Poëzieweek 2015 - aanbiedingsbrochure bibliotheken

Nieuw: de PoËzieBiebApp

BESTEL DE POëZIEKAARTEN uitgelicht: de dichters uit de PoëzieBieb App

Bestel voor 31 oktober

Nederlandse bibliotheken bestellen via www.cpnb.nl de Vlaamse bibliotheken bestellen VIA shop.poeziecentrum.be (zolang voorraad strekt)

igD

z ewiJ

er

er

d

Jom ech a

d

Christin e D’hae gerold Nacht n De donk met ela Mirage Em. Qu stisch ere du s erido’s ur galactis nu wordt Uitgeverij ch licha het al am vol op avond, de lic met fau Duizend Dinge ht valt nog n en alr n uin — hie — een seraf basalt. vlucht Er r stoelt hoog O hoeve stond broka licht op at, el erts, po met rus zand voor un hard goud, me rfier, ciaal en t van rim t Violen lens, pa wat pacotille pels, nu , ho . ssie, drup pe Men ba ornen, dat is r drup he metafysiek kt zij t bloed Karpov leem voor ste n vrucht, de uit kel Middag & Kasp en voor k van , sacra arov zit terwijl de oven ment me vlees neerwelt men lan , hoor voor de trompet . t star g praat Het vo pot vo cerem vo nkt af ov or or er he onieel. toerno po van luc Rups, oien en t graan voor htschip stzegels en rat, fre het bro vlooienth thee en sneeu t, nerts Op elk od voor eater, , da w, sluier drinkt. blad zin het kin s in wa kt dauw s, lynx, mink stable. d. aiers va .

Alle vo van Co n water gels de nr aarde stuive n tezam en op na ar het licht va n Turne r en de Zon.

e me e or leav 24 love mOnzekerheden

g x er is eau ois UMM es en n ed KOz U ge

arl

OOr

Bestel voor 31 oktoBer

D Het

ld

ee

ui p

et

Ju

er

Bij

e

Be zig

wit te kam

tot aal

de

is t ew et en

te hie oug den

he

vast

geef PoËzie caDeau tiJDens De PoËzieweek

De

fe q ouf la f

s ren Fie der lin ij dy An ige V e B ig er ez Sm De B ote st Gr ne et rh aa d fn el hij ep sc iet rg . et ch de we e s as men oe n z lond eko atr m le en et m mer g . e . kse en b m h m n den u o nz lpdeee je e m an nu ore ro nodr amijn ij mij h err onth k, t o neas te e ij b ui nnvad s lok nt ar6knvko mke d o cht n nuiemlik uitemnown wedagteteectie tale elkeaen 6e kr b id r iseete al die gijri-nlaeige enlslueen infajeçade eznijn boner vane‘E md e n t, lloit z ve me’, vruchten, he erdt echij stie el booom dham snbjeij, a m toedr e je me or lea whe ett zs we fg enrN e mij. stve altn ijs kla andjes, lo ) a ls : n lkt a g m eld nt me a‘lo da n k l eaa lalenzeanl va 6 emrt m rij,r a vabe die bo da t ee ne alsm amIk me meel, y?teg d n eies r ie e te e als nie d gr n u t l Neem nu d , d n ga — oleseftdiealabstnotom nowlinchMe et d s u lac6 aarde, ie ann s,ik grovo da n vuelva ee ver tdp voet op van anie geesf bere ngens, sten, ezk nuit te co d de enctongpunt rlam dyt ee p te pt. veX hntdn uiif nk llo. me duele acls o waog okz mret arrde ad zig Op ik teooe late n het We ktzige,hda ngoro eketu n aiet r d elerd teliéé gtenn prin - vaY: mooieen voet tt t o rkdoe dkaaa ak de oorschelp svan wa eokru de iln en lstinge, uis ee,nge chyou ladvme n earz krisb ant gla wdas lik in vu ak e zieel ten th r is ntis os’s r auzig poes va aarde, aro rbijbanme auw dede ra de e in ik,ede n s, tu E zlao rh jfem ma oi, die ranlsnduit mnta denug -oi, e meele ar de , ij k. tenndp gtewe blind ita it mm ar Je r me int lkonk ueisk dv t wa tast na s o o a e ie li en v een ja-neevraag p on ch e zinm Ik leiquij urij erh bdie ap tzvoorbeeld psint slavan aen t, do m o belt sl e o lm io tel kdacieh mhet ik vme deot gn,aje lomi geflans entjn s. meerworden. er re n t i en ov d a die onmogelijk beantwoord l je d parador eknte anwas bbmn fenle enehneid ine a om adres it n ra haar nie kan taen cia belle poaraa s erd ijl ikde w edeeu leavls e re die ige kop ) voeom ig ar die er,im len uchtX-oor. sfa Tenzij kzhet dwietodalel onm aa grmet van de lijf rw p en n gals wil Mijesnenehwaors6in aain ndrt tha Y-tong nme c w , wr te aro ge eeiet t onm. rda , nadaaardige yptisch wensen b veovoernminn nd rli as agdneedaieille etme nt ik rou m!osie n htjk Eg jaaarikpla eedniet vdie wa t ik lf n (nieka van ea ren fnwaamrped zet le k zuc bluste kalke uw adarttein rerha vlerakt aavro gem l a ndeis h ge heb heb n haabruut ieek je o za(va da eze renjaren t arpllte al lls , je de vakman er jeende D g rtDaar tda iscn onen daar va n) eisn(op a en r h g . edrah vrije tandige ksr ism olf ijnrm v c t m lfs e a ’t zielu wo e a fe M heu ze t m dtrd e lan e ij en dna hangen sluitwerk in het zenuwcentrum. m ine et gdhet je e s maver ezni g kle -lavoor ecls mp s toden n o vienan routnwsho rco o’n m sc d ngn de z va r e 6 r r e rlalek reig Nobredmvijn vme ene kent ur rte die n a d de regio goed. at anis in tre chDe aa esta is, jam wnoik em ikbetsde ke eg ! af mtame . t-a ekgevo weet ta r dr, andere art be raad met zoveel beaufort.

De t w zdeenhedtde d tenwel maes ktasnin d hap ietdsooDeas rto w in be de u n hiajdd tglijden da von enmi kreaean ndbsecn nngel rhinatDie o er ag, ik bde w dusge weg in een informeel overleg. dbij he ntnie Ik n eois geie die ben geno ,opt.’ nb la zon ge et ie t e e n en jft rse e n h ls a h all u lo eenz h d tesesva ho rdtfstrenigbli r, u n ges in it a et a egtvwaitelfmdaeijada allweroerlie h r t w T t ing im z o he s j hte Z t z ckdzeo ?e ac ons! esm a miZonder oo anrte lt sde da eis ar re itm zij ver!ese n igueer D s ij ll h de o t n of net n v D maendie rt stretchen de eleukste grondbeginselen, co ar wosve’t leh e an aa t ezij oWij n W n n El e ste &erVe is er ca bewijzen, ro éké verdraaien th t vergelijken functies, D ijgthh erg en dowoh you rzbus in gs n t vieren erckvoorbarige.

N ees an lge het seeCla hild bu Hugo uH stupelm w de vo sc it cha buhild evan tpim ow ik ie JudbeJe j we adieegoBij zenu lijf d zi omBeo n nt r, b WatsDe hezig m ar isPaul Bogaert t, o lope De Hh Ons verlangen aa e h rode g dBezige Bij Antwerpen en inDe te dw be r lig a da

NederlaNdse bibliothekeN bestelleN via www.cPnB.nl de vlaamse bibliothekeN bestelleN via shoP.Poeziecentrum.Be (zolaNg voorraad strekt)

2

tOrzegt: heb dochtertje Zoals je tegen eenmziek jou iUM et o mijn miniatuurmensje, mijn zien no nth zelfgemaakt aard huil Ilja e ben verdrietje, en hetgethelpt niet; roos en als De m Leona en in ee t ik rd an va o n zoals je een hand hop m hete voorhoofdje een do eb haar n ve Pfeijffe v en u jouw niks om mme le m legt, zo dun als sneeuw gaat liggen, ho ieze ond ta De A it anie r rbei gek voerig ndenLa alles o nd in ren erb ders d t g u m ro e b ep st en het helpt niet: ek z m pers en o estundo eonetst een voo ien puis iddag w ee r de g mh jo ij rd z elsd eeik h nuw ka t op itte niet m n op je b eb joog k g ges otregen en v nm il d er ditva oor d aa u oee oke ik h cho e ba zo helpt poëzie. le eb g mhn n jo e st l nk n z el een n ik m gee d d a u o sd De w eheb aoam n b t ka fralmgeereddel rme va ik h lief mo arbi gee m bozn oos ontajouw l darm eb oi m e d o k l on Herman deliConinck eneisje n maearnw entvijlad g klein zaijl wredelkoammhelesd ef zo jou ijk af it os init ek g als De gedichten alleeals dat een op ee mn sp och n te gk bearngwz e g han bla amee aret toen w n eeof ea De Arbeiderspers itijn e dus n ec heh ij da aspopkeiknr, n, m je gziek lm a sch e r, ji makest aam d en je tm nu aa ep wausw heb geens n bij e jeu j, , r jo r e n d li u van kunt n z jes en n e n ru efgeh o r ik n novin ieo d kt aadhka wooit mog ezeen d e mls sam e krulsw t a eer g ed je d sta etnvw a peld g e at je rd eer nm n otrd je ru rkante it en inwijillen n o t m a st e en e lm a m t n of r je er etaa inkt t, ikt lat al ferg da achla je lg d die van wit agae er doie ik g e Gge avenn, teg kv in ddel h t rr isteT eu als vasna rheonof kijke a eel zer tre st otan ritvaKn je re ee m en a lijfls ijn da eenap ilmir , dlig ro te m n mE en re en g ik bm uweigen ms. al woitk oen veonrg, ge n le sd rat issc en n, re te iken sokke — wieero es d hien Qen ueje ze n op ba en n oli o joeu v rid gktam aaa maa k ggre d voa a het o’s weer rbid je a r valt Nandag n eb v or ralt Uit zien elka mij ge lijv ree ijd ve zwa ar va doa ge rij ar m dne tot l ko ijn w dk aa ale oed n e

ik

le sD

Een gedicht is een cadeau op zich, een miniatuur die een wereld van liefde voor je opent. Doe daarom mee aan de Poëzieweek van 29 januari t/m 4 februari en geef uw leden en deelnemers aan activiteiten Poëziekaarten cadeau. De Poëziekaarten zijn te bestellen per set van 100 en bevatten tien verschillende gedichten van dichters uit de PoëzieBieb-app.

OFF

poëzie

PoËzie caDeau

Maar ron domheen

met zingen is de liefde Begonnen is het motto vAn de Poëzieweek 2015

Niemand beter dan een dichter kan de complexiteit van de liefde bezingen: teder of vol passie, over prille vlinders of reeds vertrouwde warmte, dromerige vreugde of hartverscheurend liefdesverdriet. Van middeleeuwse troubadours tot rederijkers tot hedendaagse dichters, in lange volzinnen of in puntige aforismen; allen beschrijven zij de roerselen van het hart. Het gaat tijdens deze Poëzieweek om poëzie voor de liefde, en zo bezingen we de liefde voor poëzie.

© Gelya Bogatishcheva

nieuw!

De PoËziebieb-aPP

28.01

er

RHE

dEN

24

Ons De Bezige

Het poëziegeschenk is een cadeau van de boekhandelaar bij aankoop van € 12,50 aan poëzie.

ilja leonard Pfeijffer schrijft romans, verhalen, gedichten, columns, essays, kritieken, theaterstukken en songteksten. Hij woont en werkt sinds vijf jaar in Genua. Tot 2004 was hij als classicus (graecus) werkzaam aan de Universiteit Leiden. Hij is gespecialiseerd in het werk van de klassieke dichter Pindarus.

Pfeijffers grote held is Lucebert. In 1998 won hij de C. Buddingh'-prijs voor zijn dichtbundel Van de vierkante man, die ook genomineerd was voor de VSB Poëzieprijs. Voor de Boekenweek 2000 stelde hij de bundel De Antieken: Een korte literatuurgeschiedenis samen.

Eind maart 2004 verscheen van Pfeijffer Het grote baggerboek, genomineerd voor de AKO Literatuurprijs. Daarna volgden dichtbundels, toneelteksten en in 2006 Het ware leven, een roman. Zijn meest recente werk is La Superba. De roman kreeg prachtige kritieken, is genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en de Gouden Boekenuil en won uiteindelijk de Libris Literatuurprijs.

n

le sD

ee

ld

Bi

er

j

igD

KIJK VOOR ALLE ACTIVITEITEN OP WWW.POEZIEWEEK.COM

kis n de t

we te

et

Ju

Be zige

wiJz

Ontwerp: DSGn.FrM | 13-pOez-34

| 2013

de vas t tedie he hougden e

De

s ren Fie nder dy An ge Vli e Bij zig eri Sm De Be st t ne he ar

Neem in dede tongp nu oorsc unt help van X voorb van die Y: mooi onmo eeld Tenzi gelijk van een j met beant ja-ne Daar woor evraa de Y-ton voor heb d g het je de g in kan word hang bruut het X-oor en.

- en en De . ander De enesluitw daar heb erk Die glijdee weet kent de in het je de n dus wel raad regio zenuwvakm an weg met goed. centr in een um. zovee Wij inform l beauf stret verdr chen Zond eel er ons! overlort. aaien de eg. bewij leuks viere zen, te grond n het verge begin voorb lijken selen arige funct , Paul ies, .

Bogae verlang rt Bij Antweren pen

kam

ote Gr

bIbLIOTHEEK

EKE

itte

me or leave love meOnzekerheden 24

POëZIE KAARTEN CAdEAU VAN JE

lw

gEdICHTENdAg

at lop De hisOns ha verlangen de rodeBij Antwerpen n ingDe Bezige dw ligt ee be ar da

04.02

bEKENdMAKINg WINNAAR TURINg gEdICHTEN WEdsTRIJd & gEdICHTENbAL

tota a

29.01 ONZ

rt

ik

na ldx is ge ijf sepeau tsch ge MMer t sdeoir ee e schie n nUs en. e deoe en zwblondge KOzematra r gekom me n U men het parlze m . ksel eeOr en. houden n num je om d aa qui t on nalspdeeetteDO mijn mij hor rr ont k, en r ke me wij t bij nd uffe e ui n vade Helok t ar6krnkvoo lik ies ge en e mo talen een a en num buijeten ka ro 6 ech la fo dezijn nwdabonett rect valen‘Er ade eig n luieen infaç id iselteek die gri-l md eeals zal an lle rt he or leave me’, vruchten, hij mijn bij, om oit er t tt ze bo tede, sc estie ge nrNo sh n je mo t je me whe mij. ‘love altn ijd andjes, los ) kw af ee me as n va alskla g me er aa nt melkt n zal eeld: t da van ij, die n 6 le rals boegb m ma da at — ee snel als me eel, , y?t Neem d na nu terde nie olIk ret die noem , dd ce 6 n vol griesm eftdiealaba lichMet stntou aarde an sik gron da me ns uwen pla ee verg zokle uit br tdie y, een vulva voet op van dnie ig of de de een en ta te co X mgens,Westen, le kze mt verlan uctongpunt en de dd teg ch als e ept. f es. damet tun all Op ik on kui te het t e, dazig ar t opwanke één no ar letdoo van ten etur met lig koer da preod -lavan gr ge t oo rd inkruk de oorschelp Y: mooieen voet wazig ka de k sbak en ik her e, uis een alstingo t,is eeschiyo bladveranzetar wd s de ak zieel tens poes van th r is l in vuilni , na rou ik als metn glazig auwa ar uit on r o’s ra de ee in de en stu E plan rnende ma deugd oi, oi, die naar de aarde wh fermijba mij le,t-m k. endz nd ita m, kom sin Je or aar ensd, methui gtee blij t wanke k ve tastja-neevraag eneen vol voorbeeld van rij ene on hten zinm Ik leiqu uit zie bli t mij in t die pt s slaap do m st, belt ch sl oclm tel teka met ik ver nje n loo deop gaa mijn die en et adres. n hes eneneid die beantwoord kankop worden. niet meer je deparadio felnionmogelijk ineengeflan om des, over or ukn als ar va wa bb ial mdie enh bellen pa aaitmraa s rd die haar ijl ikde w sdeee r, tame en lle fac haar heor indie wor voo Tenzij inzucht het ige X-oor.lijf) de on lellen n eig gsmet vanatde Y-tong rw rop en n ge de se al omwi Mij an tim isch daar n ce nw rs6 ee we, wraak enmet ver te aa minna ge bo or die nad Egypt en ar nd et aardig t die k et n. as ge die wense rou mosierlij tmet rja ik,plant in lev vo r een de waa t ik f ni(ni ka van aan willme kt zuch luste kalken ren defnaa uw ve haar at ik aar at g is l ze h tro dat maarak! heb jegevle de bruut en daar heb nad ptee als da ezel enjaren t all errene D e, je de vakman lie je op (vand )is(op her Daar isc ongeb van n ha lftmijva ener ur men ur l ek g za ks der zie worm M zelfstandig te mis nada’t vrijen lan t.de sl aartr ch voorgoen het hangen sluitwerk in het zenuwcentrum. de m he zi lsa cijf eer je en nd -la de n g e en mve igNo co van ge de kleine sc vivan vroteuw nshomp er 6rmtotene rd raleks men an d de regio goed. niszo’ kent heDe bedmijn met int ar treur or arik die aa estal is, jar de sc nik r, makkenoeg art! af de wo met be sta datap be gev ma orDe andere t.sint-m weet enwel raad met zoveel beaufort.

De t w zeenhetde dan s toe ,de nietdo ar in beest l ch rde bij ha jd da vondenmid reaaekn ds ouw ge inand w glijden dus weg in een informeel overleg. tiniet dag begee geb eniserh hetenDie Ik ben no pt.’ die ik een nb lan zon n hog ge het uniek rse ht blijft, ee eij die ssvan allen errdt itz lfd , een rig gesloo in it aahet alszegtvan m dat g ho wo efste allerli zest aar kw hetZo sw ar Tu mij cin him t e?en Zonder ons! zom de r!e an teerd e ste da Dec ult a ra is ee tm zij n ijvedeser llig ns n t n vr n Dia tma Wij stretchen de leukste grondbeginselen, r of s thrto zij die een co lehe owove Wa één n’t El stee &erVa e rea e is ca bewijzen, ro kn verdraaien th t vergelijken functies, h De jgth erg ren doo in wh you gs n kvoorbarige. rzb ilde t He e Claus an Ni vieren het bu Hugo us de volge stuc lmees w schtpimpe ith ca buik ho evan uw die JudbeJe go wild zijme ad Bij tzen blijf Bezige Watso he nieBogaert De Paul mo , on er, Har

31.01

FINALE NK POETRy sLAM

OFFe

heb dochtertje OriU Zoals je tegen eenme ziek zegt: jou t ono M mijn miniatuurmensje, mijn zien nth zelfgemaakt huilen aarde Ilja verdrietje, en hetgethelpt ben roo niet; De manLeonar en st om als een ik heb d Pfe zoals je een hand op haar hete voorhoofdje dom in een van ijffe jouw niks om vele viez me uitv e ond legt, zo dun alsensneeuw liggen, tan La De Arb maniere r alle hond oer gaat den gek erb in de s om eide n ig teoet ust rspe en het helpt niet: mid roek zien een no gep nw en om bestud voo rs st puist dag eer r g ee hel zitt d ik ijjou niet de mo op je en op heb now kak tregensd en nm ges de ban ditvan voor de aajougom ik heb cho zo helpt poëzie. ee geroken bil len nm l de hel k za gee gee deheb jou sd De w red storm n bar ik l ge n totajouaaom arm bi ka fram l de ik heb lief mo en deloos van o k boz d oi me geen m jou tijla klein alwwredeloo Herman delief Coninck kaomhelesd lijk nafh en isje maeranw env d zijn zoa gek m itt in it gee s ls alle al da och De gedichten een spar er g e e gka ban t toe meer en so t w n opblaamak wit ge anen een De Arbeiderspers dus f ech m zijn spo en , n je ziekela he ij da m es sch p ik , aam du en je t me nu maa gep wasuerw, jij aken t heb ge ns n bi je jes , kun r jou no druk liefgeh jna van no rez erd, ik t zo en no de kru nie g t al g ee woi meser vin d je sam t st adhe kan lspe w lden o t m eeen e dat ark wor wgill aa t vo je teden rdt eer nmaa n en nm je ruik anten itt ij er er je lm metaa stinkt t, la offe in t de g l je die van witt aa rgadan,achla geu di ik gist Ge kte in s ter ter ge lgod ven hee er ev als sa hoo n, edeli van To rrritvan je ere kajke a l zijn een da reena tiltaa m n roo Ko eige en ik m lijfls mir fdlig te mis me Em en re ge bre k uw ver, gev n le sdprat n ns. enl witte sch Qu je en ikenaan sokken —en wie n, ong es jou ien aabid eri zegka ligorde ba en op ma rook r do t me ge devoaorar het ar ’s Uitwer zien je valt n bl al Nand vijv elka mij ge a ag reen tijd ve zwa ar vaa do ge rij ar mij de tota l ko n woe d aa le

UITREIKINg Vsb POëZIEPRIJs

oo

schrijft het Poëziegeschenk

poëzie

27.01

UITREIKINg HERMAN dE CONINCKPRIJs

Jom ech ad

iljA leonArd Pfeijffer

Maar rondom Christine heengerold D’haen Nacht De donke met elastis Mirages Em. Querido re duur ch galact nu wordt ’s Uitgeve isch lichaa rij het al vol op avond, m de licht valt met faun Duizend Dingen nog en alruin — een seraf basalt — hier . Er vlucht hoog O hoeve stond brokaa stoelt licht op t, hard el goud, met erts, porfier, met rust zand voor unciaa van rimpel wat l en Violen s, nu drup lens, passie pacotille. , hoorne , metaf n, dat per drup Men bakt is zijn het bloed ysiek leem vrucht voor steen Karpov uit kelk , de Midda & Kaspa van vlees voor de g, sacram terwijl rov zit, neerw men ent met hoor trompoven voor de Het vonkt lang praat star cerem elt. over postze et voor toernopot voor het af onieel van graan Rups, . oien en gels en voor het rat, fret, luchtschip vlooientheat thee en brood nerts, Op elk voor het das, lynx, sneeuw, sluiers drinkt. blad zinkt er, kind. stable. in waaier mink.

Alle vogelsdauw van Cons van water der aarde stuive n tezam en op naar het licht van Turner en de Zon.

Tijdens de Poëzieweek kan iedereen (ook uw niet-leden) de speciale PoëzieBieb-app downloaden en voor de duur van 4 weken gratis tien dichtbundels digitaal lezen. In deze app verschijnen onder anderen Ilja Leonard Pfeijffer, Ellen Deckwitz, Hugo Claus en Jules Deelder. Na vier weken verdwijnt de bundel uit de app, maar blijven de boeken te ‘lenen’ via het e-bookplatform (alleen voor Nederlandse leden van de bibliotheek).

Van elke bundel blijft wel één gedicht in de app voor een heel jaar beschikbaar. De PoëzieBieb-app is ontwikkeld door bibliotheek.nl

organiseer een activiteit Poëzie wordt mooier als je haar samen beleeft. Breng poëzie daarom tot leven en organiseer een activiteit in uw bibliotheek.

Laat uw publiek ervan weten en meld uw activiteiten aan op www.poezieweek.com.

gratis ProMotiePakket Bij bestelling van Poëziekaarten ontvangt u een gratis promotiepakket. Hierin zitten affiches van de Poëzieweek.

PoËzie oP scHool Voor de Poëzieweek wordt ieder jaar speciaal lesmateriaal ontwikkeld. Attendeer de scholen in uw omgeving op deze lessen en laat ze meedoen aan de Poëzieweek. De lessen zijn beschikbaar voor zowel basis- als voortgezet onderwijs en ze zijn te vinden op www.poezieweek.com/school.

boek een DicHter Met korting! boek een DicHter in neDerlanD

boek een DicHter in vlaanDeren

Poëzie komt tot leven als ze wordt voorgelezen. Tijdens de Poëzieweek 2015 gaat het Nederlands Letterenfonds een samenwerking aan met Stichting Schrijvers School Samenleving om te zorgen dat zo veel mogelijk dichters zullen optreden in het land. Wilt u tijdens deze week een activiteit organiseren en wilt u weten of uw favoriete dichter nog beschikbaar is en wel tegen een speciaal Poëzieweek-tarief? Neemt u dan contact op met Stichting SSS en vermeldt dat u gebruik wilt maken van het Letterenfondsprogramma. Meer info: www.letterenfonds.nl/nl/ boek-eendichter of neem contact op met sss tel: +31 (0) 20 62 349 23.

Het Vlaams Fonds voor de Letteren draagt 100 euro bij voor iedere auteurslezing van een dichter in een Vlaamse bibliotheek.

Zowel auteurslezingen met Vlaamse als met Nederlandse dichters worden ondersteund.

Op www.auteurslezingen.be kunt u de aanvraag voor een auteurslezing registreren.

Iedere organisator kan tot 15 gesubsidieerde lezingen per jaar geven. Meer info? marieke@vfl.be of 0032 270 31 66.

3

© Rogier Maaskant

Tijdens de vele activiteiten!

Gedichtendag

Uitreiking van de VSB Poëzieprijs Wie wordt de opvolger van Antoine de Kom en wint de VSB Poëzieprijs? Dit wordt op woensdag 28 januari 2015 bekend gemaakt door juryvoorzitter van dit jaar: Peter Vandermeersch. De nominaties voor deze eervolle prijs worden half november gepubliceerd. Boekhandels kunnen de bundels in die periode handig als pakket bestellen. Bij het gratis promotiemateriaal van de Poëzieweek ontvangt u ook promotiemateriaal voor de VSB Poëzieprijs, zoals posters, ansichtkaarten, stickers voor de genomineerden en een display.

Winnaar 2014 Antoine de Kom is bij de aankomende editie jurylid.

De Gedichtendag is traditiegetrouw op de laatste donderdag van de maand januari en het is meteen de eerste dag van de Poëzieweek: 29 januari 2015. Poëzieliefhebbers uit alle hoeken van Nederland en Vlaanderen passen op diverse en originele wijze gedichten toe in het leven van alledag.

Gedichtendag genereert veel (media)aandacht voor alle facetten van de poëzie en is een prachtige start van de Poëzieweek.

Herman de Coninckprijs

In de etalage

2013

Op dinsdag 27 januari 2015, een paar dagen voorafgaand aan de Poëzieweek, worden de Herman de Coninckprijzen uitgereikt. Het zijn prijzen voor de beste dichtbundel en het beste debuut. In 2014 gingen de fameuze Vlaamse prijs naar Paul Bogaert en zijn bundel Ons verlangen.

29 jAnuAri t/m 4 feBruAri 2015

wie wint de turing gedichtenwedstrijd? gedichtenBAl De Poëzieweek sluit in stijl af met het al bijna niet meer weg te denken Gedichtenbal.

Het bal zal plaatsvinden op woensdag 4 februari in de Stadsschouwburg van Amsterdam. Voorafgaand vindt daar ook de uitreiking van de Turing Gedichtenwedstrijd plaats.

Op 4 februari wordt voorafgaand aan het Gedichtenbal de winnaar bekendgemaakt van de Turing Gedichtenwedstrijd. Iedereen kan meedoen en kans maken op de grootste geldprijs ter wereld voor één gedicht. Insturen kan nog t/m 15 november middernacht.

Attendeer uw leden hierop. Wie weet loopt de winnaar straks in uw bibliotheek.

Sinds Gedichtendag 2014 mag chArles ducAl zich voor een periode van 2 jaar de Dichter des Vaderlands van België noemen. Op Gedichtendag 2015 is er een programma met de 2 DDV in deBuren in Brussel. Partners: Poëziecentrum, Poetry International en deBuren. Meer info hierover op www.dichterdesvaderlands.be

© Kristof Ghyselinck

Anne Vegter vegter is Anne is sinds sinds 2013 2013 de de Nederlandse Dichteres des Dichteres des Vaderlands. Bekijk Vaderlands.

Bekijk programma het programma vanhet Anne Vegter van Anne tijdensopde tijdens deVegter poëzieweek poëzieweek op www.dichteresdesvaderslands.nl www.dichteresdesvaderslands.nl

© Roger Cremers

dichters des dichter des vAderlAnds vAderlAnds

nk Poetry slAm PoPulAir De beste performancedichters nemen het in de Poëzieweek tegen elkaar op tijdens het NK Poetry Slam 2015; de spannende poëziewedstrijd waarbij tekst én voordracht centraal staan. Wie volgt ‘Slampion’ 2014 Daniël Vis op?

www.Poezieweek.com

D

e hele dag door moet ik dingen begrijpen. Als er ‘+2’ op het matrixbord boven de snelweg verschijnt, moet ik begrijpen dat mijn reistijd bij benadering twee minuten langer zal bedragen. Als ik uit een IKEA-doos allemaal planken en schroefjes en inbussleuteltjes tevoorschijn tover, zou ik zo ongeveer moeten begrijpen wat de bedoeling is. Als mijn dochter bij binnenkomst de tas op de bank smijt en roept: ‘Laat mij maar even’, dan moet ik inzien dat ik even niet tegen haar aan moet praten (en mag ik hopen dat ze straks wel weer bijtrekt).

© Keke Keukelaar

Afdwalende gedachten (tijdens een vergadering)

Sloop die flatgebouwen en je ziet de horizon. De echte horizon/ echter is geen lijn maar een ring. (Kijk maar om je heen.)//

De hopeloosheid druipt ervan af. Het thema van de Poëzieweek is: ‘Met zingen is de liefde begonnen’, en helaas blijft het vaak ook bij dat zingen. Vaak zal het onderwerp van aanbidding te hoog gegrepen zijn voor de dichter, of durft hij niet door te zetten of de ander zelfs niet aan te spreken. Dat schiet dus niet op, al verkrijgt de schrijver ook wel weer een zekere status, door zijn wanhoop zo kundig ‘in versmaat’ en ‘in dichterlijke stijl’ op te stellen. Eeuwige roem maakt veel goed.

Voor lange mensen ligt de horizon verder weg dan voor/ korte. (Leven zij dus in een grotere wereld misschien?)//

Nu dat hij en de meid het niet wisten, Dat was minder; -- maar dat zij Er hoegenaamd niets van vermoedde Dat was wel hard voor mij.

Ik probeer me te verhouden tot een vrouw, ik wil deel van haar leven uitmaken en ik wil (met excuses voor mijn expliciete taalgebruik) deel van háár uitmaken. Waarom? Omdat ze lief is en leuk lacht, maar dat dekt de lading niet.

Misschien ben ik voor haar wel gewoon ‘het geval’, om bij de taal van Kopland te blijven.

En misschien heb ik haar zo opgehemeld dat wie ik zo liefheb eigenlijk niet bestáát. En is ze, in de woorden van Cesare Pavese: ‘geschapen uit het diepst van alle dingen/die mij het dierbaarst zijn’.

Als je met een raket de aarde verlaat wordt de ring steeds/ wijder totdat hij gelijk wordt aan de omtrek van de aarde.//

Immortelle XLIX Wel menigmaal zei de melkboer Des morgens tot haar meid: ''De stoep is weer nat''. Och, hij wist niet Dat er 's nachts op die stoep was geschreid.

hand op mijn arm legt, wat gebeurt er dan?

‘Tintelen’ is een understatement, ik zou qua heftigheid eerder willen spreken van een aardverschuiving. Maar dat kun je natuurlijk niet zeggen: ‘Als ze me aanraakt voelt het als een aardverschuiving’. Ieder woord dat ik wil gebruiken schiet eigenlijk tekort. De taal is ontoereikend. Verliefdheid kun je niet vatten.

Dat verklaart ook waarom wannabe lovers dagen op bed blijven liggen, starend naar het plafond, met een kussen op de borst als substituut. Ze kunnen niet omschrijven wat ze voelen, ze kunnen het niet begrijpen – het is er gewoon, als een landschap.

Als je oneindig klein bent, heeft de hoepel zich samengesnoerd/ tot een stip, en bevindt de horizon zich theoretisch gesproken//

onder je voeten. Maar dat kan natuurlijk niet. Kan het ook anders? Kan ik/ op de horizon lopen? Jazeker. Want dit is geen gedicht maar een handleiding.//

De slotsom wordt getrokken nadat de dichter over een landschap uitkijkt, waartoe hij zich op het einde van zijn leven wil verhouden. Dat klinkt een beetje vaag, maar dat is wat Kopland, net als bijvoorbeeld zijn Italiaanse collega Cesare Pavese, vaak doet: zich tot een landschap willen verhouden, er deel van willen uitmaken.

Dat is wat de poëzie vermag. Ze heeft geen macht, maar kan machteloosheid wel op verpletterende wijze tot uitdrukking brengen. Dat geldt ook voor de liefde, wanneer de oogappel van de dichter geen sjoege geeft of zelfs niet weet dat hij of zij door de dichter wordt begeerd. Zoals in dit beroemde gedicht van Piet Paaltjens: Straaljagerpiloten hebben er last van. Als je hard gaat, trekt je blikveld samen. Stel, je/ rent over een/ weg waar aan beide kanten een boom staat. Ga je harder, dan wordt de weg smaller. De/ horizonnen/ links en rechts komen dichterbij. Het lijkt alsof je maar nét tussen de bomen door kunt./ Dat heeft te maken met hoeveel informatie je hersenen kunnen verwerken (überhaupt/ het probleem, eigenlijk)./ Kortom, als je maar hard genoeg rent, loop je op een streep//

Pas bladerde ik door Toen ik dit zag, de laatste bundel van Rutger Kopland (1934-2012), en las ik de slotregels van het laatste gedicht: ’het geheim van de wereld is het zichtbare/ niet het onzichtbare’. Die regels intrigeerden me.

Het was een bewering, een ferme conclusie, maar tegelijkertijd riep die conclusie veel meer vragen op dan ze beantwoordde. Was het dan wel een conclusie?

zich niet tot het landschap verhouden, want er valt niets te verhouden; het land ligt er gewoon.

De dichter kan er wel stampvoetend onderdeel van willen uitmaken, maar daarmee verandert er niets. ‘Dit uitzicht is het geval,’ schrijft Kopland in het gedicht op prachtige wijze, bedoeld onbeholpen. ‘Je wilt dat dit land er altijd al was/ er altijd zal zijn maar er is geen altijd’. In een paar regels, een handvol woorden, schetst Kopland hier het fenomeen van nietigheid.

Ook geeft hij de onmacht van de dichter weer, die tevergeefs een verschil wil maken.

die misschien de weg is die je zocht.

Dichtbundels liggen door mijn huis verspreid, naast het bad, op de wc, in de keuken en natuurlijk op het nachtkastje. Bij momenten sla ik een willekeurig boek op een willekeurige pagina open en begin ik met lezen. Soms gebeurt er niet veel, soms word ik een klein beetje beroerd en heel, heel soms raak ik van mijn stuk.

Uitreiking dat je ze nietde hoeft te begrijpen om ze te Het landschap als lichaam zien en de mens alsHerman kunnen waarderen. Als het meisje dat ik op vergezicht.

Coninckprijs het moment van schrijven verafgood, haar Maar wat Kopland wil doen mislukt: hij kan

JM

Maar als ik een gedicht lees, wat ik dagelijks doe, dan hoef ik even niets te begrijpen. Ik neem een hap taal en kauw op woorden die soms rijmen, soms lekker klinken, soms samen een ritme vormen, soms met elkaar vloeken als een roze trui op een oranje broek. Geen gedicht is hetzelfde, al valt het merendeel dan misschien onder de woordenboek-definitie: ‘een in versmaat of in dichterlijke stijl opgesteld stuk’.

Afdwalende gedachten (tijdens een vergadering)

Met zingen is de liefde 30.01 begonnen

Sloop die flatgebouwen en je ziet de horizon. De echte horizon/ echter is geen lijn maar een ring. (Kijk maar om je heen.)//

Voor lange mensen ligt de horizon verder weg dan voor/ korte. (Leven zij dus in een grotere wereld misschien?)//

Als je met een raket de aarde verlaat wordt de ring steeds/ wijder totdat hij gelijk wordt aan de omtrek van de aarde.//

Als je oneindig klein bent, heeft de hoepel zich samengesnoerd/ tot een stip, en bevindt de horizon zich theoretisch gesproken//

onder je voeten. Maar dat kan natuurlijk niet. Kan het ook anders? Kan ik/ op de horizon lopen? Jazeker. Want dit is geen gedicht maar een handleiding.//

Straaljagerpiloten hebben er last van. Als je hard gaat, trekt je blikveld samen. Stel, je/ rent over een/ weg waar aan beide kanten een boom staat. Ga je harder, dan wordt de weg smaller. De/ horizonnen/ links en rechts komen dichterbij. Het lijkt alsof je maar nét tussen de bomen door kunt./ Dat heeft te maken met hoeveel informatie je hersenen kunnen verwerken (überhaupt/ het probleem, eigenlijk)./ Kortom, als je maar hard genoeg rent, loop je op een streep//

die misschien de weg is die je zocht.

JM

Het thema toegelicht door Erik Jan Harmens Dichter

Daarom heb ik de poëzie lief. Ze is machtig in haar onmacht. Ze is ongrijpbaar, maar je voelt haar diep in je donder. De aanwezigheid van al die bundels van al die dichters, verspreid door mijn huis liggend en deels ook gewoon in de Billy staand, stemt me gelukkig. Als ik lijd aan een overdosis begrijpelijke informatie, na het bestuderen van een gebruiksaanwijzing, een routebeschrijving of een allerlaatste aanmaning, dan grijp ik naar de poëzie.

Net grasduinde ik nog in de bundel Terrein van Erik Lindner en las ik op pagina 45: ‘Als ik naar zee loop/ kan ik twee kanten op’. Ik weet zeker dat ik de volgende keer dat ik bij IJmuiden van de duinen af loop, aan die regels denk.

En de keer daarop weer. Poëzie kan je leven veranderen.

Poëzie en liefde hebben met elkaar gemeen KIJK VOOR ALLE ACTIVITEITEN OP WWW.POEZIEWEEK.COM

10

uitgelicht

lAAt u insPireren door de volgende tien Bundels

iedereen 4 weken lAng toegAng tot s eren r y Fi linde ij And ige V e B ig er ez Sm De B t nes et rh naa ijf tsch rg t hie ee sc en. s de zw de kom oe atra on en m en et m mer ge n e e. ksel een bl m h m n. z re oude m aanijn nu ldee e je on nasp ij ho r onth , ro nor d m e er ijk bij m mmke uit nnvad lokt nt ar6knvo d ke on nuie likbuitemnw echt an ro wedage te ties taleis ee lkek die 6 i-laeigenn luee n in jeçade d oterec van‘E id r ete l ezinjn bijn , gr s fa ijn ee d za t le e al lle m it hem or leave me’ vruchten, m r eh ti e bo et er e, jej, ooo dan je whe aett zsc kwes afg eeanrN ndjes, alntijsh losenbi esklmatod n mij. ‘lov st e me g m l s a Ik eld: n aenzanl va 6 ert m ij, al aa ent) el, melkta d va di a gbe n e m et Neem t ee n al m amoll re die oe hterderalsniboe sme d y? d grie dd 6em ou et s n wlnic Met n ga — o seeftdiealabstnt aonvol eacnu aarde, sik, da vulvgr rann y, ee ver zkl it te co m dan eu e sbee n diplvoet op van . langens, , dege de met eenopwan kze etnu rde ht sn ni tuig ucttongpunt kele of al ooptverXtem het Westen t Op ik alle t. dd één daz t n teodrukt ige,he rdteige oo koemr aa ro ngeku ngoc n if lavan le aar ie ur da dmet ligte s prein de Y: mooi s-van de nisbnak een voe en ik , ee chyo lk kt eerdzied uisis ee d soorschelp rznet ige, ingokwaz la al van t is e w vuil s in a ve te glaz uk ut th r aa s b de l s m poe wa r laonn rho’ ro ik alau r ij nmet de, ar uit ra de de en st in gde maadeu , rn sndeom oi, oi, die t naar de aar -m deita bat m . E dz p ewe blnijf n ve , ijn nt, Je or aar lk kele uieiksd n ngt Ik iquij uirijmmet tas ja-neevraag et wan nk hteen vo rhpbl ene p eneen t si van zivoorbeeld zil m ale die lo oclm at do m op e mhets ik ve ntsin slaa sde r belt met deod ga nje flanst, mijn dio te n ekdich rlo le res.l nge nfe nenei nwa onmogelijk beantwoord kankop worden. para or euekt om des, orove aadie r niet mee nie aait be en iainee nh rar l je ikde d ad haa taen die m bell w de illealvas ei pa s er die o ge ij eb r m ac r, vo r h o indi nm ede noTenzij we dlelle met de Y-tong in uch hettige X-oor.lijf) akz van thaa rw p en n ge senw ers6nmet als w Mceijn rsf an rtrnim naa e, wra te aro ge eeiet t om d t Egyptisch wensen rdag, nada aa le din beove o min e di n. taardig as gde aa ikplan ove rouwmonsier lijk e le en vdie aa e n wilaretee dmet wa t ik lf n (nieka van en n lekt r k! zuch uw r dateiik ve r rjhaa ste kalk gev t r sfna omp (van le eblu at gdaa l ze h isrtro dat rr jee maaaabruut Daar heb de en daar heb je de vakman na da eze renjaren al is(op D sc ong rp allie k je hevrij van n h si en) h ng za ndige, ijn mengolfte erda’t is t.de vamen lu al re icla mwor ziet ak renne M heu zelfsta in het zenuwcentrum. mte jfe na en voor het hangsluitwerk de z in eedrd la je e s mavert en pen ’ngecils ounwsde klei todet tercr om hom m sc vvan vr zo eks riegnNog van 6De met rd ra an de regio goed. e er te ll e rnis ene kent ijn rd a h b aa in di m ja treu enoegd a esta is, wnooik m -mtar ikbescdear , m kkev de met rt!nwel . af raad met zoveel beaufort. storDe be andere aaste De t w zedenhetde da ap mweet kntsinntda et do aa s rtoeg ,de bee id ni e n in d l a ch uw en de n ge an bij hDie jd glijden d vo m kreaa nds eer ag bo dus weg niet ow in .’een informeel overleg. ge enis Ik ben ho gehet erhinentizond n die ik beg nb s la ge het unaie t n t, eenghblijf n alle oopt svan orse nz deij di ee t al va sl ee a h s fste it rd ri r, in it het zegtw tlfmaadat rlieim n ge g woer alle zesm ar Tu mij het sw cin h ee t ckde Zonder ons! e zo ! Zo oo lt ste? da Deis geerd a ra re itm zij e an erte lli ann ijver des nsu of et v D mee to Wij de ar leukste grondbeginselen, s th erstretchen co a zij die enh en an at owovn’t W Ell e ste &erVe is e re knn verdraaien éé bewijzen, th t vergelijken functies, h u ca ho D ijgth dowor gs n in usrghet rzbe t yo He es an lgen N o Cla voorbarige. deureck se bu Hug uvieren st elmew de e vo th schil ca lde tpimp owvan u beJe buik di Judi eh d goBij zijmwi ie tzen blijf eage Bezi Watso hon De rm Paul Bogaert r, on is Ha t, pe lo De h Ons hverlangen aa de rodeBij Antwerpen n ingDe Bezige dw ligt ee be ar da

te Gro

tOrzegt: heb dochtertje Zoals je tegen eenmziek jou iUM et on mijn miniatuurmensje, mijn on zien thaazelfgemaakt hu rde Ilja verdrietje, en hetgehelpt n be troo ileniet; De ma Leonar st om als een nen in ik he d zoals je een hand op haar hete voorhoofdje n va een do b jou ni n ve Pfeijffe ks om mme vi le w gaat ui legt, zo dun alsensneeuw liggen, ho eze onde ta De Ar manie r geku tvoerig ndenLa alles om nd in ren beide de m rbroek best n gete st en rspers en het helpt niet: ponet een voor zien ud oeeg st om puist iddag w rd zitte e heijjou niet de mot helsd now kak op je n op en vo eiknm rege gesc b bil g ge jou de ba d ik he zo helpt poëzie. or de aa om holen nitva e roken b nk nm l d ehe ik geen geen d znajou re stor lsda De me va om barb ehekb fral gw lie to a dd arm ee elo n jou l d fm a mbo ik he i os kle ta n nv b jou ooi m geen m a w e kd omhekeli ona er ze tijd Herman delie Coninck eneisje maa in zijl wredeloo la ge a lsd f zo w n jk f m it init ge als De gedichten erng e ha alleeals dat en op ee mn spkoch n te gk s ba bla amee aret toen w n eeof eam wzij De Arbeiderspers it n gee ndus n ec heht ij da aspopkeiknr, n, m je gziek la ma s sc e en je haam d tm a e wau r, henbu geens n bij jeu , n ar n pre swejij, ik kent jou druliefg na van kunt niz jes en o r novi de kr eto kt ehadhka wooit mog ezeen d e sam eer gnd e ulsp eeje da weldamls ar n t je st staa tnvwo trdeen rdt eer nma n je ru kanten it ij len teen wgil t, w olm er mm in ikt eta late al offe r in daje ac de die laerg jealgoddd kt van he rgav itte agaekvte in ht ik gis Gge n r e ur ie en , e s eli rr ho el als nof, d kajke lijf teTore itvan vas a zijr r t ee tan ro Ko je eig nam m me ls ndan eensaprailte m n mE ene enligengeik br uw en so irr ms. al wok v g r, en le d issch en en it o en te e — wiern, Q kken te ik naa g e ev es ien ueje kam aa ligordjou zegt ba n nb rido op m ook g voaa het ar er r id je ’s U we valt Naandag endeb v or ralt itge zien elk mij lijv aar d ag ree ijd ve zwaa rij vao dne rm tota ako el ijn wo dk aa le ede n eq uff

H

Mer

nUM

zigD

ewiJ

is g

Het

D

me or leave love meOnzekerheden 24

er

la fo

U OOr

er

Bij

e

is t d

ee ld

et

he

le sD

vast

Ju

Be zig

De

ie te ho gen ud

ew et en

de

wit te kam

tot aal

OFF er ik

poëzie

et Vlaams Fonds voor de Letteren is een Vlaamse Openbare Instelling (VOI). Het VFL steunt de Nederlandstalige letteren en de vertaling in en uit het Nederlands van literair werk in de brede zin van het woord. Op die manier helpt het de sociaaleconomische positie van Vlaamse auteurs en vertalers te verbeteren. Het VFL-beleid is gericht op de ondersteuning van creatie, productie, presentatie en omkadering. Hiertoe verleent het VFL subsidies, informatie en documentatie. Het VFL organiseert en financiert ook projecten, samenwerkingsplatforms en andere initiatieven.

d

H

n Oze geK

deze PrAchtige Bundels uit BiBliotheekccollectie. de uitgelichte gedichten uit de Bundels stAAn AfgeBeeld oP de PoëziekAArten.

Stichting Lezen, die zich richt op leesbevordering en literatuureducatie en Stichting Schrijvers, School en Samenleving (SSS) die bemiddelt en adviseert bij het organiseren van optredens en lezingen door schrijvers. et Nederlands Letterenfonds is een van de zes grote landelijke cultuurfondsen en is in 2010 ontstaan uit de fusie van het Fonds voor de Letteren en het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds. Het stimuleren van de creatie van literatuur in Nederland door middel van beurzen aan schrijvers van literair werk (kinder- & jeugdliteratuur, proza, poëzie, non-fictie en toneel in boekvorm) behoort tot de kerntaken van het fonds. Een andere belangrijke kerntaak vormt de bevordering van de export van literatuur naar het buitenland. Het fonds is gehuisvest in het Letterenhuis te Amsterdam met onder meer

is

o es

le d

ar ui p

aeldux eep

Jom echa

de APP is ontwikkeld sAmen met BiBliotheek.nl en geeft iedereen 4 weken lAng toegAng tot deze PrAchtige Bundels uit de BiBliotheekcollectie.

uit de Bundels stAAn oP desAmen de APPAfgeBeeld is ontwikkeld PoëziekAArten. met BiBliotheek.nl en geeft

Maar rond Christin omheeng e D’ha erold Nac en ht met De don Mirages elas Em. Quer kere duu tisch gala ido’s Uitge r nu wor ctisch dt het verij lichaam al avon vol op d, licht de valt met faun Duizend Ding en — een nog en alru basalt. seraf vluc in — hier Er ston stoelt d brok O hoev licht op ht hoog aat, eel erts, porfi met rust zand voor unc hard goud, met er, iaal en van rimp Violen, lens, passwat pacotille els, nu . hoo drup per drup ie, metafys Men bakt rnen, dat is iek zijn het bloe Karpov leem voor stee vrucht, de d uit kelk Mid & Kasparo n voor terwijl de oven dag, sacrame van vlees neer men lang v zit, hoor nt voor de welt.

Het von praat over trompet voor pot voor met star cere kt af van monieel. het graa toernoo Rups, luchtsch postzegels n ien en rat, fret en thee ip en vlooient voor het broo , nert Op drin d voor heat elk s, kt. das, lynx sneeuw, slui blad zink er, het kind ers in , mink. stable. t . waaiers Alle voge dauw van Con van wat ls der er aarde stuiven tezamen op naa r het lich t van Turn er en de Zon.

de Bundels oP de volgende PAginA’s stAAn centrAAl in de PoëzieBieB APP.

de Bundels oP de volgende PAginA’s stAAn centrAAl in de uitgelichte gedichten de PoëzieBieB APP.

geselecteerd door het nederlAnds letterenfonds

eN het vlAAms fonds voor de letteren

© Koen Broos

10 Uitgelicht

Paul Bogaert Ons verlangen

Met Ons verlangen publiceerde Paul Bogaert opnieuw een verrassende bundel, zoals we ondertussen van hem gewend zijn en ook verwachten, maar die toch ook onmiddellijk als van de hand van Bogaert herkenbaar is.

B

ogaert is een dichter die een bijzonder scherp oor heeft voor de kleinste nuances waarmee de hedendaagse taal uit verschillende domeinen bewust of onbewust geladen is. Hij weet die nuances op bijzonder ingenieuze wijze uit te buiten door die verschillende registers te betrekken op onderwerpen die zulke taal moeilijk verdragen, of er thema’s mee te verwoorden waarin dergelijk vakjargon een bevreemdend effect heeft. Daardoor zijn zijn gedichten niet alleen taalkritische bouwsels die ideologische vooronderstellingen ontmaskeren, maar reflecteren ze tegelijkertijd op de werkelijkheid waarin we dagelijks trachten te leven.

In de etalage

Zelf zegt hij over Ons verlangen op de achterflap: 'Deze bundel gedichten had eerst MAN & VROUW als titel. Een poging om de geslachten eens goed te belichten.

Ons verlangen is een betere vlag voor de lading: een duidelijk overzicht van wat we zeker weten over wat ons allemaal drijft.'

Ironisch genoeg blijkt de bundel enkel reeksen te bevatten met als overkoepelende titel ‘Onzekerheden’. De bundel lijkt vooral te gaan over het ongemak waarmee de sprekers in de gedichten in het leven staan en dat vooral, maar niet alleen daar, ervaren wordt in de omgang met het andere geslacht.

8

Paul Bogaert (1968) debuteerde met WELCOME HYGIENE in 1996 en kreeg er meteen de Prijs voor Letterkunde van de provincie Vlaams-Brabant voor. Sindsdien publiceerde hij nog vier bundels, die onderling sterk verschillen, maar waarmee Bogaert een van de meest opvallende en herkenbare stemmen in de Nederlandstalige poëzie is geworden. De verteller van de

Onmogelijk in te lossen verwachtingen, teleurstelling en onbegrip voeren de boventoon.

Ons verlangen leverde Bogaert voor de tweede maal de Herman de Coninckprijs op. De jury verantwoordde de nominatie van de bundel als volgt: 'In Ons Verlangen draagt Bogaert de van hem bekende, bizarre omarming van de moderne tijd nog een stap verder. Als geen ander weet Bogaert de taal van bezinningsdagen op kantoor, reclame, het jargon van hip holistisch management, gedachteloos parlando en andere taal die het zelden of nooit tot poëzie brengt naar zich toe te trekken. Dit levert een sterke, onvermijdelijke en confronterende bundel op die nog lang na het lezen blijft doorzingen. In zijn gedichten fileert Bogaert met chirurgisch gereedschap het ongemak, de pijn en de onzekerheden van het alledaagse, onpoëtische leven.'

In Ons Verlangen draagt Bogaert de van hem bekende, bizarre omarming van de moderne tijd nog een stap verder

Er zijn geen regels in de poëzie. Wie de valkuilen van de taal niet omzeilt maar juist omarmt en in een nieuwe, nog ongehoorde taal weet samen te brengen, verdient het om gelauwerd te worden. Dit is een bundel die de poëzie verder brengt.”

PP

gedichten geeft zich onophoudelijk over aan analyses van zichzelf en anderen die bijzonder vervreemdend werken. In Circulaire Systemen zijn het in zichzelf gesloten systemen die de dichter fascineren.

AUB uit 2006 is een bundel over geven en nemen, waarin veel ‘andere mensen’ opduiken.

Paul Bogaert Ons verlangen De Bezige Bij Antwerpen | 64 pagina’s ISBN Bundel 978 90 854 2591 5 ISBN Ebook 978 94 604 2278 2

Hugo Claus Je buik van pimpelmees

is het niet bij de beesten af dat van allen die ik begeerde zij mij het allerliefste blijft, zij die deserteerde?

Met als boegbeeld: ‘love me or leave me’, met een vulva vol griesmeel, melktandjes, vruchten, met één wankele voet op aarde, met glazige, wazige, dazige verlangens, met deugden uit de vuilnisbak van het Westen, met die ene wankele, oi, oi, die poes van een voet die aait over mijn slaap en tast naar de aarde, met lellen en bellen ineengeflanst, met die minnaar van haar die haar niet meer belt (vandaar haar plantaardige, wraakzuchtige kop na ’t vrijen) (op dat gevlekt sierlijk Egyptisch lijf) met hompen en wormen van ongebluste kalken wensen met de treurnis van de kleine zelfstandige,

Love me or leave me

Paul Bogaert, Ons verlangen

Zonder ons!

Wij stretchen de leukste grondbeginselen, verdraaien bewijzen, vergelijken functies, vieren het voorbarige.

Daar heb je de bruut en daar heb je de vakman voor het hang- en sluitwerk in het zenuwcentrum.

De ene kent de regio goed.

De andere weet wel raad met zoveel beaufort.

Die glijden dus weg in een informeel overleg.

voorbeeld van een ja-neevraag die onmogelijk beantwoord kan worden.

Tenzij met de Y-tong in het X-oor.

Neem nu de tongpunt van X in de oorschelp van Y: mooi

Onzekerheden 24

© Steye Raviez

10 uitgelicht

hugo claus je Buik vAn PimPelmees

Hugo Claus was een autodidact: een ‘snel’schrijver, maar ook een veellezer. De talloze buitenlandse voorbeelden en invloeden die hij moeiteloos naar zijn volstrekt eigen hand wist te zetten, maken dat zijn dichterlijk palet enorm gevarieerd is.

c

laus' oeuvre bevat de meest uiteenlopende poëtische vormen, stijlen, thema’s en poëtica’s in autobiografische verzen, complexe intertekstuele herschrijvingen, montages, satirische gelegenheidsgedichten en maatschappelijk geëngageerde teksten. En dus ook liefdesgedichten.

Je buik van pimpelmees bevat een aantal liefdesgedichten, voornamelijk uit het latere werk bijeengebracht door zijn weduwe, Veerle Claus.

in de etAlAge

Een van de vele hoogtepunten in Claus’ oeuvre is de bundel De Oostakkerse gedichten (1955), die nog weinig van zijn fascinerende raadselachtigheid heeft verloren. De gedichten lijken gebaseerd op grillige associaties, maar onderhuids schuilt een bijzonder beredeneerde structuur.

De experimentele schriftuur kreeg in deze bundel een klassieke allure. Met gebruikmaking van vruchtbaarheidsmythen, Bijbelse en christelijke referenties en literaire verwijzingen roept Claus een mythische en noodlottige familieconstellatie op, waarin de rol van de moeder, de vader, de zoon en de geliefde afwisselend in het teken staan van verlangen en liefde, maar ook van angst en haat. De cyclus ‘Een vrouw’ geldt nog

10

Hugo claus (1929-2008) is meer dan een halve eeuw lang het wonderkind van de Nederlandstalige literatuur geweest. Zijn omvangrijke oeuvre bevat gedichten, essays, verhalen, romans, theaterteksten, libretti en filmscenario’s. Hij was ook nog bekend als vertaler, beeldend kunstenaar en film-

steeds als een van de meest indrukwekkende registraties van een lichamelijke passie die de minnaars in hun agressiviteit tekent.

De liefde en de ambivalentie ervan is een grondthema in het werk van Hugo Claus.

De overtuiging dat menselijke communicatie tot mislukken gedoemd is en vaker niet dan wel tot werkelijk contact leidt, maakt dat de liefdesgedichten van Claus zelden beantwoorden aan het romantische of idyllische beeld dat lezers gewoonlijk hebben van liefdespoëzie. Zijn gedichten zijn tegelijk teder en rauw, hees en welluidend, vloeiend en wringend, lichamelijk en gevoelig, ernstig en lacherig, oprecht en speels. Een aantal cycli, waaronder 'Een vrouw', ‘De sonnetten’ en ‘Nu nog’ is ondertussen uitgegroeid tot mijlpaal in het genre en heeft de standaard voor het liefdesgedicht in de Nederlandstalige poëzie wezenlijk veranderd én gevoelig hoger gezet.

De liefde en de ambivalentie ervan is een grondthema in het werk van Hugo Claus

Ook in deze bloemlezing, waarin het oeuvre van Claus vanuit slechts een perspectief benaderd wordt, blijkt eens te meer het meesterschap van deze veelzijdige duivelskunstenaar.

PP

en theaterregisseur. Trouw aan zijn motto ‘Ni dieu, ni maître’ besloot hij over te gaan tot euthanasie toen duidelijk werd dat de ziekte waaraan hij leed zijn soevereiniteit te drastisch zou beperken. Claus won zowat alle literaire prijzen die er te winnen vielen.

hugo clAus je buik vaN PimPelmees De Bezige Bij | 94 pagina’s ISBN Bundel 978 90 234 7778 5 ISBN Ebook 978 90 234 7958 1

© Chris van Houts

10 Uitgelicht

Herman de Coninck De gedichten

In De lenige liefde excelleren zijn gedichten in relativering, lichte ironie en hun grote toegankelijkheid

Herman de Coninck maakte de poëzie voor veel lezers toegankelijk. Vanaf zijn debuut in 1969 met De lenige liefde excelleren zijn gedichten in relativering, lichte ironie en hun grote toegankelijkheid. Gewone onderwerpen als voetbal, wielrennen en ondergoed kregen van hem een plaats in gedichten in parlando-stijl.

D

at maakte van De Coninck een van de dragers van het nieuwrealisme, een poëziestroming die de experimentele schriftuur in vraag stelde en op zijn poëzie een etiket kleefde dat op geen enkele manier de lading nog dekt. In latere bundels ontroert hij zijn lezers met sobere, haast tastbare verzen die eenvoud steeds doen omslaan in complexiteit.

De gedichten bevat alle bundels die De Coninck publiceerde, aangevuld met een afdeling verspreide gedichten en vertalingen en een keuze uit de nagelaten gedichten.

De Coninck heeft heel wat gedichten geschreven die inmiddels de status van een klassieker hebben verworven. Deze verzamelbundel is dan ook een must have voor elke bibliotheek.

PP

Herman de Coninck De gedichten De Arbeiderspers | 676 pagina’s ISBN Bundel 978 90 295 8981 9 ISBN Ebook 978 90 295 6819 7

Herman de Coninck (1944-1997) was Vlaanderens meest gelezen dichter. Hij was ook essayist, journalist en hoofdredacteur van het literair-culturele tijdschrift Nieuw Wereldtijdschrift. Tijdens zijn leven verscheen er al een verzamelbundel, Onbegonnen werk. Gedichten 1964-1982, waarna nog vier bundels volgden: De hectaren van het geheugen, Enkelvoud, Schoolslag en het postume Vingerafdrukken.

Als dichter, poëzierecensent voor de krant De Morgen en als invloedrijk essayist – met

bundels als De flaptekstlezer, Intimiteit onder de melkweg en De vliegende keeper – wist hij een belangrijke stempel op de poëzie in Vlaanderen te drukken. In zijn essays verdedigt hij gedichten die hem lief zijn in een overtuigende, met argumenten beklede en duidelijke stijl die de zaak van de poëzie vooruithelpt.

In de etalage

Onder die ogenschijnlijke eenvoud van de rake formulering gaat echter een grote belangstelling voor de vorm van het gedicht schuil. Treffend zijn bijvoorbeeld de vele gedichten waarin de vergelijking uitgerekt en ten top gedreven wordt: 'Zoals dit eiland van de meeuwen / is en de meeuwen van hun krijsen / en hun krijsen van de wind / en de wind van niemand, // zo is dit eiland van de meeuwen / en de meeuwen van hun krijsen / en hun krijsen van de wind / en de wind van niemand.'

11

Poëzie Zoals je tegen een ziek dochtertje zegt: mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt verdrietje, en het helpt niet; zoals je een hand op haar hete voorhoofdje legt, zo dun als sneeuw gaat liggen, en het helpt niet: zo helpt poëzie.

Herman de Coninck De gedichten

ze kleeft als een bolle teek ronkend aan het matras komt uit alabama ziedaar de contouren van shangri-la

het zijn dagen van speeksel en zweet met schijnerecties lokte je een blonde schietschijf naar het nest - een kwestie van talent

la fouffe qui parle des oiseaux

jaren van ascese hebben de blik vernauwd je ziet alleen de aars in paars, je ziet de del in delete

een gedeukte chiquita banaan ligt op de grond naast je hemd (niet omwille van het rijm, maar als product placement)

de ochtendzon is een allesbrander die klatert in je mond de radio zingt who’s your daddy, daddy?

thuis nochtans noemt men je een luie likker

straks vertrek je met die ander, tafelen in sint-martens-latem ze is jarig en lang zal ze leven en het woord van de dag is verjaardagsfacial

bedwing de haat, ontzenuw de angst daar ligt een rode loper, blijf die volgen

uniek aan sint-martens-latem is

het als landschap beschermde golfterrein

dat zegt een engel door de intercom van haar mond

het is dezelfde die in haar bekken angelsaksisch zucht

there is a man

who knows the answer

but you can’t consult him right now

because

somehow

his head got stuck in the rear of a racing horse

Andy Fierens GROTE SMERIGE VLINDER

© Charlie De Keersmaecker

10

Andy Fierens Grote Smerige Vlinder

Aantrekken en afstoten wisselen elkaar af. Deze poëzie is hard, maar niet harteloos

Grote Smerige Vlinder, de titel van de debuutbundel van Andy Fierens, is in zijn eigentijdsheid veelzeggend. Wie nog dacht dat poëzie steeds verheven onderwerpen bezingt op een haast sacrale, eerbiedige toon moet die opvatting na lectuur van deze gedichten grondig bijstellen.

D

e gedichten van Andy Fierens zijn vergaarbakken van taalmateriaal (merknamen, woordspelingen, citaten, op straat opgevangen tekstflarden, verhaspelingen, ...) dat even baldadig als humoristisch tot bijzonder leesbare teksten worden geweven die het ook op een podium goed doen.

De jury van de Herman de Coninck Debuutprijs was zich bewust van het risico dat ze nam door net deze performance poëzie te bekronen. Om de uitgesproken tegenstanders te overtuigen, motiveerde de jury zijn keuze grondig:

‘Potige testosteronpoëzie van een dichter die wijdbeens in het leven staat en met een glimlach in de klerezooi stapt. Het universum dat Andy Fierens oproept is er één van caférook en verschaald bier. De decibels overstemmen moeiteloos het geroezemoes.

De flauwe grappen gaat hij niet uit de weg.

In Grote Smerige Vlinder ontmoeten we een antiheld die vrouwen versiert met een schijnerectie. Maar zwarte humor en gebrek aan respect kantelen in een gevoelige hunkering, een gemis of verlatingspijn. Op een schijnbaar naïeve manier vermengt hij vulgaire, weerzinwekkende onbetamelijkheid met prille, lichte schoonheid. Aantrekken en afstoten wisselen elkaar af. Deze poëzie is hard, maar niet harteloos.’

Andy Fierens GROTE SMERIGE VLINDER De Bezige Bij 2009 | 62 pagina’s ISBN Bundel 978 90 234 5611 7 ISBN Ebook 978 90 234 8276 5

Andy Fierens (1976) is dichter en performer, cartoonist, organisator, frontman van de literaire trashgroep Andy and the Androids. Met grappige teksten en overweldigende live performances werd Fierens snel een graag geziene gast op podia in België, Nederland en Zuid-Afrika.

Grote Smerige Vlinder werd bekroond met de Herman de Coninck Debuutprijs in 2010. Recent verscheen zijn tweede bundel Wonderbra’s & Pepperspray.

In de etalage

PP

13

© Nadine Ancher

10

ELLEN DECKWITZ De steen vreest mij

De steen vreest mij is een hecht gecomponeerde bundel, waarin realiteit en droomwereld voortdurend stuivertje wisselen. De poëzie is verleidelijk voyeuristisch, al is het onduidelijk of de lezer deelgenoot wordt gemaakt van werkelijke gebeurtenissen of van fantasieën. Dat doet er natuurlijk ook niet toe — behalve als je op persoonlijke titel het beste met de schrijver voor hebt.

D

eckwitz gebruikt in de bundel regelmatig een boom als metafoor voor het menselijk lichaam. De ‘bottenboom’, de ‘bladerpilaar’, die soms seksueel geladen lijkt, bijvoorbeeld als een ‘bonkende’ boom ‘kwijlt’. Ook is er steeds een broertje, met een mager lijf: ‘een jongen met een vel/zo dun dat je de takken zag’. De verteller zegt dat dat broertje ‘in mijn hoofd’ kroop, wat het mogelijk maakt dat hij is verzonnen.

Dit is broeierige en griezelige poëzie, die hier en daar uit de bocht vliegt, maar wel op zo’n manier dat je wenst dat meer dichters dat zouden doen.

EJH

De steen vreest mij is een hecht gecomponeerde bundel, waarin realiteit en droomwereld voortdurend stuivertje wisselen

In de etalage

Deckwitz’ voorliefde voor de betere horrorfilm speelt een rol wanneer ‘een oog hangt’ in het hoofd van het broertje. Er wordt afgerekend met de drankzucht van een moeder, die ‘kist na kist’ wegklokt. Ook is er een scène waarin de ik op schoot wordt genomen door een grootvader, die niet weet ‘dat er in mijn ballpoint/ook een kogel zit’.

14

Ellen Deckwitz (1982) is een dichter die al in de poetry slam-scene furore maakte, voordat ze met een bundel debuteerde: De steen vreest mij (Nijgh & Van Ditmar, 2011). Ze won er de C. Buddingh’-prijs mee voor het beste Nederlandstalige poëziedebuut. In de kritieken is ze ondanks haar achtergrond als performer vanaf het eerste moment serieus genomen als literair schrijver.

ELLEN DECKWITZ De steen vreest mij Nijgh & Van Ditmar | 56 pagina’s ISBN Bundel 978 90 388 9414 0 ISBN Ebook 978 90 388 9646 5

© A.M.C. Fok

10

JULES DEELDER Tussentijds

Zijn poëzie heeft een polsslag, swingt als Charlie Parker, is vaak grappig, neemt alles inclusief zichzelf op de hak

Deelders poezie is ongepolijst; ze is niet mooier dan ze is: ‘Je hart blijft/ kloppen tot/ het stopt. Dan houdt het op’.

Zijn hakbijlstijl laat soms ontroering toe, zoals in zijn meest bekende gedicht voor zijn dochter Ari: ‘Hoe langer je leeft/hoe korter het duurt/ Je komt uit het water/en gaat door het vuur’.

I

n het in deze brochure afgedrukte, titelloze gedicht uit de bundel Tussentijds neemt hij het op ongekend krachtige wijze op voor de vrijdenker. Zijn werk is schatplichtig aan de dadaïsten, met name Kurt Schwitters, aan de beatschrijvers Jack Kerouac en Jim Caroll en aan Johnny van Doorn, met wie hij in 1966 optrad in het legendarische avondprogramma ‘Poëzie in Carré’, georganiseerd door Simon Vinkenoog.

Europa behoort. ‘Het hart van Rotterdam/ mag dan een kunsthart heten/ Het is het centrum van het nu/ De harde kern van heden’.

EJH

JULES DEELDER Tussentijds De Bezige Bij | 64 pagina’s ISBN Bundel 978 90 234 3272 2 ISBN Ebook 978 90 234 4852 5

Jules Deelder (1944) is Nederlands grootste beatdichter, die naast performer ook drummer is in de jazzformatie Trio Me Reet.

Zijn poëzie heeft een polsslag, swingt als Charlie Parker, is vaak grappig, neemt alles inclusief zichzelf op de hak en spreekt een groot publiek aan. Daarom wordt ze binnen de traditionele poëziescene niet altijd even serieus genomen, maar dat zal de ‘aucteur’ een rotzorg zijn. Niet voor niets noemt dit

enfant terrible van de Nederlandse poëzie zichzelf zonder schaamte ‘na Toon Hermans de best verkochte dichter van Nederland’.

Burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb, een groot poëzieliefhebber, stelt een eind 2014 te verschijnen bloemlezing samen met de beste gedichten van Deelder, ter gelegenheid van diens zeventigste verjaardag.

In de etalage

Tijdens optredens lardeert Deelder zijn gedichten met anekdotes en moppen – of misschien is het andersom. Vaste thema’s zijn de Tweede Wereldoorlog, voetbalclub Sparta en Rotterdam. In Tussentijds steekt de nachtburgemeester op aanstekelijke wijze de loftrompet over de opnieuw opgebouwde stad, waarvan de skyline tot de mooiste van

15

Op een dag werden we uit onze moeder gepeld en ik vergat dat ze botten dealde.

gelauwerd en geprezen

De onafhankelijke geest

Nagel aan de doodkist die geweten heet

JULES DEELDER Tussentijds

als gevaar voor de vrede

wordt in stilte gevreesd

Je raakt ook zo snel afgeleid door de eerderen die maar om elkaar krommen om maar in elkaar te stollen terwijl je slonk. Er is grond waarop ik palmen plant, getuigen dat ik geen wortel meer schiet.

Mezelf niet als een kalenderblad scheuren kan.

De aarde slurpt regenwormen op en ik gok dat we allemaal lief willen worden gevonden, men zich op de bodem in een midden bevindt. Dat voor ons niets ooit aanbreekt.

ELLEN DECKWITZ De steen vreest mij

© Chris van Houts

10

Christine D’haen Mirages

Christine D’haen Mirages Querido | 48 pagina’s ISBN Bundel 978 90 214 5983 7 ISBN Ebook 978 90 214 5432 0

D

'haen debuteerde in 1943 met de publicatie van het lange, narratieve gedicht ‘Abélard en Héloïse’ in een literair tijdschrift. Haar vroege gedichten leken op het eerste gezicht erg veel op de vooroorlogse neoklassieke poëzie met hun verfijnde ideeën over vorm en hun gemeenschappelijk thema: het conflict tussen een zinnelijke erotiek en een intellectueel verlangen naar spiritualiteit.

Het vroege werk werd zeer gewaardeerd, maar de doorbraak van het experiment in de jaren vijftig overschaduwde haar poëzie. Haar oeuvre werd niet alleen een symbool voor alles wat traditioneel was in de ogen van de experimentelen, critici en lezers ontwikkelden ook een blinde vlek voor de persoonlijke en experimentele wijze waarop D’haen vastgeroeste vormen nieuw leven inblies. In later werk gebruikte ze bijvoorbeeld rigoureuze structuren als neuvains, dizains, en douzains, die bestaan uit negen, tien of twaalf versregels met elk negen, tien of twaalf lettergrepen, maar experimenteerde ze ook binnen deze traditionele structuren met verrassende enjambementen, opvallende assonanties, contrastieve thema’s en motieven en semantische ambiguïteiten. 'De vernieuwing

van het oude', een versregel waarmee ze een gedicht uit de bundel Mirabilia afsloot, was een van haar poëticale principes.

Christine D’haen (1923-2009) studeerde Germaanse filologie, gaf les in Brugge en werd later curator van het Guido Gezellemuseum. Ze vertaalde gedichten van hem in het Engels en schreef een fascinerende biografie over deze dichter uit

de negentiende eeuw. Naast poëzie schreef Christine D’haen autobiografisch proza waarin de constructie van een leven via het schrijven belangrijker was dan de feitelijke autobiografische informatie.

Hoewel de tijd steevast in het hart van haar poëzie staat, en hoewel haar gedichten in de tijd verankerd zijn door het gebruik van citaten uit en verwijzingen naar de mythologie, de kunst, wetenschap en literatuur, straalt haar oeuvre een bepaalde tijdloosheid uit. Dat verklaart het grote aantal ‘klassieke’ gedichten dat steeds opnieuw gebloemleesd wordt. Diezelfde tijdloosheid maakt het ook mogelijk voor verschillende generaties om bepaalde aspecten van haar werk te herwaarderen. De postmoderne poëzie die opkwam aan het einde van de jaren tachtig bracht haar werk weer op de voorgrond door de interesse voor intertekstualiteit.

Zeker is dat het oeuvre van Christine D’haen steeds nieuwe lezers zal weten aan te trekken. Deze poëzie vraagt veel van de lezer, maar geeft in ruil brede vergezichten die uitnodigen tot reflectie over leven en cultuur. Mirages is een bundel die een perfecte introductie biedt tot haar werk.

PP

In de etalage

Haar poëtische werk heeft een unieke stem, een opmerkelijk rijk bereik en is onvoorstelbaar rijk in vorm en inhoud

Christine D’haen was ongetwijfeld een van de belangrijkste vrouwelijke dichters van de naoorlogse Nederlandstalige poëzie. Haar poëtische werk heeft een unieke stem, een opmerkelijk rijk bereik en is onvoorstelbaar rijk in vorm en inhoud. In 1992 kreeg ze, als eerste vrouw in een rij van illustere voorgangers, de belangrijkste literaire prijs die in het Nederlandstalige taalgebied te winnen valt: de Prijs der Nederlandse Letteren.

17

10

JUDITH HERZBERG Wat zij wilde schilderen

Herzberg bezingt vaak gewone dingen, ‘kleine’ dingen zou je kunnen zeggen, maar daar zit zeker geen waardeoordeel in besloten. Laten we zeggen dat het ontzettend vreemd is dat Herzberg nog niet verkozen is als Dichter des Vaderlands, want ze is een van de meest toegankelijke en invoelbare dichters die er zijn. Maar hoe toegankelijk en invoelbaar ook, er is altijd een diepere betekenis. Hoe klein het onderwerp ook kan zijn, het staat voor iets veel groters.

I

n Wat zij wilde schilderen gaat het bijvoorbeeld over de verschillende gedaantes van zuivel, als ze schrijft: ‘De melk die van/ de tafel lekt maakt/ veel meer indruk op je/ dan melk die stil zit/ in een kopje’. Maar eigenlijk schrijft ze hier over waarom oorlogen ontstaan. Omdat mannen kleine kinderen zijn, die de baas willen zijn in de zandbak. En omdat mensen dingen willen stukmaken, omdat ze dat nu eenmaal doen. Je gooit eens een kop melk om, bij wijze van statement. Kijken of de ander boos wordt.

Hoe klein het onderwerp vaak ook, het staat voor iets veel groters

Herberg heeft ontegenzeggelijk ook humor, zoals in een gedicht over hoe het cijfer ‘6’ door de toenmalige PTT voor het oude zescijferige telefoonnummer van de dichter werd gezet: de 6 ‘die mij uit mijn routine rukt’. Nooit zal die 6 ‘echt bij mij horen’, zweert ze, als aanklacht tegen de efficiencydrift. Maar bovenal is Herzberg een dichter die ons bij de les houdt als het gaat over de verworvenheden die we zomaar voor waar aannemen. In de woorden van de dichter is de definitie van vrede bijvoorbeeld: ‘als je iemand.ziet in uniform, toch / durven door te lopen’. In die zin is zij een dichter met een taak.

In de etalage

EJH

18

De dichtbundels van Judith Herzberg (1934) werden veelvuldig herdrukt, vertaald en bekroond, onder meer met de Constantijn Huygensprijs en in 1997 met de P.C. Hooftprijs. Herzberg is ook toneelschrijver, wat ook goed terug te zien is in haar gedichten, die niet zelden de vorm aannemen van dialogen of spreektaal.

JUDITH HERZBERG Wat zij wilde schilderen De Harmonie 59 pagina’s ISBN Bundel 978 90 616 9524 0 ISBN Ebook 978 90 761 7445 7

JUDITH HERZBERG Wat zij wilde schilderen

Wat een ijver! Zo wordt een gebouw door één overtollige steen gesloopt.’

Nog eerder hertrouw ik, nadat ik mijn vrouw mis en nadat ik rouw dan dat ik die 6 tot de mijne maak!

Ik ben niet star, maar zo’n cijfer van hogerhand toegevoegd zomaar, een zondag, in maart!

Ik blijf mij verzetten tegen die 6 die mij uit mijn routine rukt als was ik verhuisd, als was ik herdoopt.

Mijn eigenheid gaat volkomen stuk aan die 6 die vooraan loopt als naar een vertimmerd adres.

‘Er is een 6 voor mijn nummer gekomen.

Nooit zal die 6 echt bij mij horen.

Ik zal altijd mijn eigen nummer onthouden met die 6 er los bij, als een buitenwijk, als nieuwlichterij, als mode, façade een kuif of een sik, niet van mij.

Het door u gekozen nummer is gewijzigd

Christine D’haen Mirages

De donkere duur nu wordt het al avond, licht valt nog vol op de Duizend Dingen — een seraf vlucht hoog met faun en alruin — hier stoelt licht op erts, porfier, basalt. Er stond brokaat, hard goud, met wat pacotille.

O hoeveel zand voor unciaal en lens, passie, metafysiek met rust van rimpels, nu drup per drup het bloed uit kelk van vlees neerwelt.

Violen, hoornen, dat is zijn vrucht, de Middag, sacrament met star ceremonieel.

Men bakt leem voor steen voor de oven voor de pot voor het graan voor het brood voor het kind.

Karpov & Kasparov zit, hoor trompet voor toernooien en vlooientheater, terwijl men lang praat over postzegels en thee drinkt.

Het vonkt af van luchtschip en sneeuw, sluiers in waaiers van water Rups, rat, fret, nerts, das, lynx, mink.

Op elk blad zinkt dauw van Constable. Alle vogels der aarde stuiven tezamen op naar het licht van Turner en de Zon.

Maar rondomheengerold Nacht met elastisch galactisch lichaam

Jom Echad

© Vincent Mentzel

10

GERRIT KOUWENAAR Totaal witte kamer

Totaal witte kamer is een indrukwekkende bundel, met als thema verlies. Het titelgedicht, zou je kunnen zeggen, gaat over klussen. Meer in het bijzonder gaat het over het witten van een muur, en dan niet een standaardmuur in een nieuwbouwwijk, waarbij de latex algauw zal hechten en dekken, maar de muur van een Frans vakantiehuisje, waarbij de latex onmiddellijk loslaat of doorschijnt.

In de etalage

D

20

at vakantiehuisje, een ‘slordig beheerd paradijs’, blijkt de plek waar de mens achter de dichter met zijn vrouw gelukzalige momenten beleefde. De bundel is een reactie op haar overlijden: het verleden kan niet worden overgerold.

Dat we dit weten komt overigens door de documentaire die Frodo Terpstra over Kouwenaar maakte, die werd uitgezonden door de NPO in het programma Het uur van de wolf. Zonder deze voorkennis kan Totaal witte kamer ook gaan over een voorportaal naar de dood. Over de leegte na iemands ontstijgen, over hoe iemand in de woorden van de dichter ‘volledig alom afwezig’ kan zijn en ‘in verhangen kleren onteeuwigd’.

De taal bezweert de afwezigheid van de ander: ‘het glas/ vult de tijd, het brood/ blijft de honger’.

Het maakt misschien ook niet uit hoe Kouwenaar het heeft bedoeld, als hij al iets specifieks heeft willen beogen. Als iemand, om maar eens iets te noemen, in een gedicht een vleesmes reinigt na er bloedworst mee te hebben gesneden, betekent dat dan meer dan dat? Bij Kouwenaar altijd wel, al mag je ook zeggen: Totaal witte kamer gaat toch gewoon over klussen. En het gaat over de dood. En het gaat over het leven.

Gerrit Kouwenaar (1923-2014) was een van de belangrijkste en invloedrijkste dichters in Nederland. Hij vormde na de oorlog samen met onder meer Lucebert de Vijftigers, een groep avantgardistische dichters verwant aan de Cobragroep. Kouwenaar ontving een reeks belangrijke literaire onderscheidingen, waaronder de P.C. Hooftprijs en de Prijs der Nederlandse Letteren. Hij publiceerde een

groot aantal dichtbundels, waaronder Totaal witte kamer (2003), die bekroond werd met de VSB Poëzieprijs.

Totaal witte kamer gaat toch gewoon over klussen. En het gaat over de dood. En het gaat over het leven

EJH

GERRIT KOUWENAAR Totaal witte kamer Querido | 44 pagina’s ISBN Bundel 978 90 214 7094 8 ISBN Ebook 978 90 214 5115 2

© Gelya Bogatishcheva

10

ILJA LEONARD PFEIJFFER De man van vele manieren

I

n de inleiding bij deze omnibus schrijft hij: ‘Al tien jaar sta ik naakt voor u en ik vraag u: heb mij lief. U denkt dat het een grap is en bewondert mij.’ Het leeuwendeel van de lezers zal dit als ironie opvatten, maar het is interessanter om Pfeijffer wél serieus te nemen.

In De man van vele manieren zijn naast zijn bestaande bundels, vol toeterend getararaboom-de-ay als: ‘full colour tentoongespreid wil ik in jou/ bladeren en ik streel jouw glimmende huid/ vleeskleurig uitgelicht in hoogglans’, ook nieuwe gedichten te vinden. Het gaat hier om de nooit separaat verschenen bundel Doka, vol verstilde poëzie, qua klank en zeggingskracht in

De veelzijdige Ilja Leonard Pfeijffer (1968) is dichter, toneelschrijver, essayist,

ILJA LEONARD PFEIJFFER De man van vele manieren De Arbeiderspers | 624 pagina’s ISBN Bundel 978 90 295 6636 0 ISBN Ebook 978 90 295 8266 7

liedjesschrijver en romanschrijver. Voor zijn roman La Superba ontving hij in 2014 de Libris Literatuurprijs. In zijn kritieken in NRC Handelsblad, gebundeld in Het geheim van het vermoorde geneuzel, ontpopte hij zich als freefighter binnen de de Nederlandse poëzie. Genadeloos hakte hij in op van ieder

lijn met de aikidosport die de schrijver jaren beoefende. ‘Ik heb het nog nooit zo koud gehad/ als toen ik alles snapte’, is een dichtregel uit die bundel die beklijft.

Het in deze brochure afgedrukte gedicht ‘Offertorium’, uit de bundel Het glimpen van de welkwiek (2001), is een schofterig en goor, maar nergens poezelig juweeltje, dat bij uitstek gedijt bij de minimale poëzie uit Doka: ‘ik ben altijd/ met z’n drieën/de maan/ en jouw schaduw’.

EJH

risico gespeende gedichten van vakgenoten die vooral leken op andere gedichten of, een doodzonde, zich voor zichzelf leken te willen verontschuldigen.

In de etalage

Vol verstilde poëzie, qua klank en zeggingskracht in lijn met de aikidosport die de schrijver jaren beoefende

Op de achterflap van Pfeijffers verzameld dichtwerk, De man van vele manieren, staat een foto van een helemaal blote dichter, gezeten op zijn tweezitsbank in zijn toenmalige woning in Leiden (hij woont nu in Genua). Dat leidde tot hilarische reacties, al had hij misschien ook een bedoeling met zijn statement.

21

totaal witte kamer Laten wij nog eenmaal de kamer wit maken nog eenmaal de totaal witte kamer, jij, ik dit zal geen tijd sparen, maar nog eenmaal de kamer wit maken, nu, nooit meer later en dat wij dan bijna het volmaakte napraten alsof het gedrukt staat, witter dan leesbaar dus nog eenmaal die kamer, de voor altijd totale zoals wij er lagen, liggen, liggen blijven witter dan, samen —

GERRIT KOUWENAAR Totaal witte kamer

OFFERTORIUM

ik heb jou met ononthaarde benen in een vieze onderbroek zien zitten op de bank zien huilen als een domme hond in de middag getroost om niks om alles om een puist op je bil ik heb jouw tanden gepoetst jouw kak geroken en uitvoerig bestudeerd ik heb jou omhelsd omarmd omhelsd gekust en omhelsd en voor de storm van jouw redeloos bang zijn voor de motregen van jouw reddeloos klein zijn niet gescholen ik heb frambozenvla gekocht toen je ziek was ik heb geen barbi geen maan in een meer geen lief mooi meisje geen opblaaspop ik heb jou ik heb jou lief zoals alleen een echt mens liefgehad kan worden

dus schaam je je en vind je dat je stinkt van heel zijn en je kunt niet meer gillen met je goddelijke lijf van de krulspelden in je achterhoofd en ik breng jou samarkanten offergaven van mirre en wierook je ruikt de geur van je eigen sokken op maandag die ik gisteren rook en ik aanbid je als een mens en je zegt we zien elkaar vaak te misschien

het valt mij zwaar mijn woede vast te houden

ILJA LEONARD PFEIJFFER De man van vele manieren

Bestelinformatie over de 10 uitgelichte bundels

COLOFON De teksten in deze brochure werden geschreven door Patrick Peeters (staflid Vlaams Fonds voor de Letteren), Erik Jan Harmens (dichter) en Stichting CPNB. Design brochure: DSGN.FRM

Deze brochure wordt mede mogelijk gemaakt door:

Nederlandse Taalunie

Lange Voorhout 19 2514 EB Den Haag Postbus 10595 2501 HN Den Haag T + 31 70 346 95 48 info@taalunie.org www.taalunie.org

Nederlands Letterenfonds

ISBN Bundel

ISBN Ebook

Auteur

Titel

Pag

Uitgeverij

9789085425915

9789460422782

Paul Bogaert

Ons verlangen

64

De Bezige Bij Antwerpen

9789023477785

9789023479581

Hugo Claus

Je buik van pimpelmees

94

De Bezige Bij

9789029589819

9789029568197

Herman de Coninck

De gedichten

676

De Arbeiderspers

9789038894140

9789038896465

Ellen Deckwitz

De steen vreest mij

56

Nijgh & Van Ditmar

9789023432722

9789023448525

Jules Deelder

Tussentijds

64

De Bezige Bij

9789021459837

9789021454320

Christine D’haen

Mirages

48

Querido

9789023456117

9789023482765

Andy Fierens

Grote smerige vlinder

62

De Bezige Bij

9789061695240

9789076174457

Judith Herzberg

Wat zij wilde schilderen

59

De Harmonie

9789021470948

9789021451152

Gerrit Kouwenaar

Totaal witte kamer

44

Querido

9789029566360

9789029582667

Ilja Leonard Pfeiffer

De man van vele manieren

624

De Arbeiderspers

Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam Postbus 16588 1001 RB Amsterdam T +31 (0)20 5207300 post@letterenfonds.nl www.letterenfonds.nl

Bundels leverbaar De tien hier voorgestelde bundels staan centraal in de PoëzieBieb-app die wordt ontwikkeld door bibliotheek.nl.

Bestel

Schrijvers School Samenleving Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam T +31 (0) 20 6234923 info@sss.nl www.sss.nl

Vlaams Fonds voor de Letteren Generaal van Merlenstraat 30 2600 Berchem | België T +32 (3) 270 31 61 info@vfl.be www.fondsvoordeletteren.be

de PoËziekaarten en de promotiematerialen voor 31/10/14 Nederlandse bibliotheken bestellen via www.cpnb.nl Vlaamse bibliotheken bestellen bij shop.poeziecentrum.be (zolang de voorraad strekt)

CPNB Klantenservice

Poëziecentrum vzw

(op werkdagen bereikbaar van 09.00-17.30 uur) T +31 (0) 20 - 626 34 36 F +31 (0) 20 - 427 61 68 @ klantenservice@cpnb.nl Stichting CPNB Postbus 10576 1001 EN Amsterdam Nederland

T + 32 (0) 9 225 22 25 F + 32 (0) 9 225 90 54 @ shop@poeziecentrum.be Poëziecentrum vzw Vrijdagmarkt 36 B-9000 Gent België

27.01

Uitreiking Herman de Coninckprijs

31.01

Finale NK Poetry Slam

04.02

BEKENDMAKING WINNAAR TURING GEDICHTEN WEDSTRIJD & Gedichtenbal

Poëzie cadeau van de bibliotheek

28.01

uitreiking vsb POëZieprijs

29.01

Gedichtendag

Ilja Leonard Pfeijffer schrijft het Poëziegeschenk

KIJK VOOR ALLE ACTIVITEITEN OP WWW.POEZIEWEEK.COM