ΤΑ «ΘΑ» ΤΗΣ ΝΈΑΣ ΧΡΟΝΙΆΣ Γράφει η ψυχολόγος – συγγραφέας Δρ ΣΜΑΡΟΎΛΑ ΠΑΝΤΕΛΉ
O
ταν ήμασταν παιδιά, γράφαμε γράμματα στον Αϊ-Βασίλη για να μας φέρει δώρα. Κάποιοι από μας το κάνουμε ακόμη σαν ένα παιχνίδι, ελπίζοντας πως κάποιο μέλος της οικογένειάς μας θα το δει και θα μας κάνει το πολυπόθητο δώρο! Τώρα που μεγαλώσαμε, κάνουμε απολογισμούς για τη χρονιά που τελειώνει και θέτουμε στόχους για τη χρονιά που ξεκινά. Σχεδόν όλοι οι ασφαλιστικοί σύμβουλοι θα κληθούν να συμμετέχουν σε διαδικασίες στοχοθεσίας, οι οποίες περιλαμβάνουν αξιολόγηση της παραγωγικότητάς τους για τη χρονιά που φεύγει, αυτοκριτική, κριτική και κάποιες φορές
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
| ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | 80
«μαστίγωμα» για να τρέξει το άλογο πιο αποφασιστικά! Οι συντονιστές των ομάδων, έχοντας και οι ίδιοι προηγηθεί σε τέτοιου είδους συναντήσεις με τους ανωτέρους τους, έρχονται να παρακινήσουν τα μέλη των ομάδων τους για μεγαλύτερα αποτελέσματα από τα περσινά. Βάζουν μ’ αυτόν τον τρόπο σε πειρασμό τα μέλη τους να δεσμευτούν με μια σειρά από «ΘΑ»! Και ποιος δεν θυμάται σαν παιδί τον εαυτό του να υπόσχεται πως ΘΑ διαβάζει περισσότερο, ΘΑ προσπαθεί περισσότερο, ΘΑ μαζεύει τα παιχνίδια του, ΘΑ πλένει τα δόντια του, ΘΑ φροντίζει με επιμέλεια τα τετράδιά του! Όλοι κρύβουμε μέσα μας αυτό το μικρό παιδί που του αρέσει να δίνει υποσχέσεις και να βλέπει το χαμόγελο του
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
γονιού - συντονιστή - συντρόφου κ.λπ. Και ποιος από μας δεν θέλει να είναι αρεστός, αγαπητός και να λέει ΘΑ και ΒΕΒΑΙΑ, ανεξάρτητα από τι θα καταφέρει τελικά; Όλοι κρύβουμε μέσα μας ένα παιδί που ονειρεύεται καλύτερο αυτοκίνητο, μεγαλύτερο σπίτι, περισσότερο χρόνο για ξεκούραση και ψυχαγωγία! Πόσο μας παγιδεύουν όμως τέτοιες υποσχέσεις και μας γεμίζουν με άγχος όταν οι μήνες περνούν και ΘΑ ξεκινήσουμε δυναμικά την παραγωγή; Πόσες φορές θα χρειαστεί να πούμε ψέματα στους ανωτέρους μας και πάνω απ’ όλα στον ίδιο μας τον εαυτό για όλα αυτά που ΘΑ έπρεπε να είχαμε κάνει όπως υποσχεθήκαμε; Υπάρχει άλλος τρόπος; Μπορούμε να θέσουμε στόχους
που όχι μόνο να μη μας στρεσάρουν, αλλά να μας ενεργοποιούν για να μπορέσουμε να τους φέρουμε εις πέρας παραμένοντας ψυχικά υγιείς; Η προσωπικότητά μας αποτελείται από τρία βασικά κομμάτια, τον Γονέα, τον Ενήλικο και το Παιδί. Ο Γονέας μέσα μας περιέχει όλα τα ΠΡΕΠΕΙ και όλα τα ΜΗ που ακούμε μέσα στο κεφάλι μας. Το Παιδί μέσα μας περιέχει όλα τα ΘΕΛΩ, τα ΘΑ, τα ΔΕΝ και όλη τη ζαβολιά που μας διακατέχει όταν προσπαθούμε να κρυφτούμε από τις δεσμεύσεις μας. Ο Ενήλικος μέσα μας είναι το στρατηγείο που ελέγχει τις στερεοτυπίες που προκύπτουν από τον Γονέα μέσα μας και τις παρορμήσεις που προκύπτουν από το Παιδί μέσα μας, καθώς προσπαθεί να τα συνδυάσει με τα δεδομένα της γύρω πραγματικότητας. Όταν στοχοθετούμε ενεργοποιώντας τον Γονέα μέσα μας, τότε σκεφτόμαστε: • Πρέπει να κάνω αυτό • Πρέπει να πετύχω • Πρέπει να αγωνιστώ • Πρέπει να διακριθώ Κ.λπ. Όταν στοχοθετούμε από το Παιδί μέσα μας, τότε σκεφτόμαστε: • Θέλω ένα καλύτερο αυτοκίνητο • Θέλω περισσότερα λεφτά • Θέλω να με θαυμάζουν • Θέλω να τους μπω στο μάτι • Θέλω να είμαι πρώτος Κ.λπ. Όλα τα παραπάνω είναι ανθρώπινα και κατανοητά. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να κάνω. Αναμφίβολα τα πρέπει είναι κομμάτι της ζωής. Υπάρχουν πράγματα που θέλω να έχω ή θέλω να είμαι. Χωρίς το θέλω, δεν έχω καύσιμα για να προσπαθήσω για τα πρέπει! Όμως αυτά δεν είναι αρκετά και ικανά για να με φέρουν κοντά στο στόχο μου χωρίς άγχος και ταλαιπωρία. Όταν στοχοθετώ, χρειάζεται να ενεργοποιήσω τον Ενήλικο μέσα μου για να λειτουργήσω ρεαλιστικά. Δηλαδή να θέσω στόχους που έχω πιθανότητες να προσεγγίσω. Χρειάζεται να κάνω μια εσωτερική τριμερή διαπραγμάτευση που να συμπεριλαμβάνει τα ΠΡΕΠΕΙ, τα ΘΕΛΩ και τα ΓΙΝΕΤΑΙ. Στην αγορά κυκλοφορούν πολλά βιβλία με τσιτάτα και πολλοί «επιχειρηματικοί γκουρού» που τα διδάσκουν. Σίγουρα έχετε διαβάσει και έχετε ακούσει πολλά από αυτά όπως: • Άμα θέλω, μπορώ! • Αρκεί να θέλω και θα το πετύχω! • Δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω! • Όλοι μπορούμε να πετύχουμε, αρκεί να το θέλουμε!
81 | ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Κάτι τέτοια μάς έλεγαν και οι γονείς μας και καμιά φορά οι δάσκαλοί μας στο σχολείο, αλλά όλοι ξέρουμε πως πρόκειται για ευφυολογήματα και γενικότητες. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Κατ’ αρχάς, δεν μπορούν να ισχύουν όλα για όλους γιατί ο καθένας μας είναι ξεχωριστός και μοναδικός. Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, μέσα από την προσπάθεια έχουμε δυνατότητες επιτυχίας. Ωστόσο, ο καθένας έχει τον δικό του ρυθμό, τις δικές του αντοχές, τις δικές του αναστολές, τις δικές του φοβίες και επομένως τους δικούς του περιορισμούς. Οπότε η επιτυχία είναι σχετική και όχι απόλυτη έννοια! Όταν λοιπόν στοχοθετούμε, χρειάζεται να συμβουλευόμαστε τον εσωτερικό μας Ενήλικο που είναι το κομμάτι της προσωπικότητάς μας, το οποίο μπορεί να μας πληροφορίσει για την εφικτότητα των στόχων που σκεφτόμασε να θέσουμε. Ας δοκιμάσουμε λοιπόν να δημιουργήσουμε έναν χάρτη επιθυμιών, υποχρεώσεων και δυνατοτήτων, προκειμένου να πάρουμε αποφάσεις για τις οποίες έχει νόημα να δεσμευτούμε. Ας ζωγραφίσουμε τρεις κύκλους, έναν για τα ΘΕΛΩ, έναν για τα ΠΡΕΠΕΙ και έναν για τα ΓΙΝΕΤΑΙ και ας γράψουμε μέσα αυτά που χωράνε. Πού συναντώνται αυτά τα τρία τοπία; Πού βρίσκεται δηλαδή ο κοινός τόπος ανάμεσα στα ΘΕΛΩ, στα ΠΡΕΠΕΙ και στα ΓΙΝΕΤΑΙ; Παράδειγμα: ΘΕΛΩ • Ένα AUDI που κοστίζει 40.000 ευρώ • Τα δίδακτρα του παιδιού μου 10.000 ευρώ • Μηνιαίο εισόδημα για τη διαβίωση 3.000 ευρώ ΠΡΕΠΕΙ • Να έχω ακριβό αυτοκίνητο • Το παιδί να πηγαίνει στο ακριβό
ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
| ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | 82
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
ιδιωτικό σχολείο • Να πληρώνω 1.000 ευρώ ενοίκιο • Να πάμε διακοπές 10 μέρες τον Αύγουστο • Να αγοράσω καινούργια δερμάτινη τσάντα • Να βγαίνω για φαγητό μία φορά την εβδομάδα ΓΙΝΕΤΑΙ • Να δουλεύω 6 ώρες την ημέρα γιατί δεν αντέχω περισσότερο • Να δουλεύω 4 φορές την εβδομάδα γιατί πρέπει να έχω τρεις μέρες το παιδί • Να ασχολούμαι μόνο με χρηματοοικονομικά γιατί αυτά γνωρίζω Πού συναντώνται αυτά τα τρία τοπία; Για ποια από αυτά
πρέπει να κάνω πίσω και σε ποια είναι ανάγκη να πιέσω τον εαυτό μου; Τι μπορώ να αναβάλω και τι είναι υποχρεωτικό να υποστηρίξω; Μια τέτοια εσωτερική διαπραγμάτευση θα με οδηγήσει με μεγαλύτερη ακρίβεια σε στόχους εφικτούς για τους οποίους θα αισθανθώ περήφανα όταν τους πιάσω. Διαφορετικά θα γεμίσω τον αέρα που αναπνέω με άπειρα ΘΑ που τελικά θα με αγχώσουν και κάποιες φορές θα με αποκαρδιώσουν χωρίς να μπορέσω να τα καταφέρω με ηρεμία και καλή διάθεση. Οι περισσότεροι από μας θα δουλεύουμε για πολλά χρόνια. Χρειαζόμαστε δυνάμεις οι οποίες μπορούν να ενεργοποιηθούν μέσα μας μόνο με καλή διαχείριση των αποθεμάτων μας και την κατανόηση της εσωτερικής μας πραγματικότητας, καθώς και της εξωτερικής. Δεν αρκεί να έχουμε επιθυμίες, ούτε έχει νόημα να υποσχόμαστε σε μας και στους άλλους πράγματα για τα οποία δεν επιθυμούμε ή δεν είμαστε έτοιμοι να αγωνιστούμε γι’ αυτά. Εύχομαι μια ειρηνική και πλούσια σε θετικές εμπειρίες χρονιά!
ΣΜΑΡΟΥΛΑ ΠΑΝΤΕΛΗ Η Δρ Σμαρούλα Παντελή είναι ψυχολόγος, συγγραφέας και ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου Playback. Εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια με ενήλικες που αντιμετωπίζουν φοβίες, κρίσεις πανικού και δυσκολίες στις σχέσεις τους. Έχει διδάξει για 8 έτη στο Παν/μιο Πειραιώς «Συναισθηματική Νοημοσύνη και Ηγεσία» και έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος και εκπαιδεύτρια ανθρώπινου δυναμικού σε θέματα ψυχολογίας και επικοινωνίας με τις περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες και με μεγάλους οργανισμούς και φορείς, καθώς και με το ΕΙΑΣ. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Τα μυστικά της ομαδικής επιτυχίας: από τη θεωρία στην πράξη», εκδ. Κριτική. Έχει θητεύσει για μία τετραετία στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και έχει συγγράψει με τον συνάδελφό της Λευτέρη Μόρρου το βιβλίο «Τα παιδιά γεννιούνται στην καρδιά», εκδ. Πατάκη, ένα βιβλίο για όσους χρειάζονται ιατρική υποβοήθηση για να γίνουν γονείς. Αρθρογραφεί στο «ΝΑΙ» από τα πρώτα τεύχη, αρχές του 1990.
83 | ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ