Mozaïek - 2004 - juni

MOZAÏEK inhoud

STADSVERNIEUWING LEUVEN

EDITIE JUNI JAARGANG 1 NUMMER 1 2004

INTERVIEW BOB VAN REETH DOSSIER FOCHPLEIN VOORSTELLING STADSVERNIEUWINGS PROJECTEN

Leuven.

Eeuwenoud, springlevend.

1

voorstelling

EEN HART VOOR KESSEL-LO

Inhoudstafel Pag 2

Colofon en editoriaal

Pag 3

Centrale Werkplaatsen

Pag 4

Leuven-Noord

Pag 6

Hertogendal

Pag 8

Philipssite

Pag 10

Luchtfoto centrum

Pag 11

Dossier Maarschalk Fochplein

Pag 17

Monument Martelarenplein, Heuvelhof, Belgacomgebouw

Pag 18

Vaartkom en Park Van Waeyenberghlaan

Pag 19

Openbare werken

Pag 20

Interview Bob van Reeth

Pag 23

Agenda

Pag 24

Voor en na : Grote Markt

Mozaïek is een uitgave van de stad Leuven Concept: Infohuis stadsvernieuwing en persdienst van de dienst communicatie Redactie: infohuis stadsvernieuwing Geert Antonissen, Wendy Maes, Erna Vanesch, Karlien Stroeykens Eindredactie: persdienst Wouter Pelgrims Directeur communicatie: Alfons Verdyck Fotografie: Eric Dewaersegger, persdienst Hendrik Timmerman, luchtfoto’s Filip Van Loock, Bob Van Reeth Met dank aan: stad Leuven: projectencel huisvesting, dienst planning, technische dienst wegbeheer, persdienst, dienst communicatie, stedelijk museum Vander Kelen-Mertens, verkeersorganisatie en mobiliteit sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal multiprofessioneel architectenbureau Johan Van Reeth projectcel Leuven-Noord Robbrecht, Daem en Van Hee, architecten Bob Van Reeth, Vlaams Bouwmeester Allcomm, communicatiebureau Verantwoordelijke uitgever: College van burgemeester en schepenen Contactgegevens: Infohuis stadsvernieuwing, Rijschoolstraat 4/0102, B-3000 Leuven, infohuis@leuven.be, tel. (016) 30 08 75 Meer info: http://www.leuven.be/stadsvernieuwing Volgend nummer: oktober 2004

2

Centrale Werkplaatsen

Beste Leuvenaar Leuven is een stad in volle metamorfose. Straten, pleinen, zelfs hele stadswijken evolueren mee met onze snel veranderende samenleving. Al deze wijzigingen zitten vervat in het stedelijke structuurplan.

Tijdens de infovergaderingen over het structuurplan vroegen vele inwoners meer informatie over de concrete projecten.

Vandaar dit stadsvernieuwingsmagazine, dat vanaf nu regelmatig in jouw bus zal vallen.

Als naam kozen we voor ‘Mozaïek’. Als je de verschillende renovatieprojecten naast elkaar legt, krijg je immers een beeld van het nieuwe Leuven. Ook in de lay-out van het magazine vind je verwijzingen naar een mozaïek. Zo heb je pagina’s met tekst en beeld van verschillende projecten naast elkaar.

Het ligt niet in de bedoeling àlle informatie over àlle projecten te geven, maar wel een overzicht van de meest actuele veranderingen. Daarnaast laten we getuigen aan het woord over de huidige Leuvense stadsvernieuwingsgolf.

Ongetwijfeld geraak je op deze manier mee gefascineerd door het intrigerende tijdperk waarin onze stad zich bevindt. Alle reacties op dit magazine zijn steeds welkom op infohuis@leuven.be.

Infohuis stadsvernieuwing Leuven

De Centrale Werkplaatsen liggen in het centrum van de deelgemeente Kessel-Lo op een boogscheut van het station. De komende jaren ondergaat dit gebied een ingrijpende gedaanteverandering. De stad wil het verlaten en vervuilde spoorwegterrein ombouwen tot een nieuwe woonwijk met zowel woon- als gemeenschapsfuncties. De bedrijven en organisaties die nu nog in de vroegere NMBS-hallen huizen, gaan weg op de site. Ook de parkeerruimte voor pendelaars verdwijnt, maar krijgt wel een nieuwe locatie. Het project is ten vroegste afgewerkt tegen 2011.

De totale kostprijs bedraagt 82 miljoen euro. De privé-sector neemt het grootste gedeelte voor zijn rekening (57 miljoen euro); het stadsbestuur betaalt 10 miljoen euro. De stad ontvangt ook 4,5 miljoen euro subsidies van de Vlaamse Overheid. Die ondersteunt - via het stadsvernieuwingsfonds - zeven goed onderbouwde en doordachte stadsvernieuwingsprojecten.

Wonen Op het terrein komen er maximaal 325 woningen bij. Het voorziene woningaanbod bevat woningen die op de vrije

markt te koop worden aangeboden, sociale koopwoningen en huizen voor gezinnen met middeninkomens.

Gemeenschapsfuncties Op drie industriële hallen na gaan alle gebouwen op de site tegen de vlakte. Deze hallen zijn immers beschermd als monument. Na restauratie bieden zij onderdak aan een aantal gemeenschapsvoorzieningen. Zo krijgt de verouderde feestzaal Het Bad een onderkomen in de hallen langs de Diestsesteenweg, net zoals het bibliotheekfiliaal Kessel-Lo en een wijkgezondheidscentrum.

De jeugddienst van de stad neemt zijn intrek in een hal langs de Karel Schurmansstraat en krijgt er overdekte speel- en sportruimtes. Een openbaar park centraal op het terrein zorgt voor het groene accent in de toekomstige woonwijk.

Nieuw centrum voor deelgemeente Kessel-Lo In de omgeving van de Centrale Werkplaatsen is er nu al een parkeerprobleem. De plannen voorzien daarom niet alleen voldoende parkeermogelijkheden voor de toekomstige bewoners, maar eveneens een honderdtal extra plaatsen voor de huidige buurtbewoners.

Wat gebeurt er in 2004?

• Tuc Rail, een dochtermaatschappij van de NMBS is in de lente van start gegaan met de grondwater- en bodemsanering.

• Architectenvennootschap Nero uit Gent verfijnt het ontwerp van de sociale koopwoningen.

• Drie teams werken tegen de bouwvakantie een voorontwerp uit voor de realisatie van de eerste fase van de privé-woningen. In het najaar geeft de stad meer informatie over het winnende project.

• De procedure om ontwerpers aan te stellen voor de restauratie en herbestemming van de hallen start op.

• Eind 2004 beginnen de sloopwerken.

Meer info: infohuis stadsvernieuwing, www.leuven.be/centralewerkplaatsen

3

“Herent en de deelgemeente

citaat

Wilsele-dorp liggen een kilometer dichter bij Leuven sinds de nieuwe brug over de Vaartkom in gebruik is genomen en het fietspad

Leuven-Noord

langs de Kolonel Begaultlaan is vernieuwd. Het comfort en

Jos Bongaerts, projectmanager, stelt voor.

de veiligheid van de fietsers zijn in Leuven-Noord zeer belangrijk.”

“De nieuwe laad-en

“De Schuiteniersbrug

loskade en het inzetten van

herenigt de wijken

binnenschepen zullen

Wilsele-dorp en

het vrachtverkeer in

Wilsele-Putkapel.”

de regio beperken.”

“De heraanleg van de Aarschotsesteenweg is voorlopig de meest zichtbare ingreep in de facelift van Leuven-Noord.

De ingroening van het gebied en de heraanleg van de weg verhogen de leefbaarheid en de verkeersveiligheid.”

4

“De nieuwe boogbrug over de vaart zorgt voor een betere spoorverbinding tussen Brussel en Leuven.

Daarnaast zal de toekomstige verbindingsbocht een rechtstreekse link tussen Brussel en Limburg maken”

Partners NMBS, stad Leuven, Vlaams Gewest afdeling Wegen en Verkeer Vlaams-Brabant, nv Zeekanaal en watergebonden grondbeheer Vlaanderen, De Lijn Maquette en info infohuis stadsvernieuwing www.leuven.be/leuven-noord

5

voorstelling

En verder?

• De overwelfde Dijle wordt opengelegd.

De Dijle-oevers krijgen een groen en publiek karakter.

• De meest waardevolle gebouwen (bijvoorbeeld de stadswallen) blijven behouden.

• In het gebied is er plaats voor handel, diensten en horeca.

• Er is aandacht voor ontspanningsmogelijkheden (sport- en speelgelegenheid, culturele en sociale voorzieningen).

ZIEKENHUISSITE WORDT WOONGEBIED

Hertogendal Het project Hertogendal beoogt de volledige herontwikkeling van de ziekenhuissite Sint-Pieter/Sint-Rafaël (tussen de Brusselsestraat, de Kapucijnenvoer en de Minderbroedersstraat, met een uitloper naar de Janseniusstraat). Nu is het gebied een blinde vlek in de stad. Door de groei van de universitaire ziekenhuizen verhuist de ziekenhuisfunctie naar campus Gasthuisberg. Zo komt er een gebied vrij dat het stadsbestuur opnieuw wil integreren in het stadsweefsel. Aan het project werken drie kernpartners samen: de K.U.Leuven (voornaamste grondeigenaar), de NV Resiterra (projectontwikkelaar)

6

• Een ondergrondse parking vangt het parkeerprobleem op. De straten rondom worden aangepast zodat bussen vlotter aan en af kunnen rijden. Op de site zelf komt geen auto- of busverkeer.

De afwerking van het totale project is gepland in 2017.

en de stad Leuven. Ze willen het gebied van bijna 9 ha omvormen tot een woongebied met ongeveer 850 woningen voor gezinnen met verschillende samenstellingen, leeftijden en inkomens. In het gebied komen allerlei voorzieningen en diensten. De bestaande gebouwen gaan grotendeels onder de sloophamer.

Het project past binnen de beleidsdoelstellingen om de stadsvlucht te keren en het levenslang wonen in de stad te bevorderen.

In 2006 beginnen de afbraakwerken en tegelijkertijd start de nieuwbouw. De voortgang van deze werken is afhankelijk van de verhuis van de ziekenhuisafdelingen naar Gasthuisberg.

Op dit moment is een inrichtingsplan in opmaak dat in de loop van de volgende maanden wordt voorgesteld.

Meer info: infohuis stadsvernieuwing

7

citaat

“Impressionant!

De ondergrond is een stad op zich.

Door de parking en

Philipssite

de verbindingen

Rudi De Coninck en Geert Lakiere, twee West-Vlaamse tuinarchitecten op bezoek in Leuven

tussen de gebouwen onder de oppervlakte te steken, maak je bovengronds ruimte vrij voor groen.”

“In tegenstelling tot “De visie achter de Philipssite is letterlijk groots. De gebouwen en de tussenruimtes zijn een provinciehoofdstad waardig.

De schaalgrootte zorgt ervoor dat je vele en goede werkplaatsen kan creëren.”

“Groenaanplantingen moeten

vele andere sporthallen,

het gebied verder structureren.

lijkt het sportcomplex niet

Zo komen de fiets- en

op een schoendoos.

voetpaden beter tot uiting.

Het is een arena.

Ze zijn de beste manier

Deze Romeinse bouwvorm

om vanuit de buitenwijken

is een steengoede vondst.

snel en veilig naar de

Door verschillende sporttakken

binnenstad te gaan.”

onder één dak te brengen, krijg je voor elk wat wils.”

Masterplan Philipssite “De nieuwe vormgeving

8

en architectuuropdracht:

van het vroegere

“Via de nabijgelegen

De Gregorio & partners (Hasselt)

hoofdgebouw van Philips,

treinbedding kan je de site

i.s.m. Studio Aldo

heeft duidelijk

ook langs het spoor bereiken.

Rossi Associati (Milano).

de toon gezet.

Al is het hoogteverschil nu nog

Start van de werken 1999.

Alle buurgebouwen zijn

een belangrijke drempel.”

Meer info:

consequent in

www.leuven.be/philipssite of

dezelfde stijl gebouwd.”

www.degregorio.be

9

luchtfoto

dossier

TANDWIEL VAN LEUVEN

Maarschalk Fochplein De hoofdas van Leuven – de verbinding tussen de Grote Markt en het station – is de voorbije jaren sterk veranderd. De uitgevoerde werken op de Grote Markt (midden jaren ’90), het Martelarenplein (1998-2001) en de Bondgenotenlaan (2000) geven de stad een ander aanzien. Tussen al dit fraais ligt nu nog een rommelig, gefragmenteerd plein: het Fochplein, een essentieel punt in de stad omdat het de verbinding maakt tussen de verschillende winkelstraten en de Grote Markt.

Anno 2004 maken vooral bussen, fietsers en voetgangers de dienst uit. Vandaar dat de stad besliste in samenwerking met De Lijn het plein aan te passen aan de noden van vandaag: meer ruimte voor voetgangers, een comfortabelere infrastructuur voor de busreizigers en een grote fietsenparking. In één

10

beweging zullen ook het verkeer, het straatmeubilair en het aangrenzende Margarethaplein heringericht worden.

Basisprincipe Centraal op het Fochplein komt een ‘perroneiland’ waarrond het verkeer draait. Dit eiland zuigt het verkeer als het ware naar het centrum van het plein waardoor 2/3de van het plein onbebouwd blijft. Hierdoor komt er veel ruimte aan de zonnige kant van het plein (Club-kant). Tegelijk blijft op deze manier het bestaande zicht op het stadhuis vanuit de Bondgenotenlaan bestaan.

Het eiland wordt bekroond met een opvallend dak van tegels: onderaan eerder blauw en bovenop het dak eerder blauwgrijs.

Het dak is geen rechte plank, maar een soort schil die op ver-

11

Verkeerssituatie Fochplein

computersimulatie en plan © Robbrecht, Daem en Van Hee

De keuze voor een eiland zou, verkeerstechnisch bekeken, tien jaar geleden niet mogelijk geweest zijn. Nu kijkt men positiever tegen dergelijke voorstellen aan.

Voor het autoverkeer is er geen plaats meer op het plein zelf.

Auto’s rijden in de toekomst rechtstreeks van de Bondgenotenlaan naar de Tiensestraat.

Het mobiliteitsbureau Tritel bestudeerde de draaicirkel voor de bussen, ontwierp de kades, zorgde voor een juiste verkeersafwikkeling van de verschillende vervoerstypes, … De verkeerssituatie op het Maarschalk Fochplein verandert met de heraanleg.

Fietsers rijden gewoon met het verkeer mee. Om niet het hele eiland rond te moeten rijden, zorgen de ontwerpers voor een fietspad tegen de rijrichting van het gemotoriseerd verkeer in.

Zo kunnen fietsers voor de kortste verbinding kiezen.

Op een rijtje de belangrijkste wijzigingen.

De bussen rijden langs links rond het perroneiland zodat de busreizigers aan de juiste kant op het perron kunnen afstappen.

De voetganger wordt koning op het Maarschalk Fochplein. Het gebied verandert in een voetgangerszone. De stad voert op het Fochplein en het Margarethaplein, zoals op termijn in de rest van de binnenstad, een zone 30 in.

computersimulatie en plan © Robbrecht, Daem en Van Hee

schillende plaatsen openvouwt, zodat er veel daglicht binnenstroomt en er nieuwe zichten op de omgeving ontstaan.

• vele zitbanken

Een ondergrondse fietsenparking voor 350 fietsen vangt het parkeerprobleem van deze weggebruikers op. Verder komen er brede voetpaden, royale zitbanken en nieuwe straatbedekkingen. Ondergronds doet een gescheiden rioleringsstelsel het overstromingsgevaar wijken.

• een ondergrondse fietsenparking voor 350 fietsen

Het gebouw van De Lijn is meer dan een bushokje. Zo is er onder andere plaats voor: • een glazen krantenkiosk en koffieshop

• een infobord van de Lijn De fietstoegang tot de parking ligt aan de Nationale Bank en wordt omzoomd met glas. Je kan ook via een trap in één van de glazen paviljoentjes onder de koepel de fietsenparking bereiken of verlaten. De lichtinval gebeurt via glazen grondplaten die de parking visueel verbinden met de bovenkant.

Dit alles zorgt ervoor dat het Fochplein een toekomstige ontmoetingsruimte voor de Leuvenaar wordt.

• een verwarmde wachtruimte in glazen volume

12

13

“Oorspronkelijk ontwierpen

Dossier

we de fietsenparking op de eerste verdieping. Veel mensen vonden dat niet esthetisch.

Daarom pasten we ons ontwerp aan en verhuisden de parking

Ontwerp voor het Fochplein

naar de benedenverdieping.

Het weglaten van de bovengrondse fietsenparking

Architecten Robbrecht, Daem en Van Hee

“ Door de verlichting en de brede toegang, willen we het onveiligheidsgevoel van een ondergrondse fietsenparking wegwerken.”

geeft trouwens een beter zicht op de kromming van het dak voor wie onder de koepel staat.”

“Het eiland zorgt voor leven.

Je kan het langs alle kanten “Het ontwerp te modern?

We willen niet per definitie modern bouwen, maar wel uitdrukking geven aan onze tijdsgeest. We komen hier uiteindelijk niet langer met koetsen toe.”

“Het systeem van het eiland

bereiken. In de spitsuren

en het overkoepelende dak

hinderen bussen misschien

concentreert het verkeer.

soms de vlotte toegang,

Hierdoor creëer je veel

maar de hoekpunten blijven

extra ruimte. Zo komt aan

altijd vrij. Daarom komen daar

de zonzijde – zeg maar

markeringen voor slechtzienden

de kant van de Club –

die dienst doen als geleidelijnen.

veel plaats vrij voor terrassen.”

Tegelijk is de opstapdrempel weggewerkt met een hellend vlak.”

“Het Fochplein zal veel meer zijn dan een bushokje. Het wordt een overdekte ontmoetingsplek, waar je de krant kan lezen, afspreken, voorbijgangers bekijken of simpelweg schuilen voor plensregen of te felle zon. Op de kolommen die het dak dragen, zullen cultuuraffiches prijken.”

14

“Het zicht op het stadhuis en de Sint-Pieterskerk vanuit de Bondgenotenlaan blijft behouden. Je krijgt zelfs nieuwe perspectieven door de openingen in het dak.

Het dak komt voort uit de omgeving. De interessante gezichtspunten en de randen van het plein, hebben het dak zijn huidige vorm gegeven.”

“We kozen voor een blauw dak.

We willen bewust geen glazen dak, omdat het plein kleur nodig heeft.

Nu omranden - in vergelijking met de sterke architectuur van de kerk en het stadhuis - oninteressante gevels het Fochplein. Door de vorm en de kleur van het gebouw gaan we een bewuste dialoog aan met de monumentale omgeving.”

15

voorstelling Monument Martelarenplein Op 8 mei 2004 wijdde de stad Leuven het gerenoveerde oorlogsmonument op het Martelarenplein in. Architect Debondt en beeldhouwer Wolfers bouwden dit monument in 1925 ter herinnering aan de mensen die tijdens WO I in Leuven werden gefusilleerd. Tijdens WO II vernielde de bezetter een groot deel van het kunstwerk.

Bij de start van de werken aan het stationsplein in 1998 gingen er stemmen op om het monument te verplaatsen. Het stadsbestuur besliste echter om het op deze plaats te behouden en het in ere te herstellen. De obelisk kreeg zelfs een prominente rol toebedeeld op het nieuwe Martelarenplein.

Hij vormt immers de link tussen het oude en het nieuwe Martelarenplein met de monumentale trappenpartij en de doorkijk naar de ondergrondse publieke ruimte.

Heuvelhof Aan rusthuis Fabiola, tussen de Borstelstraat en de Kortrijksestraat in de deelgemeente Kessel-Lo, komen 91 nieuwe sociale huurwoningen. In de eerste fase bouwt sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal er 38 huizen.

SLAGADER VAN DE BINNENSTAD

Het busverkeer De herinrichting van het Maarschalk Fochplein is nauw verbonden met de organisatie van het busverkeer in Leuven.

Sommigen vragen zich af, waarom er zoveel bussen door het centrum moeten.

Het vervoer per bus vormt, samen met het fiets- en wandelverkeer, de enig mogelijke oplossing voor het dreigende autoinfarct in onze stad. Leuven is een historische stad, die lang voor het autotijdperk gebouwd werd. Om het centrum leefbaar te houden, moet het aantal auto’s beperkt worden.

De Lijn biedt een alternatief door te zorgen voor een rechtstreekse in- en uitstroom van mensen van en naar het stadscentrum. De opvallende stijging van het aantal busgebruikers,

16

bewijst dat heel wat mensen genieten van het comfort van verplaatsingen zonder overstap.

De hoeveelheid bussen bedreigt echter de leefkwaliteit van sommige straten. Daarom zullen in de toekomst geen extra lijnen de as station-Fochplein-Gasthuisberg gebruiken.

De nieuwe verbindingen zullen niet langer per definitie via het stadshart lopen. Een webvormig netwerk van buslijnen moet de groeiende vraag naar snel en kwalitatief openbaar vervoer beantwoorden. info en maquettes: infohuis stadsvernieuwing, www.leuven.be/fochplein

Het grootste gedeelte bestaat uit ouderenwoningen met twee slaapkamers. De tuinmuur is hier geïntegreerd in deze patiowoning. Voor gezinnen zijn er wooneenheden met vier slaapkamers en een badkamer op de eerste verdieping. Deze huizen zetten de aaneengesloten bebouwing van de Kortrijksestraat voort. Het afwisselende wit en zwarte gevelmetselwerk creërt een speels effect. Het terrein wordt ingericht als woonerf. De zwakke weggebruiker heeft er steeds voorrang. Het aangrenzend bos krijgt een verlengstuk in de groenzone van de nieuwe woonwijk.

Belgacomgebouw Vismarkt Het oude Belgacomgebouw op de Vismarkt krijgt een nieuwe aanblik. Op de gelijkvloerse verdieping is er plaats voor commerciële ruimtes. Boven bouwt een privé-ontwikkelaar 38 woongelegenheden, verdeeld over drie verdiepingen: 8 loften, 10 appartementen en 20 studio’s.

Voor de gevel maakt men gebruik van natuursteen, veel glas, houten luiken en een buitenzonwering. Tijdens werken voor de ondergrondse parking stootte de bouwheer op de Dijle die onder het gebouw kronkelt. Technici hebben de Dijle daarom ondertussen verlegd. Tegen eind 2004 kunnen de toekomstige bewoners hun intrek nemen in hun nieuwe woningen.

17

Openbare werken

Vaartkom en omgeving: Leuven XL De bouw van het hoofdkwartier van Interbrew is de eerste stap in de herontwikkeling van de Vaartkom en wijde omgeving. De komende vijftien jaar wil de biergigant met de stad samenwerken om het gebied te doen heropleven.

Overzicht van de werken Heraanleg - Ijzerenmolenstraat: einde: 31 augustus 2004

Onder impuls van een gemeenschappelijke projectmanager wordt een levendig waterfront gecreëerd. Zo zullen de karakteristieke zes blokken op de linkeroever ingevuld worden met winkels en kantoren. Het entrepotgebouw is gereserveerd voor de bouw van een muziekcentrum, terwijl de ‘Molens Van Orshoven’ een culturele bestemming krijgen.

- Hoogveldweg: einde 2 juli 2004

Oude Markt

Langsheen de Sluisstraat en in de enclave tussen Dijle en Vaartkom maken de huidige mastodontmagazijnen plaats voor woningen en kantoren. Hier verschijnt de Dijle opnieuw in het stadsbeeld.

Park Van Waeyenberghlaan Het hogergelegen deel van de Mgr. Van Waeyenberghlaan (vlakbij Gasthuisberg) kent een snelle bebouwing. Op dit moment bouwt de sociale bouw- en kredietmaatschappij hier nog 23 appartementen. Een nieuw park van ongeveer 1 ha. moet voor de nodige ademruimte in dit woongebied zorgen. De groene zone wordt terrasgewijs aangelegd tegen de helling van het terrein. Een zigzaggend hellend pad loopt door de verschillende delen van het park. Wanneer je het pad van beneden naar boven volgt, kom je eerst aan een speelpleintje voor de allerkleinsten met zitplaatsen voor de ouders. Verder naar boven stoot je op een basketplein en een drinkfontein, die een verfrissende tussenstop biedt.

Nog wat verder pronken hoge bomen in een grote, groene, open vlakte. Bovenaan eindigt het pad op een houten zonneterras met uitzicht over het park en een prachtig panorama over Leuven. Ideaal voor wie van de zon wil genieten!

Vanuit de woonwijken zijn er verschillende toegangen naar het park, die zorgen voor een goede wisselwerking met de omgeving.

18

- Rerum Novarumlaan en Stadionlaan: start: 31 mei, einde: 11 september 2004

Deze zomer kan je opnieuw een terrasje doen op de Oude Markt. Er is nu veel meer ruimte voor stoelen en tafeltjes. De parkeerplaatsen zijn verdwenen en maken plaats voor een smalle wandelboulevard. De bomen langs de pleinwanden blijven zorgen voor een groen accent.

- Diestsestraat fase1 (tussen Margarethaplein en Vital Decosterstraat): start 2 augustus 2004

Diestsestraat

- Remi Vandervaerenlaan (wijk Redingenhof): aanbrengen comfortstrook: start: 2 augustus, einde: eind augustus

De afgelopen weken hebben de nutsmaatschappijen hun voorzieningen in de Diestsestraat onder handen genomen. De openbare verlichting, de water-, gas- en elektriciteitsleidingen worden allemaal vernieuwd. De werken duren vermoedelijk tot eind juni. Begin augustus 2004 start de echte heraanleg van de Diestsestraat. Het winkelwandelgedeelte krijgt dan een uitbreiding tot de Louis Melsenstraat.

- Leeuwerikenstraat: start 1 augustus 2004

Heraanleg van trottoirs - Bruineveld en Vijverlaan: start: vermoedelijk 24 mei, einde: eind september

Vernieuwen afslijtlagen - Maria Theresiastraat: nutswerken: van 01 juni tot 15 september 2004 vernieuwen asfaltslijtlaag: start:16 september, duur: 65 werkdagen - Bavenhofstraat: start: 10 juni, duur:10 werkdagen - Poelstraat: start: 10 juni, duur: 10 werkdagen - Straetmanshof: start: 10 juni, duur: 10 werkdagen - Henri Geeraertlaan: start: 21 juni, duur: 10 werkdagen - Keibergstraat: start: 21 juni, duur: 10 werkdagen

Aquafin projecten - Wijgmaalbroek: einde vermoedelijk april 2005 - Doleegstraat (Voer fase 3): einde vermoedelijk juni 2005 De begin- en einddata zijn afhankelijk van het weer.

Meer info: infohuis stadsvernieuwing, www.leuven.be/openbarewerken

19

interview

INTERVIEW MET BOB VAN REETH: VLAAMS BOUWMEESTER

“Een gebouw moet niet enkel passen in zijn omgeving, maar ook in zijn tijd.”

“Het Fochplein is een fantastisch project dat iets essentieel gaat toevoegen aan de stad. Maar eerlijk blijven hé, het is een gebouwtje op een pleintje, bon, ‘ne groete kiosk’.”

Hij kan zijn Antwerps bloed nauwelijks maskeren: vrolijke beeldspraak, af en toe een sappig accent en een armada aan gekruide uitspraken. Bob Van Reeth – ook gekend als bOb Van Reeth – kan zich natuurlijk een duidelijke mening permitteren. Als Vlaams bouwmeester heeft hij vijf jaar lang gevochten tegen de clichés over steden en gebouwen.

Waaraan denk je als je aan ‘Brussel’, ‘Antwerpen’ of ‘Leuven’ denkt? Dan denk je aan het stratenpatroon, de openbare plaatsen en de gebouwen van deze steden: de grote Markten, het Europese Parlement in Brussel, de Leien in Antwerpen, enz.

De ‘identiteit van de stad’, noemt Bob Van Reeth dat. “Architectuur handelt niet zozeer over het gebouw op zich, maar wel over wat het doet met de stad. Hoort het bij de stad of zet het zich er tegen af? De activiteiten die tussen de gebouwen plaatsvinden, zijn het belangrijkste. Het gaat kortom over de vertaling van onze ideeën over de samenleving in ons bouwgedrag. Een gebouw – en zeker een overheidsgebouw in een democratie - moet vooral transparant zijn.”

20

Wat is volgens u de specifieke identiteit van Leuven?

“Leuven associeerde ik vroeger met het stadhuis en het Begijnhof. Nu denk ik ook aan het stationsplein, en vooral aan de parking eronder. Die is werkelijk van wereldniveau. Het is de beste publieke ruimte met wagens van het land. Dat is niet genoeg bekend.

Bovenaan moet het plein wel dringend een wand krijgen, anders gaat het precies wegvallen. Op het plein ontbreekt er ook een overdekte ruimte om het echt te laten functioneren als een ontmoetingsgebied. In ons klimaat moet je je nu eenmaal beschermen tegen regen en wind.”

Iets wat wel kan onder de luifel van het nieuwe Fochplein?

“Exact. Dat is ook de sterkte in het ontwerp van Robbrecht, Daem en Van Hee. Zij organiseren niet alleen een vluchtheuveltje voor de bussen, maar ze voegen met het dak iets wezenlijk toe aan de stad: een officieuze ontmoetingsplaats.

Een aangename openbare ruimte waar we gedachten en later misschien ook goederen uitwisselen.

Het is een openbare ruimte die in de loop van de tijd kan en zal veranderen. Het ontwerp van het Fochplein is hiervoor perfect. Ik hoop dat de handelaars het gebouw op termijn voor een stuk gaan opeisen en er een overdekte markt maken, zoals je dat in veel steden ziet gebeuren. Overdekte markten werken perfect. Het versterkt de kleinhandel in de binnenstad

21

agenda tegen de supermarkten in de rand. Het gebouw is een instrument dat toegevoegd wordt aan de stad. Het is veel meer dan een wachtkotje voor de bussen.”

Het ligt natuurlijk wel op een gevoelige plaats in de stad.

Op het einde van de Bondgenotenlaan, vlak naast het stadhuis en de Sint-Pieterskerk.

“De constructie zal enkel in de weg staan van toeristen, die een foto willen maken van het stadhuis zonder uit de bus te stappen. Het is helemaal niet erg dat het stadhuis niet van overal direct zichtbaar is. Dat is nu trouwens ook zo.

Niets zo leuk als verrassing! Niemand wil toch meteen het totaalbeeld zien. Stel je voor dat je jouw eerste lief tegenkomt en dat je meteen het totaalbeeld voorgeschoteld krijgt.

Die ben je toch na een kwartier beu. Die verrassingen achter de hoeken, de onverwachte zichten op bekende zaken, dat is precies het boeiende aan steden.”

Past de hedendaagse architectuur van het nieuwe Fochplein in zijn context?

“De vraag of moderne architectuur in een historische omgeving kan, doet er niet toe. Alles wordt historie. Traditie heeft niets te maken met status quo, wel met vooruitgang of toch minstens met voortgang.

Context is absoluut belangrijk bij het ontwerp van gebouwen.

Maar gebouwen moeten niet enkel correct zijn in hun omgeving, maar ook in hun tijd. Ze moeten getuigen van hun tijd.

Je krijgt overigens altijd tegenkanting wanneer je zaken bouwt.

Zeker als het echt goed is, past het zelden in het denkpatroon van de mensen. Maar binnen vijftig jaar bombarderen ze dit soort gebouwen wel tot monument. Daar moet je mee leren leven.”

Als gebouwen moeten getuigen van hun tijd, verouderen ze dan niet snel?

“Integendeel. Gebouwen dienen helemaal niet hightech te zijn, maar wel cultureel duurzaam. Ze moeten in de loop van hun bestaan verschillende functies aankunnen.

Verandering is het enige houvast dat we hebben. Als je vandaag iets bouwt moet het natuurlijk functioneren waarvoor

22

ambtenaren die de hele procedure van in het begin mee ondersteunen. Deze participatie moet goed georganiseerd zijn.

Iedereen moet beseffen dat je niet met iedere opmerking rekening kan houden. Bij ons beperkt inspraak zich tot tegenspraak of meespraak.

“Binnen vijftig jaar bombarderen ze dit soort gebouwen tot monument.”

Bob van Reeth het ontworpen is. Toch is dat maar een alibi. Je moet zorgen dat er een “intelligente ruïne” onder zit. Vandaar het grote belang van structuren en goed materiaal.”

Hoe komt het dat de meeste mensen oude gebouwen per definitie ‘mooier’ vinden dan nieuwe?

“Velen hebben een emotionele band met oude gebouwen.

Maar het klopt absoluut dat oude gebouwen - algemeen gesproken - als mooier ervaren worden. Een Amsterdamse studie bij jongeren onder de veertien, peilde naar hun mening over oude gebouwen uit alle tijdperken. De jongeren antwoordden bijna eensluidend dat het allemaal mooie gebouwen waren.

Op de vraag waarom ze dan wel mooi waren was het antwoord … omdat ze oud zijn.

Ouderdom maakt blijkbaar ieder gebouw in orde, hoe het er ook uitziet. Je moet de dingen dus vooral de tijd geven en voorzichtig zijn met het slopen van gebouwen. Dat wil niet zeggen dat je vandaag op een nostalgische manier moet gaan imiteren wat er is.

Bij ‘gevoelige’ projecten – zoals het Fochplein – is daarom goede communicatie essentieel. Vandaar o.a. het belang van dit boekje. Transparantie van in het begin is noodzakelijk als je de mensen wil betrekken bij een project.

De politiek moet die transparantie ook durven te gebruiken.

In Nederland bijvoorbeeld werkt men vaak met participatie-

Finaal moeten de beslissingen wel genomen worden door de beleidsmensen. Zij moeten besturen en zij moeten iedere verkiezing rekenschap afleggen van hun keuzes bij de hele bevolking.”

U staat bekend als een grote voorstander van voetgangervriendelijke steden. In Leuven is het autoverkeer de voorbije jaren deels uitgesloten en deels gekanaliseerd in enkele lussen. De ironie wil nu echter dat het belangrijkste alternatief voor het autoverkeer – het busgebruik - hoe langer hoe meer ter discussie komt, door de drukte die de bussen in sommige straten teweegbrengen.

“De straten en pleinen waarlangs de bussen rijden, mogen niet eenduidig gericht zijn op het openbaar vervoer. Maar goed, mirakeloplossingen bestaan niet.

Ik vind wel dat je op dit moment niet de discussie moet heropenen of die bussen op het Fochplein komen. Die beslissing is genomen. Het ontwerp voor het nieuwe Fochplein moet die ‘busdruk’ voor een deel oplossen door meer te zijn dan een verzameling wachtkotjes van de gekende firma’s. Het plein zal in de toekomst ongetwijfeld een plaats zijn die de Leuvenaar evenveel koestert als de omliggende gebouwen.”

De stationsomgeving, Leuven-Noord, Hertogendal, de Centrale Werkplaatsen, de vaartkom, de omgeving van de Penitentienenstraat en de vele tientallen kleinere projecten. Loopt Leuven niet te hard van stapel door zoveel stedenbouwkundige projecten tegelijk te realiseren?

“Neen. Als stedenbouwer heb je natuurlijk niets liever. Zolang er voldoende draagniveau is. Zowel vanuit de stad, als vanuit de ontwikkelaars.

Zolang die economische basis er is, moet je het doen. Tegelijk moet je ook een draagvlak creëren bij de bevolking. De communicatie tijdens al deze ontwikkelingen kan niet onderschat worden. Zeker wanneer je die ontwikkeling van de

stad op een goede, hedendaagse manier tracht uit te voeren.

In Leuven tracht men het gelukkig op deze manier te doen.”

Is de aandacht voor stadsvernieuwing – niet enkel in Leuven, maar ook in verschillende andere steden een relatief nieuw fenomeen, of lijkt het alleen maar zo?

De hernieuwde interesse voor de stad is ongeveer dertig jaar oud. Toen zijn we voor het eerst beginnen te vechten voor het behoud van sommige (oud-industriële) gebouwen, die we daarvoor vaak afbraken omdat ze herinnerden aan de tijd dat ‘ons moe’ er tegen haar zin ging werken.

De interesse voor stadsvernieuwing via nieuwbouw is inderdaad recenter. Een kleine groep pioniers niet te na gesproken.

Ik vind dat de stadsvernieuwing op deze manier in Leuven best ‘hard gaat’. Jullie zijn trouwens jaren geleden goed uit de startblokken geschoten met de renovatie van o.a. het Groot Begijnhof.

En ook ikzelf zal in mijn leven na mijn bouwmeesterschap – liever vandaag dan morgen – met mijn bureau (AWG) in Leuven werken. We zijn namelijk uitverkozen om het Gasthuisberg stedenbouwkundig meer te laten aansluiten bij de stad.”

Agenda Bustours langs stadsvernieuwingsprojecten Dinsdag 6 juli: 19.00 – 21.00 uur Donderdag 29 juli: 19.00 – 21.00 uur Dinsdag 3 augustus: 19.00 – 21.00 uur Donderdag 26 augustus: 19.00 – 21.00 uur (inschrijven: infohuis@leuven.be, (016) 30 08 76, meer info: www.leuven.be/stadsvernieuwing) Zondag 4 juli: feestelijke opening park aan de Van Waeyenberglaan Zaterdag 28 augustus: open hallendag in Centrale Werkplaatsen

23

A L L C OM M A L L C OM M

voor en na

1983 Grote Markt

2004 Grote Markt