GGD Zaanstreek|Waterland

wie wat waarom Bij B ij GGD Z Zaanstreek aansttreek k-W Waterland aterlland d

?

2

Inhoud

Wie, wat, waarom GGD Zaanstreek-Waterland?

7

Jeugdgezondheidszorg 0-19

De afdelingen van GGD Zaanstreek-Waterland

9

Preventief gezondheidsonderzoek (PGO) en Screening 41

Organisatiestructuur GGD Zaanstreek-Waterland

39

Rijksvaccinatieprogramma

45

Onderzoek op verzoek

45

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering 12

Opvoedingsondersteuning

46

(EBG)

Zorgcoรถrdinatie

48 49

10

Epidemiologie

13

Preventieve logopedie

Beleidsadvisering

14

Projecten

Gezondheidsbevordering

15

Projecten

17

51

Directie en bestuur

55

GHOR: Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen

56

Algemene Gezondheidszorg (AGZ)

19

en rampen

Algemene Infectieziektebestrijding

20

PSHOR: Psychosociale hulpverlening na ongevallen

Tuberculosebestrijding

22

en rampen

SOA/SENSE

24

GROP (GGD Rampenopvangplan)

60

Inspecties Kinderopvang

25

Inspecties tatoeages, piercings en permanente

27

Beheer

61

Medische Milieukunde

29

Afkortingen

62

Reizigersadvisering

30

Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ)

31

Aanpak Huiselijk Geweld

32

Meldpunt overlast en bemoeizorg

34

58

make-up

Straathoekwerk en Jeugd Preventie Programma (JPP) 35 Projecten

37

4

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

5

Bergen Hoorn

Alkmaar Heiloo Noordzee

Castricum

BEEMSTER ZEEVANG Markermeer

Uitgeest Heemskerk WORMERLAND

PURMEREND

EDAMVOLENDAM

Beverwijk

6

ZAANSTAD IJmuiden

LANDSMEER OOSTZAAN

Velsen

Haarlemmerliede Spaarnwoude

Haarlem

ямБguur 1: de regio Zaanstreek-Waterland

Amsterdam

WATERLAND

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wie, wat, waarom GGD Zaanstreek-Waterland GGD

Zaanstreek-Waterland staat voor gemeenschappelijke gezond-

heidsdienst voor de regio Zaanstreek-Waterland. Dit betreft 9 gemeenten; Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend, Waterland, Wormerland, Zaanstad en Zeevang.

Missie

kenniscentrum op het terrein van de open-

De missie van de GGD is het bewaken,

bare gezondheidszorg. De werkzaamheden

beschermen en bevorderen van de volks-

worden op efficiënte en effectieve manier

gezondheid van de inwoners in de regio

uitgevoerd.

Zaanstreek-Waterland.

Taken GGD Zaanstreek-Waterland Visie

Veel GGD-taken liggen wettelijk vast. De Wet

De GGD werkt aan een goede gezondheid

Publieke Gezondheid (WPG) is de belangrijkste

van alle inwoners in Zaanstreek-Waterland

wet, deze schrijft een groot aantal taken

en gaat daarbij uit van de WHO-definitie

voor die de gemeenten dienen uit te voeren:

(World Health Organization) van gezond-

- het verwerven van inzicht in de gezond-

heid: gezondheid is een toestand van volledig

heidssituatie van de bevolking (epidemio-

lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk

logie),

welzijn, en niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek. In de werkzaamheden van de GGD staat een collectieve aanpak

- het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen (beleidsadvisering), - het opzetten en uitvoeren van preventie-

centraal, waarbij specifiek aandacht is voor

programma’s (gezondheidsbevordering),

groepen met een gezondheidsrisico en voor

- het bevorderen van medisch milieukundige

personen die kwetsbaar zijn. De GGD is de uitvoerder van en eerste adviseur over het (regionale) volksgezondheidsbeleid en het

zorg, - het bevorderen van technische hygiënezorg,

7

- het bieden van psychosociale hulp bij rampen,

de nota lokaal volksgezondheidsbeleid, de eisen van de Inspectie en epidemiologische

- de jeugdgezondheidszorg,

gegevens. Hierbij wordt de aard, de omvang,

- de ouderengezondheidszorg,

de ernst en de wijze van beïnvloeding van

- de infectieziektebestrijding.

het gezondheidsprobleem afgewogen. Ook

Daarnaast omschrijft deze wet tevens dat

de landelijke ontwikkelingen neemt de GGD

de gemeenten o.a. een GGD in stand moeten

hierin mee.

houden voor de uitvoering van genoemde taken.

Naast de wettelijke taken voert de GGD ook

Naast de WPG heeft de GGD te maken met

de markttaak reizigersadvisering uit. Daar-

de Wet Maatschappelijke Ondersteuning

naast voert de GGD op verzoek van een

(WMO), de Wet Kinderopvang, de Wet Ge-

individuele gemeente activiteiten uit op

neeskundige Hulpverlening bij Ongevallen

projectbasis of structureel.

en Rampen (Wet GHOR) en de Wet Jeugd8

zorg. Ook in het kader van deze wetten

De GGD is voor alle taakvelden HKZ gecertifi-

voert de GGD taken uit.

ceerd. Het HKZ-keurmerk (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector) maakt

De gemeenten hebben beleidsvrijheid in

zichtbaar dat de organisatie voldoet aan

de mate waarin ze de taken uit bovenge-

kwaliteitseisen die vanuit de sector zelf,

noemde wetten uitvoeren. Uitzondering

door financiers, patiënten/consumenten

hierop is het uniforme deel van het basis-

en de overheid worden gesteld.

takenpakket Jeugdgezondheidszorg. Deze

Dit is vastgesteld door een onafhankelijk

beleidsvrijheid wordt in toenemende mate

certificeringbureau.

beperkt door de eisen die de Kwaliteitswet Zorginstellingen en de Inspectie voor de Gezondheidszorg aan de uitvoering stellen.

De GGD maakt zijn keuzes voor de uitvoering op basis van de verplichtingen vanuit bovengenoemde wetten, de speerpunten uit

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

De afdelingen van GGD Zaanstreek-Waterland

EBG

(Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering)

-

Waar bestaat dit uit?

Epidemiologie Gezondheidsbeleid Gezondheidsbevordering Projecten

..................................................................................................................................

AGZ

(Algemene Gezondheidszorg)

-

Infectieziektebestrijding Soa-bestrijding Tbc-bestrijding Reizigersadvisering Technische hygiënezorg Medische milieukunde

..................................................................................................................................

MGZ

(Maatschappelijke Gezondheidszorg)

- Meldpunt overlast en bemoeizorg - Aanpak huiselijk geweld - Straathoekwerk (alleen voor gemeente Zaanstad en Oostzaan) - Projecten

..................................................................................................................................

JGZ

(Jeugdgezondheidszorg)

-

Jeugdgezondheidszorg 0 - 19 jaar, Zorgcoördinatie Opvoedingsondersteuning Preventieve logopedie Centrum voor Jeugd en Gezin Projecten

..................................................................................................................................

DIRECTIE

-

Directeur/Regionaal Geneeskundig Functionaris GHOR, PSHOR en GROP

Directiesecretaris Organisatiebeleid Communicatie

..................................................................................................................................

BEHEER

- P&0 - Financiën - ICT - Secretariaat en receptie - Facilitaire zaken

9

Organisatiestructuur GGD Zaanstreek-Waterland Bestuur GGD Zaanstreek-Waterland

Directie

Directiesecretariaat 10

Staf | Directie

OR

EBG

AGZ

MGZ

JGZ

Epidemiologie, Beleid, Gezondheidsbevordering

Algemene Gezondheidszorg

Maatschappelijke Gezondheidszorg

Jeugdgezondheids- FinanciĂŤn, ICT, zorg Facilitaire Zaken, P&O

Beheer

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

11

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG) Wat is het? EBG brengt de gezondheidstoestand van de bevolking binnen de regio Zaanstreek-Waterland in kaart, verkent de huidige en toekomstige gezondheidsproblemen en de factoren die deze gezondheidsproblemen veroorzaken en voert activiteiten uit ter bevordering van de gezondheid van de bevolking binnen de regio. Een belangrijk doel daarbij is het bevorderen van gelijke kansen op gezondheid voor alle inwoners en het verkleinen van gezondheidsverschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen.

12

Voor wie? Voor alle inwoners in de regio Zaanstreek-Waterland.

Waarom? Activiteiten door EBG dragen bij aan de ontwikkeling van de collectieve preventie en het lokaal gezondheidsbeleid van de regio Zaanstreek-Waterland.

GGD Zaanstreek - Waterland

Epidemiologie

Wat is het?

bevindingen van JGZ), van externe bronnen

Epidemiologen beschrijven de gezondheids-

(zoals de sterfteregistratie van het CBS),

situatie van de bevolking en verrichten

maar ook van enquêtes.

onderzoek in de gehele regio Zaanstreek-

In 2009 heeft de GGD bijvoorbeeld haar vier-

Waterland. Deze onderzoeken worden uit-

jaarlijkse Gezondheidsenquête gehouden

gevoerd onder de vlag van de 'Gezondheids-

bij 19 - 64-jarigen en bij de 65-jarigen en

monitor Zaanstreek-Waterland':

ouder. In dit onderzoek zijn 14.000 inwoners

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

wie|wat|waarom

van Zaanstreek-Waterland verzocht om een • Epidemiologie doet eenmaal in de vier

vragenlijst over hun gezondheid in te vullen.

jaar een bevolkingsonderzoek door middel

Door het analyseren van de enquêtegegevens

van vragenlijstafname bij de volgende

krijgt de GGD (en dus de gemeenten) een

doelgroepen:

beeld van de gezondheidstoestand van de

• 0 tot en met 11-jarigen

bevolking en van risicogroepen op gezond-

• Klas 2 en klas 4 Voortgezet Onderwijs

heidsgebied.

(E-MOVO) • 19 tot 64-jarigen

Voor wie?

• 65-jarigen en ouder

De epidemiologen zijn er voor de gemeenten

• Epidemiologie analyseert en verwerkt de

en de GGD en daarmee voor de inwoners van

registraties van de afdelingen JGZ, AGZ en

de regio Zaanstreek-Waterland.

MGZ.

De onderzoeksgegevens dienen als basis

• Epidemiologie voert incidenteel onderzoek uit op verzoek van internen of externen.

van het gemeentelijke gezondheidsbeleid en als basis van het GGD-beleid.

Daarnaast worden de gegevens van alle

De gegevens in de onderzoeken kunnen afkomstig zijn van interne bronnen (zoals de

GGD-en verzameld in een landelijke databank.

13

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

Waarom?

bevolking op basis van epidemiologische

De GGD voert de taak 'Epidemiologie' uit op

analyse. Elke vier jaar dienen dan ook

basis van de Wet Publieke Gezondheid.

gegevens verzameld en geanalyseerd te

De gemeenten moeten inzicht krijgen in

worden op een landelijk gelijkvormige

de gezondheidssituatie van haar regio-

wijze.

..................................................................................................................................

Beleidsadvisering

Wat is het?

14

• Het bevorderen van ketenzorg,

• Beleidsformulering: opstellen van be-

samenwerking, afstemming en conti-

leidsnotities voor GGD of gemeenten,

nuïteit van organisaties en instellingen

bijvoorbeeld op het gebied van het lokaal

die taken vervullen op het gebied van

volksgezondheidsbeleid.

gezondheidsbevordering.

• Beleidsadvisering:

• Overleg:

• Het opstellen van beleidsadviezen ge-

• Het organiseren en ondersteunen van

richt op het beschermen, bewaken en

een regionaal ambtelijk overleg volks-

bevorderen van gezondheidsaspecten

gezondheid/GGD.

bij bestuurlijke beslissingen.

• Het vertalen van de verzamelde infor-

Voor wie?

matie in concrete adviezen aan de

De beleidsmedewerkers zijn er voor de ge-

gemeenten.

meenten en de GGD en daarmee voor de in-

• Gemeenten informeren over de ont-

woners van de regio Zaanstreek-Waterland.

wikkelingen op het gebied van volks-

Beleidsmedewerkers werken samen met

gezondheid op landelijk en regionaal

andere afdelingen van de GGD en ook met

niveau en het adviseren hierin.

andere organisaties.

• Het bevorderen van integraal beleid.

GGD Zaanstreek - Waterland

Waarom?

beslissingen. Beleidsmedewerkers ‘vertalen’

Beleidsontwikkeling is vastgelegd in de Wet

de beschikbare informatie (onderzoeksge-

Publiek Gezondheid, namelijk het bewaken

gevens, kennis) naar een toepasbaar beleid

van gezondheidsaspecten in bestuurlijke

zowel intern als extern.

..................................................................................................................................

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

wie|wat|waarom

Gezondheidsbevordering

Wat is het?

Gezondheidsbevordering heeft tot taak gezond gedrag te stimuleren en een gezonde

(VETC: Voorlichting in Eigen Taal en Cultuur).

• Het doen van procesevaluatie zowel naar

leefomgeving te bevorderen. Gezondheids-

de mate waarin een programma wordt

bevordering voert de volgende activiteiten

uitgevoerd zoals bedoeld, als naar de

uit:

succes- en faalfactoren.

• Het verstrekken van informatie over gezondheid en gezondheidsrisico's.

• Het leveren van een bijdrage aan het

Voor wie?

Gezondheidsbevordering richt zich op de

implementeren en uitvoeren van

gehele bevolking in de regio. Binnen de

veelbelovende of effectieve preventie-

gehele bevolking is er specifieke aandacht

programma’s. De meeste preventiepro-

voor jeugdigen, allochtonen en inwoners

gramma’s liggen op het gebied van

met een lage sociaal economische status.

overgewicht (voeding en bewegen), op-

De activiteiten kunnen zich direct richten

voedondersteuning, verslaving (alcohol

op de bevolking, maar ook wordt er vaak

en roken) en seksualiteit.

samengewerkt met het onderwijs, sociaal-

• Het uitvoeren van voorlichting en preventieprogramma’s aan allochtonen

cultureel werk en organisaties in de gezondheidszorg. Afhankelijk van het programma

15

worden de activiteiten op verschillende Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

16

blijvend zullen verbeteren.

plaatsen in de regio uitgevoerd.

Waarom?

In 2009 is er bijvoorbeeld in Zaanstad

In de Wet Publieke Gezondheid is vastgelegd

gestart met het project ‘Bewegen op recept

dat gezondheidsbevordering een wettelijke

(BOR)‘. Het project BOR is gericht op inwoners

taak is die bestaat uit: ‘Het bijdragen aan

die zich in de eerstelijnspraktijk presenteren

opzet, uitvoering en afstemming van pre-

met niet afnemende klachten die te

ventieprogramma’s, waaronder programma’s

maken hebben met overgewicht, diabetes,

voor gezondheidsbevordering.’

bewegingsarmoede, rugklachten of span-

Gezondheid wordt door verschillende facto-

ningsklachten. Het betreft vooral mensen

ren bepaald bijvoorbeeld erfelijkheid, woon-

die in cultureel en sociaaleconomisch

omgeving en leefstijl. Mensen kunnen zelf

opzicht in een achterstandspositie leven.

invloed uitoefenen op hun gezondheid door

De uitdaging is het bevorderen van een

op een gezonde manier te leven. Gezond-

actieve leefstijl door het aanbieden van

heidsbevordering stimuleert mensen om op

op maat gemaakte bewegingsprogram-

een gezonde manier te leven en geeft hen

ma’s die vervolgens opgaan in het

informatie over hoe zij dit kunnen uitvoeren.

reguliere aanbod in de wijk en de leefstijl

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

Projecten

Wat is het?

Alcoholmatiging Jongeren Zaanstad

4

de deelnemende wijken.

Met het vaststellen van het alcoholbeleid voor Jongeren in Zaanstad van 2009 - 2012 wordt er gewerkt aan het terugdringen

BOR is een regulier aanbod geworden in

5

BOR kan worden uitgebreid naar andere

huisartspraktijken.

van het (overmatige) alcoholgebruik onder jongeren. Het beoogde resultaat is dat

Lentekriebels Zaanstad

jongeren zich gezond ontwikkelen en het

Het doel van de week van de lentekriebels is

uitgaan veiliger wordt in Zaanstad door

om:

minder alcohol gerelateerde delicten

• Relationele en seksuele vorming

(geweld en vandalisme).

onder de aandacht te brengen van de basisscholen in de gemeente Zaan-

Bewegen op recept in Zaanstad Het project Bewegen op recept in Zaanstad

stad.

• Scholen te overtuigen van het belang

heeft een looptijd van 4 jaar (2010-2013).

van relationele en seksuele vorming in

Doelstellingen voor de hele projectperiode

het basisonderwijs.

zijn: 1 Er zijn samenwerkingsafspraken ontstaan tussen de eerstelijnszorg, GGD en

• Scholen te stimuleren relationele en seksuele vorming in te passen in hun lesprogramma.

sportaanbieders.

2 De bewegingsactiviteit van de deelnemers aan BOR neemt significant toe.

3 Het aantal huisartsbezoeken van de deelnemers aan BOR neemt af.

Lekker Fit! aanpak overgewicht Zaanstad Het doel is dat kinderen (en hun) ouders een gezonde leefstijl kiezen zodat de kans

17

op overgewicht en gezondheidsrisico’s op

epidemiologie

latere leeftijd afneemt.

Kroegtijgers & Damlopers (Uitgaan en drugs) Zaanstad Het project Kroegtijgers & Damlopers heeft een looptijd van 4 jaar (2007-2011). De doelstellingen zijn: • Verminderen van risicogedrag zoals overmatig genotmiddelengebruik.

• Deskundigheidsbevordering van intermediairen.

• Het versterken van het netwerk rondom het uitgaansleven.

18 VETC

in de huisartsenpraktijk

Zaanstad 1 Organisatie van voorlichtingsbijeenkomsten vanuit de huisartsenpraktijk.

2 Aanbieden van een spreekuur door de VETC in de huisartsenpraktijk.

3. Verbeteren van het begrip gezondheid en gezondheidszorg bij allochtonen.

Voor wie?

Inwoners van de gemeente Zaanstad, de doelgroep is afhankelijk van het project.

Waarom?

De GGD voert op verzoek van een individuele gemeente activiteiten op projectbasis uit.

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wat is het? AGZ voert taken uit op het gebied van infectieziektebestrij-

Algemene Gezondheidszorg

Algemene Gezondheidszorg (AGZ)

ding, technische hygiĂŤnezorg, reizigersadvisering, soa-bestrijding, tbcbestrijding en medische milieukunde.

Voor wie? Voor alle inwoners van de regio Zaanstreek-Waterland.

Waarom? AGZ is er om de algemene gezondheidszorg in de regio Zaanstreek-Waterland te bewaken, te beschermen en te bevorderen.

19

Algemene Gezondheidszorg

20

Algemene Infectieziektebestrijding

Wat is het?

Waarom?

De afdeling Infectieziektebestrijding van de

Infectieziekten zijn ziekten die worden over-

GGD houdt zich bezig met het voorkomen,

gedragen van mens op mens. Dat kan direct

bestrijden en opsporen van infectieziekten.

of indirect gebeuren. Een veel voorkomende

Dit gebeurt door middel van het geven van

infectieziekte als griep wordt direct overge-

voorlichting en adviezen aan de bevolking

dragen, via bijvoorbeeld minuscuul kleine,

over de preventie en risico's van infectieziek-

het griepvirus bevattende, druppeltjes die

ten, door het voorschrijven van medicijnen

een besmet iemand verspreidt wanneer hij

of het geven van vaccinaties.

hoest of niest. Inademing van deze druppel-

In bijzondere gevallen, dat kan zijn bij een

tjes kan een gezond iemand besmetten.

werkelijke of dreigende epidemie van een

Indirecte besmetting vindt bijvoorbeeld

infectieziekte, behoort het tot de taken van

plaats door het drinken van water of het

de GGD om onderzoek te verrichten naar

eten van voedsel dat de ziekteverwekkers

besmette personen. De GGD probeert zo

bevat die een infectieziekte veroorzaken.

snel mogelijk te achterhalen waar of door

Ziekteverwekkers zijn bacteriĂŤn, virussen,

wie patiĂŤnten besmet zijn. Dat wordt bron-

parasieten of schimmels.

opsporing genoemd. De GGD inventariseert vervolgens zo veel mogelijk contacten van

Sommige infectieziekten komen veel voor

besmette patiĂŤnten. Op deze wijze kunnen

en genezen relatief snel. Griep is daarvan

maatregelen worden genomen om verdere

een bekend voorbeeld. Andere ziekten kunnen

besmetting tegen te gaan.

beduidend ernstiger zijn en een adequate medische behandeling vergen. Tuberculose

Voor wie?

(tbc), seksueel overdraagbare aandoeningen

Inwoners en passanten in de regio Zaan-

(soa), voedselinfecties, geelzucht en kink-

streek-Waterland.

hoest zijn voorbeelden van zulke infectie-

GGD Zaanstreek - Waterland

ziekten die in Nederland nog regelma-

dat aan de GGD melden. Ook meldin-

tig voorkomen. Andere infectieziekten

gen door niet-artsen zijn van groot be-

duiken minder regelmatig op, maar

lang. Instellingen zoals scholen,

kunnen ook grote gevolgen hebben.

kinderdagverblijven, verpleeghuizen en

Dat geldt bijvoorbeeld voor aids, legio-

bejaardencentra moeten conform de

nella, nekkramp, polio en tropische

Wet Publieke Gezondheid in bepaalde

ziekten als malaria. Voor de preventie

gevallen telefonisch mededeling doen

van veel infectieziekten en andere be-

aan de GGD bij het uitbreken van deze

smettelijke aandoeningen heeft de

infectieziekten.

Algemene Gezondheidszorg

wie|wat|waarom

overheid regels opgesteld. Voor veel besmettelijke ziekten geldt een wette-

De aanpak infectieziektebestrijding

lijke meldingsplicht. Artsen die een

(inclusief soa en tbc) is vastgelegd in

dergelijke ziekte vaststellen moeten

de Wet Publieke Gezondheid.

21

Algemene Gezondheidszorg

Tuberculosebestrijding

Wat is het?

laatste gebeurt door middel van bron- en

De afdeling Tuberculosebestrijding houdt

contactonderzoek, periodieke screening en

zich bezig met het voorkomen, opsporen en

aanstellingskeuringen.

behandelen van tbc. Voorlichting speelt

22

hierbij een belangrijke rol. Door het geven

Zodra een tbc-patiënt bij de GGD is aange-

van voorlichting en adviezen wordt getracht

meld, neemt de verpleegkundige van de

de kans op een infectie zo klein mogelijk te

tbc-bestrijding contact op met de patiënt.

maken. Daarnaast zijn het begeleiden van

Gedurende de hele medicijnkuur blijft de

patiënten en het onderzoeken van mensen

sociaal verpleegkundige van de GGD bij de

die mogelijk geïnfecteerd zijn met de tbc-

patiënt betrokken. Behalve de begeleiding

bacterie belangrijke taken van de GGD. Dit

bij de medicijnkuur coördineert de verpleeg-

GGD Zaanstreek - Waterland

kundige ook het contactonderzoek of de

na binnenkomst in Nederland onderzocht

bronopsporing. Contactonderzoek vindt

op tbc. Mensen die op vakantie gaan naar

plaats rondom een patiënt met een be-

een land waar veel tbc voorkomt worden

smettelijke vorm van tbc. Het doel hiervan

geadviseerd maatregelen te nemen ter be-

is om geïnfecteerde personen op te sporen.

scherming tegen tbc.

De verpleegkundige stelt samen met de patiënt een contactlijst op van de mensen

Waarom?

met wie de patiënt contact heeft. Bij een

Tbc is een infectieziekte die wordt veroor-

tbc-infectie waarvan de bron onbekend is,

zaakt door de tuberkelbacterie. De meest

probeert de GGD te achterhalen door wie de

voorkomende vorm van tbc is longtbc. Veel

persoon geïnfecteerd is. Dit wordt bronop-

voorkomende klachten zijn hoesten, koorts,

sporing genoemd.

transpireren, verminderde eetlust, gewichts-

Algemene Gezondheidszorg

wie|wat|waarom

verlies en vermoeidheid. Mensen met een Voor wie?

besmettelijke vorm van tbc kunnen anderen

De GGD onderzoekt regelmatig mensen die

infecteren door hoesten en niezen.

een verhoogd risico lopen op tbc. Dat kunnen

Het duurt acht weken voordat een infectie

mensen zijn met een verminderde weer-

kan worden aangetoond. Mensen met zo'n

stand zoals verslaafden, dak- en thuislozen,

infectie hebben geen klachten, maar kun-

mensen die afkomstig zijn uit een land

nen in de toekomst wel tbc ontwikkelen.

waar veel tbc voorkomt, of mensen die re-

De meeste personen die geïnfecteerd zijn

gelmatig op vakantie gaan naar een land

ontwikkelen echter geen tbc en kunnen

waar veel tbc voorkomt. Ook mensen uit

daardoor anderen niet besmetten. Slechts

een bepaalde beroepsgroep kunnen een

in ongeveer 10% van de gevallen leidt een

verhoogde kans lopen op een tbc-infectie.

infectie met de tbc-bacterie tot actieve tbc.

Bijvoorbeeld wanneer men veel werkt met

Een tbc-infectie kan goed met medicijnen

risicogroepen. Afhankelijk van het risico en

behandeld worden. Op deze manier wordt

de mogelijkheden worden deze risicogroe-

voorkomen dat iemand in de toekomst tbc

pen eenmalig of periodiek onderzocht op

zal krijgen en zelf een nieuwe bron vormt.

tbc. Zo worden buitenlanders die afkomstig

Actieve tuberculose wordt eveneens met

zijn uit landen waar veel tbc voorkomt vlak

medicijnen behandeld.

23

Algemene Gezondheidszorg

SOA/SENSE

24

Wat is het?

Gratis soa-screening is bedoeld voor ieder-

Bij de Soa-spreekuren (soa staat voor seksu-

een die niet bij de huisarts terecht kan of

eel overdraagbare aandoening) van GGD

tot een speciďŹ eke risicogroep behoort (bij-

Zaanstreek-Waterland kan men terecht voor

voorbeeld mannen die seks hebben met

gratis onderzoek en, indien nodig, behande-

mannen, prostituees of mensen met veel

ling van soa. SENSE staat voor seksuele hulp-

wisselende seksuele contacten). SENSE is

verlening: vragen over soa’ s, zwangerschap,

vooral bedoeld voor jongeren tot en met 24

abortus, anticonceptie en seksualiteit. Men

jaar. De consulten zijn gratis voor iedereen

kan terecht bij SOA/SENSE indien er vragen

tot en met 24 jaar. Het soa-onderzoek (in-

zijn over soa/hiv, zwangerschap, anticon-

clusief hiv-test) is gratis en anoniem.

ceptie en seksualiteit of als er een soa/hivscreening nodig is en/of er gevaccineerd

Waarom?

dient te worden tegen hepatitis B.

SENSE kan helpen door middel van gesprek-

ken, eventueel lichamelijk en aanvullend Voor wie?

onderzoek, behandeladviezen en recepten.

De SOA/SENSE-spreekuren zijn een aanvul-

Net wat in de betreffende situatie nodig is.

lende voorziening op de huisartsenzorg.

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wat is het?

accommodatie en inrichting, groepsgrootte

Onder kinderopvang wordt dagopvang (0

en leidster-kindratio, pedagogisch beleid en

tot 4 jaar), buitenschoolse opvang (4 tot 13

praktijk en klachten. De bevindingen van

jaar) en gastouderopvang via het gastou-

deze inspectie komen terug in inspectierap-

derbureau verstaan. Inspecteurs van de GGD

porten. Deze rapporten zijn openbaar en op

toetsen, in opdracht van de gemeente, mini-

de website van de GGD (www.ggdzw.nl) in te

maal 1 x per jaar of wordt voldaan aan de

zien. Elke gemeente heeft beleid ontwikkeld

Wet Kinderopvang en de Beleidsregels Kwa-

wat te doen bij het niet voldoen aan de

liteit Kinderopvang. Hierin staan eisen

eisen die in de Wet en beleidsregels worden

weergegeven op het gebied van ouderin-

gesteld. De directeur van de GGD is toezicht-

spraak, personeel, veiligheid en gezondheid,

houder op de kinderopvang.

Algemene Gezondheidszorg

Inspecties Kinderopvang

25

Algemene Gezondheidszorg

Voor wie?

Wet Kinderopvang in werking getreden.

Een kindercentrum, gastouderbureau of

Deze wet regelt de voorwaarden waaraan

gastouder moet zich melden bij de ge-

kinderopvang moet voldoen. Jonge kinderen

meente waarin men zich vestigt. Na mel-

zijn kwetsbaar en het aanbieden van ver-

ding bij de gemeente volgt een inspectie

antwoorde kinderopvang wordt door de

van de GGD en opname in het register. Al-

overheid dan ook belangrijk geacht. Verant-

leen als kinderopvang geregistreerd is kun-

woorde kinderopvang zal een bijdrage leve-

nen ouders in aanmerking komen voor een

ren aan een goede en gezonde ontwikkeling

tegemoetkoming in de kosten door de be-

van het kind in een veilige en gezonde om-

lastingdienst.

geving.

Waarom?

Met ingang van 1 januari 2010 is de nieuwe

26

GGD Zaanstreek - Waterland

Inspecties tatoeages, piercings en permanente make-up Wat is het?

1 Om te mogen werken moeten zij een

Het aanbrengen van tatoeages, permanente

vergunning van de minister van VWS heb-

make-up (PMU) en het plaatsen van een pier-

ben. Ondernemers die alleen oorlellen

cing is tegenwoordig veel gevraagd. Deze

piercen hoeven geen vergunning aan te

handelingen worden in de regel uitgevoerd

vragen.

door niet-medici en geschieden dan ook

2 Er moet veilig worden gewerkt (deze eis

niet onder medische verantwoordelijkheid.

geldt overigens ook voor degenen die al-

Hygiënisch werken is hierbij een vereiste

leen oorlellen piercen) volgens de richtlij-

om te voorkomen dat ziektekiemen worden

nen van het Landelijk Centrum Hygiëne

overgebracht.

en Veiligheid. Deze richtlijnen zijn opgesteld samen met de branches en door de

Voor wie?

Algemene Gezondheidszorg

wie|wat|waarom

minister vastgesteld.

Sinds 1 juni 2007 is het Warenwetbesluit van kracht voor het tatoeëren en piercen.

De richtlijnen worden in deze regio gecon-

Deze wetgeving moet voorkomen dat er

troleerd door GGD Zaanstreek-Waterland. De

onhygiënisch wordt gewerkt bij het aan-

Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) is belast

brengen van tatoeages, piercings (ook in

met de handhaving van deze wetgeving.

oorlellen) en PMU. Onhygiënisch werken kan leiden tot onder andere infecties met

Met behulp van de richtlijnen controleert de

Hepatitis B/C en hiv.

medewerker van de GGD onder andere de inrichting, apparatuur, werkwijze en schoon-

Waarom?

maak (o.a. steriliseren) van de betreffende

Het Warenwetbesluit stelt 2 eisen aan on-

bedrijven. De GGD-en krijgen ondersteuning

dernemers die tatoeëren, piercen of PMU

van het Landelijk Centrum Hygiëne en Vei-

aanbrengen:

ligheid.

27

Algemene Gezondheidszorg

28

Op de website www.veiligtatoeeren.nl,

ning hebben verkregen om deze handelin-

www.veiligpiercen.nl en www.veiligpmu.nl

gen uit te voeren.

staan alle studio’s en salons die een vergun-

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wat is het?

Voor wie?

Medische Milieukunde houdt zich bezig

Inwoners van de regio Zaanstreek-Water-

met de relatie tussen milieu en gezondheid

land kunnen om een medisch milieukundig

van mensen. Er wordt een onderscheid ge-

advies vragen, maar ook instanties kunnen

maakt tussen binnenmilieu (in woningen

gebruik maken van de medisch milieukun-

en gebouwen) en buitenmilieu. Het betreft

dige expertise. In eerste instantie behoren

een breed scala van onderwerpen, variĂŤrend

arbeidsomstandigheden niet tot het werk-

van vocht en schimmel in de woning tot

veld van de GGD.

Algemene Gezondheidszorg

Medische Milieukunde

luchtverontreiniging door het verkeer of schadelijke effecten van elektromagneti-

Waarom?

sche straling.

Verontreiniging van het milieu kan risico's

Als er sprake is van een dreigend gezond-

opleveren voor de gezondheid. Naar schat-

heidsrisico door milieufactoren, of omge-

ting is 2 tot 5% van het gezondheidsverlies

keerd, als er sprake is van gezondheids-

in Nederland het gevolg van blootstelling

problemen met milieu als mogelijk oorzaak,

aan milieufactoren. Door tijdige signalering,

kan men contact opnemen met de GGD.

nader onderzoek en het daar waar nodig

Soms kan een telefonisch advies met de

treffen van maatregelen kan schadelijke

medisch milieukundige volstaan. Maar in-

blootstelling worden beperkt of voorkomen.

dien nodig kan de arts of sociaal verpleeg-

Zo kan op een gefundeerde wijze de volks-

kundige ter plaatse komen om de situatie te

gezondheid worden beschermd. Het uitvoe-

beoordelen. De medisch milieukundigen

ren van de medisch milieukundige taak is

kunnen op verzoek zowel aan individuen als

vastgelegd in de Wet Publieke Gezondheid.

aan groepen voorlichting geven, bijvoorbeeld op bewonersbijeenkomsten.

29

Algemene Gezondheidszorg

Reizigersadvisering

30

Wat is het?

Voor wie?

GGD Zaanstreek-Waterland helpt reizigers

Reizigers naar landen in Afrika, Zuid- & Mid-

middels advies op maat bij een goede voor-

den-Amerika, Azië en binnen Europa het

bereiding van de buitenlandse vakantie of reis.

voormalig Oostblok en Turkije.

Van elk land weet de GGD precies wat de gezondheidsrisico's zijn en welke voorzorgs-

Waarom?

maatregelen genomen moeten worden. Door

Mensen die tijdens hun verblijf in verre, vaak

de samenwerking met het Landelijk Coördina-

tropische, landen ziektes oplopen, blijken

tie Centrum Reizigersadvisering (LCR) worden

vaak onvoorbereid te zijn vertrokken. In het

nieuwe ontwikkelingen nauwlettend gevolgd.

buitenland zijn de hygiënische omstandigheden en de sanitaire voorzieningen niet al-

Tijdens het spreekuur geeft een verpleegkun-

tijd van het niveau dat we gewend zijn. Er

dige een persoonlijk advies, gebaseerd op de

komen ziekten voor die hier vrijwel onbe-

medische voorgeschiedenis, het gebied waar

kend zijn en waarvoor in ons land dus geen

men naar toe gaat en de duur en aard van het

bescherming nodig is. Ziekten die levensge-

verblijf. Er wordt gekeken welke vaccinaties

vaarlijk kunnen zijn. Ter plaatse is adequate

nodig zijn, of men malariatabletten moet ge-

bescherming dus van het grootste belang.

bruiken en er wordt advies gegeven over hygiëne, voeding, anti-muggenmaatregelen, etc.

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wat is het? Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ) voert het Meld-

Maatschappelijke Gezondheidszorg

Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ)

punt Overlast en Bemoeizorg en Aanpak Huiselijk Geweld uit. Ook valt Straathoekwerk & Jeugd Preventie Programma (alleen voor de gemeenten Zaanstad en Oostzaan) onder de afdeling MGZ. Voor wie? Voor kinderen, jeugdigen en volwassenen in de regio Zaanstreek-Waterland.

Waarom? De activiteiten van de afdeling MGZ zijn gericht op het voorkomen en verminderen van problematische situaties waarin kinderen, jeugdigen en volwassenen terecht komen.

31

Maatschappelijke Gezondheidszorg

32

Aanpak Huiselijk Geweld

Wat is het?

getuigen, omstanders van huiselijk geweld

Huiselijk geweld is 'geweld dat door iemand

en professionals advies vragen inzake de

uit de huiselijke kring van het slachtoffer

aanpak van huiselijk geweld. Het gaat

wordt gepleegd’. De term 'huiselijk' slaat op

hierbij om informatie, advies, doorverwij-

de relatie tussen pleger en slachtoffer en

zing of een luisterend oor. Het ASHG is 7

verwijst niet naar de plaats waar het ge-

dagen per week, 24 uur per dag, telefonisch

weld zich afspeelt. Het gaat niet alleen om

bereikbaar via 075 – 65 18 311. De afdeling

partnermishandeling. Ook kindermishande-

MGZ verzorgt de bemensing tijdens kantoor-

ling of seksueel misbruik, mishandeling, ver-

tijden, na 17.00 uur en in het weekend is de

waarlozing of financiële uitbuiting van

telefoon doorgeschakeld naar de crisis-

ouderen en eergerelateerd geweld vallen

dienst.

onder het begrip.

Vanaf april 2009 wordt de wet Tijdelijk Om in de regio Zaanstreek-Waterland zo

Huisverbod uitgevoerd. In situaties die

effectief mogelijk samen te werken bij het

acuut dreigend zijn voor het slachtoffer en

signaleren, opvangen en terugdringen van

eventueel betrokken kinderen kan aan ple-

huiselijk geweld werken zo'n 25 organisaties

gers van huiselijk geweld een huisverbod

samen in het Netwerk Huiselijk Geweld.

worden opgelegd van tien dagen. Wanneer

Daarnaast wordt een Advies- en Steunpunt

een huisverbod is opgelegd bezoeken de

Huiselijk Geweld bemenst en uitvoering ge-

medewerkers van de GGD de uithuisge-

geven aan de wet Tijdelijk Huisverbod.

plaatste en achterblijver(s), brengen hulpverlening op gang en formuleren een zorg-

Voor wie?

en beleidsadvies waarop de burgemeester

Bij het Advies- en Steunpunt Huiselijk

een besluit neemt om het huisverbod al

Geweld (ASHG) kunnen slachtoffers, plegers,

dan niet te verlengen.

GGD Zaanstreek - Waterland

Maatschappelijke Gezondheidszorg

wie|wat|waarom

33

Waarom?

biedt de mogelijkheid om in een noodsituatie

Naar schatting ligt de omvang van huiselijk

te voorzien in een afkoelingsperiode waarbin-

geweld in onze regio tussen de tussen 6.500

nen de nodige hulpverlening op gang kan

en 8.000 incidenten per jaar. Het is een om-

worden gebracht en escalatie kan worden

vangrijk probleem met ernstige gevolgen

voorkomen. Het huisverbod kan ook worden

voor de betrokkenen en de samenleving. In

opgelegd bij kindermishandeling of een ern-

elk milieu en in elke gemeente in onze regio

stig vermoeden daarvan.

komt huiselijk geweld voor.

Op basis van de Wet Maatschappelijke Onder-

Het huisverbod is bedoeld om huiselijk ge-

steuning hebben de gemeenten deze taak bij

weld verder terug te dringen. De maatregel

de GGD belegd.

Maatschappelijke Gezondheidszorg

Meldpunt overlast en bemoeizorg

Wat is het?

Een sociaal (psychiatrisch) verpleegkundige

Het Centraal meldpunt is gericht op een

of maatschappelijk werker van de GGD doet

vangnet en bemiddeling van zorg aan zorg-

onderzoek naar de aard van de melding,

mijders die niet meer in staat zijn om voor

onderzoekt of betrokkene reeds bekend is

zichzelf te zorgen en/of niet in staat zijn om

bij de hulpverlening en gaat op huisbezoek

zelf op een adequate wijze hulp te vragen

met als doel de betrokkene of gezinnen toe

en/of overlast voor de omgeving veroorzaken

te leiden naar zorg en hulpverlening en de

(ernstige woningvervuiling, geluidsoverlast).

eventuele overlast te doen verminderen.

Meldingen komen onder andere van woning34

bouwverenigingen, politie, uitkeringsinstan-

Voor wie?

ties, zorginstellingen en burgers. De GGD

Een melding kan gedaan worden door veel

brengt de problematiek in kaart en geleid

verschillende instanties (politie, woning-

de betrokken persoon door naar adequate

bouwcorporaties, huisarts, etc.) en richt zich

hulpverlening. Door het uitstekende netwerk

op mensen die woonachtig zijn in de regio

van gemeenten, woningbouwverenigingen,

Zaanstreek-Waterland. Het Vangnet Jeugd is

zorg- en hulporganisaties waarmee de GGD

momenteel alleen nog werkzaam voor jeug-

samenwerkt is het mogelijk om tot een

digen in Zaanstad. De bedoeling is om dit

betere toeleiding tot hulpverlening te

naar de hele regio uit te breiden.

komen. Voor risicogezinnen bestaat daarnaast het Vangnet Jeugd voor Zaanstad.

Waarom?

Het Vangnet Jeugd richt zich op jeugdigen

Bij mensen die overlast veroorzaken of niet

van -9 maanden tot 19 jaar. De bedoeling is

in staat zijn zelf hulp te zoeken is vaak

om deze taak onder het meldpunt overlast

sprake van complexe meervoudige proble-

en bemoeizorg onder te brengen en naar de

matiek, zoals zelfverwaarlozing, chronische

gehele regio uit te breiden.

psychiatrische problematiek, chronische ver-

GGD Zaanstreek - Waterland

dreigende woninguitzettingen, financiële

geeft gemeenten de verantwoordelijkheid

problemen ernstige ouderdomsproblemen

voor de maatschappelijke participatie van

en alle mogelijke combinaties daarvan. De

alle burgers, waar de preventie- en bemoei-

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)

zorgtaken bij ondersteunen.

..................................................................................................................................

Maatschappelijke Gezondheidszorg

wie|wat|waarom

Straathoekwerk en Jeugd Preventie Programma (JPP) slaving,

tacten op straat wordt individuele hulp- en

Wat is het?

dienstverlening verleend aan jongeren die

Straathoekwerk wordt uitgevoerd in Zaan-

problemen hebben op het gebied van huis-

stad en Oostzaan en ingezet ten behoeve

vesting, financiën, dagbesteding, relaties of

van jongeren in de leeftijd tussen de 12 en

verslavingen. Straathoekwerk kan jongeren,

25 jaar. Het werk kenmerkt zich door een

die niet beschikken over een vast verblijf-

‘outreachende’ werkwijze, ofwel jongeren

adres, tijdelijk een postadres verstrekken

worden opgezocht op plekken waar zij zich

zodat zij toch een uitkering, studiefinancie-

ophouden, waaronder de alom bekende

ring e.d. kunnen aanvragen. Jongeren kun-

‘hangplekken’. In Zaanstad opereert Straat-

nen bij het inloopspreekuur terecht op

hoekwerk in dit zogeheten ‘wijkwerk’ vanuit

dinsdag tot en met vrijdag van 12.00 uur tot

de 2e lijn. Straathoekwerk wordt ingescha-

16.00 uur.

keld op het moment dat anderen (bijvoor-

In het werk wordt nauw samengewerkt

beeld politie, jongerenwerk) hebben

met andere organisaties en instellingen,

geconstateerd dat er jongeren in de ‘hang-

zoals gemeente, politie, onderwijs, jeugd-

groepen’ zitten, die zich bezighouden met

hulpverlening, wijkmanagement, welzijns-

risicovol gedrag dan wel waarvan bekend is

organisaties, woningcorporaties en

dat zij problemen hebben. Vanuit die con-

verslavingszorg. Straathoekwerk heeft de

35

Maatschappelijke Gezondheidszorg

ruimte om, waar wenselijk c.q. noodzakelijk,

Het begeleidingstraject is intensiever. Het JPP

initiatieven te nemen en projecten op te

is een landelijk erkende methodiek.

zetten. Recent heeft dit geleid tot de totstandkoming van het ‘tienermoederhuis’

Voor wie?

HOMEZ.

Straathoekwerk wordt uitgevoerd in Zaanstad en Oostzaan en ingezet ten behoeve

Jeugd Preventie Programma (JPP) is een pro-

van jongeren in de leeftijd tussen 12 en 25

gramma voor jongeren, dat onderverdeeld is

jaar.

in JPP en JPP+ en uitgevoerd wordt in Zaan-

JPP is een programma voor jongeren, dat

stad. JPP is bedoeld voor jeugdigen tussen 10

onderverdeeld is in JPP en JPP+ en uitgevoerd

en 18 jaar, JPP+ gaat door tot 23 jaar. Beide be-

wordt in Zaanstad. JPP is bedoeld voor

geleidingstrajecten kennen in principe een

jeugdigen tussen 10 en 18 jaar, JPP+ gaat

duur van 3 maanden. JPP is er op gericht om

door tot 23 jaar.

probleemgedrag (bijvoorbeeld veelvuldig 36

spijbelen, niet of nauwelijks aanspreekbaar

Waarom?

zijn voor ouders) te verminderen en te voor-

Bij jongeren wordt een toenemende

komen dat jeugdigen afglijden naar crimina-

complexe meervoudige problematiek

liteit. Aanmeldingen voor JPP komen vooral

geconstateerd, waaronder schulden en

van Bureau Halt en vanuit het onderwijs.

huisvestingsproblemen.

De doelgroep van JPP+ is van een wat zwaar-

Op basis van de Wet Maatschappelijke

der kaliber. Hier gaat het om jongeren die al

Ondersteuning hebben de gemeenten

hun eerste politiecontacten hebben gehad.

deze taak bij de GGD belegd.

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Maatschappelijke Gezondheidszorg

Projecten

Wat is het?

Team bemoeizorg Zaanstad en Purmerend

2 Monitoring van de doelgroep en voorkomen van terugval.

Het Team Bemoeizorg richt zich op kwetsbare burgers die het contact met de hulp-

Vangnet Jeugd Zaanstad

verlening zijn kwijt geraakt, of nooit hebben

Het Vangnet Jeugd heeft tot doel het inven-

gevonden. Zij helpen bij het accepteren van

tariseren van de problemen, het op gang

ondersteuning van zorg en bij creëren van

brengen van de hulpverlening en het bewa-

een vangnet rondom de cliënt, om reductie

ken van de continuering van de hulpverle-

van ontreddering, vervuiling en/of overlast

ning bij gezinnen met kinderen van 0 tot 19

en om een zo zelfstandig mogelijk leven te

jaar, die onvoldoende bereikt worden door

bereiken.

de JGZ, maar waarbij er ernstige zorgen zijn over de gezondheid en/of ontwikkeling van

Specifieke doelstellingen zijn:

de kinderen en/of de leefomstandigheden

Verbeteren van de toeleiding naar de ge-

van het gezin. In het kader van de aanpak

wenst zorgpartijen, zowel naar GGZ Dijk en

Multiproblem gezinnen wordt een Lokaal

Duin, Brijder Verslavingszorg, de SMD en de

Analyse Team (LAT) opgericht, waarin o.a. het

zorg voor verstandelijk gehandicapten, als

Vangnet jeugd deelneemt. Het Vangnet

naar andere aanbieders van zorg en onder-

Jeugd zal zich ontwikkelen als partner in het

steuning.

LAT. Aan het LAT nemen, naast Vangnet

1 Verbeteren van de afstemming tussen

Jeugd, de gemeente, BJAA, MEE en SMD deel.

de verschillende instellingen c.q. in het

Ook bij de andere regiogemeenten is een

hulpaanbod door middel van een ge-

aanvraag Vangnet Jeugd gedaan. Vanaf

meenschappelijk registratiesysteem.

2010 worden de meldingen Meldpunt Over-

37

Maatschappelijke Gezondheidszorg

last en Bemoeizorg en Vangnet Jeugd

hulpverlening. Doel van het meldpunt

samengevoegd tot één aanvraag.

extreme overlast (en bemoeizorg) is het oplossen en zo mogelijk voorkomen van

Preventieve huisbezoeken voorkoming

overlastsituaties en een zorgkader te

betalingsachterstanden Zaanstad

scheppen voor de betrokken cliënt. Per

In Zaanstad is onder regie van de gemeen-

gemeente worden afspraken gemaakt

ten een ‘Centraal meldpunt voorkoming be-

over het aantal extra cliëntbemiddeling.

talingsachterstanden’ gestart. De

38

woningcorporaties melden huurders met

Voor wie?

een betalingsachterstand van meer dan

Inwoners van de gemeenten Beemster,

twee maanden aan de afdeling Schuldhulp-

Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan,

verlening van de gemeente Zaanstad. Ver-

Purmerend, Waterland, Wormerland,

volgens wordt er een huisbezoek afgelegd

Zaanstad en Zeevang. Vangnet Jeugd en

door een medewerker van de afdeling

preventieve huisbezoeken voorkoming

Schuldhulpverlening samen met een mede-

betalingsachterstanden wordt enkel uitge-

werker van het Meldpunt Overlast en Be-

voerd voor de gemeente Zaanstad. De doel-

moeizorg van de GGD. Afhankelijk van het

groep is afhankelijk van het project.

type hoofdproblematiek wordt de regie van de dienstverlening neergelegd bij de afde-

Waarom?

ling Schuldhulpverlening of bij de GGD.

De GGD voert op verzoek van een individuele gemeente activiteiten op projectbasis uit.

Extra cliëntbemiddeling Meldpunt Overlast en Bemoeizorg regio Zaanstreek-Waterland Het bieden van een vangnet aan zorgmijders die niet meer in staat zijn voor zichzelf te zorgen en overlast veroorzaken (ernstige woningvervuiling, geluidsoverlast). De GGD brengt de problematiek in kaart en geleid de betrokken persoon door naar adequate

GGD Zaanstreek | Waterland

Jeugdgezondheidszorg 0-19

Wat is het? Bij de jeugdgezondheidszorg (JGZ) werken jeugdartsen,

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

jeugdverpleegkundigen, (dokters)assistentes, logopedisten en pedagogen. De jeugdgezondheidszorg van de GGD zet zich in voor het beschermen, bevorderen en bewaken van de gezondheid, groei en ontwikkeling van jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Dit betekent dat de JGZ zich richt op het voorkomen, opsporen en bestrijden van oorzaken die deze groei en ontwikkeling kunnen verstoren. De JGZ adviseert en initieert zorg waar die nodig is en grijpt in waar onvoldoende zorg tot stand komt. De gegevens van alle onderzoeken en begeleidingen worden vastgelegd in het dossier van de jeugdgezondheidszorg, waarin de gegevens staan vanaf de geboorte.

Met ingang van 2010 is er gestart met een digitaal dossier, alleen toegankelijk voor de jeugdgezondheidszorg. Gegevens uit de dossiers worden gedeeld met derden, alleen na toestemming van de ouders.

Alleen als er grote zorgen zijn en het vragen van toestemming het belang van het kind kan schaden kan nagelaten worden toestemming te vragen, dit wordt altijd bij een collega getoetst.

39

Voor wie?

Jeugdgezondheidszorg

Alle jeugdigen van – 9 maanden tot 19 jaar en hun ouders/verzorgers in de regio Zaanstreek-Waterland. Het is voor ouders en jeugdigen altijd mogelijk om vragen te stellen of telefonisch contact te zoeken.

Het bereik van de jeugdgezondheidszorg ligt zeer hoog, in de voorschoolse periode rond de 97%.

Waarom?

De GGD voert de jeugdgezondheidszorg uit met als uitgangspunt het Basistakenpakket, zoals dat door de Rijksoverheid is vastgesteld.

Daarnaast is de aanpak van de JGZ in de Wet Publieke Gezondheid vastgelegd. Het volgen en beoordelen van alle jeugdigen maakt het mogelijk om risico’s vroegtijdig te signaleren en er acties aan te koppelen. Juist het gegeven dat vrijwel alle kinderen worden bereikt,

40

maakt het mogelijk om de zorg in de volle breedte in te zetten waar het nodig is. Soms, en in een toenemend aantal situaties is dat het geval, vraagt het extra inzet en begeleiding, samenwerking met andere instellingen en gezamenlijke acties. Die afstemming is essentieel om er voor te zorgen dat er geen kinderen tussen de wal en het schip vallen.

GGD Zaanstreek - Waterland

Preventief gezondheidsonderzoek (PGO) en Screening Wat is het?

den. De gehoorscreening geeft aan of kin-

Gedurende de hele jeugd vinden regelmatig

deren een aangeboren afwijking aan het

sociaal medische onderzoeken en scree-

gehoor hebben. Hoe eerder dit wordt ont-

nings plaats op een GGD-locatie, school, of

dekt, hoe sneller de behandeling kan begin-

een Centrum voor Jeugd en Gezin. Soms bij

nen. Uit onderzoek blijkt dat vroegtijdig

de ouder thuis. Bij screening gaat het om

met de behandeling beginnen een gunstig

het opsporen van een afwijking, waarvoor

effect heeft op de ontwikkeling van de taal

vroegtijdige behandeling effectief is. Tijdens

en spraak.

de onderzoeken worden adviezen gegeven

Na twee weken worden alle kinderen thuis

en vindt voorlichting plaats over ontwikke-

bezocht en wordt met de ouders gesproken.

ling, veiligheid en opvoeding van het kind.

Tijdens deze huisbezoeken krijgt de verpleegkundige een goed beeld van de ouders,

Voorschoolse periode

de thuissituatie en mogelijke risicosituaties.

Voor aanstaande moeders worden prena-

Het huisbezoek is daarom essentieel als

tale cursussen en voorlichtingen georgani-

start van de jeugdgezondheidszorg.

seerd. Na de geboorte van het kind gaat dat

In totaal zijn er in de leeftijdscategorie tot 4

nog korte tijd door om de overgang van

jaar vijftien contactmomenten, afwisselend

zwanger naar moederschap soepel te laten

bij de verpleegkundige en de arts. Tijdens

verlopen.

deze momenten worden de kinderen ge-

Tussen de 2e en 7e dag van het eerste le-

volgd binnen een breed scala van mogelijke

vensjaar van het kind vindt de hielprik en de

probleemgebieden. Er wordt gekeken naar

gehoorscreening plaats. De hielprik biedt de

groei en ontwikkeling, psychosociale ont-

mogelijkheid om kinderen te testen op een

wikkeling, gezondheid, opvoeding en het

groot aantal erfelijke ziekten, zodat die in

functioneren in het gezin en op het kinder-

een vroeg stadium behandeld kunnen wor-

dagverblijf/peuterspeelzaal.

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

41

Jeugdgezondheidszorg

42

Basisschool

de kinderen met een hoog BMI extra aan-

Bij alle vijfjarigen vindt een onderzoek door

dacht besteed in het kader van voedings-

de jeugdarts plaats. Voorafgaand aan dit

adviezen, beweegprogramma’s of zelfs een

onderzoek gaat de doktersassistente naar

geïntegreerd programma zoals Club Move.

school voor een onderzoek van het gezichts-

Tijdens het onderzoek vraagt de jeugdarts

vermogen en het gehoor. Tijdens het onder-

of verpleegkundige aan de ouder/verzorger

zoek wordt naast de aandacht voor groei

toestemming om de resultaten van het on-

en ontwikkeling, aandacht besteed aan

derzoek met de leerkracht en/of de intern

de sociaal emotionele ontwikkeling, het

begeleider te bespreken. De jeugdverpleeg-

functioneren in het gezin, op school en in

kundige of jeugdarts neemt deel aan het

het derde milieu (de vriendjes en vriendin-

Zorg Advies Team (ZAT) op school, waarin

netjes).

de leerlingen worden besproken die meer

In groep 7 vindt een onderzoek door de

aandacht en zorg nodig hebben. Door deze

jeugdverpleegkundige plaats. De nadruk

directe samenwerking wordt het kind op

van dit onderzoek ligt op groei, gedrag en

school zo optimaal mogelijk begeleid.

opvoeding, omgang met leeftijdsgenoten en het functioneren op school en in het

Voortgezet onderwijs

derde milieu.

Alle leerlingen in klas 2 worden uitgenodigd

Overgewicht is een specifiek aandachts-

voor een onderzoek op school. Dit onderzoek

punt, aangezien het veelvuldig voorkomt.

vindt plaats zonder de ouders. De ouders

Om overgewicht tegen te gaan wordt aan

worden wel op de hoogte gesteld en om

GGD Zaanstreek - Waterland

toestemming voor het nabespreken gevraagd.

naar voren komen. Er kan dan een vervolg-

Juist aan het begin van de puberleeftijd

onderzoek worden afgesproken of een

leven er bij deze jeugdigen veel vragen. Die

verwijzing plaatsvinden, bijvoorbeeld naar

stellen ze niet altijd thuis of aan bekenden.

de huisarts, specialist, Bureau Jeugdzorg,

In deze leeftijdsperiode gaat de ontwikke-

GGZ of andere hulpverlening.

ling van kinderen snel en heftig.

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

Centrum voor Jeugd en Gezin Speciaal onderwijs en speciaal basis-

Het Centrum voor Jeugd en Gezin is een

onderwijs

laagdrempelig en gemakkelijk bereikbare

Voor toelating tot het speciaal onderwijs

voorziening waar ouders/verzorgers en

(SO) en speciaal basisonderwijs (SBO) vindt

kinderen terecht kunnen voor alle vragen

meestal een onderzoek door de jeugdarts

rondom opvoeding en ontwikkeling.

plaats, met name als er onvoldoende medi-

Gemeenten zijn verplicht een CJG in te

sche gegevens van het kind bekend zijn.

richten per 2011, met de bedoeling om:

Wanneer een kind op het S(B)O zit, zal de

• De algemene gezondheid te bevorderen,

jeugdarts het kind eenmaal per 2 jaar (voor

alsmede een optimale opvoeding en een

kinderen tot 8 jaar) of 3 jaar voor een her-

brede ontwikkeling van jeugdigen.

halingsonderzoek uitnodigen.

• Problemen bij gezondheid, ontwikkeling, opgroeien en opvoeden te voorkomen.

Tijdens preventieve onderzoeken, screenings en ZAT-besprekingen kunnen zorgen

• Vroegtijdig effectieve steun of hulp bij (beginnende) problemen in te zetten.

43

Jeugdgezondheidszorg

44

In het CJG vinden de preventieve onderzoeken

zoek/screening worden lichamelijke en psy-

plaats. Vanuit het CJG bestaan verbindingen

chische afwijkingen of ontwikkelingsstoor-

met andere lokale (pedagogische) basis-

nissen in een vroegtijdig stadium

voorzieningen, zoals scholen, kinderdagver-

opgespoord. Vragen over gezondheid wor-

blijven of sportverenigingen.

den beantwoord en gezondheidsadviezen worden gegeven. Juist het brede bereik van

Voor wie?

de onderzoeken maakt het mogelijk om

Alle kinderen en jeugdigen van 0-19 jaar en

preventief waar te nemen wat er speelt,

hun ouders\verzorgers.

welke knelpunten er zijn of welke risico’s zich laten zien en kan vroegtijdig worden in-

Waarom?

Door een preventief gezondheidsonder-

gegrepen en/of bijgestuurd.

GGD Zaanstreek - Waterland

Rijksvaccinatieprogramma

Wat is het?

Voor wie?

Alle kinderen krijgen, in het kader van het

Alle kinderen en jeugdigen.

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

Rijksvaccinatieprogramma (RVP), vaccinaties.

In totaal krijgen kinderen 8 x een vaccinatie

Waarom?

tegen 11 ziekten.

De overheid wil alle kinderen in Nederland

Dit gebeurt vanaf 2 maanden tot het 13e

beschermen tegen gevaarlijke en soms do-

levensjaar. De laatste prik is vrij recent

delijke infectieziekten. Daarom heeft ze in

ingevoerd, namelijk de vaccinatie tegen

1957 het Rijksvaccinatieprogramma inge-

baarmoederhalskanker voor meiden van

steld. Binnen het programma krijgen kinde-

12 jaar. Daarnaast wordt er voor hepatitis B

ren prikken tegen een aantal infectieziekten.

gevaccineerd bij kinderen waarvan een

Bepaalde ziekten, die een bedreiging vormen

ouder uit een land komt waar het risico

voor de gezondheid, worden voorkomen en

groter is om deze ziekte te krijgen.

zo mogelijk uitgeroeid.

..................................................................................................................................

Onderzoek op verzoek

Wat is het?

dan een extra onderzoek aanvragen bij het

School of de ouders/verzorgers zelf kunnen

consultatiebureau, de jeugdarts of jeugd-

vragen hebben over de ontwikkeling, de

verpleegkundige. De jeugdgezondheidszorg

groei of het gedrag van het kind. Zij kunnen

werkt nauw met de scholen samen. Leer-

45

Jeugdgezondheidszorg

krachten of intern begeleiders die zich zorgen

stelt men vast welke hulp voor dit specifieke

maken over de ontwikkeling, groei, moto-

kind nodig is.

riek, zintuigen of gedrag van kinderen kunnen de jeugdarts of jeugdverpleegkundige

Voor wie?

inschakelen. De leerkracht of intern begelei-

Alle kinderen/jeugdigen en hun ouders/ver-

der moet wel vooraf de ouders/verzorgers

zorgers en een ieder die te maken heeft met

op de hoogte stellen. Ook anderen, zoals

kinderen/jeugdigen.

huisartsen, hulpverleners en GGD-medewerkers kunnen om een onderzoek vragen.

Waarom?

Er zijn altijd extra vragen of knelpunten die

46

Voor de jonge kinderen die extra aandacht

nader onderzoek nodig hebben, als vervolg

en zorg behoeven is er in Zaanstreek-Water-

op eerdere onderzoeken of bij zorgen. Deze

land een specifiek samenwerkingsverband

vragen worden in eerste instantie door de

tussen de GGD, Prinsenstichting, Odion, Wa-

jeugdgezondheidszorg beantwoord, zo

terland Ziekenhuis en MEE: VTO-vroeghulp. Er

nodig wordt doorverwezen naar (para)me-

is een VTO-vroeghulpteam voor de regio Wa-

dici of hulpverlening. De jeugdarts kan deze

terland en één voor de regio Zaanstreek. In

verwijzingen zelf doen of via de huisarts.

deze teams worden kinderen besproken en

..................................................................................................................................

Opvoedingsondersteuning

Wat is het?

en Gezin (CJG). Juist deze licht ambulante

De GGD biedt opvoedingsondersteuning aan

vorm van pedagogische begeleiding moet

voor ouders/verzorgers. Deze rol is een es-

er toe leiden dat ouders eerder met vragen

sentieel onderdeel van de Centra voor Jeugd

over de opvoeding en begeleiding van hun

GGD Zaanstreek - Waterland

kinderen bij deskundigen terecht kunnen.

gende vragen. Daarnaast wordt er ook on-

Dit voorkomt extra problemen. Het is de

line advies geboden op de websites

‘frontoffice’ van de CJG’s. De bereikbaarheid

www.opvoedwegwijzer.nl, www.centrum-

en toegankelijk van de CJG’s is belangrijk en

jong.nl en www.positiefopvoeden.nl. Hier

moet zo laagdrempelig mogelijk zijn.

kunnen ouders en professionals een vraag stellen die door de pedagoog van de GGD be-

Ouders (en jeugdigen) kunnen terecht bij de

antwoord wordt. Er worden diverse cursus-

jeugdverpleegkundigen, jeugdarts en op-

sen aangeboden voor ouders en kinderen

voedadviseurs met vragen over gezondheid

op het gebied van sociale vaardigheden,

en ontwikkeling, zowel tijdens een inloop-

omgaan met pubers, opvoeden, echtschei-

spreekuur (zonder afspraak), een opvoed-

ding, de overstap van basisschool naar

spreekuur (met afspraak) of telefonisch op

voortgezet onderwijs of voor kinderen met

werkdagen of 24 uur per dag voor drin-

een beperking.

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

47

Jeugdgezondheidszorg

Voor wie?

volwassenen is een enorm belangrijke en

Ouders, professionals en jongeren zelf kun-

verantwoordelijke taak. Een positieve ma-

nen voor vragen en advies bij de GGD te-

nier van opvoeden helpt om de ontwikke-

recht. Er zijn verschillende mogelijkheden

ling en het zelfvertrouwen van kinderen te

voor ondersteuning. Het aanbod is gratis.

stimuleren. Op basis van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning hebben de ge-

Waarom?

meenten deze taak bij de GGD belegd.

Kinderen laten opgroeien tot zelfstandige

..................................................................................................................................

Zorgcoördinatie 48

Wat is het?

‘Matchpoint’ zullen extra afspraken worden

In het kader van de sluitende zorg voor kind

gemaakt over zorgcoördinatie bij gezamen-

en gezin vanuit het CJG is de regio bezig

lijk gesignaleerde problematiek.

zorgcoördinatie duidelijk te beleggen. De jeugdgezondheidszorg voert de zorgcoördi-

De sluitende aanpak is voor de invulling van

natie al uit binnen de reguliere zorg voor

de ‘backoffice’ van het Centrum voor Jeugd

kinderen en jeugdigen, dat wil zeggen dat

en Gezin (CJG) een essentiële stap. Juist op

de jeugdgezondheidszorg er op toe ziet dat

dit vlak zal het CJG zijn waarde moeten gaan

er voldoende zorg geboden wordt als die

bewijzen: de bundeling van meerdere orga-

zorg nodig is. JGZ zal initiatief nemen en or-

nisaties en het uitwisselen van ervaringen

ganiseren dat er een vervolg komt bij gesig-

en gegevens (wel met toestemming van de

naleerde behoeften. Op deze wijze is de

ouders). Daarvoor zijn de relaties tussen

verantwoordelijkheid voor de zorg altijd be-

jeugdgezondheidszorg en anderen zeer be-

legd. In het kader van de Verwijsindex

langrijk. De deelname aan de Zorg Advies

GGD Zaanstreek - Waterland

Teams op school, de afstemming met

waar die signalen samen komen. Het Cen-

algemeen en schoolmaatschappelijk werk,

trum voor Jeugd en Gezin is onder andere

met Bureau Jeugdzorg, MEE, de politie, leer-

met deze bedoeling ontstaan.

plicht, GGZ, verloskundigen en diëtisten.

Een heel netwerk is nodig om de zorg goed

Waarom?

en sluitend te organiseren.

Het is noodzakelijk dat duidelijk is wie ver-

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

antwoordelijk is voor de hulpverlening voor Voor wie?

kinderen (en hun ouders/verzorgers), zodat

Voor een ieder die extra zorg en aandacht

er niemand uit zicht raakt. Daarnaast

nodig heeft. Vaak worden kinderen gesigna-

hebben kinderen en hun ouders/verzorgers

leerd waarvoor zorg nodig is. Dat vindt plaats

bij problemen recht op een zo goed moge-

tijdens de zwangerschap, peuterspeelzalen,

lijk zorgaanbod, met als uitgangspunt:

kinderdagverblijven, scholen, buurtwerk en

één gezin, één plan.

op straat. Het is belangrijk dat er een plek is 49

..................................................................................................................................

Preventieve logopedie

Wat is het?

doorverwezen naar een logopedisch praktijk.

De GGD verzorgt op scholen in Zaanstreek-

De GGD logopedist geeft daarnaast verschil-

Waterland de logopedische screening voor

lende soorten voorlichting over de spraak-

het basisonderwijs. De logopedist probeert

en taalontwikkeling. Indien daartoe aanlei-

door screening en onderzoek stoornissen

ding bestaat wordt voorlichting ‘open

vroegtijdig op te sporen. Vervolgens wordt

mond, niet zo gezond’ gegeven over de ne-

advies gegeven. Indien nodig blijft een kind

veneffecten van het duimen of vingerzui-

iets langer onder begeleiding, soms wordt

gen, het spenen en de mondademing.

Jeugdgezondheidszorg

50

In het voorjaar van 2010 is gestart met een

kleuters worden gescreend in het schooljaar

onderzoek naar een verschuiving van de lo-

dat ze vijf worden. Alle leerlingen in het ba-

gopedische screening naar een jongere leef-

sisonderwijs met problemen op gebied van

tijd. Door eerder te signaleren dat er

logopedie kunnen worden aangemeld door

problemen zijn met de spraak/taalontwik-

de ouder, de schoolarts of de leerkracht.

keling, is het mogelijk eerder hulp en ondersteuning te bieden en zodoende problemen

Waarom?

in een vroegtijdig stadium te verhelpen. Een

Spraak-, taal- en stemstoornissen kunnen

onderdeel hiervan is het starten van een lo-

de ontwikkeling van een kind belemmeren

gopedisch spreekuur voor ouders. Samen-

en leiden tot psychosociale problemen. Het

werking met de vrijgevestigd logopedisten

logopedisch onderzoek biedt ouders de mo-

is hierbij belangrijk.

gelijkheid om adviezen in te winnen en oefeningen mee te krijgen om zelf hun kin-

Voor wie?

deren te trainen en de spraak/taal van hun

Alle jeugdigen en hun ouders tot 12 jaar. Alle

kind te verbeteren.

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek | Waterland

Jeugdgezondheidszorg

Projecten

Wat is het?

Video Home Training regio Zaan-

vinden plaats op scholen, peuterspeelzalen

streek-Waterland

en kinderdagverblijven. Zij kunnen een the-

Belangrijke momenten in de opvoeding van

mabijeenkomst aanvragen. Het uitgangs-

kinderen worden gefilmd, geselecteerd op

punt bij al deze producten is Triple P, een

van belang zijnde voorbeelden en gezamen-

positief pedagogisch programma, dat een

lijk teruggekeken met de ouders. Op basis

pedagogisch kader biedt voor alle inhoude-

van de Triple P-uitgangspunten wordt er

lijke onderwerpen die in spreekuren, cursus-

aan ouders een alternatief gedrag aange-

sen en bijeenkomsten aan de orde komen.

reikt. Door dit tot maximaal 4 keer te herhalen, leren ouders ander gedrag in de

Coördinatie Centrum voor Jeugd en

interactie met hun kinderen.

Gezin (CJG) Zaanstad, Purmerend, Edam-Volendam, Oostzaan en Wor-

Opvoedondersteuning Zaanstad en

merland

Purmerend

De jeugdgezondheidszorg heeft een cen-

Naast de reguliere opvoedondersteuning

trale rol binnen de CJG’s. Er is een regiobrede

biedt de GGD aan sommige gemeenten ook

pedagogische achterwacht voor vragen en

een extra aanbod op projectbasis. Er wor-

informatie op dit terrein. De continue be-

den diverse cursussen aangeboden voor ou-

reikbaarheid van de CJG’s is via de JGZ geor-

ders en kinderen. De GGD verzorgt in

ganiseerd, zodat niet elk CJG elk uur van de

opdracht van de gemeente Zaanstad the-

dag bemensing behoeft. De folderlijn van

mabijeenkomsten over opvoeden en ge-

de CJG’s is door de JGZ ontwikkeld, in afstem-

zondheid en lezingen over positief

ming met de gemeente Zaanstad. In de

opvoeden voor ouders. De bijeenkomsten

regio wordt deze folderlijn herkenbaar en

51

Jeugdgezondheidszorg

eenduidig ingezet. De coĂśrdinatoren van

het kind en geeft de moeder voldoende

de CJG’s in de regio zijn veelal aangehaakt

ondersteuning om op eigen kracht verder

bij de JGZ juist om er voor te zorgen dat de

te kunnen.

gemeentelijke regierol optimaal is ingebed in een groot deel van de dagelijkse praktijk.

Extra aandacht voor het gebruik van alcohol door jongeren in het

52

VoorZorg Zaanstad en Purmerend

periodieke gezondheidsonderzoek

Jonge vrouwen die zwanger zijn en die

op school Edam-Volendam, Beemster,

in risicovolle omstandigheden verkeren,

Landsmeer en Waterland

zoals geen tot weinig inkomen, slechte

Door leerlingen en ouders te laten zien

huisvesting, alleenstaand, weinig

wat de schade is van het alcoholgebruik

opleiding en een geringe belastbaarheid,

op jonge leeftijd en tot een afspraak te

krijgen een begeleidingstraject vanaf de

komen over niet drinken, voorkomen we

28e week zwangerschap tot 2,5 jaar na

de ontwikkelingsschade aan de hersenen

de bevalling. Dit voorkomt problemen

die door een teveel aan alcohol ontstaat.

en beperkingen in de ontwikkeling van

De invloed van ouders is hierbij essentieel.

GGD Zaanstreek | Waterland

Regionale Aanpak Kindermis-

Informatiezuilen en Skype Zaanstad

handeling (RAAK) en regionale

(in ontwikkeling)

ontwikkeling van de CJG’s regio

In het kader van de laagdrempelige toe-

Zaanstreek-Waterland

gankelijkheid van de informatie binnen de

Een project om de aanpak kindermis-

CJG’s is een projectaanvraag ingediend bij

handeling breed in de regio te verankeren

de provincie voor het ontwikkelen van

op basis van één meldcode. Dit hangt

informatiezuilen en de mogelijkheid om

direct samen met de ontwikkeling van

te skypen.

Jeugdgezondheidszorg

wie|wat|waarom

een gelijke ‘backoffice’ van de CJG in de hele regio.

Voor wie?

Afhankelijk van het project is het gericht op

Integratie CJG en buurtnetwerken

de jeugd van 0-19 jaar en hun ouders woon-

Zaanstad en Purmerend

achtig in de gemeenten Beemster, Edam-

Door een gespecialiseerde jeugdarts deel

Volendam, Landsmeer, Oostzaan,

te laten nemen aan de buurtnetwerken,

Purmerend, Waterland, Wormerland, Zaan-

is het mogelijk om de jongeren die in de

stad en Zeevang.

buurtnetwerken worden gesignaleerd, nader te bekijken aan de hand van het

Waarom?

dossier en eventueel contact op te nemen

De GGD voert op verzoek van een individuele

met derden of school.

gemeente activiteiten op projectbasis uit.

Logopedisch spreekuur Zaanstad Door logopedie vanuit de CJG’s beter bereikbaar te maken, zullen meer mensen gebruik maken van dit aanbod.

Daarmee worden kinderen eerder en op jongere leeftijd gescreend op taal- en spraakproblemen.

53

epidemiologie

54

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Wat is het? Het bestuur van de GGD bestaat uit een Algemeen

Directie en bestuur

Directie en bestuur

Bestuur (AB) met daarin de portefeuillehouders Volksgezondheid van alle negen gemeenten en een Dagelijks Bestuur (DB). In het Algemeen Bestuur zitten afgevaardigden van de gemeenten uit de regio Zaanstreek-Waterland, het werkgebied van de GGD. Het Dagelijks Bestuur bestaat uit een afvaardiging uit het Algemeen Bestuur.

Volgens de gemeenschappelijke regeling zitten in het DB in ieder geval de portefeuillehouders Volksgezondheid van Purmerend en Zaanstad, aangevuld met twee vertegenwoordigers vanuit de overige gemeenten. De directeur van de GGD is bestuurssecretaris.

Voor wie? De taken en bevoegdheden van het bestuur zijn vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling die door alle gemeenten is goedgekeurd. De gemeenschappelijke regeling regelt de samenwerking van de gemeenten en de GGD. Waarom? Het Algemeen Bestuur stelt de kaders waarbinnen de GGD

werkt vast, zoals beleidsplannen. Met het vaststellen van de

begroting van de GGD door het Algemeen Bestuur wordt het financieel kader vastgesteld. Ook wijzigingen in de begroting worden door het Algemeen Bestuur goedgekeurd. Verantwoording wordt afgelegd met de jaarrekening.

55

Directie en bestuur

56

GHOR: Geneeskundige hulpverlening bij

ongevallen en rampen Wat is het?

Voor een goede uitvoering van de coördine-

De GHOR draagt zorg voor de coördinatie van

rende werkzaamheden wordt nauw samen-

de geneeskundige hulpverlening bij rampen

gewerkt met alle geneeskundige diensten

en grootschalige ongevallen, met als doel

binnen de Veiligheidsregio. Deze diensten

mogelijke gezondheidsschade bij (potenti-

bestaan uit:

ële) slachtoffers zoveel mogelijk te voorko-

•

men dan wel te beperken.

• De Ambulancedienst VZA

Sinds 1 januari 2008 is Zaanstreek-Water-

• Meldkamer Ambulancezorg

land een aparte GHOR-regio en is er een

• Huisartsen

eigen Regionaal Geneeskundig Functionaris

• Het Rode Kruis

(RGF) aangesteld. De functie van RGF is ge-

• Ziekenhuizen

koppeld aan de functie van directeur GGD.

• Traumacentra van de VU en AMC

Formeel valt de GHOR onder het bestuur van

• De instellingen binnen de geestelijke ge-

de Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland.

GGD Zaanstreek-Waterland

zondheidszorg

Op basis van een convenant is een groot deel van de operationele en uitvoerende

Sinds de komst van de Veiligheidsregio

werkzaamheden op het terrein van de GHOR

Zaanstreek-Waterland is de GHOR vertegen-

uitbesteed aan de Veiligheidsregio Amster-

woordigd in het multidisciplinaire Veilig-

dam-Amstelland (AA). Het GHOR-bureau AA

heidsbureau en draagt bij aan de

voert deze werkzaamheden uit. De werk-

beleidsmatige voorbereiding op rampen en

zaamheden die het bureau voor de beide

crisis in de Veiligheidsregio.

veiligheidsregio’s uitvoert, worden ieder jaar vastgelegd in een jaarplan. Materieel is de

Voor wie?

GHOR ondergebracht bij de GGD.

De GHOR richt zijn werkzaamheden primair op de hierboven genoemde ketenpartners,

GGD Zaanstreek - Waterland

die ook wel omschreven worden als de

partners (ziekenhuizen, ambulancedien-

‘witte kolom’.

sten, huisartsen, etc.) op elkaar af te stemmen en ervoor te zorgen dat zij

Waarom?

goed opgeleid en geoefend zijn, wordt

De GHOR richt zijn coördinerende werkzaam-

een adequate hulpverlening aan slacht-

heden op de volgende activiteiten:

offers geboden.

• Medische opvang voor gewonden: Door

• Bescherming van de volksgezondheid bij

de taken en activiteiten van de keten-

ongevallen of rampen met een gevaar

Directie en bestuur

wie|wat|waarom

57

voor mens en milieu, om zo (extra) ge-

• Collectieve en psychosociale opvang van

Directie en bestuur

wonden of verergering van het letsel te

de direct en indirect betrokkenen bij een

voorkomen. In dit kader is een belang-

ongeval of ramp. Deze activiteit beoogd

rijke doelstelling het verminderen en zo

de psychosociale gevolgen voor getroffe-

mogelijk opheffen van de negatieve ef-

nen van ongevallen of rampen zoveel

fecten die ontstaan als gevolg van drei-

mogelijk te beperken. Aan deze activiteit

ging en/of uitbraak van pandemieën op

is een aparte paragraaf gewijd.

het gebied van infectieziekten en bioterrorisme. In de planvorming wordt hier al

De activiteiten worden uitgevoerd op basis

rekening mee gehouden door de ontwik-

van de Wet Publieke Gezondheid en de Wet

keling van generieke draaiboeken (bij-

GHOR.

voorbeeld grootschalige uitbraak op het gebied van infectieziekte/pandemie).

58

..................................................................................................................................

PSHOR : Psychosociale hulpverlening na

ongevallen en rampen Wat is het?

verwerkingsstoornissen worden vroegtijdig

Door het bieden van psychosociale hulpver-

onderkend.

lening aan de getroffenen, wordt het herstel van psychisch evenwicht bevorderd. De

Voor wie?

getroffenen krijgen een eerste opvang en

De psychosociale hulpverlening is er ten

krijgen informatie en advies. Getroffenen

eerste voor de direct getroffenen, dus voor

die dringend psychiatrische hulp nodig heb-

de personen die de ramp hebben meege-

ben worden geïdentificeerd en gediagnosti-

maakt. Ten tweede is er hulpverlening voor

ceerd en risicofactoren voor mogelijke

de indirect getroffenen: dit zijn personen

GGD Zaanstreek - Waterland

Directie en bestuur

wie|wat|waarom

die de ramp niet zelf hebben meegemaakt,

meente waar de ramp plaatsvindt. Het 'op-

maar die een relatie hebben met de direct

vangteam PSHOR' neemt de uitvoering van

getroffenen. Te denken valt aan partner, kin-

de psychosociale zorg voor haar rekening en

deren, familie, vrienden, kennissen, buren,

bestaat uit medewerkers van de deelne-

collega's en ooggetuigen.

mende organisaties. Dit zijn: •

GGD Zaanstreek-Waterland

Waarom?

• Slachtofferhulp

Het Kernteam PSHOR (Psychosociale Hulpver-

• Dijk en Duin

lening bij Ongevallen en Rampen) coördi-

• Stichting Maatschappelijke Dienstverle-

neert de psychosociale hulp in opdracht van

ning

de GHOR onder voorzitterschap van GGD

Ook andere organisaties kunnen een uitno-

Zaanstreek-Waterland. De RGF is wel eind-

diging krijgen en ingeschakeld worden om

verantwoordelijk, maar heeft de coördinatie

deel te nemen aan de psychosociale op-

uitbesteed. De leden van het kernteam zijn

vang.

24 uur per dag bereikbaar.

De psychosociale opvang zelf wordt

De aanpak is vastgelegd in de Wet Publieke

meestal verzorgd in een opvanglocatie, die

Gezondheid.

aangewezen wordt door de betreffende ge-

59

Directie en bestuur

GROP (GGD Rampenopvangplan)

60

Wat is het?

Waterland en als ondersteuning aan bij-

Binnen de GGD hebben medewerkers van

voorbeeld gemeenten en scholen.

verschillende afdelingen zitting in het GROPteam (GGD Rampenopvangplan). Wanneer

Waarom?

er een incident of calamiteit is kunnen zij

Niet alle incidenten die plaatsvinden zijn

worden opgeroepen (op basis van kans-

een ramp op het niveau waarop de afdeling

piket) door de directeur of het dienstdoend

Geneeskundige hulpverlening bij ongevallen

MT-lid. Gedacht moet worden aan bijvoor-

en rampen (GHOR) wordt ingezet. Wanneer

beeld grote uitbraken van infectieziektes,

het gaat om kleinschalige incidenten,

familiedrama’s, zedenzaken, kortom

kan de GGD actie ondernemen door het

incidenten waarbij extra inzet van de GGD

GROP-team in te zetten en te zorgen voor

nodig is om een goede ondersteuning en

een adequate ondersteuning en begelei-

begeleiding te kunnen bieden.

ding, ook buiten kantoortijden.

Voor wie?

Voor de burgers van de regio Zaanstreek-

wie|wat|waarom

GGD Zaanstreek - Waterland

Beheer

Beheer

Wat is het?

De afdeling beheer is verantwoordelijk

de GGD te ondersteunen bij de uitvoering

voor de interne bedrijfsvoering van de GGD

van de taken. Dit doet de afdeling Beheer

en daarmee ondersteunend, faciliterend en

door te zorgen voor een goed functionerend

adviserend aan de organisatie(onderdelen).

computernetwerk, de receptie- en balie

De bedrijfsvoering kent de volgende afdelin-

functie te vervullen, het verrichten van no-

gen:

tuleerwerkzaamheden, het beheer van de

• Personeel & organisatie (P&O)

(decentrale) locaties, het verzorgen van de

• Financiën

post, het uitvoering geven aan de salarisad-

• Informatie- & Communicatietechnologie

ministratie, het verzorgen van de financiële

(ICT)

administratie, etc. Anderzijds wordt er door

• Receptie & Secretariaat

de afdeling Beheer beleid geformuleerd op

• Facilitaire zaken

het gebied van personeel, financiën en ICT.

Voor wie?

Daarnaast verzorgt de afdeling Beheer de

De afdeling Beheer is er voor de organisatie

rapportages waarin inzicht wordt gegeven

en de circa 270 medewerkers van de GGD

in de financiële situatie van de GGD met be-

Zaanstreek-Waterland.

trekking tot de reguliere werkzaamheden en het uitvoeren van projecten. Hiertoe wor-

Waarom?

den de begroting, jaarrekening en manage-

Het is noodzakelijk om de afdelingen binnen

ment- en bestuursrapportages opgesteld.

61

Afkortingen Afkortingen

AA

Amsterdam-Amstelland

HIV

Human ImmunodeďŹ ciency Virus

SBO

Speciaal Basisonderwijs

AB

Algemeen bestuur

HKZ

Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector

SMD

Stichting maatschappelijke dienstverlening

AGZ

Algemene Gezondheidszorg

ICT

Informatie- & Communicatietechnologie

SO

Speciaal Onderwijs

ASHG

Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld

JGZ

Jeugdgezondheidszorg

SOA

Seksueel Overdraagbare Aandoening

BJAA

Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam

JPP

Jeugd Preventie Programma

TBC

Tuberculose

BMI

Body Mass Index

LAT

Lokaal Analyse Team

VETC

Voorlichting in Eigen Taal en Cultuur

BOR

Bewegen op recept

LCR

Landelijk CoĂśrdinatie Centrum Reizigersadvisering

VTO

Vroegtijdige opsporing ontwikkelingsstoornissen

CJG

Centrum voor Jeugd en Gezin

MGZ

Maatschappelijke Gezondheidszorg

VZA

Verenigd Ziekenvervoer Amsterdam

CBS

Centraal Bureau voor de Statistiek

PMU

Permanente make-up

VWA

Voedsel- en Warenautoriteit

DB

Dagelijks bestuur

PGO

Preventief gezondheidsonderzoek

VWS

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

EBG

Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering

P&O

Personeel & organisatie

WHO

World Health Organization

GGD

Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst

PSHOR

Psychosociale Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning

GGZ

Geestelijke Gezondheidszorg

RAAK

Regionale Aanpak Kindermishandeling

WPG

Wet Publieke Gezondheid

GHOR

Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen

RGF

Regionaal Geneeskundig Functionaris

ZAT

Zorg Advies Team

RVP

Rijksvaccinatieprogramma

62

GROP GGD Rampenopvangplan

GGD Zaanstreek - Waterland

Afkortingen

wie|wat|waarom

63

Hoofdvestiging:

Gebouw Westhout Vurehout 2 1507 EC Zaandam

ontwerp Studio 4 | Amsterdam

GGD Zaanstreek - Waterland

T 0900 - 2 54 54 54 (€ 0,05 cent p/m.)

Nevenvestiging:

075 - 6 16 30 16

Waterlandhuis Waterlandlaan 65 1441 RS Purmerend T 0900 - 2 54 54 54 (€ 0,05 cent p/m.)

F 0299 - 46 94 28

Kijk voor de overige locaties op www.ggdzw.nl

september 2010 | uitgave GGD Zaanstreek - Waterland

F

GGD Zaanstreek - Waterland

epidemiologie

wie|wat|waarom

65

epidemiologie