Mozaïek - 2006 - maart

MOZAĂ?EK Stadsvernieuwing leuven

stad Leuven

Leuven.

Eeuwenoud, springlevend.

Editie maart 2006 Jaargang 3 Nummer 1

dossier: de staat van de stadsvernieuwing

Inhoudstafel Pag 2

Colofon, overzichtskaartje

Pag 3

Dossier: de staat van de stadsvernieuwing

Pag 4

Sint-Maartensdal (1)

Pag 6

Margarethaplein (2), De Bruul (3), Jan Vranckxweg

Pag 8

Conservatorium en Academie (4)

Pag 9

Leuven-Noord (5)

Pag 12

Centrale Werkplaatsen (6)

Pag 14

Vaartkom (7)

Pag 16

Hungaria (8)

Pag 17

Labo’s Inbev (9)

Pag 18

Verhuis museum (10)

Pag 19

Philipssite (11)

Pag 20

Abdij van Park (12)

Pag 22

Wetenschapspark (13)

Pag 24

Voor en na

Mozaïek is een uitgave van de stad Leuven Concept: infohuis stadsvernieuwing en persdienst van de dienst communicatie Redactie: Geert Antonissen, Wendy Maes, Karlien Stroeykens, Erna Vanesch Eindredactie: Wouter Pelgrims, Dany Winnen Directeur communicatie: Alfons Verdyck Fotografie: Geert Antonissen, Karlien Stroeykens, Erna Vanesch, Eric Dewaersegger Met dank aan Stad Leuven: AGSL, dienst planning, technische dienst wegbeheer, technische dienst gebouwen, persdienst, communicatiedienst, dienst economie en tewerkstelling, Craenendonck, jeugddienst, groendienst, conservatorium en academie, museum, college van burgemeester en schepenen projectencel Leuven-Noord, Afdeling Wegen en Verkeer Vlaams-Brabant, WenZ, TUC RAIL, Dijledal, Grontmij, T’Jonck – Nilis architecten, Robbrecht en Daem en Van Hee Architecten, Stéphane Beel Architecten, Danny Neyens, Poponcini en Lootens, De Gregorio & partners, Piet Stevens, CRKC, Ontwerpteam Johan Van Reeth, Avonts & partners nv, desmedt architecten bvba, Architectenbureau Jaspers – Eyers nv, Interleuven, K.U.Leuven, KCAP architecten, Jacobs, Spitz en vele anderen Verantwoordelijke uitgever: college van burgemeester en schepenen Contactgegevens: infohuis stadsvernieuwing, Rijschoolstraat 4/0102, B-3000 Leuven, infohuis@leuven.be, tel. 016 30 08 75 (openingsuren: maandag: 9.00-13.00 uur, dinsdag: 13.00-20.00 uur, woensdag: 9.00-12.00 uur, donderdag: 12.00-16.00 uur) Meer info: http://www.leuven.be/stadsvernieuwing Volgend nummer: juni 2006

De nummers op dit overzichtsplan verwijzen naar de inhoudstafel.

dossier

De staat van de stadsvernieuwing Geachte Leuvenaar In de vorige uitgaven van Mozaïek berichtten we uitgebreid over de verschillende stadsvernieuwingsprojecten in onze stad. Zowel grote stedenbouwkundige projecten type ‘Kop van Kessel-Lo’ als kleinere ingrepen en parkjes passeerden de revue.

Aangezien Mozaïek nu reeds bijna twee jaar verschijnt, is het de hoogste tijd om de stand van zaken van verschillende van deze werken te belichten. Sommige projecten als de Philipssite gaan hun laatste jaar in, andere werken als de Parkabdij zijn in volle overgang, terwijl men bij een project als de Centrale Werkplaatsen nog bezig is aan de zeer uitgebreide en spectaculaire voorbereidingswerken.

We kunnen onmogelijk alle projecten overlopen.

Daarom hebben we een selectie gemaakt van enkele grotere projecten die verschillende jaren overbruggen. Zo krijg je een beeld van de voortgang van deze werken en weet je hoe de stad op korte termijn verder zal evolueren.

Wie echter (voor een bepaald project) op zijn honger blijft zitten kan steeds surfen naar www.leuven.be/stadsvernieuwing of langskomen aan de infobalie van het infohuis stadsvernieuwing in de Tweebronnen.

Reacties op deze Mozaïek zijn uiteraard welkom op infohuis@ leuven.be.

Vriendelijke groeten Infohuis stadsvernieuwing Leuven www.leuven.be/stadsvernieuwing

Zicht op het historisch centrum vanuit het vernieuwde museum. © Stéphane Beel Architecten

de staat van de stadsvernieuwing

wijk sint-maartensdal De sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal is al een aantal jaren bezig de gebouwen in de wijk Sint-Maartensdal grondig te renoveren. Na de torens en een eerste appartementsgebouw zal nu ook het ruime gebied tussen de torens – het openbaar domein – in een nieuw kleedje gestoken worden.

Het ontwerpbureau Grondmij Beersel tekende hiervoor een voorontwerp.

Spelen, wandelen, rusten In het algemeen zullen de wandelpaden je naar alle hoeken in de wijk leiden. Tegelijk is er ook aan elke toreningang een klein rustpunt, omgeven door groen.

Iedereen zal in de toekomst zijn hart kunnen ophalen op de vele nieuwe pleintjes en speelterreinen.

Centraal op het terrein – tussen Sint-Maartensdal 1 en 2 en Sint-Maartensdal 5 – komt een plein dat dienst kan doen voor verschillende buurtactiviteiten. Naast de toren bieden de grasvelden links en rechts wat meer ruimte voor openluchtactiviteiten.

Om het hoogteverschil tussen Sint-Maartensdal 4 en 6 op te vangen wordt het grasveldje daar uitgerust met een aantal zittreden.

Naast Sint-Maartensdal 7 bouwt Aquafin een ondergronds afvalwaterbekken. Daarboven zullen kinderen kunnen spelen

© Grondmij Beersel

op een groot grasveld. In de buurt zullen de petanqueliefhebbers opnieuw een balletje kunnen gooien op de nieuwe veldjes. In de omgeving van het wijkbureau – op de laagste plek van de site – zal een open bekken het regenwater opvangen. Zo wordt de ondergrondse beek (de Vunt) bij hevige regenbuien tijdelijk minder belast. Rond het bekken komt een veilige afsluiting.

Aan het wijkbureau is er ook een specifiek speelpleintje voorzien voor de kleintjes. Rondom komen er verschillende zitbanken.

Ook boven het dak van de parkeergarage aan Sint-Maartensdal 4 komt een polyvalent speelveld.

Groen De huidige renovatiewerken van de gebouwen maken een volledige vernieuwing van de beplantingen noodzakelijk. Waardevolle bomen blijven wel behouden. Het nieuwe groen zal niet te hoog komen, zodat het park voor iedereen overzichtelijk blijft en veilig aanvoelt.

Parkeren Het parkeren in de omgeving verandert: aan de torens is er parkeergelegenheid voor kortparkeerders en personen met een handicap, net als aan Sint-Maartensdal 3. Ook bewoners met een bewonerskaart kunnen hier terecht. In de omliggende straten is parkeren mogelijk langs één kant.

Straten in de omgeving In het goedgekeurde structuur- en mobiliteitsplan stond reeds vermeld dat de straten rondom Sint-Maartensdal dringend moesten worden geherwaardeerd. Daarom zal de stad gelijktijdig met de renovatie van de buitenomgeving van Sint-Maartensdal, ook de J.P. Minckelerstraat, de Sint-Maartensstraat, de Van den Gheynlaan en de Rijdende Artillerielaan heraanleggen. Bij de herinrichting van deze straten gaat er erg veel aandacht naar de veiligheid van voetgangers en fietsers. Zo worden de voetpaden breder en komt er – waar mogelijk – een fietssuggestiestrook.

Op dit moment bestudeert men nog of sommige rijrichtingen kunnen veranderen.

Timing 2006: rioleringswerken Aquafin in de Rijschoolstraat, de Vital Decosterstraat en de Sint-Maartenstraat. Buurtbewoners krijgen hierover van Aquafin nog informatie in de bus.

2007: start van de eigenlijke heraanleg van de binnengebieden. Deze werken gebeuren in drie fasen.

Meer info: www.leuven.be/stadsvernieuwing

de staat van de stadsvernieuwing

openbare werken Het Margarethaplein Het Margarethaplein vormt de verbinding tussen het Ferdinand Smoldersplein en het Maarschalk Fochplein en was tot voor kort de thuisbasis van De Post in het centrum. Omdat de riolering er totaal versleten was, is besloten deze te vervangen en meteen ook de rijwegverharding en de trottoirs onder handen te nemen. De nutsbedrijven profiteren hiervan om ook hun leidingen te vervangen.

De weg die over het Margarethaplein loopt zal net als de toekomstige rijweg op het Fochplein uitgevoerd worden in beton. De trottoirs zullen bestaan uit moza誰ekkasseien, zoals op de Grote Markt.

Start werken: 6 februari 2006

Wat verandert er?

Vermoedelijk einde van de werken: eind mei 2006.

Aan de kant van de Diestsestraat komen er bredere trottoirs.

De boom beneden op het plein blijft behouden en zal worden omkroont met een ronde zitbank.

Ontwerpers: Robbrecht en Daem en Van Hee Architecten

Margarethaplein

Op termijn moet er ook een boom komen aan de kant van de Sint-Pieterskerk. Voorlopig staan daar echter nog stellingen voor de restauratie van kerk. De taxistandplaats blijft behouden.

Meer info: www.leuven.be/openbarewerken

De Bruul

Fietspad Jan Vranckxweg

Op dit moment is er van een speelterrein op De Bruul geen sprake. Het hele terrein is werfzone en ontoegankelijk voor het publiek. Tegen de zomer zal iedereen echter opnieuw kunnen genieten van de nieuwe speelmogelijkheden.

De stad ontwikkelt samen met de provincie Vlaams-Brabant een samenhangend fietsroutenetwerk. De Jan Vranckxweg in de deelgemeente Kessel-Lo maakt daar deel van uit. Deze fiets- en wandelroute loopt parallel met de Diestsesteenweg en dient zo als alternatieve verbinding tussen deelgemeente Kessel-Lo en Linden. Op dit moment vertrekt dit fietspad aan de Koning Albertlaan en sluit het aan op het fietspad Bareelweg. Eind maart starten de werken om het fietspad over een lengte van ongeveer 415 meter door te trekken tot aan de Heidebergstraat. Daar vindt het fietspad een aansluiting op het fietspad door de parkbegraafplaats ‘Diestseveld’. Ter hoogte van de Heidebergstraat komt een plateau dat de fietsers- en voetgangersoversteek accentueert.

De rioleringswerken zijn al afgerond. Ook de heraanleg van de wegen en verhardingen is bijna achter de rug. Tijdens het voorjaar moet het terrein opnieuw groen kleuren.

In samenwerking met de groendienst van de stad, zal de tuinbouwschool de beplanting op het speelplein De Bruul heraanleggen. Op die manier kunnen de leerlingen nuttige praktijkervaring opdoen.

Meer info: Mozaïek juni 2005, www.leuven.be/stadsvernieuwing

De Bruul

Jan Vranckxweg

de staat van de stadsvernieuwing

academie en conservatorium De Leuvense academie en het conservatorium genieten sinds begin februari 2006 van extra ruimte. Tussen de oude Albertschool en het auditorium Minnepoort verrees het afgelopen jaar een nieuwe vleugel.

Het nieuwe gebouw oogt licht en luchtig in de eerder donkere straat. De gevel is opgebouwd uit drie delen; een verdiepinghoge glazen sokkel, een uitkragende gesloten doos met een aantal ‘gaten’ in het midden en een glazen bovenbouw. De uitkragende doos in het midden is binnen en buiten afgewerkt in lichtgrijs zichtbeton.

Om de straat meer licht te geven, springt de bovenbouw terug ten opzichte van de straat. Daardoor komt ruimte vrij voor een groot dakterras.

De trappenhal – over vier verdiepingen in glas bekleed – bevindt zich rechts van het gebouw. De architecten trekken hier de gevel een stuk naar achter zodat er ruimte vrijkomt op het smalle trottoir.

Van veraf valt het gebouw op door de uitstekende trappenhal, boven het auditorium Minnepoort. In de straat creëert de glazen wand op de begane grond een vitrine die uitnodigt om een blik te werpen op het werk van beeldhouwende studenten.

De verschillende verdiepingen in het gebouw – langs de straatkant telt het gebouw vier verdiepingen, aan de achterzijde zijn er vijf – lopen via hellende vlakken subtiel in elkaar over. Het beeldhouwatelier beneden, de grote slagwerkklas op de eerste en de fotoateliers op de tweede verdieping, vergen grote hoogtes. De leslokalen achteraan daarentegen, mogen minder hoog zijn. Alleen de polyvalente zaal op het dak loopt door van voor naar achter.

De academie en het conservatorium maken dankbaar gebruik van het vernieuwde comfort van deze nieuwbouw.

Decorstukken kunnen nu met de lift naar het podium, in plaats van via een te smalle trap.

Bij het ontwerp van de nieuwe lokalen voor beeldhouwen, slagwerk, woord, … ging er veel aandacht naar de lichtinval en de akoestiek van de ruimten. Zo storen de uiteenlopende activiteiten elkaar zo min mogelijk.

Ontwerpers: T’ Jonck – Nilis Ingenieur architecten bvba, Koen Paridaens (stabiliteit en technieken), Daidalos (akoestiek)

de staat van de stadsvernieuwing

leuven-noord Het groot stedenbouwkundig project Leuven-Noord is volop bezig het vrij troosteloze industrie- en infrastructuurgebied tussen Wilsele/Wijgmaal en Leuven om te vormen tot een belangrijk en dynamisch onderdeel van het stadsweefsel.

Dit gebied is niet alleen een knooppunt van alle verkeersmiddelen, maar ook één van de belangrijkste bedrijvenzones van de hele stad.

De herontwikkeling van dit gebied – een samenwerking tussen de stad, de NMBS, het Vlaams gewest en Waterwegen en Zeekanaal NV – startte in 2001. Het project loopt over ruim 10 jaar. In de vorige nummers van Mozaïek berichtten wij reeds over een aantal deelprojecten zoals de start van de werken aan de Aarschotsesteenweg langs de vaart, de nieuwe Schuiteniersbrug, e.a. …

Laad- en loskade Het vrachtvervoer van bedrijven, vormt een zware belasting voor de omgeving. Transport over het water kan een volwaardig alternatief betekenen. Daarom bouwt WENZ NV een laad- en loskade aan de Wijgmaalsesteenweg, net voor de nieuwe Schuiteniersbrug. Ecowerf zal deze voornamelijk gebruiken voor de afvoer van het opgehaalde huisvuil via het kanaal.

De kademuur wordt in twee fasen gebouwd. In een eerste fase werd een kaaiplateau aangelegd tussen de nieuwe Schuiteniersbrug en het kruispunt Aarschotsesteenweg/ Wijgmaalsesteenweg. In een latere fase kan men dit plateau verder uitbreiden tot aan het nieuwe spoorwegviaduct over de vaart.

In dit nummer gaan we dieper in op de nieuwste realisaties en de geplande werken.

‘Wat vindt u het meest typerende aspect van het project Leuven-Noord?’

ir. Leo Clinckers, gedelegeerd bestuurder Waterwegen en Zeekanaal NV: ‘Voor mij is dit ongetwijfeld het terug leven brengen op en rond het kanaal te Leuven. Het kanaal wordt prominent ingepast in het stadsvernieuwingsproject en in de samenleving. Dit heeft effecten die veel verder reiken dan enkel het promoten van de waterwegen als vervoersdrager.

Dat dit kan gebeuren met zoveel enthousiaste partners, zoals de stad, de NMBS, De Lijn en de afdeling Wegen en Verkeer, maakt het project nog eens zo veelbelovend.’

Laad- en loskade

Nieuw tracé Kesselstraat Zoals in de bijgaande figuur te zien is, zal Inbev de terreinen ter hoogte van drankenhandel Neels gebruiken als uitbreidingszone. De biergigant werkt immers aan een logistieke herschikking van de brouwerijsite. Om deze reorganisatie optimaal uit te voeren wordt het eerste gedeelte van de Kesselstraat, tussen de Aarschotsesteenweg en Metaleuven, ingenomen. In ruil hiervoor legt Inbev een ‘nieuwe Kesselstraat’ aan die langs de winkel van Metaleuven loopt en aansluit op de huidige Kesselstraat – Dijledreef.

Nieuwe Kesselstraat © projectcel Leuven-Noord

Aarschotsesteenweg langs de vaart Ook deze werken kunnen we in twee fasen opdelen.

Enerzijds is er de heraanleg van het gedeelte tussen drankenhandel Neels en de nieuwe spoorwegbrug over de vaart. De Aarschotsesteenweg werd hier omgevormd tot een laan met telkens één rijstrook in beide richtingen. Aan de zijde van het kanaal werd een fietspad met dubbele richting aangelegd en langs de bedrijven kwam er een voetpad. Een groenstrook schermt de twee af van de rijweg.

De werken (vernieuwing weg, riolering, voet- en fietspad) werden in het begin van 2006 beëindigd. Het groen legt men aan in dit voorjaar.

Heraanleg Aarschotsesteenweg Hertracering Aarschotsesteenweg © projectcel Leuven-Noord

In een tweede fase krijgt de Aarschotsesteenweg vanaf de nieuwe spoorwegbrug een volledig nieuw tracé. In plaats van zoals nu de vaart verder te volgen, zal de steenweg afbuigen naar rechts via een nieuwe tunnel onder de spoorlijn (ter hoogte van het bedrijf Variapack). Verder kruist ze de Dijle en de oude (huidige) Aarschotsesteenweg om dan aan te sluiten op een nieuwe weg. Deze loopt parallel met de E314 en is rechtstreeks verbonden met het later te vernieuwen Vuntcomplex (zie ook figuur). Dit aangepaste tracé zal daarenboven een vrije hoogte van 5 meter bieden ter hoogte van de drie nieuwe ondertunnelingen aan de spoorwegbermen. Zo wordt het probleem van vastzittende (hoge) vrachtwagens onder de Duitse brug uit de wereld geholpen.

Op 23 januari 2006 is men met de eerste werken van start gegaan voor de realisatie van de drie tunnels. Later volgen de twee Dijlebruggen en de effectieve wegeniswerken.

10

Bruggen over de vaart De laatste jaren veranderde geregeld het uitzicht van de vaart. Bruggen verrezen, kregen een nieuw uitzicht of verdwenen. Vertrekkend aan de Vaartkom is er eerst de herstelde voetgangers- en fietsersbrug. Deze Vaartkombrug maakt de omweg rond de Vaartkom voor velen overbodig.

De volgende oversteek is de imposante stalen boogbrug waarover de nieuwe spoorlijn naar Brussel loopt. De oude spoorwegbrug, die achter de boogbrug ligt, werd recent volledig gerenoveerd.

Vlak daarnaast bevindt zich het viaduct voor de verbindingsbocht voor spoorlijnen 35 (Aarschot) en 36 (Brussel). Deze nieuwe verbinding zorgt ervoor dat treinen die vanuit Aarschot/Hasselt naar Brussel sporen niet meer in Leuven halt moeten houden. De werken aan dit viaduct zullen eind 2006 klaar zijn.

Vroeger lag ter hoogte van de laad- en loskade de oude Schuiteniersbrug, een voetgangers- en fietsersbrug tussen de Aarschotsesteenweg en de Kolonel Begaultlaan. Dit brugje verloor zijn functie met de komst van de nieuwe Schuiteniersbrug en werd eind 2005 dan ook afgebroken.

Tot slot bevindt zich parallel aan de E314 de nieuwe Schuiteniersbrug.

Deze kantelbrug voor gemotoriseerd verkeer, voetgangers en fietsers is een zeer belangrijk onderdeel van het project Leuven-Noord. Deze overgang verbindt de Kolonel Begaultlaan met de nieuwe Aarschotsesteenweg en het Vuntcomplex. Hierdoor kan men afrit 19, die uitkomt in Wilsele-dorp, in de nabije toekomst eindelijk sluiten.

Boogbrug

Gerenoveerde spoorwegbrug

Leefbare omgeving Het project Leuven-Noord wordt direct begrensd door de woonkernen Wilsele-dorp, Wilsele-Putkapel en Kesseldal. Economische activiteiten in dit gebied kunnen soms een negatief effect hebben op deze woongebieden, zoals geurhinder en stofontwikkeling. De bedrijven Leuven Asfalt en de betoncentrale en breekwerf Vanbroekhoven in de deelgemeente Wijgmaal kregen niet langer een milieuvergunning. De activiteiten werden volledig stopgezet. De huidige milieuvergunning van veevoederbedrijf Hendriks in de deelgemeente Wijgmaal loopt af op 8 april 2006.

Deze beslissingen passen in het voornemen van de stad Leuven om de leefbaarheid in deze gebieden te laten primeren.

Op de Aarschotsesteenweg net vóór de bestaande spoorwegbrug, stonden een aantal woningen al een tijdje leeg. Om vandalisme en ongewenste bezoekers tegen te houden, besliste de stad Leuven deze woningen zo snel mogelijk te laten afbreken.

Meer info: www.leuven.be/leuvennoord

Nieuwe verbindingsbocht

Schuiteniersbrug

11

de staat van de stadsvernieuwing

centrale werkplaatsen De stad wil dit vervuilde spoorwegterrein in de deelgemeente Kessel-Lo omvormen tot een nieuwe woonwijk. Naast sociale koopwoningen, private woningen, middenklaswoningen en een paar handelszaken, is er ook ruimte voor een aantal gemeenschapsfuncties in de als monument beschermde hallen. In de toekomst vind je op deze plek o.a. het bibliotheekfiliaal Kessel-Lo, een gemeenschapscentrum ter vervanging van de feestzaal ’t Bad en het nieuwe jeugdcentrum van de stad Leuven. Een groot openbaar park en een stedelijk plein zorgen voor de nodige open ruimte.

Het uitzicht van de Centrale Werkplaatsen is de laatste maanden grondig veranderd. In de zomer van 2005 is de eerste fase van de sloopwerken gestart. Een deel van de niet - beschermde loodsen is gesloopt. Ook de muur in de Smidsestraat is grotendeels verdwenen. Tenslotte heeft het laatste benzine-

© TUC RAIL

12

station er zijn deuren gesloten. Tegenwoordig ligt een deel van het terrein er dan ook kaal en verlaten bij.

Ondertussen gaat de bodemsanering verder. Samen met de sloopwerken worden de verontreinigde assen verwijderd waarmee het terrein vroeger opgehoogd werd. Ook de sanering van het grondwater loopt verder. Verwacht wordt dat tegen de zomer 2006 het grondwater volledig gesaneerd is.

Deze sloopwerken en de bodem- en grondwatersaneringswerken maken het terrein bouwrijp. Eerst was het de bedoeling dat de bouw van de eerste woningen zou starten in het voorjaar 2006. Ondertussen is beslist om in 2006 eerst rioleringswerken in de Smidsestraat uit te voeren. Tijdens deze werken kan de Smidsestraat niet dienen voor het werfverkeer op de Centrale Werkplaatsen. Daarom start de bouw van de woningen pas in 2007.

© TUC RAIL

Achter de schermen wordt naarstig verder gewerkt aan het project. Zo zetten de ontwerpers de schetsontwerpen van de woningbouwprojecten om in definitieve plannen om een bouwvergunning te kunnen aanvragen.

Via de procedure van de Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester zal de stad ontwerpers selecteren die de plannen tekenen voor de restauratie en de nieuwe invulling van de beschermde hallen. Tenslotte stelt de stad een studiebureau aan voor het ontwerpen van de infrastructuur en het openbaar groen.

Naast plannen maken en de werfellende is er ook ruimte voor aangenamere activiteiten. Zo wordt er in samenwerking met de stedelijke academie een kunstproject gerealiseerd.

Verschillende ateliers van de academie werken dit jaar rond het thema ‘Centrale Werkplaatsen’.

Het resultaat van deze creativiteit zal te zien zijn tijdens een tentoonstelling in één van de beschermde hallen op het terrein.

Tegelijk zal de erfgoedcel van de stad uitpakken met de resultaten van haar zoektocht naar het verleden van de werkplaatsen, met foto’s en getuigenissen van werknemers en buurtbewoners die de werkplaatsen nog in volle activiteit gekend hebben.

Praktisch: in hal 5, van donderdag 27 april 2006 tot zaterdag 13 mei 2006, telkens op donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag van 14.00 uur tot 17.00 uur.

Om het einde van de eerste fase van de sloop- en saneringswerken af te sluiten organiseert de stad ook het buurtfeest De Central op 13 mei 2006. (meer info: tel. 016 22 38 59) Meer info: www.leuven.be/centralewerkplaatsen Inschrijven voor sociale koopwoningen bij SBK: tel. 016 31 62 00 Inschrijven voor private woningen en middenklaswoningen bij ontwikkelaar Matexi: tel. 02 270 07 45.

13

de staat van de stadsvernieuwing

vaartkom Een nieuwe toekomst voor de Vaartkom De Vaartkom heeft gedurende 250 jaar een cruciale rol gespeeld in de Leuvense economie. Vandaag ligt het gebied er wat troosteloos bij. Sinds Inbev er de laatste brouwerij gesloten heeft, staat de bedrijvigheid op een laag pitje. Logisch dat voor vele Leuvenaars de Vaartkom onbekend terrein is.

Nochtans beschikt het gebied over sterke troeven. De aanwezigheid van de jachthaven en de karakteristieke industriële gebouwen zorgen voor een unieke sfeer. De Vaartkom is bovendien strategisch gelegen: langs de ring, nabij het station en het stadscentrum.

Daarom heeft de stad Leuven de Vaartkom in haar structuurplan geselecteerd als ‘multifunctionele ontwikkelingspool’.

Dat wil zeggen dat het gebied in aanmerking komt voor een grootschalige, gemengde stedelijke ontwikkeling.

In opdracht van Inbev Belgium NV, de grootste grondeigenaar, stelde het Ontwerpteam Johan Van Reeth in overleg met het stadsbestuur een stadsontwerp op voor de herontwikkeling van de Vaartkom. Intussen werd het team door de stad ook aangesteld als projectmanager, om de realisatie van het plan op de sporen te zetten.

De Vaartkom zal in de eerste plaats uitgroeien tot een woongebied. Er is plaats voor ongeveer 1 200 woningen van uiteenlopende types, met bijzondere aandacht voor betaalbare woningen. Daarnaast wordt ook ruimte gereserveerd voor cultuur, recreatie, handel, horeca en kantoren.

14

De publieke ruimte rondom de jachthaven krijgt op termijn een verkeersluw karakter. Het verkeer wordt gedeeltelijk verplaatst naar het Engels Plein, waar het stadsontwerp een parkeergebouw plant. De bediening met openbaar vervoer zal sterk verbeteren.

Via diverse routes zal de Vaartkom goed bereikbaar zijn voor fietsers en voetgangers.

De Dijle wordt opnieuw opengelegd en de oevers hersteld. Langs de Sluisstraat en aan het einde van de Strijdersstraat komt een park. Misschien kan op termijn een gedeelte van de Keizersberg een rol spelen als groene ademruimte voor het gebied.

De stad ijvert voor het behoud van enkele markante, vaak historisch waardevolle gebouwen. Zo groeit het plan voor de uitbouw van de Molens van Orshoven als kunsteducatiecentrum. Ook het Entrepot, de brouwerijen De Hoorn en De Dijle (tussen Sluisstraat en Vaartstraat), de watertoren en zelfs de grote betonnen silo’s kunnen een nieuwe bestemming krijgen.

Op basis van het ontwerp werkt de stad aan een RUP (ruimtelijk uitvoeringsplan), als juridisch kader voor nieuwe projecten. Het openbaar onderzoek over het RUP is gepland voor het najaar.

Een volgende editie van Mozaïek zal het project uitgebreid toelichten.

De herontwikkeling van de Vaartkom wordt een werk van lange adem. De bouw van het hoofdkwartier van Inbev was het startschot. Het zal nog minstens 15 jaar duren vooraleer het project voltooid is.

15

hungaria De plaats waar vroeger de modernistische bakstenen Hungariatoren boven de vaart uittorende, ligt er verlaten bij. Een ontwikkelaar plant er een nieuwbouwproject met woongelegenheden, handelsruimten en parkeerplaatsen.

De toren was het enige beeldbepalende gebouw op het terrein, maar wegens technische moeilijkheden bij een eventuele renovatie, koos de opdrachtgever ervoor het gebouw te slopen.

De andere gebouwen – met een veel lagere architecturale uitstraling – gingen mee onder de sloophamer.

Om opnieuw een signaalfunctie in het gebied te creëren, plannen de architecten in hun ontwerp een gelijkaardig torenvolume.

De gelijkvloerse en de eerste verdieping zijn voorbehouden voor commerciële functies en gemeenschapsvoorzieningen.

Deze handelsruimten bevinden zich zowel langs de kant van de vaart als langs de kant van het Engels Plein.

Voor een grotere flexibiliteit, kunnen deze ruimten op niveau 0 en 1 eventueel aan elkaar gekoppeld worden. De toegangen tot de woningen op de bovenliggende verdiepingen scheiden de verschillende handelsruimten van elkaar.

In de middenzone van het bouwblok zit op de gelijkvloerse verdieping de toegang tot de ondergrondse parking en is er bijkomende parkeergelegenheid. Op de eerste verdieping zorgt een tuin op het dak van deze gelijkvloerse parking voor licht in de omliggende binnenruimten.

De bouwlagen van de tweede tot de tiende verdieping zijn exclusief voor woongelegenheden bestemd.

De woningen zijn rond de daktuin geordend in een U-vorm met twee evenwijdige volumes langs de vaart en het Engels Plein en een verbindingsvolume langs de breedste verbindingsstraat.

De woningen langs de vaart kijken uit over het water en de binnenstad, de woningen aan de kant van het Engels Plein zijn georiënteerd op de binnentuin. Zo creëren de architecten voor alle woongelegenheden een aantrekkelijk zicht en een optimale bezonning. Daarboven komen nog drie torenvolumes: twee langs de zijde van de vaart en één langs het Engels Plein om ook aan die kant voor een accent te zorgen.

De woongelegenheden hebben minstens twee slaapkamers en verschillen in grootte om diverse geïnteresseerden aan te trekken.

De architecten kozen voor een baksteenarchitectuur die het karakter van het vroegere gebouw herneemt. De zuid- en westgevels zijn erg opengewerkt. Glas en terrassen kenmerken deze gevels. Noord- en oostgevels daarentegen zijn eerder gesloten en herbergen de slaapkamers.

Ontwerpers: Avonts & partners nv, desmedt architecten bvba, Architectenbureau M. & J-M. Jaspers - J. Eyers & Partners Ontwikkelaar: B.C.S. tel. 02 217 20 92 Timing: de aanbesteding en de uitvoeringswerken worden aangevat onmiddellijk na het verkrijgen van de stedenbouwkundige vergunning.

© desmedt architecten

16

Labo’s voor Inbev Inbev had nood aan een nieuw labogebouw om de verschillende afdelingen onder één dak samen te brengen.

De ovaalvormige nieuwbouw ligt in het gebied ‘Tussen Twee Waters’ – het gebied tussen de Vaartkom, de Dijle en het J.M. Artoisplein – achter het nieuwe hoofdkantoor van Inbev. Vanop de Diestsevest kan je onder het hoofdkantoor door een glimp opvangen van de werkzaamheden.

De kelderverdieping van het nieuwe gebouw bevat voornamelijk opbergruimten.

Op de gelijkvloerse verdieping – die kleiner is dan de bovenliggende verdiepingen – draagt een sokkel van blauwe hardsteen het gebouw. De inkomzone ligt aan het plein, tegenover de toegang van het hoofdkantoor van Inbev. Aan de achterzijde ligt de laad- en loskade.

Op de eerste en tweede verdieping bevinden zich de eigenlijke laboruimten, achter een volledig beglaasde gevel. Om een vrije invulling van deze verdiepingen mogelijk te maken, zijn hier nergens balken te bespeuren.

De architecten kiezen een scherm van koperen cassetten als zonnewering voor de zuidgevel. De zonnewering is geperforeerd zodat er gefilterd zicht naar buiten mogelijk blijft. Her en der zijn er openingen voorzien om een volledige uitkijk op de omgeving te waarborgen. In de noordelijke gevel wisselen doorzichtige en niet - doorzichtige beglaasde panelen elkaar af.

De bouw startte in mei 2005 en moet in september 2006 afgerond zijn.

Ontwerpers: TV Modulo architects – Poponcini & Lootens Opdrachtgever: Inbev Belgium NV

tekeningen © Poponcini & Lootens

17

de staat van de stadsvernieuwing

museumsite © Stéphane Beel Architecten

Vaartkom

Verspreiding

Op 30 april 2006 sluit het museum Vander Kelen-Mertens de deuren voor het publiek tot september 2009. Zo kunnen de ingrijpende verbouwingen op de site in één beweging gebeuren. Tijdens die sluitingsperiode verhuist het leeuwendeel van de museale verzameling tijdelijk naar het Openbaar Entrepot aan de Vaartkom. Op de tweede verdieping wordt daar een depot ingericht met de nodige verwarming, verlichting en beveiliging. Alle deelverzamelingen krijgen er een plaats in aparte compartimenten.

De belangrijkste schilderijen en beeldhouwwerken gaan echter niet mee naar de Vaartkom, maar verhuizen tijdelijk naar de musea van Brugge, Antwerpen en Mechelen. Zo blijven ze zichtbaar voor het publiek.

Vanaf 2007 komt op de gelijkvloerse verdieping van dit beschermd gebouw van architect Victor Broos een tijdelijke tentoonstellingsruimte. Hier zal de Vierde Beweging worden gepresenteerd die de 17de- en 18de-eeuwse verzamelingen van het museum omvat. Voorts zijn er nog enkele kleinere dossiertentoonstellingen gepland.

Naast de tentoonstelling in het Entrepotgebouw zal vooral de Schatkamer van Sint-Pieter het ankerpunt worden tijdens de werffase. Er komen tijdelijke tentoonstellingen van zowel oude als hedendaagse kunst.

Verder zal de kunst zich ook letterlijk verspreiden over heel de stad. In grote en kleine kijkkasten komen de kunstvoorwerpen in openbare gebouwen, bij winkeliers en elders tot bij de Leuvenaar. Het ondertussen bekende programma van tentoonstellingen met hedendaagse beeldende kunstenaars in onder andere de Tweebronnen loopt uiteraard ook door.

werf De kunst verlaat de museumsite niet helemaal. Architectkunstenaar Luc Deleu zal de werfomheining ‘gebruiken’.

Daarnaast bouwt hij rond de eikenboom – die het middelpunt van de site vormt – een grote stelling. Deze beschermt niet alleen de eik, maar wordt ook toegankelijk voor het publiek.

Bezoekers kunnen de werf van op een hoger gelegen plaats zien groeien.

Meer info: Brochure ‘van museum naar museumsite deel 3’: vanaf 6 april in het infohuis stadsvernieuwing of op de tentoonstelling Tentoonstelling ‘Van museum tot museumsite’: organisatie Stad & Architectuur vzw, vanaf 6 april in de oude academie

Entrepotgebouw, foto © Ontwerpteam Johan Van Reeth

18

de staat van de stadsvernieuwing

philipssite 1. HET KINDERDAGVERBLIJF In de loop van 2006 start de bouw van een nieuw kinderdagverblijf op de Philipssite.

Craenendonck verhuist in de toekomst naar dit nieuwe gebouw.

Ontwerpers: De Gregorio & Partners en Arassociati Dossier aanbestedingsklaar Meer info: Mozaïek oktober 2005

2. DE STADSBOOMGAARD Begin maart 2006 is het aanplanten van de boomgaard op de Philipssite gestart. De zandgrond van de site noopte de ontwerpers om appelbomen te kiezen. De hoogstam appelbomen staan in gebogen rijen, 13m van mekaar, op een grasvlakte.

Ze bloeien gelijktijdig.

Van in het begin was de stad Leuven gewonnen om het steile talud naar de Geldenaaksebaan weg te werken.

Het park ligt nu in een gelijklopende helling met de Geldenaaksebaan.

De boomgaard zorgt voor een sub-

tiele overgang tussen de stad en de Philipssite en wordt dus effectief een echte stadsboomgaard. Vanaf de vest dienen ‘groene kamers’ als toegang tot het park.

Tussen de boomgaard en het sportcomplex is een grote wandelpromenade in dolomiet voorzien. Naast die wandelweg zorgt een grasstrook met een aantal alleenstaande bomen voor de overgang tussen boomgaard en sportcomplex.

Ontwerpers: De Gregorio & Partners i.s.m. Michel Pauwels

3. Overgang tussen Philipssite en Parkabdij 1.

2.

3.

4. tekeningen en plannen © De Gregorio en Partners

Voetgangers en fietsers kunnen bruik maken van een nieuw voet- en fietspad tussen de Philipssite en de Parkabdij. Deze verbinding past mee in een netwerk voor zachte weggebruikers om verschillende stadsdelen op een aangename manier te linken.

4. HET SKATEPARK Het ontwerp van het skatepark is tot stand gekomen na intens overleg met de jeugddienst van de stad Leuven en de skaters zelf. Het skatepark nestelt zich in de helling naast het sportcomplex, waar het een eigen plek opeist. Het skate-landschap bestaat uit verschillende skate-elementen: pools, rails, trappen, skatehellingen, ...

Ontwerpers: De Gregorio & Partners i.s.m. Michel Pauwels Dossier aanbestedingsklaar

19

de staat van de stadsvernieuwing

de parkabdij De Parkabdij blijft een uniek en wonderbaarlijk onderdeel van Leuven. Deze verzameling van tientallen monumenten en monumentjes in een groen kader, liep enkele jaren geleden gevaar. Door de uitgestrektheid van het domein en de grote renovatienood van de vele historische gebouwen, dreigde de hele site teloor te gaan.

Dankzij o.a. de inzet van de geestelijken, de onbezoldigde ijver van de Vrienden van de Parkabdij, de financiële inspanningen van de afdeling monumenten en landschappen en de inzet van vele individuen slaagde de Parkabdij erin het tij te keren.

De ultieme katalysator in de renaissance van deze abdij is echter de erfpachtovereenkomst met de stad. Deze overeenkomst zorgt ervoor dat het masterplan – dat in 2005 is goedgekeurd – nu in volle realisatie is.

1. de toegangsweg tot de abdij De toegangsweg tot de abdij leek vorig jaar rijp voor een opname in het parcours van Parijs-Roubaix. De stenen lagen

‘Wat vindt u het meest typerende aspect van de renovatie van de Parkabdijsite?’

Piet Stevens, architect restauratie: ‘De intense samenwerking van Norbertijnen, Vrienden van de Abdij, overheid, onderzoekers en ontwerpers om voor dit unieke, maar wat vervallen, complex te zoeken naar zinvolle herbestemming en ontsluiting, met respect voor de rijke historische gelaagdheid van het gebouwenpatrimonium en voor het karakter van de site.’

20

in alle windrichtingen en iedere regenbui creëerde nieuwe meertjes op het plaveisel. Om deze statige toegang tot de site te herstellen werd hij helemaal heraangelegd. Onderin kwamen gas- water- en andere nutsleidingen die de Parkabdij voorzien van energie. Tegelijk legde men ook riolering aan.

Die leidt het afvalwater naar het algemeen rioleringsstelsel zodra de grote werken van Aquafin op de Geldenaaksebaan (2007) uitgevoerd zijn.

De typerende linden die de dreef afzoomden waren rot.

Daarom werden ze gekapt en vervangen door nieuwe exemplaren. Om binnen enkele jaren niet met hetzelfde probleem geconfronteerd te worden, is er een drainagesysteem aangelegd.

Aan de rand van de weg komt nog een strook blauwe hardsteen. In dit voorjaar wordt ook de verlichting geïnstalleerd.

2. De leeuwen De twee leeuwen die de toegang bewaken zijn nieuw. Eén leeuw werd van zijn sokkel gereden en is intussen teruggeplaatst. De andere leeuw bleek in zo’n slechte staat dat ook deze hermaakt werd. Bij de opmaak van Mozaïek was de leeuw nog niet afgewerkt, maar mogelijk kan deze snel terug op zijn voetstuk gezet worden.

3. Het wagenhuis Centraal aan het grote Neerhofplein staat ook het gerenoveerde wagenhuis. Dit gebouw werd in de 17de eeuw onder Abt De Paepe opgericht en o.a. gebruikt als stalling en opslagruimte. Sinds begin februari is het hele gebouw gerenoveerd en biedt het onderdak aan ‘Kerk in Nood’. Naast de kantoren is er een onthaalruimte, conferentiezaal en tentoonstellingsruimte.

Het meest in het oog springende gedeelte is de wand aan het binnenplein. De nieuwe glazen toegang bevindt zich centraal in de gevel, achter de Gotische bogengalerij.

De barokke voorgevel met talrijke dakkapellen kent een een afwisseling van open en gesloten gedeelten met een rijke versiering in fijn gedetailleerde natuursteen. De achtergevel is veel soberder en erg gesloten.

Bij de recente restauratie zijn de gevels zo veel mogelijk in hun oorspronkelijke staat hersteld, net als de binnenruimten. Storende verbouwingen uit de 19de en 20ste eeuw werden verwijderd.

De daklijn blijft na al die jaren nog even spectaculair golven omdat grote delen van het gebouw in de jaren zestig en zeventig verzakt zijn. Diezelfde golvende lijn is ook zeer goed te zien in de gevel boven de bogengalerij. Gelukkig doorstond het historisch metselwerk met kalkmortel deze vervormingen zonder barsten.

Ontwerper renovatie: Piet Stevens i.s.m. Rudi Mertens, studiebureaus Triconsult, BSTK en ROHM-M&L. Subsidiering door: Vlaamse Gemeenschap, provincie VlaamsBrabant, stad Leuven.

4. Sint-Norbertuspoort De Norbertuspoort is de eerste van de drie poortgebouwen die gerestaureerd is. Aan de buitenkant is het schrijnwerk geschilderd en in de luiken zijn er kleine beglaasde gaten

Sint-Norbertuspoort

Wagenhuis

aangebracht om daglicht binnen te halen. Binnenin zijn de vloeren opgeschuurd en is er elektriciteit en verwarming geïnstalleerd, zodat er nu o.a. een fraaie tentoonstellingsruimte is ontstaan.

5. Europese samenwerking Sinds januari 2005 is er een belangrijke Europese samenwerking tussen de Parkabdij en verschillende andere Europese partners die ook bezig zijn met de herbestemming van het erfgoed van ‘heilige plaatsen’. Voor de Parkabdij betekent dit concreet dat er dit jaar reeds een audiogids en klassieke bezoekersgids zal komen voor wie de site wil bezoeken. In de zomer van 2007 volgt dan de tentoonstelling ‘Het verlangen naar eeuwigheid, 1000 jaar kloosters’.

Tegelijk start men ook met de voorbereiding van de restauratie en herinrichting van de pastorie die als infopunt en tentoonstellingsruimte zal ingericht worden. Meteen een belangrijke stap in de verdere ontwikkeling van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur.

6. Werken in 2006 - De restauratie van tuinpaviljoentjes (ontwerper Sofie Beyen).

- Verschillende beheerswerken aan het groen en de vijver (gras maaien, riet onderhouden) -…

Meer info: www.leuven.be/parkabdij

Tuinpaviljoen

21

de staat van de stadsvernieuwing

wetenschapspark arenberg Langs de Koning Boudewijnlaan begint het nieuwe wetenschapspark – 13 hectare groot – stilaan vorm te krijgen. Het park is bestemd voor bedrijven die onderzoek doen in ICT, biotechnologie en naar nieuwe materialen.

Het gebied grenst in het zuiden aan een groene zone langs de Dijle; in de directe omgeving zijn er waterwinningszones.

Gezien deze landschappelijke gevoeligheid, is de bebouwing in het masterplan georganiseerd in een viertal clusters van gebouwen. Per cluster staan de gebouwen gegroepeerd rond een verhoogd centraal toegangsplein. Het bestaande groen zet zich voort tussen elke cluster waardoor een parkachtig karakter ontstaat. Binnen een cluster zijn er tussen de gebouwen tuinen gepland. Deze versterken de groene aanblik.

De clusters vermijden een aaneengesloten bebouwing langs de Koning Boudewijnlaan. Zo integreren de gebouwen zich beter in het omringende landschap.

Parallel met de Koning Boudewijnlaan loopt een centrale, groen ingekleurde as – de zogenaamde parkeerboulevard – die de verschillende clusters bereikbaar maakt.

‘Wat vindt u het meest typerende aspect van het wetenschapspark?’

ir. Martin Hinoul, bioincubator ‘Het nieuwe wetenschapspark Arenberg zal, in de volgende jaren, in hoge mate bijdragen om de Leuvense kennisregio voor eens en voor goed op de Europese kaart te zetten.’

22

Het snel evoluerende karakter van bedrijven die hier een onderkomen vinden, vraagt om een grote flexibiliteit in het stedenbouwkundig plan. Het gevraagde programma zal zich in de toekomst verspreiden over de vier clusters (A, B, C en D), die verschillen qua oppervlakte, vorm en programma.

Daarom is in het stedenbouwkundig masterplan een zekere vrijheid en flexibiliteit aanwezig om gebouwen op een optimale manier in te planten. Opdrachtgevers kunnen per cluster en zelfs per gebouw kiezen voor een andere architect.

ICT kantoren in cluster B Op dit moment bouwt Interleuven twee gebouwen in een eerste cluster B. In deze cluster zullen in de toekomst een vijftal gebouwen rond een publiek plein pronken.

Vier gebouwen zijn bestemd voor ICT-bedrijven, het vijfde is een laboratorium. Parkeren wordt georganiseerd op de parkeerboulevard en onder het verhoogde toegangsplein van de cluster. Zo blijft het plein zelf autovrij en vormt het een aangename ontmoetingsruimte.

Twee gebouwen zijn klaar. Langs de Koning Boudewijnlaan verschijnen ze als een langgerekt volume met afwisselend verdiepingshoge ramen, gesloten panelen uit kunsthars en aluminium zonneweringspanelen. De zijkanten zijn in baksteen uitgevoerd en de achterzijde, vanaf de Koning Boudewijnlaan gezien, is volledig beglaasd.

Bioincubator in cluster D De K.U.Leuven doet veel onderzoek in het domein van de biotechnologie. Uit dit onderzoek vloeien vaak spin-off bedrijven voort, die zich graag willen ontwikkelen in de buurt van de universiteit. Zulke startende en kleine bedrijven vragen specifieke infrastructuur op het gebied van behuizing, voornamelijk een mengeling van kantoren en laboratoria.

Om deze bedrijven te laten groeien, is een specifiek gebouw ontworpen, een zogenaamde bioincubator. De eerste bioincubator wordt gebouwd in cluster D. Voor de ontwikkeling van dit cluster is een plan opgemaakt om in een periode van 5 à 7 jaar drie gebouwen op te trekken voor dit soort bedrijven.

masterplan © KCAP

In de bioincubator komen verdeeld over drie verdiepingen 12 identieke modules voor onderzoek. Daarnaast zijn er gemeenschappelijke ruimten.

Het gebouw krijgt een massief karakter door de donkere baksteen en verspringende bandramen.

De werken aan de eerste bioincubator zijn gestart in september 2005; de bouw zal klaar zijn einde 2006.

De bioincubator – de tweede in Vlaanderen – kan al op veel belangstelling rekenen van heel wat Leuvense en internationale bedrijven.

Een speciaal hiervoor opgerichte vennootschap baat deze bioincubator uit. De partners (K.U.Leuven, het Vlaams Instituut voor Biotechnologie en de groep AVEVE) beslissen welke bedrijven een onderkomen krijgen in dit hoogtechnologische gebouw.

foto ICT kantoren © Poponcini & Lootens

Opdrachtgever masterplan: beheerscomité K.U.Leuven Stedenbouwkundig masterplan: KCAP Rotterdam i.s.m.

Poponcini & Lootens Stedenbouwkundige supervisie masterplan: KCAP Opdrachtgever ICT gebouwen: Interleuven cv Ontwerpers: Poponcini & Lootens Opdrachtgever bioincubator: nv Bioincubator Ontwerpers: KCAP, Jacobs België (technieken)

bioincubator

23

Brusselsestraat 1982

voor en na

Brusselsestraat 2006