Literatuur in de klas 2010 - 2011

2010 – 2011

L i t e ra t u u r i n d e k l a s Leesbevorderingsprojecten van vmbo tot gymnasium De Jonge Jury • De Inktaap • Lees mij! • Leeskr8!

De Boekenweek • Nederland Leest • Bazar • Leesdok Lezenvoordelijst.nl • Literatuurgeschiedenis.nl • Poëzieprojecten Dag van de Literatuur • Dag van het Literatuuronderwijs Onderzoek • Handige websites

Wo o rd v o o ra f In deze brochure vindt u veel ideeën voor uw literatuuronderwijs.

Veel van die ideeën vallen onder de noemer ‘project’. Al deze projecten staan garant voor leesplezier in uw lespraktijk.

Maar het literatuuronderwijs zelf is geen project en verdient een structurele aanpak. Deze brochure bevat veel ideeën die u helpen zo’n aanpak te ontwikkelen. Een overzicht van adressen van culturele instellingen, een lijst met websites en informatie over wetenschappelijk onderzoek naar lezen completeren het geheel.

‘Alles moet geleerd worden, ook lezen,’ wist Heere Heeresma al.

Dat geldt voor technisch lezen, maar evenzeer voor het lezen voor de lol. Aan u de mooie taak om dat te onderwijzen. Wij helpen u graag om daar plezier in te houden.

Gerlien van Dalen Directeur Stichting Lezen

O v e r z i c h t p ro j e c t e n , p e r i o d e e n d o e l g ro e p p r o j ec t n a a m

pe r i o d e

o n d e r w i j s n i ve a u

we b s i t e

pag i n a

1, 2, 3 vmbo-havo-vw0

jongejury.nl

4

leerlingprojecten De Jonge Jury

Lezen en stemmen: augustus t/m februari Slotdag april 2011

De Inktaap

Lezen en stemmen: september t/m februari

Lees mij!

Slotdag maart 2011

4, 5, 6 havo-vwo

inktaap.org

8

Het hele schooljaar

3, 4, 5 havo-vwo

leesmij.nu

10

4, 5 havo-vwo

boekenweek.nl

16

De Boekenweek

16 t/m 26 maart 2011

Nederland Leest

22 oktober t/m

Dag van de Literatuur

17 maart 2011 (tweejaarlijks) 4, 5, 6 havo-vwo

19 november 2010

4 havo-vwo

nederlandleest.nl

17

dagvandeliteratuur.nl

26

Doe Maar Dicht Maar

Slotmanifestatie in mei 2011 Alle klassen vo

doemaardichtmaar.nl

25

vers

Nog niet bekend

versgedicht.nl

25

Alle klassen vo

ondersteunend tijdens de les Bazar

Het hele schooljaar

1, 2, 3, 4 vmbo

bazarweb.nl

18

Leesdok

Het hele schooljaar

Alle klassen vo

leesdok.nl

20

Leeskr8!

Het hele schooljaar

1,2 vmbo

leeskr8.nl

14

Gedichtendag

26 januari 2011

lesmateriaal

Het hele schooljaar

Alle klassen vo

gedichtendag.org

24

Lezenvoordelijst.nl

Het hele schooljaar

4, 5, 6 havo-vwo

lezenvoordelijst.nl

22

Literatuurgeschiedenis.nl

Het hele schooljaar

4, 5, 6 havo-vwo

literatuurgeschiedenis.nl 23

5 en 6 september 2010

6 september iedereen

manuscripta.nl

nascholing Manuscripta Dag van het Literatuuronderwijs

17

dagvanhetliteratuur2 december 2010

docenten

onderwijs.nl

28

Inhoudsopgave

4

De Jonge Jury

8

De Inktaap

10

Lees mij!

14

Leeskr8!

16

Boekenweek

17

Nederland Leest

18

Bazar

20

Leesdok

22

Lezenvoordelijst.nl

23

Literatuurgeschiedenis.nl

24

Poëzieprojecten

26

Dag van de Literatuur

28

Dag van het Literatuuronderwijs

En verder…

29

Onderzoek

30

Handige websites

32

Organisaties

4

D E J O N G E J U RY 1,2,3 VMBO-HAVO-VWO

Jo n g e re n s t e m m e n o p hun favoriete jeugdboek DE JONGE JURY DAT… BEN JIJ!

Met de Jonge Jury kunt u jongeren van twaalf tot en met vijftien jaar enthousiasmeren voor lezen.

Voor de Jonge Jury lezen jongeren tussen half augustus en eind februari

★

naar eigen keuze een aantal jeugdboeken die het jaar ervoor zijn verschenen. Zij brengen een stem uit op hun favoriete titels. Om u en de jongeren Mediatheek-

op weg te helpen, zijn twintig titels door een groep nauw bij het onder-

beheerder

wijs betrokken personen aangemerkt als zogenaamde kerntitels. Dit zijn

W. Meijer van

boeken die veel jongeren zullen aanspreken.

SG De Nieuwe

Iedereen die stemt is automatisch lid van de Jonge Jury. De vijf boeken

Veste in Coevorden: ‘We heb-

met de meeste stemmen vormen de nominaties voor de Prijs van de

ben bewust gekozen met alle

Jonge Jury. De uiteindelijke winnaar wordt bekendgemaakt tijdens de

eerste klassen van vmbo BB

Dag van de Jonge Jury die in april plaatsvindt. Daar kunt u met een aan-

tot gymnasium mee te doen

tal leerlingen bij zijn! De Dag van de Jonge Jury heeft nog meer in petto:

met de Jonge Jury. We pak-

interviews met schrijvers, workshops en spetterende optredens.

ken het schoolbreed op: in onze mediatheek richten we

waarom u de Jonge Jury zou gebruiken

een aparte hoek in, docenten

De Jonge Jury is een eigentijdse, specifiek op jongeren gerichte campagne,

stemmen hun fictieonderwijs

die jongeren laat lezen en spreken over boeken. Er zijn Jonge Jury-pakket-

er op af en we werken

ten te bestellen voor elk onderwijsniveau. De niveau-indeling van de

samen met de openbare

boeken zelf helpt u om leerlingen het juiste boek aan te raden. De Jonge

bibliotheek. We merken echt

Jury sluit goed aan bij een belangrijk doel van het fictieonderwijs in de

dat de Jonge Jury kinderen

onderbouw van het voortgezet onderwijs: het bevorderen van leesplezier.

enthousiasmeert voor lezen.

Het aantal uitleningen van

aanpak in de klas

boeken stijgt én de jongeren

De Jonge Jury is een flexibel project, niet dwingend en het sluit aan bij

blijven lezen.’

de bestaande methodes in het literatuuronderwijs. U kunt het project op verschillende manieren in uw lessen integreren. Uitgangspunt zijn de speciaal daarvoor ontwikkelde Jonge Jurypakketten. Het Jonge Jury-pak-

MEER INFORMATIE Passionate Bulkboek

magazines voor de leerlingen. U kunt de Jonge Jurypakketten bestellen

Postbus 25264

via jongejury.nl. Daarnaast is de website een belangrijk onderdeel van

3001 HG Rotterdam T (010) 276 26 26 F OTO ’ S S J O E R D VA N D E R H U C H T

ket bevat een docentenhandleiding, twee affiches en vijftig Jonge Jury-

Contactpersoon: Maaike Schets www.jongejury.nl Prijs: Jonge Jurypakket S: € 29,Jonge Jurypakket M: € 36,50 Jonge Jurypakket L: € 39,-

het project, waar leerlingen kunnen stemmen, maar ook terecht kunnen voor leestips en waar docenten allerhande informatie kunnen vinden voor de lessen.

5

D E J O N G E J U RY

Prijs van de Jonge Jury voor Francine Oomen De ‘Hoe overleef ik’-serie is razend populair bij jonge lezers. De serie

F OTO ’ S S J O E R D VA N D E R H U C H T

6

heeft inmiddels een hele generatie jongeren tips en adviezen gegeven over onderwerpen als het brugklasbestaan, de puberteit en (vooral) de liefde. Francine Oomen mocht in 2010 de Prijs voor de Jonge Jury voor de vierde keer in ontvangst nemen, na een pauze van drie jaar.

wie wil schrijven moet lezen

Zij vindt het bijzonder en verrassend dat de

Manon Sikkel, winnares van de Jonge Jury Debuutprijs

serie zo vaak in de prijzen mag vallen. Met elke

2010, gaf tijdens de Dag van de Jonge Jury het goede

prijs is ze blijer, vooral omdat het de lezers zelf

voorbeeld aan een afgeladen Fortis Circus Theater.

zijn die haar de prijs gunnen. De Jonge Jury is

Op de vraag hoe je zo’n goed boek schrijft, antwoordde

belangrijk voor die jonge lezers: ‘Als je de smaak

zij: ‘Ik heb héél veel gelezen. Toen ik jong was, las ik

van lezen te pakken hebt, heb je je hele leven

alle jeugdboeken uit de bibliotheek. Als je zo veel leest,

plezier!’

wordt de stap naar schrijven een hele kleine!’

Later licht ze toe dat ze precies om die reden de Jonge Jury lief heeft. ‘De Jonge Jury maakt het makkelijk voor kinderen om aan het lezen te blijven na de basisschool. Ze ontdekken dat er een heleboel mooie boeken zijn die niet kinderachtig zijn. Als ze blijven lezen, zullen ze daarna vanzelf volwassenenliteratuur waarderen.

De Jonge Jury brengt twee werelden bij elkaar.’

7

Naar de Prijs van de Jonge Jury 2011 dingen alle boeken mee

die in 2009 voor het eerst zijn verschenen.

Dit zijn de 20 kerntitels van de Jonge Jury 2011.

D E I N K TA A P 4, 5, 6 HAVO-VWO

F OTO ’ S V I N C E N T Q UA K

8

Jo n g e re n b e o o rd e l e n w i n n a a rs v a n g ro t e l i t e ra i re p r i j z e n DE INKTAAP: LITERAIRE PRIJS VAN JONGEREN

De Inktaap wil jongeren confronteren met de keuze die de jury’s van de drie ‘grote’ literaire prijzen in het Nederlandse taalgebied hebben gemaakt: De Gouden Uil, de AKO Literatuurprijs en de Libris Literatuur Prijs.

Deelnemen aan De Inktaap gebeurt al enige jaren met veel succes in schoolverband. Scholieren uit de tweede fase in Nederland, van de hoogste graad van het secundair onderwijs in Vlaanderen en van havo/vwo en de kweekscholen in Suriname kunnen deelnemen. Door De Inktaap

★

maken jongeren kennis met literatuur voor volwassenen.

waarom u de inktaap zou gebruiken Jos Lanters, leraar Nederlands

Leerlingen komen in aanraking met nieuwe literatuur.

op het Onze Lieve Vrouwelyceum

Door de titels te lezen en te bespreken versterken leer-

in Breda: ‘Jonge lezers voelen zich

lingen hun analytische vermogen en leren zij debatteren.

serieus genomen als ze mogen meelezen en

De website van De Inktaap biedt vele extra’s. Zo kunt u

oordelen in een echte literaire jury. De afgelo-

er tips uitwisselen, actuele informatie vinden zoals recen-

pen jaren is het animo voor De Inktaap op ons

sies, optredens van auteurs en links naar literaire sites.

lyceum enorm toegenomen. Dit jaar hebben

Voor leerlingen is er een forum waar zij uitgebreid kun-

maar liefst 49 leerlingen op basis van vrijwil-

nen discussiëren over de gelezen boeken. Verder zijn er

ligheid meegedaan.

regelmatig leuke wedstrijden met aantrekkelijke prijzen

Ongevraagd hebben we inmiddels de eerste

te vinden. Alle juryleden en hun begeleiders worden uit-

aanmeldingen voor De Inktaap 2010-2011

genodigd op de feestelijke ontmoetingsdag op 1 maart

al binnen!’

2011 in de Singel in Antwerpen met als hoogtepunt de uitreiking van De Inktaap 2011.

aanpak op school Binnen een school wordt een schooljury van zo’n 15 leerlingen gevormd, begeleid door een docent. Iedere deelnemende school ontvangt van elke genomineerde boektitel drie exemplaren. Naast de boeken ontvangt de MEER INFORMATIE

docent een uitgebreide handleiding. Hierin zijn ook kopieerbladen opge-

Passionate Bulkboek

nomen met handige vragen en antwoorden waarmee een analyse en een

Postbus 25264

beoordeling van de boeken kan worden gevormd. De juryleden lezen en

3001 HG Rotterdam

beoordelen de boeken. In een gezamenlijk slotdebat kiezen zij de winnaar.

T (010) 276 26 26

In de handleiding vindt u tips om ook leerlingen die niet in de jury zitten,

Contactpersoon: Silvana Sodde

te betrekken bij De Inktaap, bijvoorbeeld door in de klas een jurylid over

www.inktaap.org Prijs: gratis

een boek te interviewen. Meld u aan voor De Inktaap 2011 via de website inktaap.org.

9

10

LEES MIJ! 3, 4, 5 HAVO-VWO

L i t e ra t u u r o p h e t w e b VAN WOORD NAAR FILM, VAN FILM NAAR WOORD

Lees mij! presenteert literatuur op een manier die aansluit bij de leefwereld van jongeren: via internet en met bewegende beelden.

Lees mij! is een cross-mediale combinatie van een website, een serie filmpjes en literaire activiteiten, gericht op havo/vwo leerlingen tussen de 14 en 17 jaar.

Leesmij.nu is een webplek waar korte filmpjes de bezoeker uitnodigen

★

tot lezen, waar je kunt ontdekken of een boek iets voor jou is. Op de Corine Ber-

website worden op dit moment 36 titels gepresenteerd. De boekenlijst die

ben, docente

ten grondslag ligt aan de site bevat een gevarieerde keuze uit de Neder-

Nederlands

landse literatuur, van De donkere kamer van Damokles tot Een verhaal

aan het Jacob-

uit de stad Damsko. Ieder boek heeft zijn eigen pagina, met filmpje, een

Roelandslyceum te

kleine, levendige samenvatting, auteursachtergronden, geluidsfragmen-

Boxtel: ‘De workshopleider/

ten, een forum en archiefmateriaal. Alles bij elkaar bedoeld om een indruk

filmmaker die vanuit zijn

van het boek te krijgen, de sfeer te proeven en de leerling de vraag te

eigen ervaringswereld spreekt

laten stellen: Is dit boek iets voor mij?

en dingen laat zien, is onge-

Lees mij! wil de overstap zijn van jeugd- naar volwassenliteratuur.

looflijk inspirerend voor de

Een hulpmiddel voor leerlingen die voor het eerst kennismaken met de

leerlingen!

literatuurlijst. Voor docenten een manier om met hun lessen in te haken

Ik ben ervan overtuigd dat

op de literaire activiteiten van Lees mij!.

ze veel zullen leren tijdens de Lees mij!- workshop en

wat u heeft aan lees mij!

dat ze helemaal vol enthou-

De website kan tijdens de literatuurlessen worden getoond. Via bijvoor-

siasme en inspiratie aan de

beeld het digitale bord of in de mediatheek is de site een middel om de

slag gaan!’

leerling op gang te helpen keuzes te maken voor de lijst.

Docenten kunnen van een bepaalde webpagina gebruik maken, bij de behandeling van een specifieke titel. En Lees mij! haakt in op literaire MEER INFORMATIE

activiteiten als de Boekenweek en Nederland Leest. Voor deze campagnes

Viewpoint Productions

richt Lees mij! ieder jaar een pagina in. Hiermee kan een begin worden

Cruquiusweg 111 C1

gemaakt met uitwisseling van gedachten tussen de leerlingen; een hand-

1019 AG Amsterdam T (020) 636 36 78

vat voor de docent om zijn klas op stoom te helpen.

Alle gebruiksmogelijkheden staan overzichtelijk omschreven op de

Contactpersoon: Astrid Willemsteijn

docentenportal: docenten.leesmij.nu. Onder de kopjes ‘Lees mij! in de

www.leesmij.nu

klas’, ‘Lespakket’ en ‘Promotiemateriaal’ is te vinden hoe u als docent

Prijs: gratis

Nederlands of ckv met Lees mij! uw lessen kunt verrijken.

11

12

LEES MIJ!

filmworkshop In samenwerking met het Nederlands Instituut voor Filmeducatie is een Lees mij!-lespakket ontwikkeld. Dit is een serie lessen om jongeren te stimuleren uitdrukking te geven aan hun leeservaringen en deze om te zetten in een persoonlijk beeld. Het pakket kan gratis via de website worden gedownload. Het sluit aan bij de kerndoelen van ckv en NederVoor in de klas of biblio- en

lands.

mediatheek kunt u Lees mij!-

Het is mogelijk onder begeleiding van Lees mij-filmmakers een work-

promotiemateriaal bestellen.

shop te geven en leerlingen zelf een filmpje te laten maken naar aanlei-

Boekenleggers, posters en ansicht-

ding van een favoriet boek. Het materiaal kan worden aangepast aan de

kaarten nodigen uit een kijkje te

situatie in de klas, of worden geïntegreerd in lopende lessen. Resultaten

nemen op de website.

Mail naar: info@leesmij.nu

uit deze lessen worden getoond op de website en kunnen op het Youtube-kanaal van Lees mij! worden geplaatst.

13

huidige titels • Remco Campert – Het leven is vurrukkulluk!

• Hassan Bahara – Een verhaal uit de stad Damsko

• Raoul de Jong – Het leven is verschrikkulluk!

• Theo Thijssen – De gelukkige klas

• W.F. Hermans – De donkere kamer van Damokles

• Jan Wolkers – Brandende Liefde

• Renate Dorrestein – Zonder genade

• Dimitri Verhulst – De helaasheid der dingen

• Niels ’t Hooft – Toiletten

• Harry Mulisch – Twee vrouwen

• Khalid Boudou – Het Schnitzelparadijs

• Herman Koch – Red ons Maria Montanelli

• Willem Elsschot – Een Ontgoocheling

• Clark Accord – Bingo

• Arnon Grunberg – Blauwe maandagen

• H.M. van den Brink – Over het water

• F. Bordewijk – Bint

• Adriaan van Dis – Het beloofde land

• Tom Lanoye – Kartonnen dozen

• Edward van de Vendel – De dagen van de

• Theo Thijssen – Kees de Jongen

bluegrassliefde

• Tommy Wieringa – Joe Speedboot

• Hella S. Haasse – De wegen der verbeelding

• Dirk Ayelt Kooiman – Montyn

• Karel Glastra van Loon – Lisa’s adem

• Nescio – De uitvreter

• J. Slauerhoff – Schuim & As

• Bart Moeyaert – Het is de liefde die we niet begrijpen

• Anne Provoost – Vallen

• Manon Uphoff – Gemis

• Anton Koolhaas – Vanwege een tere huid

• A.F.Th. van der Heijden – Het leven uit een dag

• Marita de Sterck – Wild vlees

• J. Bernlef – Hersenschimmen

• Hella S.Haasse – Oeroeg

• Erwin Mortier – Mijn tweede huid

14

LEESKR8!

1, 2 VMBO

L e e s j i j ? Ja , i k l e e s !

VMBO-LEERLINGEN MET PLEZIER AAN HET LEZEN

Met Leeskr8! laat u leerlingen ontdekken dat ze eigenlijk meer lezen dan ze denken. Lezen hoort vaak niet tot de favoriete tijdsbesteding van vmbo-leerlingen. Daarom is het een uitdaging om vmbo-leerlingen met Leeskr8! te laten ontdekken: • dat ze eigenlijk best veel en vaak lezen; • dat lezen soms moeilijk is; • dat dat helemaal niet erg is; • maar dat lezen wel belangrijk is ‘voor je toekomst’; • en dat het eigenlijk best leuk kan zijn!

Leeskr8! geeft docenten en bibliothecarissen de mogelijkheid om het lezen met plezier van fictie en non-fictie bij vmbo leerlingen in de onderbouw te bevorderen. Maar leesbevordering is een breed begrip. Het gaat bij Leeskr8! om lezen als recreatieve en ontspannende bezigheid; niet alleen van leesboeken, maar ook van informatieve boeken, strips, kranten en tijdschriften.

film en website Het project bestaat uit de Leeskr8!-film Lees jij? Ja ik lees! en de website www.leeskr8.nl. In de film vertellen acht verschillende jongeren wat ze lezen, waarom ze lezen leuk vinden, en vooral wat ze er aan hebben.

De website combineert traditioneel lesgeven met digitale hulpmiddelen en bestaat uit een spel en een lesmodule. Met het spel Lees jij graag? ontdekken leerlingen dat ze eigenlijk best wel veel lezen.

aanpak in de klas Met de digitale lesmodule kunt u zelf lessen samen stellen of bestaande lessen gebruiken. Daarvoor heeft u de beschikking over een lijst van MEER INFORMATIE

meer dan 150 titels, verschillende vragen en antwoordvormen. Met de

Bibliotheek Rotterdam

computer stelt u de vragen die de leerlingen beantwoorden – ook op de

Contactpersoon : Judith Pietersma T 010-2816240 Of via het contactformulier op

F OTO ’ S C A R O L I E N K R I K H A A R

de docentenpagina van

computer. Het schoolbord, het krijtje, het schrift en de pen zijn vervangen door het toetsenbord en het beeldscherm.

In principe zijn er bij de uitvoering van de les geen boeken nodig, maar de les krijgt wel meer karakter als u de boeken ‘echt’ gebruikt.

www.leeskr8.nl

Uw plaatselijke openbare bibliotheek zal u graag van dienst zijn! Er zijn

Prijs DVD € 15,-

ook openbare bibliotheken die u en uw klas een les Leeskr8! kunnen

Prijs gebruik lesmodule: gratis

aanbieden: informeer eens bij uw bibliotheek/afdeling educatie.

15

16

BOEKENWEEK 3, 4, 5 HAVO-VWO BOEKENWEEK VERLEIDT TOT LEZEN

I n s p i ra t i e v o o r b i j z o n d e re l i t e ra t u u r l e s s e n In maart 2011 wordt de 76ste Boekenweek gehouden. De Boekenweek is dankzij het Boekenweekgeschenk, de vele activiteiten in de boekhandel en bibliotheek en de speciaal ontwikkelde lessuggesties een goede aanleiding om jongeren kennis te laten maken met volwasse-

★

nenliteratuur.

Uit reacties van docenten

Tijdens de Boekenweek staat het boek tien dagen

blijkt dat de lessuggesties bij

lang in de spotlight. Tijdens deze periode geven

de Boekenweek goed bruikbaar

boekhandels bij besteding van ten minste € 12,50

materiaal opleveren in de klas:

aan Nederlandstalige boeken het Boekenweek-

‘Met de lessuggesties kan ik meteen het Boeken-

geschenk cadeau*. In allerlei verschillende media

weekgeschenk gebruiken in de les, hoe actueel

wordt veel aandacht besteed aan de Boekenweek.

wil je zijn?!’

Iedereen is ermee bezig. Kortom, een uitgelezen

‘De themalijsten met titels bij de Boekenweek

moment voor u om ook in de klas boeken actueel

helpen mij om zelf materiaal rond het thema te

te maken. Vanaf februari zijn de lessuggesties bij

ontwikkelen voor mijn leerlingen’.

de Boekenweek 2011 weer gratis te downloaden.

hoe u de boekenweek kunt gebruiken De lessuggesties zijn direct te gebruiken in de klas en behandelen boeken die binnen het thema van de Boekenweek passen. Onder het motto curiculum vitae – Geschreven portretten staat het levensverhaal centraal. Ook dit jaar zullen diverse bibliotheken, culturele instellingen en boekhandels literaire activiteiten organiseren die u met uw leerlingen kunt bij bijwonen.

aanpak in de klas Het lesmateriaal bestaat uit verhalen en fragmenten van romans die passen bij het thema van de Boekenweek. Eén van de lessuggesties is geheel gewijd aan het Boekenweekgeschenk dat geschreven wordt door De Boekenweek vindt plaats van woensdag 16 tot en met zaterdag 26 maart 2011.

Kader Abdolah. In de lessen zijn vragen en opdrachten voor leerlingen opgenomen. Daarnaast zullen er op het internet opdrachten en themalijsten te vinden zijn.

* Zolang de voorraad strekt.

NEDERLAND LEEST 4 HAVO-VWO LITERAIRE GESPREKSSTOF DOOR NEDERLAND LEEST

Daag uw leerlingen uit mee t e p ra t e n o v e r De grote zaal Tijdens de campagne Nederland Leest wordt iedereen uitgenodigd met elkaar in discussie te gaan over één bepaald boek. Komend najaar staat De grote zaal van Jacoba van Velde centraal.

De vijfde editie van Nederland Leest vindt plaats van

U kunt met deze landelijke leesbevorderingcampagne meedoen door het boek in de klas te lezen en er met uw leerlingen over te praten.

vrijdag 22 oktober t/m vrijdag

De grote zaal is een bijzonder boek. Het is een vergeten meesterwerk uit

19 november 2010.

de jaren vijftig, dat door de thematiek van de ouderenzorg zeer actueel

★

is. Dit thema raakt iedereen, jong en oud. En dat geldt ook voor de universele thema’s uit het boek, zoals eenzaamheid en dood. Zware kost, Meedoen

maar op een heldere, lichte en verrassend moderne manier verwoord.

met Neder-

U kunt tevens aansluiten bij activiteiten die openbare bibliotheken

land Leest

organiseren, zoals discussiemiddagen. Leden van de openbare biblio-

betekent: uw

theek ontvangen tijdens de campagneperiode een gratis exemplaar*.

leerlingen laten deelnemen aan een nationaal literair

wat u heeft aan nederland leest

debat. Een buitenkans!

U kunt het Nederland Leest-boek bij uw openbare bibliotheek bestellen voor leerlingen van 4-havo en 4-vwo**. Het project maakt het zeer gemak-

MEER INFORMATIE OVER DE BOEKENWEEK EN

kelijk om klassikaal een boek te lezen. Bovendien bevat het lespakket een brochure met lessuggesties.

NEDERLAND LEEST Stichting Collectieve Propaganda

aanpak in de klas

van het Nederlandse Boek (CPNB)

Elk boekenpakket bevat achtergrondinformatie die u helpt bij de behan-

Klantenservice

deling van het boek in de klas. Op de site nederlandleest.nl is een forum

Postbus 10576

waar lezers met elkaar in gesprek gaan.

1001 EN Amsterdam T (020) 626 34 36

manuscripta

Contact: klantenservice@cpnb.nl

Manuscripta is de feestelijke opening van het boekenseizoen, dit jaar op

www.cpnb.nl

zondag 5 en maandag 6 september. Op zondag is iedereen welkom op het

www.nederlandleest.nl www.cpnb.nl

evenement. De maandag is gereserveerd voor mensen uit het boekenvak.

Locatie: Westergasfabriek, Amsterdam | Meer informatie: www.manuscripta.nl

www.boekenweek.nl (vanaf februari 2011 online) Prijs lessuggesties: gratis

* Betalende leden van 18 jaar en ouder en zolang de voorraad strekt. ** Onderwijspakketten konden tot mei 2009 worden besteld bij deelnemende openbare bibliotheken.

17

BA Z A R

18

1, 2, 3, 4 VMBO

★

Bazar vernieuwd Onlangs werd een aantal Bazarprojecten uit de onderbouw vernieuwd. Doe Maar Dicht

Maar, Strips in de klas, Tijdschriften in de klas en Bibliospel zijn stevig onderhanden genomen. Reden van deze vernieuwing? Een aantal zaken was niet meer up-to-date, klopte niet met de actualiteit. Daarnaast waren er signalen dat niet alle onderdelen even goed aansloten bij de doelgroep.

De genoemde projecten zijn dan ook toegankelijker gemaakt voor leerlingen met een geringe leesvaardigheid en een geringe spanningsboog. Deze vernieuwde projecten zullen in schooljaar

F OTO ’ S C E D - G R O E P

2010-2011 beschikbaar zijn voor alle gebruikers.

Maak van uw vmbo-leerlingen enthousiaste lezers BAZAR STIMULEERT DOOR ZELF TE BELEVEN

Met Bazar lezen leerlingen jeugdboeken en strips in de klas, werken ze met kranten en tijdschriften of krijgen ze bezoek van een schrijver.

Bazar brengt leerlingen in de mediatheek, de bibliotheek en zelfs in het theater of de bioscoop.

Met Bazar wordt leesbevordering een vast onderdeel van het onderwijs; het vormt een programma, het is geen incidenteel project. Bazar bevat projecten voor alle vier de leerjaren van het vmbo. Per leerjaar stelt u zelf de gewenste mix samen. Bazar biedt een veelomvattend pakket met activiteiten rond fictie en non-fictie die aansluiten bij de lessen Nederlands.

Bij een aantal projecten zijn ook andere vakken betrokken, zoals ckv, maatschappijleer en handvaardigheid.

waarom bazar gebruiken?

Docenten ervaren het werken met Bazar als een aangename afwisseling en verrijking van hun lesmethode. Bovendien sluit de pragmatische aanpak van Bazar goed aan bij vmbo-leerlingen. Met de invoering van de referentieniveaus taal en rekenen is daar een argument bijgekomen.

Wilt u dat leerlingen de referentieniveaus halen, dan is een leesbevorderingsprogramma een absolute aanrader. Als leerlingen veel lezen, als ze ‘kilometers maken’, dan heeft dat positieve gevolgen voor hun taalvaardigheid en komen de referentieniveaus dus binnen bereik.

MEER INFORMATIE CED-Groep

Onderzoek in opdracht van Stichting Lezen naar leesbevorderingsprojec-

Postbus 8639

ten heeft aangetoond dat het gebruik van Bazar een positief effect heeft

3009 AP Rotterdam

op de leesattitude van leerlingen. Bazar vormt een zinvolle en inspireren-

T (010) 407 15 99

de toevoeging aan uw eigen lessen.

Contactpersoon: Ed Olijkan www.bazarweb.nl

aanpak in de klas

Prijs: rekenvoorbeeld voor

Gemiddeld werken de leerlingen 1 tot 2 uur in de week aan één Bazar-

een klas van 25 leerlingen

project, dat meestal een paar weken in beslag neemt. U beslist zelf welke

Algemene handleiding: € 30,-

projecten u wilt opnemen en hoeveel. Bazar maakt dat uw leerlingen

25 werkschriften met drie projecten

slagvaardig bezig zijn door boeken, kranten en tijdschriften te lezen of

(€ 9,50 per stuk): € 237,50

een verhaal te schrijven. Een veelgebruikt project is Bibliospel, waarbij

Handleidingen bij projecten: gratis

u met uw leerlingen de bibliotheek bezoekt. Leerlingen leren hoe ze

downloaden van www.bazarweb.nl

informatie kunnen opzoeken én vinden. Ondersteuning om Bazar in uw

Totaal: € 267,50 (dit komt neer op € 10,70 per leerling)

lessen in te voeren, ontvangt u via handleidingen en tips op de website.

De CED-Groep verzorgt ondersteunende workshops voor docenten.

19

20

LEESDOK ALLE KLASSEN VO

L e e s o n t w i k ke l i n g i n b e e l d VOORUITGANG LEERLINGEN ZICHTBAAR MET LEESDOK

Leesdok biedt een doorlopende leerlijn voor lezen, waarbij zowel aandacht is voor leesvaardigheid als voor belevend lezen en leesattitude. De leerling bouwt een leesportfolio op (Mijn leesdok), waarbij het ontwikkelen van leesplezier en het maken van leeskilometers (op het goede niveau) voorop staan. Leesdok kan zowel in de onderbouw als in de bovenbouw worden ingezet.

★

van koper naar platina Leerlingen

Een van de motiverende aspecten van Leesdok is dat leerlingen grip

die met

krijgen op hun leesontwikkeling en dat vooruitgang zichtbaar wordt.

Leesdok

Leesdok onderscheidt verschillende niveaus, aangeduid aan de hand

werkten:

van metalen, op basis van de niveaubeschrijvingen van de expertgroep

‘Eerst las ik één

doorlopende leerlijnen taal en rekenen. Daarbij zijn ook tussenniveaus

boek per maand, nu denk ik

aangebracht, omdat de stappen tussen de niveaus vrij groot zijn.

wel vijfentwintig per jaar.’

Voor elk niveau is er een niveaukaart, waarop voor leerlingen beschreven

‘Ik snap nu beter wat ik lees.’

staat wat er van hen wordt verwacht op dit niveau. Het gaat daarbij zowel

‘Mijn doel is het platina

om leeshouding en gedrag als om kennis en vaardigheden (zoals kennis

niveau, daar werk ik naar

van genres en tekstsoorten of het gebruik van leesstrategieën). Voor de

toe.’

hogere niveaus is ook gekeken naar Het oog van de meester van Theo Witte (2008) en de niveaus van literaire ontwikkeling die hij onderscheidt.

woordenkaart en boekenkaart Woordenschat is een belangrijke component van Leesdok. Per niveau zijn zestig voorbeeldwoorden onderscheiden op de woordenkaart. De leerMEER INFORMATIE

lingen vullen die kaart aan door per gelezen boek tenminste vier gelezen

CED-Groep

woorden met hun betekenis te noteren. Daarnaast is er per niveau de

Postbus 8639

boekenkaart met voorbeeldboektitels van dat niveau. Een boekenlijst

3009 AP Rotterdam

met meer titels hoort hierbij. Op de boekenlijst vinden de leerlingen ver-

T (010) 407 15 99

wijzingen naar websites waar ze méér boekentips en informatie over de

Contactpersoon:

boeken kunnen vinden. De leerlingen noteren op de boekenkaart welke

Marianne Molendijk www.leesdok.nl

Prijs:

boeken ze lezen. Op elk niveau wordt een minimum aantal boeken gelezen.

Per boek maken de leerlingen een korte verwerkingsopdracht.

aanpak in de klas

de materialen zijn te verkrijgen

Leesdok werkt het beste in combinatie met het inroosteren van een vast

in combinatie met een training

leesuur per week. Voor dit uur heeft de CED-Groep een format ontwikkeld.

21

22

L E Z E N VO O R D E L I J S T. N L 4, 5, 6 HAVO-VWO KRACHTIGE IMPULS AAN LITERATUURONDERWIJS

★

Docenten reageren enthousiast op de catalo-

gus: ‘Een gevolg van het werken met compe-

Het juiste boek op het juiste moment

tentieniveaus is dat de leer-

De belangrijkste succesfactor voor de literaire ontwikkeling is het

ling veel meer eigenaar is

lezen van het juiste boek op het juiste moment met een passende

van zijn leerproces. Ze doen

verwerkingsopdracht. Veel leerlingen lopen echter het juiste boek

het niet voor mij, maar voor

mis en maken opdrachten waar ze weinig van leren.

zichzelf. Sinds ik op deze

Lezenvoordelijst.nl biedt uitkomst. De website ondersteunt leer-

manier werk, heb ik het niet

lingen en docenten bij de keuze en verwerking van boeken.

meer meegemaakt dat leerlingen met smoesjes komen

waarom u lezenvoordelijst.nl zou gebruiken

waarom ze iets niet hebben

Op basis van een veldraadpleging van bijna duizend docenten is een

gedaan. In plaats daarvan

catalogus samengesteld van 200 boeken die zijn ingedeeld naar zes

krijg ik veel meer hulpvragen:

leesniveaus: van zwakke lezers in havo 4 tot en met de groep excellente

leerlingen vertellen eerlijk

lezers in gymnasium 6. Door met uw leerlingen te spreken over hun eigen

waar ze tegenaan lopen en

leesniveau, en door hen aan de hand van deze lijst te laten kiezen, weten

willen daarbij geholpen

uw leerlingen waar ze staan en kunt u bepalen naar welk niveau u wilt

worden.’

toewerken.

aanpak in de klas Kennis van leesniveaus zal uw leesonderwijs verbeteren. In de toekomst zal de website worden uitgebreid met informatie, opdrachten en uitwerkingen voor leerlingen en docenten. Om de bezoekers van de site alvast een indruk te geven van wat ze kunnen verwachten, zijn er bij drie boeken voorbeelden gegeven van pagina’s met informatie voor leerlingen en docenten en met pagina’s met opdrachten.

L I T E R AT U U R G E S C H I E D E N I S. N L 4, 5, 6 HAVO-VWO DOCENT MAAKT ZELF SELECTIE

Schat aan informatie Internet biedt veel mogelijkheden om de literatuurgeschiedenis tot leven te wekken. Literatuurgeschiedenis.nl is daarvoor het bewijs.

waarom u literatuurgeschiedenis.nl zou gebruiken In zeventig hoofdstukken wordt de geschiedenis van de Nederlandse literatuur tot op heden verteld – van ‘Hebban olla vogala’ tot Tirza – aangevuld met pagina’s over afzonderlijke teksten, schrijvers en thema’s en voorzien van diverse extra’s. Een literatuurgeschiedenis kan niet zonder schrijvers en teksten. Om te voorkomen dat de namen voor de leerling slechts nietszeggende namen blijven, is een aantal tekstpagina’s samengesteld met daarin de korte inhoud van de tekst, een tekstfragment met vertaling (en een aantal keer een geluidsfragment) en een korte toelichting.

aanpak in de klas Met behulp van het didactisch filter kan een docent voor zijn klassen een selectie maken uit het aanbod, voorzien van vragen en opdrachten.

De leerlingen werken deze opdrachten uit op de computer, en de docent voorziet ze van commentaar.

23

24

POËZIEPROJECTEN ALLE KLASSEN VO BLAUW PAARD BIEDT UITKOMST

Poëzie verrijkt de literatuurles. Wie structureel aandacht wil besteden aan poëzie kan op lezen.nl en op slo.nl de poëzieleerlijn Ga met een blauw paard dwars door de hoogste bergen gratis downloaden.

Het is een mooi instrument voor een ieder die werk wil maken van poëzieonderwijs.

Poëzie leent zich goed voor een projectmatige aanpak. In onderstaand schema vindt u diverse projecten en organisaties, uitgesplitst naar leeftijdscategorie. U ziet: er is voldoende aanbod. Contactgegevens vindt u achterin deze brochure. Een korte beschrijving van enkele projecten treft u hieronder aan.

Doe Maar Dicht Maar Deze dichtwedstrijd nodigt jongeren van 12 tot 19 jaar uit gedichten in te sturen, bijvoorbeeld via de website. Een vakjury en een jongerenjury beoordelen de inzendingen en kiezen de winnaars. Dit jaar waren er maar liefst 4000 inzendingen! De tien beste dichters dragen hun werk

organisatie

12-16 jaar vmbo

12-15 jaar havo/vwo

15-18 jaar 2e fase

Poetry International en Stichting Lezen Vlaanderen

Gedichtendag

Poëziepaleis

Doe Maar Dicht Maar

Poëziepaleis i.s.m.

Comité 4 en 5 mei School der Poëzie

Dichter bij 4 mei Boekvrienden Dichters Centraal Landkoffers PoëzieRevue PoëzieClip Amsterdam, die grote stad Babel

Babel Revisited

vers Freestyle, de LeesClub il Luster i.s.m. Bisk

Een jas van woorden Dicht/Vorm

Po ë z i e i n d e d o o rg a a n d e l e e s l i j n

voor tijdens het jaarlijkse poëziefestival van Doe Maar Dicht Maar in Groningen in het voorjaar. Die dag staat helemaal in het teken van dichten, met workshops, activiteiten en presentaties. De honderd mooiste gedichten worden bovendien opgenomen in de gedichtenbundel die elk jaar wordt uitgegeven. Op de website vinden docenten gratis lesmateriaal over het leren schrijven van gedichten. De leerdoelen van de poëziewedstrijd sluiten aan bij de lessen Nederlands en ckv.

vers De VSB-Poëzieprijs is de belangrijkste poëzieprijs van het Nederlandse taalgebied. Vijf dichtbundels worden genomineerd. School der Poëzie ontwikkelt rond de VSB-Poëzieprijs verschillende educatieprojecten, onder andere voor het voortgezet onderwijs. In de lessen wordt gebruikgemaakt van een werkbundel met korte biografieën van de genomineerde dichters, een selectie gedichten en het juryrapport. Ook kan er een gastdocent van School der Poëzie langskomen die leerlingen gedichten laat schrijven. Deze gedichten kunnen meedoen met de poëziewedstrijd van v e r s. De leerlingen presenteren hun gedichten vervolgens in een theater in de buurt van de school. Een professionele jury selecteert in

F OTO ’ S BA R A K O S E R OV I T Z

deze voorronde vier winnaars die met de hele klas naar de slotmanifestatie van v e r s in Amsterdam gaan. Docenten kunnen ook de gratis lesbrief downloaden via de website en leerlingen via een open inzending laten deelnemen aan de poëziewedstrijd van v e r s.

gedichtendag Gedichtendag is hét poëziefeest van Nederland en Vlaanderen. Op de laatste donderdag van januari staat de poëzie een dag lang in het zonnetje. Een belangrijk onderdeel van Gedichtendag zijn de activiteiten die door heel Nederland en Vlaanderen worden georganiseerd door scholen, bibliotheken, culturele instellingen en particulieren. Voor scholen in het basis- en het voortgezet of secundair onderwijs worden digitale lessuggesties ontwikkeld. De suggesties zijn erop gericht leerlingen enthou-

MEER INFORMATIE www.doemaardichtmaar.nl www.versgedicht.nl www.schoolderpoezie.nl www.gedichtendag.org www.illuster.nl

siast te maken voor poëzie. Ze zijn samengesteld rond het thema van Gedichtendag 2011. Via de website kunt u het lesmateriaal gratis downloaden.

25

26

DAG VA N D E L I T E R AT U U R 4, 5, 6 HAVO-VWO

F OTO M Y L O U O O R D

27

Bijzonder evenement en symposium De tweejaarlijkse Dag van de Literatuur is een groots literair evenement voor scholieren uit de tweede fase. Op dit inmiddels befaamde festival maken zo’n dertig Nederlandstalige schrijvers en een groot aantal cabaretiers, filmsterren en artiesten hun opwachting. Zij presenteren zich via voorleessessies, interviews en talkshows. Daarnaast vinden er ckv-activiteiten plaats, zoals het vertonen van verfilmde literatuur, kleinkunstoptredens, exposities en toneel. Door het festivalkarakter en de diversiMEER INFORMATIE

teit van het programma leren jongeren een eigen keuze te maken uit het

Passionate Bulkboek

grote boekenaanbod. Daarbij speelt het directe contact met auteurs een

Postbus 25264

belangrijke rol. Bovendien speelt het evenement in op lezen als sociale

3001 HG Rotterdam

activiteit: lezen kun je samen doen. De succesvolle en beproefde programma-

T (010) 276 26 26

formule wordt elke aflevering aangepast om bij nieuwe ontwikkelingen in

Contactpersoon: Sunja Boegschoten

F OTO F R E D E R N S T

www.dagvandeliteratuur.nl info@dagvandeliteratuur.nl Prijs: € 17,50

zowel de jongerencultuur als het literatuuronderwijs aan te sluiten.

Kaarten voor de Dag van de Literatuur kunt u bestellen via dagvandeliteratuur.nl.

Datum en locatie: 17 maart 2011 in de Doelen te Rotterdam.

DAG VAN HET LITERATUURONDERWIJS DOCENTEN VO EN VAKDIDACTICI

F OTO ’ S M Y L O U O O R D

28

De Dag van het Literatuuronderwijs is een tweejaarlijks symposium voor allen die zich bezighouden met literatuureducatie, vooral voor docenten Nederlands, docenten moderne vreemde talen en professioneel geïnteresseerden. Het doel is gerichte (praktische) informatie aan te reiken en uitwisseling met vakgenoten en collega’s.

MEER INFORMATIE

Het vakgebied is sterk in beweging. Voor leerkrachten is het, mede door

Passionate Bulkboek

de hoge werkdruk, ondoenlijk om op eigen kracht van alle ontwikkelingen

Postbus 25264

op de hoogte te blijven. In het aantrekkelijke en inspirerende programma

3001 HG Rotterdam

komen actuele onderwerpen die in het (literatuur)onderwijs spelen aan

T (010) 276 26 26

de orde. Een groot aantal schrijvers werkt mee aan de lezingen en work-

Contactpersoon: Paula Schneider

shops.

www.dagvanhetliteratuur-

Na afloop van de Dag van het Literatuuronderwijs worden een nascholings-

onderwijs.nl

certificaat en het Handboek Literatuuronderwijs 2011-2012 toegestuurd.

Prijs: € 149,-

Datum en locatie: 2 december 2010 in de Doelen te Rotterdam. schrijven...

Write Now! is een schrijfwedstrijd voor jongeren tussen de 15 en 24 jaar oud. Passionate Bulkboek organiseert de wedstrijd in 2011 voor de elfde keer.

Nieuw zijn de gratis les- en promotiepakketten, die vanaf oktober 2010 worden verstuurd aan scholen en bibliotheken die zich daarvoor hebben ingeschreven. U kunt zich tot 1 november gratis inschrijven voor een pakket via de website writenow.nu. Het lespakket bestaat uit een affiche, 50 flyers en een lesbrief. Het promotiepakket bestaat uit een affiche en 50 flyers.

De lesbrief is opgesteld door docenten Nederlands en kunt u gebruiken in de lessen Nederlands en ckv.

ONDERZOEK

Om op de hoogte te blijven van onderzoek op het gebied van lezen, leesbevordering en literatuur in het onderwijs, kunt u de website van Stichting Lezen raadplegen. In onderstaand overzicht een korte samenvatting van enkele onderzoeken die u daar (of elders) als pdf kunt downloaden. Bestellen kan soms ook.

wat maakt een studietekst geschikt voor vmbo-leerlingen? (jentine land) Uit de resultaten van dit experimenteel onderzoek bij vmbo-leerlingen blijkt dat leerlingen een informatieve leertekst met structuurmarkeringen beter begrijpen dan leerteksten zonder structuurmarkeringen. Ook blijkt dat vmbo-leerlingen een motiverende leestaak wel meer waarderen, maar dat ze daardoor een tekst niet beter begrijpen dan wanneer ze met een minder motiverende leestaak de leertekst lezen.

Deze publicatie is te bestellen bij uitgeverij Eburon: www.eburon.nl/zwakke_lezers_sterke_teksten

positie jeugdliteratuur in het vo (duo market research en stichting lezen) In dit onderzoek is gekeken welke plaats jeugdliteratuur inneemt in de methode Nederlands, hoeveel tijd docenten besteden aan jeugdliteratuur en hoe deze tijd wordt ingevuld. Het onderzoeksrapport is te downloaden op de site van Stichting Lezen: www.lezen.nl Het onderzoek stond aan de basis van de Didaktief special ‘Jeugdliteratuur in het VO’ (juni 2010) die vol staat met praktische invullingen.

Ook te downloaden op www.lezen.nl, en op www.didaktief.nl.

het oog van de meester. (theo witte) Dit uitgebreide onderzoek naar de literaire ontwikkeling van leerlingen in de bovenbouw van havo en vwo bevat vele zinvolle aanbevelingen voor het literatuuronderwijs.

Het proefschrift is uitgegeven in de Stichting Lezen Reeks van uitgeverij Nieuwsgierig? Bezoek ook eens Eburon: www.eburon.nl/het_oog_van_de_meester HTNO, een doorzoekbare verzameling samenvattingen van onderzoeken Het onderzoek geldt als de basis voor vele vernieuwingen in het literatuurnaar het onderwijs Nederlands. onderwijs en voor het project lezenvoordelijst.nl (p. 22). U kunt op die Kijk onder ‘onderzoeksbeschrijvingen’ website overigens een samenvatting downloaden van het vuistdikke op www.literatuuronderwijs.nl. proefschrift.

29

30

HANDIGE WEBSITES

Voor in de les, als tip aan jongeren in de mediatheek of bibliotheek of voor uzelf om op de hoogte te blijven: vijf tips voor websites vol literatuur!

boekenzoeker.org De Boekenzoeker is een zoekmachine waar kinderen en jongeren tussen de 8 en 18 jaar tips krijgen voor een goed boek. Een groep deskundigen stelde de inhoud samen en wil jonge lezers laten kennismaken met boeken die ze zelf niet snel zouden ontdekken. Daarom zijn niet alle jeugdboeken opgenomen. Jongeren kunnen zich aanmelden waarna ze een meer persoonlijk leesadvies krijgen en prijzen kunnen winnen.

31

leesplein.nl Leesplein is een belangrijk verzamelpunt op internet voor leesbevordering voor kinderen en jongeren van 0 tot 16 jaar. De website is ontwikkeld in opdracht van de Stichting Bibliotheek.nl en bevat veel informatie over jeugdboeken en vele leestips waarbij de inhoud van een boek kort wordt weergegeven.

literatuurplein.nl Uitgebreide website over literatuur met onder andere literair nieuws, recensies, forum en een literaire agenda. De site richt zich op lezers die op zoek zijn naar informatie of die op de hoogte willen blijven van ontwikkelingen.

dbnl.org De website van de digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren bevat duizenden gedigitaliseerde werken uit de middeleeuwen tot nu.

U vindt er literaire teksten, taalkundige werken en vele teksten over de cultuurgeschiedenis van Vlaanderen en Nederland. Verder staan er op de site talloze foto’s, illustraties, brieven, video’s en geluidsfragmenten.

Voor docenten én leerlingen is het een zeer uitgebreide, informatieve digitale bron over literatuur.

literatuuronderwijs.org Een startpagina binnen taalunieversum.org met onderzoeksbeschrijvingen, samenvattingen van artikelen uit vaktijdschriften, projecten, nieuws, links en een agenda over literatuuronderwijs. Ook is er de publicatie Literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen te downloaden, die een overzicht geeft van wat bekend is over literatuuronderwijs in het Nederlandse taalgebied.

32

O R G A N I S AT I E S

Passionate Bulkboek

Doe Maar Dicht Maar

Postbus 25264

Postbus 41015

3001 hg Rotterdam

9701 ca Groningen

T (010) 276 26 26

T (050) 313 84 33

www.passionatebulkboek.nl

www.doemaardichtmaar.nl

Stichting Collectieve Propaganda

Stichting Poetry International

van het Nederlandse Boek (cpnb)

Eendrachtsplein 4

Klantenservice

3012 la Rotterdam

Postbus 10576

T (010) 282 27 77

1001 en Amsterdam

www.poetry.nl

T (020) 626 34 36 www.cpnb.nl

School der Poëzie Postbus 11755

CED-Groep

1001 gt Amsterdam

Postbus 8639

T (020) 330 78 17

3009 ap Rotterdam

www.schoolderpoezie.nl

T (010) 407 15 99 www.bazarweb.nl

Stichting Schrijvers School Samenleving (sss)

Viewpoint Productions

Huddestraat 7

Cruquiusweg 111 c1

1018 hb Amsterdam

1019 ag Amsterdam

T (020) 623 49 23

T (020) 636 36 78

www.sss.nl

www.leesmij.nu Stichting Bibliotheek.nl Nederlandse Taalunie

Postbus 16146

Postbus 10595

2500 bc Den Haag

2501 hn Den Haag

T (070) 309 01 00

T (070) 346 95 48

www.bibliotheek.nl

www.taalunieversum.org il Luster Nederlands Instituut

Schoutenstraat 4 bis

voor Filmeducatie (nif)

3512 gb Utrecht

onderdeel van eye

T (030) 240 07 68

Postbus 805

www.illuster.nl

3500 av Utrecht T (030) 236 12 12 www.filmeducatie.nl

Colofon Deze brochure is een uitgave van Stichting Lezen Oxford House Nieuwezijds Voorburgwal 328 g 1012 rw Amsterdam

redactie Daan Beeke vormgeving Ramona Dales, Lijn 1, Haarlem fotografie Sven van Baarle, Fred Ernst, Sjoerd van der Hucht, Carolien Krikhaar, Mylou Oord, Barak Oserovitz, Vincent Quak druk Spinhex & Industrie, Amsterdam

© mei 2010 Stichting Lezen