Stadsschouwburg journaal #17

Stadsschouwburg Journaal juni • juli • augustus • september 2015

ssba.nl

“Lloyd Marengo laat zien dat je met de energie van breakdance danstheater kunt maken dat ergens over gaat.”

(Luc Deleau) p.20

“Als je de voorstellingen wil zien die er dit seizoen toe gaan doen, dan kom je naar het festival.”

“Het mag weer uitbundiger. De tijd van stilstaande joggingpakken onder tl-licht is voorbij.”

(Jeffrey Meulman) p.28

(Anita van Dolen) p.14

“Ik weet niet of Amsterdam zich wel helemaal realiseert hoe gelukkig ze zich mag prijzen met TA. Topnotch, echt!”

(Ruth Mackenzie) p.10

Stadsschouwburg Journaal # 17, juni - september 2015 Concept en vormgeving: Van Lennep Redactie: An Cardoen Aan dit nummer werkten mee: Jacq.

Algra, Melle Daamen, Anita van Dolen, Robbert van Heuven, René van der Pluijm, Karin Veraart, Francine van der Wiel Fotograaf Marnix Goossens maakte de portretten voor onze coverserie.

U vindt ze op de cover en op pag.

8,12,18 & 26. > www.marnixgoossens.com

Heel veel dank aan: iedereen die achter de schermen hard heeft meegewerkt, ons te woord heeft gestaan en mee heeft gedacht.

Uitgave: mei 2015, Stadsschouwburg Amsterdam Druk: Dijkman Print Oplage: 20.000 Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van drukkerij Print.

2

VOORWOORD

DAT ENE FESTIVAL

In de kunstwereld bestaat soms rare kinnesinne. Een daarvan is tussen festivals en ‘instellingen’. De eersten vinden de laatsten nogal eens ‘oubollig’, de laatsten vinden de eersten ‘vluchtig’ of - erger - ‘vrijblijvend’. Zoals vaak bij kinnesinne is er ook sprake van jaloezie. De festivals vinden de instituten maar zwaarbedeeld met subsidie, de instituten vinden de festivals maar commercieel en populistisch. De Stadsschouwburg is een instituut mét festivals. Het is dus waarlijk niet eenvoudig mij in deze kinnesinne te verhouden.

uit liepen. Chique mensen en een chique gebouw, uurtje of tien.

Ik was nieuwsgierig en liep naar binnen. Het bleek een theater en ik liep door. Niemand die me tegenhield en zo kwam ik op het eerste of tweede balkon. Ik zag er iets dat ik nog nooit zo mooi gezien had. Het was een muziektheatervoorstelling die een overweldigende indruk op mij maakte. Er ging een gigantische neonlamp van links naar rechts over het toneel, in een kwartier, de muziek was verpletterend, er werd gezongen en bewogen, traag, het duurde eindeloos en ik was ademloos geroerd.

Mijn culturele leven is begonnen met festivals. Op mijn 15e ging ik met tentje naar het Hammerveld Jazz Festival. Niemand kent dat meer, maar ik heb er wel nog grootheden als Charles Mingus gezien. Ik was er vroeg bij, bij de jazz en bij de festivals, maar verder was het ook reuze eenzaam in dat tentje, in mijn eentje, tussen die jazzliefhebbers. Ik was een beetje een nerd. Die schijnen nu goed in de aandacht te liggen, maar in de seventies merkte ik daar niets van. Dat kan aan mij gelegen hebben, waarschijnlijk. Daarna volgden meer festivals, Pinkpop, Torhout Werchter en nog vele anderen. Mijn gehoor ondervindt er nog de gevolgen van.

Een jaar later herkende ik de muziek op een radioprogramma van wijlen Han Reiziger. Ik bleek bij de wereldpremière van Einstein on the Beach geweest te zijn, de minimal music-opera van Philip Glass, Lucinda Childs en Robert Wilson. Die duurde zo lang (5 1/2 uur zonder pauze) dat er geen kaartjes meer gecontroleerd werden, zo had ik binnen kunnen komen. Terug op de camping kon ik natuurlijk niets met mijn ervaringen, daar lagen de jongens inmiddels met hun gitaren en de meisjes in bed. Maar ik had de avond waarin in me intrinsiek besefte hoe overweldigend kunst kan zijn. Op een festival. In een theater.

En dan was er op mijn 18e dat ene festival waarvan ik toen nog amper het bestaan kende: Avignon. Ik was daar op mijn eerste backpackersvakantie in het buitenland met vrienden. In de zomer, op die camping bij de brug, waar jongens Blowing in the Wind op hun gitaar speelden. Met meisjes er omheen. Ik mocht die jongens niet, maar dat was ongetwijfeld kinnesinne en dus jaloezie. Maar het maakte in ieder geval dat ik ’s avonds alleen door het centrum van Avignon struinde, zoals het een nerd betaamt. Daar was een gebouw aan het plein waar mensen in en

Wij gaan de zomer in, de periode van de festivals, in en buiten de Stadsschouwburg. Holland Festival, Julidans en het Nederlands Theater Festival bij ons in huis; Parade, Oerol, Over ’t IJ, Avignon op locatie. En nog een heleboel andere festivals, want aan festivals hebben we in de zomer geen gebrek. Ik hoop dat u er bijzondere momenten en ontmoetingen heeft. ― Melle Daamen directeur

3

INHOUD In beeld: onze coverserie Fotograaf Marnix Goossens klom in snel tempo op tot een gevestigde naam in de kunstwereld. Hij exposeert overal ter wereld, zijn werk is opgenomen in musea en private collecties, waaronder het Stedelijk Museum. In zijn portretten gaat Goossens op zoek naar de verschillende persoonlijkheden van één individu. Hij wil niet slechts de 'buitenkant' van iemand fotograferen, maar een personage creëren. Dat schuurt langs het theatrale - en dat past dan weer heel goed bij de Stadsschouwburg. We vroegen Goossens dan ook voor de tweede keer voor een fotoserie in het Journaal.

U vindt zijn foto's op de cover en op pag. 8, 12, 18 en 26.

8 12 26 3 VOORWOORD 6 VEELBESPROKEN 16 HET FESTIVALMANIFEST 25 UITGELICHT 29 BENT U AL VRIEND (M/V)?

Ruth Mackenzie Over het Holland Festival.

25 jaar Julidans Hoe een klein festival volwassen werd.

Gids voor het publiek Het Nederlands Theater Festival.

4

18 22 30 Summer Dance Forever Een grote move voorwaarts.

Abida en Melle Achter op de fiets naar het theater.

& HET PROGRAMMA

De keuze van...

In dit Journaal vindt u ook een bewaarboekje met alle voorstellingen van juni t/m september, een jaaroverzicht en zaalplattegronden.

De favoriete voorstellingen van Noraly Beyer, Maarten Bul, Melle Daamen, Hanneke Groenteman, Chris Julien, FrĂŠnk van der Linden, Halina Reijn en Monique van den Ven

5

VEELBESPROKEN

Anne Teresa De Keersmaeker en Boris Charmatz in Partita 2, foto: Anne van Aerschot

Gouden Leeuwen Choreografe Anne Teresa De Keersmaeker en theatermaker Christoph Marthaler krijgen elk een Gouden Leeuw op de Biënnale van Venetië, de grote oeuvreprijs van het festival. De prijzen worden op 27 juni uitgereikt in Venetië.

Van De Keersmaeker halen we tijdens Julidans 2015 Partita 2 naar Amsterdam (op 4 juli in de Stadsschouwburg). Marthalers regie van Der Entertainer bij DeutschesSchauSpielHausHamburg is te zien tijdens ons festival Brandhaarden 2015 op 20, 21 en 22 februari 2016. > www.julidans.nl > www.ssba.nl/brandhaarden campagnebeeld Julidans, Anne & Anna

Nieuws van Julidans Julidans bestaat 25 jaar en viert dus feest. Niet met champagne en dure hapjes, maar met grensverleggende dans. Op het programma van Julidans 2015 staan de iconen van het eerste uur (zoals Jan Fabre, Anne Teresa De Keersmaeker en Maguy Marin) en de nieuwe generatie.

Zij zijn van 1 t/m 11 juli te zien in de Stadsschouwburg, Theater Bellevue, Melkweg Theater, Podium Mozaïek, Bijlmer Parktheater, Vondelpark Openluchttheater en andere locaties in de stad.

Een unieke belevenis is de 24-uurs performance van Jan Fabre, Mount Olympus. Onze Grote Zaal wordt de mythische berg Olympus, met zijn wispelturige goden en mensen. Alleen te zien tijdens Julidans.

Ruth Mackenzie, foto: Mark van der Zouw

Nieuws van Holland Festival Speciaal voor het Stadsschouwburg Journaal sprak Volkskrantrecensent Karin Veraart met Ruth Mackenzie, de nieuwe artistiek directeur van het Holland Festival. Het werd een erg inspirerend pleidooi voor theater, u vindt het op pag. 8.

We hebben meer nieuws: Stadsschouwburg Amsterdam presenteert voor het eerst een voorstelling in het Holland Festival: Passions humaines, een regie van Guy Cassiers bij het Toneelhuis. Lees meer in het programmaboekje op pag. 7.

En er is een wijziging in het programma: wegens ziekte van regisseur Luc Bondy moest de productie Ivanov worden afgelast. In plaats daarvan komt De Kersentuin, van de befaamde (en kritische) Russische theatermaker Lev Dodin bij het Maly Drama Theatre uit Sint Petersburg. > www.hollandfestival.nl > www.ssba.nl 6

Deze monumentale performance met dertig performers reist na de première op de prestigieuze Berliner Festspiele direct door naar Julidans. Tijdens de voorstelling is het toegestaan de zaal te verlaten en te betreden, rond te lopen, te eten en te drinken. > www.julidans.nl

Der Entertainer, foto: Matthias Horn

Nieuws van Brandhaarden Ieder jaar wisselt Stadsschouwburg Amsterdam zijn internationale theaterevenement Brandhaarden (rondom een baanbrekend gezelschap) af met Brandstichter (rondom een gevierd theatermaker).

In 2016 is het weer de beurt aan Brandhaarden. Wij zijn er buitengewoon trots op dat het grootste stadsgezelschap van Duitsland, DeutschesSchauSpielHausHamburg, twee weken lang naar Amsterdam komt voor een reeks voorstellingen van buitengewone, veelal vrouwelijke, theatermakers.

Het Hamburgse theater wordt geleid door Intendantin Karin Beier. Zij verzamelde een opvallende groep gastregisseurs om zich heen, waaronder Katie Mitchell, Karin Henkel, Christoph Marthaler, Frank Castorf, René Pollesch en Rimini Protokoll.

Eén Brandhaardenvoorstelling is reeds bekend: Der Entertainer van Christoph Marthaler in februari 2016. Aan de rest van het programma wordt hard gewerkt. We houden u zéker op de hoogte! > www.ssba.nl/brandhaarden

PHOBIA, foto: Club Guy & Roni

Club Guy & Roni opent Noorderzon Noorderzon Performing Arts Festival Groningen is, zoals ze zelf zeggen, 'de ietwat curieuze combinatie van een internationaal kunstenfestival én een groots zomerfeest'. De 25e editie vindt plaats van 20 t/m 30 augustus 2015.

Het Groningse dansgezelschap Club Guy & Roni opent het festival met de wereldpremière van PHOBIA, een spannende coproductie met het Sloveense EN-KNAP en Slagwerk Den Haag. Een voorstelling over angst en xenofobie met dans, live muziek en teksten van o.a. Bas Heijne. Na Groningen reist de voorstelling meteen door naar Stadsschouwburg Amsterdam en is hier te zien op vr 18 & za 19 september. > www.ssba.nl

7

Ruth Mackenzie artistiek directeur Holland Festival 8

INTERVIEW

Ruth Mackenzie is een enthousiast verteller, een snelle prater die haar verhalen doorspekt met humor en relativerende terzijdes, maar die evenzogoed duidelijk laat merken dat ze precies weet waar ze het over heeft. Karin Veraart sprak met de nieuwe artistiek directeur van het Holland Festival.

HET HOLLAND FESTIVAL VOLGENS RUTH MACKENZIE DOOR KARIN VERAART

“Nottingham is een klein plaatsje, beroemd vanwege Robin Hood en vanwege een voetbalteam dat ooit goed was, en nu niet meer, nou ja, hoe dan ook. Het was mijn eerste grote baan: directeur van Nottingham Playhouse, jaren negentig. Onze leidraad: onvergetelijk wereldtheater toegankelijk maken voor een nieuw publiek. Nottingham bleek in allerlei opzichten een fascinerend stadje met een hoop mensen die je niet bepaald als theatergangers kon bestempelen, maar die best avontuurlijk ingesteld waren. En wij waren jong en onbezonnen en begonnen de grootste theatermakers ter wereld uit te nodigen. And guess what: ze kwamen!”

Sinds Nottingham heeft Ruth Mackenzie een reeks theaterhuizen en –festivals gerund, van de Schotse Opera tot het Olympische London 2012 Festival. En nu is ze de baas van het Holland Festival waar ze Pierre Audi opvolgde. Deze 68ste editie is haar eerste.

Zorgen dat iedereen een kans krijgt zich thuis te voelen bij de kunsten.

Onder Mackenzie gaat het roer om, zo werd al snel na de bekendmaking van het programma geconcludeerd. Nog best een verrassing, want uit sneak previews was al duidelijk dat er vaste gasten zouden komen: grootheden als Pierre Boulez en Robert Wilson. “Ik houd van dit festival”, verklaarde Mackenzie daarop desgevraagd, “de Holland Festival-helden zijn ook mijn helden.”

Ongetwijfeld een feit, maar tijdens haar maidenspeech – in het

9

INTERVIEW

“Ik weet niet of Amsterdam zich wel helemaal realiseert hoe gelukkig ze zich mag prijzen met TA. Topnotch, echt!”

(Ruth Mackenzie)

Nederlands, waarmee ze verzamelde media direct voor zich innam – bleek waaraan Ruth Mackenzie allemaal nog meer waarde hecht.

Een belangrijk ding, een ‘wezenlijke ambitie’, zoals ze met regelmaat benadrukt, is te zorgen dat iedereen een kans krijgt zich thuis te voelen bij de kunsten. In letterlijke zin moeten die goed toegankelijk zijn. En zo zien we op het Holland Festival ook digitale kunst opduiken, livestreams, kunst bij de mensen thuis, een Prom-concert waar men in en uit kan lopen. Bekende podia worden soms verruild voor die in een volkswijk of voor een stadsplein.

"Angélica Liddell gaat de wereld veranderen."

Dit naast de dus ook dit jaar weer gevierde en gevestigde gezelschappen en kunstenaars. Lev Dodin is er zo één. Als grensverleggend regisseur en leider van het Petersburgse Maly Drama Theater, zei hij destijds ‘ja’ tegen Nottingham, en zo leerde Mackenzie hem kennen. Straks staat hij in de Grote Zaal van de Stadsschouwburg, met Tsjechovs Kersentuin (“hartbrekend mooi”) en een ‘meet the artist’ na, gemodereerd door Ruth Mackenzie zelf. “Hij heeft het aura van de Grote Meester om zich heen, maar uiteindelijk is het een grappig en warm mens. Heel gedisciplineerd, tegelijkertijd. Het gezelschap doet iedere dag stem- en be­ wegingsoefeningen, ze repeteren iedere dag. Ze zijn als een dansgezelschap. En dat van de wieg tot het graf, en dat vind ik er erg mooi aan. Je kunt spelers zich hier zien ontwikkelen van kindster tot adolescent, tot personages van middelbare leeftijd tot oudjes op de scène, pas als je dood gaat, houdt het op. Een beetje als Tsjechovs stukken zelf. Dodin heeft naam gemaakt in de Sovjet-Unie als een kritisch kunstenaar. Ik ben benieuwd hoe hij nu onder Poetin opereert. Dat kan ik vragen, straks.”

We spreken in haar kantoor met uitzicht over het IJ. Van (Britse) gereserveerheid nauwelijks een spoor. Open gezicht, expressief voorkomen. Betrokken bij de kunsten, geïnspireerd. Door politiek, door de vrouwenzaak ook, op manieren die zijn terug te vinden in het festival. Ze vervolgt: “Enerzijds moet je de giganten hebben, de mensen die het theater hebben veranderd. Dat is een van de taken van een festival, denk ik, te laten zien wie de theaterwereld op haar grondvesten hebben doen schudden. Dodin, Wilson, Guy Cassiers en Ivo van Hove (Ik weet niet of Amsterdam zich wel helemaal realiseert hoe gelukkig het zich mag prijzen met TA. Topnotch, echt!).”

10

Stadsschouwburg Amsterdam programmeert voor het eerst een voorstelling in het Holland Festival: Passions humaines, van Guy Cassiers bij het Toneelhuis. Een gepassioneerd docudrama rond een hartstochtelijk omstreden beeldhouwwerk. Lees meer over deze voorstelling op pag. 10.

In het kader van deze bijzondere samenwerking van de Stadsschouwburg en het Holland Festival zal het festival in de toekomst ook een voorstelling in de schouwburg programmeren.

INTERVIEW

You are my destiny, foto: Brigitte Enguerand

”Tegelijkertijd moet je zeggen: kijk, dit is de volgende generatie.

Het Maxim Gorki Theater, bijvoorbeeld. Zij weerspiegelen de hedendaags culturele diversiteit van hun stad Berlijn. Een slim, hongerig jong team is het. En ik denk dat de Catalaanse Angélica Liddell een gamechanger is. Zij gaat de wereld veranderen.”

HOLLAND FESTIVAL IN DE STADSSCHOUWBURG You are my destiny (Lo stupro di Lucrezia) Angélica Liddell di 2 & wo 3 juni, 20.00 uur

La Imaginación del Futuro Compaña La Re-sentida za 6 & zo 7 juni, 20.00 uur

"Door de wol geverfde theatergangers laten voelen: wow!"

Haar theaterprogrammering kent thematisch twee pijlers – ‘tentstokken’, zegt ze, en ze houdt ze denkbeeldig vast, eentje in elke hand. Een politieke, waaronder Van Hoves Kings of War, en bijvoorbeeld de productie van het Chileense gezelschap La Resentida. Op de eerst genoemde had ze al een oogje toen ze nog in Londen werkte. “Via Shakespeare laten ze zien hoe een leider zijn volk de oorlog in stuurt. Zo’n relevant, groot thema!” De Chilenen, twee jaar terug present in Frascati, krijgen nu de Rabozaal. “Ook deze makers geven je een instrument om na te denken over theater en politiek. Dit gaat over spindoctors, die met terugwerkende kracht Allende helpen het te winnen van Pinochet. Prachtig idee. We willen toch allemaal dat Allende wint.

Alsnog een happy ending.”

De andere pijler is de vrouwelijke: de stem, de blik, het verzet.

Via Lulu, de Japanse virtuele heldin Hatsune Miku, en ja, daar is ze weer: Angélica Liddell “Ik ben dol op de stoutmoedigheid, de onstuimigheid waarmee ze het antieke verhaal van de verkrachting van Lucretia ombuigt naar een situatie waarin Lucretia de macht heeft over haar eigen verlangens – het verlangen verkrácht te worden! Ik bedoel, ik ben levenslang al feminist en als ik dit uitleg aan mijn feministen-collega’s zijn ze geschokt. Dat is goed! Dat is wat goede kunstenaars doen. Door de wol geverfde theatergangers laten voelen: wow! En ze doet dat niet uit sensatie maar vanuit wezenlijke overtuiging en een visie.”

Meteen, geestriftig: “Weet je, het zou mooi zijn als een foto van haar voorstelling bij dit interview geplaatst zou kunnen worden!”

Krapp's Last Tape

Robert Wilson za 6 & zo 7 juni, 20.30 uur zo 7 juni ook 15.00 uur

Koeien

Misha Mengelberg e.a. di 9 & wo 10 juni, 20.00 uur

Der Untergang der Nibelungen - The Beauty Of Revenge GOЯKI wo 10 & do 11 juni, 20.30 uur

De Idee #9: Motief SSBA Salon 11 juni, 20.45 uur

Passions humaines

Het Toneelhuis / Guy Cassiers ma 15 & di 16 juni, 20.30 uur

Kings of War

Toneelgroep Amsterdam zo 14 juni & zo 21 juni, 16.00 uur wo 17, do 18 juni & za 20 juni, 19.00 uur

Passions humaines

Het Toneelhuis ma 15 & di 16 juni, 20.30 uur

Beckett & Filosofie SSBA Salon 16 juni 20.45 uur

De Kersentuin

Maly Drama Theatre vr 19 & za 20 juni, 19.30 uur & zo 21 juni, 15.00 uur

11

12

INTERVIEW

Julidans, het festival voor hedendaagse dans, bestaat 25 jaar. Het festival begon klein, met drie voorstellingen, maar is ondertussen een belangrijke speler. Julidans zette dans uit de hele wereld op de Nederlandse kaart en andersom, Nederland op de wereldkaart. Een interview met Julidansdirecteuren Jaap Van Baasbank en Anita van Dolen.

“HÉ, DIT KAN DUS OOK DANS ZIJN!” 25 JAAR JULIDANS DOOR FRANCINE VAN DER WIEL

Anita van Dolen en Jaap van Baasbank directeuren Julidans 13

INTERVIEW

“ Het mag weer uitbundiger. De tijd van stilstaande joggingpakken onder tl-licht is voorbij.”

(Anita van Dolen)

Jaap van Baasbank (69) bladert druk door programma's van 25 jaar Julidans. “Gut, altijd gedacht dat we What the Body Does Not Remember van Wim Vandekeybus in het eerste festival hadden,” verwondert hij zich. “Blijkt het Immer dasselbe gelogen te zijn!”

Hij grinnikt. Ach ja, je haalt wel eens wat door elkaar als je in de loop van een kwart eeuw enige honderden voorstellingen hebt geprogrammeerd.

Al die festivals, ooit begonnen met drie voorstellingen in de Stadsschouwburg, zijn de vrucht van Van Baasbanks fameuze 'lijstjes'; inventarisaties van interessante choreografen en hun activiteiten, die via een proces van voorselectie, voor­stellings­ bezoek, meerdere selectierondes, budget- en agendaplanning én natuurlijk diverse radicale wijzigingen van het voorstellingen­ schema uiteindelijk uitmonden in een zomerse bloemlezing van de actualiteit in het internationale, hedendaagse danstheater.

“Nou ja, festival, festival. Eerst vonden we het geen festival. Pas vanaf het derde jaar zijn we het zo gaan noemen.” Met ‘we’ doelt Van Baasbank op zichzelf en Luuk van Eijk, tot vijf jaar geleden dans­p rogrammeur van de Stadsschouwburg en Julidans codirecteur. Zijn nieuwe partner in crime, Anita van Dolen (44), die Van Eijk opvolgde, schat dat Julidans pas eind jaren negentig echt een merk is geworden.

“Echt een doorbraak, iets bijzonders. Dit was een heel andere benadering van dans, echt nieuw toen."

Het begin, in 1991, was met drie voorstellingen zoals gezegd bescheiden en bovendien matig bezocht. Van Baasbank: “Bij Vandekeybus zaten 80 mensen in de zaal!” Maar Julidans (“Het was juli, het was dans – de titel was gauw gevonden") ontwikkelde al snel een bredere uitstraling. Naast de Vlaamse dansmakers (Vandekeybus bijvoorbeeld, en Jan Fabre) programmeerde Julidans ook dans uit Japan (Carlotta Ikeda, Saburo Teshigawara) en de Canadezen Édouard Lock (La La La Human Steps) en Marie Chouinard. Later volgden voorstellingen uit onder meer Afrika.

Van Dolen: “Als je de programma's bekijkt, is de internationale focus enorm gegroeid, terwijl het aandeel Nederlandse voorstellingen kleiner wordt.” Ze noemt een hele rits namen op van Nederlandse choreografen, de meesten zijn van het toneel verdwenen. “Kennelijk was de infrastructuur voor onafhankelijke makers toen beter. En sommigen waren ook niet goed genoeg.

14

Van al die namen zijn er maar een paar – Emio Greco, Anouk van Dijk – echt internationaal doorgebroken.”

Onder de vroege festivalgasten die wél naar de internationale top zijn doorgestoten is Alain Platel. Niet zonder trots concludeert Van Baasbank dat hij de revelatie Bonjour Madame …. etc (1993) direct oppikte en meteen in Julidans 1994 presenteerde. “Echt een doorbraak, iets bijzonders. Dit was een heel andere benadering van dans, echt nieuw toen. Het leek volkomen onuitgedacht. Terwijl het natuurlijk helemaal geregisseerd was.”

Van Dolen noemt ook Sidi Larbi Cherkaoui, die met zijn eerste voorstelling Rien de Rien (2000) al op Julidans stond.

Beide programmeurs zijn dol op voorstellingen die zowel voor- als tegenstanders hebben.

Missers waren er natuurlijk ook wel eens. Soms omdat een voorstelling echt vreselijk was, bekent Van Baasbank vrolijk, vaker omdat er een verkeerd podium was gekozen. “Die vergissing is altijd mogelijk”, stelt hij. Een voorstelling die buiten zijn context wordt gespeeld, vult Van Dolen aan, werkt soms gewoon niet meer.”

Overigens zijn beide programmeurs dol op voorstellingen die zowel voor- als tegenstanders hebben, zoals vorig jaar die van de Duitse kunstenaar VA Wölfl bij Neuer Tanz. Van Dolen: “Het gevoel: waar zit ik nou eigenlijk naar te kijken? Wat is dit? Dat je moet nadenken over wat het betekent, waarom iets zó is gedaan. Ook dat je je een beetje ongemakkelijk voelt misschien, zoals bij Disabled Theatre van Jérôme Bel, met geestelijk gehandicapte performers.” Van Baasbank noemt die voorstelling als een van de producties die hem op het netvlies gekerfd staan.

Een enkele keer haalden twijfelgevallen toch het festival. Dave St-Pierre, nu troetelkind van Julidans, was er zo een. Van Baasbank: “Ik wist niet wat ik aanmoest met die eerste voorstelling, La Pornographie des Âmes. Eigenlijk vond ik het helemaal niets, maar ik zag ook dat het bijzonder was. Na nog een keer kijken, hebben we het in 2005 toch maar gedaan.” Intussen treedt StPierre ook op in het Londense Sadler's Wells, een van de belangrijkste podia voor hedendaagse dans. Het geeft aan dat Julidans zelf is uitgegroeid tot een toonaangevend dansfestival.

“Julidans is internationaal nog bekender dan in Nederland. Wij behoren tot de top!”, glundert Van Baasbank, (bijna) zonder ironie.

INTERVIEW

Bij die status hoort natuurlijk een duidelijk omschreven profiel, al blijft het 'Fingerspitzengefühl' belangrijk. De koers die, met ruime marges, vanaf het begin is gevolgd, zal in de toekomst worden voortgezet en verdiept. Kort samengevat: theatrale dans op zoek naar nieuwe vormen, met een duidelijke persoonlijke signatuur van de maker en een maatschappelijke betrokkenheid; Van Dolen noemt Julidans “een stevig festival”.

"Hé, dit kan dus ook dans zijn!"

Van Dolen: “We gaan Julidans versterken en uitbouwen. De laatste jaren hebben we al veel meer ingezet op verschillende hoofdstukken." Ze doelt op de verschillende onderdelen van het festival. Het hoofdprogramma met de grote meesters en de enfants terribles van de dans. Julidans Next met de nieuwe lichting choreografen. De programmering in andere stadsdelen (Amsterdam Zuidoost, West en Noord). De inhoudelijke verdieping in Julidans Talks. En technische verdieping en talentontwikkeling in de workshops met de Henny Jurriëns Stichting en het Artist's Lab. “Dansmakers kunnen binnen het festival groeien, dat is het mooie.

Instappen in het Artist's Lab, dan doorstromen naar Next en misschien, dat hopen we natuurlijk, zitten daar ook mensen tussen voor het hoofdprogramma.” Dit jaar, zegt ze trots, wordt voor het eerst een presentatie van het tweejarige talentontwikkelingsproject Artist's Lab gepresenteerd.

Vooruit kijkend ziet Van Dolen uitbreidingsmogelijkheden in de publieke ruimte en andere presentatievormen. “Omdat ik weet dat dans nog steeds een enigszins moeizaam imago heeft. Terwijl wij nu juist voorstellingen hebben waarvan mensen denken: 'Hé, dit kan dus ook dans zijn!' In de publieke ruimte zijn volgens mij nog wel zieltjes te winnen.” Ook volgt Julidans organisaties die zich meer met performance en dans gaan bezighouden en zoeken de samenwerking, bijvoorbeeld met musea.

25JAAR JULIDANS

Julidans 2015

wo 1 t/m za 11 juli > www.julidans.nl In de Stadsschouwburg

Julidans bestaat 25 jaar. Het festival voor internationale hedendaagse dans vindt plaats in Stadsschouwburg Amsterdam en andere theaters. Van het Leidseplein tot Amsterdam Zuidoost en op verrassende locaties in de stad.

Julidans toont al 25 jaar de grote meesters en de enfants terribles van de hedendaagse dans. Of het nu de grote namen zijn of (nog) onbekend talent: het gaat Julidans altijd om dansmakers die iets te zeggen hebben over de wereld om hen heen en de grenzen van hun kunst durven oprekken. "Is dit wel dans?", is een uitspraak die op Julidans niet ongehoord is.

Voor het 25-jarig jubileum wordt niet uitgepakt met jubileumboeken of dure champagne, maar met dansvoorstellingen van hoog kaliber. 25 jaar Julidans brengt een aantal iconen van het eerste uur naar Amsterdam - zoals Jan Fabre, Anne Teresa De Keersmaeker en Maguy Marin, en biedt tegelijk ruimte voor de generatie van de toekomst.

25 Jaar Julidans opent met MayB van Maguy Marin, een hommage aan het werk van de Ierse schrijver en Nobelprijswinnaar Samuel Beckett, de schepper van een desolaat en zwartgallig universum vol dolende zielen. Een Frans blad noemde deze voorstelling "ontegensprekelijk een van de lichtende bakens van de hedendaagse dans." Van Anne-Teresa De Keersmaeker, de choreografe die al dertig jaar bovenaan de danstop staat, zien we Partita 2, een duet op muziek van Bach, gedanst door de Keersmaeker zelf met de Franse danser Boris Charmatz. Julidans presenteert ook de nieuwe, monumentale, 24 uur-durende performance van Jan Fabre, Mount Olympus: een theaterervaring zonder weerga.

MayB

Maguy Marin wo 1 & do 2 juli

Mount Olympus, To glorify the cult of tragedy Jan Fabre vr 3 juli

Partita 2

Anne Teresa De Keersmaeker & Boris Charmatz za 4 & zo 5 juli

Complexe des genres Virginie Brunelle ma 6 juli

DEMOCRACY

Maud le Pladec di 7 juli

6&7

TAO Dance Theatre wo 8 & do 9 juli

PLEXUS

Aurélien Bory & Kaori Ito do 9 juli

Weaving Chaos Tania Carvalho vr 10 juli

OCD Love

Sharon Eyal za 11 juli

Ontdek het complete programma van Julidans op: www.julidans.nl.

En zien zij nieuwe artistieke trends aan de horizon? Grote gezelschappen zijn minder gebaseerd op het werk van één choreograaf. En de laatste jaren mag er meer gedanst worden, signaleert Van Dolen. “Het mag weer theatraler, expressiever, uitbundiger. De tijd van stilstaande joggingpakken onder tl-licht is voorbij.”

15

16

17

John Agesilas, Luc Deleau en Kees Heus programmeurs Summer Dance Forever 18

INTERVIEW

Er zijn veel urban dansers, maar in het theater zien we weinig voorstellingen van goede kwaliteit. Dat moet veranderen, vinden de programmeurs van Summer Dance Forever. In augustus halen zij voor de vijfde keer de wereldtop naar Amsterdam. Het festival opent in Stadsschouwburg Amsterdam. "Het is weer tijd voor een grote move voorwaarts."

VAN SAMURAI TOT POPPINGROBOTING: SUMMER DANCE FOREVER DOOR JACQ. ALGRA

19

INTERVIEW

“ Lloyd Marengo laat zien dat je met de energie van breakdance danstheater kunt maken dat ergens over gaat.” (Luc Deleau)

Allebei zijn ze al jaren helemaal into urban, Paradiso's muziekprogrammeur Kees Heus en communicatieman Luc Deleau.

"Jongens, gaan jullie maar kijken naar al die urban dansvoorstellingen", zeiden de programmeurs van Julidans (het festival voor hedendaagse dans in Stadsschouwburg Amsterdam en andere theaters) op goed moment tegen hen. Zo raakte het tweetal vijftien jaar geleden betrokken bij de programmering van dat festival. Deleau: "Na drie edities gingen we er van uit dat het urban dansdeel zou uitgroeien en de professionalisering van de scene zou doorzetten. Maar helaas was dat niet het geval. Nog altijd heb je in het Nederlandse theaterlandschap sporadisch wat urban voorstellingen, of iets wat daar op lijkt. Maar het is zo marginaal, daar bouw je niks mee op."

"Op een gegeven moment moeten ze hun kunst met het publiek kunnen delen."

Iets kwalitatiefs opbouwen, dat is wat de mannen willen. "De situatie doet geen recht aan de verhoudingen," vindt Deleau. "Het potentieel aan dansers is veel ruimer en dat aan dansmakers op termijn ook. En het potentiële publiek is al helemaal vele malen groter." Zijn bezoek aan Les Rencontres de la Vilette destijds, een urban festival in een groot park aan de rand van Parijs, herinnert Deleau zich als de dag van gisteren. "Er was daar 's avonds om acht uur geen kip op straat, maar toen we in het park arriveerden hoorden we een enorm gejoel. Op een grote tribune zaten een paar duizend jongeren tussen de twaalf en twintig jaar hun longen uit hun lijf te schreeuwen. Dat is een atmosfeer die we uit Nederland niet kenden. We hadden hier wel eens wat hiphop gezien, maar dat was eigenlijk altijd heel keurig. Het was niet alleen publiek uit de binnenstad wat daar zat, ze kwamen ook uit de buitenwijken en ze herkenden zich in wat ze op het podium zagen. Voor de dansers zijn die reacties fijn: ze krijgen meteen feedback. Die energie heeft ons heel erg geïnspireerd."

Zes jaar geleden hadden Heus en Deleau, intussen versterkt met voormalig danser en docent John Agesilas, ineens een wereldprimeur. Ter gelegenheid van Heus' 25-jarig jubileum als dj KC the Funkaholic organiseerden ze in 2009 House Dance 20

Forever in het Trouwgebouw. Heus vond het jammer dat steeds meer mensen het heel gewoon vinden om samen op de dansvloer te staan met een drankje in de hand. 'Waar zijn de dansers?', vroeg hij zich steeds vaker af. Dus werden er dansers uitgenodigd om tijdens battles hun kunsten te vertonen. In de laatste ronde streden ze bovendien tegen de internationaal vermaarde juryleden. Wat bleek? Die finale battles werden gefilmd en dat filmpje kreeg op internet vervolgens meer dan zes miljoen hits.

Deleau: "Dat zorgde ervoor dat dansers van over de hele wereld ons in de gaten gingen houden. Toen dachten wij: met al die dansers kunnen wij een mooi festival opbouwen."

Er wordt ook veel urban gedanst in buurthuizen, maar wij willen juist de artistieke kwaliteit laten zien.

Battles, workshops en voorstellingen, dat zijn de pijlers van Summer Dance Forever in augustus. Dit jaar is het festival er voor de vijfde keer. Het opent met Night at the Theatre en die is voor de tweede keer in de Stadsschouwburg, daar gevolgd door een tweede avond.

Deleau: "We willen het hele spectrum van de dansvorm laten zien, van hiphop en bboying tot house, jazz, popping, locking en robotism. We maken een mix van verschillende presentatievormen: van puur entertainment en korte showcases tot complete korte theatervoorstellingen. Het interessante is dat je al die dansers in een theater laat zien, en dus niet in een gesponsord evenement tijdens de opening van het zoveelste winkelcentrum. Daarmee haal je de urban dans binnen in het culturele domein. Er wordt ook veel urban gedanst op sportscholen en in buurthuizen, maar wij willen juist de artistieke kwaliteit laten zien. We willen een theaterpodium bieden aan deze dansers en dansmakers, want ze kunnen zich eindeloos blijven ontwikkelen, maar op een gegeven moment moeten ze hun kunst met een publiek kunnen delen."

Dat publiek komt in flinke aantallen op Summer Dance Forever af. Night at the Theatre was vorig jaar in no time uitverkocht. De workshops - onder andere van de superenergieke Les Twins trokken massa's danslustigen. Waren er tijdens de eerste editie

INTERVIEW

in 2011 in totaal bijna drieduizend bezoekers, vorig jaar werd de negenduizendlijn gepasseerd.

Summer Dance Forever

editie 2015: 11-19 aug > www.summerdanceforever.com

Night at the Theatre

Terwijl de Snazzy Dogs uit Japan een samurai-verhaal verbeelden, biedt Monstapop een portie popping-roboting op hoog niveau.

Stadsschouwburg Amsterdam di 11 aug > www.ssba.nl

Workshops

Stadsschouwburg Amsterdam > www.ssba.nl

Beoefenaars en liefhebbers van urban dans kunnen zich ook dit jaar weer tijdens de Night laven aan een gevarieerd internationaal urban dansprogramma. Frankrijk is daarin van oudsher prominent aanwezig. Deleau: "Daar heeft de overheid jarenlang veel in de sector geïnvesteerd en is het niveau echt heel hoog." Onder andere het tienkoppige L'Enfant Prodige is van de partij: zij dansten bij Kylie Minogue en Madonna en zijn specialisten op het gebied van top rock, house, locking, breakdance en krump.

Terwijl de Snazzy Dogs uit Japan met vijf dansers en twee traditionele percussionisten een samurai-verhaal verbeelden, bieden de Symbiotic Monsters van Monstapop een portie poppingroboting op hoog niveau. "Monstapop is vernieuwend, ijzersterk, eerlijk en origineel; hij maakt dans die je meevoert naar een andere wereld." schreef de Canadese pers. De Tribe, ook uit Canada, mixt urban met moderne dans en Red Bull-kampioen Neguin, geboren in Brazilië en nu inwoner van New York, maakt acrobatische breakdance geënt op capoeira.

Nederland wordt vertegenwoordigd door Lloyd Marengo, de Rotterdammer die zijn creaties onder andere bij het Amsterdamse gezelschap Don't Hit Mama presenteert. Hij laat zien dat je met de energie van breakdance danstheater kunt maken dat ergens over gaat.

21

ABIDA EN MELLE: ACHTER OP DE FIETS NAAR HET THEATER

foto: Cigdem Yuksel

22

INTERVIEW

In 2010 was Adelheid Roosen voorzitter van de vakjury van het Nederlands Theater Festival. Haar eerste daad vanuit haar toko Adelheid|Female Economy was het oprichten van de WijkJury, een groep vrouwen uit de Amsterdamse wijken die samen naar voorstellingen gaat en haar favoriet kiest voor het festival. De WijkJury wordt mee ondersteund door o.a. de Stadsschouwburg.

Een spannend vervolg was De Oversteek: een grote en diverse groep wijkbewoners die opkwamen in de voorstelling Dantons Dood en na afloop hun matjes uitrolden op het podium van de Stadsschouwburg, om daar te overnachten. Veertien Overstekers vormen de WijkJury 2014-2015.

Om elkaar te blijven ontmoeten, bedacht Roosen een 'adoptieproject'. Veertien leden van de WijkJury en veertien leden van het managementteam van Stadsschouwburg Amsterdam, Theater Bellevue en het Nederlands Theater Festival adopteren elkaar. Ze nemen elkaar achterop de fiets en scheuren langs de zalen, over de podia en door elkaars leven.

Abida Bagga (WijkJurylid) en Melle Daamen (directeur Stadsschouwburg) adopteerden elkaar. Adoptiebroer en -zus vertellen: over theater, over elkaar en over die fiets.

MELLE DAAMEN: ANGSTIG OP DE FIETS Daamen - "Het was een idee van Adelheid, dat we elkaar zouden adopteren. Abida is dus mijn adoptiezus. Ik kende haar al een heel klein beetje van De Oversteek, waar ik op een avond een zelfgeschreven sprookje voor het slapengaan heb voorgelezen.

We gingen als schouwburg al snel de WijkJury ondersteunen, maar het was bij De Oversteek dat ik echt overtuigd raakte van het belang van het verbinden van mensen, iets waar al Adelheids projecten op gebaseerd zijn. Ik was aangenaam verrast dat de Overstekers na afloop van het project naar de schouwburg bleven komen, ook naar de 'moeilijke' voorstellingen. De groep heeft onderling een band, maar ook een met het gebouw.

We willen als schouwburg een diverser publiek. We zijn misschien eerder een plek voor de culturele elite, maar dan wel voor álle elites. Ook de Marokkaanse, Turkse, Surinaamse en andere elites.

Dit gebouw moet ook hun plek worden. Het mag niet zo zijn dat een hele bevolkingsgroep die hier woont, dit gebouw negeert omdat er voor hen niets te vinden is. Het is nu allemaal nog te incidenteel, vind ik. Maar we proberen het met vallen en opstaan.

We werken daarvoor veel samen, met groepen zoals Urban Myth en andere theaters zoals Stadsschouwburg Utrecht, waarmee we ieder jaar een voorstelling uit Marokko hierheen halen, of Theater Zuidplein uit Rotterdam. De projecten van Adelheid zijn een inspirerend voorbeeld.

Ik vind ook dat je personeel een afspiegeling van de samenleving moet zijn en dat is bij ons nog niet het geval. Ook niet bij veel grote theatergezelschappen. Maar het kan wel. Urban Myth laat dat zien. John Leerdam doet het. En Joop van den Ende ook.

Na De Oversteek ontmoette ik Abida opnieuw toen we voor het adoptieproject een foto gingen maken: Abida bij mijn achterop de fiets en andersom. Het regende met bakken en wij moesten vrolijk doen op die fiets. Ik ben ook niet zo'n held met navigeren, dus we moesten het zeker 15 keer overdoen. Ik keek waarschijnlijk te vaak angstig.

Abida is een pittige Marokkaanse, mét hoofddoek en mét onafhankelijke geest. Ze woont met haar man in Noord. Ze speelde ook mee in 100 % Amsterdam in de Stadsschouwburg, een voorstelling gebaseerd op de statistieken van de stad met op het podium geen acteurs maar 100 Amsterdammers.

De bedoeling van het adoptieproject is dat je samen voorstellingen bezoekt en bij elkaar gaat eten. Onze eerste voorstelling was De Nachtmis, een alternatieve Kerstmis op 24 december in de schouwburg. Met toespraken over het voorbije jaar, muziek en theatrale acts. De tweede keer was Sophie & Nola van Urban Myth, een klein gezelschap dat we hier in huis hebben. Over Sophie Redmond, de eerste vrouwelijke dokter in Suriname en Nola Hatterman, een eigenzinnige kunstenares die in haar werk komaf maakte met de heersende raciale stereotypen. Abida vond het leuk, geloof ik. Ze moest enorm lachen om de Surinaamse grappen."

23

Weet je wat het is: als mensen iets niet kennen, gaan ze er zelf een verhaal van maken. We oordelen over iets voordat we het leren kennen.

(Abida Bagga)

Om Abida te spreken, neem ik de tram naar Slotermeer. Een stukje voorbij de Kentucky Fried Chicken en daarna de Halal Fried Chicken ligt De Vlugt, een broedplaats waar Zina haar wijkkantoor, keuken en workshopplaats heeft.

ABIDA BAGGA: SNEL EEN KLIK MET MENSEN Abida: Bij Sophie & Nola moest ik erg hard lachen om de Surinaamse humor. Ik ken die heel goed van mijn Surinaamse vriendinnen. Melle zat me af en toe een beetje verbaasd aan te kijken. Ik vond het een heel mooi verhaal.

Toen ik Melle voor het eerst zag, dat was tijdens De Oversteek, vond ik hem grappig. Het viel het me op dat hij heel sociaal was, hij deed totaal niet uit de hoogte, niet zo'n afstandelijke directeurin-pak. Wat ik me herinner van zijn verhaal: het was lang. Maar rustgevend voor het slapengaan.

Toen ik 'm weer ontmoette voor het adoptieproject, moest hij bij mij achter op de fiets voor de foto. Ik herinner me alleen nog dat ik me druk zat te maken over het te korte jurkje en de veel te dunne panty die ik aan had - ik wist niet dat we op de fiets zouden moeten.

Ik ben in Leiden geboren en opgegroeid. Sinds mijn 19e woon ik in Amsterdam, met mijn gezinnetje. Het was Malika van Zina die me vroeg of ik wilde meedoen aan De Oversteek. Daarna werd ik lid van de WijkJury 14-15. En in december werd ik ook gevraagd om mee te doen aan De Tafel van Zina. We koken Noord-Afrikaanse lekkernijen voor alle mogelijke bijeenkomsten. Laatst deden we de catering voor een verjaardag in Zuid. Daar kom je ook niet elke dag. Heel leuk: we leren steeds nieuwe mensen kennen.

Hoe ouder je wordt, des te makkelijker wordt het om mensen te 24

benaderen, vind ik. Het lijkt wel of mensen ook steeds benader足 baarder worden. Ik draag een hoofddoek, maar dat lijkt eigenlijk niet uit te maken. Of misschien ligt dat ook een beetje aan mij: ik heb snel een klik met mensen.

Weet je wat het is: als mensen iets niet kennen, gaan ze er zelf een verhaal van maken. We oordelen over iets voordat we het leren kennen. Ik heb met mezelf afgesproken dat nooit te doen.

Dat leer ik ook aan mijn kinderen. Je zit snel fout als je iemand nog niet kent. In 100 % Amsterdam heb ik 100 hele verschillende mensen leren kennen. Zoals Ton: hij zit onder de tatoeages, maar is een hele lieve man. Als je openstaat voor mensen, krijg je hele verrassende ontmoetingen. Net als nieuw speelgoed voor kinderen.

Met de WijkJury zien we heel veel voorstellingen. De beste tot nu toe vond ik Horror van Jakop Ahlbom. Er wordt niet gesproken en toch kun je alles volgen. En hij was echt eng. Medea van Toneelgroep Amsterdam was ook mooi, heel ontroerend. Binnen足 kort maken we De Keuze van de WijkJury voor het Nederlands Theater Festival bekend. Daar moeten we nog flink over praten, want we maken de keuze met z'n veertienen.

Vroeger ging ik niet naar het theater. Alleen een paar keer met school en af en toe cabaret. Maar ik ben gebeten door het virus.

Als het kan, neem ik andere mensen mee. Mijn dochter vind het ook leuk. Dat vind ik belangrijk, dat kinderen theater leren kennen.

Het is heel anders dan de film, waar ik vaak heen ging. Theater is heel aangrijpend.

Ik ga Melle weer bellen om naar een voorstelling te gaan of voor hem te koken. Typisch Marokkaans? Het is een hele brede keuken.

Couscous, natuurlijk. Of pastilla, dat is een ronde megagrote pastei met kip of vis en amandelen.

UITGELICHT

foto: Adrienne Altenhaus

foto: Herve Deroo

PASSIONS HUMAINES

25 JAAR JULIDANS

MAYB

HET TONEELHUIS / GUY CASSIERS (NL PREMIÈRE)

Docudrama rond een hartstochtelijk omstreden beeldhouwwerk Commotie bij koningshuis en kerkelijke overheid, artistieke nijd tussen een sterachitect (Victor Horta) en een beeldhouwer van kleine komaf (Jef Lambeaux), politieke koehandel tussen de Belgische katholieke garde en de Saoedische sjeiks, … Het zijn slechts enkele ingrediënten uit het leven van het kunstwerk Les passions humaines, een reliëf van beeldhouwer Jef Lambeaux (1852-1908) dat middenin Brussel staat.

MAGUY MARIN 25 jaar Julidans opent met meesterwerk over Samuel Beckett Politiek, creatief en scherp. Dat is Maguy Marin. Al twintig jaar neemt de choreografe een hele eigen plek in binnen de toch al fenomenale Franse danswereld, zoals de New York Times het formuleerde. De krant noemt haar ‘innovatief’ en ‘gesofisticeerd’ (en haar dansers ‘superb’).

Stadsschouwburg Amsterdam programmeert deze voorstelling in het Holland Festival.

Haar choreografieën geven veel stof tot nadenken. Ze ziet het heden als een ruïne, het erfstuk van de collectieve catastrofes van de 20ste eeuw. Met MayB haalt Julidans een gezichtbepalend werk terug naar Amsterdam. Een hommage aan het werk van Samuel Beckett, die onnavolgbaar schreef over mensen die verloren zijn in de wereld. Met muziek van o.a. Franz Schubert.

“Ontegensprekelijk een van de lichtende bakens van de hedendaagse dans.” (En Scènes).

ma 15 & di 16 juni, 20.30 uur > www.hollandfestival.nl > www.ssba.nl

wo 1 t/m za 11 juli > www.julidans.nl > www.ssba.nl

Guy Cassiers’ docudrama, met het kunstwerk als hoofdpersonage, is een panorama van menselijke drama, maatschappelijke tegen­ stellingen, ideologische gevechten en confrontaties vol hartstocht, net zo heftig als afgebeeld op het kunstwerk van Jef Lambeaux.

foto: Sasha Box

foto: Digidaan

NIGHT AT THE THEATRE

NEDERLANDS THEATER FESTIVAL

De wereldtop van de urban dance in de Stadsschouwburg Deze zomer vormt de hoofdstad het podium voor urban dans tijdens Summer Dance Forever. Dit internationale stadsfestival in Paradiso, Stadsschouwburg Amsterdam en andere locaties haalt topdansers uit de hele wereld naar Amsterdam voor dansvoorstellingen, -battles en -workshops.

De sterren, de prijzen en de hoogtepunten van het theater.

Iedereen die iets betekent in theaterland loopt er over de rode loper.

Het regent er belangrijke toneelprijzen. En vooral: er is steengoed theater te zien. Want het Nederlands Theater Festival toont jaarlijks in september de hoogtepunten van het afgelopen theaterjaar.

SUMMER DANCE FOREVER

De grootse opening van het Summer Dance Forever vindt plaats in Stadsschouwburg Amsterdam tijdens Night at the Theatre op dinsdag 11 augustus. De dag daarop is in de schouwburg een tweede voorstelling te zien. De line-up maken we zo snel mogelijk bekend. De kaartverkoop gaat via: www.summerdanceforever.com.

Op het programma staan de tien meest belangwekkende voorstellingen van het jaar (gekozen door een professionele jury voorgezeten door Boris van der Ham), de winnaars van de Krekels (de jeugdtheaterprijzen) en een selectie uit buitenlandse festivals. Het festival sluit af met het Gala van het Nederlands Theater waar de grote Nederlandse toneelprijzen feestelijk worden uitgereikt. Oscarwaardig!

di 11 augustus > www.summerdanceforever.com > www.ssba.nl

do 3 t/m zo 13 sep > www.tf.nl > www.ssba.nl

25

Jeffrey Meulman directeur Nederlands Theater Festival 26

INTERVIEW

Het Nederlands Theater Festival bestaat in zijn huidige vorm tien jaar. Van een bescheiden festival dat terugkeek op het voorbije seizoen, groeide het uit tot een evenement dat de actuele theatertrends wil signaleren. Directeur Jeffrey Meulman is daar trots op. “Het festival heeft status gekregen. Het wordt belangrijk gevonden.”

GIDS VOOR HET PUBLIEK: HET NEDERLANDS THEATER FESTIVAL DOOR ROBBERT VAN HEUVEN

Wordt het een mooie selectie?

Jeffrey Meulman: “Het wordt zeker een mooie selectie, want het was een goed theaterseizoen. Ik denk dat dat ook te maken heeft met het elan dat een nieuwe generatie theatermakers met zich meebrengt. Die generatie is heel eclectisch, grijpt terug op bredere culturele referentiekaders, zoals muziek en film, en haakt aan bij andere kunstdisciplines. Zo paren de jonge makers inhoud slim aan entertainment. Dat levert hele complete voorstellingen op met een hoge kwaliteit. Neem bijvoorbeeld Nobody Home van Daria Bukviç, dat is twee uur opwindend theater.”

Nederlands Theater Festival 2015 3 - 13 sept 2015 > www.tf.nl > www.ssba.nl

De hoeveelheid voorstellingen met Theaterfestivalkwaliteit lijkt toe te nemen. Hoe komt dat?

“De theaterpraktijk verandert. Vroeger werden voorstellingen nog voor ze gemaakt waren aan theaters verkocht. Daardoor gingen er soms voorstellingen op tournee die maar half geslaagd waren. Zo raakte het publiek nogal eens teleurgesteld.

Tegenwoordig wordt er eerst op kleinere schaal geëxperimenteerd.

Pas als iets succes heeft, gaat het op tournee. Daarmee krijgt het Theaterfestival een meer signalerende functie. Tien jaar geleden keken we terug en vierden we het afgelopen seizoen. Nu kijken we vooruit. De voorstellingen die op het festival staan, gaan vaak het komende seizoen op tournee. Dus als je de voorstellingen wil zien die er dit seizoen toe gaan doen, dan kom je naar het festival.

27

“Als je de voorstellingen wil zien die er dit seizoen toe gaan doen, dan kom je naar het festival.”

(Jeffrey Meulman)

We zijn zo een gids voor het publiek. Dat wil graag gegarandeerde kwaliteit: je bent snel op de hoogte van het allermooiste uit het aanbod. Festivals hebben bovendien de tijd mee. Je kunt er in een compacte tijdsspanne heel veel zien en het is ook nog eens feestelijk.”

De inhoudelijke randprogrammering - dat wat gebeurt om de voorstellingen heen - is de laatste jaren belangrijker geworden. Waarom?

“Sommige mensen vinden dat het festival experimenteler zou moeten zijn, terwijl anderen weer zeggen dat het meer glamour zou moeten uitstralen naar een breder publiek. We proberen daarin een middenweg te zoeken en dat is soms best lastig.

Ik beschouw het Theaterfestival ook als een festival van het theaterveld, van de professionals. Ik kreeg signalen dat die behoefte hadden aan meer inhoud. Theater Instituut Nederland bestaat niet meer, terwijl wel de noodzaak wordt gevoeld om met elkaar inhoudelijk over theater te praten. Dat resulteerde vorig jaar in een volle randprogrammering die een goede inhoudelijke bodem onder het festival legde.

Dit jaar willen we weer wat zwaarder inzetten op het grote publiek.

Dat is ook onze missie: we willen de kwaliteit en de verscheidenheid van het Nederlandse theater tonen aan een groot en divers publiek. Zo hebben we dit jaar voor het eerst theatermarathons, waarbij je op één dag meerdere voorstellingen achter elkaar kunt zien. En Zomergasten-achtige interviews met de makers.

Dit jaar bestaan de grote toneelprijzen, de Louis D’Or en de Theo D’Or, 60 jaar. Daar gaan we een feest omheen bouwen. En we gaan meer aandacht besteden aan het festivalcentrum voor de Stadsschouwburg. Ons Fringe Festival - waar de experimentele jonge makers te zien zijn - strijkt neer op meerdere plekken in de stad.”

Als je een groot publiek wil bereiken, is het dan nog interessant om de selectie te laten maken door een jury van experts?

“Wat je ook vindt van de selectie, hij is altijd representatief voor wat er in Nederland aan theater te zien is. Het is superactueel en 28

slaat zelden de plank mis. Ik heb elk jaar, kortom, een verdomd goed festival. Daar komt bij dat het programma van het festival meer is dan de juryselectie. De jury hoeft van mij niet te programmeren: zij moeten selecteren wat zij het beste vinden.

Daaromheen componeren wij een breder festival. Zo was vorige jaar tauberbach van Alain Platel niet geselecteerd door de jury, maar het was wel de gedroomde openingsvoorstelling.”

Hoe heb jij het festival in zijn tien jaar zien veranderen?

“De bekendheid van het festival is groter geworden. Het heeft status gekregen. Zowel het publiek als de theatersector zelf zijn het belangrijker gaan vinden. We merken het bijvoorbeeld aan de voorverkoop: er zijn steeds vaker wachtlijsten voor voorstellingen. Dat was vroeger niet zo.

Ook de betrokkenheid van de theatersector is groter geworden.

Tien jaar geleden hing het voortbestaan van het festival aan een zijden draadje, nu ziet iedereen dat het belangrijk is om theaterwereld en publiek bij elkaar te brengen om ervoor te zorgen dat het Nederlandse theater niet marginaliseert. Er is geen collectieve promotie meer en geen Theaterinstituut. Die taken hebben wij deels overgenomen en daardoor is de noodzaak van het festival gegroeid.

Ook de prijzen zijn belangrijker geworden. Komend festival wordt er elke dag een prijs uitgereikt. Natuurlijk zijn er de grote toneelprijzen, maar er is ook een regieprijs, de Erik Vos-prijs, de Prijs der Kritiek, de Nikon Theaterfotografieprijs, de BNG Nieuwe Theatermakersprijs, de Taalunie Toneelschrijfprijs… Met die prijzen kunnen publiek en theaterwereld het vak vieren en plezier met elkaar hebben. Elke goede reden voor een feestje is er een.”

Het Nederlands Theater Festival vindt plaats van 3 t/m 13 september 2015. De Stadsschouwburg is Festivalcentrum.

De Officiële Jury Selectie wordt op 22 mei bekendgemaakt.

Kijk voor de nominaties voor de toneelprijzen en het volledige programma op www.tf.nl.

BENT U AL VRIEND (M/V) VAN DE STADSSCHOUWBURG? U wordt al Vriend vanaf €75 per jaar.

De financiële steun van onze Vrienden is voor ons van enorme waarde. U steunt een aantal specifieke projecten van de Stadsschouwburg: belangwekkende internationale producties, educatie voor kinderen en Expanding Theatre, onze programma's op de grens van theater en actualiteit.

Als Vriend wordt u als eerste geïnformeerd over nieuwe voorstellingen, heeft u voorrang bij de kaartverkoop en ontmoet u ons artistieke team, dat u vertelt over de nieuwe voorstellingen die wij naar Amsterdam halen.

Wordt u ook Vriend (m/v)?

Het enige dat u hoeft te doen is onderstaande gegevens in te vullen en in een envelop op te sturen naar: Stadsschouwburg Amsterdam, t.a.v. Nynke de Haan, Antwoordnummer 11340, 1000 PJ Amsterdam. Een postzegel is niet nodig.

✂ Naam Vriend:

IBAN:

Adres:

Naam rekeninghouder:

Postcode: Woonplaats:

Bedrag:

Land:

Plaats en datum:

Telefoon:

e-mail:

Per:  maand  kwartaal  halfjaar  jaar

Handtekening:

Geboortedatum:

Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan Stadsschouwburg Amsterdam om doorlopende incasso-opdrachten te sturen naar uw bank om een bedrag van uw IBAN af te schrijven en aan uw bank om doorlopend een bedrag van uw IBAN af te schrijven overeenkomstig de opdracht van Stadsschouwburg Amsterdam.

Stadsschouwburg Amsterdam is een ANBI. Steun aan de Stadsschouwburg kan hierdoor fiscaal gezien gunstig zijn. Voor de belastingdienst gebruikt u RSIN nummer: 808 334 621.

29

DE KEUZE VAN...

Wat moet u komende tijd allemaal zien in de Stadsschouwburg? Als het aan ons ligt, liefst alles. Maar wij zijn nu niet bepaald een onverdachte bron. Daarom vroegen we de mening van een aantal mensen met een groot hart voor kunst en cultuur, die de Stadsschouwburg goed kennen. Marnix Goossens maakte de foto's.

In De keuze van... verklappen Hanneke Groenteman, Frénk van der Linden, Monique van de Ven, Noraly Beyer, Maarten Bul en Chris Julien hun top-vijf. Melle Daamen, directeur van de schouwburg, sloot zich bij dit goede gezelschap aan. De keuze van... is een reis door ons complete aanbod. Vijf haltes op ons theaterparcours. Vijf mooie bezienswaardigheden.

U vindt De keuze van... op www.ssba.nl/dekeuzevan. Maak hier alvast kennis.

1. Hanneke Groenteman Na zeven jaar De Plantage op de VPRO is Hanneke Groenteman definitief het gezaghebbende gezicht en de stem van kunst en cultuur in Nederland.

Groenteman presenteerde ook Zomergasten (1998), B&W en Sterren op het Doek, schreef meerdere boeken en stond op het podium in Sexappeal van mugmetdegoudentand en De Vagina Monologen.

2. Melle Daamen In 2001 haalde Melle Daamen als nieuwe directeur van Stadsschouwburg Amsterdam de bezem door de ietwat ingedutte kolos op het Leidseplein.

Het gebouw ging letterlijk en figuurlijk open, kreeg een caférestaurant, een moderne tweede zaal en vernieuwde programmering. De internationale theatertop kreeg een podium in Amsterdam en met Expanding Theatre haalde de schouwburg de actualiteit binnen.

1.

2.

3.

4.

3. Monique van de Ven Sinds haar memorabele hoofdrol in de destijds ophefmakende film Turks Fruit (1971) is Van de Ven één van de bekendste actrices van Nederland. Het was de eerste van een lange reeks films en tv-series waarin Van de Ven schitterde en waarvoor ze (o.a.) twee Gouden Kalveren kreeg. Ze werd ook verkozen tot Nederlands actrice van de eeuw (in 1999).

4. Frénk van der Linden Velen zullen zijn gezicht kennen uit De Wereld Draait Door, maar journalist Frénk Van der Linden heeft ook buiten beeld een fraai palmares opgebouwd. Hij werkt voor radio, televisie en de kranten, kreeg de Prijs voor de Nederlandse Dagbladjournalistiek en werd onlangs genomineerd voor de Interview-Tegel 2014. In de Stadsschouwburg organiseert Van der Linden voor de 6e keer het drukbezochte Grote Interviewgala, met de top van journalistiek Nederland.

30

5.

6.

5.Noraly Beyer We zien Noraly Beyer regelmatig in de schouwburg, zowel op als naast het podium. De journaliste en voormalig presentatrice van de Wereldomroep en het NOS Journaal werkte mee aan voorstellingen als Hoe duur was de suiker? van John Leerdam, Kid Dynamite van Urban Myth en Hamlet van het Noord Nederlands Toneel. Ze stond zelf op het podium in Elisabeth Samson en modereerde debatten zoals Do the white right thing.

7. Maarten Bul Maarten Bul is zakelijk leider van de SSBA Salon, de plek in de Stadsschouwburg voor design, literatuur, muziek, filosofie, talkshows en vrijwel alles wat je maar kunt bedenken op cultureel gebied - in de hele brede zin. www.ssba.nl/dekeuzevan

6. Chris Julien Chris Julien is creatief leider van de SSBA Salon, de 'culturele deeltjesversneller' van de Stadsschouwburg: een podium voor een jonge generatie makers, denkers en doeners en een ontmoetingsplek voor cultureel Amsterdam.

7.

31

32