Spigul, november 2023

Personeelsmagazine

EDITIE 3 - 2023

De samenleving n e g n e r b g n i g e w e b in Achtergrond

De kracht van regioverpleegkundigen

Kort nieuws

Nieuw bestuursteam

Samen(leving) in beweging

De kunst van gelijkwaardig ontmoeten

| VOORWOORD

Voorwoord

Redactie

O

nze maatschappij is best ingewikkeld.

Deze behoeften, deze waarden, zijn

Om echt mee te kunnen doen en

universeel. Hoewel ze terugkomen in

een betekenisvol leven te leiden,

onze eigen missie en kernwaarden, zijn

hebben mensen met een verstandelijke

ze niet voorbehouden aan onze cliënten

beperking steun nodig. Van zorgprofessionals,

of medewerkers. Het positieve effect van

van vrienden, familie en andere mensen

een oprechte ontmoeting is de basis van

samenwerken

om hen heen. Maar ook de mensen in onze

de relatie met de cliënt. Het is ook de basis

kan zijn. Persoonlijk,

samenleving hebben steun nodig om echt

voor het contact met andere mensen om de

voor de cliënt, zoals

samen te leven met mensen die anders

cliënt heen. Het stelt ons in staat de ander

het verhaal over een boekje

zijn dan zijzelf. Een goede uitnodiging of

te begrijpen en te zien waar behoefte aan is

vol kansen op pagina 5. Of voor

aanmoediging om iets samen met ons te

of waar kansen zijn. Daarom nemen we het

groepen mensen nu en in de toekomst,

doen, kan veel impact hebben op verschillende

initiatief en creëren we ruimte voor mensen

zoals de verhalen van de Saxion (pagina 8) en

mensenlevens.

met een verstandelijke beperking én mensen

ROC studenten (pagina 26) zo mooi laten zien.

zonder een verstandelijke beperking om meer Elkaar echt ontmoeten, dingen samen

samen te werken en leven.

ondernemen, elkaar beter leren kennen; dat is

2

Iedereen kan een kleine verandering teweeg brengen, op weg naar een sámen-leving

een verrijking voor ieder. Verbondenheid is een

We zoeken actief naar nieuwe manieren

van de drie basisbehoeften van een mens, legt

om elkaar beter te leren kennen en met een

Marleen uit vanuit de positieve psychologie

gezamenlijk doel op pad te gaan. Daarin

(pagina 24). Het gevoel jezelf te kunnen zijn,

zetten we al vele mooie stappen, klein en

te ervaren dat je ertoe doet (autonomie) en

groot. Tijdens het waardenfestival op 14

Heb jij een inspirerend verhaal? Of een les

vertrouwen hebben in jezelf (competentie)

november kon je al veel initiatieven zien. Ook

die je geleerd hebt en wil delen? Mail naar

zijn de andere twee basisbehoeften waardoor

in deze Spigul staan mooie voorbeelden van

communicatie@aveleijn.nl!

iemand zich goed voelt en kan groeien.

hoe impactvol een uitnodiging tot

 REAGEREN? Dat kan via communicatie@aveleijn.nl

waarin we er voor elkaar zijn.

Veel leesplezier.

INHOUDSOPGAVE |

14

04

08

18

24

Inhoud

NAJAAR 2023

Colofon Redactie communicatie@aveleijn.nl Redactie Elles Kamp, Chris Grootjans, Inge Masselink, Ellen van Heek, Julia Regtop, Marian Exterkate.

04 Lab 2030

18 Regioverpleegkundigen

07 Agenda 2023

22 Aan de slag met CAREN

Met bijdragen van en dank aan Ellen te Riele, Ellen van Heek, Linda Ligtenberg, Marleen Olde Monnikhof, Renée Timmerman, Renate Kreuzer, Marlies Ensing, Laurie van de Kerkhof, Carla ter Beek, Esther Ayinkamiye, Ben Nijkamp, Remco Nijkamp, Mara Kremer, Diane Meijer, Nicole Oosterbroek.

24 Samen leven vanuit de positieve psychologie

Beeldmateriaal Marlie Koggel

02 Voorwoord Redactie

08 De kunst van het gelijkwaardig ontmoeten 12 One to Watch 14 Nu niet zwanger

16 Kort Nieuws

26 Kennismaken met het vak begeleiden

Ontwerp Chris Grootjans Druk GI Business Promotors

3

| ACTUEEL

Alles is er al, soms hoeft het alleen nog maar zichtbaar te worden Hoe ziet de gehandicaptenzorg eruit in 2030? Samen met zorgaanbieders, met mensen met een beperking, hun netwerk, professionals en een groot aantal maatschappelijke organisaties denkt de VGN na over de toekomst.

4

ACTUEEL |

‘

We hebben dromen, visies, wensen

het aanbod centraal staat. We streven naar

Renée: ‘Persoonlijke groei en het versterken

én willen goed voorbereid zijn op

een betekenisvolle daginvulling voor ieder

van ik-kracht van cliënten via bijvoorbeeld

veranderingen in de maatschappij. Onze

mens. Maar wat iemand als betekenisvol

dit boekje, maakt dat cliënten leren wat

gezamenlijke ambitie is een samenleving

ervaart, is heel persoonlijk. Dromen, wensen

hun behoeften en wensen zijn en hoe zij die

waarin mensen met een beperking gewoon

en talenten van cliënten komen niet zomaar

kunnen uiten.

kunnen meedoen. Een samenleving waarin

aan het licht. Hoe kom je daar achter?

mensen met een beperking een betekenisvol

En dat is voor iedereen anders; dat kan

eigen leven kunnen leiden. Hoe verschillend

Een boekje vol kansen

goed zichtbaar zijn of juist wat minder. Het

dat ook kan zijn.’ (VGN, visie 2030)

Bij De Akkerstaf krijgt een groepje cliënten

versterken van de spelers (de ontwikkeling

een boekje. Daar staat nog niks in; zij

van de cliënten) vraagt onderzoek; weet

Waar mogelijk

bepalen zelf wat de inhoud wordt. Bij het

de cliënt wat hij wil leren? Je kunt niet

Een methode om samen met

uitdelen van het boekje is de boodschap:

aangeven wat je niet weet.’

zorgorganisaties te werken aan de

‘Dit boekje is van jou. Je kunt er iets in

uitgangspunten van de Visie, is Lab 2030.

zetten over wat je kunt, wat je wilt, wat

Nieuwe kansen

Vanuit Aveleijn heeft locatie De Akkerstaf

belangrijk voor jou is. Alles mag!’ Cliënten

Renate deelt wat ze zag bij cliënt Annet.

zich aangemeld om aan de slag te gaan met

nemen het overal mee naartoe. En anderen

‘Annet kreeg als een van de eersten een

het Lab 2030 thema ‘weg met traditionele

uit hun omgeving schrijven er iets in.

boekje. Bij Annet staat alles vrij vast, ‘dit

dagbesteding en op naar vernieuwende

Wanneer Renée op De Akkerstaf is hoort ze

is mijn taak en die moet af’. Dus of zo’n

activiteiten voor mensen met een intensieve

elke keer vanuit verschillende kanten: ‘Kijk

boekje voor haar zou werken? Maar het

zorg- en/of begeleidingsvraag’. Renée

eens in mijn boekje!’ Het geeft cliënten regie

ging fantastisch! Nog steeds gaat het

Timmerman en Renate Kreuzer zijn de

en een middel tot gesprek. Zo vertelde een

boekje overal mee naartoe en laat ze het

aanjagers binnen Enschede.

cliënt: ‘Ik wil een keer vergaderen in een

zien. In het boekje plakte ze een plaatje van

vergaderruimte. Over mijn familie. Want die

Gordon die koffie zet. Samen hadden we het

Maar wat zijn dan die vernieuwende

zijn dood.’ Een mooi voorbeeld van hoe het

hierover.’ De conclusie die Annet en Renate

activiteiten? We willen af van de traditionele

cliënten helpt bij leren kennen van eigen

samen trokken: Annet is een gezellige vrouw

dagbesteding waarbij de groepsactiviteit of

behoeften en hoe deze duidelijk te maken.

om een kop koffie mee te drinken. Vlakbij De Akkerstaf vind je De Posten, waar ouderen wonen en waar Annet nu koffie drinkt met eenzame ouderen. Voorzichtig, want kleine stapjes geven meer regie en bewustwording over wat je meemaakt en leert. Ook het knippen en plakken in haar boekje geeft een haakje. ‘Misschien kun je hiermee kaartjes maken om naar iemand te sturen. Alles is er al, het vraagt ‘alleen’ om goed te kijken.’

Door de persoonlijke groei, zoals het koffie drinken met een eenzame oudere, leert Annet nieuwe kanten van zichzelf kennen.

Ze stapt uit haar comfortzone, want juist dan leert ze. Daar ontstaan nieuwe leermogelijkheden. Haar wereld wordt groter en ze heeft steeds meer kansen om te groeien en bloeien. Renée: ‘Stap één is het versterken van de stem van de cliënt.

5

VERDIEPING | ACTUEEL

Via kleine stapjes ervaart de cliënt zelf beter

de maatschappij nog versterkt kan worden

wat bij hem of haar past, en zo ervaart de

in het leren omgaan met mensen met een

cliënt zelf steeds beter wat hij of zij zelf wil.’

beperking, maar dat we ook cliënten zelf

Renée vult aan: ‘Groot denken en klein doen

vaak nog moeten leren hoe zij mee

helpt. Zet kleine stapjes en denk creatief.

kunnen doen.

En deel successen, daar gaat een ander weer op aan.’

We nemen meer en beter de tijd de behoefte van de cliënt te ontdekken en

Meedoen

goed te kijken wat van ons komt en wat

Renate: ‘We wensen cliënten een

van de cliënt is. Het is zo belangrijk dat

betekenisvolle daginvulling, waarbij ze

cliënten zelf betekenis leren geven aan hun

meedoen in de maatschappij voor zover

eigen daginvulling!’

mogelijk. Hiervoor zoeken we naar haakjes in de buurt (‘buurtjutten’) en in het

Klein doen

netwerk van de locatie en de cliënten zelf.

Het ‘buurtjutten’ geeft je haakjes vanuit

Wat is er al, waar en met wie kunnen we

het motto ‘alles is er al’. Je ontdekt wat de

samenwerken? Maar ook onderzoeken we

behoefte is in de buurt en wat de behoefte

hoe we elkaar kunnen inzetten; kunnen

is van cliënten en/of de locatie. Groot

Daar helpt het boekje bij dat ze hebben

wij naar iemand toe of komt iemand naar

denken, klein doen; richt je niet meteen op

gekregen. Vragen als ‘Wat kun jij voor een

ons toe? Vanzelf gaat het niet, je ziet ook

samenwerken met bedrijven, winkels, e.d.

ander betekenen’ en ‘Wat doet het met

nog wel dat ‘de samenleving’ moeite heeft

maar ook op de vrouw met het hondje die je

jou als je iets voor een ander doet’ dragen

met de cliënten. Er wordt nog regelmatig

elke dag langs de locatie ziet wandelen, het

hieraan bij. Zo ontdek je mogelijkheden en

omgekeken of men heeft het over ‘dat

groepje oudere mannen op scootmobiels

wensen.’

soort mensen’.

dat elke ochtend in de buurt samenkomt voor een praatje. Wie weet waar je samen

Renate: ‘Kleine stapjes. Het hoeft niet

Goed kijken

toe in staat bent, iedereen heeft potentie.

vandaag of morgen anders. Het gaat

Renée: ‘Onze eerste neiging is denken aan

Neem de tijd om niet het geijkte pad te

langzaam; je moet ergens beginnen zodat

de al bekende voorbeelden waarbij we

bewandelen, maar juist ook daarbuiten

er beweging ontstaat. Nu hebben we

meedoen in bedrijven. Een mooi voorbeeld

te kijken.

een stap terug gedaan en staan we meer

is locatie De Posten. Daar zijn cliënten echt

naast de cliënten. Wie vindt het leuk om

onderdeel van de organisatie, zij horen er

boodschappen te doen? Hoe vergroten we

écht bij. Op andere plekken lijkt dat soms

die ervaring voor de cliënten die het leuk

zo, maar als je dan beter kijkt zie je dat het

vinden? Zet niet meteen een grote stap.

niet.’ Renate: ‘Eerder probeerden we dit denk ik te forceren, we waren erop gericht de cliënt in de maatschappij een plek te geven, bijvoorbeeld door mee te draaien in

‘We wensen cliënten een betekenisvolle daginvulling, waarbij ze meedoen in de maatschappij voor zover mogelijk.’

een bedrijf. Terugkijkend zien we dat dat geen inclusie was, dat het niet in, maar naast de maatschappij was. Soms zit een cliënt aan een tafel in dezelfde kantine als de bedrijfsmedewerkers. Maar doe je dan mee? En hoe doe je dan mee? We zien dat

6

Agenda 2023/2024

Bekijk de evenementen voor de komende periode 1. )

1.) EINDEJAARSONTMOETING 12 december Schouwburg Hengelo 2.) KICK-OFF VERKIEZINGEN CCR-C 15 januari 3.) NIEUWJAARSFEEST CLIËNTEN 26 januari Grolsch Veste, Enschede 4.) ONTMOETINGSPLEIJN 8 februari Banenmarkt Kul;turhus, Borne

2. )

5.) WAARDENDAG 11 april 4. )

7

| DE SAMENLEVING IN BEWEGING BRENGEN

Samenspel voor een betekenisvol leven De kunst van gelijkwaardig ontmoeten

Als je Social Work studeert is de gehandicaptenzorg niet direct in beeld. Studenten kiezen eerder voor de Jeugdzorg of GGZ. Uit gesprekken met studenten blijkt bovendien dat er geen goed beeld is van de cliënten en de mogelijkheden binnen onze sector. En dat is jammer, want organisaties als Aveleijn bieden voldoende uitdaging en kansen voor deze studenten. Om daar verandering in te brengen startten we in het schooljaar 2022-2023 een project in samenwerking met de opleiding Social Work aan Hogeschool Saxion in Enschede.

8

DE SAMENLEVING IN BEWEGING BRENGEN |

‘Dit project ontstond heel spontaan’, vertelt

en ging aan de slag met de Provinciale- en

Enschede naar de verschillende locaties van

Ellen van Heek, manager Communicatie/

Waterschapsverkiezingen. Ze bezochten

het project toe. ‘Ik had gekozen voor cliënten

Evenementen & Sociale Inclusie. ‘Tijdens

locaties van Aveleijn om het belang van

die qua leeftijd pasten bij de studenten, wat

een bijeenkomst ontmoette ik Marlies

stemmen onder de aandacht te brengen

verrassend goed uitpakte. De groep werd

Ensing, docent Social Work van Saxion.

en samen met cliënten een stemwijzer in

dan ook heel snel een echte, hechte groep

We raakten aan de praat over de opleiding

te vullen of te bespreken welke thema’s

waarin iedereen gelijk was, elkaar wilde

en waar studenten na hun studie terecht

zij belangrijk vinden. Een andere groep

leren kennen en rekening met elkaar hield.’

komen. Ik vertelde vervolgens over Aveleijn

organiseerde een sport- of vrijetijdsactiviteit

en we kwamen tot de conclusie dat het heel

voor een locatie en hielp mee met

leuk zou zijn om samen iets te organiseren,

activiteiten van Bureau Evenementen.

waarbij studenten in een vroeg stadium

‘Het was een heel veelzijdig project’, vindt

van de studie al kennis kunnen maken met

Marlies Ensing. ‘De meerwaarde zat erin

de praktijk van Aveleijn.’ Een tijdje later

dat de praktijk heel erg mooi betrokken

kwamen Ellen en Marlies weer in contact en

was door de inbreng van cliënten,

ontstond een idee voor een lesmodule voor

ervaringsdeskundigen en medewerkers van

de eerstejaars studenten Social Work. Deze

Aveleijn. Dat paste heel goed bij het thema

module is vormgegeven rondom het thema

Inclusie. Ook de werkbezoeken aan locaties

Sociale Inclusie. Dat is een thema waar we

van Aveleijn waren interessant en leuk voor

binnen Aveleijn al langer aan werken en dat

de studenten.’

ook goed paste bij het curriculum van de studenten in die periode.

les van aveleijn

duo’s De derde groep volgde een heel bijzonder traject. Studenten werden één op één

Begin 2023 kregen de studenten een aantal

gekoppeld aan een cliënt van Aveleijn.

weken gastlessen van Aveleijn. Onder

Gedurende de hele lesperiode bleven zij

meer van de ervaringsdeskundigen van

als duo aan elkaar verbonden. ‘Dat werkte

Team SAM. Binnen de module werden drie

fantastisch’, stelt Renée Timmerman,

keuzeopdrachten aangeboden. Een groep

senior begeleider in Enschede. Renée kwam

verdiepte zich in rechten en toegankelijkheid

elke week met dezelfde groep cliënten uit

9

| DE SAMENLEVING IN BEWEGING BRENGEN

Thuisgevoel

spreken over de inbreng van kunst in het

spannend en nieuw. Als je dat dus laat gaan

In dit traject werd samengewerkt met

onderwijs. ‘Elkaar door middel van creatief

dan ontstaat er een echte connectie. Heel

diverse Enschedese kunstenaars. ‘We

agogische middelen te ontmoeten vond

gaaf om te zien dat kunst, in welke vorm

maakten daarbij gebruik van de ervaringen

ik geweldig! Dat zouden we meer moeten

dan ook, daar een perfect middel voor

die we eerder hebben opgedaan in

doen, ook bij andere groepen met mensen.’

is. Het is voor mij een extra manier van

een project met de culturele instelling Concordia’, licht Ellen toe. Concordia zorgde

10

communicatie die je samen invult. Dat vind ik mooi.’

in dit project voor de kunstenaars. Een van

Stappenplan

de kunstenaars was Jorien Schulten. Ook

Fotografe Tessa Wiegerinck legde de

voor haarzelf was dit project een unieke

interactie tussen cliënten en studenten

overprikkeld

ervaring. ‘Voor het eerst sinds lange tijd

vast. Zelf volgde ze in het verleden ook de

Zowel de studenten als de cliënten hadden

ervaarde ik weer een thuisgevoel. Dat

opleiding Social Work. ‘Wat het project voor

door het project een verrijkende ervaring.

betekent dat ik voelde dat ik in deze groep

mij zo bijzonder maakte, was dat je echt

‘Het was soms best pittig voor de cliënten’,

volledig mijzelf mocht zijn met alles erop

zag dat de deelnemers samen bezig waren

aldus Renée. ‘Dan kwam er na een lesdag

en eraan. Ik kon mij kwetsbaar opstellen,

op basis van gelijkwaardigheid. Toen ik als

bijvoorbeeld een cliënt overprikkeld door

mijn sensitiviteit inzetten en mijn intuïtie

sociaal werker werkte, had ik persoonlijk

alle indrukken terug op de groep. Maar ze

volgen. Het was bijzonder om heel intuïtief

altijd moeite met ongelijkheid. Er was toch

zei wel direct: volgende week ga ik wel weer

te werken. Op gevoel, in het moment, kijken

altijd een soort machtsverhouding. Die was

mee! Als begeleider is het dan de kunst om

wat er nodig is in plaats van vasthouden aan

hier niet. Het draaide om samen

dit te accepteren en er mee om te gaan. De

je idee. Ik kwam er opnieuw achter dat ik dat

dingen ervaren en ondernemen.

nieuwe ervaring was het waard.’

heerlijk vind en dat dat ook echt een

Je zag heel duidelijk dat het wisselde wie

kwaliteit van mij is.’ Marlies is ook erg te

op wie leunde, want het was voor iedereen

DE SAMENLEVING IN BEWEGING BRENGEN |

vakantiewerk & stage ‘Voor de studenten is het bewustzijn dat je je vanuit oprechte aandacht kan verbinden met mensen die op het eerste gezicht heel anders zijn een hele waardevolle ervaring’, noemt Ellen. ‘Studenten waren erg onder de indruk van de verhalen en de kracht van onze ervaringsdeskundigen.

Soms waren ze ook verrast door cliënten waarin ze iets van zichzelf herkenden en iets gemeenschappelijks ervaarden. Bij een aantal studenten is de nieuwsgierigheid naar onze sector flink aangewakkerd. Er kwamen onder meer verzoeken voor vakantiewerk en stages. Supergaaf natuurlijk! We hopen in de toekomst nog meer studenten op deze manier te inspireren.’

nooit meer vergeten Dit najaar organiseerden Aveleijn en Concordia nog twee terugkomdagen voor de cliënten en studenten met daarin een workshop en een theaterbezoek. ‘Zelf vond ik het één van de mooiste projecten die gedraaid is dit jaar, maar misschien ben ik bevooroordeeld’, lacht Marlies. ‘Ik weet zeker dat studenten die deelgenomen hebben dit nooit meer zullen vergeten.’

11

| ONE TO WATCH

Zie mij Leestip

Het boek ‘Zie mij’ gaat over opgroeien met zorg(en), loyaliteit, vriendschap, liefde en over het hebben van steunpersonen; mensen die je écht zien. Het is geschreven voor zowel jeugd als volwassenen, met veel herkenning voor mensen die mantelzorger zijn.

Thoms hoofd zit vol gedachten. Zo denkt hij veel aan zijn ouders. Hoe zal het met zijn vader gaan? Zal hij nog in bed liggen? En moet zijn moeder vandaag werken? Het lukt hem niet zijn gedachten stop te zetten. Thom heeft geen vrienden. Daarvoor heeft hij geen tijd. Hij moet zorgen voor zijn depressieve vader. Dat doet hij graag, net als voor zijn moeder. Hij wil maar één ding; dat zijn ouders gelukkig zijn. Thom is ervan overtuigd dat als hij hard zijn best doet, dat het dan allemaal goed komt.

Met zijn moeder kan hij goed praten, totdat ze steeds minder vaak thuis is. Wat is er toch met haar aan de hand? En wat bezielt zijn broertje Abel? Thom weet niet wat hij ziet als hij in het park is… Als hij bevriend raakt met Thijmen, wordt alles anders.

Het boek is te bestellen via bol.com. Scan de QR code voor de link.

One to 12

Heb jij inspiratie voor je collega’s?

Laat het weten via communicatie@aveleijn.nl

ONE TO WATCH |

Eenvoudig contact maken Cliniclowns

Als iemand de kunst verstaat om contact te maken en hiermee pijn, zorgen of eenzaamheid een beetje te verlichten zijn het de CliniClowns wel. Ze geven je graag hun beste tips, die jij overal kunt inzetten. Maak oogcontact is een zo’n tip. Wees jezelf; nog een tip. Veel ervan doen we wel, de ene keer meer bewust dan de andere keer.

Maar de 30 tips zijn niet allemaal voor de hand liggend, en ook niet allemaal binnen onze comfortzone. Doe eens niets; of… creëer een probleem. Leuk om te onderzoeken wat het met jezelf en de ander doet, als je eens kiest voor een andere manier van contact maken.

De tips zijn te lezen door het scannen van de QR code.

Zomervacht

Kijktip

Het verhaal? Als blijkt dat hij er een extra zakcentje voor kan opstrijken, besluit Maurice om zijn ernstig beperkte zoon Lucien tijdelijk in huis te halen. Of ja, huis, eigenlijk een stacaravan. En Maiurice heeft het zelf trouwens te druk met zijn klusbedrijf om voor zijn zoon met hersenverlamming te zorgen, dus dat mag zijn andere zoon opknappen. En dat is de dertienjarige Brian, die daar helemaal niet op zit te wachten. Hij vindt Lucien maar raar en rijdt liever rondjes op zijn quad. Hoe zorg je voor iemand als je niet weet wat hij nodig heeft? Hoe maak je de juiste keuzes als je zelf nog zoveel te ontdekken hebt? Al snel leren de broers elkaar beter kennen.

Een film die wordt omschreven als rauw en oprecht.

Scan de QR-code om de trailer te bekijken.

13

| ACHTERGROND

Voorkom een onbedoelde zwangerschap Nu Niet Zwanger maakt kinderwens bij cliënten bespreekbaar Nederland is een land met een goede gezondheidszorg en seksuele voorlichting.

Toch raakt een op de vijf vrouwen in Nederland onbedoeld zwanger. De gevolgen van een onbedoelde en/of ongewenste zwangerschap en de ethische dilemma’s die er bij horen kunnen enorm zijn. De impact is vaak nog groter als je daarbij ook te maken hebt met psychische problemen, een verstandelijke beperking of andere complexe problematiek.

I

eder mens heeft in principe

zwangerschap groter is wanneer sprake is

Een van hen is Laurie van de Kerkhof,

zelfbeschikkingsrecht en het recht

van kwetsbare omstandigheden, zoals een

persoonlijk begeleider in Enschede. ‘Toen

om in alle vrijheid een kinderwens te

verstandelijke beperking. Om het gesprek

ik over het programma hoorde was ik

hebben of (nog even) niet. Kinderwens,

over zwangerschap goed te faciliteren

direct enthousiast’, vertelt ze. ‘Ik vind

zwangerschap en ouderschap vormen voor

werkt Aveleijn sinds 2021 met het landelijke

het heel belangrijk dat seksualiteit en

mensen met een verstandelijke beperking,

programma ‘Nu Niet Zwanger’ (NNZ). Een

daaraan gekoppeld zwangerschap goed

hun verwanten en begeleiders echter

groot deel van de Twentse gemeenten is

bespreekbaar is in de gesprekken met onze

complexe, ethische thema’s. Het is dan ook

inmiddels aangesloten.

cliënten. En dat gaat niet altijd vanzelf. Het

belangrijk om hier in een vroeg stadium

14

programma NNZ biedt je als begeleider

aandacht te besteden, als onderdeel van

Concrete handvatten

concrete handvatten om met je cliënten

voorlichting over seksualiteit en relaties. Uit

Binnen Aveleijn zijn vier

dit gesprek te voeren. Het helpt om inzicht

onderzoek blijkt dat de kans op onbedoelde

aandachtsfunctionarissen aangesteld.

te krijgen en te geven in de achtergrond

ACHTERGROND |

van al dan niet een kinderwens, in wat het

bij ons vertellen over communiceren met

betekent om zwanger te zijn, in de risico- en

LVB-ers. Op deze manier verrijken we elkaars

beschermingsfactoren bij het opvoeden van

kennis en kunnen we nog beter helpen. Als

een kind en de gevolgen van het hebben van

er lastige situaties zijn ben ik beschikbaar

een kind voor het eigen leven en dat van het

om mee te denken of gesprekken te voeren.

kind. Cliënten hebben recht op duidelijke

De lijntjes zijn kort.’

informatie en een eerlijk verhaal, zodat ze zelf een afgewogen keuze kunnen maken.’

Naast de cliënt staan De naam van het programma is Nu Niet

‘Zo’n gesprek is lang taboe geweest. Dat moet doorbroken worden, want het draag bij aan de gezondheid en het welbevinden van cliënten.’

Anticonceptie

Zwanger. ‘Dat betekent niet dat het

Wanneer je cliënt wel seksueel actief is

uitsluitend geschikt is of bedoeld voor

maar geen kinderwens heeft, kun je samen

cliënten die geen kinderwens hebben’,

kijken naar passende mogelijkheden voor

verduidelijkt Laurie. ‘Het gaat om een

Taboe doorbreken

anticonceptie. ‘Cliënten hebben vaak

open gesprek, waarbij allerlei uitkomsten

Laurie en Carla hopen dat er binnen Aveleijn

beperkte kennis over anticonceptie en

mogelijk zijn. Je moet als begeleider ook

op steeds meer plekken het gesprek

vinden het lastig om dit zelf te organiseren

naast de cliënt kunnen gaan staan en op een

wordt gevoerd. ‘Zo’n gesprek is lang taboe

en te beheren’, legt Laurie uit. ‘De pil is niet

gelijkwaardige manier het gesprek voeren.

geweest’, aldus Carla. ‘Dat moet doorbroken

altijd geschikt omdat deze nog wel eens

Het gaat er niet om wat jij ervan vindt. Het

worden, want het draagt bij aan de

wordt vergeten. Huisartsen hebben niet

gaat erom dat je de cliënt regie geeft in dit

gezondheid en het welbevinden van cliënten

altijd voldoende kennis van wat nodig of

vraagstuk. Veel cliënten zijn ook bang dat ze

en voorkomt onbedoelde zwangerschappen.’

praktisch is voor onze cliënten. Je inbreng als

geen kinderen kunnen of mogen krijgen. Als

Laurie beaamt dit volledig. ‘Van mij mag

begeleider is dan heel waardevol. Zo had ik

er een kinderwens is, dan nemen we die heel

het wel een vast onderdeel worden in ONS’,

een cliënt waarvan het hormoonstaafje was

serieus. Zo begeleid ik op dit moment ook

lacht ze.

verwijderd. Ze zou enkele maanden moeten

een cliënt met een kinderwens in de weg

wachten op vervangende anticonceptie. Dan

naar een zwangerschap.’

trek ik direct aan de bel, want dat kan echt niet.’

E-learning voor collega’s Ook al zijn niet alle gemeenten aangesloten

Intervisie

bij het programma, de functionarissen

Iemand bij wie Laurie altijd terecht

zijn beschikbaar voor heel Aveleijn. ‘Voor

kan is Carla ter Beek. Zij is opgeleid als

de collega’s van Aveleijn is een ook een

verpleegkundige seksuele gezondheid en

e-learning van een uur beschikbaar’, tipt

inhoudelijk coördinator van NNZ bij de

Laurie. ‘Als je ons uitnodigt raden we je

GGD Twente. ‘Het is ontzettend mooi dat

ook altijd aan om die eerst te doorlopen,

dit bij Aveleijn onder de aandacht is en dat

dan heb je alvast inzicht in de methodiek.

er nu vier functionarissen zijn’, vindt Carla.

Het is in principe niet de bedoeling dat wij

‘Het vraagt best wat van een organisatie.

de gesprekken met cliënten gaan voeren.

De functionarissen zijn allemaal speciaal

Als persoonlijk begeleider voer je zelf het

opgeleid in het programma en worden ook

gesprek vanuit de vertrouwensrelatie die er

bijgeschoold. Drie keer per jaar verzorg ik

tussen jou en de cliënt is. Wij zorgen dat je

intervisiegesprekken. We zitten dan samen

dat gesprek op de juiste manier kunt voeren.

in een gemengde groep met begeleiders

We hebben ook contact met de kenniskring

van andere zorginstellingen, maar ook

Seksualiteit van Aveleijn. Ik zie ons als

verloskundigen. De inbreng van mensen

een mooie aanvulling met een specifieke

als Laurie met kennis van de cliënten van

verdieping op kinderwens en zwangerschap.’

Aandachtsfunctionarissen: Laurie van de Kerkhof Kim Beuvink Jannette Boddeman Alinda Berkhof Verantwoordelijk manager: Anita Meijlof Contact: grp-nunietzwanger@aveleijn.nl Meer info: www.nunietzwanger.nl

Aveleijn is heel belangrijk. Zo gaat Laurie

15

| KORT NIEUWS

Kort nieuws Nieuwe leden Centrale Cliëntenraad-Cliënten (CCR-C) Vanuit ons vakmanschap versterken we de ‘ik-kracht’ van alle mensen in onze organisatie. Dat betekent wel wat; cliënten ontwikkelen hun ‘ik-kracht’ en nemen vaker initiatief.

Daardoor neemt hun afhankelijkheid af. Een plek waar dat goed tot zijn recht kan komen is in de medezeggenschap, zoals in de Centrale Cliëntenraad – Cliënten.

Wat wordt er verwacht?

•

Je kunt goed vertellen wat jouw mening is.

•

Je kunt goed vertellen wat voor andere cliënten belangrijk is.

•

Je vindt het belangrijk dat de

Nieuwe kans

bestuurders de mening van

Denk jij dat deze nieuwe kansen passen bij

cliënten van Aveleijn kennen.

cliënten die jij kent? In het eerste kwartaal van 2024 zijn er CCR-C verkiezingen. Cliënten

•

Je bent nieuwsgierig naar de mening van andere cliënten.

kunnen zich aanmelden om mee te doen.

Deze verkiezingen zijn succesvol als we alle cliënten, ouder dan 16 jaar, bereiken en

•

Je vraagt andere cliënten naar hun mening.

een stem geven. En begeleiders zijn hierbij onmisbaar in het delen van deze informatie.

B

Wat moet je weten?

•

Je komt voor de cliënten op.

De twee belangrijkste punten zijn het

•

Je vindt het belangrijk dat cliënten

ij Aveleijn zien we medezeggenschap

vinden van kandidaten en het werven van

worden gehoord, dat ze meetellen

als een bijdrage aan een leven vol

stemmen. Cliënten kunnen zich aanmelden

en dat ze worden gezien.

betekenis voor onze cliënten. De

als kandidaat van 15 januari tot 15 maart.

cliënt ervaart op een andere manier mee

Stemmen kan in april en kan op meerdere

te praten en mee te denken en wordt zich

manieren, zoals digitaal of met hulp op

Wat vinden we belangrijk bij de

bewuster van zijn eigen denkwijze en kijk

je locatie.

Cliëntenraad?

kijk op andere processen, zoals in samenspel

Van alle kandidaten komen de tien met de

•

met de andere leden tot een advies komen

meeste stemmen in de raad.

op onderwerpen. Daarnaast krijgt hij meer We luisteren naar elkaar en zijn stil als een ander praat.

voor de Raad van Bestuur en opkomen voor de mening van cliënten. Dit geeft weer

Vanaf januari krijg je via meerdere kanalen

nieuwe kansen tot het ontwikkelen van de

informatie. Alle 16+ cliënten ontvangen

ik-kracht.

informatie per post.

•

We helpen elkaar om te zeggen wat je mening is.

•

We laten elkaar uitpraten.

•

We laten onze telefoons uit tijdens de vergaderingen.

16

KORT NIEUWS |

Nieuw bestuursteam

Z

oals bekend stopte Willem den Hartog per 1 december 2023 als voorzitter van de Raad van Bestuur.

Na tien jaar bevlogen voorzitterschap waarbij de kwaliteit van zorg en het werken vanuit waarden voorop stond, gaat hij zich richten op andere maatschappelijke uitdagingen.

Susanne Bentvelsen is per 1 december 2023 onze voorzitter Raad van Bestuur. Samen met haar nieuwe collega John Keunen, vanaf 6 november lid Raad van Bestuur, zet zij de waardengedreven sturing aan Aveleijn voort.

‘Dat er veel moeite wordt gedaan om iemand écht te zien, past bij mijn overtuiging. Wanneer je werkelijk een snaar raakt bij de ander, dan pas ontstaat er echte ontmoeting! Dat ondersteunt levensgeluk en werkplezier, waarin het verhaal van Aveleijn zich positief blijft ontwikkelen.’

John Keunen

John begon zijn carrière als begeleider in de psychiatrie en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Hij heeft daarmee ruime zorginhoudelijke ervaring op verschillende niveaus in organisaties. Hij heeft er veel zin in om bij Aveleijn te starten.

In de volgende Spigul stelt John zichzelf graag aan jullie voor.

Themapagina Sociale Inclusie

E

en leven vol betekenis komt tot

Om direct een kijkje te nemen op de

stand in relatie met anderen. Sociale

themapagina kun je de QR code hiernaast

Inclusie vinden we bij Aveleijn dan

scannen met je smartphone.

ook een belangrijk strategisch thema. Op het portaal is de vernieuwde themapagina te vinden. Met informatie en filmpjes die je kunnen helpen aan de slag te gaan met Sociale Inclusie.

17

| ACHTERGROND

De kracht van regioverpleegkundigen Op 1 september 2022 startte de functie ‘regioverpleegkundige’, een nieuwe functie binnen Aveleijn. Al snel was de conclusie dat deze functie van grote toegevoegde waarde is op de kwaliteit van zorg. Zowel voor de cliënten en hun verwanten, als voor medewerkers op de werkvloer, huisartsen en andere behandelaars.

‘Dankzij de regio-verpleegkundige kon ik op vakantie met mijn zoon’

18

‘Hoe Losser hoe leuker’ vertelt de sticker

hersenen komt niet goed aan in zijn armen

is sinds vorig jaar regioverpleegkundige,

op z’n elektrische rolstoel. En al voelt deze

en benen’, verklaart zijn vader Ben Nijkamp

maar daarvoor was ze vele jaren

slogan misschien een beetje dubbel, je

(71 jaar). ‘Vlak na de geboorte was er niets

Remco’s persoonlijk begeleider. ‘Ze is

merkt al snel dat ‘ie past bij Remco Nijkamp.

dat hierop wees. Toen Remco zich later als

oplossingsgericht, goed medisch onderlegd

Zeker als je hem persoonlijk ontmoet in zijn

baby toch niet ontwikkelde zoals zijn zus

en ze denkt mee over hoe iets wél kan. Door

woonkamer in Aveleijn locatie De Schors

Monique, en als andere kinderen, stuurde

haar ondersteuning is het Remco en mij voor

in Losser. Hij werd 38 jaar geleden geboren

onze huisarts ons door voor onderzoek.

de elfde keer gelukt om samen op vakantie

met een zeer zeldzame spierziekte. Dat

Daar bleek hij de eerste in Nederland te zijn

te gaan naar Oostenrijk. Een ogenschijnlijk

maakt dat hij weinig controle heeft over

met deze spierziekte. Nou, toch nog ergens

onmogelijke wens, maar toch gelukt. En… we

zijn spieren. ‘De informatie vanuit zijn

winnaar in’, grapt Ben. Esther Ayinkamiye

hebben een fantastische tijd gehad samen.’

ACHTERGROND |

Complexe zorgvraag

kunnen zijn voor Remco. Het was fijn dat

Als Esther komt aanlopen, verschijnt er ook

zijn vader Ben zelf ook veel tijd en moeite

grote grijs op het gezicht van Remco. Hij

kon en wilde steken in het oefenen met

buigt zijn hoofd naar achteren en steekt

de katheter. Uiteindelijk lukte het en bleek

zijn armen uit naar haar. ‘Haaai Remco,

dit een ideale oplossing. De grote winst

wat ben ik blij je te zien’, roept Esther

van een regioverpleegkundige zit ‘m wat

spontaan. Uit zijn lichaamstaal blijkt

Ben Nijkamp betreft in het meedenken

overduidelijk dat dit gevoel wederzijds is.

en meewerken aan uitdagingen in

Ben: ‘Hier wonen veel cliënten met een

complexe situaties. ‘Waar de pb-ers, die

zogenaamde VG8 indicatie. Ook Remco

veelal agogisch zijn opgeleid, echt prima

is ernstig lichamelijk en verstandelijk

begeleiden en zorg verlenen, lukt het de

beperkt en dat vraagt veel speciale zorg die

regioverpleegkundige om met medische

verleend moet worden door minimaal twee

kennis en expertise, oplossingen te

verzorgenden tegelijk aan zijn bed. Mieke,

vinden voor individuele belemmeringen.

de moeder van Remco, is dementerend en

De katheter bezorgde Remco meer

woont in Woonzorgcentrum Oldenhove

bewegingsvrijheid en plezier, en het

in Losser. We bezoeken haar elk weekend,

bespaarde de begeleiders dagelijks veel tijd.’

hé Remco?’ Vanuit zijn rolstoel bevestigd Remco dit met een gebaar dat zijn vader

Medische achtergrond

begrijpt. Ben Nijkamp, die zelf meer dan

‘Nu is de functie regioverpleegkundige

45 jaar als verpleegkundige werkte in de

mede ontstaan doordat huisartsen zo druk

gehandicaptensector, zocht lang naar een

zijn. Maar ook zonder die druk vind ik het

geschikte woonlocatie voor zijn zoon. Tot

aanstellen van meer verpleegkundigen

elf jaar geleden woonde Remco nog bij ons

in de gehandicaptenzorg een hele goede

thuis in Losser. ‘Maar toen ik de plannen zag

ontwikkeling. Ze zijn gespecialiseerd

voor nieuwbouw van De Schors in Losser,

in de sector, verstaan de lichaamstaal

hebben we ‘ons’ meteen ingeschreven.’

en het gedrag veel beter van cliënten en functioneren zo ook een beetje als

De Regioverpleegkundigen:

Oplossingen zoeken

‘poortwachter’, voordat een huisarts

Esther kende de wens van Ben en Remco

of andere behandelaars ingeschakeld

om samen op vakantie te gaan naar

wordt.’ Ben verklaart zich nader. ‘Niet elk

Oostenrijk. Maar de beperkingen van

pijntje en elke klacht hoort thuis in de

Remco vormden een serieuze belemmering.

wachtkamer van de huisarts. Dat het voor

‘Ik begrijp de reactie van het team heel

begeleiders van cliënten steeds moeilijker

goed, waarin werd aangegeven dat dit

wordt om te beoordelen waarvoor zij wel

onmogelijk was. Daarvoor hoef ik alleen

en of geen huisarts nodig hebben, snap

nog maar te denken aan de periode

ik goed. Cliënten worden steeds ouder en

dat Remco elk uur moest plassen. Dit

mensen met een verstandelijke beperking

Regio Borne-Hengelo |

betekende dat twee verzorgenden hem

hebben aanzienlijk meer en complexe

praktijkverpleegkundigen van de

minstens tien keer per dag uit de stoel

gezondheidsproblemen, zowel fysiek als in

medische dienst.

moesten tillen, op bed brachten, lieten

gedrag. Een regioverpleegkundige kan door

plassen, weer van het bed in de stoel en

opleiding en ervaring, met een klinische

Wil je meer weten, mail dan naar

zo door.’ Oplossing zou kunnen zijn: een

blik, beter beoordelen welke zorg nodig is,

medischedienst@aveleijn.nl.

katheter, maar gelet op zijn beperkingen

en waar en wanneer er een arts aan te pas

was dat erg lastig om te realiseren. Esther

moet komen.’

Tracey Schouten | Regio Enschede Tori Pen | Regio Almelo Veerle Tijink | Regio West en Tubbergen Esther Ayinkamiye | Regio Oost

zocht uit welk type katheter geschikt zou

19

| ACHTERGROND

Huisartsen en behandelaars enthousiast over samenwerking met Regioverpleegkundigen Esther Ayinkamiye (42), voorheen

voor hen niet te doen. Hun medische

Ja, ook dat laatste, want je doet natuurlijk

persoonlijk begeleider bij locatie De

kennis is beperkt; het is hen niet kwalijk

aan kennisoverdracht. Ik hoop van harte dat

Schors in Losser, rondde de opleiding tot

te nemen, want medische vakken zitten

regioverpleegkundigen een vergelijkbaar

verpleegkundige niveau 6 af, en werkte als

niet of nauwelijks in het opleidingspakket

effect gaan ervaren. Al heb ik eerlijk gezegd

eerste regioverpleegkundige. ‘Ik ben echt

van maatschappelijke zorg. Ik vind de

nog wel wat zorg, want denkend aan

een pionier en houd ervan om deze functie

inzet van meer regioverpleegkundigen

de ernstige gedragsstoornissen die we

zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de

een hele goede eerste stap. Liever nog

tegenkomen binnen instellingen, moet ik

behoeften van medewerkers en cliënten.

minimaal één verpleegkundig op elke

nog zien of deze inzet voldoende is. Hoe

Bovendien was ik vanaf het begin overtuigd

locatie, maar dat komt misschien nog.

dan ook, ik vind het fantastisch dat Esther

van de meerwaarde van deze functie. Het

Tegelijk vind ik dat aan het curriculum van

binnenkort extra regioverpleegkundigen als

is écht het inbrengen van meer medische

de opleiding maatschappelijke zorg snel

collega krijgt.’

kennis op de werkvloer’, verklaart Esther.

iets gedaan moet worden. Want of je met

Al snel kon de conclusie getrokken worden

die vooropleiding nou gaat werken in een

dat de functie regioverpleegkundige

welzijnsorganisatie, een verpleeghuis of in

van grote toegevoegde waarde is op de

de gehandicaptenzorg; overal ga je

kwaliteit van zorg. Zowel voor de cliënt

ervaren dat de behoefte aan medische

en medewerkers op de werkvloer, als voor

kennis toeneemt.

huisartsen en andere behandelaars. Nu, ruim een jaar later, krijgt Esther drie collega

Met meer vertrouwen aan de slag

regioverpleegkundigen.

Ton Boermans is zelf inmiddels 74 jaar en werkt nog steeds fulltime als huisarts.

20

Meer medische kennis in huis

‘Ik ben in de herfst van mijn carrière’, zo

Huisarts Ton Boermans heeft een

noemt hij het zelf. Het patiëntenbestand

eigen praktijk in Losser en kent veel

van zijn praktijk bestaat uit 5.000 inwoners

cliënten die wonen bij Aveleijn in zijn

in Losser en omgeving. ‘In de jaren tachtig

werkgebied. Hij zegt over de inzet van

van de vorige eeuw, kon ik het me qua

regioverpleegkundigen: ‘ik vind dit een hele

werkdruk nog veroorloven om een dag of

goede ontwikkeling en sta er voor meer

een dagdeel per week zelf in de instelling

dan 100% achter. Heel eerlijk gezegd vind ik

aanwezig te zijn. Fantastisch, want zo leerde

dat het te lang geduurd heeft voordat deze

ik de cliënten kennen, hun beperking en

stap gezet is door Aveleijn. De situaties en

hun gedrag. Als hen wat mankeerde kon ik

keuzes waarvoor persoonlijk begeleiders

meteen handelen. Dat leidde tot rust in de

soms gesteld worden in hun werk, zijn

groepen en vertrouwen bij de medewerkers.

ACHTERGROND |

De inzet van regioverpleegkundigen draagt

•

Ze vormen een deskundige brug tussen

•

Ze bieden een welkome aanvulling in

bij aan verhoogde kwaliteit van zorg:

de vaste medewerkers rond de cliënt en

een team om mee te denken en mee te

•

medisch behandelaars.

kijken op de werkvloer.

Regioverpleegkundigen zijn snel en makkelijk benaderbaar (korte lijnen).

•

Ze leggen prioriteit neer waar nodig

•

Samenwerking met

en ‘spreken dezelfde taal’ als artsen

regioverpleegkundigen leidt tot

complexiteit in de gehandicaptenzorg,

en behandelaren. Daardoor kunnen zij

deskundigheidsbevordering.

en over wat dit met zich meebrengt.

sneller en makkelijker schakelen binnen

Het vergroot zelfvertrouwen en

de eerste lijn zorg.

bekwaamheid van professionals op

De verbeterde samenwerking leidt,

de werkvloer.

De indruk die de cliënt maakt op de verpleegkundige verhoogt de kans

•

•

Ze zijn goed op de hoogte van de

•

op vroegsignalering en mogelijk ook

naar verwachting, tot vermindering van

consulatie.

vragen aan medische dienst, huisartsen

Ze kunnen, door ervaring in de gehandicaptensector én medische

en ANW-diensten.

•

De klinische blik is een aanvulling

achtergrond goed inschatten welke zorg

binnen een team waar medewerkers

nodig is.

vooral gewend zijn om te begeleiden en zorg te verlenen in het primair proces.

21

| ACTUEEL

Aan de slag met Caren In de vorige Spigul kon je lezen over de voorbereidingen rondom het cliëntportaal CAREN. CAREN is gekoppeld aan het ECD-ONS. Inmiddels hebben al veel cliënten een eigen account en toegang tot hun dossier en andere persoonlijke informatie. Alle clusters worden voor het eind van het jaar geïnformeerd over CAREN.

22

ACTUEEL |

CAREN is een veilige, online omgeving,

stappenplannen staan op

waar informatie uit ONS te zien is. Als een

www.aveleijn.nl/caren, zodat ze ook

cliënt met CAREN aan de slag wil, zorg je

toegankelijk zijn voor cliënten en hun

als begeleider voor een code waarmee ONS

vertegenwoordigers.’

gekoppeld wordt. Op de site www.carenzorgt.nl maak je een account

Wie wat mag zien en doen in CAREN is een

aan. Daarvoor is een e-mailadres nodig.

belangrijke afweging. Niet iedereen heeft

Dat kan het mailadres van de cliënt zijn,

dezelfde rechten in CAREN. Er zijn drie rollen

maar ook je eigen mailadres als je CAREN

met elk andere rechten:

met en voor de cliënt beheert. Via het account kom je in de persoonlijke pagina

•

Beheerder: de beheerder heeft volledig

van de cliënt. Hier kunnen andere mensen

toegang tot alle onderdelen binnen

worden uitgenodigd die betrokken zijn bij

CAREN, kan anderen uitnodigen en

de zorg van de cliënt. Cliënten, wettelijk

bepaalt welke rechten anderen krijgen.

‘Ik zie het als grote meerwaarde dat het gesprek in de driehoek hierdoor wordt gestimuleerd.

Tijdens de informatiebijeenkomst was er een mooie mix van cliënten, collega’s en verwanten aanwezig.’

vertegenwoordigers en verwanten kunnen via CAREN inzage krijgen in verschillende

Vertrouwensgroep: personen uit de

Diana Meijer is persoonlijk begeleider

onderdelen, zoals het actuele zorgplan,

•

vertrouwensgroep hebben toegang

bij de locatie Berflo Es. Ze vindt CAREN

rapportages, vragenlijsten en andere

tot alle onderdelen binnen CAREN en

een mooie aanvulling voor een deel

documenten. Je kunt er ook afspraken

kunnen het Dossier inzien en erop

van haar cliënten. ‘Ik zie het als grote

maken en berichten versturen.

reageren.

meerwaarde dat het gesprek in de driehoek hierdoor wordt gestimuleerd. Tijdens de

‘We doen ons best om alle clusters zo goed

Mantelzorgers: Mantelzorgers hebben

informatiebijeenkomst was er een mooie

mogelijk en persoonlijk te informeren over

•

toegang tot alle onderdelen binnen

mix van cliënten, collega’s en verwanten

alle mogelijkheden’, vertelt ICT-adviseur

CAREN, behalve het Dossier.

aanwezig. Vooral verwanten stelden

Mara Kremer. ‘Iedere week gaan we clusters

veel vragen. CAREN is niet voor iedereen

langs voor een training. Voor de collega’s

‘Voer daar een goed gesprek over’,

passend en ook niet iedere cliënt wil er op

die de bijeenkomst hebben gemist is alle

adviseert Mara. ‘We hebben ook handige

dit moment gebruik van maken. Ik ben blij

informatie ook digitaal beschikbaar via de

hulpmiddelen ontwikkeld. Bijvoorbeeld een

dat we daarover goede afwegingen kunnen

themapagina. Omdat we te maken hebben

beslisboom, waarmee je kunt zien wie er

maken. De beslisboom is daarbij helpend.’

met verschillende typen gebruikers hebben

wettelijk inzage mag krijgen. De link naar

we drie stappenplannen ontwikkeld:

de beslisboom vind je via de themapagina.

voor de begeleider, voor de cliënt en voor

Voor cliënten is er een speciale praatplaat

de wettelijk vertegenwoordiger. Het

waarbij ze personen kunnen plaatsen in de

stappenplan voor de begeleider vind je

verschillende rollen.’

op de themapagina en de twee andere

23

| VERDIEPING

Samen leven vanuit de Positieve psychologie Door Marleen Olde Monnikhof SAMEN LEVEN. Precies die woorden bij

en wat zijn leven vroeger betekenis gaf.

verteld wat hij moeilijk vindt. Ondanks dat

elkaar maken waar dit themanummer

Jan vertelde dat hij altijd heeft gewerkt

hij begonnen is met werken vanuit een soort

over gaat. Of we daar vanuit de positieve

als glazenwasser en veel plezier beleefde

wanhoop, klinkt hij voorzichtig hoopvol. Het

psychologie nog een mooi verhaal over

aan het contact met de mensen. Hij was

is spannend, maar het geeft ook voldoening:

kennen? Zeker! Eerst de link van het thema

goed in zijn werk en kon dit zelfstandig

‘Weer onder de mensen komen is goed voor

naar de positieve psychologie. Mensen

uitvoeren. Tijdens dit tweede gesprek zie

mij’, aldus Jan.

hebben drie basisbehoeften: competentie

ik een vonkje van de positieve energie die

ervaren, autonomie en in verbinding zijn (zie

hij vroeger gehad moet hebben. Hij vertelt

Weer twee weken later spreken we elkaar.

kader). Wanneer aan deze behoeften wordt

echter dat hij nu niets meer aankan en dat

Jan heeft een goede start gemaakt en is

voldaan, dan brandt het innerlijke vuur in

hij wil wachten op de behandeling alvorens

dagelijks een paar uur aan de slag bij het

ons. En precies vanuit die basisbehoeften

hij weer aan de slag durft. Hij is somber en

glazenwasbedrijf. Hij vertelt dat hij het

komt dat SAMEN LEVEN naar voren.

heeft nauwelijks energie.

enerzijds zwaar vindt, maar anderzijds ook

Bijvoorbeeld bij Jan (*naam is veranderd).

Twee weken later belt Jan me op. Hij vertelt

wat te doen wanneer hij het hij het bijltje

Jan is een man van ongeveer 40 jaar

dat hij heeft nagedacht over ons gesprek en

erbij neergooit. Ik vind het ongelooflijk

die ik heb gezien voor een intake voor

er met zijn begeleiders over heeft gesproken.

knap hoe Jan zichzelf weet te motiveren

behandeling. Omdat hij veel nare dingen had

Hij vindt toch dat er iets moet veranderen.

om te gaan en deze grote stap heeft

meegemaakt, heeft hij zich aangemeld voor

Hij geeft ook aan dat hij al actie heeft

weten te zetten.

traumabehandeling. Jan zit het grootste deel

ondernomen: zo heeft Jan al met meerdere

van de dag thuis, leeft vooral ’s nachts en

glazenwasbedrijven gebeld met de vraag of

Jan ervaarde altijd dat hij goed was in zijn

heeft nog weinig zin in het leven.

hij vrijwilligerswerk mag komen doen. Bij

werk (competentie), hij vond het contact

één bedrijf is het raak: hij mag het proberen.

met mensen fijn (verbondenheid) en

Hij komt op de wachtlijst voor behandeling

Met een auto van de zaak mag Jan iedere

hij kreeg de kans zijn werk zelfstandig

en ik zie hem nog een keer ter overbrugging.

dag rond 11.00 uur beginnen om vervolgens

uitvoeren (autonomie): daardoor brandt zijn

Dan praten we verder over zijn verleden

2 of 3 uurtjes te werken. Hij heeft eerlijk

innerlijke vuur steeds harder.

weet dat het veel moeilijker wordt om weer

24

VERDIEPING |

Autonomie

Intrinsieke motivatie met als gevolg een staat van vitaliteit en welbevinden Verbondenheid

Competentie

(Zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan, 2000)

De zelfdeterminatietheorie De zelfdeterminatietheorie gaat over menselijke motivatie. Bij mensen zijn drie natuurlijke basisbehoeften die, indien deze bevredigd worden, een optimaal functioneren, welbevinden en groei van een persoon toestaan. Deze basisbehoeften zijn verbondenheid, competentie en autonomie.

Verbondenheid

Competentie

Autonomie

Een ‘wij-gevoel’ ervaren:

Vertrouwen in je eigen kunnen, je

Een gevoel van psychologische vrijheid, van

bekwaam voelen om uitdagingen aan te

jezelf kunnen zijn. Het gaat om zelf mogen

Erbij horen, welkom zijn, mee mogen

gaan, doelen te bereiken en taken tot een

kiezen en ruimte krijgen voor initiatief.

doen en warme, vertrouwensvolle relaties

goed einde te brengen.

opbouwen in een positief en veilig klimaat.

Het gaat om gehoord worden, voelen dat je Het gaat om het gevoel dat je vooruitgaat

mening ertoe doet en dat je een zekere mate

Het gaat om zorg dragen voor anderen en

en beter wordt in wat je doet en dat je

van invloed en controle kan uitoefenen.

zelf geliefd worden. Deze behoefte hangt

daarvoor waardering krijgt van anderen.

nauw samen met hechting.

Je stimuleert de ontwikkeling van Het gevoel van competentie ondersteun je

autonomie als je de ander betrekt bij de

Je versterkt het gevoel van verbondenheid

door vertrouwen uit te stralen, duidelijkheid

belangrijkste zaken in hun leef-, leer- en

door beschikbaar te zijn en door zorgzaam,

te creëren, af te stemmen op het

werkomgeving. Als je afstemt op hun

respectvol en waarderend om te gaan

ontwikkelingsniveau en door gepaste hulp,

belevingswereld, hun inbreng waardeert,

met elkaar.

structuur en uitdagingen aan te bieden. Het

hun perspectief verkent. Wat denken ze, wat

gaat om een evenwicht vinden tussen over-

voelen ze, wat vinden ze belangrijk, welke

en ondervragen.

waarden en dromen zijn daarin vervat?

Nodig hen uit tot participatie, zorg dat ze zelf beslissingen mogen nemen, zelf mogen kiezen en zelf verantwoordelijkheid mogen dragen voor hun initiatieven en activiteiten.

Een grondhouding van nieuwsgierigheid, openheid en flexibiliteit draagt hiertoe bij.

Bron: Speel in op de drie psychologische basisbehoeften | Grenswijs

25

| ACHTERGROND

‘Een goede stage is als een soort cirkel’ Begeleiders, studenten, organisatie en school, iedereen leert van elkaar.

Sinds vorig jaar heeft Aveleijn een nieuwe samenwerking met ROC van Twente, locatie Almelo. Eerstejaars studenten Maatschappelijke Zorg krijgen de mogelijkheid om workshops te volgen bij verschillende daglocaties van Aveleijn, om zo kennis te maken met het vak ‘begeleiden’. Nicole Oosterbroek, persoonlijk begeleider bij daglocaties in Enschede, vertelt hier meer over.

26

Versterken van het leerklimaat

Hierin worden mooie ontwikkelingen

Stagiaires zijn namelijk meer gemotiveerd

Nicole is medeverantwoordelijk voor de

gemaakt. Zo koos ROC van Twente voorheen

om aan de slag te gaan, omdat ze op een

inzet van stagiaires van ROC van Twente bij

op welke locatie van Aveleijn een student

plek zitten die bij hen past. Studenten

de daglocaties van Aveleijn Enschede. Ze

stageloopt. Nu wordt gekeken welke locatie

hebben daarom op hun beurt weer meer

houdt zich veel bezig met het verbeteren

past bij de student. Nicole legt uit: ‘De

kans van slagen.’

van het leerklimaat. Nicole vertelt hierover:

aanmeldingen van stagiaires bij daglocaties

‘Aan de ene kant willen we dat onze

komen bij mij binnen. Vervolgens ga ik met

De start van de workshops

toekomstige collega’s goed werk afleveren

de student in gesprek: over hobby’s, leerstijl,

‘Twee keer per jaar reflecteren we op de

en het leuk vinden om bij Aveleijn te werken.

welke doelgroep bij hem of haar past en

stages binnen Aveleijn. Het viel ons op dat

Aan de andere kant willen we de huidige

welke stagebegeleider hierop kan aansluiten.

we veel derde- en vierdejaarsstudenten in

mensen op de werkvloer zo min mogelijk

Aan de hand daarvan kijken we welke

het voortraject spraken, die weinig kennis

belasten, omdat zij al zo veel doen. Daar

locatie geschikt is. We merken dat de druk

hadden over het vak ‘begeleiden’. We

moet een balans in zitten.’

op de collega’s lager is door dit voorproces.

hebben een beroepscode en een CAO. En

ACHTERGROND |

toch vinden leerlingen het lastig om in te

Voor deze ontmoeting is bewust gekozen

‘Studenten krijgen meer kennis over het

schatten wat ons vak is. In hun opleiding

voor weinig tot geen cliëntcontact:

vak en onze organisatie. Daarnaast kunnen

maken de studenten wel regelmatig kennis

zo wordt er echt de nadruk gelegd op het

wij door hun input de opleiding specifieker

met de doelgroep, bijvoorbeeld tijdens

uitleggen van het vak. Nicole: ‘Studenten

aanpassen op wat zij nodig hebben. Het is

verschillende activiteiten met cliënten.

moeten natuurlijk wel het belang van het

als een soort cirkel: studenten krijgen vanuit

Maar dat is uiteindelijk niet waarvoor ze

contact met cliënten inzien, maar hier

ROC van Twente een opleiding waarin zij

worden opgeleid: ze worden opgeleid om

vertellen we tijdens deze workshops over

les krijgen in bepaalde vakken. Ze komen

begeleider te worden. Samen knutselen of

vanuit de rol van de begeleider. Later in

bij Aveleijn en krijgen voorlichting, wat zij

de afwas doen is slechts een middel om

de opleiding maken studenten nog fysiek

vervolgens toetsen en teruggeven aan ROC

cliënten te begeleiden en in gesprek te gaan’,

kennis met de cliënten.’

van Twente en Aveleijn. ROC van Twente

aldus Nicole. ‘Daarom gingen we met school

krijgt daardoor meer toegespitste informatie

brainstormen: hoe kunnen we ervoor

over wat speelt op de werkvloer. Bovendien

zorgen dat studenten weten wat het beroep van begeleider inhoudt wanneer ze bij ons stage komen lopen? Hieruit is het idee ontstaan om studenten hier eerder in hun opleiding bewust van te maken, door het volgen van workshops.’

‘Een jongen die de workshop had gedaan bij daglocatie De Werkplaats was zo enthousiast, dat hij expliciet vroeg of hij daar stage mocht lopen.’

krijgt Aveleijn in de toekomst beter geschoold personeel, doordat studenten meer inbreng kregen op de opleiding.’

Volgend jaar De volgende workshops zijn tussen 29 januari en 2 februari 2024. ‘Hiervoor willen

Vorig jaar is een start gemaakt met deze

we naast studenten van ROC van Twente

workshops. ‘We legden contact met

in Almelo studenten vanuit Hengelo

verschillende daglocaties van Aveleijn in

uitnodigen. Ook het aantal locaties waarop

Hengelo, Almelo en Enschede en vroegen

Win-win-winsituatie

de workshops gegeven wordt, wordt

of er binnen de locatie een enthousiaste

De eerste reacties op dit nieuwe project

verhoogd. Daardoor is er ook meer ruimte

begeleider is die het vak goed kan

zijn positief. ‘Vanuit ROC van Twente zien

voor studenten: 129 studenten is deze keer

overdragen’, vertelt Nicole. In totaal

docenten dat studenten meer over het

de planning.’

deden er tien daglocaties en 46 studenten

vak leren in de praktijk. Daarnaast worden

Maatschappelijke Zorg vanuit ROC van

begeleiders zich bewuster van hun rol en

‘Graag breiden we dit project in de toekomst

Twente mee. De studenten konden zelf

vinden het leuk om op deze manier met

uit. Momenteel komen alleen studenten

kiezen op welke daglocatie van Aveleijn

de studenten om te gaan en hun

van niveau 4 bij ons voor de workshop. Onze

ze wilden komen.

toekomstige collega’s alvast te leren

wens is om ook studenten van niveau 3

kennen’, vertelt Nicole.

benaderen’, sluit Nicole af.

Nadruk op de rol als begeleider Tijdens de workshop legt een begeleider

Een mooi voorbeeld uit in de praktijk:

uit over het vak begeleiden, waarbij de

‘Een jongen die de workshop had gedaan

leerlingen vragen kunnen stellen. Aan het

bij daglocatie De Werkplaats was zo

einde worden reflectie- en evaluatievragen

enthousiast, dat hij expliciet vroeg of hij

besproken: Wat heb je herkend? Wat

daar stage mocht lopen. Hij viel ook in de

wist je nog niet? Wat verraste je over de

smaak bij de collega’s van De Werkplaats.

begeleiderstaak? En wat heb jij nodig om

Zij wilden graag dat hij hun team kwam

een goede begeleider te worden?

ondersteunen. En dit kon: voor beide

Over deze vragen gaat de groep vervolgens

partijen een winst!’

in gesprek. De antwoorden dienen als reflectie voor zowel de studenten zelf als

Wie het project nog wel het meeste

voor onze organisatie.

oplevert, zijn de studenten. Nicole legt uit:

27

fijne feestdagen & een gelukkig nieuwjaar!