Een vrijwilliger in beeld René Neutelaers

De natuurvereniging Herk-Mombeek wil hun ere-conservator danken voor de vele jaren van dienstbaarheid. Sedert midden jaren 80 van vorige eeuw heeft hij op de meest ludieke manier wandelaars geëntertaind, als vrijwilliger pur sang. Vele beheerwerken in de vallei werden door hem geleid. Hij en zijn Maria ontvingen groepen wandelaars in de tuin, in de veranda. Er werd menige keer getafeld na vroege vogel-wandelingen, taart gegeten aan het eind van de Mombeek-wandelingen, de lekkerste wafels en speculaas werden te voorschijn getoverd na de korte wandeling in West-Herk met heerlijk einde in de kasteelkelder van Wideux. René begint zijn verhaal uit de tijd toen hij nog een kleine jongen was en hier opgroeide. Zijn vader was een kleine landbouwer en hij ging vaak met hem op pad. Hij vertelt hoe hij in en rond de Mombeek speelde en viste. Als je in de beek stond, voelde je zo de vissen rond je benen schieten, aldus René. Er waren wel 17 soorten vis en op een dag werd zelfs een snoek van meer dan 3 kilo gevangen. Maar het krioelde toch vooral van de rivierkreeften: die werden gevangen door netten met vleesafval in de beek te hangen. De kreeften kropen daar dan in en zo konden ze met de emmers eruit geschept worden. Op een keer plukte hij een kreeft met de hand uit de beek en zag hoe zich aan de onderkant allemaal minuscule babykreeftjes hadden gehecht! René vertelt graag over zijn ervaring bij valavond toen hij een nachtegaal ontmoette. Op een zomeravond wandelt hij langs de beek en merkt hij plots een nachtegaal op; hij gaat stilletjes tegen een boom zitten om beter te kunnen luisteren. Vlak bij hem drijft witte waterranonkel op het water en vormt een tapijt van wel 100 meter lang. Hij sluit de ogen om beter naar het betoverende gezang van de nachtegaal te kunnen luisteren. Zo zit hij lange tijd en wanneer hij de ogen weer opent, merkt hij tot zijn grote verbazing dat de witte waterranonkel verdwenen is. Maar, zo voegt hij eraan toe, en er klinkt enige melancholie in zijn stem, ze was niet echt verdwenen, ze had al haar blaadjes toegevouwd, alsof ook zij de ogen had gesloten om beter naar het prachtige gezang van de nachtegaal te kunnen luisteren. De Mombeekvallei werd vooral gedomineerd door natuurlijke graslanden, die een schat aan bloemen herbergden. De weiden waren belangrijk voor het hooi voor de dieren en dus onrechtstreeks ook voor de mens. Elk jaar werden op 29 juni de koeien erop vrijgelaten en dat was telkens een spektakel! In de jaren 60 werd er volgens René veel vernield. Waar nu op de kam van de noordelijke helling het gehucht Henegauwberg ligt, was er vroeger een bos met mooie grote vijvers. Maar toen men deze residentiële wijk aanlegde, moest het bos plaats ruimen en vond men er bovendien niets beter op dan het afvalwater van het gehucht rechtstreeks in de Mombeek te lozen. Dat gebeurde via een lange sleuf die René “de sleuf van de schande” noemt. Hij spaart de krachttermen niet, want hij noemt het niet meer of minder dan een totale verkrachting en vernietiging van de Mombeek. Ze werd een open riool en alle vis verdween eruit. De kokerjuffer, een graadmeter voor de zuiverheid van het water, verdween als een van de eerste soorten van waterleven. Men ging de beek bovendien uitdiepen en daardoor verdween rijke vegetatie zoals de gele plomp en het waterdrieblad. Gelukkig is er de laatste jaren veel beterschap dankzij het natuurbeheer.