ISSO pub 79 2015

publicatie

K E N N I S I N S T I T U U T V O O R D E I N S TA L L AT I E S E C TO R

79

INSPECTIE EN ONDERHOUD VAN NOODVERLICHTINGSINSTALLATIES

herziene versie 2015

ISSO

Kennisinstituut voor de Installatiesector

Kruisplein 25 3014 DB Rotterdam Postbus 577 3000 AN Rotterdam Tel. 010 20 65 969 Fax 010 21 30 384 E-mail: isso@isso.nl

ISSO houdt zich bezig met het identificeren van kennisvragen binnen de installatiesector, het ontsluiten en toegankelijk maken van deze kennis in de vorm van praktische ISSO-publicaties en het bevorderen van het gebruiken van ISSO-publicaties als normstellende richtlijnen.

De in ISSO deelnemende organisaties zijn: NLingenieurs: Organisatie van advies- en ingenieursbureaus PIT: Stichting Promotie Installatietechniek TVVL: Nederlandse Technische Vereniging voor Installaties in Gebouwen UNETO-VNI: Ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel De werkzaamheden van de publicatie uit 2010 werden begeleid door de Raad van Begeleiding, welke toen als volgt was samengesteld: De heer ir. R.D. van Bergen De heer W.J.H. Scheffer De heer ing. H. Besselink De heer ir. J. Schonewille Mevrouw dr.ir. P.M. Bluyssen De heer ing. R. Steine De heer ing. W.F.G. Hooijkaas De heer ir. P.A.L. Stoelinga De heer H.M.A. Janssen Groesbeek De heer ing. A.A.L. Traversari MBA De heer ir. P.H.H. Leijendeckers prof. em.

De heer ir. E.J. Wagenaar De heer ir. W. Plokker De heer ir. T.M.E. Zaal De heer ir. W.G. Ram De heer prof. ir. W. Zeiler De realisatie van de ISSO-publicatie 79 (versie 2010) werd verzorgd door de ISSO-kontaktgroep 96 die als volgt was samengesteld: De heer J. Brekelmans Hulpverleningsregio Haaglanden De heer E. Buitenhuis Cooper Safety B.V. De heer S. Dane Van Lien Emergency Lighting De heer ing. A.H.P. Derksen (projectcoördinator) ISSO De heer ing. J.P. Heimgartner Cofely West Utiliteit B.V. De heer ing. E. Horstman UNETO-VNI De heer N.J. Koreman Koreman Lichtonderhoud De heer W. Ladiges (voorzitter) OTIB De heer ing. H.J.J. Meutzner (rapporteur) MLO Meutzner Licht Opleidingen De heer P.P.A.C.M. Timmermans Timmermans Elektrotechniek De heer M. Visser Verkerk Groep De heer ing. H. Wertmuller Ministerie VROM De ontwikkeling van ISSO-publicatie 79 (versie 2010) is mede tot stand gekomen door financiële bijdragen van: Opleidings- en ontwikkelingsfonds v o o r h e t Te c h n i s c h

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij zowel het verzamelen als bij het verwerken en opstellen van de in deze publicatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten, dat deze publicatie onvolledig is of dat zij onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Degene die van deze publicatie en de daarin vermelde gegevens gebruik maakt, aanvaardt dan ook daarvoor zelf het risico.

Stichting ISSO en degenen die aan de samenstelling van deze publicatie hebben medegewerkt sluiten iedere aansprakelijkheid uit voor zowel schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van de publicatie als schade die zou kunnen ontstaan als gevolg van eventuele (druk-)fouten, onvolledigheden en onvolkomenheden van deze publicatie.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur van Stichting ISSO. Voorzover het maken van kopieën uit deze publicatie is toegestaan op grond van artikel 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo het Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp).

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the foundation ISSO.

Installatiebedrijf

Op alle publicaties van Stichting ISSO zijn de Algemene Leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.isso.nl of opvragen bij Stichting ISSO. Aanvullingen en eventuele errata zijn te raadplegen via onze website: www.isso.nl Eventuele opmerkingen en vragen kunnen doorgegeven worden aan ISSO, Postbus 577, 3000 AN Rotterdam, e-mail: isso@isso.nl © Stichting ISSO – Rotterdam, september 2010 Herziene versie juni 2015

ISSO-publicatie 79

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

ISBN: 978-90-5044-277-0

INHOUDSOPGAVE

1 2

Samenvatting

5

Begrippenlijst

7

Inleiding

9

Randvoorwaarden noodverlichting

11

2.1

Waarom noodverlichting

11

2.2

Termen en definities

11

2.2.1

11

2.3

3

4

5

Systemen voor noodverlichting en vluchtrouteaanduiding

12

2.3.1

Centraal gevoede systemen

12

2.3.2

Decentraal gevoede systemen

12

Wetgeving en normering

13

3.1

Historische verandering van de regelgeving

13

3.2

Wet- en regelgeving

14

3.2.1

Algemeen

14

3.2.2

Wettelijke kaders

14

3.2.3

Normen

16

Inspectie en onderhoud

19

4.1

Algemeen

19

4.2

Profiel van een inspecteur

19

4.3

Profiel van een onderhoudsmonteur

20

4.4

Inspectie- en onderhoudscontracten

20

4.5

Logboek

20

4.6

Meten van horizontale verlichtingssterkte van noodverlichting

21

Uitvoeren van inspectie

23

5.1

Gestructureerd uitvoeren van inspecties

23

5.2

Algemeen deel inspectie

24

5.2.1

Voorbereiding

24

5.2.2

Aanmelding

24

5.2.3

Inspectie

24

5.2.4

Registratie

25

5.2.5

Afmelding

25

5.2.6

Logboek

5.3

5.4

ISSO-publicatie 79

Overzicht functionaliteit noodverlichting

25

Inspectie van decentrale systemen

25

5.3.1

Zijn de armaturen conform NEN-EN-IEC 60598-2-22?

25

5.3.2

Advies over installatie/armaturen

25

5.3.3

Visuele inspectie

26

5.3.4

Armaturen met automatische test?

26

5.3.5

Handmatige test van functie en autonomie

26

Inspectie van centrale systemen

26

5.4.1

Is de installatie conform NEN-EN 50171 uitgevoerd?

27

5.4.2

Zijn de armaturen conform NEN-EN-IEC 60598-2-22?

27

5.4.3

Visuele inspectie

27

5.4.4

Inspectie van de centrale voedingsvoorziening en de bekabeling

27

5.4.5

Testen werking systemen

27

3

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

6

7

Uitvoeren van onderhoud

29

6.1

Algemeen

29

6.2

Onderhoud van een armatuur

29

6.2.1

29

Visuele controle (schouwen)

6.2.2

Vaststellen laatste controledatum

30

6.2.3

Onderzoek buitenkant armaturen

30

6.2.4

Functietest armatuur

30

6.2.5

Vervanging lichtbron (indien van toepassing)

30

6.2.6

Onderzoek binnenkant armaturen

30

6.2.7

Afronding controle

31

6.3

Onderhoudsschema

31

6.4

(Revisie)tekeningen

32

MKK-structuur

33

7.1

Opzet MKK

33

7.1.1

Fases

33

7.1.2

Kwaliteitbeheeraspecten

34

7.1.3

Matrix

35

7.2

Overzicht ingevulde cellen

36

7.3

Celinhoud en specificatiebladen

36

7.4

Opbouw specificatiebladen

37

Specificatiebladen

39

V.

Beheerfase

39

V.0-1

Uitwisseling informatie

39

V.2-1

Uitwisseling informatie

40

V.3-1

Onderhoud

41

V.4-1

Onderhoud

42

V.4-2

Inspectieschema

43

V.4-3

Vervangingsschema componenten

44

V.7-1

Onderhoudscontract

45

V.8-1

Logboek

46

Bijlage A

Inspectierapport

47

Bijlage B

Voorbeeld logboek

55

Bijlage C

Voorbeeld onderhoudscontract

62

Bijlage D

Aandachtspunten bij opstellen van een onderhoudscontract

66

ISSO-publicatie 79

4

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

SAMENVATTING Noodverlichting neemt in onze samenleving een zeer belangrijke plaats in met betrekking tot het veilig kunnen verlaten van gebouwen bij calamiteiten en het wegvallen van de elektrische voedingsvoorzieningen.

Dit geldt niet alleen voor de aanleg van een noodverlichtingsinstallatie maar zeker ook voor de verplichte inspectie en het noodzakelijke onderhoud ervan. Immers een installatie moet vele jaren betrouwbaar zijn werk kunnen doen.

ISSO-publicatie 79 gaat in op de huidige eisen en voorwaarden voor inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties.

In de diverse hoofdstukken komen bouwregelgeving, normen, aanbevelingen, randvoorwaarden voor inspecties en onderhoud en de ter beschikking staande systemen voor noodverlichting aan de orde.

Uitleg wordt gegeven aan de hand van beeldmateriaal, tabellen en stroomschema's.

Tevens wordt aandacht besteed aan het toepassen van een checklist, onderhoudsschema en het opzetten en gebruik van een logboek.

De publicatie is bedoeld voor organisaties en personen die verantwoordelijk zijn voor inspectie en onderhoud en voor personen in de opdrachtgeversfeer als (gedelegeerd) installatieverantwoordelijke en toezicht beherende instanties (gemeente/brandweer).

Deze herdruk van de publicatie is op een aantal plaatsen aangepast ten opzichte van de versie uit 2010. De verwijzingen naar het Gebruiksbesluit zijn verwijderd. Waar dit voorkwam wordt nu verwezen naar het Bouwbesluit 2012. Verder zijn op een aantal plaatsen de pictogrammen uit NEN 6088 vervangen door de pictogrammen uit NEN 3011 en NEN-EN-ISO 7011.

De aangebrachte wijzigingen hebben geen invloed op de daadwerkelijke inspectie- en onderhoudswerkzaamheden.

ISSO-publicatie 79

5

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

ISSO-publicatie 79

6

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

BEGRIPPENLIJST Armatuurrendement Verhouding tussen hoeveelheid licht die daadwerkelijk uit de armatuur komt en die door de lamp(en) in de armatuur wordt uitgestraald [%].

Gelijkmatigheidsindex Verhouding tussen de laagste en de gemiddelde verlichtingssterkte binnen de vluchtroute [-].

Lampsysteem rendement Maat voor het rendement van een lamp inclusief voorschakelapparaat (vsa): quotiĂŤnt van de lichtstroom die uit de lichtbron treedt en het opgenomen elektrisch vermogen van de lamp en vsa [lm/W].

Levensduur Gebruikslevensduur van een bepaald type (gas)ontladingslamp: is de tijd die een groep van deze lichtbronnen, door terugval van de lamplichtstroom, 20% minder is geworden ten opzichte van de hoeveelheid licht bij aanvang.

Bij LEDs hanteren een aantal fabrikanten doorgaans het tijdstip waarop de terugval van de lichtstroom de 70% grens onderschrijdt.

Lichtstroom Totale hoeveelheid licht die een lichtbron per tijdseenheid uitzendt ofwel die een vlak (vluchtroute) ontvangt [lm].

Luminantie Maat voor de helderheid van een (lichtgevend) vlak c.q. lichtbron [cd/m2].

Onderhoudswaarde Verhoudingsfactor tussen de nieuwwaarde en de eindwaarde van de verlichtingssterkte van een kunstmatige verlichting. De aangegeven lux- waarden zijn eindwaarden. Deze moeten tot de lampvervanging (remplace) op de vluchtroute kunnen worden gemeten [-].

Praktijkverlichtingssterkte Verlichtingssterkte die tot het einde van de levensduur van de lichtbronnen op de vluchtroute aanwezig dient te zijn [lux] = [lm/m2].

Voorschakelapparaat Apparaat dat bij een gasontladingslamp nodig is om de stroomsterkte te stabiliseren.

Driver Apparaat dat bij LEDs nodig is om de stroomsterkte te stabiliseren en zorgt voor de juiste bedrijfsspanning.

Werkvlak Het vlak waarin de visuele taak plaats vindt, bij noodverlichting de vloer van een vluchtroute.

ISSO-publicatie 79

7

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

ISSO-publicatie 79

8

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties

1

INLEIDING

Deze publicatie omschrijft hoe op uniforme en consistente wijze de functionaliteit van de noodverlichtingsinstallatie in gebouwen door inspecties en onderhoud kunnen worden gewaarborgd. Door een goed werkende noodverlichtingsinstallatie wordt de persoonlijke veiligheid in gebouwen verhoogd.

De publicatie is bedoeld voor organisaties en personen die verantwoordelijk zijn voor inspectie en onderhoud van noodverlichting, voor personen in de opdrachtgeversfeer als (gedelegeerd) installatieverantwoordelijke en toezicht beherende instanties (gemeente/brandweer) en degenen die daar uitvoering aan geven.

De publicatie gaat uit van de bouwregelgeving, normen en randvoorwaarden voor inspectie en onderhoud van noodverlichting.

Het Bouwbesluit eist dat de kwaliteit en functionaliteit van noodverlichting is gewaarborgd.

Om een goede functionaliteit van noodverlichting te waarborgen is correcte naleving van de voorschriften voor jaarlijks onderhoud vereist.

Inspectie en onderhoud van de noodverlichtingsinstallatie in ruimtes met ontploffingsgevaar en andere speciale ruimten vallen niet onder de scope van deze publicatie.

In het kader van de Wet Milieubeheer is het van belang het gebruik van fossiele energiestromen te verminderen. Om hieraan tegemoet te komen zouden onder andere de armaturen voor vluchtrouteaanduiding in continubedrijf vervangen kunnen worden door LED-armaturen.

ISSO-publicatie 79

9

Inspectie en onderhoud van noodverlichtingsinstallaties