Super Express NY 2023.09.09 Weekend, gazeta dla Polonii, dziennik w USA, wiadomości, ogłoszenia

 324 WYROKI

UCHYLONE Sprzątają po zhańbionym detektywie

Miał oszukiwać podczas swoich śledztw, kłamać w sądach, a teraz sądy i prokuratura muszą po nim sprzątać. Sąd Najwyższy Bronksu unieważnił właśnie ostatnie 64 wyroki skazujące w sprawach, w których kluczowe były zeznania zhańbionego policjanta Josepha Franco (50 l.). Detektyw NYPD, robiący w latach 2011-2015 zawrotną karierę w wydziałach antynarkotykowych i zwolniony ze służby po wykryciu licznych nieprawidłowości, w tym wymuszania zeznań, miał na koncie 324 takich „sukcesów”. W kwietniu 2020 r. został uznany winnym składania fałszywych zeznań przez wewnętrzną komisję NYPD. Prokuratura Okręgowa z Bronksu zmuszona była dokonać przeglądu wszystkich spraw, w których brał udział i kolejno kierować je do sądu z wnioskiem o unieważnienie wyroku. Podobne działania podjąć musiały również prokuratury na Manhattanie i Brooklynie, gdzie również sądzeni byli zatrzymywani przez Franco handlarze narkotyków. MOD

W poniedziałek 22.

rocznica

zamachów

z 11 września

Zabici w zamachach 9/11 oraz ofiary akcji ratunkowej na Ground Zero wspominane będą w niedzielę i poniedziałek w 9/11 Memorial Museum

Światła, dzwony i modlitwa dla ofiar koszmaru

Nowy Jork i cała Ameryka znów zatrzymają się na chwilę, by oddać hołd ofiarom najkrwawszego ataku w dziejach USA. W poniedziałek na Ground Zero, ale też w Pentagonie i w Pensylwanii oficjele oraz bliscy zabitych wspomną wydarzenia z 11 września 2001 r.

W tym roku mijają już 22 lata od zamachów, które wstrząsnęły światem. 11 września 2001 r. grupa islamskich terrorystów przy użyciu porwanych samolotów pasażerskich uderzyła w World Trade Center na Manhattanie i Pentagon. Czwarta z porwanych maszyn po desperackiej walce pasażerów rozbiła się pod Shanksville, PA. Koszmarnego dnia zginęło blisko 3000 osób. W poniedziałek, ale nie tylko, Ameryka uczci ich pamięć.

Główne uroczystości odbędą się tradycyjnie na terenie 9/11 Memorial i Museum, powstałym w miejscu zburzonych przed 22 laty wież. Wezmą w nich udział rodziny zabitych w zamach z 2001 r. i bombowego ataku na WTC w 1993 r. Od godz. 8.30 am do około 1.30 pm wyczytywane będą m.in. nazwiska wszystkich ofiar, a minuty ciszy wyznaczą moment uderzenia każdego z samolotów. Wieczorem z dachu Battery Parking Garage w niebo wystrzelą błękitne świetliste wieże, znane nowojorczykom jako „Tribute in Light”, które oglądać będzie można do świtu nawet daleko od Manhattanu. Uroczystości rocznicowe organizowane będą też przez cały weekend w całym Nowym Jorku. Kościoły upamiętnią rocznicę biciem dzwonów, ceremonie odbę-

W Nowym Jorku, którego krajobraz po 9/11 zmienił się na zawsze, odbędą się setki wydarzeń upamiętniających tragiczny dzień

dą się w remizach FDNY, ale też w szpitalach czy parafiach. W tym roku w ceremonii na Ground Zero udział weźmie wiceprezydent USA Kamala Harris (59 l.) wraz z mężem. Pierwsza dama Jill Biden złoży wieniec pod pomnikiem 9/11 w Pentagonie. Joe Biden (81 l.) wspomni ofiary podczas obchodów w Joint Base Elmendorf-Richardson w Anchorage, Al, gdzie zatrzyma się w drodze powrotnej do Waszyngtonu, DC, z podróży do Azji.

Prezydent USA na kilka dni przed rocznicą podniósł na duchu część bliskich ofiar 9/11, odrzucając część warunków ugody z pięciorgiem terrorystów oskarżonych o organizację zamachów i przetrzymywanych w bazie w Guantanamo. Nie zgodził się na wysunięte przez uznawanego za głównego architekta ataków Khalida Sheikha Mohammeda żądania gwarancji odstąpienia od przetrzymywania w odosobnieniu oraz zapewnienia opieki po traumie spowodowanej torturami w zamian za przyznanie się do winy i dożywotnie więzienie. Część rodzin zabitych odrzuca jakąkolwiek formę ugody i liczy, że oskarżeni w końcu doczekają się procesu. MOD

W poniedziałkowy wieczór w niebo wystrzelą świetliste wieże, widoczne nawet blisko 60 mil od Manhattanu

REKLAMA

Twój status imigracyjny nie ma znaczenia

ULEGŁEŚ WYPADKOWI?

Dzwoń teraz po bezpłatną konsultację w języku polskim!

POLSKI ADWOKAT W POLSKICH DZIELNICACH

■ Wszystkie rodzaje wypadków

■ Wypadki na budowie

■ Workers’ Compensation

■ Wypadki samochodowe

■ Disability - inwalidztwo

■ Błędy medyczne

NASZE WYGRANE

$5,400,000 $3,900,000 $3,500,000 $3,000,000

BROOKLYN QUEENS MANHATTAN

www.AdwokatWypadek.com

Poślizgnięcie upadek, operacja zespolenia kręgosłupa lędźwiowego, stymulator rdzenia kręgowego

Wypadek ciężarówki na I-95, śmierć niemowlęcia i złamanie nóg wymagające operacji

Pracownik budowlany spadł z wysokości 20 stóp doznał obrażeń szyi i pleców

Wypadek i potknięcie się na Bronxie, powodujący obrażenia szyi ramion

Dzwoń: 718-925-3301

BEZPŁATNA KONSULTACJA

REKLAMA

SEKRETARZ STANU WYSTĄPI W DODATKOWEJ ROLI

Nowa wicegubernator w New Jersey

Mieszkańcy New Jersey mają nowego wicegubernatora. Gubernator stanu Phil Murphy (66 l.) mianował w piątek sekretarz stanu Taheshę Way (51 l.) na to stanowisko. Way zastąpi Sheilę Oliver (†71 l.), która zmarła w zeszłym miesiącu po długiej chorobie. Way, córka pary urzędników państwowych, odbierając nominację przyznała, że wybór na następczynię Oliver jest zaszczytem. - Wybór na jej następcę jako kolejnego gubernatora stanu New

REKLAMA

Jersey to jeden z największych zaszczytów w mojej karierze – powiedziała przyjmując nowe stanowisko. 51-latka od 2018 r., czyli od czasu objęcia urzędu przez Murphy’ego, pełni funkcję sekretarz stanu New Jersey. Według wstępnych informacji będzie łączyć obie funkcje. Nominacja gubernatora nie wymaga zatwierdzenia przez stanowy senat. Way została niezwłocznie zaprzysiężona na urząd przez sędziego Stuarta Rabnera. MOD

EXPRESSEM

 TEKSAS

Wodna bariera może zostać

Pozytywna dla władz Teksasu decyzja sądu apelacyjnego. Postanowił on, że władze stanu nie muszą stosować się do nakazu natychmiastowej rozbiórki pływającej zapory wodnej, którą kilka miesięcy temu zainstalowano na Rio Grande. Zbudowana z gigantycznych boi bariera miała być kolejnym sposobem na zatrzymanie ryzykujących życiem imigrantów z Meksyku. Sąd apelacyjny chce wysłuchać argumentów władz stanu i podejmie decyzję o przyszłości zapory, o której rozbiórkę walczy Departament Sprawiedliwości. MOD  PISCATAWAY, NJ

Koniec polowania na aligatora

Mieszkańcy Middlesex Borough, NJ, i okolic mogą odetchnąć. Policjantom udało się odłowić gada, który od tygodni napędzał stracha w okolicy i doprowadził do zamknięcia jednego z parków. W czwartkowy wieczór mundurowi otrzymali informację od mężczyzny, który zobaczył aligatora na jezdni przy Second Ave w Piscataway. 4-stopowy gad został złapany na specjalną pętlę i… przewieźli na posterunek. Stamtąd odbiorą go specjaliści od dzikich zwierząt. MOD

 NOWY JORK, NY

Ryzyko strajku na razie zażegnane

Władze miasta i Departamentu Edukacji zapewniają, że widmo strajku kierowców miejskich autobusów zostało oddalone. W piątek poinformowali, że nie ma ryzyka, że w poniedziałek dzieci nie będą miały jak dotrzeć do szkół. Komisarz edukacji David Banks poinformował, że rozmowy ze związkiem zawodowym ATU 1181 wciąż trwają, lecz idą w dobrym kierunku. Na razie nie ma więc potrzeby wdrażania planu awaryjnego, który zakładał m.in. sfinansowanie 80 tys. uczniów MetroCards oraz przejazdów Uberem. MOD

Dotychczasowa sekretarz stanu New Jersey Tahesha Way (51 l.) będzie pełnić dwie funkcje

Oskarżony o udział w przestępczej grupie pomagającej w odwróceniu wyniku wyborów w Georgii były burmistrz NYC ma kłopoty z opłacaniem prawników. Na pomoc Rudy’emu Giulianiemu (79 l.) ruszył jego były pracodawca Donald Trump (77 l.). Były prezydent organizuje dla niego przyjęcia połączone ze zbiórką funduszy.

Były prezydent Donald Trump zorganizował zbiórkę pieniędzy dla byłego burmistrza NYC Rudy’ego Giulianiego w swoim klubie golfowym Bedminster, NJ. Wstęp kosztował, bagatela, $100 tys. Giuliani, wieloletni sojusznik Trumpa, który służył również jako jego prawnik, potrzebuje wsparcia, jak nigdy. Stoi w obliczu lawiny opłat prawnych, grzywien, sankcji i odszkodowań m.in. związanych z jego pomocą Trumpowi w próbie unieważnienia wyborów w 2020 r. Został oskarżony w sierpniu wraz byłym prezydentem i 17 innymi osobami w Georgii o próbę odwrócenia stanowych wyników wyborów w 2020 r.

Syn Giulianiego, Andrew, w czwartek rano w radiowym wywiadzie przyznał, że liczą na zebranie ponad $1 mln. Zdradził

Byłego burmistrza nie stać na prawników

też, że Trump zobowiązał się do zorganizowania drugiego wydarzenia w swoim klubie Mar-a-Lago, FL, jesienią lub wczesną zimą. - To będzie bardzo pomocne - powiedział w radiu WABC, choć zastrzegł: - To nie wystarczy, aby przez to przejść.

WEEKENDOWE ZMIANY W

runku Manhattanu omijają 25 St, Prospect Av, 4 Av-9 St, Union St i DeKalb Av.

Andrew Giuiliani stworzył komitet Giuliani Defense PAC, aby zebrać fundusze dla swojego ojca. Osobno powstał także The Rudy Giuliani Freedom Fund. Sprawa w Georgii to jednak niejedyny kłopot. Giuliani został pociągnięty do odpowiedzialności w zeszłym mie-

siącu przez sędziego federalnego w procesie o zniesławienie wniesionym przez dwóch pracowników wyborczych ze stanu Georgia, którzy twierdzą, że zostali fałszywie oskarżeni o oszustwo. Giulianiemu grozi wysokie odszkodowanie dla dwóch powódek.

Rudolph Giuliani (79 l.) stoi w obliczu wypłat gigantycznych odszkodowań, a musi też opłacać adwokatów, broniących go w kilku już sprawach

Do 5 am w poniedziałek w kierunku Manhattanu omija Eastern Pkwy-Brooklyn Museum, Grand Army Plaza i Bergen St. Od 8 am do 10 pm w sobotę i od 10 am do 8 pm w niedzielę kursuje co 12 min.

LINIA 3 Kursuje co 3–10 min. Od 6.15 am do 11.45 pm w sobotę i od 8.15 am do 11.45 pm w niedzielę w kierunku Manhattanu omija Eastern Pkwy-Brooklyn Museum, Grand Army Plaza i Bergen St.

LINIA 4 Kursuje co 5–15 min. Do 5 am w poniedziałek lokalne pociągi w kierunku Manhattanu omijają Eastern Pkwy-Brooklyn Museum, Grand Army Plaza i Bergen St.

LINIA 6 Kursuje co 7–10 min. W kierunku Manhattanu omija Westchester Sq-E Tremont Av. Do 5 am w poniedziałek w kierunku Manhattanu omija Buhre Av, Middletown Rd, Westchester Sq-E Tremont Av, Zerega Av i Castle Hill Av.

LINIA 7 Kursuje co 2–10 min. W kierunku Manhattanu omija 111 St i 82 St Jackson Hts.

LINIA A Kursuje co 5–20 min. Do 5 am w poniedziałek omija Spring St, Canal St, Chambers St, Fulton St i High St oraz zatrzymuje się na 50 St i 23 St.

LINIA C Kursuje co 10–20 min. Nie kursuje w nocy. W sobotę i niedzielę omija Spring St, Canal St, Chambers St, Fulton St i High St.

LINIA D Kursuje co 6–15 min. Do 5 am w poniedziałek lokalne pociągi w kie-

LINIA E Kursuje co 4–8 min. Od 10 am do 11.45 am w kierunku Manhattanu i od 10.45 am do 12 pm w kierunku Jamaica kursuje lokalnie między Forest Hills-71 Av a Queens Plaza. Do 5 am w poniedziałek lokalne pociągi w kierunku Jamaica Center omijają Elmhurst Av, Grand Av-Newtown, Woodhaven Blvd, 63 Dr-Rego Park i 67 Av.

LINIA F Kursuje co 4–20 min. Kursuje trasą linii E między Jackson Hts-Roosevelt Av a 5 Av/53 St. Do 5 am w poniedziałek nie kursuje między Kings Hwy a Coney Island-Stillwell Av, a w kierunku Downtown omija 23 St i 14 St. Od 12.01 am do 6.15 am w sobotę od 10 pm w sobotę do 6.15 am w niedzielę i od 9 pm w niedzielę do 5 am w poniedziałek w kierunku Jamaica omija Elmhurst Av, Grand Av-Newtown, Woodhaven Blvd, 63 Dr-Rego Park i 67 Av. Od 10 am do 11.45 am w kierunku Manhattanu i od 10.45 am do 12 pm w kierunku Jamaica kursuje lokalnie między Forest Hills-71 Av a Queens Plaza.

LINIA J Kursuje co 10–20 min. Do 5 am w poniedziałek nie kursuje między Broadway Junction, Brooklyn i Jamaica Center-Parsons/Archer.

LINIA L Kursuje co 3–15 min. Od 3.30 am w sobotę do 10 pm w niedzielę nie kursuje między Myrtle-Wyckoff Avs a Canarsie-Rockaway Pkwy.

LINIA N Kursuje co 12 min. Do 5 am w poniedziałek w kierunku Manhattanu omija 25 St, Prospect Av, 4 Av-9 St, Union St i DeKalb Av i kursuje trasą linii Q do Canal St.

LINIA Q Kursuje co 6–15 min. Do 5 am w poniedziałek w kierunku 96 St kursuje trasą linii R między DeKalb Av a Canal St. MOD

O tym, że sprawa jest poważna świadczy to, że 79-latek wystawił w lipcu na sprzedaż swoje mieszkanie na Manhattanie. Chce za nie $6,5 mln. Dołączył również do Cameo, serwisu, w którym celebryci nagrywają krótkie filmy dla zysku. MOD

Donald Trump (77 l.) pomaga Rudolfowi Giulianiemu (79 l.) w finansowym dołku

Psychoza strachu w Pensylwanii! Już tydzień trwają poszukiwania niebezpiecznego mordercy, który uciekł z więzienia. Brazylijczyk Danelo Cavalcante (34 l.) zabił byłą partnerkę, dźgając ją nożem 38 razy. Możliwe, że zabił także parę lat wcześniej. Śledczy apelują do mieszkańców, by zostali w domach, zamykane są ulice i okoliczne szkoły.

Jest bezwzględny, wyjątkowo brutalny i zdespe-

Zamknięto

NIEUCHWYTNY MORDERCA paraliżuje Pensylwanię

Tydzień temu udało mu się jednak uciec.

rowany. Udało mu się uciec z więzienia i w każdej chwili może zaatakować. Cavalcante w 2021 r. zamordował swoją byłą

partnerkę Deborah Brandao na oczach jej dwójki małych dzieci. Możliwe, że zabił także w 2017 r. jeszcze w Brazylii. Zabój-

stwo sprzed dwóch lat było tak brutalne, że 16 sierpnia sędzia bez żadnych wątpliwości skazał Cavalcante na dożywocie.

Przestępca miał wspiąć się na dach budynku aresztu hrabstwa Chester z jednego z placów do ćwiczeń. Potem pobiegł po dachu i zeskoczył w miejscu, z którego mógł uciec na wolność. Za cztery tygodnie miał zostać przeniesiony do federalnego zakładu karnego.

Po ucieczce Cavalcante został uchwycony przez kamery moni-

toringu w poniedziałek w okolicy Longwood Gardens. Potem widziany był w Pennsbury Township. Z powodu zagrożenia zamknięto szkoły w regionie. Okolice przeczesują stanowi policjanci z ostrą bronią, drony i helikoptery. Zamykane są drogi. Śledczy wzywają również mieszkańców, aby pozostali w domach i zamykali samochody, a także przejrzeli nagrania z monitoringu pod

kątem ewentualnych nagrań przedstawiających zbiegłego Cavalcante. – „Danelo Cavalcante jest uważany za niezwykle niebezpiecznego człowieka” – głosi oficjalny komunikat biura prokuratora okręgowego. – „Proszę zachowaj czujność, pomagając w poszukiwaniach. Jeśli zobaczysz tę osobę, nie zbliżaj się do niej. Natychmiast zadzwoń pod numer 911.” ZW

szkoły, policja apeluje, by nie wychodzić z domów

34-letni Brazylijczyk tydzień temu uciekł z aresztu hrabstwa Chester, PA

W hrabstwie Chester organizowane są blokady dróg, a służby przeczesują zalesione okolice. Zbiega wypatrują stanowi policjanci, drony i helikoptery

Danelo Cavalcante (34 l.) 16 sierpnia został skazany za zamordowanie byłej partnerki na oczach jej dzieci

foto STEVEN M. FALK/THE PHILADELPHIA INQUIRER/AP, TYGER WILLIAMS/THE PHILADELPHIA INQUIRER/AP

foto CHESTER

POLSKI ADWOKAT DARIUS A. MARZEC, ESQ.

TYLKO W NAGŁYCH

SPRAWACH KRYMINALNYCH:

1-877-DARIUS M

1-877-327-4876

WYPADKI

Poważne sprawy wypadkowe

Przewrócenia

Upadki z wysokości

Wypadki samochodowe

Wypadki w pracy

JEDYNY POLSKI ADWOKAT

uprawniony do prowadzenia spraw (adwokat procesowy) i licencjonowany w 10-ciu stanach: Nowy Jork, New Jersey, Pennsylvania, Connecticut, Massachusetts, Illinois, Floryda, Kalifornia, Washington D.C. i na Hawajach.

SPRAWY SĄDOWE

Wezwania do sądu Kwestie pieniężne Sadowe sprawy na temat nieruchomości Sprawy wypadkowe, gdzie nie ma ubezpieczenia

Foreclosure

Sprawy pilne - są składane w tym samym lub nastepnym dniu, w których wymagana jest natychmiastowa interwencja sądu, by zapobiec

SPRAWY IMIGRACYJNE

Zielone karty przez małżenstwo Obywatelstwo Sprawy deportacyjne Kryminalne/Deportacje

Deferred Action, Ulga imigracyjna dla młodych osób

TRANSAKCJE KUPNO – SPRZEDAŻ

Kupno / Sprzedaż nieruchomości

Kupno / Sprzedaż biznesów, sklepów, deli, restauracji, salonów piekności, itd.

BANKRUCTWA • SPRAWY W POLSCE

SPRAWY CYWILNE

ROZWODY I SPRAWY RODZINNE

Sprawy sporne, gdzie nie było umowy Sprawy na podstawie ugody stron

Adwokat prowadzi sprawy procesowe i nie zmusi Panstwa do zawarcia beznadziejnej umowy ze współmałżonkiem, tylko by zakonczy szybko sprawe

SPRAWY SPADKOWE

Testamenty, trusty i upowaznienia podczas życia Sprawy spadkowe Administracja Probate po smierci Sprawy spadkowe w Polsce sa załatwiane bez podróży do Polski

NIEWYPŁACONE NALEŻNOŚCI

Pracowników

Subkontraktorów

SPRAWY KRYMINALNE

Areszty Przemoc domowa / Pobicie żony lub męża Orders of Protection / Restraining Orders

Prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu Kradzieże • Pobicia • Narkotyki

Tel: (718) 609-0300

Tel: (973) 920-7925

Polonijny festiwal na czterech kółkach

Na placu przed siedzibą Związku Narodowego Polskiego w Chicago odbył się WPNA Car Show: Auta PRL kontra reszta świata! Była to prawdziwa gratka dla miłośników motoryzacji.

Fani czterech kółek mgli podziwiać samochody z czasów PRL, między innymi polskie Fiaty 126 p. Fiaty 125

p, syreny 105, Fiata Uno, żuka, stary oraz kilka traktorów, a także nowsze samochody z grupy Polska Jazda Auto Klub. Były wśród nich mercedes SEC, lamgorghini, biuick Grand National z 1987 r., kilka zmodyfikowanych BMW i ciężarówki. Swoje pojazdy prezentowali także niezrzeszeni w żadnych klubach. Można było zobaczyć między innymi mini autobus szkolny, mini ciężarówkę oraz

pojazdy nowoczesne. Na imprezie nie zabrakło też atrakcji dla dzieci i polskiego jedzenia. Był też akcent charytatywny, bo dzięki uprzejmości organizatorów chicagowska fundacja

You Can Be My Angel zbierała datki na leczenie chorego na raka Tymusia. Dzięki hojności gości udało się zebrać sumę w wysokości $1.916,84.

TOMASZ T./POLSKA JAZDA AUTO KLUB, AUTA PRL CHICAGO

Dareczku

NAJDROŻSZY MĘŻU, KAŻDEGO

DNIA KOCHAM

CIĘ MOCNIEJ I WIĘCEJ.

W dniu urodzin życzę Ci byś był uśmiechałszczęśliwy, się

częściej bez okazji, czerpał radość ze swoich pasji i zadowolenie z pracy, a nasze małżeństwo niech daje Ci siły i energię do każdegoprzeżywania dnia na sto procent.

Kochająca żona Aneta

30. góraliurodziny z Edmonton

Polonia w hołdzie św. Janowi Pawłowi II

Oddział Edmonton Związku Podhalan w Kanadzie

świętował w niedzielę swoje 30. urodziny. Plenerowa uroczystość odbyła się u podnóża gór w Canmore w prowincji Alberta.

Celebrowanie rozpoczęto mszą świętą, której przewodniczył kapelan tego koła ksiądz Władysław Karciarz.

Na wstępie prezes koła Anna Strama przywitała licznie przybyłych gości, którzy przyjechali zarówna z bliska, jak i z dalszych zakątków Kanady. Oprawę muzyczną zapewniła kapela góralska.

– „Składamy wielkie gratulacje i życzymy wam wielu następnych, udanych jubileuszów, siły do działa-

nia i opieki naszej Gaździny Podhala, Matki Boskiej Ludźmierskiej. Kanada jest wielka i do Edmonton z Toronto jest ponad 3300 km, ale sercem i duchem jesteśmy bardzo blisko. Nasze góralskie tradycje były, są i zawsze będą naszą dumą i honorem na każdym zakątku Kanady i świata” – napisali na Facebooku przedstawiciele zarządu głównego Związku Podhalan w Kanadzie.

Zamieścili też, krótki, góralski wierszyk: Górole Górole, Wy se pamiyntojcie, ze Wasa ojcyzna, w krzyżu na Giewoncie. MJR

Zokazji 45. rocznicy wyboru na Stolicę Piotrową Komitet Polskiego Apostoniedzielę 27 sierpnia Amerykańskiej Częstochowie w Doylestown, PA zorganizował uroczyste seminarium. Dodatkowo hasłem przewodnim tegorocznej pielgrzymki było hasło: „Ukazujmy wielkość dziedzictwa Św. Jana Pawła II”.

Apostolat Polski tradycyjnie, corocznie upamiętnia i podkreśla dobitny wkład Św. Jana Pawła II rozwój Kościoła powszechnego. W prezydium tegorocznej uroczystości zasiadali: Arcybiskup Thomas Wenski – Łącznik Episkopatu z Polskim Komitetem Apostolskim, ks. Dariusz Gosciniak – Przewodniczący Polskiego Komitetu Apostolatu, o. Tadeusz Lizynczyk, Prowincjał zakonu paulinów Narodowego Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, o. Krzysztof Wieliczko, były sekretarz Fundacji Św. Jana Pawla II oraz dr. Teresa G. Wojcik, prowadząca uroczystość. W spotkaniu uczestniczyli też m.in. Bogdan Chmielewski Dyrektor Wykonawczy

PPSFCU, Cecylia i Raymond Glembocki z PAC Washington DC, Theresa R. Romanowski

z PAAC Phiadelpha, Wanda Crabb Zachariasiewicz z Fundacji JPII, Grazyna Michalski, dr Janusz Romanski – I wicekomendant okręgu 10. SWAP i Zenon Karas. W programie uroczystości znalazły się refleksje na temat zasług św. Jana Pawla II dla Polski i jego wpływu na kościół. Recytacji fragmentu poezji z utworu napisanego przez św. Jana Pawła II „Tryptyk Rzymski” dokonała członkini

Zespołu Modzieżowego Teresa Maryniak. Podczas uroczystości wystąpił młodzieżowy chór „Przyjaźń” z Nowego Jorku, który zaprezentował doskona-

ły muzyczno-wokalny zestaw muzyczny będący trybutem dla św. Jana Pawła II, m.in. utwory „Abba Ojcze”, „Nie zastąpi Ciebie nikt”, „Szukałem kiedyś Przyjaciela” oraz na finał, „Barkę”. Podczas spotkania poinformowano też, że zaszczytny tytuł „Pride of Polonia” w roku 2023 został nadany o. Krzysztofowi Wieliczko, paulinowi. Duchowny został wyróżniony za zasługi na rzecz promocji kulturowego i duchowego dziedzictwa Św. Jana Pawła II na całym świecie. JANUSZ ROMANSKI, KRONIKARZ PL 12

RODZINNA ZABAWA w Amerykańskiej

Częstochowie

Ta impreza co roku przyciąga prawdziwe tłumy i tak też jest w tym roku. W miniony weekend w Doylestown, PA, rozpoczął się 57. już „Polish American Family Festival & Country Fair”. Kolejna porcja atrakcji czeka nas w ten weekend.

Organizowany na terenie Narodowego Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej w Amerykańskiej Częstochowie polonijny piknik dostarczył radości i okazji do zabawy całym rodzinom.

Na najmłodszych czekały różnego rodzaju karuzele i zabawy, na starszych pokazy historyczne, stoiska polskich wystawców oraz przeróżne występy. Na dwóch

scenach przewidziano występy takich artystów jak: Top Dance Band, Robbie Lawrence, John Stevens, Phila Puls Band, The Swingmasters, Polish Country Musicians, Simone Band, TKO, Heroes, Hey Ta, John Gora & Gorale,

Polish American String Band, Polka Family. Można też zatańczyć przy muzyce DJ Grzegorza czy DJ Joe Narodowskiego. Przez cały czas trwania festiwalu odbywa się także lotektórej nagrodą główną jest tys. Festiwal można odwiedzać również w tę sobotę i niedzielę w godz. 12 pm 8 pm. Więcej informacji na polishamericanfestival.org. MOD

Magdalena Haese (59 l.), pomysłodawczyni Polish Fashion

Designers podczas nowojorskiego Fashion Week:

Pora, by polscy projektanci zaistnieli na światowych wybiegach

Magdalena Haese (59 uważa, że nowojorski Fashion Week to najlepsze miejsce dla profesjonalnego pokazu twórczości polskich projektantów

l.)

Polscy projektanci zabłysną podczas najważniejszej modowej imprezy roku – nowojorskiego Fashion Week. Magdalena Haese (59 l.), pomysłodawczyni Polish Fashion Designers, polskiego pokazu mody opowiedziała nam o projekcie, który odbędzie się w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku w sobotę 9 września.

„Super Express”: – Skąd pomysł na zorganizowanie tak dużego pokazu mody w Nowym Jorku w czasie prestiżowego Fashion Week?

Magdalena Haese: – Idea powstawała od dawna. Zawsze chciałam wypromować polskich projektantów, którzy moim zdaniem są na światowym poziomie. Nowojorski Fashion Week to wydarzenie o międzynarodowej sławie, dlatego uważam, że to najlepsze miejsce i czas na promocję polskiej mody.

– Jak zostali wybrani projektanci i ich kolekcje do pokazu?

– Dziesięciu kreatorów mody zostało wybranych bardzo starannie przez moje partnerki w Polsce, które są bardzo długo w modelowej branży. To Magdalena Christofi oraz Katarzyna Wojtera. Projekt był przygotowywany po dwóch stronach Atlantyku: w Polsce i w Nowym Jorku.

– Jaki jest cel tego pokazu, poza promocją polskich projektantów?

– Jesteśmy po raz pierwszy w kalendarzu Fashion Week. Na liście gości mamy wszystkich ze świata mody. Chcemy być zauważeni w świecie mody na poziomie międzynarodowym.

– Od kiedy i dlaczego zajmuje się pani modą?

– W branży jestem od 35 lat, początki były związane z wyborami piękności jeszcze w Polsce. Lata 80. i rok 90. w Polsce.

To były trudne czasy. Ja zaczęłam od modelingu w Polsce. Moją pierwszą klientką była Miss Świata z 1989 r. Aneta Kręglicka, która została wysłana na kontrakt do nowojorskiej agencji modelek Wilhelmina w latach 1990 - 1992. Wtedy modeling jeszcze nie istniał w Polsce. Tak się zaczęła moja przygoda z tą branżą. Następnie współpracowałam z organizacją Miss World, dlatego zaczęłam współpracę z USA, poznałam mojego męża. W 1991 r. wzięliśmy ślub i przeniosłam się do USA. Tutaj stworzyłam własną agencję menadżersko – modelingową Magteam Model Management, której celem była zawsze promocja Polski. Byłam też współwłaścicielem wyborów modeli i talentów w Teksasie, których celem była promocja pięknych dziewcząt. Tam nauczyłam się produkcji eventów. Po tym poproszono mnie żebym produkowała konkursy na modelkę z pokazami mody: Fresh Faces World. Współpracowałam przy tym projekcie i produkcji z najlepszymi z tej branży. Było wśród nich Pier 59 – studio fotograficzne w NYC i Brunello Casello- fotograf mody, a tej imprezie patronowali: Harper’s Bazaar, Cosmopolitan, She, Fashion One. Robiłam ten projekt z wielkim powodzeniem w Europie przez 5 lat, do czasu pandemii, kiedy moja partnerka biznesowa niestety zmarła i projekt się zakończył. Pandemia wszystko zmieniła.

– Czy polscy projektanci są w stanie podbić rynek w USA?

– Uważam, że tak, inaczej bym nie zaczynała tego projektu. Natomiast weryfikacja wstępna nastą-

pi po nowojorskim Fashion Week.

Jak w każdej branży jest to ciężka praca z wykorzystaniem możliwości i kontaktów.

– Czy my Polacy się dobrze ubieramy w porównaniu do innych nacji?

– Polacy i ogólnie Europejczycy przywiązują dużą wagę do wyglądu i ubioru. Natomiast w Ameryce ubiór jest traktowany na luzie, pomimo, że w USA odbywa się nowojorski Fashion Week, który dyktuje całą modę światową.

- Czy będą jeszcze organizowane inne pokazy polskich projektantów w USA?

– Tak, mamy plany na kontynuację tego projektu. Niestety jest to bardzo pracochłonne i kosztowne przedsięwzięcie.

– Jakie modelki pojawią się na Waszym pokazie?

– Z całego świata i różnych grup etnicznych, bo pokaz jest Nowym Jorku, gdzie mieszkają ludzie z całego świata. Modelki zostały wybrane z najlepszych nowojorskich agencji takich jak: Elite czy Wilhelmina. Pokaz zostanie zrealizowany w imponujących wnętrzach Joseph Raphael De Lamar House, rezydencji przy Madison Avenue na Manhattanie, będącej siedzibą Konsulatu RP w Nowym Jorku. Uznałyśmy, że to najwyższy czas, żeby polscy projektanci zaistnieli na światowych wybiegach w oprawie godnej ich talentu. Polish Fashion Designers powstało właśnie po to, żeby utorować im drogę do najważniejszych przedstawicieli branży mody na świecie, a gdzie można zrobić to lepiej niż w Nowym Jorku w czasie Tygodnia Mody, kiedy swoje nowe kolekcje prezentować będą najwięksi?

Pani Magdalena wprowadziła do świata modelingu m.in. Amandę Streich (30 l.)

Tragiczny finał napadu w Harwood Heights. Nie żyje 61-latka

Bezdomny poddusił ją, by ukraść jej auto

Tragiczny finał porwania auta w chicagowskiej dzielnicy Harwood Heights. W niedzielę w szpitalu zmarła 61-latka, która została przed własnym domem pobita i podduszona opaską zaciskową przez bezdomnego złodzieja. 24-latka udało się dopaść dzięki czytnikom tablic rejestracyjnych.

Do koszmarnego ataku doszło 30 sierpnia około godziny 6.30 am. Ma L. Operio (†61 l.) wsiadła do auta zaparkowanego przed domem przy 4400 Natchez Avenue w Harwood Heights. Nagle podbiegł do niej mężczyzna, który próbował wyciągnąć ją z auta. Jeden z sąsia-

dów zobaczył przez okno, że sąsiadka szamocze się z agresorem i wezwał policję. Gdy mundurowi dotarli na miejsce po aucie i napastniku nie było śladu. Na ziemi leżała nieprzytomna kobieta, której twarz była kompletnie sina. Wokół jej szyi zaciśnięta była opaska zaciskowa. Policjanci uwolnili ją z więzów i przekazali ratownikom, którzy zabrali ją do szpitala.

Napastnika, którym okazał się Resee Miller (24 l.), ujęto trzy godziny później dzięki technologii rozpoznawania tablic rejestracyjnych w samochodach. System namierzył go w Sauk Village, a później w University Park. Miller został aresztowany, a w skra-

dzionym samochodzie śledczy znaleźli odręcznie napisaną przez niego notatkę, w której zapewnił, że nie chciał nikogo skrzywdzić. Podczas przesłuchania Miller przyznał się do założenia na szyję ofiary plastikowej opaski. Niestety Operio, która po napaści była w krytycznym stanie, zmarła w niedzielę wieczorem. Jej bliscy podjęli decyzję o odłączeniu jej od aparatury podtrzymującej życie. Millerowi postawiono zarzuty usiłowania zabójstwa pierwszego stopnia oraz kradzież samochodu, ale najpewniej finalnie będzie odpowiadać za morderstwo. W piątek w czasie rozprawy wstępnej sędzia odmówił przyznania mu kaucji. MJR

36-latek grasował na cmentarzach na przedmieściach Chicago

Dobrzeniecki okradał groby

Peter Dobrzeniecki (36 l.) z Sauk Village na przedmieściach Chicago przyznał się do kradzieży setek miedzianych wazonów z mogił znajdujących się na cmentarzach w hrabstwie Will. Mężczyzna nie miał wyjścia – wpadł w ręce policji niemal na gorącym uczynku.

Policjanci z biura szeryfa hrabstwa Will w piątek zostali wezwani do interwencji w sprawie kradzieży na cmentarzu Skyline Memorial Park and Crematory w okolicy 24800 Governors Highway w Monee Township. Po dotarciu na miejsce mundurowi zastali Dobrzenieckiego przy stosie 190 miedzianych wazonów. W torbie, którą miał przy sobie znajdowało się

12 kolejnych. W czasie przesłuchania 36 latek przyznał się do kradzieży wazonów z cmentarza Monee Township i do sprzedawania ich jednej z pobliskich firm. Miał dostawać za nie 15 dolarów za sztukę, choć ich wartość została wyceniona przez pracownika Skyline Memorial Park and Crematory na średnio 300 dol. Wedle policji, Dobrzeniecki szabrował groby od stycznia. Postawiono mu zarzuty kradzieży i naruszenia ustawy o ochronie cmentarzy (Cemetery Protection Act).

mentował sprawę szeryf Mike Kelley. W chwili zatrzymania na Dobrzenieckim ciążyły już dwa nakazy aresztowania w hrabstwie Cook.

Ma L. Operio (†61 l.) zmarła po blisko czterech dniach pobytu w szpitalu

AKTOR SKAZANY ZA GWAŁTY

30 lat więzienia dla gwiazdora

Danny Masterson (47 l.) znany z serialu komediowego „Różowe lata 70.” ma spędzić za kratami 30 lat. Sąd w Los Angeles wymierzył mu najwyższy możliwy wymiar kary za dwa gwałty, których dopuścić miał się 20 lat temu. W 2003 r. w swojej rezydencji aktor zgwałcił 28-letnia i 23-letnią wówczas kobietę, a potem je zastraszał powołując się na swoją pozycję w kościele scjentologicznym. - Wiem, że siedzi pan tutaj niezłomny w swoich twierdzeniach o niewinności, a zatem bez wątpienia czuje się pan ofiarą systemu sprawiedliwości, który pana zawiódł – powiedziała 47-latkowi przed wydaniem wyroku sędzia Charlaine F. Olmedo. - Ale panie Masterson, to nie pan jest ofiarą. Pańskie działania 20 lat temu odebrały innej osobie głos i możliwość wyboru – dodała. Obrońca aktora zapowiedział apelację od wyroku. MOD

Resee Miller (24 l.) wpadł w ręce policji trzy godziny po napadzie

Peter Dobrzeniecki (36 l.) z Sauk Village zarabiał kradnąc z grobów miedziane wazony i je sprzedając

Podpułkownik Robert Michniewicz, były oficer polskiego wywiadu ujawinia:

Szpiegowskie kulisy wojny w Ukrainie

„Super Express”: – Na polskim rynku księgarskim ukazała się pana książka „Partnerzy. Początek”, która pokazuje szpiegowskie kulisy wojny ukraińskiej. Akcja zaczyna się 22 lutego 2022 r. od spotkania ministra Szojgu z Putinem, który ogłosił rozpoczęcie wojny.

Robert Michniewicz: – To był moment decyzyjny. Książka jest fikcją literacką i nie jest książką wojenną, natomiast opowiada o porucznik Barbarze Szymańskiej, oficer polskiego wywiadu, która stanowi portret młodych Polek. Stwierdziłem bowiem, że najciekawszym tłem, na którym odbywa się akcja powieści szpiegowskiej będzie tragiczna wojna za naszą wschodnią granicą. Myślę, że jest to najbardziej aktualna książka na polskim rynku. Jej aktualność polega na dwóch elementach: jej akcja dzieje się niedaleko naszej wschodniej granicy i zaczyna się na kilkanaście godzin przed atakiem rosyjskim ma Ukrainę. – Ostatnie godziny przed wybuchem wojny to był szczególny czas. W końcu, gdy inwazja się zaczęła, byliśmy przekonani, że Rosjanom inwazja zajmie chwilę. Putin mówił o kilkudniowej operacji specjalnej, która wyzwoli Ukrainę spod panowania faszystów.

– To był powszechny pogląd, że Rosja zwycięży. Zakładały to także zagraniczne służby specjalne. To założenie wpływało na politykę Zachodu wobec Kijowa. Podstawą do decyzji politycznych są bowiem informacje, których dostarczają różne instytucje. Po ponad 20 latach pracy w wywiadzie wiem, że najbardziej wartościowych informacji dostarcza wywiad. Ale zdarza się, że dyplomata na placówce ma często lepszy kontakt w danym kraju i dostęp do wiedzy. Moja książka zaczyna się na dzień lub dwa przed atakiem. Było wiadomo, że inwazja się rozpocznie, ale wielu polityków zachodnich nie wierzyło, że tak się stanie. Najciekawsze nie było to, czy wojna się zacznie, ale kiedy się zacznie i co to będzie oznaczało. I do tego momentu nawiązuje początek mojej książki, gdy kierownictwo polskiej Agencji Wywiadu wysyła oficera wywiadu na spotkanie ze swoim agentem w kierownictwie rządowym Rosji. Wysyła, bo ma taką możliwość. Na taką misję zgodziłby się każdy szef wywiadu dowolnego kraju. Natomiast większość służb wówczas pomyliło się w swoich ocenach sytuacji.

– W jaki sposób służby się pomyliły?

– Łagodniejsza krytyka z mojej strony kierowana jest do służb zachodnich, które przeszacowały możliwości Rosji mając możliwości wywiadowcze, zaczynając od wywiadu elektronicznego, który pozwalał np. na policzenie wszystkich kamaszy w magazynie na Syberii, nie mówiąc o czołgach i samolotach. Natomiast jest sfera wywiadu, której nie załatwi się elektroniką. To wiedza prawdziwa. Jeżeli mówimy, że jest 8000 czołgów, to one powinny być w stanie faktycznie wyjechać do walki. Teraz się okazuje, że Rosjanie mieli wiele problemów i sprzęt nie był do wykorzystania. Potęga rosyjska była więc przeszacowana, przeszacowana była potęga rosyjskiego wywiadu, a z drugiej strony służby nie doceniły potencjału ukraińskiego. Z tego, co wszyscy wiemy z informacji oficjalnych, kraje zachodnie uważały, że działania ukraińskie ograniczą się do wojny partyzanckiej, ponieważ Rosjanie po trzech dniach wjadą do Kijowa. Szacowano, że siły rosyjskie będą miały problem, gdyż na olbrzymich połaciach ziemi ukraińskiej, miała być toczona drobna wojna partyzancka. Gdyby służby zachodnie dostarczyły wiarygodnych informacji decydentom, to decyzje Zachodu mogłyby być inne. Nie chcę udawać po 1,5 roku od rozpoczęcia wojny, że wiedziałem od początku jakie są możliwe scenariusze. A może gdyby wówczas dostarczyć Ukrainie więcej broni, to sukcesy ukraińskiej armii w odrzuceniu sił rosyjskich byłyby większe. Być może udałoby im się odzyskać ziemie utracone już w 2014 r. Czyli gdyby istniały

Służby rosyjskie nie spodziewały się oporu wojsk ukraińskich. To był błąd tysięcy ludzi pracujących w wywiadzie.

Szpiedzy Putina powinni mieć dostęp do kręgów zbliżonych do ukraińskich władz

bardziej wiarygodne informacje, kraje Zachodu lepiej wsparłyby Ukrainę na początku wojny.

– Pan łagodnie krytykuje służby zachodnie, ale trzeba się popastwić nad służbami rosyjskimi.

– Przez wiele lat służby zachodnie były przekonane o ogromnym potencjale służb i kontrwywiadu rosyjskiego. Chodzi o wszystkie ich służby, łącznie z komandami śmierci, które na Zachodzie likwidowały krytyków Putina. Zacznijmy od tego, jak Rosjanie postrzegali Zachód. Myślę, że ich analiza zakładała, że Zachód jest bardzo wobec Rosji ostrożny. Pamiętamy

obawy przed wejściem np. Polski do NATO, czy nie będzie reakcji rosyjskiej. Wywiad rosyjski popełnił błędy patrząc na Zachód, na prezydenta USA Joe Bidena. Mieli szansę przewidzieć jego reakcję na wybuch wojny. Ktoś nie doszacował, że ten Biden nie będzie tylko starszym panem, który zajmuje się polityką wewnętrzną USA, ale stanie się przywódcą demokratycznego świata, który wspiera ofiarę zaatakowaną przez krwiożercze mocarstwo. To był pierwszy błąd Rosjan. Uważali ponadto, że w krajach europejskich powstaną wątpliwości typu „Ukraina była kiedyś częścią Rosji, więc może to zaakceptować”. – Właśnie. Czyli sami Rosjanie powinni mieć rozeznanie, co dzieje się na Ukrainie. – Otóż to. Popełniono wiele błędów. Oczekiwano neutralnego zaplecza politycznego na Zachodzie. W swojej książce opisałem scenę, w której Putin mówił: „Zachód może sobie protestować, a my zaraz będziemy w Kijowie”. Tak się działo, przede wszystkim dzięki błędom rosyjskiego wywiadu w kwestiach ukraińskich. Stosunkowo niedawno Ukraina byłą częścią Rosji, a kiedy uzyskała niepodległość, to nadal znacząca część ukraińskiego społeczeństwa miała sympatie prorosyjskie. I wciąż były więzi rodzinne.

– Słyszeliśmy zapowiedzi, że Wschód Ukrainy będzie witał Rosjan z otwartymi rękami, a tak się nie stało. – Na tym tle jest zaskakujące, że Rosjanie przed 24 lutego nie umieli uprzytomnić swoim przywódcom, że nie wjeżdżają do siebie i zamiast kwiatów spotkają się z rzucanymi w ich stro-

nę granatami. Czyli nie było zrobionego profilu społeczeństwa ukraińskiego. Nikt się nie spodziewał sprzeciwu ludności. A wydawało się że ukraińskie realia są wymarzonym polem do działania dla rosyjskich służb wywiadowczych. Zaskoczeniem jest też, że Rosjanie nie mieli informacji na temat ukraińskiego wojska i jego postawy. – Putin zakładał, że Zachód będzie bierny, a ukraińska armia będzie słaba. Trochę nie bez przyczyny, bo w 2014 r. Krym został zajęty przy bierności ukraińskiej armii i tamtejszego społeczeństwa. Co się od tamtej pory zmieniło?

– Nie mam informacji z pierwszej ręki, ani nie byłem ostatnio w Ukrainie, ale z informacji, jakie posiadamy wynika, że gdyby w 2014 r. siły rosyjskie poszły dalej, dziś mielibyśmy w Kijowie prorosyjski rząd. Natomiast przez 8 następnych lat przez okopy i bunkry w Donbasie przeszło kilkadziesiąt tysięcy osób z jednostek ochotniczych, które zdobyły tam doświadczenie wojenne. Tam wybuchały bomby i granaty i podały strzały. Po tym doświadczeniu Ukraina miała już doświadczonych żołnierzy. To był element, który sprawił, że Rosja ma podczas inwazji kłopoty. Wrócę do służb rosyjskich w momencie wybuchu wojny. One nie spodziewały się oporu wojsk ukraińskich, co było istotnym błędem. To błąd tysięcy ludzi pracujących w wywiadzie. Szpiedzy Putina powinni mieć dostęp do kręgów zbliżonych do ukraińskich władz, do prezydenta Zełenskiego. Stało się jasne, że obrona Ukrainy symbolicznie opiera się na barkach tego człowieka. On nie pokazywał się w garniturze, tylko chciał być jedną z osób, która walczy. W takiej sytuacji służba specjalna, szczególnie grupy specnazu, które potrafiły wyeliminować wielu przeciwników na Zachodzie, nie zdołały zabić prezydenta Ukrainy. Nie umiem tego zrozumieć. Nie chodzi mi o to, że należało trafić rakietą w miejsce, w którym znajdował się Zełenski. Podstawą funkcjonowania wywiadu jest docieranie do ludzi. Korzystanie z zasobów ludzkich jest kluczowe. Pytanie – dlaczego w otoczeniu Zełeńskiego nie ma człowieka, który zastosowałby jakieś trucizny, albo mógłby dostarczyć istotne dane dla zamachowca? Życząc jak najlepiej prezydentowi Ukrainy, stwierdzam, że nie udało się dokonać zamachu na jego życie.

Ppłk Michniewicz (z lewej) był gościem Jana Złotorowicza, zastępcy redaktora naczelnego polskiego „Super Expressu”

Naszą debatę poprowadzą Krzysztof Świątek (z lewej) i Jacek Prusinowski

WSZYSTKIE NAJWAŻNIEJSZE PARTIE W STUDIU „SUPER EXPRESSU”

DEBATA jakiej jeszcze nie było

Wniedzielę punktualnie o godz. 12 rozpocznie się pierwsza w tej kampanii debata z udziałem przedstawicieli największych komitetów wyborczych. Wydarzenie organizują wspólnie „Super Express” i Polskie Radio. Pytania od prowadzących, od polityków, ale też od czytelników, widzów i słuchaczy, sprawią, że będzie to debata, jakiej jeszcze w Polsce nie było. N aszą debatę można obejrzeć na www. se.pl, na kanale YouTube „Super Expressu”, na Facebooku SE oraz portalu Polskiego Radia. Posłuchać ją można na antenie Polskiego Radia 24.

–„Super Express” od dawna nie jest już tylko gazetą i portalem, ale nowatorskim i multimedialnym koncernem ze studiami wideo i potężnymi zasięgami w mediach społecznościowych i serwisie Youtube. Połączenie naszych sił z Polskim Radiem sprawi, że debata dotrze do milionów odbior-

sobie wzajemnie pytania – podkreśla prezes PR.

Debata rozpocznie się od pytań prowadzących, czyli Krzysztofa Świątka, redaktora naczelnego PR24 i Jacka Prusinowskiego, dziennikarza politycznego „SE”. Kolejne części to pytania polityków i później także widzów.

Naszą debatę można obejrzeć na www.se.pl, na kanale

YouTube „Super Expressu”, na Facebooku SE oraz portalu

Polskiego Radia.

Posłuchać ją można na antenie

Polskiego Radia 24.

Kampania ruszyła pełną parą. Już tylko miesiąc dzieli nas od wyborów parlamentarnych. Do tej pory nikomu nie udało się jednak zorganizować dyskusji z udziałem największych graczy. Będziemy pierwsi. Udział w debacie potwierdzili już przedstawiciele Koalicji Obywatelskiej, Prawa i Sprawiedliwości, Lewicy, Trzeciej Drogi, Konfederacji.

Początek: niedziela, godz. 12

ców – nie ma wątpliwości Grzegorz

Zasępa. redaktor naczelny „Super Expressu”. Z kolei prezes Polskiego Radia Agnieszka Kamińska zwraca uwagę na nowatorską formułę wydarzenia. – Uwzględnia nie tylko bloki tematyczne, ale także część, w której kandydaci będą zadawali

Nie było jeszcze w Polsce debaty wyborczej, w której tak aktywnie mogli uczestniczyć sami wyborcy. – Ludzie uwielbiają takie żywe słowo. Chcą żeby przedstawiciele partii politycznych spierali się, to im pozwala zrozumieć, co się dzieje. Dobrze, że wreszcie udało się zorganizować takie wydarzenie – mówi nam profesor Wiesław Godzic. Medioznawca nie ma najmniejszych wątpliwości, że debata to również show z wielkimi emocjami i wysoką temperaturą politycznego sporu. Jego zdaniem nie można nawet wykluczyć, że któryś z gości wyjdzie ze studia. – Przed prowadzącymi absolutnie niełatwe zadanie okiełznania tej dyskusji. Ich rolą będzie zadbanie o kulturę debaty – mówi profesor Godzic.

Studio telewizyjne „Super Expressu” jest już gotowe na przyjęcie uczestników debaty

PiS

» Czternastka co roku

» Darmowe leki dla osób 65 plus

Tak partie

o 9 mln emerytów

Decyzją rządu seniorzy 65 plus dostają większość leków za darmo, a na

Trzecia Droga poprawi dostęp do lekarzy, a Lewica wprowadzi rentę wdowią. A Konfederacja? Chce zabrać dodatki!

PiS zrealizowało swoje obietnice wyborcze przed wyborami. Opozycja nie chce licytować się rządem na wyższe trzynastki czy czternastki. KO oferuje więc korzyść dla wszystkich – wyższą kwotę wolną od podatku. pomysłu cieszy się Stanisław Szostek (62 l.) z Kolonii Żelków (woj. mazowieckie). – Seniorzy

nie zapłacą podatku od emerytury – mówi nasz rozmówca. Trzecia Droga skupia się na poprawie dostępu do służby zdrowia. – Czy to nie pusta obietnica? – obawia się Elżbieta Nowicka (67 l.) (woj. mazursko-warmińskie). Najwięcej pomysłów na poprawę losu seniorów ma zaś Lewica, a jej sztandarowy pomysł to renta wdowia. Projekt ustawy jest od wiosny w Sejmie i czeka… na wygranie przez Lewicę wyborów!

LEWICA

KO

» Wdowie emerytury – wdowa lub wdowiec, poza swoją emeryturą będą mogli dostawać 25 albo 50 proc. emerytury małżonka

» Wysoka waloryzacja emerytur dać

» „Babciowe” – 1500 zł dla matek, które wrócą do pracy, a nowe świadczenie mogą dać np. babci za opiekę nad dzieckiem

Dodatek pielęgnacyjny to świetny pomysł

ELŻBIETA NOWICKA (67 l.) emerytka (woj. warmińsko-mazurskie)

– Podoba mi się obietnica poprawy dostępu do lekarzy. Ale czy to nie jest pusta obietnica? Wszyscy o tym mówią, a nikomu nie udało się skrócić kolejek do specjalistów. Rządzący mówili o ren-

cie wdowiej, ale zapał im wygasł. Może inna ekipa zrealizuje ten ważny temat. Świadczenie pielęgnacyjne dla wszystkich emerytów to świetny pomysł, ale czy znajdą się na to pieniądze? Popieram pomysł, by z emerytury nie odciągać podatków, bo są one przecież w większości bardzo niskie, ledwie pozwalające na przeżycie. Dobrze, że są trzynastki i czternastki, ale to nie rekompensuje drożyzny, dobrym rozwiązaniem byłaby druga waloryzacja emerytur w roku.

» Renta wdowia – wdowa zachowa swoje świadczenie i powiększy je o 50 proc. renty rodzinnej (emerytury po małżonku) lub będzie dostawała emeryturę po małżonku i 50 proc. swojego świadczenia

» Druga waloryzacja emerytur w roku

» Wszystkie leki za 5 zł

» Łatwiejszy dostęp do lekarzy

» Świadczenie pielęgnacyjne dla wszystkich emerytów (dziś jest dla osób 75 plus)

» Wzrost kwoty wolnej od podatku z 30 do 60 tys. zł (większość emerytur będzie bez podatku)

Wsparcie, dla osób, które chcą dłużej pracować

STANISŁAW SZOSTEK (62 l.) właściciel firmy transportowej z Kolonii Żelków (woj. mazowieckie):

- Jako przyszły emeryt uważam, że ważna jest obietnica wzrostu kwoty wolnej od podatku z 30 tys. do 60 tys. złotych – większość emerytów nie zapła-

Lepsza opieka nad osoba

ci wtedy podatku od emerytury. Niezły jest pomysł „babciowego”, bo pozwala na powrót na rynek pracy młodych kobiet wychowujących dzieci. Emeryci powinni mieć waloryzowane świadczenia, tak by wyrównywały wzrost cen. Rolą państwa ma być wspieranie ludzi, którzy chcą dłużej pracować, a także wspieranie przedsiębiorców, którzy ich zatrudniają. Tego mi dziś brakuje, a przecież tylko rozwój firm może dać pieniądze na programy społeczne.

MARZENA

Siedlec (woj. mazowieckie):

– Dla mnie programach wyborczych bardzo ważną obietnicą jest ułatwienie dostępu do lekarzy,

ANDRZEJ WOŹNIAK (2), PAWEL JASKÓŁKA, TOMASZ GOLLA, MARCIN WZIONTEK, ADAM BURAKOWSKI/REPORTER,

partie walczą

emerytów

KONFEDERACJA

czternastą emeryturą. Każdy dostanie

mi niepełnosprawnymi

a także lepsza opieka nad niepełnosprawnymi. To bardzo istotne, by państwo wreszcie zadbało o najbardziej potrzebujących, doświadczonych przez los i choroby, o tych którzy sami sobie nie poradzą. Niewiele osób stać przecież na prywatne leczenie, nie mówiąc już o opłacaniu codziennej rehabilitacji. W tym kontekście uważam, że dla setek tysięcy emerytów dużą ulgą będą darmowe leki. Oby tylko znalazły się na ich liście najbardziej potrzebne lekarstwa. Dotąd tak nie zawsze było.

TRZECIA DROGA

(POLSKA 2050 i PSL)

» Zwolnienie zarobków emerytów ze składki rentowej

» Osoby, które będą pracować długo i zaczekają z przejściem na emeryturę, dostaną później zaległe trzynastki

» Poprawa dostępu do lekarzy

» Budowa domów seniora w mniejszych miejscowościach

» Rolnicy nie będą musieli rezygnować z gospodarstwa, aby dostać wcześniejszą emeryturę

UJAWNIAMY KULISY ROZMOWY DONALDA TUSKA Z ANGELĄ MERKEL Z 2011 r.

Rozmawiali o podwyższeniu wieku emerytalnego

Czy na podwyższenie wieku emerytalnego przez rząd PO – PSL miała wpływ Angela Merkel (69 l.)?

TVP Info opublikowała wczoraj notatkę z rozmowy Donalda Tuska (66 l.) z kanclerz Niemiec, która proponowała powiązanie w UE wieku przejścia na emeryturę z demografią.

– „W ocenie premiera RP założenia przedstawione przez Kanclerz Angelę Merkel brzmią interesująco” – czytamy w ujawnionym dokumencie.

10 marca 2011 roku premier Donald Tusk rozmawiał telefonicznie z kanclerz Niemiec

o szczycie Partnerstwa Wschodniego, Pakcie dla konkurencyjności i o szczycie Rady Europejskiej. W ramach pomysłów na zwiększenie konkurencyjności gospodarki, Merkel poruszyła sprawę powiązanie systemu emerytalnego z demografią.

Co na to Tusk? –„W ocenie premiera założenia kanclerz Merkel brzmią interesująco” – czytamy w notatce stworzonej po rozmowie ówczesnego premiera. Dokument ten pokazała TVP Info, która przypuszcza, że ta krótka rozmowa doprowadziła do podwyższenia w Polsce w 2013 r. wieku emerytalnego do 67 lat dla kobiet i mężczyzn (ponownie obniżyło go Prawo i Sprawiedliwość po przejęciu władzy w 2015 r.). Premier

Donald Tusk ogłosił reformę systemu emerytalnego pół roku po rozmowie z Merkel.

– Notatka o niczym nie przesądza - mówi poseł KO Jerzy Borowczak. – Donald Tusk powiedział w rozmowie z kanclerz Niemiec, że jej pomysł jest wart rozważenia, bo tak się prowadzi dyplomację, czego w PiS nie rozumieją. Wygarnął im to niedawno w jednym z wywiadów ich były minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz (67 l.) – przypomina poseł opozycji. Zupełnie innego zdania jest Przemysław Czarnek (PiS). – Polacy nawet przed Niemcami podnieśli wiek emerytalny na polecenie Angeli Merkel – oburza się

Krzysztof Bosak (41 l.)

Sławomir Mentzen (36 l.)

Szymon Hołownia (47 l.)

Władysław Kosiniak-Kamysz (42 l.)

MATKA BESTIA

Rodzice zakatowali Szymusia i wrzucili do stawu

Przez dwa lata szukano jego rodziców. Znany był jako „chłopczyk z Cieszyna”. Jednak tak naprawdę pochodził z oddalonego o 100 km Będzina. Miał na imię Szymon (†2 l.). Zginął w mękach zadanych mu przez rodziców. Został porzucony jak śmieć. Winowajcy długo byli nieuchwytni, choć policja prowadziła gigantyczne śledztwo. Prawda wyszła na jaw dopiero po ponad dwóch latach od śmierci dziecka.

Był chłodny marzec 2010 r. Dwóch chłopców spacerowało w okolicy suchych o tej porze roku stawów hodowlanych w Cieszynie (woj. śląskie). W jednym z nich zauważyli kolorowe ubrania, a gdy podeszli bliżej, zamarli – dostrzegli zwłoki małego chłopczyka. Pobiegli w panice po dorosłych.

Dziecko ze stawu nie żyło już co najmniej od kilkunastu dni. Potem śledztwo wykaże, że skonało po kilku dniach gehenny 22 lutego 2010 r. Lecz śledczy na początku o malcu nie wiedzieli nic.

Policja powołała do wyjaśnienia zagadki śmierci chłopczyka specgrupę. Jedynym punktem zaczepienia był szacowany wiek malca – ok. 2 lat. Tyle że chłopców urodzonych w 2008 r. były tysiące, nie tylko w województwie śląskim – pod uwagę brano też ościenne województwa oraz zagranicę – zakładano, że mógł być Czechem, Słowakiem, pochodzić zza wschodniej granicy. Policjanci pukali więc do mieszkań, gdzie byli chłopcy w podobnym wieku. Śledczy po cichu liczyli, że na dobry trop doprowadzi ich ubranie dziecka. Miało na sobie markowe ciuchy. W dodatku sprzedawane w Polsce tylko w jednej sieci handlowej. A koszulka z kotwicą, w której zostało znalezione, sprzedała się w liczbie około stu sztuk. Jednak nawet to nie doprowadziło do jego rodziców.

W mediach pojawiły się portrety chłopczyka. Policja prosiła o informacje na jego temat. Tych faktycznie dostawała sporo, były sprawdzane, ale żadna z nich nie okazała się strzałem w dziesiątkę. Miesiące mijały. Śledczy prowadzili żmudną pracę, ale choć krąg podejrzanych się zmniejszał, do przełomu nie doszło. W kwietniu 2012 r. śledztwo umorzono.

Niedługo później, w czerwcu, jeden telefon ruszył sprawę z miejsca. MOPS w Będzinie dostał informację od kobiety,

że już długo nie widziała małego synka swych sąsiadów – Szymona. Urzędnik skontaktował się z Beatą C. (52 l.) i Jarosławem R. (53 l.), jego rodzicami. Ci umówili się na wizytę pracownika socjalnego u nich w mieszkaniu, lecz potem przepadli. Wtedy też na policję zgłosiła się Zenobia R. – babcia Szymona. Powiedziała, że nie ma żadnego kontaktu z rodzicami wnuka. Na prośbę funkcjonariuszy przyniosła jego fotografię. Śledczych od razu uderzyło podobieństwo do chłopca znalezionego w stawie w Cieszynie. Po kilku dniach matka i ojciec Szymonka byli już w policyjnej celi. Co prawda wyjechali z Będzina i zamieszkali w hotelu, ale wrócili po coś do mieszkania, a to było już wówczas pod okiem „operacyjnych”.

Jak wytłumaczyć, że przez dwa lata nikt nie zauważył zniknięcia Szymka? Piekielni rodzice doskonale odgrywali przedstawienie. Gdy trzeba było pokazać synka, wówczas Beata C. „pożyczała” swego wnuka. Był w niemal tym samym wieku, w dodatku wykazywał wyraźne podobieństwo. W ten sposób wyprowadziła w pole nawet policjanta, który odwiedził ich mieszkanie. Przed sądem wzajemnie obarczali się winą. W toku procesu ustalono, że to Jarosław R. zadał Szymkowi ciosy w brzuch tak silne, że dziecku pękło

jelito, a to wywołało zapalenie otrzewnej. Chłopczyk konał w bólu przez trzy dni. Ostatecznie w niu 2018 r. sąd prawomocnym wyrokiem skazał Beatę C. na 13 lat więzienia, a Jarosława R. na 15. Uznano, że było to zabójstwo „z zamiarem ewentualnym”.

kwiet-

ZAMORDOWANY SZYMUŚ

Beacie C. wyrok kończy się w czerwcu 2025 r. Jarosław R. ma wyjść na wolność w grudniu 2027 r.

GRÓB UTONĄŁ W PLUSZOWYCH ZABAWKACH

Beata C. (52 l.) została skazana na 13 lat więzienia

Rodzice wrzucili zwłoki synka razem z jego maskotką do stawu w Cieszynie, 100 km od domu

Chłopczyk został pochowany na cmentarzu komunalnym w Cieszynie

OJCIEC BESTIA

HORROR NA LUBELSZCZYŹNIE. POZBAWIŁ

CZCI 85-LATKĘ TRZONKIEM OD SIEKIERY

PRZEKLĘTE MIEJCE

WHucie-Dąbro-

wie pod Łukowem (woj. lubelskie) trudno uwierzyć. 56-letni Krzysztof M. od dawna pomagał swojej schorowanej 85-letniej sąsiadce Genowefie. Kiedy jednak starsza pani odmówiła mu pieniędzy na wódkę, zatłukł ją obuchem i brutalnie zgwałcił drewnianym trzonkiem siekiery. Po wszystkim, gdy był pewien, że z emerytki uszło życie, ukradł 60 zł i spokojnie wyszedł z jej domu. W ręce policji wpadł dopiero po dwóch tygodniach w Warszawie. Odsiaduje wyrok 25 lat więzienia.

Mieszkańcy wsi Huta-Dąbrowa na Lubelszczyźnie przy każdej okazji wspominają sympatyczną panią Genowefę D. (†85 l.), która w 2010 r. padła ofiarą miejscowego nieroba. 85-latka w przeciwieństwie do mieszkańców wioski nigdy jednak nie powiedziała złego słowa o swoim sąsiedzie Krzysztofie M. (56 l). Mężczyzna często pomagał jej w drobnych przydomowych pracach: coś naprawił, zimą odśnieżył, a latem skosił trawę. Zawsze też od starszej pani dostawał kilka groszy, które jednak błyskawicznie przepijał. Feralnego letniego dnia pani Genowefa zwróciła się do Krzysztofa z prośbą, by naprawił jej niedomykającą się furtkę. 56-latkowi szumiało w głowie po wypitych już kilku piwach, ale szybko zabrał się do pracy, by zarobić na flaszkę wódki. Robota nie szła mu najlepiej, w końcu jednak poradził sobie z furtką. Pani Genowefa zapłaciła mu za przysługę 16 zł, ale on od razu przepił pieniądze i wrócił po więcej. Emerytka odmówiła, bo sama musiał liczyć każdy grosz. Krzysztof usiadł wtedy na łóżku i żalił się na swoje pieskie życie. Staruszka cierpliwie wysłuchała i doradziła mu, by wreszcie zabrał się do uczciwej roboty. Słowa te doprowadziły Krzysztofa M. do szału. Wrzeszczał na panią Genowefę, że to jego sprawa i nikt mu nie będzie dyktował, co ma robić. Wybiegł przed

Zbrodniarz zatłukł staruszkę obuchem i zgwałcił ją trzonkiem siekiery

ZABIŁ EMERYTKĘ DLA 60 ZŁ

dom, ale po chwili wrócił, ściskając w dłoni siekierę. Zamachnął się nią na siedzącą na łóżku 85-latkę i z dużą siłą uderzył obuchem w głowę. Staruszka upadła na podłogę, a krew z jej roztrzaskanej czaszki splamiła pościel, ściany i meble... Wciąż jeszcze tliło się w niej życie, gdy zwyrodnialec włożył jej trzonek siekiery między nogi i okrutnie nim gwałcił. Na tym jednak nie poprzestał. Krzysztof M. usiadł na błagającej o litość staruszce, dusił ją i okładał pięściami, patrząc prosto w oczy. Po wszystkim zabrał z portmonetki ofiary 60 i wyszedł, jakby nic się nie stało. W wie, że zostanie zatrzymany, wyjechał z wioski i się w Warszawie. Pogrążyły go zeznania sąsiada, który widział, jak owego strasznego dnia wchodzi do domu kobiety. Śledczym wydało się też podejrzane opustoszałe z dnia na dzień mieszkanie Krzysztofa M., w którym dotychczas przecież regularnie zbierali się miejscowi pijaczkowie. Mun-

Krzysztof M. (56 l.) przed sądem nie okazał skruchy. Odsiaduje 25 lat więzienia

zł obaukrywał

Genowefa D. (†85 l.) przez lata płaciła swojemu oprawcy za drobne prace domowe

durowi dopadli go po dwóch tygodniach podczas kontroli dokumentów. sądzie nie przyznał się do zabójstwa i nie okazał żadnej skruchy. Udawał nawet psychicznie chorego, by wymigać się od kary. Sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie nie dał się jednak nabrać i skazał go na ćwierć wieku odsiadki. – Do dzisiaj nie mogę otrząsnąć się po tej tragedii. Szkoda, że nie dostał dożywocia, bo wtedy cała rodzina byłaby pewna, że już nigdy nie wyjdzie na wolność. Nie darujemy mu nigdy tej zbrodni – zapewniał kuzyn ofiary.

Jarosław R. (53 l.) pobił synka tak, że pękło mu jelito. Maluch konał trzy dni

Dziadek i przyrodnia siostra Szymusia w miejscu, gdzie znaleziono jego ciało

BRONISŁAW KOMOROWSKI OCENIA TRANSFERY PO

Daj Boże żeby było ciekawie A NIE STRASZNIE

Bronisław Komorowski (69 l.) komentuje nam głośne transfery wyborcze Platformy Obywatelskiej: Romana Giertycha (52 l.), Bogusława Wołoszańskiego (73 l.) i Michała Kołodziejczaka (35 l.). Choć o niektórych mówi, że są „nie z jego bajki”, to co do jednego nie ma wątpliwości. – Możemy się spodziewać wyborczych fajerwerków – przekonuje.

Kampania wyborcza nabiera rumieńców. Ostatnie dni przyniosły informacje o kilku głośnych nazwiskach, które zawalczą o poselskie mandaty z ramienia Koalicji Oby-

watelskiej. Wśród nich jest budzący skrajne emocje Roman Giertych. Dawny prawicowiec, a dzisiaj zagorzały wróg PiS zmierzy się z Jarosławem Kaczyńskim w Kielcach.

– Znając cięty język i inteligencję Giertycha, to będzie wyjątkowy spektakl – mówi Komorowski. – Giertych jest samotnym jeźdźcem, który nie wiem, czy przysporzy Platformie głosów, ale na pewno może zaszkodzić Jarosławowi Kaczyńskiemu

dodaje były prezydent. Czy Giertych będzie stosował brudną grę?

W stosunku do PiS-u trudno sobie wyobrazić brudną grę, bo trudno brudzić coś, co jest brudne – kwituje Komorowski.

Koniec mazurskich wakacji

Jeśli chodzi o lidera Agrounii. Komorowski nie ma wątpliwości, że PO może na tym sojuszu więcej zyskać niż stracić. – Kołodziejczak jest typem rolnika-watażki, a to doda dynamiki wizerunkowi PO – przekonuje.

Co Komorowski sądzi o szańskim, któremu zarzuca się agenturalną przeszłość? – W Piotrkowie Trybunalskim stanie naprzeciw Macierewicza. Daj Panie Boże, żeby było tylko ciekawie, a nie strasznie – dodaje. KALA

Kluzik gotowa na

POLITYCZNY GALOP

Posłanka Platformy Obywatelskiej Joanna Kluzik-Rostkowska

(60 l.) na Mazurach ładuje baterie przed jesienną walką wyborczą. Spotkać ją można w siodle. – Konie uczą pokory, ale też dają wielką moc – zaznacza. – Moja Roxy jest charakterna, ale dogadujemy się doskonale – zapewnia.

Kiedy tylko posłanka pojawiła się w stadninie niedaleko Mrągowa od razu z wprawą zajęła się swoją klaczą. Było mycie, czesanie, higiena kopyt, trening na padoku, no a na koniec to co najprzyjemniejsze jazda w teren. Nie obyło się bez emocji, bo narowista kobyła w pewnym momencie wyrwała posłance wodze, ale ta od razu wiedziała, co robić. Wyjęła lizaka i Roxana natychmiast spokorniała. – Jazda konna mnie uspokaja, ale też daje poczucie ogromnej mocy, bo jak mogę się dogadać z wielkim 500-kilogramowym zwierzem, to wszystko inne jest dużo łatwiejsze – przekonuje. Jeździectwo to jest ciągła próba charakteru, jak się jeździ, to się też spada, co uczy pokory również w życiu – przyznaje.

Roxy wraz z panią wkrótce wracają do Warszawy. Na Mazury wrócą za niespełna rok. KALA

Bronisław Komorowski (69 l.)

Roman Giertych (52 l.)

Bogusław Wołoszański (73 l.) Michał Kołodziejczak (35 l.) foto

Rosły Stefan z przyjemnością poddaje się zabiegom higienicznym

Nareszcie razem! Joanna Kluzik-Rostkowska przyjechała odwiedzić swoją klacz w mazurskiej stajni

Galopem w las. Drobna posłanka na koniu radzi sobie doskonale. Jak przyznała, tu nie myśli o polityce

Joanna Kluzik-Rostkowska (60 l.)

Syn chce kupić GÓRNIAK dom

Edyta Górniak (50 l.) wychowała jedynaka na prawdziwego dżentelmena. I zrobiła to bez pomocy jego ojca. Nastolatek zamierza odwdzięczyć jej się za lata poświęceń

ALLAN KRUPA ZACZĄŁ ZARABIAĆ I MA PLAN

Jeszcze do niedawna Edyta wynajmowała dom na Podhalu. Dziś woli podróżować po świecie

Allan jest producentem muzycznym i zaczął występować jako DJ

Allan Krupa ma dopiero 19 lat, ale nie chce być na utrzymaniu swojej sławnej mamy, Edyty Górniak l.). Najpierw chłopak pracował w firmie dostarczającej prąd, a od kilku miesięcy świetnie radzi sobie jako producent muzyczny. Jak zapewnia w rozmowie

„Super Expressem”, nie chce, by mama kupowała mu jego pierwszy samochód. Za to on chce kupić dla niej dom.

W maju tego roku syn Edyty Górniak zrobił prawo jazdy, a kilka tygodni temu media obiegły jego zdjęcia w luksusowym aucie. Wielu pomyślało, że Allan Krupa jest jego właścicielem. Nic bardziej mylnego auto należy do przyjaciela młodego muzyka. Na razie nastolatek musi się obejść smakiem. Jego słyn-

na mama oznajmiła bowiem, że nie sprawi mu samochodu. – Powiedziałam Allanowi szczerze, że nie kupię mu auta. Jako rodzic chciałabym mu oddać wszystko i we wszystkim pomóc, to trudny do skontrolowania instynkt dla rodzica. Ale kochającym trzeba być mądrze. Nie mogę wyręczyć go w jego rozwoju. Wiem, że jeśli sam zapracuje na to wymarzone od dzieciaka auto, będzie to dla niego ogromna satysfakcja i ważny etap w dojrzałości. I też będzie miał zupełnie inną relację z pieniądzem. Jedyne, co mu zaproponowałam, to że mogę mu dołożyć, jeśli przyniesie własny kapitał – powiedziała Edyta Górniak w ostatnim wywiadzie dla „Na żywo”.

Syn gwiazdy korzysta z wypożyczalni aut. W czerwcu przywiózł mamę na festiwal w Opolu

W rozmowie z „Super Expressem”

Allan komentuje słowa mamy. – I tak nie przyjąłbym od niej takiego prezentu. Chcę sam zarobić na auto – mówi chłopak.

I przypomina, że już kilka lat temu, gdy wreszcie zamieszkali bez jego ojca,

obiecał mamie, że kupi dla niej dom. Wszystko z wdzięczności za to, co robiła dla niego przez całe jego życie. Słowa zamierza dotrzymać. – Mam nadzieję, że to ja kiedyś będę mógł sprawić jej taki, albo jeszcze lepszy prezent. Obiecałem przecież, że kupię jej dom. I zacząłem już na to pracować – mówi nam Allan. Co prawda Edyta Górniak, od kiedy wyprowadziła się z domu, który wynajmowała w górach, woli mieszkać w hotelach, bo dzięki temu czuje się wolna i może ciągle podróżować. Ale domem, który wymarzył sobie dla niej jej własny syn, z pewnością nie pogardzi. DECK

PAWEL WODZYNSKI/EAST NEWS, NIEMIEC/AKPA, PAPARA26,

Razem z Wacławem Kowalskim w trzech częściach komedii „Sami swoi” stworzyli jeden z najpopularniejszych duetów w polskim kinie

Po zatraciłśmierci się w

Z Danielem Olbrychskim spotykali się na planach kilkukrotnie. Tutaj scena z filmu „Pan Wołodyjowski”

Władysław Kargul z „Samych swoich”, Maciej Boryna z „Chłopów”, czy Fater, ojciec Wacka w serialu „Stawiam na Tolka Banana”, to tylko niektóre role z bogatej filmografii Władysława Hańczy (†72 l.). Łączy je jedno. Wszystkie zagrał po śmierci jedynego syna Władysława (†34 l.). Rodzinna tragedia na zawsze zmieniła życie wielkiego aktora. W pracy szukał zapomnienia. I żył w pośpiechu, bo wiedział, kiedy umrze.

W filmie „Dwie godziny” z 1946 roku zagrał Filipa. To była jego pierwsza tak duża rola

Nie unikał grania w serialach. Pojawił się w produkcji „Czterdziestolatek” u boku Andrzeja Kopiczyńskiego

Władysław Hańcza miał niezwykłe powodzenie u kobiet. – Słuszny wzrost i ładna budowa ciała, po drugie charakterystyczny, łatwo wpadający w ucho tembr głosu, po trzecie wyrazista dykcja i wreszcie fluid męskości, zdrowej, zadowolonej ze świata i siebie – tak opisywała go Nina Andrycz (†101 l.).

Największą miłością aktora była Barbara Ludwiżanka. Poznali się w 1934 roku. Hańcza od pięciu lat był mężem Heleny Chanieckiej (†60 l.), z którą miał syna Władysława. Ich małżeństwo formalnie trwało blisko 20 lat, do 1948 roku. W rzeczywistości Hańcza był już wtedy w związku ze wspomnianą Ludwiżanką. Para została rozdzielona w czasie wojny. Aktorka trafiła na przymusowe roboty do III Rzeszy, a Władysław trafił do obo-

zu pracy w Chociebużu. Po rozwodzie z Chaniecką, mogli sformalizować swój związek. W małżeństwie nie zawsze dochowywał wierności. Głośno było o romansie aktora z Elżbietą Barszczewską (†73 l.) na początku lat 50. w Teatrze Polskim w Warszawie. Z kolei na planie „Chłopów” miał podrywać Emilię Krakowską (83 l.), wchodząc całkiem nago do łóżka, w którym mieli odegrać scenę miłosną. Do dziś pozostaje to jednak tylko anegdota zza kulis produkcji.

Śmierć jedynego syna

Syn Hańczy, także Władysław (†34 l.), był początkującym aktorem. Panowie nie utrzymywali ze sobą kontaktu, ale przedwczesna śmierć juniora w 1966 roku bardzo nim wstrząsnęła. Przez wiele lat zarzucał sobie, że był złym ojcem i nie radził sobie z wyrzutami sumienia. Zapomnienia szukał w pracy. To właśnie wtedy zagrał swoje najważniejsze role, w tym niezapomnianą postać Kargula w trylogii „Sami swoi”. Na początku mało kto wiedział, że w pierwszym filmie nie mówi swoim głosem. Reżyser stwierdził bowiem, że aktor nie mówi z akcentem, który był znakiem rozpoznawczym kresowian. Głos podłożył mu wówczas Bolesław Płotnicki (†75 l.). Na szczęście, w dwóch kolejnych częściach aktor opanował już dialekt i nie trzeba było go dubbingować.

Kadr z filmu „Dzięcioł”. Zagrał teścia Stefana, czyli Wiesława Gołasa

Hańcza miał ogromne powodzenie u kobiet. Miłością jego życia była Barbara Ludwiżanka

Naziści zgotowali więźniom piekło na ziemi

SUPER SUPER

Różyczka Goździewska, 8-letnia sanitariuszka, przy szpitalu polowym kompanii „Koszta” w kamienicy przy Moniuszki 11

Mały powstaniec nie wyglądał jak chłopiec z pomnika Jerzego Jarnuszkiewicza. Nie nosił za dużego hełmu, bo w zsuwającym się na oczy nie mógłby celnie rzucać w czołgi butelkami z benzyną. Brak hełmu, więc zabłąkane kule oznaczają śmierć. W buciorach do kolan powstaniec w wieku nawet nie nastoletnim nie mógłby się wspinać, przedzierać, przeciskać przez szczeliny, podziemne labirynty podpiwniczeń, aby przenosić rozkazy i meldunki. Miał raczej pepegi lub dziecięce trzewiki, dopiero potem harcerskie traperki, w których stopy nie cierpiały od biegania po gruzowiskach. Karabin? – od strzelania byli starsi.

Prawdziwy, żywy mały powstaniec, młodszy nastolatek, był od zadań nie mniej ważnych niż strzelanie. Mali żołnierze powstania ginęli ramię w ramię z dorosłymi powstańcami.

Operacje powstańcze, w których rola dzieci – nieoczekiwana i zdumiewająca – przenoszących informacje i z ukrycia oceniających uzbrojenie wroga była kluczowa.

Posłuszni, zwinni, sprytni chłopcy, zawsze gotowi wykonać najtrudniejszy rozkaz. Brawurowo odważni, bo nie zdający sobie sprawy, że śmierć jest tak blisko. Będący ulubionym celem niemieckich snajperów.

Bohaterskie dziewczynki – sanitariuszki, podpora kuchni polowych, budowniczki barykad. Operacje medyczne, przeprowadzane w ruinach szpitali, w ocalałych mieszkaniach oraz piwnicach, gdzie dziewczynki z powstańczymi opaskami na chudych ramionach zmagały się z krwią. Zwinnymi paluszkami małych dłoni przygotowywały szarpie (bandaże rwane po skosie ze spranego płótna), zwijały tampony, cięły paski do podwiązywania ran. Najmłodszą sanitariuszką powstania była 8-letnia Maria Róża Goździewska „Różyczka”, pomagająca w szpitalu powstańczym w piwnicy domu przy Moniuszki 11.

Wyciąganie spod ostrzału niemieckiego ciała Wojtka Zalewskiego „Orzeł Biały”, 11-letniego zwiadowcy – kadry z Powstańczej Kroniki Filmowej

MALI POWSTAŃCY

-najmłodsi bohaterowie Powstania

Warszawskiego 1944

Nigdy ich nie policzono, nie oszacowano nawet, ile warszawskich dzieci zginęło z meldunkiem czy butelką z benzyną w ręku, ile naziści zabili potem w niezliczonych egzekucjach, mszcząc się za powstanie. Dzieci, które ledwo odrosły od ziemi, przerażone, głodne, ze śmiercią rodziców w wylęknionych oczach. Zgodnie z rozkazem Himmlera niewalcząca część ludności, w tym dzieci, miała być zabijana. Dzieciaki z ulic, podwórek studni, wystrzępionych pięter zburzonych kamienic prowadzono do zaduchu piwnic wypełnionych ludźmi. Przytulone czy wrzucone w ciemnię zobojętnienia na cierpienie zwykle wkrótce ginęły. Po ewakuacji powstańców, przy rozpaczy ukrywających się np. na Starówce, zostawały bez opieki. Na Starym Mieście powstańcy porzucili, wymknąwszy się kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz, blisko 60 tys. cywilów. Niemcy

TRZYMAĆ Z DALEKA OD BRONI

Dzieci poniżej 14 lat walczyły co najmniej w połowie powstańczych formacji, chociaż z tą praktyką kłóciły się początkowe wytyczne dla operacji powstańczej, ustalone kilka lat przed godziną zero. Naczelnik Szarych Szeregów, Florian Marciniak, zgodził się z Fieldorfem „Nilem”, że Zawiszacy (14–16 lat) zajmą się w trakcie antyniemieckiego zrywu kolportażem, wywiadem, łącznością itp. Oraz że się ich będzie trzymać z daleka od broni. Rzeczywistość wymknęła się jednak tej zasadzie. Do walki rwali się chłopcy bez zarostu i całkiem jeszcze płaskie dziewczynki. 13-latki z praskiego internatu dla dziewcząt prowadzonego przez Irenę Łukomską „Dziembowską” ciągnęło najpierw do konspiracji, a potem

do powstania. Zwykle zostawały sanitariuszkami, bo roznoszeniem poczty po piekielnie niebezpiecznej walczącej stolicy zajmowały się ich młodsze koleżanki. Co do małych powstańców – żołnierzy walczących z prawdziwą bronią, 12-letni „Mirek”, o którym wspominał Kazimierz Leski „Bradl”, dowodzący batalionem „Miłosz”, nie był wyjątkiem. W pewnym momencie to była norma. Dowódcy nie mieli wyjścia, w ich oddziałach walczyli ze zdobyczną bronią wszyscy od małego łebka do 50-latka. Dzieciaki uciekały rodzicom i wspólnie z kolegami z podwórka przyłączały się do powstańczych jednostek. Przepustką 9-letniego „Pestki” do zgrupowania „Chrobry II” były słowa o niewiele starszych walczą-

NIGDY ICH NIE POLICZONO

zamknęli ich w kotle i wymordowali, łącznie z małymi dziećmi. Powstańczym łepkiem było się do lat 14. Piętnastolatek był już powstańczą młodzieżą. Na początku powstania nastolatków jeszcze oszczędzano, odsyłając do domu.

Potem, w miarę jak ubywało ludzi, a przybywało osieroconych karabinów, 16- i 17-latkowie z Szarych Szeregów szturmowali niemieckie stanowiska na równi z dorosłymi żołnierzami. Dzieci w wieku nieprzyzwoicie wręcz niebojowym zostawały w powstaniu łącznikami. Godzina zero oderwała warszawskich łobuziaków od zabaw w Żydów i Niemców, Indian i kowbojów. Zaczynała się dla nich śmiertelna zabawa w wojnę. Nastoletni chłopcy i dziewczyny uciekali z domów, żeby walczyć, mimo surowych zakazów rodziców grzmiących rozsądnie: „to szaleństwo!!!”. Dowódcy ba-

NICZYM W ULICZNEJ GRZE

Na niemieckie czołgi ruszały z butelkami z benzyną głównie dzieci 13-, 14-letnie, podczas gdy w oddziałach dyspozycyjnych Kedywu szaleli w dużej mierze nie więcej niż 16-letni egzekutorzy, bez mrugnięcia „zdejmujący” (zabijający) przeciwników niczym w ulicznej grze. Jeszcze nie tak dawno rywalizowali ze sobą na mistrzowskie kapsle, a teraz na odznaczenia bojowe. Oddziały małych „butelkarzy” smażyły żywcem wrogów uwięzionych w czołgach. Józef Roman Rybicki, ówczesny szef warszawskiego

cych braciach, którzy są dla niego wzorem. Wszyscy, on potem także, zginęli w powstaniu, realizując wzorzec powstańczej śmierci: brawury tłumiącej strach zderzonej z kulą. Jeden ze słynniejszych dziecięcych powstańców, 12-letni strzelec, kapral Witek Modelski „Warszawiak”, odznaczony w powstaniu Krzyżem Walecznych, przyszedł do batalionu „Parasol” z własną bronią i przekonał dowódcę, że rodzice zginęli pod gruzami, jest sam na świecie i chce być żołnierzem. Trochę nazmyślał, bo matka, Jadwiga Modelska, szukała go desperacko przez Czerwony Krzyż. Znalazła powstańczą mogiłkę syna, najmłodszego podoficera powstania, na Górnym Czerniakowie. Usypano ją naprędce 20 września 1944 r.

Kedywu, był jednym z nielicznych, którzy, patrząc na niedorostków zabijających ot tak, wzdragał się i pytał: „czy aby powstanie nie wyhoduje Polsce zwyrodnialców?”. Nieletni strzelcy, mali łącznicy i zwiadowcy powstania byli nadzwyczajnie dzielni. Nie zadawali niepotrzebnych pytań, a sama możliwość wykonywania rozkazów – stawania się częścią brutalnego wojennego świata, co zapewniało podziw i szacunek – wprowadzała ich w stan euforii. Łączniczka „Klara” i inni najmłodsi powstańcy nie wierzyli, że mogą zginąć. Obok 50 tys. żołnierzy zbrojnej konspiracji, którzy stawili się do walki na wieść o wybuchu powstania, dowódców powstańczych oddziałów oblegli nastolatkowie. Część spośród nich miała jako takie pojęcie o walce, dzięki przeszkoleniu wojskowemu w Szarych Szeregach. Wspomniany wcześniej współtwórca Szarych Szeregów, instruktor harcerstwa Florian Marciniak, wprowadził w tajnej organizacji zasadę „wychowania przez walkę”. Niestety nie dożył Powstania Warszawskiego, zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen 20 lutego 1944 r. Ale 11-latkowie składający przysięgę żołnierza AK mieli dostać szkołę dopiero na powstańczej ulicy, pośród chaosu walki, wybuchów gra-

natów i świstu kul. W najcięższych dniach powstania, wobec znacznych strat w ludziach, na barykady, do służby liniowej, z bronią w ręku, wyjątkowo posyłano nawet 12-letnie dzieci. Bojowe zasługi w ciągu kilku dni robiły z tych smarkaczy starszych strzelców, kaprali, plutonowych, sierżantów, podporuczników… To były błyskawiczne awanse przed śmiercią. Młokosy zdobywały w powstaniu Krzyże Virtuti Militari (trzy przypadki), Krzyże Walecznych i Krzyże Zasługi z Mieczami. Potem te odznaczenia zdarte z zakrwawionych harcerskich mundurków trafiały do matek – z informacją, że ich syn, zanim dorósł, „zginął na polu chwały”. Zgodnie ze świadectwem Kazimierza Brandysa świetnym zwiadowcą był wyrostek „Orzeł Biały”, 11-letni Wojtek Zalewski. Zanim zginął 21 sierpnia, ten mały spryciarz wyprowadził swoją grupę szturmową z ciężkiego oblężenia. Za najmłodszego żołnierza Powstania Warszawskiego (o byciu nim decydowało złożenie przysięgi) uważa się zwykle Andrzeja Szwajkerta ps. Jędruś, który zginął 29 września 1944 r. w wieku 10 lat. Pochowano go pod murem Powązek. Po kapitulacji powstania 2 października 1944 r. do niemieckiej niewoli trafiło 1100 nieletnich żołnierzy, w tym kawalerowie Virtuti Militari. Wielu najmłodszych jeńców –600 powstańców obu płci w wieku 12–18 lat – umieszczono w obozie Lamsdorf. 14-letni strzelec Tadeusz Górski „Góral” został tam zastrzelony za próbę podniesienia kapusty, 15-letni strzelec Jan Walczak „Józek” umarł z głodu. Dwóch 15-latków z powstania, „Krowę” i „Wojtka”, zabili Rosjanie, ostrzeliwując kolumnę jeniecką. Niewolę przeżył 11-letni strzelec „Myszka”, którego z obozu wydostała matka. W domu, gdzieś u krewnych, bo ich warszawskie mieszkanie już nie istniało, za powstanie dostał w skórę.

talionów rekrutowali niedorostków, mimo że gołym okiem było widać, że ci dodawali sobie lat. Zostawali łącz-

Nawet 6 tys. przesyłek dziennie przenosiły „mrówki” w dziecięcych trzewikach. Chłopcy od kolportażu

W środku stoi 12-letni kpr. Witold Modelski „Warszawiak”, po prawej strz. Wiesław Kalinowski „Arab”, powstańcy z batalionu „Parasol” po ewakuacji ze Starówki na podwórzu domu Wedla przy ul. Szpitalnej 8

Dziewczynka klęcząca przy grobach powstańczych w ogrodzie kamienicy. W tle fragment budynku Mazowiecka 11a (obecnie Kredytowa 3a)

Ryszard Chęciński „Myszka”, 11-letni łącznik, oraz ppor. Mikołaj Kobyliński „Kos”

Zetrzyj z oczu pył bitewny Powstanie wykute z mitów

Przez lata wydarzenia z 1944 r. obrosły w legendy, które niekiedy stały się bardziej rzeczywiste od prawdy. Jednym z wciąż żywych mitów powstańczych jest ten o kompletnym zaskoczeniu Niemców. Mieli oni zupełnie nie spodziewać się godziny „W”, przez co powstańcy zaczęli przejmować miasto, rozbudzając ogromny entuzjazm warszawiaków.

Radość na widok polskiej armii podziemnej, która wyszła na ulice, żeby z rąk Niemców odbić „nieujarzmioną” Warszawę, była na początku powstania ogromna. Jeszcze zanim wybuchło, ludność ostentacyjnie zignorowała rozkaz

Wysoka cena nadziei

Harcerska poczta powstańcza, miłości i śluby, mali łącznicy i sanitariuszki, biało-czerwone opaski, wiersze Gajcego i Baczyńskiego, entuzjazm ulicy i nadzieja, że Polska będzie wolna, ale i niezależna od Związku Radzieckiego.

Cena tej nadziei była wysoka. Niemcy zafundowali bohaterskiej Warszawie

Wybuch transportera Borgward B-IV na warszawskiej starówce zabił ok. 200 osób. Prowadzili go powstańcy

Zaskoczenia nie było

Stolica niemal doszczętnie została zrównana z ziemią

Wojska niemieckie

Hansa Franka, aby przyłączyć się do fortyfikowania miasta. Zamiast tego niemal jawnie czytano prasę konspiracyjną. Ale 1 sierpnia 1944 r. o 17.00 Niemcy także wiedzieli, co właśnie się zaczyna.

EWA JABŁOŃSKA

Kilkaset lat dziedzictwa kulturalnego i historycznego stolicy przepadło, a ona sama została zrównana z ziemią. W odwecie za zbrojne wystąpienie okupanci

Młodzi i młodociani obrońcy Warszawy nie wytrzymali napięcia. Na długo przed godziną „W” na ulicach pojawiły się grupki młodzieży ubrane w stylu nawiązującym do militarnego. Niektórzy powstańcy popełnili falstarty. Już o 14.00 zaczęli strzelać do Niemców na Żoliborzu, a o 16.00 na Woli. Okupanci zgromadzili siły w ufortyfikowanych obiektach stolicy, wzmocnili posterunki i warty, a przed swoimi gmachami ustawili gniazda karabinów maszynowych. Otwory okienne zdążyli zamurować, zanim padły strzały powstania, choć faktycznie w ostatniej chwili. Na zaledwie pół godziny przed godziną „W”, ale jednak przed nią, okupanci

ogłosili pełny alarm. Ogromne straty powstańców padających w pierwszych szturmach to skutek tego, że Niemcy

wiedzieli.

Niemieckie grupy szturmowe opanowały ulice. Powstanie nie było dla okupantów zaskoczeniem

zanim padły strzały powstania, choć

Gen. Tadeusz Bor-Komorowski wydał rozkaz o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego

Oskar Dirlewanger, niemiecki zbrodniarz wojenny, znany był z wyjątkowego sadyzmu

Projekt współfinansowany przez

Kancelarię Prezesa Rady Ministrów

w ramach konkursu Polonia i Polacy za granicą 2023

tłumaczyła barykadę.

nieodpowiedzialnie o harcerzach z batalionu Gustaw, którzy 13 sierpnia

niemieckich czołgów

pułapki z czasów powstania, nadal obowiązuje legendarna wersja wydarzenia z niedzielnego popołudnia 13 sierpnia 1944 r., kiedy to na warszawskiej Starówce spadł deszcz krwi. Prasa powstańcza tłumaczyła tragedię jako celowe podrzucenie przez wroga czołgu nafaszerowanego trotylem na barykadę. Jednak do hekatomby doprowadzili ci, którzy nieodpowiedzialnie uruchomili maszynę. Mit mówi o harcerzach z batalionu Gustaw, którzy 13 sierpnia odparli butelkami z benzyną atak kilku niemieckich czołgów i zdobyli opancerzony pojazd gąsienicowy,

triumfalnie pojechali w głąb dzielnicy. Na rogu Kilińskiego i Podwala nastąpiła eksplozja. Zginęło ok. 200 osób. W rzeczywistości nie było podstępu, a w powietrze wyleciał balast transportera ładunków wybuchowych Borgward B-IV. Według raportów kpt. Lucjana Giżyńskiego „Gozdawy” powstańcy wiedzieli o ryzyku eksplozji, a dowódca barykady, kpt. Ludwik Gawrych „Gustaw”, wydał kategoryczny zakaz uruchamiania pojazdu. Nie dopilnował jednak jego wykonania. Nigdy pewnie nie dowiemy się, czy rozkaz naprawdę został wydany, dlatego mit o czołgupułapce, jak wiele innych mitów, trwa.

o ryzyku eksplozji, a dowódca Ludwik Gawrych „Gustaw”, wydał kategoryczny zakaz uruchamiania pojazdu. Nie dopilnował jednak jego

Młodzi żołnierze hufca harcerskiego w czasie walk powstańczych

Jedyna możliwa komenda Czy dowództwo AK, wydając rozkaz pójścia do walki, wydało jedyną możliwą decyzję, jak głosi mit, czy też podjęło ją bez liczenia się z faktami? Gen. BórKomorowski wydał rozkaz wybuchu powstania 1 sierpnia o godz. 17.00 pod naciskiem gen. Leopolda Okulickiego i płk. Antoniego Chruściela. Wydał mimo to, że Bór-Komorowski dowiedział się 31 lipca 1944 r. od szefa wywiadu AK płk. Kazimierza IrankaOsmeckiego o odparciu przez Niemców wojsk radzieckich spod Warszawy. Wizja wkroczania Sowietów do stoliy Polski straciła rację bytu, ale ci, którzy w domach i piwnicach czyścili rodzinną broń strzelecką, gotowali się do walki. Dla nich jedyną możliwą komendą był sygnał „do broni!”.

rozkaz broni!”.

którym triumfalnie

Z każdym kolejnym dniem walk pojawiało się więcej grobów na ulicach

HISTORY

79th Anniversary of Uprising

THE WARSAW 1944

Project co-financed by the Chancellery of the Prime Minister as part of the Polonis and Poles abroad 2023 competition

Naziści zgotowali więźniom piekło na ziemi

The little insurgent didn’t look like the boy from Jerzy Jarnuszkiewicz’s monument in Warsaw. He didn’t wear an oversized helmet because it would obstruct his accurate throws of petrol bottles at tanks. Without a helmet, a stray bullet meant death. With knee-high boots, a young insurgent, not even a teenager, couldn’t climb, squeeze through tight spaces, or navigate the underground mazes of basements to carry orders and reports. He probably had canvas shoes or simple children’s boots. Only later he would wear scout-like moccasins so that his feet wouldn’t hurt from running on the debris. A rifle? That was for the older ones to handle the shooting.

A real, living little insurgent, a younger teenager, had tasks just as important as shooting. Young soldiers of the uprising fell alongside adult insurgents.

Insurgent operations, where children played an unexpected and astonishing role in carrying information and covertly evaluating the enemy’s weaponry, were crucial.

Obedient, agile, clever boys, always ready to carry out the most challenging orders. Daringly brave, as they were unaware that death was so close. They were the favorite targets of German snipers.

Heroic girls - medics, supporting field kitchens, builders of barricades. Medical operations were conducted in the ruins of hospitals, apartments, and cellars, where girls with insurgent armbands on their thin arms struggled with blood. With nimble little fingers, they prepared makeshift bandages (ripped diagonally from washed-out cloth), rolled up tampons, and cut strips to tie wounds. The youngest nurse of the uprising was 8-year-old Maria Róża Goździewska, known as „Różyczka,” who helped at the insurgent hospital in the basement of a house at Moniuszki Street 11. EWA JABŁOŃSKA

they prepared makeshift ban-

INSURGENTS -TheHeroesYoungest of The Warsaw 1944

LITTLE INSURGENTS -TheHeroesYoungest of The Warsaw Uprising 1944

They were never counted, and no one even estimated how many Warsaw children perished while carrying messages or bottles of gasoline, how many were later killed by the Nazis in countless executions as revenge for the uprising. These children, who had barely grown above the ground, were terrified, and hungry, with the deaths of their parents reflected in their frightened eyes. According to Himmler’s orders, the non-fighting part of the population, including children, was meant to be killed. Kids from the streets, courtyard wells, and the torn floors of demolished tenements were led to su ocating cellars filled with people. Embraced or tossed into the dark chambers of indi erence to su ering, they usually perished soon. After the evacuation of the insurgents, those hiding, for example, in the Old Town, were left without protection. In the Old Town, the insurgents left behind nearly 60,000 civilians who had escaped through the

They were never counted, and no one even estimated how many Warsaw children perished while carrying messages or bottles of gasoline, how many were later killed by the Nazis in countless executions as revenge for the uprising. These children, who had barely grown above the ground, were terrified, and hungry, with the deaths of their parents reflected in their frightened eyes. According to Himmler’s orders, the non-fighting part of the population, including children, was meant to be killed. Kids from the streets, courtyard wells, and the torn floors of demolished tenements were led to su ocating cellars filled with people. Embraced or tossed into the dark chambers of indi erence to su ering, they usually perished soon. After the evacuation of the insurgents, those hiding, for example, in the Old Town, were left without protection. In the Old Town, the insurgents left behind nearly 60,000 civilians who had escaped through the

A scene from the Insurgent Film Chronicle showing the retrieval of the shot codenamed „White an 11-year-old scout

A scene from the Insurgent Film Chronicle showing the retrieval of the shot body of Wojtek Zalewski, codenamed „White Eagle,” an 11-year-old scout

Różyczka Goździewska, an 8-year-old nurse, at the field hospital of the „Koszta” company in the tenement building at Moniuszki Street 11

The capital was almost completely leveled to the ground

Wipe the dust of battle from your eyes

Over the years, the events of 1944 have grown into legends that sometimes became more real than the truth itself. One of the enduring myths of the Uprising is about catching the Germans completely by surprise. They were said to have had no idea of the „W-hour,” which allowed the insurgents to take over the city, stirring tremendous enthusiasm among the residents of Warsaw.

The joy of seeing the Polish underground army on the streets, determined to liberate „unsubdued” Warsaw from the hands of the Germans, was immense at the beginning of the Uprising. Even before the outbreak, people openly igno-

The High Price of Hope

The insurgent scout posts, love and vows, young messengers and medics, the white-andred armbands, poems by Gajcy and Baczyński, the enthusiasm of the streets, and the hope that Poland would be free and independent from the Soviet Union. The price of this hope was high. The Germans inflicted a humanitarian tragedy on heroic

red Hans Frank’s order to join in fortifying the city. Instead, they conspicuously read the underground press. But on August 1, 1944, at 5:00 PM, the Germans also knew what was about to begin.

EWA JABŁOŃSKA

The Uprising forged from myths

There was no surprise Young defenders of Warsaw could not contain their excitement. Long before the „W-hour,” groups of youth appeared on the streets dressed in military-style attire. Some insurgents jumped the gun. At 2:00 PM, they began shooting at Germans in Żoliborz, and at 4:00 PM in Wola. The occupiers concentrated their forces in fortified locations, reinforced their posts and guards, and set up machine gun nests in front of their buildings. They had even bricked up window openings before the shots of the uprising were fired, although just barely in the nick of time. Just half an hour before the „W-hour,” but still before it, the occupiers declared

a full alert. The immense losses of the insurgents in the first assaults were a result of the Germans knowing.

German assault groups took control of the streets. The Uprising was not a surprise to the occupiers

The Only Possible Command Did the Home Army (AK) command, in issuing the order to go into battle, make the only possible decision as the myth claims, or did it make it without considering the facts?

the

Warsaw. Hundreds of years of the city’s cultural and historical heritage were lost, and it was razed to the ground. In retaliation for the armed uprising, the occupiers killed at least 200,000

occupiers killed at least 200,000

The explosion of the Borgward B-IV transporter in Warsaw’s Old Town killed about 200 people. It was operated by insurgents

With each passing day of the fighting, more graves appeared on the streets

Project co-financed by the Chancellery of the Prime Minister as part of the Polonis and Poles abroad 2023 competition

onto

myth tells of scouts from the Gustaw battalion, who on

the tank trap from the time of the Warsaw Uprising, the legendary version of the events on the Sunday afternoon of August 13, 1944, when a rain of blood fell on Warsaw’s Old Town, still prevails. The insurgent press explained the tragedy as a deliberate act by the enemy, who pushed a tank loaded with explosives onto a barricade. However, the catastrophe was caused by those who irresponsibly activated the machine. The myth tells of scouts from the Gustaw battalion, who on August 13 repelled an attack by several German tanks with bottles of gasoline and captured an armored tracked vehicle, triumphantly driving it

Young

from

General Bór-Komorowski issued the order to begin the Uprising on August 1 at 5:00 PM under pressure from General Leopold Okulicki and Colonel Antoni Chruściel. He did so despite learning on July 31, 1944, from the head of AK intelligence, Colonel Kazimierz IranekOsmecki, about the repulsion of Soviet forces by the Germans from Warsaw. The vision of the Soviets entering the capital of Poland lost its justification, but those who cleaned their family firearms in homes and cellars were preparing for battle. For them, the only possible command was the signal

soldiers

a scout troop during the fighting of the Uprising

German forces under the command of Heinz Reinefarth brutally crushed the Warsaw Uprising

Oskar Dirlewanger, a German war criminal, was known for his exceptional sadism

General Tadeusz Bor-Komorowski issued the order to start the Warsaw Uprising

syna w pracy

Władysław Hańcza (†72 l.) przeżył ogromną tragedię

Rola w filmie „Chłopi” uważana jest za jedną z najważniejszych w jego karierze

Gwiazdor wiedział, kiedy umrze. Z tego też powodu żył w ciągłym pośpiechu

Wróżka przepowiedziała mu śmierć

Hańcza i Ludwiżanka kochali podróżować. To był jedyny czas, kiedy mogli cieszyć się sobą, nie myśląc o pracy. Był rok 1977. Małżonkowie spędzali czas na Sycylii, kie-

dy Hańcza nagle źle się poczuł. Po przyjeździe do Polski od razu trafił do szpitala. Wiedział, że już z niego nie wyjdzie. Wszystko przez przepowiednię z młodości. Wtedy to wróżka powiedziała mu, że będzie żył 72 lata. Pamiętał o tym przez całe życie. – Moja zachłan-

Olga Bołądź (39 l.) wreszcie jest szczęśliwa

Wygląda na to, że jej życie miłosne wreszcie zaczęło się układać i jest naprawdę szczęśliwie zakochana.

Gdy Olga Bołądź (39 l.) w maju urodziła córeczkę Ritę, zrobiła sobie przerwę od pracy. Ostatnio wyjechała m.in. do Sopotu, gdzie odpoczywała razem z nową rodziną.

Aż miło widzieć ją tak szczęśliwą. Z ojcem starszego dziecka – 10-letniego Bruna – Olga rozstała się, gdy była jeszcze w ciąży. Później planowała ślub z aktorem Sebastianem

Fabijańskim (36 l.). Ostatecznie jej serce podbił warszawski biznesmen Jakub Chruścikowski. Para doczekała się córeczki i wygląda na to, że udało im się stworzyć szczęśliwą rodzinę.

Aktorka razem z dziećmi wyjechała ostatnio do Sopotu. Jej o 7 lat młodszy partner dotarł do nich nieco później.

Olga razem z malutką córeczką wyszła na dworzec PKP, by przywitać go soczystym całusem. A potem wspólnie opiekowali się dzieckiem, a od siebie... wręcz nie mogli się odkleić. Widać, że się kochają i świetnie dzielą obowiązkami. DECK

ność wynika z pośpiechu. Kto wie, co komu pisane? Przepowiedziano mi, że umrę w siedemdziesiątym drugim roku życia, niewiele czasu zostało, by cieszyć się uśmiechami losu – mówił. O tym, że nie żyje, jego żona dowiedziała się dopiero po zagranym przedstawieniu. – Gdy

wchodziłam na scenę, koledzy już wiedzieli, że mąż nie żyje. Następnego dnia też grałam. Tak było mi lżej – wspominała. Aktor został pochowany na Starych Powązkach w Warszawie. W 1990 roku dołączyła do niego Ludwiżanka. DAV

Zakochana MAMA

Władysław Hańcza pochowany jest na warszawskich Powązkach

Olga Bołądź (39 l.) i Jakub Chruścikowski (32 l.) są parą od dwóch lat. W maju zostali rodzicami

nie mogą się od siebie odkleić

MARCIN HAKIEL (40 I.)

UMIE O SIEBIE ZADBAĆ

Bawi się a nie pije

TANCERZ KRÓLOWAŁ

NA PARKIECIE

UŚMIECH NIE SCHODZIŁ MU Z TWARZY MARCIN RUSZAŁ RĘKĄ W RYTM MUZYKI

Cóż to była za noc! Choć

ZAMIAST ALKOHOLU WYPIŁ NAPÓJ

Marcin Hakiel (40 l.) tańczy całe dnie, bo robi to zawodowo w swoich szkołach tańca, to znalazł jeszcze siły, by ruszyć na parkiet w środku nocy. Bawił się nietypowo - nie dość, że był sam, to jeszcze nie tknął ani kropli alkoholu.

byłą żoną

MIMO NOCY, MIAŁ NA NOSIE OKULARY PRZECIWSŁONECZNE

Marcin Hakiel po rozwodzie z Kasią Cichopek (41 l.) i po zakończeniu kilkumiesięcznej relacji z tajemniczą Dominiką, zamierza pozostać singlem i korzystać ze swojej słodkiej wolności. Opie-

połowie, więc ostatnio Marcin mógł wyrwać się z domu i skorzystać z ostatnich ciepłych dni wakacji. W nocy z niedzieli na poniedziałek nogi poniosły go do popularnego klubu w samym centrum Warszawy. Marcin był sam i.. świetnie bawił się w swoim towarzystwie. Bity głośnej muzyki techno sprawiły, że pląsał na parkiecie jak szalony. I choć już od dawna było ciemno, włożył nawet okulary przeciwsłoneczne, któ-

muzyki. Kilka dziewczyn zagadywało przystojnego tancerza, ale on zamieniał z nimi kilka grzecznościowych słów i nadal bawił się sam. W pewnym momencie imprezy Hakiel wyraźnie zaczął opadać z sił. Wyszedł do pobliskiej budki po zapiekankę, a gdy wrócił do klubu kupił sobie napój energetyczny, dzięki któremu znów miał siłę, by tańczyć. Jak widać, można się bawić bez alkoholu. Marcin to potrafi. DECK

ENERGETYCZNY W ŚRODKU IMPREZY WYSKOCZYŁ

NA ZAPIEKANKĘ

Po okresie wakacyjnym i urlopowym przychodzi jesienna mobilizacja. Obejmuje ona wszystkie sfery życia ludzkiego. Dotyka ludzkiego intelektu, sfery uczuć oraz kondycji tak fizycznej jak i psychicznej. Sprawdza stan zdrowia ludzkiego i jego stan duchowy. Przypomina o odpowiednim przygotowaniu się do warunków zimowych.

Okres ten charakteryzuje się stabilizacją stylu życia i miejsca zamieszkania. Przeważa przebywanie w domowym ognisku zamiast wyjazdów, wycieczek, odwiedzin czy nawet świętowania. Przecież te najważniejsze święta nie tylko religijne mają rodzinny charakter. Podejmowane są liczne inicjatywy ukierunkowane na zdobywanie wiedzy i uczenie się życia. Aktywności zaś mają na celu podwyższenie statusu społecznego i umocnienie, a czasem wręcz uratowanie, budżetu rodzinnego, tym bardziej że za niecały rok pojawią się nowe rachunki do zapłacenia.

W codziennym życiu potrzeba wiele mądrości, żeby szczęśliwie przeżyć cały rok. Mądrość potrzebna jest dla realizacji osobistych planów jak również rozwiązywania rodzinnych czy społecznych problemów. Czymże dokładnie jest mądrość?

Jest trudna do wymierzenia i zdefiniowania w sposób jednoznaczny, ponieważ ma charakter subiektywny i zależy od zaistniałej sytuacji.

Jest zdolnością wykorzystania posiadanej wiedzy dla dobrego i szczęśliwego życia. To umiejętność rozumienia, oceniania i stosowania wiedzy w sposób właściwy, rozważny i etyczny w kontekście życiowych wyborów, relacji międzyludzkich i rozwiązywania problemów. Wynika ona z głębszego rozumienia konsekwencji działań, obejmując aspekty emocjonalne i moralne, łącznie ze zdolnością do współczucia drugiemu człowiekowi oraz z rozumieniem długoterminowych konsekwencji.

Mądrość jest związana z umiejętnością radzenia sobie z trudnościami, rozwiązywaniem konfliktów i podejmowaniem decyzji, które przynoszą korzyść nie tylko jednostce, ale także społeczności. Przykładem człowieka mądrego może być osoba, która nie tylko zna medycynę - posiada ogromną wiedzę, ale także potrafi współczuć pacjentowi i podejmuje decyzje lekarskie zgodnie z najlepszym interesem pacjenta. Mądrość może również polegać na umiejętności rozwiązywania konfliktów w zgodny sposób, rozważając długofalowe skutki swoich działań.

Mądrość jest darem Bożym. To umiejętność życia w zgodzie z najbardziej podstawową wiedzą, jaką człowiek posiada czyli z wiedzą o sobie samym – o tym kim się jest, następnie kim jest drugi człowiek - nasz bliźni, oraz kim jest Bóg. Jest pewnego rodzaju patrzeniem na siebie, na bliźniego i na świat ze strony Boga. Mądrość jest cenną cechą, która obejmuje umiejęt-

Wiedzieć i być mądrym

ność rozumienia, oceniania i stosowania wiedzy oraz doświadczenia w sposób właściwy i etyczny. Jest to umiejętność myślenia długofalowego, empatii, rozwiązywania problemów oraz podejmowania

decyzji, które przynoszą korzyści zarówno jednostce, jak i społeczeństwu. Nie jest ona wyłącznie kwestią intelektualną, ale również emocjonalną i moralną. Obejmuje zdolność do zrozumienia perspektyw innych ludzi, a przede wszystkim Bożej perspektywy, empatii wobec ludzi i Boga oraz i budowania zdrowych relacji. Osoba mądra potrafi radzić sobie z trudnościami i konfliktami w sposób spokojny i konstruktywny.

Rozwijanie mądrości to proces, który trwa przez całe życie. Zakłada on ciągłą naukę – refleksję nad doświadczeniami i próbowanie stosować zdobytą wiedzę w praktyce.

Mówiąc jeszcze o wiedzy, trzeba stwierdzić, że jest ona zbiorem informacji i faktów, podczas gdy mądrość to umiejętność właściwego rozumienia, oceny i stosowania tej wiedzy w celu osiągnięcia celów życiowych i moralnych. Mądrość jest wartością bardziej subiektywną i wymaga zarówno intelektualnej, jak i emocjonalnej zdolności do rozważania konsekwencji i wartości naszych działań. Wiedza stanowi fundament, na którym budowana jest mądrość. Być

może zdobywanie wiedzy to proces nieustanny i nieograniczony, ale to właśnie on otwiera drzwi do rozwoju intelektualnego i moralnego. Wiedza jest jak skarbnica, z której czerpiemy, aby rozwijać nasze umiejętności, kształtować nasze myśli i podjąć mądre decyzje.

Mądrość to nie tylko posiadanie wiedzy, ale także umiejętność jej właściwego stosowania. Mądry człowiek potrafi analizować, syntetyzować i oceniać informacje, jakie posiada, aby podejmować dobre decyzje. Mądrość to zdolność do rozróżniania między dobrą a złą wiedzą, umiejętność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i podejmowania odpowiednich działań.

Wiedza i mądrość mają wartość tylko wtedy, gdy są dzielone z innymi. Dlatego ważne jest, abyśmy nie tylko dążyli do poszerzania swojej wiedzy i rozwijania swojej mądrości, ale także dzielili się nimi z innymi ludźmi. Poprzez edukację i współpracę możemy przyczynić się do rozwoju mądrości w społeczeństwie. Warto dążyć do zdobywania wiedzy i rozwijania mądrości przez całe życie, aby nie tylko korzystać z nich samemu, ale także przyczyniać się do dobra społecznego i świata. Biblijna księga Hioba zakończy hymn o mądrości radą: „Pamiętaj, że bojaźń Boża to mądrość, a unikanie zła to wiedza prawdziwa”.

OJCIEC JERZY KARPIŃSKI

ZAPACH CIASTA Z JABŁKAMI ŁĄCZĄCY

W SOBIE CIEPŁY AROMAT OWOCÓW, MASŁA I CYNAMONU TO JEDNO

Z NAJSŁODSZYCH JESIENNYCH

DOZNAŃ. OTO TRZY PROSTE

SPOSOBY, JAK GO PRZYRZĄDZIĆ

SKARBY z polskich sadów

RUSTYKALNY

 1 arkusz ciasta francuskiego

 4 jabłka obrane, pozbawione gniazd nasiennych i pokrojone w plastry o grubości 8 mm

 1 łyżka soku z cytryny

 1/3 szklanki cukru  2 łyżki skrobi ziemniaczanej

 1 łyżeczka mielonego cynamonu  1 jajko, dobrze ubite Rozgrzej piekarnik do 200 st. Ciasto francuskie wyłóż na okrągłą blachę do tarty lub do pizzy. Jabłka skrop sokiem z cytryny, dodaj cukier, skrobię ziemniaczaną i cynamon. Wymieszaj.

KRUCHY

Składniki na ciasto:  3 szklanki mąki  300 g masła, zimnego  1 łyżeczka proszku do pieczenia

 3 żółtka  2 łyżki kwaśnej śmietany 18%  1 szczypta soli  1 łyżeczka ekstraktu z wanilii  1 łyżka soku cytrynowego  1/3 szklanki tartej bułki pod nadzienie  tłuszcz do posmarowania formy Składniki na nadzienie: 8 średnich jabłek pozbawionych gniazd nasiennych, obranych i startych na tarce o dużych oczkach  1/3 szklanki cukru  1 łyżka cynamonu  2 łyżki sok cytrynowego

W malakserze krótko miksuj mąkę z masłem, tylko do uzyskania okruchów. Dodaj pozostałe mokre składniki. Miksuj pulsacyjnie do chwili, gdy okruchy zlepią się w jednorodne ciasto.

Z ciasta utocz dwie jednakowej wielkości kule i wstaw do lodówki na 30 minut.

Blachę o wymiarach 23 x 34 cm wyłóż papierem do pieczenia. Kulę ciasta rozwałkuj na placek o wymiarach blachy do pieczenia. Wyłóż nim formę. Posyp tartą bułką. Dzięki temu nadmiar soków z nadzienia jabłkowego zostanie wchłonięty.

Na warstwę ciasta wyłóż starte jabłka wymieszane

z cukrem, cynamonem i sokiem z cytryny. Wyrównaj wierzch nadzienia.

Na nim ułóż kolejny placek rozwałkowany z drugiej kuli ciasta. Nakłuj widelcem. Piecz w temp. 180 st. przez 60 minut. Przed podaniem oprósz cukrem pudrem..  Trudność: ..

Na środek ciasta wyłóż masę jabłkową i zawiń brzegi ciasta w kierunku środka. Brzegi złożonego ciasta posmarować połową ubitego jajka. Wstaw ciasto do lodówki na 30 minut. Następnie ponownie posmaruj resztą jajka. Umieść formę na górnej półce nagrzanego piekarnika i piecz przez 20 minut. Następnie obniż temperaturę do 175 st. Kontynuuj pieczenie, aż ciasto będzie lekko rumiane, od 8 do 10 minut. Lekko ostudź przed podaniem.

Trudność: ..

WARSTWOWY

 1 kg jabłek  2 jajka  1/2 szklanki cukru (100 g)  ½ szklanki mleka (120 ml)  1 łyżka masła, stopionego  3/4 szklanki mąki (95 g)  1/2 łyżeczki ekstraktu z wanilii

Jabłka obierz i bardzo cienko pokrój. Rozgrzej piekarnik do 180 st. W średniej misce ubij jajka i cukier na puszystą masę. Dodaj mleko i roztopione masło, dobrze wymieszaj. Przesiej mąkę i ponownie wymieszaj. Dodaj pokrojone jabłka. Za pomocą gumowej szpatułki dokładnie pokryj jabłka ciastem. Przełóż jabłka do wyłożonej papierem do pieczenia tortownicy, a następnie zalej pozostałym ciastem.

Piecz przez 40 minut. Przykryj folią i piecz jeszcze 10 minut. Odstaw do ostygnięcia, a następnie wyjmij ciasto z formy.

Przed podaniem posyp cukrem pudrem.  Trudność: ..

Adrianna Ewa Stawska

Wymaga więcej pracy Trzeba się postarać

ZDRADY

wa Jakubiec (27 Miss Polonia 2023, zawodowa pielęgniarka od czteszczęśliwym związku ze swoim ukochanym Błażejem. Nie ukrywa, że seks w ich relacji odgrywa istotną rolę. Twierdzi, że nie wybaczyłaby zdrady. Zwraca również uwagę na brak właściwej edukacji seksualnej wśród

Piękna miss nie ukrywa, że jest zadowolona ze swojego życia intymnego. – Seks moim życiu bardzo ważny. Jest elementem, który skleja związek. Przez ten rodzaj bliskości można się poczuć jeszcze docenionym i kochanym –rozmowie z „Super Expressem” Ewa Jakubiec. Jej związek z Błażejem jest oparty na wierności i zaufaniu. Wielu ludzi ma dziś bardzo luźne podejście do seksu. Gwiazda nie wyobraża sobie, żeby w jej relacji z ukochanym pojawił się ktoś trzeci. Tzw. otwarty związek nie jest dla niej. – Jesteśmy ze sobą już cztery lata. Nasz związek jest ściśle zamknięty. Kocham bardzo swojego mężczyznę i nie wyobrażam sobie, by wpuścić między nas kogoś trzeciego. Myślę, że nie wybaczyłabym zdrady – mówi stanowczo.

Ewa z wykształcenia jest pielęgniarką. Nie ma dla niej wstydliwych tematów. W jej domu także otwarcie rozmawiało się o intymności i cielesności. Zdaje sobie jednak sprawę, że

wielu młodych ludzi nie ma do kogo zwrócić się po rady, a edukacja seksuszkołach wciąż kuleje. Jakubiec doskonale czuje się przed kamerą przyznaje, że chętnie poprowadziktórym podjęłaby tematykę zdrowia w tym również bezpiecznego seksu. – W Polsce spranawet chorób przenoszonych drogą płciową wciąż są tematem tabu. Bardzo mało się o tym zwłaszcza w szkołach. Brak tych kwestiach edukacji na lekcjach wychowania do życia rodzinie. Profilaktyka, by zapobiegać przenoszenia się takich chorób jest bardzo ważna. tym powinno się głośno mówić. Jako Miss Polonia chciałabym wziąć sobie za misji, by wspierać zarówno kobiety, jak i uświadamiać ich o ważne jest nasze zdrowie, także to intymne – opowiada najpiękniejsza Polka. –mojej szkole edukacja seksualna była dość uboga. Część zajęć była tylko dla dziewcząt, inna dla chłopców. Uważam, że nie powinno być takich podziałów. O sie powinno mówić się otwarcie. Dla nastolatków to jest bardzo ważny temat. Młodzież coraz wcześniej stawia pierwsze kroki w życiu seksualnym i dobrze by było, żeby nie popełniali błędów przez brak wiedzy, która może później rzutować na ich przyszłość – dodaje.

Na szczęście Ewa zawsze mogła liczyć na swoją mamę. – Moja mama jest też moją przyjaciółką

a internet pełen jest sprzecznych wiadomości – zauważa Ewa.

Przygotuj dziecko NA SEZON ZIMOWY

Powrót do przedszkola czy szkoły, konieczność przestawienia się z wakacyjnego na mniej swobodny tryb codzienności. Kto by się nie stresował? A stres, nawet niezauważalny, osłabia odporność

Przed jesienią i zimą powinno się ją wzmacniać. Najprościej kupić któryś z preparatów przeznaczonych dla dzieci, zawierających składniki wzmacniające barierę ochronną organizmu przeciw patogenom. Jakie? Doskonale spełniają to zadanie wyciągi roślinne, takie jak: owoc i kwiat bzu czarnego, liście aloesu drzewiastego, ziele jeżówki purpurowej, kwiatostan lipy, ziele tymianku, owoce dzikiej róży. Te rośliny nie tylko poprawiają odporność, ale wspomagają walkę organizmu z infekcjami górnych dróg oddechowych.

SOBOTA

ITVN

1:30 Czarno na białym - magazyn reporterów

2:00 Uwaga! magazyn interwencyjny

2:15 Magiel Towarzyski 22 - magazyn

2:50 39 pół serial komediowy

3:35 39 pół serial komediowy

4:20 39 pół serial komediowy

5:05 Kuchenne rewolucje 25 - program kulinarno-rozrywkowy

5:50 Prawo Agaty 4 - serial obyczajowy

6:35 Prawo Agaty 4 - serial obyczajowy

7:20 Prawo Agaty 4 - serial obyczajowy

8:05 DeFacto 11 program informacyjny

8:30 DeFacto 11 program informacyjny

8:55 Doradca smaku 18 - Lasagne z bakłażana z mieloną wołowiną

9:00 Dzień Dobry TVN magazyn

12:05 Nowa Maja w ogrodzie 2 pr. rozrywkowy

12:30 Co za tydzień program rozrywkowy

12:50 Doradca smaku 12 - Leczo z kurczakiem

13:00 Fakty program informacyjny, live

13:25 Wojny samochodowe 15 pr. motoryzacyjny

14:15 Usta Usta - serial obyczajowy

15:05 Usta Usta - serial obyczajowy

15:55 Defacto 8 - Flesz program informacyjny

16:05 Kobieta na krańcu świata 13 program

lifestylowy

16:30 Rzeczy, których nie nauczył mnie ojciec 2 program obyczajowy

16:55 Pojedynek na podróże pr. lifestylowy

17:40 Totalne remonty Szelągowskiej 6 program rozrywkowy

18:25 Zakup w ciemno - program rozrywkowy

19:10 Mieszkanie na miarę pr. rozrywkowy

20:00 Fakty program informacyjny

20:25 Pogoda

20:35 Uwaga! magazyn interwencyjny

20:55 Doradca smaku 18 Gołąbki warzywne z kaszą, pieczakami i suszonymi morelami

21:00 Top Model 12 - program rozrywkowy

22:15 Dobra robota program rozrywkowy

22:50 Pati - serial obyczajowy

23:35 Misja KOBIETA - program lifestylowy

Podatność na takie infekcje radykalnie zmniejszają kwasy omega – 3 (głównie DHA). Bardzo ważnym składnikiem preparatu odpornościowego dla dziecka jest inozyna, która wzmaga produkcję białych ciałek krwi.

Doskonale działają dobre bakterie (głównie chodzi o szczepy z rodziny Lactobacillus i Bifidobacetrium) zdolne zniszczyć patogeny przedostające się do organizmu przez przewód pokarmowy. Kolejnymi składnikami podnoszącymi odporność są witaminy C, A, E. Te

0:00 Matki, córki, przyjaciółki pr. lifestylowy

0:25 Kubańska klasyka Patryka Mikiciuka - program motoryzacyjny

0:50 Magiel Towarzyski 22 magazyn

POLSAT 1

0:00 Nasz Nowy Dom, odc.278

0:45 Górale, odc.144

1:10 Rolnicy Tak się żyje u nas na wsi, odc.101

1:30 Święty, odc.266

1:55 Święty, odc.267

2:20 Patrol Tatry, odc.6

3:10 Świat według Kiepskich, odc.555 Duch

Malinowskiej

3:35 Daleko od noszy, odc.154 Stowarzyszenie porzuconych żon

4:00 Na ratunek 112, odc.793 Prozopagnozja

4:25 Na ratunek 112, odc.794 Zabawa

w chowanego

4:45 Malanowski Partnerzy, odc.743 Mały

zakładnik

5:10 Malanowski Partnerzy, odc.744 Śmierć

blogerki

5:35 Więzienie, odc.138

6:00 Chłopaki do wzięcia, odc.244

6:25 Chłopaki do wzięcia, odc.245

6:45 Chłopaki do wzięcia, odc.246

7:10 Strzelectwo z Renatą Mauer Navalem, odc.10 Strzelnica Renaty Mauer: Odcinek 6 - Konkurencje nieolimpijskie - Pistolet dowolny i IPSC

7:55 Strzelectwo z Renatą Mauer Navalem, odc.4 Strzelnica Navala: Odcinek 4 - Maciej Zegan

8:25 Nie ma cwaniaka na discopolaka, odc.29

Andre

8:50 Czym chata bogata - tak mieszkają

gwiazdy disco polo, odc.17 SKOLIM

9:15 Czym chata bogata - tak mieszkają gwiazdy disco polo, odc.1 WEEKEND

9:40 Ostre pytania - będzie bang!, odc.22

KWESTIA 07

10:30 Łączy nas muzyka, odc.10 Łąck, gościnnie: Bayerfull

Nakleja się je najczęściej na nadgarstek lub klatkę piersiową. Przenikają z niego przez skórę i są wchłaniane do wnętrza organizmu składniki uspokajające i relaksujące

Jak działają plastry antystresowe?

11:15 Gliniarze, odc.212 Prosty wzór

12:00 48h. Zaginieni, odc.77 Pisarz

12:45 Miasto Wieś, odc.5

zwiększają uszczelnienie naczyń, chroniąc tym samym organizm przed wnikaniem wirusów i bakterii. Witamina D3 pobudza układ odpornościowy do zwalczania zapaleń, chroniąc organizm przed niszczycielskimi przewlekłymi procesami zapalnymi.

Ważne są też cynk (Zn) i selen (Se) przedłużające aktywność komórek odpornościowych i prowokujące wytwarzanie naturalnych przeciwciał zwalczających ewentualne infekcje. EJ

17:40 Strefa Kibica PASMO „PROGRAM POWTÓRKOWY”

Plastry zawierają naturalne substancje pod postacią olejków eterycznych i związków mineralnych. Niwelują one stres, a do tego zmniejszają podatność danej osoby na silne przeżywanie sytuacji, które normalnie powinny jedynie lekko podnosić ciśnienie. Plaster antystresowy stymuluje działanie receptorów skórnych. To wystarczy aby wpływać na uwalnianie przez organizm neuroprzekaźników niosących informacje do mózgu i odpowiadających za samopoczucie. W plastrach antystresowych znajduje się wyciąg z lawendy, która relaksuje i uspokaja, obniżając napięcie nerwowe. Do tego rumianek bogaty w związki łagodzące stres i stany lękowe oraz zmniejszający napięcie mięśniowe, osławiona melisa pozwalająca się odprężyć i odpo-

13:30 Festiwal Weselnych Przebojów - Mrągowo 2023, odc.1

15:05 Festiwal Weselnych Przebojów - Mrągowo 2023, odc.2

15:50 Patrol Tatry, odc.6

16:40 Policjantki i Policjanci, odc.646

17:30 Śluby gwiazd, odc.16 Agnieszka Kaczorowska

17:55 Suknie Marzeń Izabeli Janachowskiej, odc.18

18:20 Ślubne pogotowie Izabeli Janachowskiej, odc.3

19:05 Kopernik była kobietą, odc.55 Zdrowie dzieci

19:30 Kopernik była kobietą, odc.56 Covid

20:00 Lulu, odc.7

20:30 Wydarzenia wieczorne

21:05 Przyjaciółki, odc.254

22:00 Nasz Nowy Dom, odc.278

22:45 Polskie żony, odc.5

23:35 Oblicza Ameryki, odc.715

TVN 24

PASMO „WSTAJESZ I WEEKEND”

0:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut

3:05 Jeden Na Jeden

3:30 Serwis informacyjny, pogoda

3:45 Kadr na kino

4:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut

PASMO „SOBOTA NA ŻYWO”

9:30 Ranking Mazura

10:00 Fakty po południu PASMO „WIECZÓR”

12:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut

13:10 Serwis informacyjny

13:20 Fakty po Faktach

14:00 Superwizjer

15:00 Serwis informacyjny, pogoda, co 30 minut

23:20

TV POLONIA

0:00 Polonia 24

0:30 Polskie Parki Narodowe Pieniński Park Narodowy; film dok.; reż.: Rafał Kołodziej

0:55 Balans bieli; magazyn

1:30 Pytanie na śniadanie

1:55 Pytanie na śniadanie

5:50 Stawiam na Tolka Banana odc. 7/7

Tolek; serial TVP; reż.: Stanisław Jędryka; wyk.: Agata Siecińska, Henryk Gołębiewski, Andrzej Kowalewicz, Sergiusz Lach, Filip Łobodziński, Jacek Zejdler, Jolanta Bohdal, Zofia Jamry, Teofila Koronkiewicz, Teresa Lipowska

6:40 Wędrowiec Polski Kociewie; cykl reportaży; reż.: Agnieszka Żmijewska

7:15 Na dobre i na złe odc. 887 Nic nie będzie już takie samo; serial TVP; reż.: Jose Iglesias Vigil; wyk.: Monika Kaleńska, Mateusz Damięcki, Mateusz Rusin, Wiktor Trojan, Filip Bobek, Pola Gonciarz, Michał Żebrowski, Amelia Czaja, Aldona Jankowska, Agnieszka Kawiorska

8:10 Okrasa łamie przepisy - Kuchnia polska. Leśne paszteciki szczecińskie; magazyn kulinarny; reż.: Tomasz Rostworowski

8:40 Polskie Biesiady - Lata 20. , lata 30.; reż.: Beata Szymańska - Masny

10:00 Kulturalni PL (651); magazyn; reż.: Karolina Bendera

11:00 Teleexpress, Na żywo

11:20 M jak miłość - odc. 1729; serial TVP; reż.: Milena Dutkowska; wyk.: Karol Strasburger, Joanna Niemirska, Paweł Janyst, Hanna Śleszyńska, Maurycy Popiel, Krzysztof Kwiatkowski, Mikołaj Roznerski, Małgorzata Pieczyńska, Philippe Tłokiński, Adriana Kalska

12:10 Polonia 24 - weekend, Na żywo

12:35 Informacje kulturalne

13:00 Tacy byliśmy Pefrect; cykl reportaży; reż.: Michał Bandurski

13:30 Wiadomości, Na żywo

14:05 Pogoda

14:10 Sport, Na żywo

14:20 Przykazanie miłości. Historia rodziny Ulmów z Markowej; film dokumentalny; reż.: Piotr Kuciński, Marta Pietrasiewicz

15:25 Drogi wolności odc. 13* - Dziewczynka z zapałkami; serial TVP; reż.: Maciej Migas; wyk.: Paulina Gałązka, Katarzyna Zawadzka, Julia Rosnowska, Adam Cywka, Izabela Kuna

16:25 Prosta historia o morderstwie 85’; dramat kraj prod. Polska (2016); reż.: Arkadiusz Jakubik; wyk.: Filip Plawiak, Andrzej Chyra, Kinga Preis, Anna Smołowik

18:00 Midnight News, Na żywo

18:35 M jak miłość - odc. 1729; serial TVP; reż.: Milena Dutkowska; wyk.: Karol Strasburger, Joanna Niemirska, Paweł Janyst, Hanna Śleszyńska, Maurycy Popiel, Krzysztof Kwiatkowski, Mikołaj Roznerski, Małgorzata Pieczyńska, Philippe Tłokiński, Adriana Kalska

19:30 Wiadomości

20:00 Pogoda

20:03 Sport

20:10 Blondynka s.V odc. 65 (seria V, odc.

13) - Spotkajmy się tu i teraz; serial TVP; reż.: Mirosław Gronowski; wyk.: Krzysztof Gosztyła, Izabela Dąbrowska, Witold Dębicki, Andrzej Grabowski, Olaf Lubaszenko, Olga Sumska, Magdalena Szejbal, Krzysztof Kiersznowski, Natalia Rybicka, Grzegorz Małecki

cząć, ale i zmniejszająca lęki. Teanina (aminokwas występujący w herbacie) rozluźnia i odpręża bez wywoływania senności.

Na stronie plastra przylegającej do skóry znajdują się mikroigły stymulujące sensory nerwowe dotyku. W ten sposób płat antystresowy wpływa na układ nerwowy i uwalnia-

21:00 Blondynka s.VI odc. 66 (seria VI, odc.

1) Nareszcie w domu; serial TVP; reż.: Mirosław Gronowski; wyk.: Natalia Rybicka, Aleksander Fijałek, Krzysztof Gosztyła, Andrzej Grabowski, Mateusz Grydlik, Jan Jankowski, Joanna Jeżewska, Joanna Kurowska, Szymon Leśniak, Krzysztof Kiersznowski

22:00 Polonia 24 weekend

22:30 Kabaret Letnią Porą - odc. 11; program rozrywkowy

23:30 Midnight News

0:00 Zakończenie dnia

TVP INFO

0:59 Wstaje dzień; Na żywo

1:01 Serwis Info Poranek; Na żywo

1:11 Wstaje dzień; Na żywo

1:23 Pogoda Info; Na żywo

1:29 Wstaje dzień; Na żywo

1:31 Serwis Info Poranek; Na żywo

1:36 Wstaje dzień; Na żywo

1:50 Bezpieczna jazda; Na żywo

2:00 Serwis Info Poranek; Na żywo

2:22 Pogoda Info; Na żywo

2:30 W Kontrze; magazyn; Na żywo

3:15 Salon dziennikarski; program publicystyczny; Na żywo

3:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

4:23 Pogoda Info; Na żywo

4:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

4:53 Pogoda Info; Na żywo

4:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

5:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

5:54 Pogoda Info; Na żywo

6:00 Czym żyje świat Extra; magazyn

6:15 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

6:30 INFO V4+

6:45 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

6:53 Pogoda Info; Na żywo

6:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

7:29 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

7:53 Pogoda Info

7:59 Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

nie endorfin zwanych hormonami relaksu. Endorfiny szybko uspokajają oraz zmniejszają podatność na stres egzaminacyjny i tremę związaną z wystąpieniami publicznymi, wspomagając zapadanie w głęboki sen, niezbędny aby zmniejszyć napięcie nerwowe i dobrze wypocząć. EJ

8:29 Dla niesłyszących Serwis Info Dzień weekend; Na żywo

8:53 Pogoda Info

9:00 Debata TVP INFO; program publicystyczny; Na żywo

9:29 Info Dzień; Na żywo

10:30 Info med; magazyn medyczny

10:45 INFO Kultura; Na żywo

10:50 Info Dzień; Na żywo

11:00 Dla niesłyszących Teleexpress; Na żywo

11:15 Dla niesłyszących Teleexpress Extra; Na żywo

11:30 Studio Wschód; magazyn

12:00 Dla niesłyszących Panorama; Na żywo

12:19 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo

12:30 Kobiecym okiem; magazyn

12:52 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo

13:00 Między słowami; program publicystyczny

13:20 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo

13:30 Dla niesłyszących Wiadomości; Na żywo

13:58 Dla niesłyszących Gość Wiadomości; Na żywo

14:14 Minęła 20ta; pr. publicystyczny; Na żywo

15:00 Demaskatorzy; magazyn

15:15 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo

15:25 Śledczym okiem; magazyn

15:50 W tyle wizji; pr. publicystyczny; Na żywo

16:25 Serwis Info Wieczór weekend; Na żywo

16:30 W tyle wizji Extra; Na żywo

17:00 INFO Wieczór; Na żywo

18:00 Wiadomości

18:28 Gość Wiadomości

18:43 Balans bieli; magazyn

19:13 Czym żyje świat Extra; magazyn

19:41 Pogoda Info

19:50 Salon dziennikarski; pr. publicystyczny

20:45 Minęła 20ta; program publicystyczny

21:38 Pogoda Info

21:47 Opowieści obozowe odc. 1; cykl dokumentalny; reż.: Mirosław Basaj

22:46 Opowieści obozowe odc. 2; cykl dokumentalny; reż.: Mirosław Basaj

23:20 Reportaż TVP INFO

23:34 Między słowami; program publicystyczny 23:54 Zakończenie dnia

NIEDZIELA 22.30 TVP KOBIETA MEDYCYNA HOLISTYCZNIE

ŚRODA 10.10 TV TRWAM NA ZDROWIE

W każdym sudoku diagram należy uzupełnić w ten sposób, aby w każdym rzędzie poziomym, w każdej kolumnie pionowej i w każdym małym 9-polowym kwadracie znalazło się dziewięć różnych cyfr od 1 do 9. W rozwiązaniu każdego sudoku wystarczy podać 9 kolejnych cyfr z pierwszego, górnego rzędu diagramu.

HOROSKOP TYGODNIOWY

BARAN

21.03–20.04

SZALONY ROMANS

Jeżeli będziesz postępować nadal tak, jak postępujesz obecnie, zbierzesz obfite owoce swojej ciężkiej pracy. Musisz tylko być bardzo konsekwentny. Będzie w tym ci próbowała przeszkodzić pewna osoba, kusząc cię na przeróżne sposoby.

RADA: Powinieneś nieco zacisnąć pasa. Zbyt szeroki gest spowodował, że w twoim portfelu nie jest tak pełno, jak być powinno.

WAGA

23.09–22.10

WAŻNE ZAKUPY

Ten tydzień będzie dobrym czasem na długo wyczekiwane inwestycje. Dzięki twojej skrupulatności dokładności oszczędzisz sporą kwotę. Będziesz mógł w ten sposób zrealizować plan, nad którym już od dawna zapamiętale pracujesz.

RADA: Nie zastanawiaj się tak wiele nad swoim zdrowiem. Dolegliwości, na które się uskarżasz, są niegroźne najlepszym lekarstwem na nie jest relaks.

BYK

21.04–20.05

WIELKA MIŁOŚĆ

Twoje życie będzie przypominać wenezuelską telenowelę. Tyle gorących uczuć zagości w twoim codziennym życiu, że aż sam nie będziesz mógł uwierzyć w swoje szczęście. Zrozumiesz, że znalazłeś swoją drugą połówkę na resztę życia.

RADA: To nie najlepszy czas na duże inwestycje. Gwiazdy będą ci sprzyjać w tej dziedzinie dopiero w przyszłym roku. Poczekaj więc z wydatkami.

SKORPION

23.10–21.11

ZEJDŹ NA ZIEMIĘ

Spędzasz czas w świecie marzeń i rojeń. To do niczego w tym przypadku nie prowadzi. Powinieneś zrozumieć, że lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu. Pewne dwie osoby zamienią się rolami na twoich oczach. To będzie ciekawy tydzień.

RADA: Wpadniesz na pomysł, którego nie uda ci się szybko zrealizować. Powinieneś jeszcze szybciej w ogóle z niego zrezygnować.

BLIŹNIĘTA

21.05–21.06

ZGODA Z PARTNEREM

W najbliższych dniach wszystkie przelotne problemy w waszym związku przeminą jak ręką odjął. Po prostu pojawią się inne, ważniejsze sprawy i to was pogodzi. Zrozumiecie, że jedynie razem możecie zaznać wielkiego szczęścia w życiu.

RADA: To właśnie w tym związku powinieneś pokładać wszystkie swoje nadzieje, nikt inny nie da ci szansy na realizację wszystkich twoich marzeń.

STRZELEC

22.11–21.12

OGIEŃ I WODA

Interesująca propozycja zawodowa rozbudzi w tobie nadzieję na lepsze zarobki. Nie rób jednak jeszcze zobowiązań, bo jest na to na razie zdecydowanie za wcześnie. Pogodzisz ogień z wodą. Wszyscy będą ci gratulować zmysłu dyplomaty.

RADA: Nie daj się namówić na żadne większe wydatki. Układ gwiazd jest teraz niekorzystny dla zmian w sferze finansowej.

RAK

22.06–22.07

BĄDŹ WYTRWAŁY

Najpierw postanawiasz coś zrobić, a potem uparcie tego nie robisz! W tym tygodniu odczujesz tego skutki, a zarazem zobaczysz, jak wiele zależy tylko i wyłącznie od ciebie. W miłości może powiać chłodem, jeśli dalej będziesz się przepracowywał.

RADA: Sytuacja od razu się poprawiła, bo zacząłeś o to dbać. Sam widzisz, jak wiele zależy tylko wyłącznie od twojej silnej woli.

KOZIOROŻEC

22.12–19.01

NIE DASZ SIĘ ZASKOCZYĆ

Rozwój wydarzeń bardzo zaskoczy niektóre osoby, ale nie ciebie. Ty już od dawna wiedziałeś, że tak może się stać, i jako jeden z nielicznych będziesz przygotowany na wszystkie ewentualności. Ktoś to dostrzeże i w przyszłości na pewno doceni.

RADA: Ten krok był najlepszym, co mogłeś zrobić. Inna decyzja z pewnością pogrążyłaby twoje szanse na pełen sukces.

LEW

23.07–22.08

SZANSA NA BOGACTWO

Już niebawem zaczniesz rozglądać się za bardziej intratnym zajęciem. Dobrze wiesz, że stać cię na lepsze stanowisko i znacznie wyższe zarobki. Nie czekaj na nie z założonymi rękami, zwłaszcza że pojawi się pewna ciekawa propozycja.

RADA: Odwiedź lekarza i wykonaj wszystkie bieżące badania kontrolne. To pomoże ci uniknąć kłopotu, z jakim ostatnio się borykałeś.

WODNIK

20.01–18.02

CZAS ODPOCZYNKU

Ten tydzień spędzisz w dużej mierze na leniuchowaniu. Nawet w pracy niewiele będzie do zrobienia. Spędzisz więcej czasu z rodziną. Odpoczywaj, bo już w następnym tygodniu wydarzenia nieoczekiwanie przyspieszą.

RADA: Nie daj się w tym tygodniu namówić na wizyty i podróże, to nie jest dla ciebie korzystny czas na tego typu zadania.

PANNA 23.08–22.09

RADOŚĆ W ZWIĄZKU

Wątpliwości, które niczym gradowa chmura ciążyły niedawno nad twoim związkiem, rozpłyną się niczym zły sen. Wszystko poukłada się w logiczną całość i zrozumiesz, że doszło nie do zdrady, a do zwyczajnej komedii pomyłek.

RADA: Nic złego się nie wydarzy, jeśli będziesz słuchał swojego lekarza. Przecież wcale nie namawia cię do żadnych wielkich wyrzeczeń.

RYBY

19.02–20.03

DOBRZE W INTERESACH Jeżeli masz swoją firmę, pomyśl teraz nad jej rozwojem, a jeśli nie, to ją załóż. Bo choć nigdy nie miałeś węża w kieszeni, dzięki układom gwiazd będziesz mógł pozwolić sobie na jeszcze więcej. Spełnisz wiele marzeń nie tylko swoich, lecz także twoich najbliższych.

RADA: Twoje obawy co do wierności drugiej połowy są całkiem nieuzasadnione. Partner tak naprawdę nie widzi świata poza tobą.

Super krzyżówka panoramiczna

Uzupełnij diagram krzyżówki. W kratkach oznaczonych tymi samymi liczbami powinny znaleźć się jednakowe litery. Uwaga! Nie tworzą one hasła.

PANORAMA Z QUIZEM

1. Ten film Andrzeja Wajdy z 1956 roku opowiada historię oddziału powstańców warszawskich, który próbuje uciec z niemieckiego okrążenia; uważany jest za początek „polskiej szkoły filmowej”. Film ten oparty jest na opowiadaniu Jerzego Stefana Stawińskiego. Akcja filmu rozpoczyna się 25 września 1944 roku na Mokotowie, jednej z dzielnic Warszawy. Ten film to...

KATYŃ KANAŁ LOTNA

2. Ten zespół muzyczny powstał w Katowicach na przełomie 1979 i 1980 roku z inicjatywy gitarzysty Piotra Luczyka oraz perkusisty Ireneusza Lotha. Zespół określany jest jako prekursor rodzimego heavy i thrash metalu. Zespół ten wypracował własne charakterystyczne brzmienie do tekstów wieloletniego wokalisty grupy Romana Kostrzewskiego. Ten zespół to TSA IRA KAT

N B

S R

W każdym sudoku diagram należy uzupełnić w ten sposób, aby w każdym rzędzie poziomym, w każdej kolumnie pionowej i w każdym małym 9-polowym kwadracie znalazło się dziewięć różnych cyfr od 1 do 9. W rozwiązaniu każdego sudoku wystarczy podać 9 kolejnych cyfr z pierwszego, górnego rzędu diagramu.

Poprawne odpowiedzi na pytania quizu wpisz w odpowiednie miejsca w diagramie.

Narodowe czytanie w Nowym Jorku

SOBOTA, 9 WRZEŚNIA

Przytulisko Literacko-Artystyczne wraz z Konsulatem Generalnym RP w Nowym Jorku zapraszaj na Narodowe Czytanie 2023. W tym roku lekturą będzie „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Początek 9 września o godz. 12

pm w Sali Herbowej Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (119 East 15 St, New York, NY 10003).

Stand-up Olka Szczęśniak & Adam Van Bendler w NJ i NY NIEDZIELA, 10 WRZEŚNIA Dwoje polskich stand-uperów – Olka Szczęśniak i Adam Van Bendler – zapraszają na swo-

CO, GDZIE, KIEDY W NOWYM JORKU I OKOLICACH

je występy w Nowym Jorku i New Jersey, które odbędą się w niedzielę, 10 września – w godz. 3-5 pm w siedzibie Centrum Polsko-Słowiańskiego przy 177 Kent Street na Brooklynie, NY, a o godz. 7 pm w Cracovia Manor przy 196 Main Avenue w Wallington, NJ. Bilety dostępne na stronie: mojbilet.com.

Wystawa „Beyond time and space”

ŚRODA, 13 WRZEŚNIA Centrum Polsko-Słowiańskie zaprasza na uroczyste otwarcie wystawy „Beyond time and space”, na której zaprezentowane zostaną prace Arthura C. Skowrona – malarstwo, gra ka, rysunek i fotogra-

a. Wydarzenie odbędzie się 13 września o godz. 6 pm w sali CPS przy 177 Kent Street na Brooklynie. Uświetni je swoim występem śpiewaczka Anna Maria Adamiak. Wstęp za sugerowaną donacją $10. Wystaw czynna będzie do 20 października.

MILIONY do wygrania

Odszkodowanie

Do dobrej zabawy w jeziorze nie potrzebne są kostiumy kąpielowe. Udowodnili to Max Maxson (14 l.) i jego rodzeństwo, którzy szaleli w wodzie w Lake Grove Park w Auburn, Maine. MOD

WEEKEND Z UŚMIECHEM

Mężczyzna, który wracał wieczorem do domu, został napadnięty przez chuliganów, brutalnie pobity i ograbiony. Leżał na chodniku cały we krwi.

Drugą stroną ulicy szedł policjant. Popatrzył na leżącego i poszedł dalej. Po kilku minutach przechodziła grupa skautów, ale także nie zwróciła uwagi na pobitego. Podobnie było z przechodzącymi zakonnicami. Wreszcie pojawił się psycholog. Zobaczył leżącego, przyjrzał mu się i wykrzyknął:

- Mój Boże, ktokolwiek to zrobił, natychmiast potrzebuje pomocy!  Rozmawia dwóch informatyków:

- Stary wpadnij do mnie, będzie impreza: muzyka, drinki, panienki!

- Muzyka OK, drinki OK, a tych panienek ile będzie?

- Ze 8 GB.

Pierwsza kobieta na księżycu:

- Houston,

mamy problem!

- Co?

- Nic, nie ważne.

- Co się stało?

- Nic...

- No mów.

- Nie.

Mały bocian pyta się swojej mamy:

- Mamusiu, skąd się wziąłem?

Na to mama odpowiada zaciekawionemu synkowi:

- Nie uwierzysz, ale bocian cię przyniósł...

Siedzi pijany facet w barze i myśli

- Mam już dość, idę do domu.

Próbuje wstać, ale upada. Myśli:

- Ok, doczołgam się do drzwi i spróbuję wstać na ulicy.

Wychodzi na ulicę, próbuje wspiąć się na parkometr, ale znów upada. Myśli:

- Doczołgam się do tamtego murku i spróbuję.

Wspina się na murek,

ale znowu upada. W ten sposób, ciągle bezskutecznie próbując wstać, doczołguje się do domu. Starając się nie budzić żony, wślizgu-

POZNAJ SWOJE PRAWA - MEC. EWELINA SIERZPUTOWSKA

Polski adwokat EWELINA SIERZPUTOWSKA z LIAKAS LAW, PC specjalizuje się w sprawach odszkodowań powypadkowych Workers’ Compensation.

Miałem wypadek w pracy, czy należy mi się odszkodowanie?

Jeżeli uległeś wypadkowi w pracy i odniosłeś obrażenia ciała lub cierpisz z powodu choroby związanej z pracą, to zgodnie z prawem Nowego Jorku możesz dochodzić odszkodowania. Nawet jeżeli Twój pracodawca nie posiadał ubezpieczenia i nawet jeśli Ty nie masz uregulowanego statusu imigracyjnego, masz prawo ubiegać się o rekompensatę finansową za poniesione szkody.

Niezależnie kto spowodował wypadek w miejscu pracy, pracownik nie może podać do sądu swojego pracodawcy. W takim przypadku pracownik może ubiegać się odszkodowanie ze specjalnego funduszu, zwanego Workers’ Compensation Benefits.

Dlaczego zaraz po wypadku, powinienem skontaktować się z adwokatem?

Jeśli zostałeś ranny w pracy z powodu lekkomyślności, zaniedbania lub niebezpiecznych działań innej osoby lub w wyniku wypadku przy pracy, bardzo ważne jest by natychmiast uzyskać poradę prawną. Zadzwoń do naszej kancelarii po bezpłatną konsultację, aby ocenić czy należy Ci się odszkodowanie. Mówimy po polsku!

Prawnicy w naszej firmie zajmujący się odszkodowaniami, rozumieją, że wypadek w pracy to wyjątkowa sytuacja dla każdego poszkodowanego pracownika i jego całej rodziny. Mamy duże doświadczenie i pomagamy w otrzymaniu rekompensaty finansowej.

W Twoim imieniu zajmiemy się wszystkimi dokumentami oraz skoordynujemy leczenie. Reprezentujemy poszkodowanych pracowników w całym stanie NY i NJ.

Ile będzie mnie kosztować zatrudnienie adwokata w sprawie wypadkowej?

Nie pobieramy żadnych opłat, póki nie wygramy Twojej sprawy. Mówiąc inaczej, dopiero kiedy wygramy odszkodowanie poprzez ugodę, wyrok lub werdykt, tylko wówczas otrzymamy zapłatę. Takie podejście zorientowane na wyniki daje klientom możliwość posiadania silnego i kompetentnego prawnika zajmującego się wypadkami, który walczy o swoich klientów, nie martwiąc się o związane z tym finanse.

Zwróć się do naszego zespołu prawnego i polskiego adwokata EWELINY SIERZPUTOWSKIEJ po darmową konsultację oraz pomoc w uzyskaniu odszkodowania na jakie zasługujesz! Mówimy po polsku.

już dziś!

233 Madison Avenue (Jan Karski Cor ner)

New York, NY 10016

Godziny przyj´ç interesantów: pon edzia∏ek wtorek

czwartek, piàtek 8 30-14 30; Êroda 11 30-17 30

Centrala: tel (646) 237 2100

Godziny pracy urz´du: pon edz a∏ek, wtorek, czwartek, p àtek 8 30-16 00

Êroda 11 00-19 00

Adresy ema lowe: Sprawy paszpor towe newyork visapasspor t@msz gov p Sprawy prawne: newyork ega @msz gov pl Biuro Konsula Generalnego: nowyjork kg sekretariat@msz gov p

Referat ds Dyplomac i Publicznej i Współpracy z Poloni: newyork publ caffa rs@msz gov pl

2640 16th Street North West; Washington D C , 20009

te 202-234-3800

u Piękna 12 00-540 War szawa; te : 0-1148-22-504-2000

C EN TRUM POLSKO -SŁOWIAŃSKIE

718-383-5290

CENTRUM POLSKO-SŁOWIAŃ SKIE w CLIF TON 973-815-1777 Informuje i r adz w spr awach pr awnych, mieszkaniowych i wielu różnorodnych problemach np przemocy w rodzin e POMOC 718-366-5365

Organizacja polonijna o szerok m zakresie działania radzi w sprawach mieszkaniowych, tłumaczy dokumenty, radz w sprawach uzyskania pomocy socja nej, organ zue kur sy ang elsk ego

MEDICUS - POLISH AMERICAN MEDICAL SOCIET Y

MEDICUS Charitable and Educat onal Fund 29 East 10th St (7th Floor); NY NY 10003 te : 212-677-5275

ZARZĄD GŁÓ WNY STOWARZYSZEN IA WETERANÓ W

AR MII POLSKIEJ:

119 E 15 St , NYC, NY 10003; tel 212-358-0306

elektr yczne: Manhattan – 212-683-0862

Brook yn – 718-802-6000 Queens – 718-261-8130

gazowe: Manhattan – 212-683-8830

Brook yn – 643-4050, Queens – 718-643-4050

wodno-kana izacyjne: Manhattan – 643-2111 Brook yn – 699-9811 Queens – 718-595-4600

Po icja, Pogotow e, Straż Pożarna: tel 911

The New York Immigra tion H otl ine

1-800 566-7636 - informuje i radz we wszystkich sprawach związanych z imigracją Nowy Jork Immigration Natio nal Ser vi ce

1-800 375 5283 - cały obszar USA

212-417-5160 Osoby, które potrzebują pomocy, pow nny dzwonić pod ten numer

Schronisko ”Anima Haven” na Queensie -

718–886–3683

Centrum Pomocy i Opieki Zwierząt - An mal Care Center

Manhattan/Brooklyn/Queens - 212–788–4000

Koalicja na Rzecz ZwierzątBrooklyn Animal Resource Coalition - 718–388–1172

Więcej info na stronie internetowej: www animalalliancenyc org

Całodobowa linia pomocy dla of ar przemocy

1-800 621-4673

212-737-7385 PARE NT S LE AGUE OF NEW YORK

Pomaga i informuje we wszystkich sprawach i problemach związanych ze szkołą

718-624-8450 ADVOCAT ES FOR CH ILDREN

Pomaga w zapewnieniu jak na lepszych możl wość kształcenia dla dzieci m grantów, radzi w przypadkach ndywidualnych

718-981-1400 STAT EN ISLAND COMMUNIT Y HEALT H

INSURANCE PROGRAMS OF T HE JCC

Pomaga i informu e we wszystkich sprawach i prob emach związanych z ubezpieczeniami medycznymi

Na dealerów samochodowych - 212 487 4444

Na agencje pośrednictwa pracy - 212-487-4444

Na niebezpieczeństwo w budynkach (Queens) – 718 520 -3402

Na niskie ciśnien e wody brak wody przecieki całodobowa inia inter wencyjna – 212 337-4357

Ogó ne skargi na handlowców

New Jer sey – Division of Consumer s Affair s – 201-504-6200

Nowy Jork – Bureau of Consumer s Protect on – 212-416-8345

Connecticut - Department of Consumer Protection

– 860 566-2294

Pennsylvania - Office of Consumer Advocate – 717 783 7152

Informac e o obow ązkowych szczep eniach

– 212 676-2273

Sąd małych spraw (Small C aims Court) rozpatruje

sprawy do 3000 dolarów bez potrzeby zatrudn ania

adwokata - 212 791-6000 Pos ada wydziały we wszystkich

DAM PRACĘ HELP WANTED

Po

SZUKAM FACHOWCÓW do powiększenia domu, budowy dormer, betonowania podwórka, pokrycia dachu shinglami oraz sprzedam tanio żelazo i parkiet.

Proszę dzwonić 516-476-8487

Experienced electricians needed.

Please call 917-807-2527

Electricians with experience needed.

Please call 718-234-9193

A family in North New Jersey is looking for live in Nanny/Housekeeper for immediate employment. Please call 201-220-5233

Potrzebny doświadczony frezer do zakładu na Brooklynie. Po więcej informacji proszę dzwonić 718-386-7668 lub 914-447-1400

OFERTA PRACY

Nasze przedsiębiorstwo zajmuje się zbiornikami wodnymi, w szczególności serwisem zarówno drewnianych, jak i metalowych urządzeń tego typu na obszarze Nowego Jorku. Szukamy wysoko zmotywowanych osób pragnących nauczyć sie i rozwijać wraz z naszą firmą, na długofalową i pełną sukcesów karierę. Do codziennych obowiązków należy czyszczenie, naprawa i montaż (instalacja) zbiorników zarówno drewnianych, jak i metalowych. Zapoznanie się z naszym biznesem będzie wymagało praktycznego szkolenia, jednak mamy wstępne wymagania odnośnie umiejętności pracowników:

• Obycie z narzędziami (także elektrycznymi)

• Zdolność do dźwigania ciężkich przedmiotów (100 lbs/45 kg)

• Ważne prawo jazdy

• OSHA 30

W przypadku zainteresowania ofertą prosimy o wysłanie CV na adres Contact@americanpipeandtank.com

lub kontakt telefoniczny 212-736-6618 Dziękujemy!

Cabinet Maker, Installer and Helper with driving license needed for woodshop located in Queens (Maspeth). Must have experience with custom cabinets, read shop drawings and have basic tools. Please send a resume: office@ gmprojects.nyc or call and leave a message.

Phone # 347 835 9052

Full time superintendent needed for a very well kept 42 apt. building in „prime” Washington Heights Manhattan, excellent tenants, free apt. plus weekly salary, must have experience and good reference.

Please call and leave message 347-789-1438 or email: franrif@aol.com

SZUKAM PRACY

Mężczyzna lat 61 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojęzycznym

61 year old man is looking for light work in Polish speaking environment.

Jerzy 917-882-5504

ZAOPIEKUJĘ SIĘ starszą osobą lub dziećmi Proszę dzwonić: 347-644-1854

Mężczyzna lat 65 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojezycznym.

A 65 year old man is looking for light work in Polish-speaking environment.

Jerzy M. 917-971-3578

Mężczyzna lat 57 poszukuje lekkiej pracy w środowisku polskojęzycznym.

Jacek T 646-220-5832

57 Year old man is looking for light work in Polish speaking environment.

Jacek T 646-220-5832

I’m looking for light work in Polish speaking environment. Please call Franciszek 718-755-6473.

Poszukuję lekkiej pracy w polskojęzycznym środowisku. Proszę dzwonić Franciszek 718-755-6473.

SPRZEDAM

Na sprzedaż deli/grocery store/restaurant

Produkty i gorące jedzenie w sklepie, jak również klientela jest wielonarodowościowa: Niemcy, Węgrzy, Rumuni, Amerykanie, Polacy i Ukraińcy. Sklep i kuchnia bardzo dobrze wyposażone, ze wszystkimi potrzebnymi pozwoleniami. Znajduje się w bardzo dobrym miejscu wśród innych biznesów i przy ruchliwej ulicy w Connecticut na granicy Norwalk i Stamford. Funkcjonuje ponad 20 lat i ma stałą klientelę. Proszę dzwonić tel.: 203-273-1038 Anna.

SPRZEDAM

Niko Bruder-Turosz Lic Sales Person 347-224-1818

Do sprzedania w pełni wyposażona i funkcjonująca restauracja Greenpoint - super lokalizacja $149,000

Do sprzedania Hurtownia - zaopatrzenie produktów spożywczych $ 375,000

Do sprzedania 4 rodz dom w Up State NY $ 579,000

i mieszkań

SPRZEDAM

Do sprzedania

3-rodzinny dom z ogrodem w bardzo dobrym stanie. 29 Broome St., Brooklyn, NY 11222. Cena $2,250,000. Po więcej informacji proszę dzwonić do Elżbiety Piewiszko 718-541-1009

Berkshire – Działka budowlana 0,36 ac do sprzedania przez właściciela Sherwood Forest, 373 Alan A Dale, Becket MA 200 m do jeziora, plaży i sklepiku. Tax $307/rok. Polscy sąsiedzi.

$8900

Tel. (860) 518-0616 lub (860) 796-8389

RE/MAX CROSSROADS www.homepoconohome.com

ZAPRASZAM DO POCONOS!

Pomogę Państwu kupić lub sprzedać każdą nieruchomość w Pensylwanii

Zapewniam pełny profesjonalizm i dyskrecję

Pomogę państwu kupić lub sprzedać każdą nieruchomość w Pensylwanii Zapewniam pełny profesjonalizm i dyskrecję Kompletna obsługa transakcji, od A do Z Jestem do państwa dyspozycji

Kompletna obsługa od A do Z - pomoc w załatwieniu pożyczki, staranny nadzór całego procesu kupna-sprzedaży Jestem

dyspozycji.

Miła rodzina w North Jersey poszukuje gospodyni z zamieszkaniem. Musi mieć średnio dobry angielski i prawo jazdy.

więcej informacji, zadzwoń do Michelle pod numer 201-220-5233

OD PONAD 20 LAT KANCELARIA NASZA WYSTĘPUJE W SĄDACH STANOWCH, FEDERALNYCH W OBRONIE PRAW I INTERESÓW POLONII

Robert Wiśniewski P.C. NIEZAPŁACONE ZAROBKI?

niezapłaconych zarobków!

Zadzwoń do nas już dziś umów się na bezpłatną konsultację:

ROBERT WISNIEWSKI

POLSKI ADWOKAT

NY, NJ, IL, CT, FL, CA, PA, MA, HI

• Sprawy cywilne/sądowe

• Rozwody i Rodzinne

• Sprawy kryminalne, areszty

• Wszystkie wypadki: drogowe, w pracy i inne

• Sprawy Imigracyjne

• Bankructwa

• Testamenty i Podział Majątku

• Kupno i Sprzedaż Nieruchomości

• Niewypłacone należności za pracę

Darius Marzec

BROOKLYN 776 A Manhattan Ave. S 104, Brooklyn, NY 11222, tel.: (718) 609-0300

CLIFTON 1135 Clifton Ave., Suite 101, NJ 07013, tel.: (973) 920-7925

LINDEN

812 N. Wood Avenue, Suite 304 Linden, New Jersey TEL: (973) 920-7925

AdwokatMarzec.com

Adwokat mówi po polsku Spotkania w powyższych biurach również wieczorami i w weekendy. (718) 609–0300 (973) 920-7925

WYBIERZ PRESTIŻOWĄ KANCELARIĘ Z NAJLEPSZYMI WYNIKAMI, Z KTÓRĄ LICZĄ SIĘ NAJWIĘKSZE FIRMY UBEZPIECZENIOWE, GDZIE MASZ BEZPOŚREDNI KONTAKT Z ADWOKATEM MÓWIĄCYM W TWOIM JĘZYKU! BEZPŁATNA KONSULTACJA! ZADZWOŃ!

646-351-8611

Pawel P. Wierzbicki, Esq. BLOCK O’TOOLE & MURPHY, LLP One Penn Plaza, Suite 5315 New York, NY 10119 www.blockotoole.com.

Polski Salon Kosmetyczny

RIDGEWOOD

PERSONALNE

Wolny obywatel Ameryki lat 65 pozna Panią do lat 50 na dalszą drogę życia. Proszę dzwonić tel.: 860-890-7890.

rfly Spa

Butterfly Day Spa

Oferuje szeroki zakres usług:

• mezoterapie igłowa i bezigłowa

• nie inwazyjne zabiegi liftingujące

• usuwanie cellulitu (różnymi metodami)

• zabiegi z naturalnym kolagenem

i witaminą C

• wypełnianie zmarszczek kwasem hialuronowym

• peelingi chemiczne

• oczyszczanie skóry

• mikrodermabrazję

• laserowe zabiegi na naczynka, usuwanie przebarwień i owłosienia

103 Norman Ave., Greenpoint -Brooklyn, Tel. (917) 833-5686

Rozliczanie podatków Otwieranie i prowadzenie firm Payroll,

SOLIDNIE – SZYBKO – FACHOWO

6519 Myrtle Ave, GLENDALE

„Troszczymy się o Twoje oczy już od 30 lat” Cristina Polizzi-Woods, O.D. Alber to Aldarondo, Jr., Optician

32BJ, Aetna, DavisVision, Empire BC/BS, Eyemed, HealthPlus, GHI, HIP, Medicare, Medicaid, Oxford, VSP, Union Plans 733 Manhattan Ave. Greenpoint (718) 389-6242

Zadzwoń po specjalną ofer tę! w w w.gpvisioncare.com

Iga rusza na podbój Azji i Meksyku

Iga Świątek (22 l.) straciła pozycję numer 1 rankingu, a przed nią bardzo intensywna końcówka sezonu. Zaraz po nowojorskim turnieju planowała ruszyć do Meksyku, a potem po raz pierwszy ma zaliczyć azjatyckie tournee w Japonii i Chinach. Na koniec oczywiście WTA Finals w Cancun na meksykańskim półwyspie Jukatan, a zaledwie dwa dni później występ w reprezentacji Polski w finałach BJK Cup w Sewilli.

Plany startowe Igi Świątek:

 17 września – WTA 1000

Guadalajara

 25 września – WTA 500 Tokio

 30 września – WTA 1000

Pekin

 29 października – WTA Finals w Cancun

 7 listopada – Finały BJK Cup w Sewilli

Pracowita końcówka sezonu polskiej gwiazdy kortów

Iga Świątek (22 l.) w ostatniej dekadzie września zmieni kontynenty i spróbuje podbić Azję

KARTKA Z KALENDARZA

Świątek rok temu po triumfie w Open mogła sobie pozwolić na dłuższą przerwę. Wróciła wtedy do kraju, gdzie odpoczęła i spokojnie potrenowała, a kolejny turniej rozegrała dopiero na początku października w Ostrawie. Teraz terminarz mocno się zmienił, a Iga już 17 września ma zagrać w Meksyku w turnieju WTA 1000 w Gudalajarze. Z tego turnieju może jednak się wycofać. potem WTA zerwało współpracę oskarżeniu chińskiego dygnitarza o molestowanie zniknęła z życia publicznego). Problemu z Peng wciąż nie rozwiązano, ale kontrowersyjny prezydent WTA Steve Simon postanowił wybaczyć bogatym Chińczykom.

– Mam nadzieję, że WTA podejmuje właściwą decyzję i że będzie-

my mogły czuć się bezpieczne bez względu na to, z jakiego kraju jesteśmy – komentowała wtedy Iga Świątek – Nie mam żadnego wpływu na to, jak układany jest kalendarz. Nigdy nawet nie byłam w Chinach. Mam jedynie nadzieję, że WTA strategicznie dokonuje dobrego wyboru – dodała.

Zanim Polka zagra w turnieju WTA 1000 w Pekinie, powalczy jeszcze w Tokio, skąd nie ma naj-

lepszych wspomnień. Iga wróci na korty, na których 2 lata temu nie spełniła swoich wielkich nadziei na olimpijskie medale, co było dla niej ogromnym rozczarowaniem.

Wielkie sukces w Tokio i w Pekinie odnosiła przed laty Agnieszka Radwańska, która azjatyckie tournee nazywała... „dorzynkami”. – Wszystkie jesteśmy już wtedy umęczone trudami długiego sezonu i dorzynamy się w Azji – tłumaczyła ze śmiechem. CH

Redakcja nie zwraca niezamówionych tekstów oraz zastrzega sobie prawo ich skracania i redagowania. W opracowaniu informacji bieżących korzystano z materiałów agencyjnych: AP. Za treść, język i formę

Piotra, Sergiusza Łukasza, Sebastiana Dagny, Feliksa

Artur Dybanowski

ARTHUR’S FUNERAL HOME

207 Nassau Avenue, Brooklyn, NY 11222 (róg Russel Street) 718-389-8500

www.arthursfuneralhome.com

JUŻ OD 30 LAT SŁUŻYMY POLONII

Oferujemy pełny zakres usług pogrzebowych na terenie metropolii Nowego Jorku i okolic. Zajmujemy się przewozem zwłok do Polski. Zapewniamy profesjonalną obsługę

Pod gradem KAMIENI i BUTELEK

Albańskich kibiców rozwścieczyło świętowanie gola przez naszych zawodników

W niedzielę mecz Albania – Polska w Tiranie. Podczas ostatniego spotkania tych drużyn atmosfera była gorąca

Po warszawskim spotkaniu z Wyspami Owczymi, podopieczni Fernando Santosa wylatują dziś do Tirany. Na Arenie Kombëtare (czyli Stadionie Narodowym), komercyjnie nazywanej

Air Albania, zmierzą się z gospodarzami. Niespełna dwa lata temu wygrali tu 1:0 w „meczu grozy”, nie pierwszym w historii naszej reprezentacji.

Zwycięskiego gola w Tiranie zdobył Karol Świderski, ekspresyjnie demonstrujący radość po golu przed sektorem najbardziej zagorzałych fanów gospodarzy. Świętowania nie dano mu dokończyć: w stronę Polaków poleciały butelki z wodą i kubki z piwem.

Sędzia Clement Turpin przerwał spotkanie na 20 minut, nakazując zespołom zejście do szatni. Po tym czasie grę wznowiono, ale emocji Albańczyków nie ostudzono. Po końcowym gwizdku w stronę autora gola, udzielają-

cego wywiadu przed kamerami, leciały różne przedmioty, w tym… telefon komórkowy.

Ten mecz dokończyć się udało. Jest jednak w annałach polskiej piłki spotkanie przerwane przez (pseudo)kibiców. W grudniu 1980 roku Biało-Czerwoni zaczynali boje o mundial’82 grą na Malcie. Jej areną był stadion w miejscowości Gżira, z trybunami na 30 tys. widzów. Na mecz z Polską przyszło ich trzy razy mniej, ale mocno dali się we znaki.

– Maltańczycy się „zagotowali”, kiedy padła druga bramka

NIE PRZEGAP!

El. EURO 2024

Albania – Polska niedziela, 14.45

– TVP 1, TVP Sport

Z trybun Areny Kombëtare w Tiranie w kierunku Polaków leciały butelki

dla nas – wspomina jej autor, Leszek Lipka (65 l.). – Przed „wsadzeniem” piłki do siatki przez chwilę byłem na pozycji spalonej. Gra toczyła się jednak po przeciwnej stronie, więc sędzia boczny ofsajdu nie sygnalizował. Potem włączyłem się do akcji i strzeliłem gola.

To była 77 minuta. Najpierw gwałtownie zaprotestowali gracze maltańscy na murawie, potem gorąco zrobiło się na trybunach. – Zaczęły z nich lecieć kamienie – relacjonuje Lipka. – Musieliśmy uciekać

na środek boiska, bo miejscowi tak daleko rzucić nie potrafili (trybuny od murawy oddzielała jeszcze bieżnia – dop. aut.). Sporo minut tam postaliśmy, nim gospodarzom udało się zorganizować jakąś ochronę. Sprowadzono nas do budynku, choć tak naprawdę eskorta dawała iluzoryczne zabezpieczenie – kamienie wciąż leciały.

Z „amunicją” miejscowi nie

mieli kłopotu: skruszony beton na widowni zapewniał jej pod dostatkiem. Sama murawa też dziś by „nie przeszła”. – W życiu

Biało-Czerwoni – tu Karol Świderski (26 l.) i Tymoteusz Puchacz (24 l.) chronić się a musieli również przed piwnym prysznicem

na czymś takim wcześniej nie grałem. Ani źdźbła trawy, tylko ubita ziemia. Klepisko! – opowiada były wiślak. W szatni Polacy siedzieli ponad godzinę, zanim ściągnięto siły policyjne, które umożliwiły im wyjazd z obiektu.

UEFA przyznała Polakom walkower, utrzymując wynik 2:0 z boiska. Na Gżirze grano jeszcze tylko przez rok, dziś obiektu już nie ma. Maltańscy kibice od tamtej pory złagodnieli. A jak będzie jutro z tymi albańskimi?

Przeczytaj cały wywiad na stronie

sport.se.pl

Tajemnice szatni TO ŚWIĘTOŚĆ

Włodzimierz Lubański (76 l.) z zaciekawieniem, ale z też z niepokojem śledzi mecze reprezentacji i to co dzieje się wokół niej. Legendarny napastnik w rozmowie z „Super Expressem” mówi o roli kapitana i radzi, jak zażegnać kryzys (nie tylko sportowy).

„Super Express”: – Wyniki reprezentacji są słabe, atmosfera wokół niej też. Jak sobie z tym poradzić?

Włodzimierz Lubański: – Może należy zacząć właśnie od atmosfery w drużynie. Jeśli nie jest dobra i nie ma jedności w drużynie, odbija się to na wynikach. Reprezentacja kraju powinna być jednością na boisku i w szatni. To zasadnicza sprawa, która musi być jak najszybciej przywrócona i poprawiona. Wpadka

REKLAMA

Włodzimierz Lubański o kryzysie reprezentacji Polski i o roli kapitana, którą pełnił w reprezentacji Kazimierza Górskiego

w Mołdawii nie przysporzyła sympatii reprezentacji i wszyscy będą czekać na rewanż i rehabilitację.

– Robert Lewandowski w głośnym wywiadzie mówił o braku osobowości. Czy to oczyści atmosferę?

– Nie wiem jak to wygląda w środku, bo znam tylko doniesienia prasowe. Przez wiele lat byłem kapitanem drużyny pana Kazimierza Górskiego i wiem jaka jest rola kapitana na boisku i poza nim. Musi być zaangażowany również w sprawy pozasportowe. Tą dobrą atmosferę, kapitan musi utrzymać m.in. przez rozmowy z pozostałymi zawodnikami.

– Czasy są trochę inne, wiele spraw wychodzi poprzez

social media, czy obecne wszędzie kamery?

– To prawda. Kiedyś nie było takiego szerokiego pokazywania szczególnie zza kulis, ale wywiadów też udzielaliśmy. Najważniejsze, żeby tajemnice szatni nie były wyprowadzane na zewnątrz. Tajemnice szatni to świętość. Czytałem słowa Roberta Lewandowskiego po „interwencji w mediach” Grzesia Laty . Nie była to złośliwość ze strony mojego kolegi z boiska. Piłkarz, który tyle osiągnął, powinien być wysłuchany, a nawet być inspiracją dla obecnych piłkarzy kadry. Pewne uwagi Lewandowskiego były niepotrzebne, bo zarówno obecne, jak

i nasze pokolenie reprezentowało jedną drużynę, którą jest Polska. Podkładanie sobie wzajemnie klocków niczemu nie służy.

– W pana czasach PZPN był zarządzany lepiej?

– Jako drużyna mieliśmy sprawy, które nas dotykały, i musieliśmy je uregulować z kierownictwem PZPN, ale nic nie wychodziło na zewnątrz. – Czego dotyczyły te sprawy?

– Na przykład podziału premii, co obecnie zostało tak nagłośnione. Takie sprawy – bez względu czy obietnica była prawdziwa – nie powinny

wyjść poza drużynę. Na igrzyskach w Monachium gdy awansowaliśmy do finału, nie wiedzieliśmy jaka będzie nagroda. Koledzy powiedzie-

li mi: Włodek, idź się zapytaj, czy władze PZPN pomyślały o wynagrodzeniu dla nas? Poszedłem do pana Kazimierza, żeby spytać czy

Włodzimierz Lubański (76 l.) uważa, że piłkarze reprezentacji powinni załatwiać problemy we własnym gronie

mogę porozmawiać z kimś z PZPN. Pamiętam jak dziś słowa pana trenera: Włodzieńku kochany spokojnie, ja umówię spotkanie na jutro i porozmawiamy”. Nazajutrz porozmawialiśmy z władzami PKOL i PZPN. Dogadaliśmy sprawę, nie było nieporozumień i mogłem powiedzieć kolegom, co nas czeka ,gdy zdobędziemy złoty medal. Wszystko było załatwione grzecznie i kulturalnie. Nie rozmawialiśmy o pieniądzach w trakcie turnieju, jak stało się w Katarze. Rozmawiał JERZY CHWAŁEK

Wstęp: $15.00 od osoby na wszystkie atrakcje

Wstęp na wszystkie atrakcje!

Wesołe Miasteczko & Gry & Zespoły Muzyczne & Grupy Taneczne & Wioska Zakupów & Żywa Historia

e National Shrine of Our Lady of Czestochowa

654 Ferry Road • Doylestown, PA 18901

Tel: (215) 345-0600

www.polishamericanfestival.org

facebook.com/polishamericanfestival

Wesołe Miasteczko - Midway Rides

Zapewniamy fachową i troskliwą opiekę nad pacjentem

Specjalizujemy się w:

• Rehabilitacji i krótkoterminowym leczeniu szpitalnym, oferowanym przez 7 dni w tygodniu

• 24-godzinnej opiece wykwalifikowanego personelu medycznego

• Fizykoterapii, terapii zajęciowej, logopedii

• Terapii zwyrodnień kolana i stawu biodrowego

- Jazda Przez Cały Dzień ( ekstremalne przejażdżki i degustacja wódki za dodatkową opłatą)