

Whether the Latin book „On the Revolutions of the Celestial Spheres” was widely read is best known to Professor Owen Gingerich, astrophysicist and historian of science at Harvard University. He discovered over 600 copies of the first edition and found that many of them had annotations, notes, and even calculations in the margins. Scarred by photo DOMENA PUBLICZNA, SHUTTERSTOCK (2)

repeated browsing, they were circulated by eminent scientists with the same interests and passions as Copernicus.

One of these was Johannes Kepler, who added his own calculations to those of Copernicus, which were in line with the knowledge that had already been gained by that time (17th century).

The son of a merchant, Nicholas was born in Toruń, a subject of the Polish king, studied at several European universities thanks to the generosity of his uncle (later canon of Warmia) and was a passionate book collector.

EWA JABŁOŃSKA

Celebrities, money, and politics

Another of his revolutionary works is „Treatise on the Device of Coinage ...” from 1526, which was intended to prevent the debasement of European money.In it, he stated that if two types of money of equal value exist at the same time, but people prefer one of them (e.g. higher gold content), this „better” money will be hoarded and mainly the „worse” money will remain in circulation. In short, worse money drives out better money. In addition, he simply wanted to dictate from the top down that the most widely circulating money should have a fixed, constant value for many years. He was therefore an advocate of a rigid state monetary exchange rate.

!

Like a million dollars

!

The first edition of „De revolutionibus” was published in Nuremberg in 1543, shortly before the author’s death, and the second in Basel more than 20 years later (1566). The originals of „On revolutions...” are priceless. Most of these are in the hands of collectors.Our national jewel, a copy of the first edition stolen from Kraków.

Recently, a copy of the 1543 first edition sold for $1 million at an auction house. „De revolutionibus” is, after the New Testament, the most admired, most precious and most sought-after book by collectors.

!

To create, but not to release

At the time, he did not allow the manuscript to be published in print. As he explained (at the end of his life) to a Church dignitary, he had no fear of ecclesiastical punishment, excommunication, or the like. And rightly so, for the busy Reformation Church of his day was extremely tolerant and friendly to the expansion of knowledge by its affiliated educated canons, like Copernicus.

The author was terrified of widespread derision. Throughout his life, he fought against the fear of criticism, the ridicule of his work and his views (not just astronomy). It seems that he was doubly successful, as he launched a sensational currency reform and made his mark in the German-Polish politics of the time by holding important offices. Eventually, however, Nicolaus Copernicus was persuaded and the first edition of On the Revolutions of the Spheres appeared in print. There was no response at all.

Copernicus soon died of a stroke.He left with the feeling that he had done something great after all, because the scientific community at the time, with which he was closely associated, had convinced him of this.

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

WELCOME TO POLAND 9

!

Nicholaus of Toruń and the Flying Earth

The great geographical discoveries have already proved that the geography in force since antiquity, „professed” by the brilliant astronomer Ptolemy II of Alexandria and published in writing in 140, does not correspond to reality.

Scientists increasingly argued that the Earth was not the center of the universe. This revolution in thinking captured Nicolas’ mind.

Copernican work „On revolutions...” the cosmological (structure of the universe) part of Copernican’s work is presented in only a few pages. There is nothing in it that the former enthusiasts had not heard before, but by being printed it was supposed to make a revolution in the minds of ordinary Christians. It did not, if only because reading was not a common skill, and especially not the reading of learned books.

The revolution presented in the introduction to the calculations, which the author wanted to prove and describe by means of breakneck spherical trigonometry, only became a bestseller in the 17th century. Then astronomers, physicists and mathematicians, including Johannes Kepler, began to scrutinize it.

They found errors in the calculations, arising from false assumptions made by the author. One is that the planets move in a uniform motion, at a constant speed. They corrected the book by crossing out Copernicus’s mathematical syntheses, who, thanks to „De Revolutionibus,” became their pater mentis (mentor of the mind).

!

Copernicus secretive and reticent

Very little is known about Copernicus, the white spots mainly concern the mature period of his life when he lived in Toruń and Frombork.

Supposedly, he was the cause of a moral scandal because he employed a beautiful young woman to work in his house, with whom he had relations And he read, and read... forbidden by the Church. These encounters also took While studying at the Kraków Academy, place in the thick vines of the garden surrounding the To believe then a European center for astronomical studies, house, where they were discovered by outraged or not to believe? he was attracted to the idea of a mathematical believers and reported as necessary.

He was a Renaissance thinker, educated representation of the heliocentric theory (planets orbiting The bishop, who was widely known to in several natural sciences at the best the sun). This theory, recounted in several books by ancient have a mistress and two children, universities in Europe. philosophers, but also the result of scientific disputes, has been reproached him for this. Nicolas Contrary to centuries of popular rumor, glorified or criticised by Kraków scholars for at least a dozen years. responded to this with one Copernicus did not derive his heliocentric theory Copernicus made sure he had the right sources, got to the heart of word: hypocrite! from his astronomical observations because the idea, which was simple enough for even a child to understand, the instruments available at the time could not and began the arduous calculations. He didn’t need to wade through faithfully depict the solar system. Copernicus had the references because he knew the ancient philosophers’ views on only a standard telescope and an arm sphere, the nature of the universe - the earth, the sun, the planets, and the an astrolabe, which was used to determine the stars. It was enough to translate them into modern language, to position of the moon and other planets in the draw a model in which the immobile sun is the center of the sky. The double-lens telescope for observing universe (we already know that the sun is only the center of the sky was not invented until 1609 by our solar system), to describe the principles of operation, Galileo Galilei. He had to rely on the transcribing them almost word for word from Scientific duo ancient works of philosophers, whose ancient manuscripts, annotating them with Copernicus’ work was co-written from the theories were treated only as calculations confirming the thesis, to beginning with the astronomer and mathematician, concepts. create a work of a lifetime. a ‚believer’ in the heliocentric theory. He was Georg Joachim von Lauchen, called Rheticus. This scholar was amazed at the meager instruments in Copernicus’ laboratory.

There was no planispheric astrolabe or torquetum with which to measure the positions of the planets. Only the instruments of antiquity, already in disuse: the wooden triquetrum, armillary sphere and quadrant, which (in the 2nd century AD) were used by ... Ptolemy! Copernicus sits with the ancient sphere on the pedestal of his Warsaw monument.

Just before his death, Nicolaus paid his co-author for the first copy of „De revolutionibus”.However, he did not mention it in the footnote. Retyk, however, remained unchanged in his admiration for the other author of „Revolutions...”.

In 1616, as part of the counter-revolution, the Inquisition and the trial of Galileo Galilei, who spoke openly about extraterrestrials (he was burned for this very reason) and Copernican „revolutions,” „De revolutionibus” was put on the list of banned books, but with an exemption: it could be published after radical censorship. The policy was applied once, but not at another time. And so it went for 200 years, after which Copernicus was finally removed from the list of heretical authors.

!

!

!

10 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

St John Paul II a life worthy of remembrance On the 103rd anniversary of the birth of the Polish Pope

Habsburgs namesake

Karol Wojtyla with his father, 1921

Y

The names his parents gave him were no accident.

He was named Karol in honor of Charles of Habsburg, the last ruler of Imperial Austria-Hungary.

Who would have guessed then that his namesake from

Wadowice would one day raise him to the altars?

The second name, Joseph, is an expression of the Wojtyls’ affection for Emperor Franz Joseph. Sympathy for him, and an associated weakness for Austria, was not isolated. In the Wojtyl family, however, things were different. Poland’s freedom was one of its highest values. Besides, Wojtyla senior, a legionnaire, contributed to its recovery.

Through the streets of Wadowice

The Wojtyłas were happy oung Karol Wojtyła wanted to become an actor. to have a second son (the older Edmund was already His calling, however, pushed him towards the 14), and the family’s father clergy, which meant leaving the theater and was optimistic about the The country finally his dreams of playing great Shakespearean roles future. won independence and he behind. Little did he know then that he would come was promoted to lieutenant. was a seamstress – to play the two biggest roles of his life. Both are of Emilia she hemmed linen by hand. great importance for Poland and the world. The first is It was one of the lowestfemale occupations to be an ecumenical pope. The second is the overthrow paying at the time.

Mr. and Mrs. Wojtyła strolled of communism in Poland. through the streets of Wadowice with the future If one were to ask random compatriots who was born on May 18, I am sure most pope in a worn-out stroller. would answer Karol Wojtyła. The future Pope „from a distant land”, since 1920 They passed places that will became the joy of his parents. appear in Karol Wojtyła’s EWA JABŁOŃSKA

childhood memories.

The parish church – the Minor Basilica of the Presentation of the Blessed Virgin Mary, dating back to the 18th century, with a beautiful chancel three centuries older. This is where they baptized their sons. The house at 4 Kościelna St. is one of the oldest buildings in the city – its foundations date back to the late 18th century. The Monastery of the Discalced Carmelite Fathers and the Sanctuary of St. Joseph „On the Hill” was 21 years old, the building of the Congregation of the Sisters of Nazareth was just acquiring patina.

On May 29, 1929, Karol Wojtyla received his First Holy Communion

www.usa.se.pl

John Paul II in front of the Jasna Góra monastery, 1983

Beloved Kraków

Karol Jr.’s relatively carefree life did not last long. He only studied at the Jagiellonian University from 1938 to 1939.

Then war broke out. In 19401941 he worked in quarries in Zakrzówek and in the Solvay chemical plant.

That’s when he lost his closest person. When he returned from work, he found his father lying motionless, lifeless. His faith gave him strength.

Material for the pope

Starting in October 1940, Karol Wojtyła continued his studies in the second year of Polish Studies at the Jagiellonian University.

On November 2, the Germans arrested 183 JU professors.

Student Wojtyła thus became acquainted with another despicable facet of Nazism.

At the beginning of 1942, the underground structures of the university were launched. So he absorbed secret lectures. He

In 1958, Wojtyła became bishop. On December 30, 1963, he was appointed Metropolitan of Kraków, and in January 1964 he became Archbishop. He had been cardinal since 1967. And also a renowned theological authority in Europe and, along with the Primate of Poland, Cardinal Stefan Wyszyński, the most important figure in the Polish episcopate. Poet and polyglot, playwright, philosopher of history – phenomenologist and mystic. A spiritual leader. A material for the pope.

He published philosophical works, among others, in „Tygodnik Powszechny” and „Rocznik Filozoficzny”. His lectures were printed in „L’Osservatore Romano.”

He published books, supported the construction of churches, including in Nowa Huta – which, according to the guidelines of the communist authorities, was to be „a city without God.” In May 1969, in the presence of Karol Wojtyła, the cornerstone was laid for the construction of the first Nowa Huta church in the Bieńczyce housing estate.

On Christmas Eve 1971, when he held a shepherd’s vigil in Nowa Huta Square, countless crowds were already listening to him. How glaring was the failure of communist indoctrination.

In October 1978, Cardinal Wojtyła went to the funeral of John Paul I and the memorable conclave. He became pope as a result of the eighth vote, at 4:30 p.m. on Monday, October 16, 1978.

Just the two of them

Emilia Wojtyła died on April 13, 1929 at the age of 45.

A month later, Karol turned nine. „My father embraced me, hugged me, and so we continued in silence,” Karol Wojtyła recalled.

Four years later, another tragedy struck the Wojtyła family. Edmund, a 26-year-old doctor, did not survive scarlet fever. Karol Wojtyła senior buried his son, and 12-year-old Lolek, a 2nd grade student at Wadowice Middle School, said goodbye to his beloved brother. Of the entire family, only two remained: Karol Sr. and Karol Jr. Supportive and inseparable.

John Paul II recalled this period as follows: „At the age of ten or twelve I was an altar boy, but I must confess that I was not very zealous. One day my father said, ‚You are not a good altar boy.’ You don’t pray enough to the Holy Bishop Spirit. And he showed me a Wojtyla during prayer I had not forgotten. a mountain It was an important spiritual excursion lesson, more lasting and powerful than any other.”

began to call Kraków, where he lived first as a student and a worker, and then as a vicar priest, „beloved city.”

He graduated from the Metropolitan Seminary in Kraków in 1946. It was also the year he was ordained a priest.

Wojtyła came to bid farewell to Kraków in November, with „rain

To Masuria and the mountains

Since 1949, he bacame completely occupied with the Kraków parish of St. Florian and priestly work with academic youth. A new period of the future pope’s life began. Not many months after his arrival in the city, the welcoming door of the house near the church where he was staying was flooded with students eager for discussion, information and support in the life increasingly regulated by the authorities.

Public enemy No. 1?

The popular Wojtyła was still an interest for the security police in Kraków. When party officials learned that he had become Pope and that Poles were overjoyed, they did not share the public’s enthusiasm. „Comrades, we have a problem”, declared Edward Gierek, First Secretary of the Polish United Workers Party (PZPR), opening an extraordinary meeting of the Political Bureau. „This is the worst thing that could have happened to us,” Wojciech Jaruzelski is reported to have

WELCOME TO POLAND 11 Don’t dampen the spirit Many remember John Paul II’s call from his first pilgrimage to Poland in 1979: „You must be strong with the strength that faith gives.” And even more so this allusive, ambiguously intoned invocation, „Let Your Spirit descend and

renew the face of the earth. This earth!”

In June 1983, the Polish people heard the Pope say: „One does not live, one does not love, one does not die on trial.” At the conclusion of his fourth pilgrimage to the country in 1991, the Pope had these famous words for his compatriots: „Give thanks to God and do not dampen the spirit”. In response, he dampened the spirit of hatred and lust for power as best he could, explaining in private meetings to the old radical dissidents who had rejected the young Third Republic that there had been no collusion or compromise in Magdalenka.

In the beginning was the word

Even during hanging over the 1983 the street lamps,” as pilgrimage, the one Galczyński wrote. Theological during martial law, studies in Rome at the „solidarity” shouted Pontifical University of St. from the Pope’s lips as an Thomas Aquinas awaited him. idea expressed through Then he left Kraków again: other words. „Your faith, by wagon to Niegowić in Lesser your steadfastness and Poland, where he became your... here he paused. a vicar. „Solidarity!” – shouted someone in the crowd – and immediately Bish op Woj tyla there was a on a bicy cle trip in Ksią ż commotion around him. He was picked up by undercover officers disguised as praying or just

shaking his hand and patting him on the back.

The story is silent about this. However, there are witnesses who remember that the pope’s sentence ended with „wisdom.”

When he died, the word „sainthood” quickly appeared. At first, just a word. And then.

John Paul II was elevated to the altar on April 27, 2014. According to the Catechism of the Catholic Church, „But those whom (God has predestined for holiness) he has also called, and those whom he has called he has also justified, and those whom he has justified he has also glorified.”

The pope versus communism

He led a pastoral center at St. Florian Church. In the summer, everyone who was able and willing went with „Uncle” to the Mazuria lake area for kayaking. The priest

said. Militia reports of street outbursts of joy, crowds clamoring to masses, and tolling bells were brought to the table. „I would rather be dealing with another nation,” commented Jan Szydlak of the Politburo of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party (PZPR). Prime Minister Piotr Jaroszewicz promoted the besieged fortress thesis: „The conclave’s decision is proof of the tightening of a hostile conspiracy around Poland.”

and later Bishop Wojtyła led youth groups over mountains and mountain passes. This laid the foundations for the future Poland. A pillar.

A refuge.

It is said that „John Paul II brought down communism” or „helped bring down communism.” The first statement is just a shorthand expression.

The second emphasizes the role

Pope John Paul II’s meeting with the communist authorities at the Belvedere, 1979

of the Pope at the time of our August breakthrough.

If Karol Wojtyła had not become pope, communism in Central Europe would also have ended. The question is, would it be bloody?

This conciliation was the Pope’s address to the Polish opposition, led

by Lech Wałęsa, which did not rush towards a (potentially bloody) revolt. They chose their words carefully and analysed the situation to determine the most effective way to lead Poland towards democracy.

John Paul II died on April 2, 2005, at the Vatican, at the age of 84. He was canonized on April 27, 2014.

photo AFP/EAST NEWS, REPRODUKCJA JAKUB GRELOWSKI/PAP, REPRODUKCJA ARTUR PAWŁOWSKI/EAST NEWS, REPRODUKCJA PAP, NAC (2), REPRODUKCJA EAST NEWS, SHUTTERSTOCK

30 september – 2 october 2023

12 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

Blessed Józef and Wiktoria Ulma

Samarita

Jozef and Wiktoria Ulma – the most famous victims of the Nazis, their story is among the most famous of all Poles honored with the title of Righteous Among the Nations

Sunday, September 10, saw the beatification of the Ulma Family, murdered by the German occupiers for hiding Jews in their home

Wiktoria and Józef Ulma

A painting depicting Wiktoria and Jozef and their Children by Oleg Czyzowski of Chmielnik near Rzeszow hangs in the parish church in Markowa photo DAREK DELMANOWICZ/PAP (6), AP (2)

ns from Markowa J 30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

WELCOME TO POLAND 13

ózef and Wiktoria Ulma and their children Baruch, Mechel, Joachim and and the Ulmas’ neighbors were murdered by the Germans for hiding Moses, from Markowa, and also daughters Jews during the Second World War. On of Chaim Goldman – Saul’s relative: Grünfeld and Lea Didner with Sunday, September 10, 2023, they were declared Gołda her little daughter Reszla. Józef and blessed as martyrs for the faith. This is the first the Goldmans were in the business tanning leather, which they sold time in the history of the Church that an entire of to make a living. There is no indifamily has been beatified. cation that the Ulmas helped them

An exceptional family

Józef Ulma (b. 1900) married Wictoria Niemczak, twelve years his junior, at the age of 35. The couple ran a farm of several hectares in Markowa, a village in the Subcarpathian region of Łańcut County.

This was no ordinary rural family.

Joseph, who graduated from an agricultural school, was a man of many talents. He established the first fruit tree nursery in Markowa and made his living by selling seedlings. He also engaged in beekeeping and silkworm breeding. He was able to build a bookbinding machine and a backyard wind turbine, making him the first person in the village to have electricity in his home. He

Museum of Poles Saving Jews during World War II in Markowa

read a lot and subscribed to newspapers. Part of the book collection has been preserved, with the ex-libris „Home Library – Józef Ulma”. Józef also had a passion unusual in his time and rural environment – photography. His photos have survived to this day. Wictoria, who took a course at the People’s Academy and performed in amateur theater, was also an unusual character.

Together with her husband, she was active in the Union of Rural Youth of the Republic of Poland „Wici” and the Catholic Youth Circle. After her marriage, she devoted herself to housework and childcare. They had six of them. In mid-1943, Victoria became pregnant again.

The penalty for hiding Jews was death

The Ulma family has always embraced people with kindness. Their home was open to everyone, regardless of religion. Józef Ulma was on very good terms with the Jews even before the war. This did not change during the German occupation.

Jews were hidden in Markowa by several families, but the Ulmas took in the largest group in the fall of 1942. They were their acquaintances from Łańcut: Saul Goldman with his sons

Museum of Poles Saving Jews during World War II, named after the Ulma Family The idea of creating a museum in Markowa appeared in late 2007.

The facility was opened on March 17, 2016. It is the first museum in Poland dedicated to the rescue of the Jewish population in occupied Poland during the Holocaust.

The Museum building is minimalist and austere, with its shape referring

to a country house. The replica of Wictoria and Józef’s house has a living room, a vestibule and a carpenter’s workshop. It contains memorabilia: furniture, books, school certificates, and most importantly, numerous photographs taken by Józef himself. In the immediate vicinity of the Markowa

Museum is a memorial garden dedicated to the Poles who risked their lives to save Jews condemned to the Holocaust. The orchard refers both to the passion for fruit cultivation of the museum’s patron, Józef Ulma, and to the Garden of the Righteous on Jerusalem’s Yad Vashem Memorial Hill.

in exchange for money.

Merciful Samaritans from Markowa

The couple were deeply religious.

Their copy of the Bible contains personal notes, comments and an underlined parable of the Good Samaritan. Next to the title, someone wrote the word „YES!” in capital letters. The Ulmas knew that helping the Jews meant death for the entire family. But they chose to be heroes, and faith was their strength.

When they saw that their neighbours needed help, they took action.

They hid the Jews in a small attic for about a year and a half.

Execution

It was Friday – March 24, 1944. Around 4:30 in the morning, German gendarmes from Łańcut arrived at the Ulmas’ house. Among them were the commander Lieutenant Eilert Dieken, Josef Kokott – known as the „Devil of Łańcut” for his cruelty, and a Volksdeutsche, the blue policeman Włodzimierz Leś. The latter probably reported that the Ulmas were hiding Jews.

Fi rst, t he genda r mes shot three sleeping Jews in the attic.

The others, along with the entire Ulma family, were led outside the house and shot. The Jews were killed, then Józef and Wiktoria, who went into labor during the execution. Dieken then ordered the children to be killed. Eight-year-old Stasia, six-year-old Basia, five-year-old Wladzio, four-year-old Franio, three-year-old Antos and one-and-a-half-year-old Marysia were killed by gunshot to the back of the head.

When Markowa village leader Teofil Kielar later asked the perpetrators why they murdered the children, Dieken replied that they did it for the good of the residents – „so that the community wouldn’t have trouble with them.”

After the execution, the Germans looted the farm and held a drinking party. The villagers were forced to bury the murdered. Two pits were dug – one for the Ulmas, the other for the Jews. In January 1945, the bodies of the Ulma family were exhumed and moved to the local parish cemetery.

In 1995. Wiktoria and Józef Ulma were posthumously awarded the title of Righteous Among the Nations.

The perpetrators mostly escaped punishment

Eiler Dieken went through denazification after the war, and was not a member of the NSDAP or SS. He settled in Esens in Lower Saxony and returned to work for the police, where he earned his pension.

He died in 1960 as a respected citizen. Only Josef Kokott, a Sudeten German, was punished. He returned to Czechoslovakia after the war. He was accidentally recognized in 1957 and handed over to the Polish courts a year later. He was sentenced to death, which was later commuted to a long prison term. He died in prison in Raciborz in 1980. The blue policeman Włodzimierz Leś was put on trial and punished by the Polish underground state. He was executed on September 11, 1944.

Beatification process

The Ulma family’s beatification process took 20 years. It began on September 17, 2003 as part of the beatification process of the second group of World War II martyrs. In order to gather witness testimony and documentation regarding the Ulma family’s alleged martyrdom, a rogatory trial was held in the Przemyśl archdiocese, which ended in 2008.

In 2017, Archbishop Adam Szal of Przemyśl appealed to the Congregation for the Causes of Saints to exclude „the servants of God Józef and Wiktoria Ulma and their seven children” from the martyrdom process. Following the congregation’s favorable decision, a new independent beatification process was opened in the Archdiocese of Przemyśl „for the martyrdom of Servants of God Józef Ulma and Wictoria Ulma, spouses and 7 companions, their children, who were allegedly killed because of religious hatred in 1944.”

On December 7, 2022, Pope Francis signed a decree paving the way for their beatification. On September 10, 2023, the beatification ceremony took place in Markowa.

BEATA LEKSZYCKA

14 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

The most famous

A

romance of Fryderyk Chopin and

n unusual couple, a strange relationship, a relationship that rocked Europe for ten years. She was a married woman, a liberated woman, an author of popular books that made it to the banned list.

He was six years her junior, a frail, ailing composer with extraordinary talent, adored in European salons. The eccentric George Sand had many lovers, but it was Fryderyk Chopin who became her great love. Without Sand’s extraordinary care, the brilliant composer would not have created many of his most important works.

According to contemporaries, it helped him live ten years longer.

At first Chopin was not interested in Sand, but she managed to make him fall in love You can listen to the with her. compositions of this great

Painter Lionello Balestrieri imagined Chopin’s concert and meeting with George Sand in this way

!

composer beneath the Chopin Monument in the Royal Łazienki Fryderyk Chopin (1810-1849) Park. Piano Recitals – Chopin is considered one of the fatConcerts are held every Sunday hers of the Romantic era in at 12 pm and 4 pm from music. His music is full of mid-May to the end of grace, charm and expression.

September.

He was born in Żelazowa Wola in 1810. He showed exceptional musical talent from an early age. He started piano lessons at the age of four and composed his first work at the age of six.

Chopin studied at the Warsaw Conservatory under Józef Elsner. In 1830, after the outbreak of the November Uprising, he left Poland for Paris at the age of 18, where he spent the rest of his life.

In Paris, Chopin gained international fame as a pianist. His concerts were revered by the aristocracy and famous artists.

It was there that he met George Sand.

BEATA LEKSZYCKA

The works of Fryderyk Chopin

Frederic Chopin.

Watercolor painted

by Maria Wodzinska, 1835

Fryderyk Chopin is undoubtedly one of the greatest composers and pianists in history. His music is expressive and dynamic, making it easily recognizable. His works for solo piano, full of subtle nuances and emotions, are considered among the most beautiful in the history of music. Chopin is an indisputable symbol of Polish culture. His music is known and loved the world over, and generations of artists continue to draw inspiration from his work to create their own.

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

WELCOME TO POLAND 15

the 19th century George Sand A woman with a past

Love not at first sight Sand was 35 when Chopin caught her eye, who ruled the Paris salons and was a favourite with the ladies. At the time, he was available because his engagement to Maria Wodzińska had been broken off. George clearly made a negative impression on Chopin after their first meeting in 1836. „How unpleasant she is! – „ he remarked. „Is she even a woman?” – he wrote to friends. But he invited her to his living room in the

Portrait of George Sand,

by Thomas Sully, 1826

evenings. The writer fell in love with him and fought for his affections. The three words she wrote to him – On Vous adore (Someone adores you) have been called the most laconic love letter in history.

Chopin kept the piece of paper on which Sand crossed out these words for the rest of his life.

Journey to Mallorca

A fiery romance blossomed when the lovers set sail for Mallorca in the autumn of 1838 to save Fryderyk’s health.

The warm climate was supposed to restore the patient’s health.

Everything was going well.

George, her children and Chopin relaxed and explored the island.

At first they lived in a villa near Palma di Mallorca, but Chopin’s diagnosis

of tuberculosis and Spain’s strict health regulations forced them to move to a Carthusian monastery in Valldemossa. The trip turned into a nightmare, it got very cold in Mallorca and it rained constantly. Sand nurtured Frederick with love and devotion, cooked and washed – thanks to her he could compose.

Summers at Nohant George became mistress of the house in Nohant, where she grew up, at the age of 17. Chopin first came to the estate in 1839. Over the following years, he spent the summer months here – usually from May to October or even November.

For the rest of

Her real name was Aurora Dupin. At the age of 18, she married Baron Casimir Dudevant, with whom she had two children – Maurice and Solange. The spouses lived separately. Aurora went to live in Paris with the writer Jules Sandeau, and took her male pseudonym from his name. She began writing books and soon found herself at the center of artistic life. She

carried herself in a manly way, was known for her extravagant and casual lifestyle, smoked cigarettes, drank vodka, and expressed her views in public. She created with ease, treated writing as a profession, and her works were very popular, though often banned. She won the hearts of men with her grace and intelligence.

Her list of lovers included poet Alfred de Musset, playwright Prosper Mérimée, and musician Ferenc Liszt.

the year, they lived in separate apartments in Paris. George and Fryderyk’s love blossomed at Nohant, and his most important compositions were written here. But even in Nohant her affection burned out, and conflicts arose with Sand’s growing

children. Maurice hated Chopin because he took away his mother’s love. Besides, he was a genius and the boy lacked talent. Solange vied for Fryderyk’s favor and had a crush on him. In November 1846, Chopin left Nohant and never returned there.

Tragic breakup finale

Polish Cultural Garden in Cleveland with a bust of Frederic Chopin

Things began to go wrong between the lovers, not only because of problems with Sand’s children.

The composer became totally immersed in music, and he also became irritable. Much to George’s annoyance, Solange began an affair with and married the sculptor August Clésinger. In a conflict with his mother, Fryderyk sided with Solange and supported the girl. Finally, there was a unilateral breakup. After 10 years, Sand ended her relationship with Chopin.

They exchanged farewell letters in the summer of 1847, preceded by the publication of Sand’s novel

„Lucrezia Floriani,” in which the author, according to his friends, ridiculed his lover. Chopin took the end of the relationship in stride.

Deprived of Sand’s care, however, he felt worse and worse. On March 4, 1848, they met by chance for the last time. Chopin managed to tell her that she had become a grandmother, which she did not know. He died of tuberculosis a year later. He was buried in the Père-Lachaise cemetery. Fryderyk Chopin’s heart returned to Warsaw and was placed at rest in the Church of the Holy Cross. The mistress outlived him by 27 years.

photo SHUTTERSTOCK, DOMENA PUBLICZNA (2), FORUM, FB/POLISHCENTEROFCLEVELAND

16 WELCOME TO POLAND

30 september – 2 october 2023

www.usa.se.pl

Andrzej Pityński

THE INDOMITABLE SCULPTOR

A

ndrzej Pityński (19472020) was an outstanding sculptor who became famous for his iconic monuments.

Throughout his creative life, he was true to himself in describing the tragedy of Poland’s fate. His childhood experiences, which left an enduring imprint on his psyche, shaped his artistic vision and gave his work a deep civic and moral dimension.

This is evident in his work, which often deals with patriotic, martyrdom and religious themes. His work has had a significant impact on Polish and international art.

photo CZESŁAW CZAPLIŃSKI/FOTONOVA/EN (2), PAP/ALAMY

Pityński was born in 1947 in the small town of Ulanów, today a town in the Podkarpackie Voivodeship. His parents fought to liberate Poland from Soviet occupation. Pityński witnessed the persecution suffered by his parents, soldiers of the cursed, at the hands of the communist authorities. The artist’s father, Stanisław Pityński, was arrested by the Security Office in

The „Katyn 1940” monument stands at Exchange Place in Jersey City

1947 and spent several months in custody. The UB repeatedly interrogated and tortured his mother Maria.

Andrzej Pityński recalled that his childhood was full of fear and uncertainty. The tragic fate of his parents was also a source of inspiration for his artistic work. He studied at the Kraków Academy of Fine Arts under Jerzy Nowosielski and Marian Konieczny. Shortly after receiving his diploma, in 1974, Pityński moved to the United States, where he spent the rest of his life.

Brutally real

He was an artist who boldly and decisively set high goals for himself. Already in his first year in the United States, at the age of only 29, he won the Carnegie Hall competition for a monumental portrait of Artur Rubinstein, one of Poland’s most outstanding pianists. He was awarded the New York mayor’s prize for this sculpture.

In the following years, Pityński created many other monumental sculptures with patriotic themes, such as „Partisans”, „Avenger”, „Patriot” and „Katyń 1940”. The sculptures are extremely realistic and very expressive, even „screaming” at the viewer. Their message is unequivocal: they are an expression of the artist’s deep pain and sympathy for the victims of communist crimes. Pityński was an opponent of abstract art.

A memorial unlike any other

The Katyń 1940 Memorial in Jersey City is one of the most

The sculptor during the installation of another work

important symbols of remembrance of the Katyń Massacre. The statue depicts a Polish officer who was betrayed and murdered by the Soviets. It is a tragic and poignant image that will make an impression on the viewer. In 2018, Jersey City Mayor Steven Fulop announced plans to remove the monument from its current location in Exchange Place. He argued that the memorial „is not a properly politically correct idea at present”. Jersey City’s Polish community strongly opposed the mayor’s decision. Rallies and demonstrations were organized, and petitions were sent to defend the monument. As a result of these actions, the mayor withdrew his plan to remove the monument.

This memorial is not only a symbol of remembrance of the victims, but also an expression of opposition to the criminal Soviet rule. The Katyn massacre was an act of barbarism that should never be forgotten.

Portraitist of the great

However, Pityński did not limit himself to patriotic themes.

He also created sculptures on religious themes, such as „Golgotha” and „Pieta”. He also created numerous bronze works, including busts of Fryderyk Chopin, Ignacy Jan Paderewski, Father Jerzy Popiełuszko, Maria Skłodowska-Curie and Pope John Paul II. Paderewski’s bust is in the National Museum in Warsaw, Popieluszko’s bust is in Trenton, New Jersey, and Maria Skłodowska-Curie’s statue stands in front of the library in Bayonne, New Jersey.

One bust of Pope John Paul II is in his hometown of Ulanów and the other in New York.

The artist also created two monuments to General Władysław Anders: one in Cassino, Italy, commemorating Poland’s participation in the Battle of Monte Cassino during World War II, and another in the American Częstochowa in Doylestown, Pennsylvania, com-

Andrzej Pitynski was honored with the „Custodian of National Memory” Award in 2020 memor a t i n g General Anders as commander of the 2nd Polish Army Corps.

In 2002, Andrzej Pityński created a statue of Tadeusz Kościuszko in St. Petersburg, Florida. The bronze statue depicts Kosciuszko in the uniform of an American general, with a sword in his right hand.

Citizen and patriot

Andrzej Pityński was deeply involved in patriotic activities.

As the son of indomitable soldiers, he was raised in a family with a strong sense of patriotism and respect for national values. In America, Pityński quickly established contacts with Polish organisations working for Polish independence.

In 1979, he became a member of the Society of Veterans of the Polish Army in America (SWAP). He was an activist of the organisation for 40 years, serving more than 20 years as a member of District No. 2 authorities in New York. He took an active part in patriotic events, and in Pułaski’s parade he always wore a SWAP outfit, as a sign of his pride in belonging to this organisation.

His work is in the collections of museums around the world, including the National Museum in Warsaw, the National Museum in Kraków, the National Museum in Poznań, the Metropolitan Museum of Art in New York, the Museum of Modern Art in New York and the Smithsonian American Art Museum in Washington, DC. The Andrzej Pityński Museum was opened on Independence Day, November 11, 2015, in a reconstructed loft in Andrzej Pityński’s hometown of Ulanów. The artist’s latest work is a monument to the soldiers of the outlaws in Jasło. In 2017, the artist was awarded the Order of the White Eagle. Andrew Pitynski died on 18 September 2020 in Mount Holly (Burlington County), New Jersey.

ADRIANNA OSTASZEWSKA