OCP Herdenkingskrant 16p 290x420mm

Bevrijdingskrant SPECIALE UITGAVE 2020

WAT ZOU HET MOOI ZIJN ALS IEDEREEN VLAGT OP KONINGSDAG, 4 EN 5 MEI. OP 4 MEI MAG DE VLAG DE GEHELE DAG HALFSTOK. SPECIALE LIVE UITZENDING OP 4 MEI VANAF 19.25 UUR OP RTV-PAPENDRECHT.

2

A

an alle Papendrechters

In oktober ben ik alweer vier jaar burgemeester van onze mooie gemeente en in die tijd ben ik Papendrecht en vooral de Papendrechters meer en meer gaan waarderen.

En zelfs in deze bizarre en moeilijke tijd, nu met het coronavirus, stijgt die waardering met de dag. Bijna alle Papendrechters houden zich aan de maatregelen, ondanks de zorgen over hun baan, hun bedrijf of hun gezondheid. Mensen staan klaar voor elkaar, kijken naar elkaar om, helpen elkaar. Het raakt me echt als ik zie hoe de mensen hun best doen om hier samen uit te komen. Dat geeft me ook hoop voor de toekomst. Als dit virus verdwenen is, en dat gaat gebeuren, dan zijn we zeker nog niet meteen uit de zorgen. Maar met de mentaliteit die ik om me heen zie, ben ik ervan overtuigd dat we kunnen vertrouwen op de toekomst.

I

k ben enorm trots op de inzet van onze vrijwilligers. Je komt ze overal tegen, in de zorg, in het verenigingsleven, bij de organisatie van activiteiten. Ik zie het dan ook als een voorrecht om rond Koningsdag de onderscheidingen weer uit te reiken. Dat zal ook dit jaar gebeuren, zij het op een andere, helaas minder persoonlijke manier. Ik zou willen dat ik er dit jaar tien keer zo veel zou mogen uitreiken. Ik zie zo veel inzet, zo veel betrokkenheid, dat zou ik graag direct belonen.

Trots wil ik ook uitspreken in de richting van de twee Comités, die zich van dit jaar zo veel hadden voorgesteld: het OranjeComité en het 4-mei Comité. Zij wilden op een fantastische manier vormgeven aan het herdenken en vieren van 75 jaar vrijheid.

Maandenlang hebben ze ideeën verzameld, hebben ze plannen gemaakt en hebben ze draaiboeken uitgewerkt. Ik heb dat van zeer dichtbij meegemaakt en ik kan u verzekeren, ik verheugde me op wat komen ging. Het grootste deel van die

mooie plannen valt nu in het water. Dat vind ik jammer voor u, voor alle Papen­ drechters, maar u zult begrijpen dat ik het ook heel droevig vind voor al die mensen die daar zo hard aan hebben gewerkt.

Uit de woorden van de twee voorzitters kunt u opmaken dat een aantal zaken toch verder wordt uitgewerkt, zoals de gedenksteen en de Bevrijdingsroute. En daar ben ik blij om. Het kan niet zo zijn dat we voorbijgaan gaan aan het herdenken van wat 75 jaar geleden plaatsvond. Juist in deze tijd moeten we daaraan terugdenken.

Dat kunnen we helaas niet op de traditionele manier doen, bij elkaar. Dat komt later nog wel, maar gelukkig is er deze krant, die me in de gelegenheid stelt u toch allemaal te bereiken.

En daarbij is er één ding wat ik absoluut wil benadrukken. In al mijn waardering voor wat we nu met elkaar doen en wat we nu voor elkaar over hebben, wil ik toch nog eens duidelijk zeggen hoe groot onze dankbaarheid ook moet zijn in de richting van al die mannen en vrouwen, soms nog jongens en

meisjes, die zich 75 jaar geleden zo hebben ingezet voor onze vrijheid. Die maar al te vaak zelfs hun leven hebben gegeven. We vinden het gewoon dat we ons over allerlei zaken kunnen en mogen uitspreken. We vinden het gewoon dat we met elkaar bepalen wie dit land regeert. Maar zo gewoon is dat niet. Die democratie waarvan wij mogen genieten, is met bloed, zweet en tranen bevochten. Dat mag nooit vergeten worden. En dus ook nu, in het jaar dat we 75 jaar vrijheid kennen, zijn we aan onszelf verplicht, hoe moeilijk de situatie nu ook is, daaraan te denken.

Juist nu we ons, voor het eerst in al die jaren, beperkt voelen in onze vrijheid, is het goed om nog eens na te denken over hoe kostbaar echte vrijheid is. Ik wens iedereen sterkte in deze moeilijke periode.

Blijf positief en herdenk in uzelf de offers die gebracht zijn voor die 75 jaar vrijheid.

Ik zie er naar uit u straks weer te mogen ontmoeten. Op straat, bij elkaar, met elkaar.

Aart-Jan Moerkerke Burgemeester van Papendrecht

Beste Papendrechters Met genoegen heb ik kennisgenomen van het initiatief van het 4 mei comité en het Oranje Comité om in Papendrecht een speciale bevrijdingskrant uit te brengen rondom dat prachtige thema ’75 jaar vrijheid’.

Ondanks het feit dat we met elkaar door een moeilijke tijd gaan, vind ik het van groot belang dat we ons blijven realiseren hoeveel offers er in het verleden zijn gebracht om ons die vrijheid te geven. En juist nu, nu we aan den lijve ondervinden wat het betekent om je niet ‘vrij’ te kunnen bewegen, krijgt het thema ‘vrijheid’ een bijzondere lading.

We kunnen nu niet samen herdenken en samen vieren, maar niets weerhoudt ons om samen te vlaggen en samen de twee minuten stilte in acht te nemen. Uw comités bezinnen zich op creatieve manieren om ook verder inhoud te geven aan dit bijzondere jaar. Deze krant is daar een voorbeeld van. Graag wens ik u alle goeds voor de komende maanden en op 4 en 5 mei zullen mijn gedachten toch even speciaal uitgaan naar u, in uw bijzondere ‘Dorp aan de rivier’.

GERDI VERBEET Voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 mei

4 mei comité Papendrecht

3

4 mei comité Papendrecht Jan Kazen

Wim de Leur

Voorzitter

Voorzitter

OranjeComité

4-mei Comité

jan.kazen@gmail.com

wjdeleur@gmail.com

Sandra Verdoorn

Peter-Jan van der Giessen

Ronald van Ee

Sandra Verdoorn

Walter van der Vlies

Jeanette Schenk

Henri Hummelink Erelid

‘We komen er wel, ook al zijn we ‘r nog niet’ Als OranjeComité en 4-mei Comité hebben we de laatste jaren altijd nauw samengewerkt. En met name in 2020, het jaar waarin we 75 jaar vrijheid vieren, zou die samenwerking nog eens extra worden aangezet. Er zijn heel wat plannen gemaakt om binnen onze gemeente te herdenken en te vieren. Het hoogtepunt zou daarbij uiteraard liggen op 4 en 5 mei. Te land, ter zee en in de lucht, overal zou wat te doen en te zien zijn. Voorafgegaan door een spetterende Koningsdag, zouden we aansluitend stijlvol herdenken en uitgelaten vieren. Maar zo zal het dus niet gaan. Het Corona-virus heeft bij al die activiteiten goed en grondig roet in het eten gegooid.

V

eel van wat we voor u, voor jullie, hadden bedacht, kon van de ene op de andere dag in de prullenbak. Veel, maar niet alles. Deze krant bijvoorbeeld.

U bent eraan gewend; al jarenlang krijgt u tegen Koningsdag dit kleurrijke blad in de bus, vol met nieuws en achtergronden over wat er allemaal te gebeuren staat. En ondanks dat dat laatste nu op een laag pitje staat, zijn er toch nog genoeg zaken waar we met u over van gedachten willen wisselen. En daar is deze krant een prima middel voor.

We gaan met elkaar door een moeilijke tijd en iedereen zal dat op zijn of haar eigen manier ervaren. En toch… we mogen niet bij elkaar komen, maar het lijkt wel of we juist daardoor wat dichter bij elkaar staan. Bij dat gevoel willen we graag aansluiten. Sterker, we willen daar een bijdrage aan leveren. Met een krant voor en door Papendrechters, met artikelen over herinneren en herdenken. Met een krant die toch hoofdzakelijk dankbaarheid uitstraalt over die 75 jaar vrijheid waar we van hebben mogen genieten. We realiseren ons daarbij maar al te goed dat we ons nu allemaal juist minder vrij voelen. Maar misschien zet dat wel aan om eens na te denken over die vijf sombere oorlogsjaren, waarin we nog veel minder vrij waren. Wellicht ook, stimuleert dit alles ons om eens na te denken over hoe we straks verder gaan, hoe we straks verder willen.

Er ligt nog een moeilijke tijd voor ons, maar dat dat gemene virus wordt verslagen, daar zijn we van overtuigd. En dan…gaan we dan gewoon weer verder als altijd, of gaan we toch een paar dingen anders, beter,

doen? Die keus is aan ons allemaal.

Maar dat is de toekomst. Nu kijken we toch eerst weer even terug. Daarbij prijzen we ons gelukkig dat een deel van onze plannen toch kan worden uitgevoerd.

Enkele weken geleden mochten we de gedenksteen onthullen voor één van Papendrechts bekendste verzetsstrijders: Gerrit van Dalen. En binnenkort zal ook de grote gedenksteen worden geplaatst voor plaatsgenoten die door oorlogsgeweld om het leven zijn gekomen, maar die buiten Papendrecht begraven liggen. Ook de ‘Bevrijdingsroute’ zal in de komende maanden worden gerealiseerd. Tot slot zal begin mei het bijzondere boek ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’ van Pieter van Wijngaarden worden gepresenteerd. Al die zaken vinden plaats zonder publiek. Dat is jammer, maar onvermijdelijk. We hopen natuurlijk op een later moment wat meer naar buiten te treden, maar we vinden het belangrijk dat u weet dat we als Comités elke mogelijkheid aangrijpen om die 75 jaar vrijheid onder de aandacht te brengen.

gemeente. Graag spreken we alvast onze welgemeende felicitaties uit. Ongetwijfeld komt er nog wel een moment om deze speciale mijlpaal met elkaar te vieren.

Die mogelijkheid zoeken we ook voor de viering van 75 jaar vrijheid. Het jaar is tenslotte nog lang niet ten einde. Beloven kunnen we nu niets, maar wie weet wat voor mogelijkheden er later in het jaar toch nog komen.

We denken na en u mag rustig meedenken. Onze mailadressen staan hierboven.

Beste Papendrechters, we hadden het ons allemaal anders voorgesteld. Het is niet anders. We maken er met elkaar het beste van. We hopen u volgend jaar bij een bruisende Koningsdag weer te ontmoeten. Voor nu wensen we u het allerbeste in deze moeilijke tijd.

Kort na de oorlog was er een populair lied: ‘We komen er wel, ook al zijn we ‘r nog niet’. En zo is dat nu ook; daar zijn we Papendrechters voor!

Wim de Leur en Jan Kazen

We hebben al gecommuniceerd dat ook de 4e mei een heel andere vorm zal krijgen; geen stille tocht voor iedereen, geen herdenkingsbijeenkomst. Maar ongemerkt mag die bijzondere datum niet voorbijgaan en dat zal dus ook niet gebeuren. U leest daar verderop meer over.

Wat helaas ook niet zal lukken, is de bijzondere aandacht die we komende Koningsdag hadden willen besteden aan twee van Papendrechts oudste verenigingen: Excelsior en VV-Papendrecht. Beide bestaan 100 jaar en beide hebben in al die jaren een onmisbare bijdrage geleverd aan het verenigingsleven in onze

Kijk op 4 mei om 19.15 uur buiten even naar de lucht en aansluitend om 19.25 uur naar RTV-Papendrecht

4

Thuis vieren, thuis herdenken, ook mooi!

Goed…, u hebt het wel begrepen; we gaan koningsdag en 5 mei niet massaal de straat op. En ook de Stille Tocht op

Koningsdag wordt Woningsdag lees meer op de website van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen.

4 mei heeft dit jaar een heel andere vorm. Maar betekent dat dan ook dat aan die bijzondere dagen helemaal geen aandacht kan worden besteed?

Dat lijkt ons niet. De afgelopen weken hebben we gezien hoe creatief mensen worden als ze worden uitgedaagd.

V

ia social media hebben we allerlei inventieve uitingen van feestvreugde gezien, ook in Papendrecht. Opa’s en oma’s worden van buiten toegezongen, er worden prachtige stoepkrijt tekeningen gemaakt en de verzorgings- en verpleeghuizen worden overstelpt met kaarten, bloemen en presentjes. Kortom, “als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.”

En wat kan er zoal op Koningsdag? Nou, om te beginnen, kunnen we vlaggen! De

4 mei comité Papendrecht

laatste twintig jaar is half Papendrecht met vakantie tijdens Koningsdag en op 4 en 5 mei. Beide Comités hebben dat altijd jammer gevonden. Welnu, dit jaar zijn we zo goed als compleet. Op een enkele uitzondering na, is iedereen thuis. Dus zoek een vlag, koop een vlag, naai desnoods zelf een vlag, maar hang die driekleur uit.

Een enkeling zal zich afvragen of dat in deze tijd gepast is. Het antwoord is ‘ja’. Als die vlag een symbool is van eenheid in ons land, van samen de schouders eronder, dan mag dat gezien worden. Dus we vlaggen massaal op Koningsdag, we

hangen de vlag halfstok op de 4e mei (voor het eerst dit jaar de hele dag) en die vlag gaat weer in top op 5 mei. Bevrijdingsdag 2020, al 75 jaar vrij, dat is zo bijzonder. Duizenden jonge soldaten en verzetsstrijders hebben hun leven gegeven om ons te bevrijden. De dankbaarheid die daarbij past mogen we, nee, moeten we, ook dit jaar uiten.

zonder verdere aanwezigen. Maar het wordt wel allemaal live uitgezonden, zoals u verderop kunt lezen.

Het zal sober zijn, stil en ingetogen, maar het zal wel gebeuren. Uw twee minuten stilte hebben daarbij een grote betekenis.

En dan toch nog even, om feestelijk af te sluiten, iets over Koningsdag en En wat kan er zoal En wat kunnen we Bevrijdingsdag. nog meer van uit Annelotte Kazen op Koningsdag? huis doen? We kwam met het leuke Nou, om te beginnen, zouden, als het idee om die twee weer het toelaat, om bijzondere dagen kunnen we vlaggen! acht uur buiten, toch ook een beetje voor onze voordeur, thuis te vieren. Trek kunnen gaan staan. een Oranjeshirt aan, De vlaggen halfstok, schmink de kleinzo veel mogelijk Papendrechters voor hun tjes, bedenk iets leuks en stuur een foto of huis, in de tuin, of op de galerij, en dan een filmpje rond aan familie en vrienden. twee minuten stilte.

Op facebook staat een oproep van ‘Voor en door echte Papendrechters’ om met Weet dat onze trouwe trompettist van Koningsdag je huis zo mooi mogelijk te Excelsior, Edward Renneberg, staand bij versieren. Ook een prima idee. het oorlogsmonument, zoals altijd, de indrukwekkende ‘taptoe’ zal blazen. Ook Bel ook even met iemand waarvan u zal Burgemeester Moerkerke samen met weet dat hij of zij eenzaam is. Hef het de voorzitters van het 4-mei Comité en het glas op de koning, hef het glas op elkaar.

OranjeComité, een krans leggen bij het Praat met elkaar over betere dagen die monument. En zeker zullen er bloemen gaan komen en denk nog maar eens: gelegd worden bij de oorlogsgraven en de “Als het niet kan zoals het moet, dan nieuwe gedenksteen. Dat alles natuurlijk moet het maar zoals het kan”.

5

“Morgenvroeg bij het krieken van de dag. Houdt stand!” een boodschap die op 9 mei 1940 werd doorgegeven van de Nederlandse agenten in Berlijn naar de Nederlandse militairen. Helaas werd door eerdere misverstanden deze boodschap niet meer geloofd.

Dus op vrijdag 10 mei 1940 om 3 uur 55 vielen de Duitse militairen Nederland binnen. Nederland, dat slecht bewapend was, werd al snel omvergelopen. Sinds dat moment zijn er nog veel meer vreselijke dingen gebeurd die Nederland en zijn geschiedenis hebben veranderd. Het bombardement op Rotterdam, een bombardement op Middelburg, de hongerwinter, de jodenvervolging en nog veel meer ellende. Een strijd die zo ontzettend veel levens heeft gekost, ongeveer 55 miljoen doden wereldwijd.

Ik denk dat iedereen het wel met mij eens is, als ik zeg dat de jaren van 10 mei 1940 tot 5 mei 1945 de verschrikkelijkste jaren zijn van de Nederlandse geschiedenis. Ook de inwoners van Papendrecht hebben enorm geleden tijdens die bezettingsjaren. Ik zelf, als 15 jarig meisje, zal nooit kunnen bedenken hoe die tijd moet hebben gevoeld voor de mensen die wel de oorlog hebben meegemaakt.

Myrthe Bout 15 jaar

WINNARES

Speechwedstrijd V-REDE Zuid-Holland Kijk naar Myrthe op 4 mei, in de live-uitzending om 19.25 uur op RTV-Papendrecht.

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Engelse, Poolse, Amerikaanse en Canadese legers ons hebben bevrijd. We moeten deze landen voor altijd dankbaar zijn voor de dappere daden die ze voor ons hebben verricht. Dat geldt natuurlijk ook voor onze Nederlandse soldaten. We mogen iedereen die voor onze vrijheid gesneuveld is nooit vergeten. Wij, jongeren, weten niet hoe het voelt om in zo’n situatie te leven of hoe het voelt als een familielid de oorlog in wordt gestuurd, niet wetend of diegene het zal overleven.

Sommigen van ons hebben hooguit nog een opa of een oma die de oorlog heeft meegemaakt, maar naarmate de tijd verstrijkt verdwijnen ook alle mensen die de oorlog hebben meegemaakt. Ondanks dat wij dus alleen door foto’s en film kunnen zien hoe het in die tijd was, zullen wij nooit vergeten dat alle soldaten en verzetsstrijders die hebben meegevochten in de oorlog ons hebben gered. In de huidige situatie kunnen we geen mooie toespraken houden in de grote kerk en zijn in heel Nederland alle betekenisvolle gebeurtenissen geschrapt. Maar ondanks dat we ons nu in een crisis bevinden en ons hoofd vol zit met zorgen over onze naasten, is het van groot belang dat we dit stuk geschiedenis van Nederland en Papendrecht niet verwaarlozen in deze moeilijke tijden. Want ook uit deze situatie zal Nederland bevrijd worden; ook nu zal alles goed komen.

Ik heb meegedaan aan een speechwedstrijd met als thema 75 jaar vrijheid. Ik mag mijzelf nu Winnares V-Rede Zuid-Holland op weg naar het Lagerhuis 2020 noemen. Ik ben trots op wat ik hiermee heb bereikt, net als de mensen om mij heen en naar aanleiding van deze overwinning heb ik dit stuk mogen schrijven. Dit is hoe ik wil laten zien dat ik iedereen die iets of iemand heeft opgeofferd voor de oorlog dankbaar ben, voor altijd. Want als zij dat niet hadden gedaan, had ik hier niet gezeten achter mijn laptop om dit te schrijven. Dank, we zullen jullie nooit vergeten!

VLIEGEND MUSEUM SEPPE

MUSEUM DORPSBEHOUD

Op 4 mei verzorgt het Vliegend Museum Seppe een Herdenkingsvlucht over Nederland, met historische vliegtuigen. Zij doen dat al vele jaren.

Dit jaar voert de vlucht vanuit Breda International Airport (Seppe) eerst over Papendrecht.

Om 19.15 uur, voorafgaand aan de Stille Tocht, die dit jaar symbolisch door slechts 6 personen gelopen wordt, kunt u ze zien als u naar boven kijkt, of afstemt op RTV Papendrecht.

Breda International Airport is de thuisbasis voor Vliegend Museum Seppe.

Alle musea in ons land hebben het moeilijk, dus ook ons eigen museum Dorpsbehoud aan de Veerdam. Er zou een prachtige tentoonstelling worden gewijd aan het thema ’75 jaar Vrijheid’, maar de museumwerkgroep is nu vooral achter de schermen bezig. Margré van Wijngaarden, al 37 jaar de drijvende kracht achter Dorpsbehoud, houdt de moed erin: “Ze praten ons niet de put in, je zal eens zien met wat voor moois wij straks weer hopen open te gaan”.

We geloven het graag en we bedanken Dorpsbehoud van harte voor alle jaren van warme samenwerking en grote betrokkenheid bij al onze activiteiten.

EN DE BEMANNING VAN DE POPEYE Het museum heeft een groot aantal vliegwaardige antieke vliegtuigen, zoals een Tiger Moth uit 1939, een Piper cub, een Yak 52 en nog vele andere. In het museum vindt u onder meer een replica van de Wright Flyer uit 1909, diverse opengewerkte motoren, simulatoren en nog veel meer.

Met deze bijzondere vlucht eren we in het bijzonder de bemanning van de Lancaster Popeye, die in Papendrecht begraven ligt. Op 4 mei zullen bloemen gelegd worden bij deze oorlogsgraven. Overigens kent Papendrecht een speciaal monument voor deze vliegers. Dat staat aan het Lancasterplein langs de Noordkil. Het monument wordt vanuit de Stichting Dorpsbehoud onderhouden door Peter Jan van der Giessen en Erwin van Wijngaarden.

Zij organiseren ook de bezoeken van nabestaanden. Peter Jan en Erwin zijn al de tweede en derde generatie betrokken bij het levend houden van de herinneringen aan deze oorlogsramp.

6

Elke noot is penalty schieten

Interview met Edward Renneberg over het 100 jarig bestaan van Muziekvereniging Excelsior.

“Ik ben geen solist, je zult mij zelden een solo horen spelen, daar beleef ik helemaal geen plezier aan.

Daarentegen ligt het spelen van het taptoe signaal mij goed.”

Muziekvereniging Excelsior bestaat dit jaar 100 jaar. Excelsior is onlosmakelijk verbonden met de viering van Koningsdag, Bevrijdingsdag en altijd aanwezig bij de herdenking op 4 mei. Al vele jaren wordt het taptoe signaal op 4 mei gespeeld door trompettist Edward Renneberg. Zoals alle leden van Excelsior, levert hij geheel belangeloos een zeer gewaardeerde muzikale bijdrage. Vanwege de beperkingen door de huidige maatregelen, spreek ik hem telefonisch over zijn rol in het orkest en de keuze voor de trompet.

H

et is zo’n 45 jaar geleden dat Edward Renneberg als 6-jarige jongen in de brandgang achter zijn woonhuis aan de Plutostraat in Nieuw-Lekkerland speelt op zijn cornet. “Dat is eigenlijk een kleine trompet.

Die had ik gekregen van mijn vader en zo is de trompet bij mij gebleven. Muziek was in ons gezin alom aanwezig want mijn vader, Jo Renneberg, speelde als hoboïst in de Marinierskapel.”

D

e buurman van het gezin Renneberg, Jos Spruit, wordt door vader Jo gevraagd om de jonge Edward mee te nemen naar de muziekvereniging waar Jos dan al jaren lid van is: Excelsior in Papendrecht. En zo is het allemaal begonnen… Edward ging met buurman Jos mee naar het jeugdorkest, dat toen onder leiding stond van Jaap Kooiman. Hij had het daar goed naar zijn zin. Toen buurman Jos dan ook verhuisde naar Papendrecht ging Edward als klein ventje gewoon alleen, mét zijn trompet in de koffer, met de bus naar Papendrecht voor de wekelijkse repetitie.

“

Wist je dat Jaap nog altijd lid is van Excelsior en één van de oudste leden? In het jeugdorkest heb ik veel geleerd maar de eerste beginselen van het trompet spelen zijn me bijgebracht door John Lemmens, een trompettist en een collega van mijn vader in de Marinierskapel.”

4 mei comité Papendrecht

V

anaf zijn 12e jaar sluit Edward zich aan bij Apollo in zijn woonplaats Nieuw-Lekkerland en gaat daar bij het groot orkest spelen.

“Toch ben ik 10 jaar later weer teruggekeerd naar Excelsior. Ik werd gevraagd voor de Big Band van Excelsior. Met deze Big Band traden we op in Oschatz, in voormalig Oost-Duitsland, de muur was net gevallen en we hebben daar een paar mooie optredens gegeven. Daarna volgen de Slobbers en daarmee zijn heel wat leuke feestjes gebouwd. De reis naar Tanzania met Koninginnedag 1999 en de optredens daar zijn onvergetelijk.”

M

ijn vraag wat hij als zijn hoogtepunten beschouwt, vindt hij lastig te beantwoorden. “Moeilijk vind ik dat; we spelen op steeds hoger niveau en zijn zo innovatief dat we vermaak op hoog muzikaal niveau kunnen bieden en daar geniet ik enorm van. We trekken daardoor ook steeds meer en nieuw publiek aan. Het laatste Nieuwjaarsconcert met Excelsior vond ik wel een echt hoogtepunt. Ik houd van een mooi, wat klassiek, programma.”

“

Ik ben geen solist, je zult mij zelden een solo horen spelen, daar beleef ik helemaal geen plezier aan. Daarentegen ligt het spelen van het taptoe signaal mij goed. Ik vind het een eer om het te mogen doen. Ik ben dan in gedachten bij

mensen die een dierbare hebben verloren, daar doe ik het echt voor. Zoals laatst bij de onthulling van de plaquette voor Gerrit van Dalen, dan verdiep ik mij eerst in de persoon en de omstandigheden van diens overlijden. Ik wil weten waarvoor ik er sta, dat helpt mij om de emotie te voelen die ik nodig heb om de taptoe goed te spelen”.

“

Mijn muzikale voorbereiding haal ik uit de stukken die door mijn grote voorbeeld op dit gebied zijn gespeeld; Peter van Dinther. Hij speelde vroeger het taptoe signaal tijdens de Nationale Herdenking op De Dam. Dagen voordat ik moet spelen, luister ik in de auto naar zijn stuk als voorbereiding. Je moet je realiseren dat het spelen van de noten van een taptoe te vergelijken is met het nemen van een penalty in een sportwedstrijd; het moet gewoon op dat moment goed gaan. De concentratie is uiterst hoog en er spelen veel gevoelens mee. Elke noot is penaltyschieten.”

O

ok dit jaar zal Edward tijdens de Nationale Herdenking in Papendrecht, die via livestream te volgen zal zijn, het trompetsignaal spelen, voorafgaand aan de 2 minuten stilte.

7

“Maar nu de oorlog voorbij is, en nu wij weer vrij zijn en vrij kunnen denken en spreken zoals een beschaafd mens dat wenst te doen, nu wij weer zijn en de sport kunnen beoefenen, zoals hij be­oefend moet worden, nu is het de taak van de leden om weer met frisse moed aan de wederopbouw van onze vereniging te beginnen. Ik wil hiermede niet zeggen dat onze vereniging afgebroken is, in geen geval, want de gehele accommodatie van het terrein is eerder beter dan slechter geworden in de oorlogsjaren. Wat dat betreft staan wij klaar om een nieuw tijdperk te beginnen.’’

VV Papendrecht 100 jarig Jubileum Voetbalvereniging Papendrecht bestaat dit jaar 100 jaar. De jubileum commissie heeft veel tijd besteed aan de organisatie van allerlei festiviteiten om dit heugelijke feit uitgebreid te vieren.

De jubileumactiviteiten van het voorjaar (tot en met juni) zijn afgelast, maar deze zomer hoopt VV Papendrecht met het uitbrengen van het jubileumboek de viering van het 100-jarige jubileum weer te hervatten. In het boek wordt ook VV Papendrecht in de Tweede Wereldoorlog uitgebreid beschreven.

Maar er zijn nog veel meer verhalen te vinden in het boek over de lange en roemruchte geschiedenis van deze Papendrechtse voetbalvereniging.

Volg de website en sociale mediakanalen van VV Papendrecht om precies te weten wanneer het boek gelanceerd wordt. Hopelijk komt iedereen uit Papendrecht het jubileum van VV Papendrecht vieren, zodra we met zijn allen uit deze crisis zijn gekomen.

Naast het uitbrengen van een boek over de historie van de vereniging is er een speciaal voor dit bijzondere feit een biertje gebrouwen: ‘T Slobbertje.

Dat bier is nu alleen te koop via: www.debarossa.nl, omdat de kantine van VV Papendrecht tot nader order dicht is.

Adrianus van Oudenaarde “zal bij ons altijd in ere voortleven’’ Bovenstaand citaat komt uit de jubileumuitgave van het 25-jarige bestaan van VV Papendrecht. Het is geschreven door Cees van den Heuvel, oud-voorzitter van VV Papendrecht en Lid van Verdienste. Het is een prachtig citaat dat 75 jaar later wederom zeer van toepassing is. Door de huidige coronacrisis zijn we precies 75 jaar na de bevrijding wederom onze vrijheid grotendeels kwijt. Het is nog maar enkele weken en het voelt al als een eeuwigheid. Maar waar de vorige generatie 5 lange oorlogsjaren moest doorstaan, hoeven wij dit maar enkele maanden vol te houden. En waar wij veilig thuis kunnen zitten, was tijdens de Tweede Wereldoorlog niemand veilig.

Ook VV Papendrecht kreeg te maken met de Tweede Wereldoorlog. Wedstrijden werden tot in 1943 nog wel gespeeld, maar meer dan eens werden deze afgelast door luchtgevaar. Vele leden moesten verplicht in Duitsland gaan werken in fabrieken en steden die continu werden gebombardeerd. VV Papendrecht had uiteindelijk één slachtoffer te betreuren. Het volgende citaat kwam uit het jaarverslag van de secretaris net na de bevrijding: “En juist de laatste dag, de 8ste Januari dat elk zich tusschen de 16 jaar en 40 jaar op straat durfde te begeven, kreeg onze vereeniging een zware slag, en wel op deze Maandagmiddag werd ons bekend lid en Rechts-Buiten van ons 2e elftal Adr. Van Oudenaarden door het Moffen tuig neergeschoten.”

Hiermee werd de pas 27-jarige Adrianus van Oudenaarde

het enige lid van VV Papendrecht, dat gedood werd in de oorlog. Hij had 13 jaar lang de rood-zwarte kleuren gedragen en zat al sinds de jeugd bij VV Papendrecht.

Diverse leden bezochten de begrafenis, ondanks “de gevaarlijke onderduikers periode” die in die tijd heerste.

Het was voor niemand veilig op straat. Zij waren aanwezig om hun dank te betuigen. Helaas konden ze geen krans neerleggen, omdat ze in die tijd daar niet aan konden komen. Na de oorlog werd dit alsnog gedaan.

Voorzitter Kwakernaat sprak bij de begrafenis “dat hij bij ons altijd in eere zal voortleven’’.

Een paar maanden later werd Nederland in zijn geheel bevrijd en daarmee ook Papendrecht. Op 14 mei 1945 speelde VV Papendrecht nog een voetbalwedstrijd ter viering van de bevrijding. Het was een wedstrijd tussen een combinatie-elftal van VV Papendrecht en een elftal van Engelse soldaten. Deze wedstrijd werd muzikaal begeleid door muziekvereniging Excelsior die de volksliederen van beide landen speelde. Overigens won VV Papendrecht deze wedstrijd met 7-1.

Nu, 75 jaar later, wilden we opnieuw een wedstrijd spelen op 5 mei 2020. Een wedstrijd die zowel Adrianus van Oudenaarde zou herdenken als ter viering dat we 75 jaar bevrijd zijn. Helaas kan dit door de huidige omstandigheden niet doorgaan op 5 mei. Maar deze wedstrijd gaat eraan komen! Kwakernaat kreeg hiermee gelijk, 75 jaar later blijft de naam van Adrianus van Oudenaarde nog steeds in de herinnering van VV Papendrecht voortbestaan. Opdat wij nooit vergeten.

8

ROUTE JAREN ’40-’45

Papendrecht Zou Papendrecht weleens gebombardeerd zijn in de oorlog? Waren er hier verzetsstrijders?

Zijn hier mensen doodgeschoten in die jaren?

Zomaar wat vragen die op dit moment door niet zo veel Papendrechters beantwoord kunnen worden. Enerzijds omdat er niet zoveel mensen meer leven die de oorlog aan den lijve hebben meegemaakt en anderzijds omdat jongere generaties het simpelweg niet weten.

En om die vragen toch maar even te beantwoorden; ja, Papendrecht is gebombardeerd, meerdere malen zelfs; ja, er waren hier dappere mannen en vrouwen, die hun leven op het spel zetten in het verzet en ja, er zijn hier mensen doodgeschoten in die vreselijke bezettingsjaren.

Goed, dat staat nu dus in deze speciale krant, maar we weten allemaal dat die kennis over een poosje weer is weggezakt. Het wordt hoog tijd dat dat verandert. En dat gaat ook gebeuren.

Er komt een bijzondere route door Papendrecht, met 21 plekken waar permanente informatieborden komen die meer vertellen over Papendrecht in oorlogstijd.

Samen met de lokale historicus Pieter van Wijngaarden, heeft het 4-mei Comité bepaald welke plaatsen in onze gemeente geschikt zijn om duidelijk te maken wat er hier zoal gebeurd is tijdens de oorlog.

Op al die plekken komen dus borden, met foto’s en een korte tekst, 21 stuks. Als je meer wilt weten, kun je gebruik maken van de zogenaamde QR-code, die op de borden te vinden is en waarmee je met hulp van je telefoon op een simpele manier terecht komt op de website van Dorpsbehoud. Wie dat allemaal te moeilijk vindt, koopt gewoon het boek ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’, dat al enkele malen genoemd is in deze krant en dat als basis heeft gediend voor de route.

En zoals bij zo veel zaken, stak ook hier het Corona-­virus een spaak in het wiel. De bedoeling was dat direct na Bevrijdingsdag schoolklassen onder begeleiding de route zouden gaan lopen.

En ook dat moet nog even wachten.

Het grootste deel van de route ligt in het centrum van Papendrecht. Bord nummer 1 staat dan ook voor Museum Dorpsbehoud op de Veerdam. Maar er staan ook borden aan de Matenasche Scheidkade en de Noordhoek. Perfect geschikt voor een mooie fietstocht dus. Uiteraard komt er ook een simpele, maar duidelijke routebeschrijving.

We hopen dat deze ’40-’45 Route nog in lengte van jaren aan jong en oud duidelijk kan maken wat de bezettingsjaren hebben betekend voor Papendrecht en de Papendrechters in die tijd.

11

9

10 12

13 8 14

7

5

4

21 6

3

19

20 1

2

16 17

15

22

1. Marechausseekazerne 2.1.Pontonniersterrein Marechausseekazerne

krijgsgevangenen 3.2.Belgische Pontonniersterrein 4.3.Aviolanda Belgische fabriek krijgsgevangenen Adrianus Oudenaarde 5.4.

Aviolandavan fabriek en Centrale Keuken 6.5.Brandweerkazerne Adrianus van Oudenaarde pers en de Blauwe Zaal 7.6.Illegale Brandweerkazerne en Centrale Keuken 7. Illegale pers en de Blauwe Zaal

4 mei comité Papendrecht

18

8. Schuilplaats James Keeffe 9.

Beschietingen/Bombardement 8. Schuilplaats James Keeffe 10.

78, woonhuis Marinus Veth 9.Noordhoek Beschietingen/Bombardement 11.

Wehrmacht en Luchtwachtpost 10.Bunkers Noordhoek 78, woonhuis Marinus Veth 12.

Lancaster Popeye 11.Crash Bunkers Wehrmacht en Luchtwachtpost 13.

12.Luchtwachtpost Crash Lancaster Popeye 14. de Koning , “Lijntje De Koning” 13.Pieter Luchtwachtpost 14. Pieter de Koning , “Lijntje De Koning”

15. Luchtwachtdienst en opvang 16.

Bombardement 15.

Luchtwachtdienst en opvang 17.

Woonhuis Gerrit van Dalen 16.

Bombardement 18.

Joods herdenkingsmonument 17.

Woonhuis Gerrit van Dalen 19.

Oude raadhuis 18.

Joods herdenkingsmonument 20.

Nieuwe raadhuis 19.

Oude raadhuis 21.

Praktijk dokter Rietveld 20.

Nieuwe raadhuis 21. Praktijk dokter Rietveld

9

MAAR HERDENKEN ZULLEN WE

STREAM

LIVE UITZENDING OP 4 MEI Dat we treurig zijn over het feit dat veel van onze plannen voor vieren en herdenken niet doorgaan, hebt u al kunnen lezen. Maar we gaven ook aan dat we niet alles opgeven.

Dus nog maar een keer het verzoek, laat op Koningsdag en op Bevrijdingsdag merken dat we de moed niet opgeven en vlag. Hou op 4 mei die twee minuten stilte om acht uur en hang de vlag halfstok, dit jaar de hele dag.

En natuurlijk is alles anders. Waar normaal gesproken Excelsior staat opgesteld bij het oorlogsmonument, geflankeerd door een peloton van de Natres, zal het nu stil zijn. Waar de laatste jaren steeds meer dan duizend belangstellenden zich verzamelden, is het nu leeg. Maar herdenken zullen we.

De Stille Tocht met honderden deelnemers is nu niet mogelijk. We hebben daarom besloten dat een kleine groep ons allen zal vertegenwoordigen. Met zes deelnemers vertrekken we om 19.25 uur vanaf de Joodse gedenksteen, waar eerst bloemen worden gelegd.

Die hele tocht, met aansluitend de twee minuten stilte, ingeluid met het taptoesignaal van trompettist Edward Renneberg, wordt dit jaar live uitgezonden via RTV-Papendrecht en het facebook en YouTube kanaal van de gemeente Papendrecht.

Ook het leggen van de krans bij het monument en de bloemen bij de oorlogsgraven en de nieuwe grote gedenksteen, zal live te zien zijn. Van de Stille Tocht zelf worden maar kleine fragmenten uitgezonden. Het grootste deel van het programma wordt gevuld met korte toespraken en muziek vanuit de Grote Kerk.

De burgemeester en Dominee Piet van Die, van de Morgensterkerk, spreken kort, net als Myrthe Bout, 15 jaar, leerling van het Willem de Zwijgergymnasium en winnares van de Zuid-Holland speechwedstrijd V-rede.

AndrĂŠ de Jager en Nathan Hol staan borg voor een bijzondere muzikale ondersteuning van deze reportage. Het commentaar wordt geleverd door Hans Hulswit. voorzitter van RTV Papendrecht.

Wel geven we toch nog maar eens aan op welke kanalen RTV Papendrecht te ontvangen is: Als u gebruik maakt van Ziggo ontvangt u RTV-Papendrecht via kanaal 36 of 347.

Kijkt u via KPN, XS4ALL of Telfort, dan kiest u kanaal 1455. Ontvangt u thuis TV via T-Mobile, schakel dan naar kanaal 833. Voor bepaalde glasvezelaanbieders is de uitzending te volgen op kanaal 3176.

De livestream is, zoals gezegd, ook te volgen op YouTube en Facebook.

Kijk daarvoor op youtube.com/gemeentepapendrecht of facebook.com/gemeentepapendrecht.

De uitzending begint om 19.25uur. Kort daarvoor wordt er een speciale Herdenkingsvlucht uitgevoerd door het Vliegend Museum Seppe. Met deze antieke vliegtuigen brengen we een saluut aan alle gevallenen en in het bijzonder aan de bemanning van de Lancaster Popeye, die in Papendrecht begraven ligt. Daarover meer in deze krant.

We zijn veel dank verschuldigd aan de medewerkers van RTV-Papendrecht. Mede door hun belangeloze inzet kan deze live reportage worden gerealiseerd.

Het klinkt wat onhartelijk, maar het is dus absoluut niet de bedoeling dat u zich dit jaar aansluit bij de Stille Tocht. We willen graag dat u kijkt, maar dan toch het liefst thuis.

RTV-Papendrecht zal deze reportage in de dagen daarna nog een aantal malen uitzenden. Over de precieze dagen en tijden daarvan wordt u nog via De Klaroen geĂŻnformeerd.

Dodenherdenking Kranslegging 4 mei 2019 Foto: Pieter van den Berg

10

HET BEVRIJDINGSVUUR Op 5 mei 1948 kwam het Bevrijdingsvuur voor het

eerst aan in Wageningen, Stad der Bevrijding, na een estafetteloop van atleten.

Deze vuurloop kwam voort uit het initiatief van een groep Eindhovenaren, die dit voor het eerst deden in 1945. In 1948 bracht Montgomery het vuur vanuit Portsmouth naar Bayeux in Normandië. Sinds die tijd brandt het vuur in Bayeux ter ere van de geallieerden, die op D-Day op de Normandische stranden voor het eerst voet aan de grond zetten om Europa te bevrijden.

Eens in de 5 jaar wordt het vuur opnieuw naar Wageningen gebracht naar Hotel De Wereld.

In dit hotel werd op 5 mei 1945 de capitulatie een feit. De Canadese generaal Foulkes trof hier, samen met onder andere prins Bernhard, de Duitse kolonel-generaal Blaskowitz in de grote Capitulatiezaal, om te onderhandelen over de overgave. Hotel de Wereld in Wageningen werd zo in 1945 een monument van vrede en vrijheid.

Vanuit Wageningen wordt het vuur ieder jaar naar tal van andere plaatsen in Nederland gebracht door onder andere atletiekverenigingen, Oranjeverenigingen, 4 en 5 mei comités, scholen en andere organisaties.

Voor Papendrecht haalt sinds jaar en dag een groep atleten van onze atletiekvereniging Passaat de vlam op in Wageningen. Zij lopen, als de avond van Dodenherdenking overgaat in de nacht van Bevrijdingsdag, met het vuur vanuit Wageningen door de nacht terug naar Papendrecht.

Atletiekvereniging Passaat bevindt zich in de Oostpolder en bestaat in zijn huidige vorm sinds 2003. De vereniging is ontstaan uit de fusie tussen AV Sliedrecht en ARSV Papendrecht. De naam staat voor PApendrecht en Sliedrecht SAmen ATletiek. Passaat telt momenteel ruim 500 leden, waarvan 200 jeugdleden. Het woordenboek leert ons dat ‘Passaat’ onder andere staat voor, ‘zeer bestendige krachtige oostelijke wind’. Hoe toepasselijk!

Wageningen ligt, vanuit Papendrecht gezien, precies in

oostelijke richting, hemelsbreed op 68,10 km. afstand.

Over de weg is het 75,59 km.

Normaal gesproken zou de groep lopers ook dit jaar weer gedurende de nacht in estafette vanuit Wageningen naar Papendrecht vertrekken. Met hen zou deze keer onze eigen wethouder van sport, Pieter Paans meelopen.

Vorig jaar werd hij als ‘sportwethouder’ uitgedaagd om mee te doen met de jaarlijkse lenteloop, een evenement dat Passaat al enkele jaren organiseert in Papendrecht.

Hij nam de uitdaging aan en het beviel hem zo goed dat hij is gebleven. Niet alleen omdat hij het goed en gezond vindt om te sporten, maar ook omdat het hem prima bevalt bij Passaat, een gezellige vereniging en een hechte gemeenschap, met vele leden van alle leeftijden.

Op de vraag aan Pieter waarom de ‘Bevrijdings­ loop’ voor hem zo bijzonder is dat hij mee had willen lopen, krijgen we een serieus antwoord.

“Mijn vader is geboren in, 1931 in Werkendam, aan de rand van de Biesbosch.

Hij heeft de oorlog dan PIETER PAANS Wethouder van Sport ook heel bewust meegemaakt en had er vele herinneringen aan. Herinneringen aan de honderden overvliegende vliegtuigen, het geluid van de marche-

100 JAAR EXCELSIOR In ons voorwoord hebben we onze felicitaties reeds uitgesproken, maar we willen het toch nog eens benadrukken: zonder Excelsior zou het herdenken en vieren in Papendrecht er heel anders uitzien.

Koningsdag, de aubade; niemand in onze gemeente kan zich die voorstellen zonder de geweldige inbreng van Excelsior. Tegenwoordig onder leiding van dirigent Ruud Welle, die nu ook de samenzang leidt.

Een samenzang overigens, die daarvoor 40 jaar lang op een unieke manier door Simon van Dalen werd gedirigeerd.

4 mei comité Papendrecht

En dan de 4-mei herdenking… Het Wilhelmus, de ontroerende koralen, de glasheldere taptoe, de trommelaars voor de Stille Tocht; die bijdrage is onmisbaar. Echt los gaat Excelsior bij de Bevrijdingsconcerten, waar de kwaliteit van het orkest helemaal tot z’n recht komt. Dus Excelsior, namens het OranjeComité en het 4-mei Comité gefeliciteerd met jullie eeuwfeest en geweldig bedankt. Op naar 200 jaar.

Wie meer wil weten over de geschiedenis van dit bijzondere orkest verwijzen we graag naar het rijk geïllustreerde boek van Rein Punselie, verkrijgbaar bij Dorpsbehoud.

rende laarzen, de vernietiging van de plaatselijke molen en de grote kerk als vergelding voor het verzet van onder andere de crossers, de angst en het verdriet...”

De herinneringen aan zijn vader raken Pieter duidelijk.

“Als we bezoeken aflegden aan plaatsen als Dresden en Berlijn of aan een concentratiekamp, raakte mijn vader altijd hevig geëmotioneerd”, zegt hij. “Hij wilde die plaatsen altijd zo snel mogelijk verlaten”. Zijn vader heeft veel van zijn verhalen met Pieter en zijn broer en zussen gedeeld. Ook met zijn kleinkinderen heeft hij dit nog mogen doen, iets waar Pieter erg dankbaar voor is.

Het zijn bijzondere herinneringen, die het verdienen om doorgegeven te worden aan volgende generaties. Net zoals we ieder jaar het vuur van de vrijheid doorgeven.

“Ik had de fakkel graag samen met de andere lopers van Passaat opgehaald in Wageningen, om dan met elkaar het vuur te ontsteken in Papendrecht” sluit Pieter af.

“Maar bedenk wel, ook al loopt het dit jaar anders: “Vrijheid geef je door”.

11

In Papendrecht kent iedereen hem, Bjorn van Dijl, de goedlachse en succesvolle horeca-ondernemer, die je regelmatig bij Willaerts of Il Mercato kunt tegenkomen. Maar weinigen weten dat er ook een andere Bjorn is; de man die in zijn hart nog steeds de door en door getrainde Commando Van Dijl is. Ik spreek Bjorn over 75 jaar vrijheid en zijn betrokkenheid bij de krijgsmacht, op een moment dat hij het als ondernemer niet gemakkelijk heeft. Over dat laatste wil hij nu niet praten. “Ik ben gewend en getraind om met tegenslagen om te gaan”, zegt hij rustig. “Begin maar met je interview”.

Bjorn van Dijl Korps Commando Troepen 1e Peloton 104 Waarnemings en Verkenings Compagnie 1991

DE KRIJGSMACHT STAAT WEL VOOR ONZE VRIJHEID

M

krijgsmacht. Bjorn is er duidelijk over. “Ik

bijna drie jaar met die groene baret rondge-

W

werd in 1990 opgeroepen voor de keuring,

lopen. Die periode heeft me zeker gevormd.

de nodige waarschuwingen gedaan en toch

destijds kenden we nog de dienstplicht. Ik

Kort nadat ik afzwaaide werd de dienstplicht

waren we niet alert genoeg. En zo is het ook

gaf aan dat ik meer wilde dan gehaktballen

afgeschaft en dat vind ik nog steeds jammer.

met onze krijgsmacht. Ook daar moeten we

eten en dat heb ik geweten. Niet zo lang

Voor mij mogen ze het zo weer invoeren,

scherper zijn; beseffen dat het toch weer

daarna stond ik op het station van Roosen-

maar dan niet alleen voor de jongens. Wat

fout kan gaan.

daal, samen met 300 andere jongens. We

mij betreft komt er dan ook een soort

hadden allemaal de strenge keuring door-

maatschappelijke dienstplicht, maar dan

z’n hart geen moordkuil en af en toe knettert

staan en we begonnen met elkaar aan de

minder vrijblijvend”.

het dus wel eens in de samenwerking, maar

ijn eerste vraag is of hij

wel een beetje een straatschoffie en na een

zelf gekozen heeft voor de

half jaar stond er wel een gedisciplineerde

keiharde opleiding tot

commando, die de wereld aankon. Eerlijk…

commando, het elitecorps

ik vond het een mooie tijd. Ik heb zelfs een

van de Nederlandse

paar jaar bijgetekend, dus al met al heb ik

opleiding. Die zat er een half jaar later op en vanaf dat moment mocht ik die felbegeerde groene baret dragen. Het eerste weekend dat ik daarmee naar huis mocht, stonden er heel wat minder kerels op het perron. We waren met 26 overgebleven.”

S

D

e zijn echt een leuk land, maar soms ook naïef.

Toch een beetje de ‘wie-doet-ons-wat’ mentaliteit. Ik zie dat

ook een beetje bij de Corona-ellende. Er zijn

we komen er altijd weer samen uit. Bjorn

S

traks is het Bevrijdingsdag en we vieren dit jaar geen feestje.

Maar dat was het voor mij toch

at we juist Bjorn interviewen,

geeft het graag toe. “Ik heb wel eens wat

is zeker niet toevallig. Al jaren

moeite met autoriteit, dat vond ik op school

steunt Bjorn het OranjeComité

al moeilijk. Daar kwam ik dus ook niet zo

en het 4-mei Comité ruimhartig.

graag” zegt hij lachend. “Autoriteit kan ik

we op die dag het gevoel van vrijheid ook

Niet alleen als sponsor, maar

alleen verdragen als ik ook respect kan

echt beleven. Dat we dat even tot ons laten

al niet. Het is leuk hoor, al die muziek en ik werk er graag

aan mee. Maar ik vind het belangrijker dat

ook op een manier die verder niemand ziet.

opbrengen. En dat is ons land niet altijd

doordringen. Daar hebben we dit keer

pijt heeft Bjorn bepaald niet

Een ruimte voor een vergadering, een diner

gemakkelijk. Soms vind ik het allemaal wat

allemaal de tijd voor”.

van z’n diensttijd. “Ik heb in die

voor gasten uit het buitenland die de oorlogs-

slapjes. Neem nou de manier waarop we

eerste maanden echt wel eens

graven van hun familie bezoeken; Bjorn

omgaan met ons leger. We hebben in deze

Bjorn vindt het wel mooi zo; we sluiten het

gedacht, man, man, waar ben

regelt het maar al te vaak en als we daarna

dagen onze mond vol over 75 jaar vrijheid,

interview af. Hij is geen man van veel woorden.

je aan begonnen.” grinnikt hij,

om de rekening vragen is hij beledigd. Niet

maar we vergeten maar al te vaak wie die

Maar dit wilde hij toch even gezegd hebben.

dat hij zo’n makkelijke man is. Hij maakt van

vrijheid moet beschermen.

Ik ben het graag met hem eens.

“want het was loeizwaar. Maar ik was toch

12

Sinds enkele dagen ligt hij er. De grote gedenksteen tegenover de oorlogsgraven op de algemene begraafplaats. Het initiatief is breed aangekondigd in het Papendrechts Nieuwsblad en heeft veel reacties opgeroepen. Het was een langgekoesterde wens van het 4-mei Comité om de namen van Papendrechters die door oorlogsgeweld om het leven zijn gekomen, maar die elders begraven liggen, op een gedenksteen te vereeuwigen.

Eén van die reacties had betrekking op de joodse namen die op de steen staan. Er belde een joodse man, die heel direct zei: “Bijna heel mijn familie is in de oorlog om het leven gekomen, maar niet, zoals jullie willen schrijven, door oorlogsgeweld. Ze zijn vermoord, vergast, en dat is heel wat anders.” Zo’n opmerking komt wel binnen en de tekst is dan ook aangepast.

Ook kwam er na voorpublicatie van de lijst nog aanvullende informatie over de slachtoffers en we konden ook enkele namen toevoegen. Het 4-mei Comité heeft er daarnaast voor gekozen om ook de namen van de Papendrechtse militairen die in Nederlands-Indië om het leven zijn gekomen, op de gedenksteen te plaatsen. Het was niet eenvoudig om, rekening houdend met ieders wensen en de gemaakte opmerkingen, een duidelijke en redelijk compacte tekst te maken. Er is uiteindelijk gekozen voor het volgende opschrift:

Op deze gedenksteen staan vermeld de namen van burgers en militairen in Nederlandse dienst, geboren of destijds wonende in Papendrecht, die buiten onze gemeente zijn omgekomen door oorlogsgeweld, gebrek en schaarste, willekeur en moord in de Tweede Wereldoorlog, alsmede de namen van Papendrechtse militairen die hun leven verloren in Nederlands-Indië in de periode 1945-1949. Zij liggen allen elders begraven.

Geen gemakkelijke tekst, maar wel één die recht doet aan wat we namens alle Papendrechters willen zeggen. Wie meer wil weten over de achtergronden van de namen, verwijzen we graag naar het boek van Pieter van Wijngaarden ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’, dat volgende week zal worden gepubliceerd. Het is ook voor een belangrijk deel aan het speurwerk van Pieter te danken, samen met Edgar Zaagsma, Consul van de oorlogsgraven voor de gemeente Papendrecht en Peter Jan van der Giessen, dat we deze lijst zo compleet hebben kunnen publiceren.

De officiële onthulling van deze gedenksteen zal later in het jaar plaats vinden. De reden daarvan behoeft geen nadere toelichting.

Voortaan zullen op 4 mei ook bloemen worden gelegd bij deze bijzondere gedenksteen. Want ook zij mogen niet vergeten worden.

Ook zij mogen niet vergeten worden

Het fundament voor de gedenksteen ligt klaar.

4 mei comité Papendrecht

13

V ER DR I E T DOO R EEN DU N N E M U U R “Het waren fijne buren”, Johan Knijff vertelt het rustig en zonder opsmuk. Hij was de buurjongen van Gerrit van Dalen tijdens de oorlog en is inmiddels 89.

Maar zijn geheugen is uitstekend en hij formuleert zorgvuldig en helder. “De vader van Gerrit werkte buitenaf en was alleen in de weekenden thuis. Gerrit was hun enige kind en hij had een fijne band met zijn ouders. Z’n moeder was dol op hem en we hoorden ze vaak samen lachen. Het waren maar dunne muurtjes, dus de huizen waren heel gehorig.”

J

ohan spreekt over de huizen aan Het Plein in de oude wijk Het Zand. Hij moet lachen als ik spreek over die ‘oude’ wijk. “Nu zijn ze oud, maar toe ik er woonde was het juist een nieuwe wijk, gebouwd in 1920”, zegt hij. “Ik kon het goed met Gerrit vinden” vervolgt hij, “Ik was weliswaar pas 14, maar Gerrit leende me vaak spannende boeken uit en zo kwam ik vaak bij hen over de vloer.

Het was gewoon een fijne kerel”.

W

e spreken samen over de jonge man, waarover de laatste maanden zoveel te doen geweest is: Gerrit van Dalen, Papendrechts meest bekende verzetsstrijder. Op zondag 8 maart is er een gedenksteen

onthuld op de gevel van zijn woonhuis, Plein 12.

Op die dag was het precies 75 jaar geleden dat Gerrit werd gefusilleerd. Niet eens als straf voor zijn eigen verzetsdaden, wat ook heel goed mogelijk was geweest, maar als wraak voor de overval op een Duits transport, waarbij onbedoeld ook de leider van de SS Hanns Albin Rauter, zwaargewond raakte.

Nog geen twee maanden later was het vrede, maar voor Gerrit kwam die te laat.

B

urgemeester Keijzer schreef op 4 december 1950 aan zijn ouders “Wij hebben de eer u mede te delen dat aan één der hoofdstraten in het uitbreidingsplan Kraaihoek de naam Gerrit van Dalenstraat is gegeven, om uw zoon te

Gerrit van Dalen

eren als verzetsstrijder en in hem alle ingezetenen die zich in de bange jaren der bezetting verdienstelijk hebben gemaakt in het verzet tegen de terreur”.

O

ngetwijfeld zullen zijn ouders blij zijn geweest, maar hun enige zoon kwam er niet mee terug. Op dat punt van zijn betoog, breekt toch de stem van Johan.

“Weet je”, zucht hij, “we hadden zo vaak die vrolijkheid door die dunne muren gehoord, maar nu kwam ook het verdriet vol binnen. We hebben z’n moeder dagenlang horen huilen, nadat het slechte nieuws haar had bereikt. Dat vergeet je nooit meer”.

N

u zijn er 75 jaar voorbijgegaan. In het huis van de familie Van Dalen woont inmiddels Lenie Breedveld. Ze is trots op de gedenksteen die haar gevel siert. “Er komen regelmatig mensen langs, die toch even blijven staan.

“Het is goed” zegt ze, “eigenlijk had dit al veel eerder moeten gebeuren, maar in dit bijzondere jaar is het toch ook wel heel mooi”.

14

Papendrecht

Papendrecht

Tijdens de Tweede Wereldoorlog

TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG

Het is in deze krant al een paar keer genoemd, het boek van Pieter van Wijngaarden, ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’. In de afgelopen jaren hebben een paar bescheiden publicaties het licht gezien over wat de bezettingstijd voor onze gemeente heeft betekend.

Nooit eerder echter is er zo diepgaand onderzoek gedaan, vanuit zo veel verschillende invalshoeken, naar Papendrecht in oorlogstijd.

D

e eerste oorlogsdagen en zeker ook de laatste, de bezetting, de rol van de burgemeester, de bombardementen, de Jodenvervol-

ging, de voedselschaarste, het verzet, de liniecrossers, vliegtuigfabriek Aviolanda, een scala aan verschillende onderwerpen komt voorbij; steeds vanuit Papendrechts perspectief.

E

r wordt in het boek recht gedaan aan de mannen en vrouwen van het verzet uit die

N H

a 75 jaar wist Pieter de laatste ooggetuigen nog te

traceren en hij heeft stad en land afgereisd om archieven te bestuderen. Dat alles

overzicht van ruim 330 pagina’s. et zal niet lang meer duren of herinneringen worden geschiedenis. Dat laatste gebeurt als er echt geen ooggetuigen meer zijn. Het is

daarom van groot belang dat die vijf

tijd. De families Veth, Van

vreselijke bezettingsjaren in ons gemeen-

Dalen, de Koning, Rietveld,

schappelijke geheugen gegrift blijven.

Korteland, Koppenol, en nog vele

Niet alleen als herinnering, maar ook als

anderen, allemaal worden ze genoemd.

waarschuwing. Het kan zomaar opnieuw

Met behulp van bijzondere foto’s en

gebeuren. Het boek van Pieter van Wijn-

brieven, vaak niet eerder gepubliceerd,

gaarden kan daarin een positieve rol spelen.

komt het verleden weer tot leven. Kunt u zich voorstellen dat er dagen en nachten waren waarin het luchtalarm meerdere keren afging en waarin er soms wel duizend bommenwerpers, geëscorteerd door honderden jagers, ons luchtruim passeerden. Soms ook was Papendrecht

Pieter van Wijngaarden

heeft geresulteerd in een bijzonder

D

‘

Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog is in ieder geval verkrijgbaar bij Museum

e auteur heeft de prijs van het boek, dat in een bescheiden oplage zal worden gedrukt, dankzij een bijzondere onder­steuning

van Woonkracht10 en de gemeente

zelf het doelwit van deze vliegtuigen,

Papendrecht, met vijftien euro weten

maar al te vaak met rampzalige gevolgen.

terug te brengen tot Euro 29,95.

Pieter van Wij ngaarden

4 mei comité Papendrecht

’

Dorpsbehoud en bij Boekhandel De Gruijter.

15

W E’L L M E E T AG A I N Na meer dan tien jaar neem ik afscheid als voorzitter van het 4-mei Comité. Daar leek me 2020, met ’75 jaar vrijheid’ als thema heel geschikt voor. En natuurlijk had ik me dat afscheid anders voorgesteld. Maar dat geldt voor zo veel zaken dit jaar, daar leg ik me bij neer.

Wim de Leur

Wat ik wel jammer vind, is dat dat prachtige thema ‘Vrijheid’ nu zo overschaduwd wordt door alle ellende rondom het Corona-virus. Ik heb 70 jaren van die vrijheid mogen genieten; vrij mogen reizen, vrij mogen spreken en vooral ook vrij mogen ‘tegenspreken’.

En ik vraag me nu in gemoede af: ben ik daar wel dankbaar genoeg voor geweest? Heb ik de offers die anderen voor onze vrijheid gebracht hebben, voldoende gewaardeerd? Ik ben bang van niet… niet genoeg in ieder geval.

Ik heb vooral gewoon genoten van die vrijheid.

Ik troost me met de gedachte dat dat voor de meesten voor ons geldt. Maar dat neemt niet weg dat het me dwars zit dat we juist nu, in dit bijzondere jaar, simpelweg te weinig tijd nemen om alle verdriet, alle offers en alle moed uit die donkere jaren ’40-’45 te herdenken. Alle mooie reportages, alle bijzondere bijeenkomsten, moeten wijken voor dat ‘andere’ nieuws. De oorlog komt nog wel ter sprake, maar dan meestal om paralellen te trekken tussen onze gebrekkige vrijheid nu en die in de bezettingsjaren. Begrijpelijk, maar ik denk dat we daar voorzichtig mee moeten zijn.

Ja, we gaan door een ellendige tijd, we verliezen mensen die we liefhebben, we voelen ons bedreigd en onze bewegingsvrijheid is ingeperkt. Maar eerlijk?...de vergelijking van onze huidige problemen met de verschrikkingen van de bezettingsjaren gaat echt mank. We hebben geen honger, we kunnen nog steeds vrij spreken, er wordt hier niemand zonder reden opgepakt; we leven nog steeds in een prachtig land.

Natuurlijk zie ik het verdriet van nu en dat raakt me enorm. Er zal straks zeker hard moeten worden gewerkt

WIJ BEDANKEN ONZE SPONSOREN We hebben de afgelopen jaren veel moois kunnen realiseren op Koningsdag, Bevrijdings­dag en de 4e mei. Dat was niet mogelijk geweest als er niet steeds op de achtergrond een groep sponsoren klaarstond om ons te steunen. Vaak met financiële hulp, soms in natura.

Ook dit jaar was de bereidheid om te helpen weer groot en ondanks dat we daar nu minder gebruik van hebben kunnen maken, wilden we onze trouwe sponsoren toch bedanken, door ze ook in deze krant te noemen.

We hopen volgend jaar weer positief met elkaar in gesprek te gaan. Voor nu: Hartelijk Dank!

MICCS Master in communication, creation & sign Natuursteenbedrijf Van der Mijle Schenk Tanktransportbedrijf H. Visser Hoveniers Vego Papendrecht Willaertsgroup Elise de Koning Design Ron’s Bloemensjop Esbi Buitenreclame Specialist Vermeij Verhuur Gebroeders de Koning Aannemer Dixi Sanitary Services Sam Shipping BREKO Shipbuilding & Repair Restaurant | Bistro | Wijnbar d’Ertepeller Winkelpark De Meent Van Heeswijk Assurantie & Hypotheek Adviesbureau B.V. Foto Schievink RTV Papendrecht Stichting Dorpsbehoud Excelsior Papendrecht

om de enorme schade die dit virus op menselijk en zakelijk gebied heeft aangericht weer te herstellen.

Dat ‘zakelijk’ noem ik overigens heel bewust. Je zult maar jaren hebben geknokt om een mooi bedrijf op te bouwen en het dan door een virus op de klippen zien lopen. Dat doet pijn, heel veel pijn.

Zoals ik al zei, we gaan die schade herstellen, met elkaar.

Maar bedenk daarbij wel dat we dat kunnen doen op basis van de vrijheid die we in 1945 hebben gekregen.

De offers van toen, zijn ook vandaag nog van belang.

Dat punt wilde ik maar maken. Ik hoop daarom dat we het, ondanks alles, toch kunnen opbrengen om daar dit jaar extra aandacht aan te schenken: 75 jaar vrijheid!

Ik neem afscheid als voorzitter en ik doe dat met een tevreden gevoel. Ik dank daarvoor met name de leden van mijn 4-mei Comité: Sandra Verdoorn, Jeanette Schenk en Peter Jan van der Giessen. Met elkaar hebben we in de afgelopen jaren een mooie en waardige 4-mei herdenking weten op te bouwen, waar steeds meer Papendrechters zich bij betrokken voelen. En voor dat laatste wilde ik dus ook graag u bedanken. Het is ons dit jaar niet gegund, maar steeds als we de afgelopen jaren op 4 mei, om acht uur ’s avonds, met meer dan duizend Papendrechters rond het monument stonden, dan voelde je de saam­ horigheid en dan besefte je dat alle voorbereidingen ieder jaar zinvol waren. Dat zal volgend jaar zeker weer zo zijn.

Graag gun ik mijn opvolger dan datzelfde gevoel.

Ik tref u nog wel in ons mooie Papendrecht; ‘We’ll meet again’.

Wim de Leur Voorzitter 4-mei Comité

C O LO F O N Bevrijdingskrant Papendrecht, Speciale uitgave 2020 van het 4-mei Comité en het Oranjecomité Teksten

VV Papendrecht Niels van Heteren Het Bevrijdingsvuur Sandra Verdoorn Elke noot is penalty schieten Jeanette Schenk Overige teksten Wim de Leur

Vormgeving MICCS

Patrick de Wit Verspreiding Reli post

Prisma 59

3364 DJ Sliedrecht Oplage

14000 exemplaren huis-aan-huis verspreid in Papendrecht en omstreken.

16

KONINKLIJK

PAPENDRECHTERS

ONDERSCHEIDEN

Nooit eerder is het gebeurd dat we in deze krant op de

En dus heeft burgemeester Moerkerke vanmorgen twaalf

die niet zouden laten lekken. In de pers heet dat ‘onder

dag zelf konden en vooral mochten vermelden welke

Papendrechters gebeld met het bijzondere bericht dat het Zijne

embargo’; je hebt het nieuws al wel, maar je mag het nog niet

Papendrechters een Koninklijke Onderscheiding, een

Majesteit heeft behaagd hen een Koninklijke onderscheiding

publiceren. En heel eerlijk, dat embargo ervoeren we als een

‘lintje’ dus, hebben gekregen. Het is immers de bedoe-

toe te kennen. Dat zullen ongetwijfeld leuke gesprekken zijn

grote verantwoordelijkheid. Deze krant moet eerst langs de

ling dat dat een grote verrassing is. Ieder jaar weer

geweest, maar het mist toch de sfeer van het met elkaar zijn

vormgever, dan langs de drukker en tenslotte naar de verdeler.

worden de te decoreren mannen en vrouwen met de

in de Raadzaal.

Als de Troonrede al zo makkelijk lekt, hoe konden wij dan die

meest bijzondere smoezen naar het gemeentehuis

bijzondere lijst geheimhouden. We hebben er alles aan gedaan

gelokt, waar ze dan worden opgewacht door familie en

In nauw overleg met de burgemeester en de verantwoordelijke

om dat te regelen, maar tijdens het schrijven van dit stuk weten

vrienden.

ambtenaar, mevrouw Sharon Petersen, is gezocht naar een

we natuurlijk niet of dat ook is gelukt. We zijn er vol voor gegaan;

mogelijkheid om deze zo speciale dag toch extra feestelijk te

dat kunnen we u verzekeren.

Dat was dit jaar natuurlijk niet mogelijk, zodat landelijk is afge-

maken voor de gedecoreerden. En dat werd dus deze krant.

sproken dat iedere burgemeester op vrijdagochtend 24 april

Bij hoge uitzondering kregen we dit jaar de beschikking over

En dan nu toch dat nieuws ‘onder embargo’, de lijst van 12

tussen 10.00 uur en 12.00 uur zijn of haar ‘hoofdpersonen’ belt.

die twaalf namen, met de meer dan duidelijke afspraak dat we

namen. Onderscheiden zijn:

1. Mevrouw K.H. ‘t Jong – Ouwerkerk, is benoemd tot Lid in de Orde

van Oranje-Nassau. Zij heeft zich in de afgelopen 32 jaar ingezet voor het Christelijk Gemengd Koor ‘Asaf’.

2.

De heer P. Hooglander, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Zet zich al jaren in als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk Papendrecht en de Elimkerk.

3. Mevrouw W.B.M. Suijker – Steenhorst, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Zij heeft, naast haar vrijwilligerswerk, als mantelzorger eraan bijgedragen dat haar echtgenoot zijn taken binnen de filmclub kan blijven uitvoeren.

11. De heer P. Lahey, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Zet zich al jaren in als judoleraar bij Budo sport Lahey, waar hij de jeugdigen aandacht en tijd geeft en zorgt voor de sociale contacten die ze nodig hebben.

12. De heer P. Bezemer, is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Heeft diverse maatschappelijke functies bij verenigingen, kerken en andere instanties, waarbij de wijze benadrukt wordt waarop hij deze taken uitvoert en de wijze waarop hij zich inzet voor de samenleving.

4.

De heer P.J.J. Suijker, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Hij heeft zich in de afgelopen jaren actief ingezet bij de film/videoclub Fade-in ‘80.

5.

De heer J.W. Rikkers, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Hij heeft zich de afgelopen 17 jaar als actief vrijwilliger ingezet bij de film/ videoclub van Fade-in ‘80.

6. Mevrouw N.A. Faber – Oostdijk, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Zij heeft zich de afgelopen 30 jaar ingezet om eenieder gebarentaal te leren en heeft 1990 een gebarenkoor opgericht.

7. De heer P.J. van der Giessen, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Heeft zich ingezet voor de werkgroep Lancaster Popeye en is bestuurslid van het 4-mei Comité.

8. Mevrouw S.G.M. Haarsma, is benoemd tot Lid in de Orde van OranjeNassau. Zij heeft zich de afgelopen 35 jaar ingezet om inwoners van Papendrecht te helpen en ondersteunen bij het invullen van de belasting­ aangifte.

Eerder dit jaar, op 9 januari, werden 6 vrijwillige brandweermannen benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau. Dat zijn de heren:

9. De heer W.P. Kubbe, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau.

Hij heeft zich er voor ingezet dat de bridgeclubverenigingen een club­ gebouw kregen dat zowel landelijk, regionaal als lokaal gewaardeerd wordt.

M. Heemskerk A. de Jonge A.J. Hameete B.J. de Winter D. van den Herik H. Voogt

10. Mevrouw I. Kooyman – Schotman, is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Zij is al jaren actief als vrijwilliger bij diverse verenigingen en de Papendrechtse Voedselbank.

Op 9 maart werd de heer W. Borman benoemd tot lid in de Orde van OranjeNassau, vanwege zijn vele verdiensten voor de Dordtse rennersclub De Mol.

Het OranjeComité en het 4-mei Comité wensen alle 19 gedecoreerden van harte geluk met hun Koninklijke onderscheiding.

Het zal ons een eer en een genoegen zijn u in de niet te verre toekomst persoonlijk te mogen feliciteren.

4 mei comité Papendrecht