Σ. Kουτάγιας, 5' στη συγκέντρωση σκέψεων, Kέρκυρα 2017

σπύρος κουτάγιας

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

κέρκυρα 2017

στην Μαριλένα, στην Ειρήνη και στην Ιωάννα

ISBN 978-960-93-8899-3 © Σπύρος Κουτάγιας Κέρκυρα, 2017 Γλωσσολογική επιμέλεια: Κώστας Σπίγγος Σχεδιασμός - Επεξεργασία: Δημήτρης Βλάχος Εικονογράφηση: Τάσος Γκούβας Εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Print Shop Corfu - Γιάννης Σουέρεφ Εθνική Παλαιοκαστρίτσας 70, Σολάρι, Κέρκυρα H πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμία διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Επισημαίνεται, όμως, ότι κατά τον Ν.2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (κυρωθείσα με τον Ν.100/1975 και τις σχετικές κείμενες διατάξεις) απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αντιγραφή και γενικά η αναπαραγωγή της παρούσας έκδοσης με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η διασκευή, η ψηφιακή αποθήκευση και ανάρτησή της στο διαδίκτυο χωρίς γραπτή άδεια του Συγγραφέα.

περιεχόμενα

αυτό – εισαγωγή

7

πρόλογος

9

I/MMXIV

ο κυρίαρχος χρόνος

12

IΙ/MMXIV

ο κόμπος και το Κομπίτσι

15

ΙΙI/MMXIV

το πέταγμα του αετού

18

IV/MMXIV

η αλήθεια

21

V/MMXIV

may day – mayday

24

VI/MMXIV

εντός, εκτός και επί τα αυτά

26

VII/MMXIV

αρχαϊκά χρώματα

28

VIII/MMXIV

ο αρχηγός μου;!

31

IX/MMXIV

προσκοπίτις (scoutitis)

35

X/MMXIV

μήπως το δέντρο είναι βελανιδιά;

40

XI/MMXIV

embola και πάλι

43

XII/MMXIV

κύρος

46

I/MMXV

welcome to the club!

48

IΙ/MMXV

ανθρώπινη αξιοπρέπεια

51

ΙΙI/MMXV

rhynchophorus ferrugineus

56

IV/MMXV

οι τσέτες

60

6

σπύρος κουτάγιας

V/MMXV

περί φιλίας

63

VI/MMXV

η λάντζα

66

VII/MMXV

έλα μου!

70

VIII/MMXV

πρώτη νύχτα σε σκηνή

74

IX/MMXV

μπούμερανγκ

78

X/MMXV

παρ’ το ανάποδα

82

XI/MMXV

the bucket theory

86

XII/MMXV

μετά το λιώσιμο των πάγων

90

I/MMXVΙ

ο μέντορας

93

IΙ/MMXVΙ

η κονσέρβα

98

ΙΙI/MMXVΙ

το τι, το γιατί και το πώς

102

IV/MMXVΙ

ενώστε τις κουκίδες

106

V/MMXVΙ

σας χαιρέτησα; δε σας χαιρέτησα!

110

VI/MMXVΙ

με άλλα λόγια να αγαπιόμαστε!

113

VII/MMXVΙ

Α.Μ. 90832284

117

VIII/MMXVΙ

-

IX/MMXVΙ

το δικαίωμα του εκλέγεσθαι

122

X/MMXVΙ

ΑΤΜ

126

XI/MMXVΙ

μεσιέ κανιμπάλ

130

οι δίψυχοι (αντί επιλόγου)

136

ευχαριστίες

139

-

αυτό - εισαγωγή

Η

ιδέα φύτρωσε μόνη της σαν το αγαπημένο σου λευκό κρινάκι της Παναγιάς…

Ζεις μοναχικές στιγμές, ζεις ώρες ευθύνης, ζεις με τις σκέψεις σου; Τότε αισθάνεσαι ότι οφείλεις να καταθέσεις μια σύγχρονη άποψη, μια γενική παραίνεση, μια χρήσιμη συμβουλή, μια κριτική σκέψη, ένα ευχαριστώ, λίγο χιούμορ, μια καλημέρα, μια ευχή, ένα παράπονο, ένα επίκαιρο σχόλιο… Έχεις αναδειχθεί να πραγματώσεις στόχους που θέσατε μαζί; Τότε έχεις μια εγγενή ανάγκη να μοιράσεις το χρόνο σου, τις δυνάμεις σου, τις προτάσεις σου, το είναι σου για αυτό που ανέλαβες. Είσαι μόνος όταν η φύση ησυχάζει; Τότε είναι η ώρα που τα σκέφτεσαι όλα, μετράς κάθε παράμετρο, κρίνεις πάνω από όλα τον εαυτό σου. Δεν έχεις μόνο τα τρέχοντα και τα συνήθη, έχεις τα επιπρόσθετα και τα ειδικά ….. αυτά τα τόσο μοναδικά. Ξέρεις ότι πάντα έγραφες… λίγο διαφορετικά, αλλά έγραφες… Απόψε ο χρόνος είναι και πάλι πεπερασμένος.

8

σπύρος κουτάγιας

Απόψε έχεις χρόνο μόνο για 5 λεπτά. Άλλο τόσο χρόνο έχει ο μηνιαίος αναγνώστης... Κάνεις για ακόμα μια φορά τη νύχτα μέρα, αυτή τη φορά για να εκφραστείς, γιατί τελικά είσαι μόνος. Αύριο θα είσαι και πάλι από νωρίς στην πρώτη γραμμή εργάτης, να τραβάς κουπί για το κοινό ταξίδι. Απόψε πρέπει να είσαι συνάμα άμεσος και λιτός, ευρηματικός και συναισθηματικός, να προκαλέσεις το ενδιαφέρον ή να δημιουργήσεις κλίμα, αν χρειαστεί να σπάσεις αβγά να είσαι έτοιμος να τα σπάσεις, να ενθαρρύνεις και τον τελευταίο, να προάγεις πρότυπα ή και να δημιουργήσεις ερεθίσματα για προβληματισμό, να παραδεχτείς την αδυναμία και να ζητήσεις βοήθεια ή συγνώμη, να κάνεις αντιληπτό τι και πόσο το αγαπάς, να αγωνιστείς πρώτος για τις αξίες που υποσχέθηκες να υπηρετείς, να προσφέρεις ουσιαστικά όσο και σε όποιον μπορείς… Το σίγουρο είναι ότι θα προσπαθήσεις όπως έκανες μια ζωή αλλά και πάλι θα ζήσεις το ίδιο σκηνικό. Θα είσαι αυτός που θα αναδείξει συναισθήματα στην μέγιστη ταλάντωσή τους. Περίεργο να το βιώνεις, όμως αυτό είναι το τίμημα της ανόθευτης αποτελεσματικότητας. Έχεις καθήκον ως Αρχηγός να είσαι εσύ… Το 5’ στη συγκέντρωση σκέψεων είναι το αυθεντικό σου καταπίστευμα ως πρόσκοπος… Αυτό είναι.

- Εγώ στα είπα μια φορά, για να μην πεις ότι δεν στα είπα!

Σπύρος Κουτάγιας

πρόλογος

Τ

α είχα διαβάσει όλα. Τα ξαναδιάβασα και πάλι. Όλα τα 5΄λεπτα του αγαπητού μου Σπύρου.

Τον γνώριζα το Σπύρο από μικρό. Από το 4ο Ναυτοπροσκόπων, το Σύστημά μας. Από τον αξέχαστο περίπλου του ’83, τότε, με την «Αργώ». Από τις «μάχες» για την επικράτηση των Δημοκρατικών Διαδικασιών στο ΣΕΠ, τότε, το δύσκολο ’85. Τον ξαναβρήκα μετά 15 χρόνια στην Ένωση. Οικογενειάρχης, φτασμένος επιστήμονας και επαγγελματίας ήταν έτοιμος, 10 χρόνια μετά, να δώσει και πάλι χρόνο και δραστηριότητα στους προσκόπους. Η αρχή έγινε από την Ένωση, τη δεξαμενή διατήρησης και συντήρησης των εν δυνάμει στελεχών της Περιφερειακής Εφορείας Προσκόπων Κέρκυρας. Πρόεδρος την περίοδο 2010-2013, μέλος της ΚΕΠΠΕ, 2012-2013. Μπήκε με φούρια, βιαστικά, σα να ‘θελε να αναπληρώσει με μιας τα χρόνια της αναγκαστικής απουσίας, μα και με μέθοδο και στόχους, απόρροια της ολοκληρωμένης προσωπικότητάς του στους άλλους στίβους της ζωής. Έμαθε γρήγορα, φρόντισε να μαθαίνει γρηγορότερα και

10

σπύρος κουτάγιας

δε δυσκολεύτηκε καθόλου να κατευθύνει επί μέρους ενέργειες και δράσεις στην υπηρεσία της διαπαιδαγώγησης των παιδιών και των νέων. Η ανεξάντλητη δραστηριότητά του, ο χαρακτηριστικός χειμαρρώδης γραπτός και προφορικός του λόγος, η ικανότητά του στην οργάνωση και τη διοίκηση και η αποκτηθείσα σφαιρική γνώση των θεμάτων της ΠΕ Κέρκυρας ήταν από τους λόγους για τους οποίους οι Κερκυραίοι Βαθμοφόροι τον ανέδειξαν Περιφερειακό Έφορο Κέρκυρας την περίοδο 2013-2016. Μια ιδιαίτερη περίοδο, φορτωμένη με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του εορτασμού της 100ετίας του Κερκυραϊκού Προσκοπισμού. Και ο Σπύρος μας εκπροσώπησε με το καλύτερο τρόπο και αναδείχθηκε σε πολύτιμο ρέκτη του Κερκυραϊκού Προσκοπισμού. Τα 5΄λεπτα είναι μια άλλη εκδήλωση του τρόπου με τον οποίο βίωσε ο Σπύρος την τελευταία τριετία ως πρόσκοπος. Είναι απορίας άξιο πότε έβρισκε το χρόνο να τα γράφει. Η μοναδική εξήγηση που μπορώ να δώσω είναι ότι βίωσε τόσο έντονα την κάθε προσκοπική στιγμή και τα συναισθήματα που αυτή γεννούσε, ώστε να του δημιουργείται η αδήριτη ανάγκη να εκφράσει και τα όσα η ευθύνη του Περιφερειακού απαγόρευε να εκφράσει ο Σπύρος. Και για την ανάγκη αυτή ο χρόνος ήταν μια μικρή λεπτομέρεια. Τα 5΄λεπτα απευθύνονται σε όλους όσους παρακολούθησαν τα τεκταινόμενα στην ΠΕ Κέρκυρας την περίοδο 2013-2016. Στο σύνολό τους όμως έχουν απήχηση στον κάθε αναγνώστη. Είναι, το καθένα τους, μικρά πονήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος που, παρ’ όλες τις προσκοπικές τους αφετηρίες, αφορούν και όσους προτάσσουν στα ενδιαφέροντά τους την οργανωμένη και ασφαλή διαχείριση της διαπαιδαγώγησης των παιδιών και των νέων από ένα

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

11

οργανωμένο φορέα όπως οι Πρόσκοποι. Χωρίς στρογγυλοποιήσεις, χωρίς ανοχές. Τα 5΄λεπτα μπορούν να αναγνωσθούν είτε ως μέρη είτε ως σύνολο ενός αυτοτελούς συγγραφικού έργου στο πλαίσιο του χρονικού της ΠΕ Κέρκυρας 2013-2016. Ο Σπύρος με γλαφυρό και χαρακτηριστικό για την αμεσότητά του λόγο, με λυρική διάθεση αλλά και άρτια συγκροτημένη σκέψη, ενίοτε με λεπτή ειρωνεία και δηκτικότητα, κάπου-κάπου μάλιστα με χιούμορ ή ακόμα και με αυτοσαρκασμό, πάνω απ’ όλα όμως με συμπάθεια για τους ανθρώπους και τους προσκόπους, αντλεί από τις πράξεις και τις ημέρες της θητείας του και από τις πράξεις και τις ημέρες των άλλων ενηλίκων στελεχών της Κίνησης, κυρίως της Κέρκυρας, θέματα και ευκαιρίες ανάδειξης θεμάτων ευρύτερου προβληματισμού πάνω στις ανθρώπινες συμπεριφορές. Και αυτό είναι μια ακόμη παρακαταθήκη που μας άφησε η επιτυχημένη θητεία του ως Περιφερειακός Έφορος Προσκόπων Κέρκυρας 2013-2016. Γιώργος Καγκουρίδης

ο κυρίαρχος χρόνος…

I/MMXIV

Σ

ε ένα μικρό νησί, κάτι σαν το Βίδο, συζούσαν ανθρώπινες αρετές όπως η Αλήθεια, η Δικαιοσύνη, η Αξιοσύνη, η Πειθαρχία, η Φιλία, η Ευγένεια, ο Σεβασμός, η Ευθυμία, η Αισιοδοξία, η Οικονομία, η Εργατικότητα, η Αποφασιστικότητα, το Θάρρος… μαζί με συναισθήματα όπως η Χαρά, η Αλαζονεία, η Ευτυχία, ο Εγωισμός, η Ασέβεια και η Αγάπη. Μια μέρα, ακούστηκε πως θα ‘ρχονταν συμφορές και δεινά και το νησί δεν θα μπορούσε να κατοικηθεί πλέον. Έτσι όλοι άρχισαν να φεύγουν. Όλοι, εκτός από την Αγάπη, που θέλησε να αντέξει μέχρι την ύστατη στιγμή. Όταν η κατάσταση στο νησί έγινε αβάσταχτη, η Αγάπη αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια και καθώς είδε τον Εγωισμό να περνάει με μια βάρκα του φώναξε: - «Εγωισμέ, με παίρνεις σε παρακαλώ μαζί σου;».

- «Όχι δεν μπορώ!» απάντησε ο Εγωισμός. «Δεν βλέπεις πως ίσα-ίσα που χωράω εγώ…» Τότε η Αγάπη στράφηκε προς την Αλαζονεία που περνούσε και αυτή από εκεί με ένα μεγαλύτερο και πολυτε-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

13

λές σκάφος.

- «Αλαζονεία, βοήθησέ με σε παρακαλώ» την ικέτευσε.

- «Λυπάμαι Αγάπη, δεν μπορώ να σε βοηθήσω. Είσαι τόσο πολύ ταλαιπωρημένη από τις κακουχίες που δεν ταιριάζεις με αυτή την υπέροχη ατμόσφαιρα που επικρατεί στο σκάφος μου» απάντησε η Αλαζονεία και απομακρύνθηκε. Λίγο πιο πέρα βρισκόταν η Ασέβεια. Η Αγάπη απευθύνθηκε και σ’ αυτήν.

- «Ασέβεια, σε παρακαλώ, μπορείς να με πάρεις μαζί σου;» - «Δεν προλαβαίνω Αγάπη» της είπε η Ασέβεια. «Εξάλλου δε νιώθω να έχω καμιά υποχρέωση απέναντί σου…» Μετά από λίγη ώρα, πέρασε μπροστά από την Αγάπη, η Χαρά, πεταρίζοντας με ικανοποίηση τα χεράκια της αλλά και αυτή έτσι όπως ήταν χαρούμενη, ούτε που άκουσε τις παρακλήσεις της Αγάπης για βοήθεια. Ξαφνικά, από το πουθενά ακούστηκε μια βαριά φωνή!

- «Αγάπη, έλα εδώ, θα σε πάρω εγώ μαζί μου». Η Αγάπη στράφηκε προς τη φωνή και είδε ένα πολύ ηλικιωμένο κύριο που δε γνώριζε, αλλά, από τον ενθουσιασμό της που θα την έπαιρνε μαζί του, ούτε που σκέφτηκε να τον ρωτήσει ποιο ήταν το όνομά του. Όταν έφτασαν στη στεριά με ασφάλεια, ο ηλικιωμένος κύριος έφυγε τραβώντας το δρόμο του. Η Αγάπη ένιωσε βαθιά ευγνωμοσύνη προς τον άνθρωπο αυτό που την έσωσε και έτσι ρώτησε την Αλήθεια: - «Πες μου, Αλήθεια, ποιος ήταν αυτός ο καλός κύριος που με βοήθησε;» - «Ο Χρόνος» της απάντησε η Αλήθεια.

14

σπύρος κουτάγιας

- «Ο Χρόνος;» επανέλαβε έκπληκτη η Αγάπη. «Μα γιατί με βοήθησε ο Χρόνος;» Η Αλήθεια χαμογέλασε και με την καθαρότητά της είπε: - «Γιατί μόνο ο Χρόνος μπορεί να καταλάβει, πόσο μεγάλη σημασία έχει η Αγάπη για να αναπτυχθούν όλες οι υπόλοιπες αρετές και τα όμορφα συναισθήματα μεταξύ των ανθρώπων». Εύχομαι ο νέος Χρόνος να φέρει κοντά μας την Αγάπη, έστω και αυτήν … την προσκοπική!

Μεταχρονολογημένο Υ.Γ.: Τελικά για όλα όσα κάνουμε ή αποφασίζουμε να κάνουμε ο χρόνος είναι κυρίαρχο μέγεθος. Όσες καλές προθέσεις και να έχεις, ο χρόνος είναι αμείλικτος. Πρέπει πάντα να τον βρεις αλλά και να τον βρει και ο άλλος…

ο κόμπος και το Κομπίτσι ΙI/MMXIV

Π

ριν λίγες ώρες ολοκληρώθηκε το διήμερο του Κλάδου Ανιχνευτών στο Κομπίτσι. Άκουσα το Νίκο ικανοποιημένο… Ζώντας, χθες βράδυ, κάποιες ώρες κοντά στους Ανιχνευτές μας διαπίστωσα ότι ο Κλάδος συνεχίζει τον καλό του δρόμο. Η αλήθεια είναι ότι παιδευτήκαμε με τον άλλο Νίκο να ανάψουμε τη βραδινή πυρά με τα βρεγμένα από την υγρασία ξύλα. Τελικά την ανάψαμε. Στο δρόμο του γυρισμού το κουβεντιάζαμε και συμφωνήσαμε πως για να συντηρήσεις μια τέτοια φωτιά έπρεπε να την «ταΐζεις» συνέχεια με τα πιο στεγνά από τα βρεγμένα ξυλάκια…! Πολύ αργά το βράδυ και σήμερα θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι δεν με απασχολούσε … Όταν είδα το post του Γιάννη σκέφτηκα ότι με τέτοιους Αρχηγούς που εμπνέουν δεν πρέπει να ανησυχώ.

16

σπύρος κουτάγιας Giannis Kipouros Μετά οπό πολλές ανησυχίες και διάφορα ευτράπελα αγαπητοί μου Ανιχνευτές αύριο είναι η ΜΕΡΑ! Το πιθανότερο είναι ότι θα το δείτε αφού θα έχετε επιστρέφει κατάκοποι και λασπωμένοι την Κυριακή το βράδυ! Ελπίζω, όμως οι αναμνήσεις και οι εμπειρίες από αυτό το διήμερο να γεμίσουν το σακίδιο σας και να επιζητήσετε να ταξιδέψετε ακόμα πιο μακριά... γιατί η ζωή είναι ένα ταξίδι, στο οποίο την περισσότερη ώρα την περνάμε στη διαδρομή, και όχι στον προορισμό. Θέλω να γνωρίζετε ότι σιγά σιγά θα πρέπει να ανοίγετε τα φτερά σας. Είστε πλέον «μικροί» ενήλικες και ο δρόμος σάς ανοίγεται μπροστά. Εμπρός λοιπόν. Περπατήστε τον! Για να ταξιδέψει το καράβι, θα πρέπει να λύσει τις άγκυρες και να βγει από το λιμάνι... Το ίδιο περιμένω και από εσάς. Να «βγείτε από το λιμάνι». Να αυτενεργήσετε. Μπορείτε να πάτε μακριά. Πάντα με ασφάλεια και υπολογίζοντας τον καιρό. Τίποτα δεν γίνεται στην τύχη. Δεν τολμούμε αν δεν έχουμε σκεφτεί όλες τις παραμέτρους. Δεν είστε πια στην Ομάδα. Δεν πρέπει να σας παίρνουμε από το χέρι. Η παρουσία μας είναι διακριτική. Εσείς αποφασίζετε και πραγματοποιείτε. Μετά από κοινή κουβέντα βέβαια και εφόσον δεν συντρέχουν λόγοι ασφάλειας και Αρχών της Κίνησής μας... Αυτά! Εύχομαι σε όλους σας να περάσουμε ένα όμορφα αξέχαστο διήμερο και αυτό ας είναι η αρχή για όσα άλλα ακολουθήσουν! Σας αφήνω γιατί αύριο έχουμε πρωινό ξύπνημα! Εις το επανιδείν! Καλό ξημέρωμα σε όλους μας !

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

17

Σε ευχαριστώ Γιάννη που μου έλυσες τον κόμπο, και στο πρόσωπό σου ευχαριστώ όλα τα Ενήλικα Στελέχη που ήταν εκεί για τον Κλάδο.­ Ο σχεδιασμός, η ενθάρρυνση, η υποστήριξη, το αποτέλεσμα, η αξιολόγηση μιας δράσης είναι ο πραγματικός ορισμός της παραγωγής …. της παραγωγής του προσκοπικού έργου.

το πέταγμα του αετού* ΙΙI/MMXIV

Α

νυψώνοντας το κεφάλι σου τις Καθαροδευτέρες αντικρίζεις χαρταετούς να ίπτανται στον ουρανό, ακούς «αμόλα καλούμπα» και σκέφτεσαι, να η χαρά των παιδιών! Ακόμα ψηλότερα, μόνοι και πολλές φορές απαρατήρητοι, βρίσκονται οι αληθινοί υψιπέτες αετοί, ημερόβια αρπακτικά, εξαιρετικοί ανεμοπόροι και γήινα σύμβολα ισχύος και εξουσίας. Κάτω πάλι στο έδαφος, καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια «εξαγνισμού», με σαφή προτίμηση νηστίσιμης φυσικής τροφής έναντι της προβλεπόμενης πνευματικής! Η προσπάθεια κάποιων είναι τόσο μεγάλη ώστε δεν

* Ο τίτλος είναι ομώνυμος με τον τίτλο ενός βιβλίου του αντι-γκουρού στοχαστή Τζίντου Κρισναμούρτι, ο οποίος διερευνώντας την ανθρώπινη συνείδηση είπε ότι αυτή η έρευνα θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μην αφήνει κανένα σημάδι, πίκρα, οργή, λύπη, αντίσταση, χαρά, αλαζονεία και λοιπά ακριβώς όπως κι ο αετός πετώντας δεν αφήνει κανένα σημάδι πίσω του [Πηγή: http://www.jkrishnamurti.org/gr/about-krishnamurti/biography.php]

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

19

υπάρχει χρόνος ούτε για μια ματιά στους χαρταετούς πολύ δε μάλιστα στους αετούς. Και όμως, κάποια χαρακτηριστικά χαρταετών και αετών «αξίζουν» τη ματιά μας… Οι αετοί από χαρτί, είναι πάντα επιτηδευμένα στολισμένοι με χρώματα και κορδέλες ώστε να είναι ελκυστικοί στα παιδιά. Κατασκευαστές και πωλητές είναι καλά εκπαιδευμένοι για τις ανάγκες της αγοράς. Τα παιδιά δεν φοβούνται τους χαρταετούς, μαθαίνουν στο σχολείο για τους πραγματικούς αετούς, που σπάνια θα συναντήσουν, αλλά έχουνε άγνοια κινδύνου για κάποια «αρπακτικά» της ίδιας οικογένειας, τα οποία βρίσκονται ανάμεσα μας και κινούνται με αργό και ταλαντευόμενο βάδισμα. Στον αέρα, οι χαρταετοί δοκιμάζουν να μιμηθούν τους πραγματικούς αλλά δεν τους βγαίνουν τα ζύγια! Συχνά λικνίζονται ή φουσκώνουν με έπαρση αλλά καμία σχέση με το ευθυτενές και απρόσκοπτο πέταγμα του αετού. Είναι πάντα δεύτεροι και καταϊδρωμένοι αλλά και εξαρτημένοι. Πράγματι, ο χαρταετός κρατιέται από αυτόν που τον πετά μέσω ενός λεπτού σχοινιού, της καλούμπας, ενώ ο πραγματικός αετός είναι εγγενώς ανεξάρτητος. Τέλος, οι χαρταετοί εμφανίζονται επιλεκτικά την ώρα και τη μέρα που πρέπει, χαρίζουν πρόσκαιρα όμορφες στιγμές αλλά συνηθέστερα καταλήγουν ή να χάνονται ή να σπάνε! Χρονικά, το ίδιο και οι αετοί μόνο που αυτοί επιτίθενται σφοδρά και αποτελεσματικά. Ελπίζω να βοήθησε την πέψη ή τη σκέψη η παραπάνω «διαφοροδιάγνωση». Τώρα μπορείτε να προχωρήσετε στο χαλβά σας εκτός και αν πάλι δεν το επιτρέπει η υγεία σας… Για όσους το λέει η καρδιά τους Καλή Σαρακοστή και σε όλους σας Καλό μήνα!

20

σπύρος κουτάγιας

- Ει, Αρχηγέ! Μη μας αφήνεις έτσι. Πες μας τη γνώμη σου; - Ανήκω σε αυτούς τους Χριστιανούς που βρίσκονται στο έδαφος και είναι ευγνώμονες στο Δημιουργό, θαυμάζω τα ελεύθερα χαρακτηριστικά ενός αετού και συμφωνώ με τον Τζίντου ότι στην υποταγή υπάρχει πάντα ο φόβος και ο φόβος θολώνει το μυαλό. Και τώρα με συγχωρείτε αλλά πρέπει να πάω να πετάξω χαρταετό με τα παιδιά μου…

η αλήθεια ΙV/MMXIV

Α

υτό το μήνα επέλεξα να επιμεληθώ και να σας στείλω μεταφρασμένο ένα άρθρο της Karen Johansen και κάποια σχόλια του συλλέκτη Hallvard Slettebø μαζί με μια ταιριαστή κάρτα για τις Άγιες Ημέρες που έρχονται …

«Στη δεκαετία του 1920-’30, το Διοικητικό Συμβούλιο των Νορβηγών Προσκόπων τύπωσε αυτήν τη κάρτα προβάλλοντας τον Προσκοπισμό ως τον καλύτερο και πλέον Χριστιανικό τρόπο ώστε τα νεαρά αγόρια να αντλήσουν διδάγματα μέχρι την ενηλικίωσή τους. Σε έναν κόσμο που ήταν έτοιμος και πάλι να σπαραχτεί από τον πόλεμο, ήταν το σωστό μήνυμα. Όταν οι Ναζί εισέβαλαν στην Νορβηγία, ο Προσκοπισμός είχε απαγορευτεί, και όλες οι αναφορές σε αυτόν, όπως η συγκεκριμένη κάρτα κάηκαν. Οι Ναζί είχαν ένα πάθος για το κάψιμο όσων δεν συμφωνούν με την ιδεολογία τους … Ο λόγος για την επιβίωση αυτής της κάρτας ήταν ο πατέρας μου. Καθώς η οικογένειά του εγκατέλειπε τη Νορβηγία, μετά την εισβολή του γερμανικού στρατού, άρπαξε τα λίγα προσωπικά αντικείμενα που θα μπορούσαν να χωρέσουν σε μια μικρή βαλίτσα. Θα πρέπει, πάντως, να είχε εκτιμήσει την αξία αυτής της κάρτας. Ενδεχομένως,

22

σπύρος κουτάγιας

ήταν ο τρόπος του για να θυμόμαστε καλύτερες μέρες, ή μια ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον όπως ο ίδιος συμμετείχε με άλλους συμπατριώτες του στην μάχη για μια καλύτερη ζωή. Σκέφτηκα ότι θα τοποθετήσετε ένα αντίγραφο στο διαδίκτυο έτσι ώστε οι άλλοι μπορεί να θυμάστε δύο πολύ σημαντικά μαθήματα: - Η αλήθεια δεν μπορεί ποτέ να καταστραφεί από τη φωτιά ή το μίσος. Ζει στις καρδιές των ανθρώπων, - Δεν έχει σημασία πόσο σκληρά κάποιος προσπαθήσει να καταστρέφει την αλήθεια, γιατί αυτή έχει πάντα ένα τρόπο να έλθει στην επιφάνεια». [Σχόλια] Ο Προσκοπισμός στη Νορβηγία, μαζί με πολλές άλλες οργανώσεις, είχε απαγορευτεί στις 11 Σεπτέμβρη του 1941 με διάταγμα των Γερμανών κατακτητών. Η περιουσία του Σώματος κατασχέθηκε και καταστράφηκαν όλα τα αρχεία. Οι προσκοπικές ομάδες διατάχθηκαν να παραδώσουν όλο τον εξοπλισμό και τις στολές τους. Ωστόσο, ένα αρκετά μεγάλο τμήμα του εξοπλισμού και στολών σώθηκαν από την καταστροφή και παρέμειναν κρυμμένα μέχρι το 1945. H πρώτη/παλαιότερη διαφήμιση αυτής της κάρτας συναντάται το Δεκέμβριο του 1926 στο “Speideren”, το περιοδικό της Norwegian Boy Scout Association (Νορβηγικό Σώμα Προσκόπων). Η κάρτα πουλήθηκε από τον εκδότη Windju Simonsen στο Όσλο στην τιμή των 0,15 Νορβηγικών Κορωνών ανά κάρτα. Ο Windju Simonsen έχει εκδώσει πολλά βιβλία για αγόρια και κορίτσια, όπου οι κύριοι χαρακτήρες ήταν Πρόσκοποι. Οι νορβηγικές προσκοπικές κάρτες δεν ήταν γενικά κάτι το πολύ σπάνιο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έφεραν τιμές στο εύρος των 10-30$. Καρτ ποστάλ που θα αποστέλλονταν από προσκοπικές κατασκηνώσεις αξί-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

23

ζουν περισσότερο, ιδίως εκείνες που επικυρώνονταν με μια ειδική σφραγίδα του ταχυδρομείου της προσκοπικής κατασκήνωσης.* Ευχές για καλό μήνα και καλό Πάσχα!

Υ.Γ. Η κάρτα αναγράφει στα νορβηγικά “Jeg er veien, samheten og livet” Joh 14,6 [(μτφρ.) «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή» [Ιω. 14,6]. * *Πηγή: URL. http://www.sossi.org/postcard/norwaypc.htm, SOSSI Journal, Vol. 48, τεύχος 6, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1999.

may day - mayday!

V/MMXIV

Α

ν το διαβάσεις καταλαβαίνεις ότι είναι Πρωτομαγιά, αν το πεις τρεις φορές και λίγο πιο γρήγορα είναι σα να εκπέμπεις σήμα κινδύνου. Από πολύ παλιά η μέρα αυτή αλλάζει προσδιορισμούς, σαν κάποιες κυρίες που αλλάζουν επώνυμα κάθε φορά που ξαναπαντρεύονται: από γιορτή των λουλουδιών και της άνοιξης με ρίζες σε προχριστιανικές λατρευτικές τελετές ως μέρα απεργίας για το εργατικό κίνημα.

Για μας τους προσκόπους, η Πρωτομαγιά δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία εκτός ίσως από μια καλή ευκαιρία για ζωή στη φύση. Από λυκόπουλο θυμάμαι ότι μαζεύαμε αγριολούλουδα και φτιάχναμε κάτι μοναδικά πρωτομαγιάτικά στεφάνια που κρεμούσαμε έξω από την πόρτα του σπιτιού μας για το καλό. Αν τύχαινε όμως να πέσουμε πάνω σε κάνα κρίνο τότε μας έφερνε στο νου κάτι οικείο, κάτι που μας παρέπεμπε στην εστία μας αφού το άνθος του έμοιαζε με ένα τριφύλλι σαν το έμβλημά μας. Αν είχες δώσει Υπόσχεση ήξερες πως τα πέταλα του αντιπροσωπεύουν τα καθήκοντα προς τον Θεό, την Πατρίδα, το συνάνθρωπο και τον εαυτό μας…. Μεγαλώνοντας, κάθε Πρωτομαγιά, μέσα μου γιόρταζε

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

25

το δικό μου λουλούδι, αυτό που μου ‘δινε ελπίδα και ζωή να συνεχίζω να ενστερνίζομαι βαθύτερα νοήματα ως Έλληνας πρόσκοπος.

- Καθήκον προς το Θεό: διαθέτω θρησκευτικό συναίσθημα, ομολογώ, προσεύχομαι, ανάβω ένα κερί…

- Καθήκον προς την Πατρίδα: τιμώ, μένω, συμμετέχω, εργάζομαι, υποστηρίζω, δίνω αγώνα, σηκώνω τη σημαία…

- Καθήκον προς τον συνάνθρωπο: είμαι φίλος και αδελφός, σέβομαι, κατανοώ, συνεργάζομαι, βοηθώ, κάνω κάθε μέρα μια καλή πράξη…

- Καθήκον προς τον εαυτό μας: προοδεύω, γίνομαι ανεπιτήδευτα γνωστικός, έχω συνέπεια λόγων και έργων, είμαι δοτικός, προσέχω, χαμογελώ… Πάντως ως άνθρωποι δεν είμαστε πάντα τόσο «λουλούδια»! Γι’ αυτό και βάλαμε για στεφάνι τις Αρχές μας. Αρχές που ενίοτε βάλλονται από τον εγωισμό και εκπέμπουν σήμα κινδύνου παρόμοιο με αυτό του Σαμαράκη!* Ωστόσο, αυτό που συνεχίζει να κεντρίζει το ενδιαφέρον για περαιτέρω ανάλυση είναι ο δυνητικός ρόλος του μαγιόξυλου** στην όλη υπόθεση… Από το άγγιγμα της Φύσης στη μελέτη της Φύσης, που θα έλεγε αν ζούσε ο Ιδρυτής. Καλό μήνα!

* Αντώνης Σαμαράκης, Σήμα κινδύνου (1959), Εκδόσεις Ψυχογιός. ** Την Πρωτομαγιά σε χωριά της Κέρκυρας οι κάτοικοι συνηθίζονταν να περιφέρουν το μαγιόξυλο δηλαδή έναν κορμό κυπαρισσιού, σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά.

εντός, εκτός και επί τα αυτά VI/MMXIV

Θ

υμάστε τον μαθηματικό σας στο σχολείο να σας διδάσκει για τις γωνίες που σχηματίζονται όταν δύο παράλληλες ευθείες τέμνονται από μια τρίτη; Οι εντός εναλλάξ καθώς και οι εντός-εκτός και επί τα αυτά γωνίες είναι μεταξύ τους ίσες ενώ οι εντός και επί τα αυτά γωνίες παραπληρωματικές, είναι η απάντηση! Συσχετισμοί αναλλοίωτοι σε κάθε πλαίσιο λειτουργίας υπεισελθόντος του ανθρώπινου παράγοντα!

- Πω, πω εκεί που το είχα για λίγο το έχασα και πάλι…. Αρχηγέ μου κάντο μας λίγο πιο λιανά…

- Θεωρείστε για παράδειγμα τις ΑΡΧΕΣ μας ως την πάνω παράλληλη γραμμή, τη ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ως την κάτω παράλληλη γραμμή και το ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ μας ΠΛΑΙΣΙΟ ως την τέμνουσα. Ως εδώ καλά; - Ναι κάτι πάει να γίνει κατανοητό αλλά τι είναι αυτή η διαφορετικότητα; - Για να μιλήσουμε για διαφορετικότητα στον Προσκοπισμό θα πρέπει κατ’ αρχάς να θέσουμε ένα επίπεδο αναφοράς, που όλοι δεχόμαστε ως «προσκοπικά φυσιολογικό», διαφορετικά μπορεί να σπάμε τα στερεότυπα αλλά να μην είμαστε πρόσκοποι… Το επίπεδο αναφοράς οφείλει

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

27

να είναι οι Αρχές μας ενώ οι Κανονισμοί να αποτελούν τη γραπτή δέσμευσή μας. Από ‘κει και πέρα η έννοια της διαφορετικότητας συμπεριλαμβάνει όλα αυτά που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε φορώντας το ίδιο μαντήλι, εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία αξίζει να πλησιάσουμε και να γνωρίσουμε ξεπερνώντας τη γύρω προκατάληψη και τέλος, επειδή ακριβώς αυτό-προσδιοριζόμαστε ως Κίνηση, κάθε αγαθή υπέρβαση για την εκπλήρωση του Σκοπού μας.

- Και αυτό το «…υπεισελθόντος του ανθρώπινου παράγοντα!» που κολλάει; - Μα το προσκοπικό παιγνίδι δεν παίζεται από διαφορετικούς ανθρώπους που σέβονται τις ίδιες Αρχές με βάση κάποιους σταθερούς κανόνες; - Σωστά, αλλά και πάλι το χάνω…

- Το χάνεις γιατί πρέπει να εστιαστείς στο γεγονός ότι ο Σκοπός μας είναι ένας και μοναδικός και εξαντλείται ανάμεσα σε αυτές τις δύο παράλληλες ευθείες. Όλοι όσοι εγγράφονται ως μέλη σε μια ανοιχτή Κίνηση, όπως η δική μας, μπορεί να έχουν κάποιον επιπλέον σκοπό ή μόνον κάποιο άλλο σκοπό. Η διαφαινόμενη διαφορετικότητα αυτών των ανθρώπων είναι επίπλαστη και προφανώς εκτός Σκοπού. Όταν δε γίνει αντιληπτή, όλοι καταλαβαίνουμε ότι θίγονται οι Αρχές μας και αυτό που μας μένει είναι να τις προασπιστούμε σε επίπεδο Κανονισμών. Για το λόγο αυτό χρειάζεται θεσμική ακεραιότητα ώστε το προσκοπικό παιγνίδι να μην ανάγεται σε διελκυστίνδα.

- Αρχηγέ μου, το καλοκαίρι έφτασε αλλά σήμερα τελευταία μας συγκέντρωση μας έριξες στα βαθιά!

- Έχεις δίκιο! Πάντως ανεξάρτητα με το τι κατάλαβες να ξέρεις ότι τελικά 1 + 1 =2. Καλό καλοκαίρι…

αρχαϊκά χρώματα* VII/MMXIV

Ό

ταν οι Αθηναίοι ξαναγύρισαν στην Ακρόπολη μετά τη δραματική καταστροφή του 480 π.Χ. από τους Πέρσες δεν πίστευαν στα μάτια τους: οι εντυπωσιακοί ναοί, τα φωτεινά αγάλματα, οι επιγραφές και τα ατελείωτα μικρά αφιερώματα είχαν μεταβληθεί σε άμορφους σωρούς. Η ταφή όλων αυτών των πολύτιμων χαλασμάτων σε λάκκους και κοιλότητες του βράχου, για να μείνουν για πάντα στον ιερό τόπο της Θεάς τους και να χτιστεί η καινούργια Ακρόπολη, υπήρξε ευεργετική για τη διατήρησή τους. Το χειμώνα του 1885 οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αυτούς τους χαμένους θησαυρούς και έμειναν έκπληκτοι από τη φρεσκάδα των επιφανειών των γλυπτών και τα ζωηρά χρώματά τους. Για πρώτη φορά έρχονταν στο φως τόσα πολλά και σπουδαία έργα της αρχαίας γλυπτικής με τόσο καλοδιατηρημένα χρώματα. Δυστυχώς όμως, ούτε η γνώση στον τομέα της συντήρησης ήταν τόσο προχωρημένη τότε ούτε οι τεχνικές απόδοσης των χρωμάτων στην φωτογραφία και το τύπωμα ήταν ικανές να αποδώσουν με ακρίβεια τα αρχαϊκά χρώματα. Πολύτιμές, ωστόσο, εί-

* [Πηγή: Σήμανση Μουσείου της Ακρόπολης]

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

29

ναι οι ακουαρέλες του L. E. Gillieron που έγιναν αμέσως μετά την ανεύρεσή τους και αργότερα του W. Lermann. Σήμερα η έρευνα των χρωμάτων έχει ένα μεγάλο τεχνολογικό οπλοστάσιο και προχωρεί σε αναπαραστάσεις των χρωμάτων πάνω σε εκμαγεία των γλυπτών και σε ψηφιακές ανασυνθέσεις με σημαντικά αποτελέσματα από τους V. Brinkmann και J. Stubbe Ostergaard. Τα τέσσερα βασικά χρώματα των αρχαίων, το λευκό, το μαύρο, το κόκκινο και η ώχρα θεωρήθηκαν από τους Πυθαγόρειους ότι σχετίζονται με τα τέσσερα πρωταρχικά στοιχεία της κοσμογονίας: τον αέρα, το νερό, τη φωτιά και την γη. Την ίδια θεωρία ανέπτυξε διεξοδικά ο Εμπεδοκλής, οποίος στην «Οπτική» υποστήριξε ότι χρώμα γίνεται αντιληπτό στο μάτι χάρη σε κατάλληλους υποδοχείς, οι οποίοι δέχονται αντίστοιχα τα «μόρια» που εκπέμπουν χρώματα. Τέλος, ο Διογένης ο Απολλωνιάτης, όρισε τις ασθένειες χωρίζοντας τους ανθρώπους σε κατηγορίες ανάλογα με τα βασικά χρώματα σε ερυθρόχρους, πυρρόχρους (κιτρινοκόκκινο της φλόγας), μελανόχρους και λευκόχρους. Τα χρώματα για τους αρχαίους Έλληνες και την κοινωνία τους αποτελούσαν ένα μέσο χαρακτηρισμού. Οι θεοί είχαν ξανθή κόμη που ακτινοβολούσε τη δύναμή τους, οι πολεμιστές και οι αθλητές φαιόχρωμη επιδερμίδα ως ένδειξη αρετής και ανδρείας, οι κόρες λευκό δέρμα που δήλωνε τη χάρη και τη λάμψη της νεότητας. Τα ξεκάθαρα, κορεσμένα χρώματα των αγαλμάτων πάνω στα φωτεινά ενδύματα και τα τρυφερά σώματα, σε συνδυασμό με τα πλούσια κοσμήματα, συχνά από μέταλλο, και τους περίτεχνους βοστρύχους της κόμης δημιούργησαν μια ιδιαίτερη αισθητική χαρά κάνοντας τα αρχαϊκά αγάλματα να είναι για τους ανθρώπους της εποχής «θαύμα ιδέσθαι».

30

σπύρος κουτάγιας

Για όσους ψάχνουν για αναγωγές, αυτές δεν υπάρχουν! Αν όμως, κατά μία αφηρημένη έννοια, αγοράσεις ένα μπουκέτο χρωματιστά λουλούδια για το σπίτι, αν προσθέσεις χρώμα στα μέρη της ζωής σου που συναντάς καθημερινά όπως στην κούπα του καφέ σου, αν δώσεις στα αμέτρητα χαρτιά της εργασίας σου λίγο χρώμα σημειώνοντας ή υπογραμμίζοντας με χρωματιστά στυλό και τέλος αν βάλεις χρώμα στις κάλτσες σου και χαμογελάς κάθε φορά που θα τις διαλέγεις, τότε έχεις αυξημένες πιθανότητες να γεμίσεις θετικά συναισθήματα. Κάτι ξέρανε και οι Αρχαίοι που ήταν με ένα πινέλο στο χέρι…

Υ.Γ. Διαλέξτε, σήμερα κιόλας, το πινέλο και τα χρώματα που επιθυμείτε και χρωματίστε το άγαλμα της Πεπλοφόρου, αποθηκεύοντας ή τυπώνοντας το έργο σε πολλές απίθανες παραλλαγές [http://www.theacropolismuseum.gr/peploforos/].

o αρχηγός μου;!

VΙΙΙ/MMXIV

Ή

ταν Οκτώβρης του ‘71 «σαν πήγα στα λυκάκια, λυκάκι να ‘γινώ». Θυμάμαι τον Ακέλα μου ψηλό, ξανθό με γαλανά μάτια. Σε αυτόν έδωσα Υπόσχεση και αυτός με έμαθε να ξεφυλλίζω όλο λαχτάρα το Βιβλίο της Ζούγκλας (τότε…). Κάνα-δυο χρόνια αργότερα έφευγε για πάντα από την ιδιαίτερη πατρίδα μας για επαγγελματικούς λόγους. Αργότερα στην Ομάδα και στην Κοινότητα είχα και άλλους ως Αρχηγούς. Άνθρωποι με διαφορετικούς χαρακτήρες, που ο καθένας πέρα από τα όσα περιελάμβανε η (τότε…) μεθοδολογία του αντίστοιχου Κλάδου μου κίναγαν ποικιλότροπα το ενδιαφέρον όπως, για τον αγώνα της ζωής, τον ανθρώπινο πόνο, τις διαπροσωπικές σχέσεις, το καθήκον προς τον εαυτό μας, το περί δικαίου αίσθημα, τις μελλοντικές προοπτικές της Κίνησης κ.ά. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα αυτόν που αποκαλούσα Αρχηγό να τον σέβομαι και να τον τιμώ. Το έκανα με τυφλή εμπιστοσύνη ώσπου κάποια στιγμή έγινα και εγώ Αρχηγός. Σε λίγο μόνο διάστημα αναρωτήθηκα: - Όταν χρονικά ολοκληρώνεται ο ρόλος ενός Αρχηγού με βάση τη μεθοδολογία ή/και τους Κανονισμούς μας, ποια θα πρέπει να είναι η μετέπειτα στάση του απέναντι

32

σπύρος κουτάγιας

στο λυκόπουλό ή στον πρόσκοπό του, που ενηλικιώνεται και δραστηριοποιείται στον ίδιο με αυτόν κοινωνικό ιστό ή ενδεχόμενα προχωράει την προσκοπική του διαδρομή αναλαμβάνοντας θέσεις ευθύνης ακόμα και μεγαλύτερες από τον Αρχηγό του; Παύει να υπάρχει η σχέση αυτή με την ενηλικίωση ή έχει μια διαχρονική αξία η προσέγγιση αυτής της σχέσης; «Στους προσκόπους» σαφέστατα διαπαιδαγωγούμε ανηλίκους και ο Σκοπός μας δεν αφορά οποιαδήποτε καθοδήγηση ή άλλη παρεμφερή παρέμβαση στο χαρακτήρα των ενήλικων, πλέον, διατελεσάντων προσκόπων. Αναλύοντας τις σχέσεις μου με πρώην Αρχηγούς μου θα μπορούσα να τις διακρίνω σε επιδερμικές και ουσιαστικές. Θεωρώ ότι όλες οι σχέσεις για να υπάρξουν στο χρόνο χρειάζονται ενέργεια και από τις δύο πλευρές, που όμως εξαρτάται από τις συνθήκες ζωής και το επίπεδο συναντίληψης. Για τους λόγους αυτούς, κάποιες από αυτές τις φαινομενικά επιδερμικές σχέσεις υποκρύπτουν αληθινή αγάπη. Νομίζω, όμως, ότι το ερώτημά μου θα πρέπει να το απαντήσουν οι φαινομενικά ουσιαστικές σχέσεις! Προσωπικά θα ήθελα τον Αρχηγό μου για πάντοτε φίλο και συμβουλάτορα που θα μου δίνει την ανιδιοτελή άποψή του για τη ζωή μου και θα είναι δίπλα μου στις επιδιώξεις μου προς όφελος της Κίνησης. Τέτοιοι Αρχηγοί σας διαβεβαιώνω ότι υπάρχουν. Ζούνε δίπλα μας και μας δείχνουν το δρόμο με το προσωπικό τους παράδειγμα. Καμιά φορά έχουν παγιωμένες απόψεις αλλά τα μάτια τους είναι καθάρια… Προσωπικά σε αυτούς τους Αρχηγούς οφείλω προσκοπική αγάπη και παντοτινό σεβασμό… ακόμα και όταν προβαίνουν σε διαφορετικές εκτιμήσεις από μένα. Είναι τότε που

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

33

δεν μπορείς να διαχειριστείς ούτε τον γραπτό ούτε τον προφορικό λόγο… Εκεί, βέβαια, που εκπλήσσεσαι είναι όταν οι φαινομενικά ουσιαστικές σχέσεις αντιλαμβάνεσαι να σε «αδειάζουν». Όταν στα μάτια σου τον έχεις ψηλά και μεταμορφώνεται σε έκπτωτο άγγελο, όταν έχει δεθεί με την εφηβική σου ψυχή αλλά παράλληλα στο άρμα του δικού του συμφέροντος ή στη δίνη μιας εξάρτησης, όταν αντί να είσαι η επιλογή του -αφού είσαι παιδί του- δεν σε αναγνωρίζει λες και είσαι νόθος και τέλος όταν φτάνει ο κόμπος στο χτένι, φτάνει στο σημείο να σε αμφισβητεί και εσύ να ανακαλύπτεις ότι τελικά δεν ήταν ποτέ ο φίλος που είχες σχηματίσει στο μυαλό σου. Αλήθεια τι απογοήτευση είναι να αρνείται να είναι πλέον Αρχηγός σου! Πότε σταμάτησε αυτή η σχέση Αρχηγού-προσκόπου; Μήπως ήταν πάντοτε μονομερής; Θα ρωτήσω τους άλλους Αρχηγούς μου να μου πουν… Σημαντικές για μένα σκέψεις γιατί σήμερα, που πλέον είμαι και ‘γω Αρχηγός και έχω δίπλα μου τα δικά μου λυκόπουλα και προσκόπους και άλλους συνομήλικούς τους, οφείλω να χαράξω το δικό μου μοναχικό δρόμο, που όμως πρέπει να είναι αληθινός, συγκαταβατικός, προστατευτικός και διδακτικός. Ένας δρόμος μακριά από τις αγκυλώσεις και τα βαρίδια του παρελθόντος, ένας δρόμος ελεύθερος και μακριά από Αρχηγούς που έχασαν το νόημα, ένας δρόμος που εμπνέεται από το Νόμο μας και αποπνέει πολλή και γνήσια αγάπη για το παιδί…. Το παράδειγμα της ερπητόμορφης φαινομενικά ουσιαστικής σχέσης με κάποιον Αρχηγό μου φαντάζει εντελώς αδιανόητο και απευκταίο στις ολοένα αναπτυσσόμενες σχέσεις μου με τα δικά μου παιδιά. Σε κάθε περίπτωση

34

σπύρος κουτάγιας

είναι υποδεέστερης αξίας έστω και από μια απλή αλλά αγνή επιδερμική σχέση, που την προτιμώ όταν δεν έχω ή μπορώ να προσφέρω κάτι περισσότερο. Καλό Δεκαπενταύγουστο!

Υ.Γ. Τον Ακέλα μου τον ξανασυνάντησα πέρσι τα Φώτα, 42 χρόνια μετά... Είχε ασπρίσει πια, ήταν αντικειμενικά ένας γερόλυκος αλλά τα μάτια του απαράλλακτα … αγκαλιαστήκαμε! Κατάλαβε ότι ήμουν και ΄γω για άλλους ότι και αυτός για ‘μένα! Ζήτησε μόνο να του στέλνω τα προσκοπικά μας νέα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ξέρω ότι όταν βγει στην σύνταξη θα ’ρθει πίσω, κοντά στα λυκόπουλα του…

προσκοπίτις (scoutitis) ΙΧ/MMXIV

Γ

ενικά: Η παραγωγική κατάληξη -ίτις/-ίτιδα στο πλαίσιο της ιατρικής ορολογίας εκφράζει φλεγμονή κάποιας ανατομικής δομής. Οι δομές αυτές εκφράζονται ορολογικά με το μέρος του αντίστοιχου ιατρικού όρου που προηγείται της κατάληξης -ίτιδα (παραγωγικό θέμα) (π.χ. λάρυγγ-ας -> λαρυγγ-ίτιδα, επιπεφυκ-ώς -> επιπεφυκ-ίτιδα, κτλ.) με διάκριση των επιθετικών προσδιορισμών με τους οποίους απαντώνται (π.χ. οξεία σκωληκοειδίτιδα, μέση πυώδης ωτίτιδα, χρόνια παγκρεατίτιδα). Η Προσκοπίτις (-τιδα) δεν αποτελεί φλεγμονώδη νόσο αλλά ως όρος χρησιμοποιείται μεταφορικά για την απόδοση μιας ψυχικής νόσου, που περιγράφεται από μία σειρά νοσηρές καταστάσεις ενός ατόμου που θεωρεί τον εαυτό του πρόσκοπο. Ως νόσος υπάγεται, μαζί με άλλες παρεμφερείς που ο καθένας μπορεί να φανταστεί, στην ευρύτερη κατηγορία των συνηθέστατων συνδρόμων της Αλλοτρίωσης (Καρεκλίτις, Επιτροπητίτις κ.ά), όπου το μέρος, φερόμενο εγωιστικά, επιθυμεί να καταλάβει τη θέση του όλου, ή αλλιώς, η κορυφή αποκόπτεται από τη βάση και ίπταται αγέρωχα στο κενό (της). Ορισμός: Σε πρόσφατη πρωτότυπη μελέτη Έλληνα για-

36

σπύρος κουτάγιας

τρού, δημοσιευμένη σε γνωστό διεθνές ιατρικό περιοδικό με τίτλο: “Scoutitis: a new era of social diseases”, ως Προσκοπίτις περιγράφεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία η προσκοπική ιδιότητα επηρεάζει εαυτόν και αλλήλους σε βαθμό που να λειτουργεί αρνητικά τόσο για την Κίνηση όσο και για τον κοινωνικό περίγυρο. Ο συγγραφέας παρατηρεί πως το άτομο με αφετηρία τις θεμελιώδεις αρχές του Προσκοπισμού και το διανθρώπινο πλαίσιο αξιών του μπορεί να αναπτύξει μια αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητάς του. Το γεγονός αυτό συμβαίνει κύρια λόγω της ιεραρχικής διοικητικής δομής που εφεσιβάλει εσωτερικές τάσεις μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων εθελοντών. Το άτομο δύναται να αναπτύξει παγιωμένες απόψεις περί του προσκοπικά ορθού, να ανακαλύψει νέες προσωπικές πρακτικές που νομίζει ότι συνάδουν με την προσκοπική μέθοδο και που ενδεχόμενα στα πλαίσια μιας δικής του θεώρησης να θέλει να εφαρμόσει ή/και να επιβάλει τα νέα του «δημιουργήματα». Παθογένεια: Η παθολογική αγάπη του ατόμου για τον Προσκοπισμό μπορεί να απελευθερώσει τόσους πολλούς «χαρούμενους» νευροδιαβιβαστές στο αίμα του που μπορούν μόνο να παρομοιαστούν με τα συναισθήματα που νιώθει κανείς όταν ερωτεύεται. Μόνο που αυτή η επίδραση μπορεί να επιφέρει γνωστά επακόλουθα που συμβαίνουν στον εγκέφαλό ενός ατόμου όταν έχει ‘‘κολλήσει’’ (εκλαϊκευμένος αδόκιμος όρος) με αυτόν τον ξεχωριστό για αυτόν Προσκοπισμό. Είναι τότε που το άτομο γίνεται έρμαιο μιας κτητικής διάθεσης που εκδηλώνεται με αμφισβητούμενες θέσεις επί του τι είναι ο Προσκοπισμός (π.χ. δεν αντιλαμβάνεται την εξελικτική του πορεία της Κίνησης στο χρόνο και μένει εκεί που ένιωσε το πρώτο σκίρτημα), υπερεκτιμά τις διοικητικές του ικανότητες και εμμένει στη διατήρηση μιας ηλικιακά αταίριαστης θέσης

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

37

και χωρίς αυτή θεωρεί τον εαυτό του ως ηγέτη μια χαμένη υπόθεση (π.χ. επικαλείται λόγους εκπαιδευτικής ή διοικητικής συνέχειας), ανάγει τον εαυτό του σε αυθεντία πάνω σε μια σειρά προσκοπικά θέματα που υπερίπτανται κάθε κανονιστικού πλαισίου (π.χ. επέχει θέση γκουρού με ιδιότυπες συμπεριφορές παρατηρητή-ελεγκτή που παρεμβαίνει ως από μηχανής Θεός ή μετά από καρτέρι με κυνηγητική καραμπίνα) και τέλος συχνά-πυκνά εμφανίζει μια διάσταση μεσολαβητή ή επιτετραμμένου (π.χ. λόγω προσβάσεων σε πρόσωπα με διοικητικές αρμοδιότητες) και ενίοτε φέρεται να ομολογεί ότι: «έχει το δάκτυλό του άκουσον-άκουσον - παντού!». Διάγνωση: Αντικοινωνική (και αντιπροσκοπική) διαταραχή προσωπικότητας δηλαδή μία ανεύθυνη και χωρίς ενοχές συμπεριφορά, μη συμμόρφωση και παραβίαση προς τις Αρχές και τους Κανονισμούς που συνεπάγεται αποπροσανατολισμό και χειραγώγηση των άλλων για προσωπικό όφελος, «χειριστική συμπεριφορά», εξαπάτηση των άλλων και αδιαφορία για σταθερές σχέσεις, χαοτικές παρουσιάσεις, σύνθετο και επιτηδευμένο λόγο, κ.ά. Επίσης, πολλές φορές παρατηρούνται επιπλέον τρόποι κακής συμπεριφοράς όπως επιθετικότητα προς ζώα ή ανθρώπους, ψέμα, υποκριτική συμπεριφορά και σπανιότερα εκμετάλλευση αγαθών και υπηρεσιών. Κλινική εικόνα: Συνηθέστερα προσβάλει άνδρες σε αναλογία 3:1 σε σχέση με γυναίκες. Απαντάται σε τρεις (3) φαινότυπους: α) Μιλιτέρ τύπος (military type): Πάντα φρεσκοσιδερωμένος, ξυρισμένος, ατσαλάκωτος, με τυπικά προβλεπόμενη στολή πλήρη διακριτικών, γυαλισμένα υποδήματα κ.τ.λ. Το άτομο είναι αυστηρών αρχών, δίνει παραγγέλματα, έχει μανία με τυπικές διαδικασίες και συνηθέστερα είναι συλλέκτης συναφών ειδών, μεριμνά για

38

σπύρος κουτάγιας

την ευλαβική τήρηση προγραμματισμών και κανονισμών, πρεσάρει ασύστολα και αποδίδει μετά βδελυγμίας πειθαρχικά παραπτώματα, στη σκηνή είναι μόνος. β) Εγκεφαλικός τύπος (brain type): γλυκομίλητος παντογνώστης, γκουρού της μεθοδολογίας όλων των Κλάδων, προσκοπο-φιλόσοφος, αναλυτής, επιζητά ακροατήριο, κάτοχος αν είναι δυνατόν όλων των διακριτικών (ή και περισσοτέρων), διεθνούς ακτινοβολίας συζητητής με σκοπό να πείσει και όχι να πειστεί, με τον καιρό γίνεται διαστροφικός και περιχαρακώνεται σε ίδιες αντιλήψεις περί του προσκοπικά ορθού (scoutically correct). γ) Επαγγελματικός τύπος (professional type): Συνδυασμός του α και του β δηλαδή «κολλημένος» που αφιερώνει τη ζωή του και ένα εξαιρετικά μεγάλο χρόνο ενασχόλησης καθημερινά, τυπολάτρης αλλά και ιδεολόγος, παραπέμπει σε cartoon με απεριόριστο πρόγραμμα κινητής τηλεφωνίας, δε χάνει εκδρομή, εκδήλωση, συγκέντρωση, πυρά, κτλ., όσο περνάν τα χρόνια δεν έχει προσωπική ζωή, λέει, όμως, το «σ’ αγαπώ» τόσο με σήματα Mors όσο και με μπατερόλια, πάσχει από ιδρυματισμό (π.χ. φοράει προσκοπικό ρουχισμό στη δουλειά, τρώει προσκοπο-τροφή στα lunch-breaks, έχει σεντόνια, κουρτίνα μπάνιου, πυτζάμες, οδοντόβουρτσα και κούπα καφέ με fluer-de-lis), αν δεν έχει εντολή διοίκησης πέραν του διμήνου παρουσιάζει αυτοκτονικές τάσεις, είναι πάντα εκεί με κρύο και με ζέστη και είναι αποφασισμένος να αποχωρήσει από την Κίνηση σε οριζόντια στάση με επιθυμία το «σχετικόν κυτίον» να είναι από σημύδα κομμένη από τις όχθες του Βεγκούγκα! Και οι 3 τύποι πάσχουν από κάποια μορφή κατάθλιψης που ποικίλει κατά περίπτωση. Η διαφοροδιάγνωση τίθεται από ειδικό γιατρό κύρια ψυχίατρο - ειδικό προσκοπολόγο. Πρόληψη: [Πριν την εκδήλωση] Ψυχομετρικά tests, συνέντευξη με ειδικό. [Μετά την πρώτη έκφανση της νόσου]

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

39

Ειδική διατροφή, άθληση, πνευματική άσκηση (π.χ. διαλογισμός). Θεραπεία: Ψυχοθεραπεία (π.χ. γνωσιακή, life coaching), φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά π.χ. Scoutdose, Scoutxat, αγχολυτικά π.χ. Scoutanax, Scoutdon, σταθεροποιητές διάθεσης π.χ. Scoutlithin). Πρόγνωση: Αμφίβολη έως κακή (ειδικά σε υποθεραπεία). Μόνον 3,2% του πληθυσμού ανακάμπτουν πλήρως σε βάθος 5-ετίας (Στοιχεία: WOSM, Medical Report 2015). Περαστικά μας!

ΛΑΘΟΣ

Υ.Γ. Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα, γεγονότα ή καταστάσεις είναι εντελώς τυχαία και συμπτωματική.

μήπως το δέντρο είναι βελανιδιά;* Χ/MMXIV

Υ

πάρχουν άνθρωποι στη ζωή μας που μας κάνουν ευτυχισμένους χάρη στην απλή σύμπτωση να συναντηθούν τα μονοπάτια μας. Κάποιους τους έχουμε σε όλη τη διαδρομή στο πλάι μας, βλέποντας πολλά φεγγάρια να περνάνε, ενώ κάποιους τους βλέπουμε ελάχιστα μεταξύ δύο βημάτων. Όλους τους ονομάζουμε φίλους και υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη αυτών. Ίσως το φύλλο κάθε δέντρου να χαρακτηρίζει τους φίλους μας. Το πρώτο που ξεπροβάλλει είναι ο πατέρας και η μητέρα μας, που μας δείχνουν τι είναι η ζωή. Στη συνέχεια έρχονται οι αδελφικοί φίλοι με τους οποίους μοιραζόμαστε το χώρο μας, για να ανθίσουν και αυτοί όπως κι εμείς. Καταλήγουμε να αναγνωρίσουμε σε ολόκληρη την οικογένεια φύλλων αυτούς που σεβόμαστε και επιθυμούμε το καλό τους. Επιπλέον, η μοίρα μάς φέρνει και άλλους φίλους, αυτούς που δεν γνωρίζαμε ότι επρόκειτο να διασχίσουν το δρόμο μας. Πολλούς από αυτούς τους ορίζουμε ως αδερφές ψυχές, φίλους καρδιακούς γιατί είναι ειλικρινείς

* [Πηγή: Το δέντρο των φίλων (= El árbol de los amigos), Jorge Luis Borges (μτφρ. Anny Alipranti)]

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

41

και αληθινοί. Ξέρουν πότε δεν είμαστε καλά, ξέρουν τι μας κάνει ευτυχισμένους. Ορισμένες φορές, κάποια από αυτές τις αδερφές ψυχές αναφλέγεται μέσα στην καρδιά μας και τότε γίνεται ερωτικά εμπνευσμένη. Αυτός ή αυτή δίνει λάμψη στα μάτια μας, μουσική στα χείλη μας, φτερά στα πόδια μας, πεταλούδες στο στομάχι μας… Υπάρχουν, επίσης, οι περιστασιακοί φίλοι, αυτοί που γνωρίζουμε σε κάποιες διακοπές, ή για λίγες μέρες ή ώρες. Αυτοί συνήθως στολίζουν το πρόσωπό μας με πολλά χαμόγελα για όσο καιρό είμαστε κοντά τους. Μιλώντας για κοντά, δε θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τους μακρινούς μας φίλους, εκείνους που είναι στην άκρη των κλαδιών και όταν ο άνεμος φυσάει εμφανίζονται πάντα μεταξύ του ενός φύλλου και του άλλου. Όταν περνάει ο καιρός, το καλοκαίρι φεύγει και πλησιάζει το φθινόπωρο, χάνουμε κάποια από τα φύλλα μας - μερικά από αυτά γεννιούνται σε άλλο καλοκαίρι, και μερικά παραμένουν για πολλές εποχές. Αυτό όμως που μας κάνει πιο ευτυχισμένους είναι η συνειδητοποίηση ότι τα φύλλα που έπεσαν συνεχίζουν να είναι κοντά μας, να τρέφουν τις ρίζες μας με χαρά. Είναι αναμνήσεις εκπληκτικών στιγμών που διασχίσανε το μονοπάτι μας. Σας εύχομαι, φύλλα του δέντρου μου, ειρήνη, αγάπη, υγεία, τύχη και ευημερία. Σήμερα και πάντα … γιατί απλά κάθε πρόσωπο που έρχεται στη ζωή μας είναι μοναδικό. Πάντα αφήνει κάτι από τον εαυτό του και παίρνει ένα κομμάτι από εμάς. Θα υπάρξουν και εκείνοι που μας πήραν πολλά, αλλά δε θα υπάρξουν αυτοί που δεν μας άφησαν τίποτα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη της ζωής μας και η πιο προφανής απόδειξη ότι δύο ψυχές δε συναντιούνται τυχαία. Καλή προσκοπική χρονιά φίλοι μου και αν κάπου στις

42

σπύρος κουτάγιας

εκδρομές σας συναντήσετε καμιά βελανιδιά,* τότε να ξέρετε ότι αυτό είναι το δικό μας δέντρο που αναπαριστά την ανάπτυξη της Προσκοπικής Κίνησης και αποτελεί σήμα κατατεθέν στη στήλη με την προτομή του Ιδρυτή μας Baden Powell εκεί που ξεκίνησαν όλα στo νησί του Brownsea (Poole, Dorset, UK). Αν καθίσετε να ξεκουραστείτε στη σκιά της παρατηρείστε τα βελανίδια της καθώς από ένα τέτοιο ξεπήδησε και αυτή… Και αν ακόμα σας πιάσει καταιγίδα μην ανησυχήσετε γιατί «oι καταιγίδες κάνουν τη βελανιδιά να βγάζει βαθύτερες ρίζες».**

* Η βελανιδιά ή βαλανιδιά (επιστ. Δρυς, Quercus) είναι το κατ΄

εξοχήν δένδρο των δρυμών, γένος φυτών της οικογένειας των Φηγοειδών (Fagaceae) με 531 καταγεγραμμένα αυτοφυή είδη στο βόρειο ημισφαίριο της Γης. Πρόκειται για δέντρα ψηλά και αιωνόβια, που βρίσκονται είτε σε πεδινές είτε σε ορεινές περιοχές. Ο καρπός της βελανιδιάς είναι το βελανίδι, χρήσιμο για ζωοτροφές, στη βυρσοδεψία ενώ έχει συμπεριληφθεί και στη διατροφή μας. Το ξύλο όλων των ειδών είναι βαρύ, σκληρό και δεν σαπίζει εύκολα. Χρησιμοποιείται στην οικοδομική, στην ναυπηγική, στην επιπλοποιία, στην κατασκευή σανίδων, δοκαριών ενώ επίσης από αυτό παρασκευάζονται πολύ καλής ποιότητας ξυλάνθρακες. ** Τζωρτζ Χέρμπερτ (1593-1633) Ουαλός ποιητής.

embola και πάλι ΧΙ/MMXIV

Ό

ταν στις 31.10. 2011 κάπου στη Μανίλα ήρθε στο φως το βρέφος υπ’ αριθμόν 7 δισεκατομμύρια στον πλανήτη μας, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών όρισε επίσημα τη μέρα αυτή ως “7 Billion Day”. Τότε όμως, το ίδιο το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNPF) προέταξε τη «βιωσιμότητα» και την «αειφόρο ανάπτυξη» ή με απλά λόγια εστίασε στο ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στον πλανήτη και ότι πρέπει να ληφθούν πιο άμεσα μέτρα για τη μείωση της γονιμότητας. Έτσι, λοιπόν, η εμφάνιση μιας σειράς ασθενειών, φαρμάκων, εμβολίων, τροφών κά. έχουν κατά καιρούς κατηγορηθεί για την προσπάθεια της εσκεμμένης ενσωμάτωσης θανατηφόρου γενετικού υλικού στο γονιδίωμα των κυττάρων του ανθρώπου με σκοπό τον έλεγχο του πληθυσμού του στη Γη! Παρακολουθώντας την παρέλαση, θεώρησα ότι η λέξη-κλειδί για πολλά δεινά είναι η διαρκής, άλλοτε βίαιη και άλλοτε πονηρή, προσπάθεια επιβολής ελέγχου αριθμών, παραγωγών, πόρων, ηγεσιών, μαζών, τάσεων τόσο «παγκοσμιοποιημένα» (sic) όσο και σε τοπικό επίπεδο. Τέτοιες αποφάσεις για την επιβολή ελέγχου λαμβάνο-

44

σπύρος κουτάγιας

νται συνήθως μεταξύ μικρών ομάδων ή σχημάτων, που εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς, καλύπτονται από πέπλο μυστηρίου και συχνά ελέγχονται με τη σειρά τους από κάτι δοτούς ερπητόμορφους. Κυμάτιζε το Σήμα της Περιφέρειάς μας, όταν σκεφτόμουν τις περιπτώσεις εκείνες που καταργείται κάθε έννοια σεβασμού της βούλησης συντεταγμένων ομάδων ανθρώπων (προσοχή μην τις μπερδέψετε με ομάδες φαντασμάτων του παρελθόντος), που οι δημοκρατικές διαδικασίες είναι κατ’ ευφημισμόν και οι «νόμοι» εφαρμόζονται κατά το δοκούν και ειδικά όταν η όποια Αρχή κινείται χωροκατακτητικά. Με την προσπάθεια επιβολής ελέγχου σε μια εκλεγμένη ηγεσία αυτό που συμβαίνει είναι να επηρεάζονται αρνητικά οι ελεύθερες σκέψεις και οι δημιουργικές πράξεις, να αλλοιώνονται αγνές συνειδήσεις και μετρήσιμα αποτελέσματα και να υποβιβάζεται ότι καλό έχεις επιτύχει. Η Αρχή για να ελέγξει πρέπει να εξυπηρετήσει δύο σημαντικές αναγκαιότητες: α) να έχει τον δικό της γκαουλάιτερ [Gau= (γερμ.) η περιφέρεια, Leiter (γερμ.) ο ηγέτης], δηλαδή ένα διορισμένο τοποτηρητή συνηθέστερα απόφοιτο ενός ανήλιου ιδρύματος και β) ένα κύκλο έτοιμων για όλα στερημένων μισαλλόδοξων. Και με αυτά και αυτά αρχίζει ο Embola και πάλι…! Μάλιστα, όπως τότε στον πόλεμο του ΄40, όπου τα αντίποινα εφαρμόζονταν για την καταστολή της δυναμικής του απελευθερωτικού αγώνα αποσκοπούσαν στην δημιουργία αισθήματος τρόμου σε όλο τον πληθυσμό. Η λογική των αντιποίνων υπάκουε σε τρεις αρχές: την αρχή της ασύμμετρης απάντησης, την αρχή της συλλογικής ευθύνης, και την άρση της διάκρισης εμπολέμων και αμάχων. Κύριο όργανο επιβολής ήταν η τρομοκρατία με την αρωγή

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

45

της θεωρίας παιγνίων (βλ. n-person-games) καθώς οι τότε κατοχικές δυνάμεις εκτιμούσαν ότι το στήσιμο λαϊκών δικαστηρίων, οι ανώνυμες απειλές και η λοιδορία θεσμών και αξιών θα έφερναν όλους σε αδιέξοδο. Χαίρομαι γιατί, τότε, η ιστορία τους διέψευσε αλλά δε χαίρομαι καθόλου γιατί με αυτή την προσπάθεια επιβολής ελέγχου έχασαν τη ζωή τους 500.000 τιμημένοι συμπατριώτες μας, υπήρξαν ανείπωτες υλικές καταστροφές χωρίς ποτέ να αποδοθούν οι επανορθώσεις και γιατί έγινε η αφορμή εθνικών διαχωρισμών που μας συνοδεύουν ως τις μέρες μας. Ένα τελευταίο πράγμα που χαίρομαι ως πρόσκοπος είναι γιατί παρακολουθώντας την παρέλαση βρήκα τουλάχιστον 374 πραγματικούς λόγους που με έκαναν, για άλλη μια φορά, να πιστέψω πως τουλάχιστον η τοπική Κίνησή μας είναι αδύνατον υποταγεί σε ανάλογες επιβουλές ή να ενσωματώσει στο γενετικό της υλικό θανατηφόρους «ιούς» και να αναλογιστώ το ιστορικό χρέος μπροστά σε ένα επαπειλούμενο αιμορραγικό πυρετό. Τον τελευταίο αιώνα που υπάρχουμε υπήρξε πάντα λύτρωση και απόδοση της αλήθειας. Οι αέναες δυνάμεις του Κερκυραίου Πρόσκοπου είναι πάντα κοντά μας. Θα εμφανιστούν όταν θα έρθει η ώρα …

* ο ιός Έµπολα The Embola virus

κύρος ΧΙΙ/MMXIV

Έ

νας από τους ήρωες των παιδικών χρόνων της γενιάς μου ήταν ο Κύρος ο Γρανάζης!

Τότε, που όλα ήταν λιγότερο επιστημονικά και περισσότερο αληθινά. Τότε, που και τα πιο μεγάλα όνειρα έμοιαζαν πιο πιστευτά. Τότε, που η κάθε σελίδα ενός «Μίκυ Μάους» ήταν ένα μαγικό εισιτήριο για τον κόσμο της φαντασίας. Τότε, που οι εφευρέσεις του Κύρου του Γρανάζη διόρθωναν όλα τα στραβά και αναιρούσαν όλους τους περιορισμούς της συμβατικής μας ζωής. Ο Κύρος Γρανάζης ήταν ένας ιδιοφυής και καλόκαρδος ήρωας αλλά ταυτόχρονα ένας αφηρημένος εφευρέτης που ζούσε στη Λιμνούπολη. Προτιμούσε μια μοναχική ζωή στο εργαστήριό του με συντροφιά τον πιστό βοηθό του τον Γλόμπο, ένα δικό του κατασκεύασμα! Ήταν πάντοτε ευγενής, πρόθυμος και εργατικός. Τα στοιχεία αυτά τον έκαναν να ξεχωρίζει από τον μεγάλο αντίπαλό του, τον Έμιλ τον Κόρακα, ο οποίος χρησιμοποιούσε τις πανούργες εφευρέσεις του για δόλιους σκοπούς. Μέσα στο στενόχωρο εργαστήρι του σοφίζονταν και μαστόρευε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς, από συσκευές που αντιστέκονται στην βαρύτητα και μηχανές που ταξιδεύουν στο χρόνο, μέχρι χαπάκια που σε έκαναν αό-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

47

ρατο! Ο Κύρος, αν και είχε την πρόθεση να βελτιώσει με τις εφευρέσεις του τον κόσμο, κάποιες φορές έφερνε την καταστροφή… Προσπαθούσε να υλοποιήσει καινοτόμες ιδέες και μελετώντας θεωρίες, χρησιμοποιούσε διάφορα τεχνάσματα και πατέντες, προκειμένου να φτιάξει το πολυπόθητο δημιούργημά του. Ωστόσο, άλλοτε το κατάφερνε και άλλοτε όχι. Σε κάθε περίπτωση διακρίνονταν για την πλούσια φαντασία και δημιουργικότητά του. Μάλιστα, τις εφευρέσεις του τις έβρισκε κανείς πάντα σε τιμή ευκαιρίας και αυτός είναι ο λόγος που, πολλές φορές, ο θείος Σκρουτζ τις χρησιμοποιούσε για να προστατεύσει την περιουσία του. Με τον ίδιο τρόπο που η πνευματική άνεση του Κύρου παρέκαμπτε συνεχώς τον κοινωνικό πατερναλισμό της Λιμνούπολης, έτσι αντίστοιχα και εμείς οφείλουμε, στα μέτρα πάντοτε της κάθε εποχής, να αρνούμαστε τη λογική της ελάσσονος προσδοκίας. Μέσα από αυτές τις ιστορίες των αξεπέραστων κόμικς που μεγαλώσαμε, όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι με τα χρόνια ο Κύρος ο Γρανάζης λόγω της αναγνωρισμένης προσωπικής του αξίας, της θέσης ή της ειδικότητάς του ως εικονογραφημένος ήρωας απέκτησε ένα κύρος στις καρδιές όλων! Όπως θα σημείωνε και ο Μπαμπινιώτης, με αυτό το κύρος ο Κύρος επηρεάζει προοπτικά την σκέψη του αναγνώστη και μας πείθει να τον σεβαστούμε και να τον εμπιστευτούμε για του λόγου του το αληθές. Όσο διαβάζουμε κόμικς δεν μπορούμε να τον αγνοήσουμε παρά μό-νο αν σκίσουμε και πετάξουμε τα αγαπημένα μας κόμικς… Καλά Χριστούγεννα να ’χουμε…

welcome to the club! Ι/MMXV

Π

ριν ένα-δύο χρόνια στην Κοινότητα, μετά «Έθνους», σήμερα «Στέλεχος»…

Κάποτε πρόσκοπος, μετά φοιτήτρια, σήμερα μια απόφοιτος που ξεκινά στην Αγέλη… Άσχετοι, ήρθαν για την παρέα, τους άρεσε, έβγαλαν και μια Αρχική και να ‘τοι και αυτοί… Όλοι τους νέοι, με το χαμόγελο στα χείλη και τον ενθουσιασμό μέσα τους. Έτοιμοι να προσφέρουν… Μαθαίνουν γρήγορα, παρατηρούν, περιεργάζονται, επικοινωνούν με τα παιδιά. Είναι πραγματικά κοντά τους… Ώρες-ώρες καταβάλουν συγκινητικές προσπάθειες γιατί οι περισσότεροι έχουν ψαλιδισμένα φτερά, δίχως εργασία, δίχως κάνα πρωτογενές πλεόνασμα άντε για τον καφέ ή την must απογραφή τους… Και όμως, είναι εκεί! Εκπαιδεύονται και εκπαιδεύουν, ψυχαγωγούνται και ψυχαγωγούν, παίρνουν και δίνουν… Βιώνουν το γεγονός ότι η νεότητα δεν είναι απλά μια περίοδος της ζωής αλλά μια κατάσταση ψυχής και η εικόνα της θέλησης… Πάνω από όλα ενστερνίζονται ότι «το παιδί οφείλει να

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

49

ανατρέφεται με πνεύμα κατανόησης, ανοχής, φιλίας μεταξύ των λαών, ειρήνης και παγκόσμιας αδελφοσύνης και έχουν την πλήρη συναίσθηση ότι η δραστηριότητα και οι ικανότητές του πρέπει να αφιερώνονται στην εξυπηρέτηση των συνανθρώπων τους...»* Αν δεν το καταλάβατε αυτή είναι η φουρνιά των νέων Ενήλικων Στελεχών μας! Γνωρίζω από κουβέντες, ότι δε λειτουργούν επιδερμικά αλλά αντιλαμβάνονται τα πάντα. Η παιδεία ή και η εμπειρία τους στη ζωή είναι πολλές φορές αξιοθαύμαστη παρά το νεαρό της ηλικίας τους… Εκεί που ασχολούνται με το έργο τους, παρατηρούν και αφουγκράζονται τους υπόλοιπους Ενήλικες… ορατούς και αοράτους! Τι λένε, τι κάνουν, τι γράφουν πως και γιατί το θέτουν ή τελικά το πράττουν… Κρίνουν δηλαδή! Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, καμιά φορά, μπερδεύουν τα πράγματα γιατί πιστεύουν ότι έχουν να κάνουν ακόμα με τίποτα παιδιά… Δεν κατανοούν (οι μεγαλύτεροι) ότι, αργά ή γρήγορα, καθετί γίνεται αντιληπτό από όλο τον «πάγκο»… Ειδικά δε, όταν κάποια γεγονότα είναι against all odds, οι rookies μας (βλ. ΝΒΑ) «τα παίρνουν στο κρανίο!» … Δεν το δείχνουν αλλά συνήθως εγκαταλείπουν ευγενικά και αθόρυβα απαντώντας έτσι στο αίολο ερώτημα «μα που πήγαν 200+ άτομα που πέρασαν Αρχικές τα τελευ-

* Αυθεντικό απόσπασμα από τη 10η Αρχή της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Παιδιού (Unicef, 1959), στην οποία είναι προφανείς οι χριστιανικές και μετέπειτα προσκοπικές επιρροές …

50

σπύρος κουτάγιας

ταία 10 χρόνια και έχουμε μείνει πάλι οι ίδιοι και οι ίδιοι;». Είναι άκρως ελκυστικό να μιλάμε όλοι μας για κατανόηση, ανοχή, φιλία, ειρήνη και παγκόσμια αδελφοσύνη αλλά αντίστοιχα, άκρως ουτοπικό όταν δεν μπορούμε να το πραγματώσουμε ανάμεσά μας ως μικρά ή μεγαλύτερα υποσύνολα… Απεναντίας και ειδικά όταν κλείνουν περισσότερα Συστήματα από όσα ανοίγουν, κανείς μας δεν έχει το δικαίωμα να πικραίνει το πιο γλυκό, ελπιδοφόρο και ουσιώδες κομμάτι μας, τα νέα μας Στελέχη.. Ο συλλογισμός είναι εξαιρετικά απλός: «Αν δεν αφήσουμε αυτά τα Στελέχη να μας προσπεράσουν τότε θα σταματήσουμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Κίνηση». Τελικά, αυτό δεν είναι θέμα ιδεολογίας. Η συνταγή ήταν σωστή και μετεξελίχθηκε ικανοποιητικά με βάση τις εποχές… Είναι ξεκάθαρα θέμα προσώπων… Φέτος, ας κάνουμε μια νέα αρχή με ότι αυτή συνεπάγεται, λέγοντας τους ολόκαρδα: “Welcome to the club!”* Καλή χρονιά σας με αγάπη και σύνεση…

* Έτσι μου ’πε κάποτε ένας καλός φίλος για να μου στρογγυλέψει τα αυτονόητα…

ανθρώπινη αξιοπρέπεια ΙΙ/MMXV

Τ

ο περιεχόμενο αξιών της προσκοπικής Κίνησης είναι αδιαμφισβήτητο και ανθεκτικό στο χρόνο. Οι Πρόσκοποι όμως είναι άνθρωποι καθένας με δικό του περιεχόμενο και προσλαμβάνουσες. Για παράδειγμα, ο πρώτος λέει ότι είναι προσκοπικά «σπουδαγμένος» αλλά τελικά αποδεικνύεται καινοφανής ως και αγροίκος ενώ ο δεύτερος έχει αντίληψη και, κατά γενική ομολογία, είναι αποδοτικός ενίοτε δε και με «χαρισματικές» επιλογές. Ο πρώτος δε χάνει ευκαιρία να γίνεται τόσο δηκτικός μέχρι που δαγκώνει και το χέρι που του απλώνει ο δεύτερος. Και τέλος, ο πρώτος, αναιδής από τη φύση του, ψάχνοντας ακόμα τον εαυτό του δηλώνει αναπάντεχα μια ζωή άφιλος ενώ ο δεύτερος προσπαθεί να έχει ευγενική ψυχή και να είναι δοτικός μέχρι εκεί που δεν παίρνει. Φασματοσπεκτροφωτόμετρο χρειάζεται…. Το μόνο ποιοτικό και συνάμα αντικειμενικό προαπαιτούμενο για να είσαι Ενήλικο Στέλεχος είναι ένα απόσπασμα ποινικού μητρώου, δηλαδή χρειάζεται κατά βάση να μην έχεις καταδικαστεί για κάποια αξιόποινη πράξη. Τα υπόλοιπα είναι υποκειμενικές εκτιμήσεις και ελλείψει ψυχομετρικών (matrix) tests τα αναλαμβάνει κάθε φορά

52

σπύρος κουτάγιας

η επίκληση της τήρησης της Υπόσχεσης και του Νόμου μας. Έτσι σχηματίζεται η άποψη ότι αν υποσχεθούμε να τηρούμε το «Νόμο του Προσκόπου», άντε και λίγο παρακινούμενοι από το προσωπικό παράδειγμα κάποιων που πράγματι το πετυχαίνουν, τότε όλα θα πάνε καλά. Ξεχνάμε όμως ότι σε μικρο-προ-σκοπικό επίπεδο, ακριβώς επειδή είμαστε άνθρωποι, ακολουθούμε με υποκειμενισμό και ενίοτε με χαλαρότητα τους οφειλόμενους ηθικούς κανόνες. Απόρροια αυτής της ηθικής χαλαρότητας είναι η νεωτεριστική μπαρούφα ελευθεριότητας περί προφίλ του τάδε ή του δείνα κλιμακίου λες και η προσέγγιση του Σκοπού γίνεται με περισσότερες από μια Μέθοδο (..και μετά λες μα γιατί φεύγουν παιδιά και Στελέχη;). Τέτοιες ανάγκες οδήγησαν στη σύνταξη γραπτών κανόνων. Πρόκειται για τους γνωστούς Κανονισμούς μας, που μέσω μιας υφιστάμενης διοικητικής δομής αναλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, να προσδιορίσουν και σε ανθρώπινο επίπεδο σχέσεις, πράξεις και συμπεριφορές. Με βάση την ανθρώπινη φύση μας, πιστεύεται ότι μας παρέχεται η δυνατότητα τήρησης του κανονιστικού μας πλαισίου ή προσφεύγουμε συχνά-πυκνά στο θείο μας από την Κορώνη για να μας το «κανονίσει»; Πρέπει να τηρούνται οι Κανονισμοί μας ή πρέπει να γίνεται μια ημιελαστική και κατά το δοκούν εφαρμογή τους; Όταν έχει εξαντληθεί η συμβουλευτική, κάθε προβλεπόμενη ενέργεια και κάθε συζήτηση μεταξύ αυτών που έχουν θέσεις ευθύνης αποτελεί έμπειρο και ώριμο τρόπο εφαρμογής των Κανονισμών ή κάτι τέτοιο θα πρέπει να θεωρείται «κάρφωμα»; Δεν έχω ακούσει (ακόμα) κανέναν που να μη δηλώνει πίστη στους Κανονισμούς, όμως και εδώ θα συμφωνήσετε πως και πάλι υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγων. Κάποιοι, λίγοι ευτυχώς, είτε γιατί αυτοχρίζονται ότι διαθέ-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

53

τουν μια υποτιθέμενη εμπειρία είτε κάποιας, από το παράθυρο «εκπαιδευτικής πιστοποίησης» δεν μπαίνουν στον κόπο ούτε να τους διαβάσουν. Και όσο υπάρχει ασφάλεια στις δράσεις, τότε όλα μέλι-γάλα. Τι γίνεται όμως όταν διαπιστώνεται αυξημένη επικινδυνότητα και ποιος ο ρόλος όσων είναι υπεύθυνοι; Αυτά τα παιδιά ποιος θα τα προστατέψει; Οι μεγαλύτερες τριβές αναπτύσσονται εκεί που οι γραπτοί συναντούν τους άγραφους κανόνες αλλά και εκεί που κάποιοι ασκούν ορθά τα καθήκοντά τους ενώ κάποιοι άλλοι δεν αντιλαμβάνονται τον εξ αντικειμένου ρόλο τους. Επ’ αυτών θα τολμήσω μια «διαφοροδιάγνωση»: - είναι άλλο πράγμα να ασκούμε καλόπιστη κριτική στο έργο μιας εκλεγμένης ηγεσίας με σκοπό να τη βελτιώσουμε και άλλο να θίγουμε υπολήψεις και προσωπικές μακρόχρονες διαδρομές και επίπονες και αυτοδημιούργητες κατακτήσεις, - είναι διαφορετικό να υποστηρίζουμε τη δική μας προσέγγιση σε ένα συγκεκριμένο θέμα π.χ. στον προγραμματισμό μιας δράσης και άλλο να έχουμε εγκαταστήσει ένα μόνιμο και ανέντιμο μηχανισμό προσωπικής κατασυκοφάντησης και αναίρεσης μιας ανιδιοτελούς και αναγνωρίσιμης προσπάθειας, - και τέλος πάντων, είναι εντελώς απαράδεκτο να προσκαλείς κάποιον στο περιβάλλον σου με σκοπό να τον ειρωνευτείς και να τον ευτελίσεις θεσμικά και προσωπικά ή να μην σέβεσαι ή να σοκάρεις ένα ευρύ προσκοπικό κοινό που σε ακούει ή σε διαβάζει και αγνοεί γεγονότα και καταστάσεις. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν αποτελεί εξ αντικείμενου ένα εξωγενές εμπόδιο των επιλογών μας αλλά ένα εγγενές όριο της αυτονομίας που αποκτάμε μέσα από την

54

σπύρος κουτάγιας

ηθική μας υπόσταση και την ικανότητα του ελλόγου προσώπου να θέτει κανόνες.* Αν θεωρούμε ότι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μπορεί να αποτελέσει εξ υποκειμένου δίκαιο στον Προσκοπισμό, τότε μια απλή ματιά στον πολύ σοφό Νόμο μας αρκεί για να δώσει ανάμεσά μας τα κατάλληλα ερείσματα προάσπισής της. Κάπου λέει…

- O Πρόσκοπος είναι φίλος κι ευγενής προς όλους κι αδελφός με κάθε Πρόσκοπο. Είναι, είμαστε; - O Πρόσκοπος σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, προσέχει τα λόγια και τις πράξεις του. Το κάνει, το κάνουμε; Το χαρωπό επίπεδο μιας επίπλαστης οικογένειας που δεν στηρίζεται στον σεβασμό της αξιοπρέπειας του συντρόφου, του συνομιλητή ή του συνοδοιπόρου σου δεν είναι κακό να το δεις να γκρεμίζεται. Είσαι μπροστά σε ένα χρόνιο ροκάνισμα από «σαράκια» που δεν προκάλεσες και που τα ονομάζεις μονοσήμαντα ως εγωισμούς. Είσαι μπροστά σε κάτι που έκανες πως δεν έβλεπες και που απλά τώρα έπεσε για βαθύτερα αίτια που έχουν τη ρίζα τους αποκλειστικά στο μη σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και όχι στον εγωισμό. “Back to the basics” που έλεγε ένας εκπληκτικός Καθηγητής μου… Ένα είναι σίγουρο ότι, στη βάση του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα ανακτήσουμε το ρομαντισμό που ελλείπει, στη βάση του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα δώσουμε και θα πάρουμε συγχώρεση, στη βάση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας τελικά θα χαλυ* Immanuel Kant, Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, in Kant’s gesammelte Schriften (Berlin: Königlich Preußischen Akademie der Wissenschaften, 1902).

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

55

βδώσουμε την πίστη μας για συναδέλφωση. Ευτυχώς ενωμένοι θα πορευτούν οι περισσότεροι γιατί δεν χρειάζεται κάποια τρανή απόδειξη για να αντιληφθούν το αυτονόητο και να ενστερνιστούν αυτό το «ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο» της ανθρώπινης υπόστασης. Αντίθετα, κάποιοι θα ζήσουν απομονωμένοι μέσα στην πίκρα, την υποκρισία και το διχασμό που σπέρνουν (όχι απαραίτητα μόνο στους καιρούς μας), εκμαυλίζοντας θεσμούς (όχι απαραίτητα μόνο προσκοπικούς) και υπολήψεις. Να δώσουμε τον αγώνα και για αυτούς τους πλανημένους; Ναι, να το κάνουμε γιατί από το Νόμο μας πηγάζει η υψηλοφροσύνη, είναι όμως κομμάτι δύσκολο γιατί μπορεί ο λύκος να γέρασε και μαλλί να άλλαξε αλλά μυαλό δεν άλλαξε. Ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι μαζί η αφετηρία και η κόκκινη γραμμή και, προσωπικά δε θα σταματήσω να το λέω από το δικό μου «Charlie Hebdo» (Σαρλί Εμπντό) μέχρι και ΄γω, να βγάλω «ρόζους»! Υ.Γ. Η ιστοσελίδα http://www. cartoonize.net σας δίνει τη δυνατότητα να φτιάχνετε online μια μεγάλη γκάμα καρικατούρων (cartoons) από φωτογραφίες οι οποίες ενδεχόμενα να σας φανούν χρήσιμες για την υποστήριξη του προσκοπικού προγράμματος. Εναλλακτικά μπορείτε απευθυνθείτε σε μειοψηφίες που δεν συμβαδίζουν με τη ψηφιακή εποχή αλλά που γνωρίζουν πολύ καλά, χαρισματικά θα συμπλήρωνα, πώς να αμαυρώνουν σκιτσάροντας με το μολύβι τους και άπλετη αίσθηση χιούμορ.

rhynchophorus ferrugineus ΙΙΙ/MMXV

Η

προσκοπική ζωή είναι σπαρμένη με μικρότερες ή μεγαλύτερες κατακτήσεις νοητών ή περιγεγραμμένων στόχων. Από τα παλιά τρίπτυχα ως την άμιλλα του σήμερα, από το τότε άνοιγμα του πρώτου ματιού ως τον τωρινό χρυσό λύκο και από το τίποτα ως το explo δάφνης, οι αληθινοί πρόσκοποι πάντα «κατάπιναν» τη βιωματική μάθηση και ολοένα ανέβαιναν ψηλότερες κορφές αποκτώντας αυξημένες πιθανότητες ώστε να αισθάνονται περισσότερο δυνατοί, άρα και πιο ταπεινοί, στην ενήλικη ζωή τους. Όσο αν και έψαξα δεν μπόρεσα να ανακαλύψω από πότε φέρουμε στη στολή μας διακριτικά πτυχίων, αυτά που απονέμονται σε αναγνώριση των προσπαθειών μας για την ανάπτυξη των φυσικών, διανοητικών και πνευματικών ικανοτήτων και επιδεξιοτήτων μας. Πάραυτα, εκείνο που καταλαβαίνουμε και επικροτούμε όλοι μας είναι η ορθότητα της επιβράβευσης ως ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ανατροφή ενός παιδιού. Αρκεί να γίνεται με σύνεση και δίχως υπερβολές θα συμπλήρωνα… Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας μιας περίπτωσης ενός λυκόπουλου που βγήκε σε κάποια παρέλαση με το ένα μανίκι του πουκάμισού του κανονικά ανεβα-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

57

σμένο και το άλλο κατεβασμένο λόγω της βεβαρυμμένης χωροταξικής κατανομής και της κάθετης δόμησης από καμιά 25-αριά πτυχία που έφθαναν ως τη μανσέτα! Είναι σημαντικό, σκέφτηκα, να επαινούμε τα παιδιά όταν πετυχαίνουν υψηλές επιδόσεις ή κάνουν μια σωστή πράξη, ωστόσο, διαπιστώνω ότι ενίοτε υπερβάλλουμε. Είμαι σίγουρος ότι τότε δεν το έκαναν επίτηδες και απλώς έθεσα τον προβληματισμό μου γιατί οι υπερβολικοί όπως και οι ανύπαρκτοι έπαινοι μπορούν να φέρουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Με την επιβράβευση των προσπαθειών τους τα παιδιά διαμορφώνουν μια ισχυρή αυτοπεποίθηση, στην πραγματικότητα όμως, όταν αυτή η επιβράβευση γίνεται με τρόπο ανειλικρινή, τα αποπροσανατολίζει και διαμορφώνει λανθασμένη εικόνα για τον εαυτό τους. Με την ενηλικίωση έχουμε εισαγάγει την απόδοση ηθικών αμοιβών ως μια επίσης μορφή επιβράβευσης που, στις περισσότερες περιπτώσεις, αντανακλά το αποτέλεσμα μιας μακράς και ωφέλιμης διαδρομής του ατόμου προσηλωμένη στην παραγωγή ενός αντιληπτού και συνεχόμενου θετικού προσκοπικού έργου. Η επιβράβευση αυτή οφείλει να γίνεται με τρόπο που να δείχνει τη ιδιαίτερη σημασία της τόσο για το ίδιο το τιμώμενο υποκείμενο όσο και για το επωφελούμενο εν γένει περιβάλλον του. Η ηθική αμοιβή στον ενήλικο δεν είναι αντίστοιχη της επιβράβευσης στα παιδιά αφού δεν μπορεί αξιωματικά να συντελέσει στην περαιτέρω «διαπαιδαγώγηση» του αμειβομένου καθώς κάτι τέτοιο είναι πέραν του Σκοπού μας, ο οποίος μάλλον δεν επιδέχεται τυχόν διασταλτικές ερμηνείες. Για μένα μια ηθική αμοιβή οφείλει να είναι το πλέον επίσημο απαύγασμα ευγνωμοσύνης προς ένα πρόσωπο για μια συγκεκριμένη προσφορά, που προβάλλει ως παράδειγμα βέλτιστης διαπαιδαγώγησης. Όπως για την κάθε μορφής επιβράβευση στα παιδιά, έτσι και για τις πε-

58

σπύρος κουτάγιας

ριπτώσεις των ηθικών αμοιβών σε ενήλικες ισχύει το κριτήριο της ειλικρίνειας για την αληθινή αξία και της πιστότητας της επιβράβευσης, που επιπρόσθετα θα πρέπει να είναι αιτιολογημένη και γνήσια ώστε να μην εγείρει ερωτηματικά εξυπηρέτησης ημετέρων. Οι ενήλικες, αντίθετα με τα παιδιά, δεν μπορούν εύκολα να αποπροσανατολιστούν και να σχηματίσουν λανθασμένες εικόνες καθώς έχουν διαμορφωμένη κρίση και ιστορική μνήμη. Εξίσου σημαντικό είναι μια ηθική αμοιβή να συνδέεται με τον τόπο και τον κοινωνικό περίγυρο με τον οποίο δραστηριοποιείται ο αμειβόμενος ώστε να αποδίδεται η δέουσα τιμή στο χώρο-πλαίσιο μέσα στο οποίο ανέπτυξε την πολύτιμη δράση του και να δίνεται η ευκαιρία στους συνοδοιπόρους του να τον επευφημήσουν όρθιοι ως μια απόδειξη της ευρείας αποδοχής του αμειβόμενου ανάμεσα τους. Ένα ψιλο-standing ovation βρε παιδί μου… Αν δεν υπάρχει πιστότητα και ευρεία αποδοχή, τότε ενδεχόμενα να έχουμε να διαχειριστούμε μια περίπτωση όπως αυτής του επιβλαβούς κόκκινου σκαθαριού Rhynchophorus ferrugineus της διάσημης οικογενείας Coleoptera Curculionidae, γνωστό στο δοκιμαζόμενο φυτικό και ζωικό βασίλειο με την κωδική ονομασία RPW (red palm weevil), δηλαδή, όπως αυτό που έχει παρεισφρήσει στο φοινικόδασος του κατασκηνωτικού μας στο Βίδο και σύντομα, σύμφωνα με την σοκαριστική «γεωπονική» γνωμάτευση του Αρχηγού μας, θα αλλοιώσει την μαγευτική εικόνα που αποκομίζει κάθε εγκύκλιος κατασκηνωτής. Το έντομο «επισκέπτεται» τον ανυποψίαστο φοίνικα και συχνά δεν αφήνει εμφανές επισκεπτήριο. Υπάρχουν βέβαια κάποια σημάδια αλλά μπορεί να έχουμε προσβολή χωρίς κανένα εξωτερικό σύμπτωμα. Συχνά έχουμε φαγώματα ή τρύπες στα φύλλα, απώλεια στήριξης των φύλλων

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

59

και έντονη άσχημη οσμή. Τότε συνήθως ο φοίνικας έχει καταστραφεί! Αν πιθανολογούμε ότι έχουμε προσβολή και γνωρίζουμε και το βαθμό αυτής τότε πρέπει να οργανωθεί ένα σχέδιο δράσης και προστασίας του φυτού με φυτο-υγειονομικές μεθόδους καθαρισμού. Ελπίζω η αντιμετώπιση της περίπτωσης αυτής να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας στο ντεμπούτο του green room στην Π.Α.Π.Ε. μας τον ερχόμενο Απρίλη. Ως τότε μας μένουν αρκετές μέρες σκέψης και δημιουργικής ασάφειας.

οι τσέτες ΙV/MMXV

Κ

ατακαλόκαιρο στο Καμπιέλο, λίγο αφού είχε περάσει ο παγωτατζής με τα περίφημα παγωτά ΑLMA, τα παιδιά κατέβαιναν στη γειτονιά για το απογευματινό τους παιγνίδι. Ένα παιγνίδι με αυτοσχέδιες κούκλες, μπάλες, καπάκια από αναψυκτικά, ξύλινα όπλα, κ.ά. Μόνο κάτι γυάλινες μπίλιες ήταν αληθινές, οι άλλες ήταν από ρουλεμάν! Για μας τα αγόρια οι δερμάτινες μπάλες ποδοσφαίρου ή αυτές του μπάσκετ υπήρχαν μόνο σε κάτι διαφημίσεις, σε περιοδικά, στη φαντασία και στα όνειρά μας αλλά όπως μας σφύριξε κάποιος και στους προσκόπους! Πληροφορίες λέγανε ότι εκεί είχανε μπάλες, μπασκέτες, σκάκι και κάτι άλλα παιγνίδια όπως αυτό το άγνωστο «πιγκ-πογκ»… Όμως τα ίδια λόγια μας είπανε ότι μαζεύονταν παιδιά και από άλλες γειτονιές. Φαντάστηκα ότι θα υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός όπως αυτός που υπήρχε στην κάτω πλατεία όπου μας έπαιρνε καμιά φορά η μάνα μας βόλτα. Στη πλατεία αν ήσουν μόνος μπορεί και να μην σε «παίζανε» εύκολα οπότε καθόσουνα και τους κοίταγες σα χαζός. Αν πάλι πήγαινες να «μπεις» στο παιγνίδι μπορεί και να καταλήγατε σε καμιά κλωτσοπατινάδα! Ο ανταγωνισμός βλέπετε…

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

61

- Λες, σκέφτηκα, να είναι το ίδιο και στους προσκόπους; Κανείς δεν είχε άποψη αλλά μια φορά που πήγα στα κρυφά πάνω από το προσκοπείο είδα παιδιά να γελάνε, να παίζουν και να χαίρονται αγαπημένα.

- Θα το πω στη μάνα μου να πάω! Τώρα που θα πάω στο Δημοτικό είναι η ευκαιρία… Έτσι και έγινε. Έζησα πολλά όμορφα χρόνια παρέα με όλες τις τσέτες* τση Κέρκυρας, με τα (τότε) διαγωνιστικά χαρακτηριστικά της εποχής, με τα κοντοβράκια και τις αξέχαστες στιγμές για το ποια ενωμοτία θα ήταν τελικά η καλύτερη, όπως τότε στις «επιλέκτων» ή στην κατασκήνωση της Περιφερειακής μας Εφορείας στη Μεσογγή. Πάντα όμως στο τέλος ήμασταν όλοι αγαπημένοι. Έτσι έκανα φίλους, έτσι έβλεπα μόνο φίλους, έτσι έδινα και έπαιρνα όλα αυτά τα αγνά και ανεπιτήδευτα, που μόνο η προσκοπική ζωή σε εφοδιάζει. Παντοτινή συντροφιά στις σπουδές, στη θητεία, στη δουλειά, στο σπίτι, στις ανθρώπινες σχέσεις, στην καθημερινότητα… Αργότερα η επιστροφή δεν ήταν εύκολη. Οικογένεια, παιδιά, εργασία, υποχρεώσεις, βιοπορισμός… Όμως οι ισχυρές αναμνήσεις και εμπειρίες, η ενθάρρυνση από κάποιους και πάνω από όλα η υπέρβαση, ώστε να προσφέρεις ειδικά σε παιδιά, είναι αρκετά για να φορέσεις και πάλι το παλιό σου μαντήλι. Όσα χρόνια και αν πέρασαν με όλους ανεξαιρέτως που κάναμε συντροφιά στους

* Τσέτα (η): συμμορία [μτφρ. ενν. = τα «καλόπαιδα»). Η λέξη μάλλον ήρθε στην Κέρκυρα από τους στρατιώτες που πολέμησαν στην μικρασιατική εκστρατεία ή από τους πρόσφυγες της μικρασιατικής καταστροφής καθώς Τσέτες ονομάζονταν οι ομάδες των άτακτων Τούρκων και έγιναν γνωστοί για τις αγριότητές τους.

62

σπύρος κουτάγιας

προσκόπους, διατηρήσαμε μια αμοιβαία σχέση εκτίμησης. Πάντα χαιρετιόμαστε στο δρόμο όπου σίγουρα μιλάνε περισσότερο οι ματιές αλλά καμιά φορά μιλάμε και για τα παλιά χωρίς ανάμεσά μας να υπάρχουν αγέλες, ομάδες, συστήματα… Στο μυαλό μας υπάρχουν μόνο αναμνήσεις ζωής, σεβασμός για το χώρο που μεγαλώσαμε και προσκοπική αγάπη για τις νέες γενιές. Και όμως, ακόμα και έχεις δουλέψει σκληρά στη ζωή σου, ακόμα και έχεις κάνει επίπονες σπουδές, ακόμα και έχεις μοχθήσει να μεγαλώσεις τα παιδιά σου και ακόμα κοντεύεις ή κατάφερες να βγεις στη σύνταξη έπρεπε να φτάσει η ώρα να «ξανακατέβεις» στους προσκόπους για να δεις με τα μάτια σου και πάλι κάτι «παιδιά» που δεν σε παίζουν (όπως τότε στην πλατεία), για να έρθεις κατάφατσα με κάποιους που το προσκοπικό παιγνίδι ως ενήλικες το βλέπουν όπως τότε που έπαιζαν με την ενωμοτία τους και ίσως για να έρθεις απέναντι σε κάποιους που θεωρούν το χώρο ως προκάλυμμα. Μεγάλο σχολείο τελικά οι πρόσκοποι, από την Α΄ Δημοτικού μέχρι το Α’ Νεκροταφείο… Καλή μας Ανάσταση!

περί φιλίας V/MMXV

Η

φιλία, ένας αμφίδρομος συναισθηματικός δεσμός που εκδηλώνεται ενεργά και στην πράξη, αναγνωρίζεται διαχρονικά ως ιδιαιτέρως σημαντική για τα άτομα και την κοινωνία. Με αυτήν δεν εκδηλώνουμε απλά αγαθές διαθέσεις και συμπάθειες αλλά δενόμαστε και δινόμαστε ψυχικά στον άλλο καθ’ υπέρβαση του εαυτού μας. Στη φιλία μεταξύ ατόμων (όπως οι πρόσκοποι) κυριαρχούν οι έννοιες της αγάπης, της επικοινωνίας, του αλτρουισμού, της στήριξης, της βοήθειας, της ενθάρρυνσης, της προστασίας, της ολοκλήρωσης, της αυτογνωσίας ενώ σε αυτήν μεταξύ ευρύτερων κοινωνικών ομάδων (όπως οι πρόσκοποι) κυριαρχούν οι έννοιες της συνοχής, της ενότητας, της εύρυθμης λειτουργίας των θεσμών, της συνεργασίας, της προόδου, του ανοιχτού διαλόγου κ.ά. Όταν ο Αριστοτέλης αναφέρονταν στα «φιλητά»* θεωρούσε ότι οι άνθρωποι συνδέονται «διά το χρήσιμον, δι’ ηδονήν και δι’ αγαθόν». Δηλαδή θεωρούσε ότι η φιλία έχει αντίστοιχα ως κίνητρο το συμφέρον ή την ωφέλεια, την απόλαυση ή την ευχαρίστηση και το ηθικό καλό ή την * Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, Θ’, 1-11.

64

σπύρος κουτάγιας

αρετή ή την ανθρωπιά. Μάλιστα δε, αυτή την τελευταία την αναγόρευε ως τέλεια και ουσιαστική ενώ τις άλλες των φαύλων! Κάθε υποψήφιος φίλος καταλαβαίνει, λοιπόν, πως για να επιτύχει θα πρέπει να συντελέσει στην εξάλειψη του «ηδέως και χρησίμου», να είναι ειλικρινής και έμπιστος, να έχει κατανόηση, αξιοπρέπεια και να σέβεται την προσωπικότητα του φίλου του, να έχει κατανόηση και επικοινωνία, να κάνει υποχωρήσεις και να μην είναι εγωιστής και τέλος να εννοεί τη συγχώρεση ειδικά όταν ζητά συγνώμη. Μπορεί θεωρητικά οι φιλίες να μην ευνοούνται στην υλιστική σύγχρονη εποχή μας, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονους ρυθμούς ζωής, εμπορευματοποίηση των πάντων (ακόμα και αυτής της φιλίας) και φαινόμενα αλλοτρίωσης (ειδικά στις διαπροσωπικές σχέσεις) όμως, η ηθική ενδυνάμωση των προσωπικοτήτων (όπως ιδανικά οφείλουμε να επιδιώκουμε στους προσκόπους) μπορεί να αντικρούσει καχυποψίες και σκοπιμότητες ή ακόμα και τάσεις ιδιοτέλειας, υστεροβουλίας, υποκρισίας, αυτοπροβολής, επίδειξης και άλλων τινών. Από την άλλη πλευρά, οι σημερινοί άφιλοι συνήθως επικοινωνούν μονόδρομα και δυστυχώς υφίστανται μια σειρά από αρνητικές συνέπειες όπως μοναξιά, απομόνωση, περιθωριοποίηση, έλλειψη εμπιστοσύνης, ανασφάλεια, φοβία, αδυναμία προσέγγισης, μειωμένη ανθρωπογνωσία ή αυτογνωσία κ.ά. Επίσης, ως επίταση της εσωστρέφειάς τους γίνονται πρωταγωνιστές ρηχών, επιφανειακών, τυπικών ή κενών περιεχομένου σχέσεων ενώ ο ψυχισμός τους αποτελεί τροχοπέδη για τη γενικότερη συνεργασία και πρόοδο. Βεβαίως μπορεί να ενέχονται και παθολογο-ανατομικά αίτια όπως το μικρό μέγεθος της αμυγδαλής του εγκεφά-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

65

λου µας που έχει βρεθεί πως «µαγνητίζει» γύρω µας φίλους και γνωστούς! Πρόκειται για µία περίπλοκη νευρική δοµή με σχήμα αμύγδαλου, η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη συναισθητική µας έκφραση, στη γοητεία μας καθώς και στη διαχείριση των κοινωνικών μας σχέσεων. Φυσικά, δε χρειάζεται καμία μακρά προσκοπική ή άλλη παιδεία για να αντιληφθεί κανείς ότι οι φίλοι είναι πολύ σημαντικοί σε ότι αφορά τη σωματική και νοητική ανάπτυξη των παιδιών. Και για να μην θεωρηθεί ότι ανακαλύψαμε τον τροχό, μια τεράστια ακολουθία επιστημονικών δεδομένων συντείνει προς το συμπέρασμα ότι η πρώιμη ανάπτυξη της φιλίας προσφέρει μια ψυχολογική «ασπίδα» απέναντι σε στρεσογόνους παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας σε μικρές αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Με την πάροδο της ηλικίας, συνεργασίες με όσους δε κατάφεραν ποτέ να καταθέσουν τα ψυχικά προαπαιτούμενα μιας φιλίας είναι ένα αντικειμενικό πρόβλημα που γίνεται ακόμα μεγαλύτερο είτε όταν συνεχίζουν να παραμένουν εκτός του κύκλου της χαράς είτε όταν εμφανώς μπροστά στη γνωστή αυτή αδυναμία τους γίνονται χρήστες του μαγικού φίλτρου «Εξαφανιζόλ». Πάραυτα, όπως εύστοχα σημειώνει ο Καργάκος,* ίσως ήρθε ο καιρός να καταλάβουμε πως παρατράβηξε το περιστατικό του Οδυσσέα που μας θέλει να βουλώνουμε τα αυτιά μας με κερί, για να μην ακούμε…. Είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας να μαζέψουμε τα αγκάθια μας, που τα ορθώσαμε σαν το σκαντζόχοιρο, γιατί όταν πλησιάζουμε ο ένας τον άλλον πληγωνόμαστε κι όταν απομακρυνόμαστε παγώνουμε. * Σαράντος Καργάκος, Προβληματισμοί, Εκδόσεις Gutenberg, Τόμος Ε’, Αθήνα, 1989, σελ. 183-190.

η λάντζα VI/MMXV

Μ

ε ορόσημο τους τελευταίους Ολυμπιακούς Αγώνες που έγιναν στην πατρίδα μας, όταν ο δημοσιονομικός παράγοντας πιάνει κόκκινο, λόγω της «εγγενούς» αδυναμίας της υπεύθυνης κρατικής δομής επιστρατεύονται ολόκληρες θεωρίες υπέρ της έμπρακτης και ανιδιοτελούς βοήθειας του πολίτη. Ο εθελοντισμός, ως μια άλλη ιδεολογική «δομή» αποτέλεσε και αποτελεί για αρκετούς μια φιλοσοφία της καθημερινής ζωής ώστε να εκφράζονται κοινωνικά, ψυχολογικά αλλά και πολιτικά. Η ίδια η ετυμολογία της λέξης, προερχόμενη από το ρήμα «εθέλω»,* δηλώνει εμφατικά την ισχυρή θέληση για μια πράξη ή μία κίνηση δίχως κάποιο υλικό, αν μη τι άλλο, αντάλλαγμα. Σήμερα, υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που θέλουν αναμφισβήτητα να προσφέρουν για το «κοινωνικό καλό» και που είναι σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση.

* ἐθέλω: θέλω, είμαι πρόθυμος, ποθώ, εύχομαι, επιθυμώ, σχεδόν ισοδύναμο με το δύναμαι | (μετ᾿ αρνήσεως) δεν είμαι ικανός, δεν έχω την δύναμη |( επί πραγμ.), σχεδόν ισοδύναμο με το μέλλω για να εκφράσει ένα μελλοντικό γεγονός |είμαι συνηθισμένος να πράττω τι πρόθυμα | σκοπεύω, εννοώ, σημαίνω.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

67

Κατά την αναζήτηση της θέσης αυτής της έκρηξης «καλοσύνης» μέσα στο πραγματικό πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων και αναγκών, υπάρχουν φωνές που λένε πως η κάθε εθελοντική κίνηση αποτελεί φάμπρικα υποτέλειας και εκμετάλλευσης δηλαδή μιας εθελοδουλίας, που μέσω της ειρωνικής ερμηνείας της φράσης «ένα χαμόγελο δεν πληρώνεται» καταρρακώνει την ηθική της εργασίας. Η θεϊκή σκέπη που έβαζαν στη φιλανθρωπία οι Αρχαίοι Έλληνες, οι αμφικτιονίες ως πρώιμες συνεργατικές ομοσπονδίες, η «Βασιλειάδα» ως το πρώτο κέντρο κοινωνικής μέριμνας του Μεγάλου Βασιλείου, η κοινωνική προστασία κατά τη βυζαντινή περίοδο μέσα από ένα εθελοντικό σύστημα κρατικών και εκκλησιαστικών φορέων, τα βασιζόμενα σε δωρεές και ευεργεσίες εκτεταμένα άτυπα δίκτυα παροχής φροντίδας στους εξαθλιωμένους Έλληνες στα χρόνια που ακολούθησαν την Επανάσταση του 1821 καθώς και ανάγκη ύπαρξης μια σειράς σωματείων που συνέδραμαν καθοριστικά μετά τους δύο παγκόσμιους πόλεμους (π.χ. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (1877), «Φιλόπτωχος» (1902), χριστιανικές αδελφότητες κ.ά.) κατέδειξαν διαχρονικά ότι ως Έλληνες είχαμε παλαιόθεν την αίσθηση του εμείς περισσότερο από αυτήν του εγώ. Η έρευνα της Alco (2012) έδειξε ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερη σύνδεση του Προσκοπισμού και του εθελοντισμού και πολύ περισσότερο υπάρχει δυσκολία να δει κάποιος ενήλικας τον εαυτό του ως εθελοντή μέσω του Προσκοπισμού. Η δική μου αίσθηση είναι ότι, ειδικότερα με την ίδρυση του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων το 1910, τέθηκαν τα θεμέλια μιας σύγχρονης άποψης για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα καθώς καλλιεργήθηκαν σε βάθος τα χαρακτηριστικά της συλλογικής προσφοράς, της αλληλοβοήθειας και της προθυμίας για την αμοιβαία μοιρασιά της γνώσης

68

σπύρος κουτάγιας

στον εκάστοτε τομέα ενασχόλησης. Σημεία ολκής ήταν και είναι η διαπαιδαγώγηση των παιδιών με Αρχές που οδηγούν σε ευαισθητοποιημένους και ενεργούς πολίτες. Έτσι, στο μυαλό των περισσοτέρων στη σημερινή ελληνική κοινωνία (ή τουλάχιστον στην Κέρκυρα) η λέξη «πρόσκοπος» με τη γενικότερη έννοια παραπέμπει σε μία στάση ζωής όπου κυριαρχεί ένα αγνό αίσθημα καθήκοντος (βλ. Υπόσχεση) δίχως αυτό να αποτελεί αγγαρεία και που η ηθική ανταμοιβή του είναι σπουδαιότερη από εν γένει υλικά οφέλη. Στο άκουσμα της φράσης «έλα βρε παιδί μου, στο κάτω-κάτω, εθελοντές είμαστε..!», αναφορικά με τον όγκο του οφειλόμενου προσκοπικού έργου, έχω μια ένσταση. Όταν ο εθελοντισμός παρκάρει μπροστά απ’ τον «ημιεπαγγελματικό» τρόπο με τον οποίο ως εκπαιδευμένα ενήλικα στελέχη πρέπει με συνέπεια και υπευθυνότητα να ασκούμε τα καθήκοντά μας, τότε η ποιότητα του έργου είναι επισφαλής και ανάλογη του περισσεύματος χρόνου και ενδιαφέροντός μας που μορφοποιείται σε εθελοντισμό! Ιδιαίτερα στην όψη κάθε κακώς εννοούμενης «δημοσιοϋπαλληλικής» συμπεριφοράς του τύπου «χτυπάω (π.χ. μια συγκέντρωση) και φεύγω» ή πόσο μάλλον κατά την εμπλοκή του ατόμου στη ρηματική διαδικασία του λούφινγκ (νεόκοπη λέξη που σχηματίζεται από τη λούφα και την αγγλική γερουνδιακή κατάληξη -ινγκ) προβληματίζομαι διπλά. Πράγματι, υπάρχουν δουλειές που είναι μεν απαραίτητο να γίνουν ώστε να υπάρξει το κατάλληλο περιβάλλον της προσκοπικής δραστηριότητας αλλά κρίνονται κουραστικές ή χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Μαζί με όποιο συνοδό ψυχολογικό αντίκτυπο αντιλαμβάνεται κανείς, κάποιοι τις παραβλέπουν ή τις αφήνουν για κάποιους άλλους λιγότερους που τελικά τις κάνουν. Βεβαίως ανεξαρτήτως αποτελέσματος και η κατηγοριοποίηση της

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

69

«λάντζας» στους προσκόπους έχει το δικό της ενδιαφέρον καθώς βρίσκει κανείς π.χ. τον επαγγελματία λαντζιέρη (πασίγνωστος, ρομαντικός, συνηθέστερα με μακρόχρονη παρουσία, είναι σίγουρο ότι στο τέλος θα πάρει το «ευχαριστώ»), τον επιτιμητή λαντζιέρη (που κάνει λάντζα μέσα από ένα ίδιο σύστημα αξιών επιζητώντας την αναγνώριση), τον συγκεντρωτικό λαντζιέρη (που καταλήγει να κάνει τα πάντα μόνος γιατί δεν αναγνωρίζει σε κανένα άλλο το προνόμιο μιας δεύτερης γνώμης), τον δήθεν λαντζιέρη (με όψη αγουροξυπνημένου αλλά μόνιμα κάθιδρος και εξουθενωμένος), κ.ά. Σε κάθε περίπτωση στον Προσκοπισμό οφείλουμε όλοι σε όλους ένα ευχαριστώ για κάθε συνεπές δευτερόλεπτο προσφοράς για την επίτευξη του Σκοπού μας. Όμως για να βάλω τα πράγματα σε μία σειρά, έρχεσαι και παραμένεις αυτόβουλα, οφείλεις να εκπαιδευτείς και να είσαι επαρκής στα καθήκοντά σου και, τέλος, ανάλογα με το ατομικό σου κομπόδεμα ηθικής και την περίσσεια της καλής σου θέλησης έχεις το περιθώριο να κάνεις εθελοντικά … τη λάντζα των ονείρων σου! Καλό καλοκαίρι και επιφοίτηση μαζί!

έλα μου!

VII/MMXV

Η

ιστορική 19η Ομάδα Ναυτοπροσκόπων Αντίπαξων, που για πάρα πολλά χρόνια δραστηριοποιείται στο νότιο-ανατολικότερο άκρο της Περιφέρειάς μας, έχει τη δυνατότητα να απολαμβάνει συγκεντρώσεις και εκδρομές σε ένα ιδιαίτερα όμορφο και κατάφυτο φυσικό περιβάλλον με ζηλευτές γαλαζοπράσινες παραλίες. Οι λιγοστοί κάτοικοι του νησιού, όλοι τους γονείς και παππούδες προσκόπων, διαμένουν σε ένα και μοναδικό χωριό και δύο-τρεις οικισμούς, είναι αγρότες και ψαράδες και παρότι ζουν φτωχικά και δύσκολα είναι αυτάρκεις, ιδιαίτερα ανοιχτόκαρδοι και φιλόξενοι. Όλα τα παιδιά των Αντίπαξων είναι πρόσκοποι όπως ήταν και οι γονείς τους και οι γονείς των γονιών τους… Γνήσια αλατισμένοι νησιώτες, τρεις γενιές ναυτοπρόσκοποι αλλά ποτέ, λόγω των πενιχρών οικονομικών τους, δεν κατάφεραν να ναυπηγήσουν μια λέμβο για την αγαπημένη τους Ομάδα. Η δεύτερη φετινή άμιλλα για κάθε μία από τις δύο τρομερές παραδοσιακές ενωμοτίες της Ομάδας «προαλείφονταν» ως ιδιαίτερα συναρπαστική για τα παιδιά αφού περιλάμβανε μια σειρά από ελκυστικούς στόχους σε σχέση με το σχεδιασμό, την εξεύρεση των υλικών και την τελική

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

71

κατασκευή μιας σχεδίας με την οποία το καλοκαίρι αυτό θα έκαναν ένα πολυπόθητο ταξίδι ενός μιλίου προς τους κοσμοπολίτικούς Παξούς, του σύγχρονου πολιτισμού. Το Συμβούλιο Τιμής το επονομαζόμενο και «στου» («Σ.Τ.»), κατά την πρώτη αξιολόγηση, βρήκε και τις δύο ενωμοτίες να συμφωνούν αναφορικά με το πώς θα σχεδιάζονταν η σχεδία της κάθε μιάς. Έτσι, κάθε ενωμοτία θα κατασκεύαζε ένα μεγάλο ξύλινο πλαίσιο από κάτι ξεχασμένες κολώνες της Δ.Ε.Η., που θα πέτσωνε με χοντρά δεμένα καλάμια, θα έφτιαχνε κουπιά από παλιές σανίδες, θα λιάνιζε ένα κορμό από τα άπειρα κυπαρίσσια του νησιού για κατάρτι και θα έβαζε ένα πανί. Μέσα σε πελάγη ευτυχίας οι ενωμοτίες άρχισαν να συγκεντρώνουν ένα - ένα τα υλικά κατασκευής της σχεδίας τους. Την επόμενη εβδομάδα και πριν το «Σ.Τ.», όπου θα γίνονταν η δεύτερη αξιολόγηση, πρόλαβαν και έσυραν από δύο κολώνες της Δ.Ε.Η., έκοψαν αρκετά καλάμια και από ένα κυπαρίσσι. Το Συμβούλιο διαπίστωσε σημαντική πρόοδο αλλά και δύο μεγάλα προβλήματα. Πρώτον ότι οι κολώνες της Δ.Ε.Η. ήταν συνολικά 4, δηλαδή αρκετές για ένα μόνο πλαίσιο σχεδίας και δεύτερον ότι και οι δύο ενωμοτίες είχαν βάλει στο μάτι για πανί τους το φλόκο που «ξέρασε» πέρσι η θάλασσα στο Βουτούμι… Επίσης, παρατηρήθηκε ό,τι η μία ενωμοτία είχε τη δυνατότητα να βρει ένα τρυπάνι και η άλλη ένα καταπληκτικό πριόνι που θα έκαναν τη δουλειά τους ευκολότερη ενώ τέλος τα σχοινιά ήταν μετρημένα και για τις δύο. Ο Αρχηγός συμβούλεψε λέγοντας ότι υπάρχει χρόνος να βρουν είτε ισοδύναμα υλικά είτε αν χρειαστεί να αγοραστούν κάποια από αυτά από το μικρό μας ταμείο. Το ταξίδι στους Παξούς ήταν παλαιόθεν ένα όνειρο για κάθε ναυτοπρόσκοπο της 19ης, τώρα όμως το όνειρο έδει-

72

σπύρος κουτάγιας

χνε να ήταν πολύ κοντά και ότι η κάθε ενωμοτία ήθελε να το κάνει δικό της με κάθε τρόπο. Τα παιδιά κοιμόντουσαν με το όνειρο αυτό και ξύπναγαν με την ελπίδα ότι σύντομα θα έφτιαχναν τη σχεδία της ενωμοτίας τους. Όμως η μη δυνατότητα εξεύρεσης ή αγοράς επιπλέον υλικών λόγω των οικονομικών συνθηκών που επικρατούσαν στο νησί έφεραν τις ενωμοτίες σε τέλμα και σε διαφωνία γεγονός που έγινε ιδιαίτερα αντιληπτό κατά την αξιολόγηση στο τέταρτο κατά σειρά «Σ.Τ.». Ήταν τότε που βγήκαν στη φόρα ότι η μια ενωμοτία ήταν αυτή που είχε «μαρκάρει» και τις 4 κολώνες της Δ.Ε.Η. τις οποίες τις θεωρούσε «δικές» της, ότι η ιδέα για το πανί ήταν αποκλειστικά της Κλεοπάτρας από την άλλη ενωμοτία που για κάποιο περίεργο λόγο διέρρευσε, ότι η μία ήθελε το καταπληκτικό πριόνι που ή άλλη δεν το έδινε αν δεν έπαιρνε το τρυπάνι και, τέλος, ήρθε στην επιφάνεια η προϊστορική κόντρα για την κυριότητα των σχοινιών που ανά τακτά χρονικά διαστήματα άλλαζαν οι φιμώσεις χρώμα! Ο Αρχηγός, δάσκαλος του μονοθέσιου σχολειού του νησιού, είπε ότι στις δημοκρατίες των σωφρόνων και υπευθύνων πολιτών, οι αντιτιθέμενοι πρέπει να ασκούνται στη διαλεκτική που συνίσταται στη διατύπωση της θέσης, της αντίθεσης αλλά τελικά της σύνθεσης. Επίσης, θύμισε ότι ο πρόσκοπος είναι πάντοτε ευγενής, εύθυμος και αισιόδοξος και συμβούλεψε τα Στελέχη πως δεν βοηθάει η οξύτητα και η αδιαλλαξία αλλά θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία για το κοινό τους όνειρο. Ο Αρχηγός δεν παρέλειψε να θέσει και ως χρονικό όριο το επόμενο «Σ.Τ.» ώστε να ολοκληρωθούν οι σχεδίες και να ακολουθήσει ο προγραμματισμός του ταξιδιού. Τα Στελέχη αποφάσισαν να κάνουν μια κοινή συγκέντρωση των ενωμοτιών τους. Έλα μου, που σε αυτή κα-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

73

τάλαβαν ότι τα διαθέσιμα υλικά έφθαναν για την κατασκευή μιας μόνο σχεδίας! Αυτή θα γίνονταν πραγματικότητα με κοινή επίπονη προσπάθεια και με την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων υλικών και του εξοπλισμού δηλαδή με τη χρήση και των 4 κολώνων της Δ.Ε.Η., όλων των σχοινιών, του μοναδικού πανιού, του καταπληκτικού πριονιού και του τρυπανιού. Έτσι και έγινε! Το ταξίδι των ονείρων τους ορίστηκε για αύριο… όπου οι «Νεροφίδες» θα πήγαιναν τη σχεδία στους Παξούς και οι «Οχιές» θα την επέστρεφαν!

πρώτη νύχτα σε σκηνή VIII/MMXV

Ε

νήλικο στέλεχος και πατέρας απευθύνεται στο λυκόπουλο μικρό παιδί του: Θες να πάμε κατασκήνωση το Σαββατοκύριακο; Ναι, θέλω να πάμε! Ξέρει ότι δεν έχει διανυκτερεύσει ακόμα στην ύπαιθρο οπότε η καταφατική απάντηση είναι ναι μεν θετική και αυθόρμητη αλλά όχι πλήρως συνειδητή. Η θετική συμπεριφορά ενός παιδιού ώστε να εμπιστεύεται και να ακολουθεί την άποψη των γονιών του, λογιάζεται πολλές φορές ως αγάπη ενώ στην ουσία μπορεί να υποκρύπτει εξάρτηση. Η εξάρτηση, κύρια από τη φυσική μητέρα, είναι επιθυμητή, απαραίτητη για την επιβίωση και άκρως φυσιολογική για ένα συγκεκριμένο και χρονικά οριοθετημένο διάστημα. Είναι προφανές ότι, η συναισθηματική εξάρτηση του παιδιού πρέπει σταδιακά να ελαττώνεται ώστε το παιδί να κόψει αυτόν τον λεγόμενο ψυχολογικό «ομφάλιο λώρο», να ανεξαρτητοποιηθεί και να εξελιχθεί σε μια αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν παιδιά στην Αγέλη και καμιά φορά στην Ομάδα που είναι έντονα προσκολλημένα στους γονείς τους σε σημείο που δεν μπορούν να προσαρμοστούν με τα υπόλοιπα παιδιά, δεν ακολουθούν εύκολα το πρόγραμμα μιας δράσης και

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

75

επιζητούν τους γονείς τους ειδικά όταν η πρώτη διανυκτέρευση είναι προ των πυλών. Τα παιδιά αυτά εκδηλώνουν ένα παρατεταμένο άγχος αποχωρισμού και πρέπει να θεωρούνται υπερεξαρτημένα, γεγονός με αρνητικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα, στη συναισθηματική ανάπτυξη και ωριμότητά τους. Τα Ενήλικα Στελέχη μας είναι σαφώς άτομα με διαφορετικές προσλαμβάνουσες και βαθμό εμπειρίας σε κατασκηνώσεις, η προσκοπική (και όχι μόνο) εκπαίδευση και η ικανότητά τους στην συναισθηματική διαχείριση ανηλίκων ποικίλει ενώ δεν είναι άγνωστες λέξεις τα μικρά ή μεγαλύτερα προβλήματα που προκύπτουν στη βάση της συναισθηματικής εξάρτησης ή υπερ-εξάρτησης από τους γονείς. Πολλά Ενήλικα Στελέχη μας καταφέρνουν με επιτυχία ώστε τα παιδιά να ξεπεράσουν το άγχος τους και να καταγράψουν με θετικό τρόπο την εμπειρία μιας κατασκήνωσης. Άλλα πάλι έχουν υψηλά το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στα υπόλοιπα παιδιά και προκειμένου να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη ροή του προγράμματος μιας κατασκήνωσης και μετά από μια συγκεκριμένη προσπάθεια καλούν τους γονείς να παραλάβουν τα παιδιά τους προς γενικότερη ανακούφιση. Τέλος, υπάρχουν κάποιοι που στην προσπάθειά τους να παραμείνουν και να χαρούν τα παιδιά την κατασκήνωση είτε τα «πρεσάρουν» είτε εξαντλώντας κάθε όριο γίνονται ιδιαίτερα ελαστικοί, καταλήγοντας μάλλον απογοητευμένοι. Βεβαίως, θα μπορούσε κάποιος να αναζητήσει μια σε βάθος ανάλυση ή βοήθεια από ειδικούς και ενδεχόμενα θα μπορούσε να φιλοσοφήσει διαβάζοντας τη σχετική θεωρία σύνδεσης μεταξύ γονιών και παιδιών (attachment theory) του γνωστού πρωτοπόρου Βρετανού ψυχολόγου ψυχιάτρου και

76

σπύρος κουτάγιας

ψυχαναλυτή Τζον Μπόουλμπι.* Προσωπικά όμως, όντας μη ειδικός, θα επιχειρήσω μια πατρική και συνάμα προσκοπική προσέγγιση: Τα παιδιά χρειάζονται μια προετοιμασία που ξεκινά με την ενθάρρυνση από το σπίτι. Είναι καθοριστικό οι γονείς προκειμένου το παιδί να αναπτυχθεί και να περάσει σταδιακά από την πλήρη εξάρτηση στην ανεξαρτησία, να αφήνουν χώρο στο παιδί τους, για να μπορεί να στηριχθεί στις δυνάμεις του. Κατά τη διάρκεια της προσκοπικής χρονιάς, θα πρέπει να παρατηρούμε κατά πόσο οι γονείς καλύπτουν ή υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του παιδιού τους αλλά και κατά πόσο εκείνο θεωρεί ότι όλες του οι επιθυμίες πρέπει να ικανοποιούνται άμεσα με αποτέλεσμα να εξαρτάται από αντικείμενα ή πρόσωπα. Στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται μια ειλικρινής συζήτηση με τους γονείς ενώ κάποιες διήμερες εκδρομές αποτελούν εξαιρετικές περιπτώσεις για τέτοιου τύπου “test drive”! Η καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των Ενηλίκων Στελεχών και ειδικά των μικρών παιδιών είναι επίσης κρίσιμη. Ας δούμε κάθε παιδί ξεχωριστά και ας του δώσουμε ζωτικό χώρο να εκφραστεί. Είναι περισσότερο από σίγουρο πως θα μας συστηθεί με τον πλέον αγνό και ανεπιτήδευτο τρόπο. Και εμείς, θα νιώσουμε πιο γεμάτοι αν προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε το πρόγραμμά μας κάνοντας το περισσότερο ανθρωποκεντρικό και εξατομικεύοντας κάποιες παραμέτρους του με σκοπό να σταθούμε αληθινά πλάι τους. “Scoutmasters deal with the individual boy rather than with the mass” που θα έλεγε και ο B.P. Επί-

* Bowlby J (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. Tavistock professional book.

London: Routledge.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

77

σης, ας μη ξεχνάμε πως με αφετηρία το παιγνίδι και την ομαδική δράση έχουμε μεγάλες δυνατότητες προαγωγής της αυτενέργειας ενώ με το προσωπικό μας παράδειγμα, στη βάση της αυθεντικότητας των Αρχών μας, μπορούμε έμπρακτα να τα οδηγήσουμε στο δρόμο της ενηλικίωσης και της κατάκτησης υψηλών επιπέδων νόησης και ωριμότητας (Αχ, αυτά τα σεμινάρια ιδεολογικής θεμελίωσης τι όμορφα που ακούγονται να το λες!). Πράγματι, κατασκήνωσα με το μικρό παιδί μου για πρώτη φορά. Έπαιξε μυρίζοντας το χώμα, παρατήρησε τη φύση, έπεσε και σηκώθηκε, έφαγε προσκοπικά, ένιωσε την πυρά, σιγοτραγούδησε συχνά-πυκνά κάτι λυκοπουλίστικους σκοπούς, κοιμήθηκε με τη σκέψη της μαμάς, ξύπνησε με μια μοναδική ανατολή… Προσωπικά χάρηκα που το έζησε… Με την επιστροφή ρώτησε η μητέρα της: Τι σου άρεσε πιο πολύ; Τι σου έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση; Η απάντηση και πάλι αυθόρμητη μαζί με ένα σπινθηροβόλο βλέμμα: - Η σκηνή…!

μπούμερανγκ IX/MMXV

Τ

ο μπούμερανγκ (boomerang) είναι ένα εργαλείο και συνάμα όπλο που αρχικά σχεδιάστηκε και χρησιμοποιήθηκε από φυλές της μακρινής Ωκεανίας για το κυνήγι. Στις μέρες μας χρησιμοποιείται κυρίως ως σπορ και για ψυχαγωγία. Το μπούμερανγκ κατασκευαζόταν συνήθως από ξύλο και σπανιότερα από κόκκαλο. Τα σύγχρονα μπούμερανγκ κατασκευάζονται από ανθρακονήματα, ενισχυμένα συνθετικά ή άλλα υλικά υψηλής τεχνολογίας. Είναι επίπεδα με αεροδυναμικό σχήμα και κατασκευασμένα ώστε να περιστρέφονται κάθετα στον άξονά τους κατά τη διεύθυνση της τροχιάς τους. Τα μπούμερανγκ χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στα επιστρεφόμενα και στα μη επιστρεφόμενα. Τα επιστρεφόμενα έχουν δύο ή περισσότερα αεροδυναμικά πτερύγια, που κατασκευάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε το μπούμερανγκ να πετάει σε ελλειπτική τροχιά και να επιστρέφει σε αυτόν που το πέταξε, αν βέβαια το έχει πετάξει με το σωστό τρόπο ..! Συχνά, αναφερόμαστε λέγοντας ότι: «Κάτι γυρίζει μπούμερανγκ». Στη φράση αυτή η λέξη μπούμερανγκ χρησιμοποιείται μεταφορικά και σημαίνει ότι κάποιος δέχεται τις αρνητικές συνέπειες των πράξεών του ενώ δεν το περίμε-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

79

νε και αντίθετα υπολόγιζε ότι θα βγει κερδισμένος. Όταν σε κείνο τον αναποδογυρισμένο πηλίσκο βάζαμε κάτι μισόφραγκα, αυτά της εισφοράς, στο τέλος της συγκέντρωσης ποτέ δε φανταζόμουν ότι οι βαθμοφόροι της εποχής θα στήριζαν ένα ολάκερο προσκοπικό πρόγραμμα με τη συγκεκριμένη «οικονομική επιφάνεια» της Ομάδας. Ίσα-ίσα ήταν τότε τα λεφτά για κάνα σκοινί, κάνα τετράδιο, τίποτα πασσάλους και ίσως ένα κοινόχρηστο τσεκούρι. Βαριοπούλες δεν χρειάζονταν καθώς οι πάσσαλοι μπήγονται χτυπώντας τους και με μια πέτρα… Αγοραστά υλικά προγράμματος ανύπαρκτα, χιλιο-χρησιμοποιημένος αλλά καλοδιατηρημένος εξοπλισμός, σίγουρα κάποια περισσευούμενα εργαλεία, χρώματα και αν υπήρχε μια δερμάτινη μπάλα ποδοσφαίρου τότε ήμασταν super! Μοναδικά εφόδια για ένα ελκυστικό πρόγραμμα ήταν ότι είχαμε και ΄μεις και αυτοί στο κεφάλι μας για παιγνίδια χωρίς κόστος, κάποια όμορφα εγκόλπια και η πλήρης ενσωμάτωση/αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος. Ήταν τότε που θαύμαζες καταπληκτικές πρωτότυπες ξύλινες κατασκευές στα ταμπλό των ενωμοτιών, έστηνες τεζαρισμένες σκηνές χωρίς πάτο και με μετρημένο χαντάκι, έκανες μονόζυγο στις πύλες και μύριζες το φαί από το καζάνι. Ήταν τότε που σφυρίχτρα θα έφτιαχνες από τα κοκαρίκια (σσ. κουκούτσια) από βερίκοκα και κρίκους από καλάμια, περίτεχνα κομμένα και γυαλοχαρταρισμένα. Ήταν τότε που αν δεν ήξερες αστερισμούς, μορς, ή αν δεν «έβγαζες» ταχύ οδοιπορικό είχες χάσει το «δρόμο». Ήταν τότε που αντί για δημιουργική ανάπαυση ξεκουραζόμασταν παρατηρώντας τα ταπεινά μυρμήγκια να βρίσκουν το δικό τους δρόμο τους ανάμεσα στα πεσμένα γιόφυλλα (σσ. φύλα ελιάς). Τότε ήταν που φτιάχναμε, σμιλεύαμε και πετούσαμε το μπούμερανγκ για να «κυνηγήσουμε» την προσκοπική ζωή.

80

σπύρος κουτάγιας

Η ραγδαία «εξέλιξη» των τελευταίων δεκαετιών εισήγαγε αντίστοιχες εξελίξεις και προσαρμογές στους τρόπους και τα μέσα που εφαρμόζουμε το προσκοπικό πρόγραμμα. Δίχως δογματικές αντιθέσεις και με σεβασμό κάθε νεωτεριστικής προσπάθειας για μια περισσότερο ρεαλιστική Κίνηση σε σχέση με την εποχή, είναι κοινή διαπίστωση ότι, σήμερα, η προσέγγιση της διαπαιδαγώγησης περνά μέσα από μια σειρά περιβάλλοντα αγαθά που σε μεγάλο βαθμό δεν έχουν σχέση με τα υλικά που απλόχερα δίνει το φυσικό περιβάλλον. Σήμερα, επίσης, θέλεις μάλλον ένα σαφές budget (sic) π.χ. για την ανάπτυξη του μηνιαίου σου θέματος και θεωρείται φυσικό να πρέπει να πας για ψώνια στο αγαπημένο σου “Jumbo”! Σήμερα, ψάχνεις ιδέες ή γενικότερα επικοινωνείς μέσα από το διαδίκτυο, παρατηρείς τα προσκοπικά σου βιβλία να έχουν περισσότερο τηλεοπτική εικόνα, νιώθεις μια εγγενή ηθική υποχρέωση να τα καταγράψεις όλα στο γνωστό «ρουφιανο-βιβλίο», ως Α.Σ. οφείλεις να έχεις κινητό με γενναίο πρόγραμμα που να σου δίνει τουλάχιστον 1.500 free SMS και, τέλος, θεωρείς τον εαυτό σου υπερήφανο επειδή σχεδίασες ή συμμετείχες σε μια (άκουσον - άκουσον) «ηλεκτρονική δράση». Φαντάζομαι ότι σε λίγο καιρό θα απασφαλίζουμε μια pop-up κατασκήνωση και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα θα στήνονται οι 4 τεζαρισμένες σκηνές με bonus τελειοποιημένα ολογράμματα μιας πύλης, ενός ιστού και μιας τραπεζαρίας. Στα ταμπλό των ενωμοτιών οι κατασκευές θα γίνονται μέσω τρισδιάστατου εκτυπωτή (3D-printer), το ταχύ οδοιπορικό θα βγαίνει μέσω GPS, η συμμετοχή σε συγκεντρώσεις μέσω Skype, η παρακολούθηση δράσεων μέσω Up-Stream ενώ τέλος στη στολή μας θα υπάρχουν mini flat panels ως εξέλιξη, μόνιμων πια, διακριτικών που απλά θα αλλάζουν screen shots! Με αυτά και αυτά τα καθ’ υπερβολή παραδείγματα, ελ-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

81

λοχεύει πάντα ο κίνδυνος να πάρουμε παραπάνω κιλά, ειδικά στο νου, και να αποκτήσουμε συνήθειες που απομακρύνονται από το συγκριτικό μας πλεονέκτημα που είναι η ζωή στη φύση. Σίγουρα χρειαζόμαστε μιας κάποιας μορφής από-jumbo-ποίηση, να δώσουμε έμφαση στην προσκοπική τεχνική και να μην υποβαθμίζουμε αλλά να ενισχύουμε το πρόγραμμα μας με βάση το φυσικό περιβάλλον. Αν όχι, διαισθάνομαι ότι το μπούμερανγκ, που διέγραψε ήδη την ελλειπτική του τροχιά, κοντεύει να μας πέσει στο χοντρό μας το κεφάλι…

πάρ’ το ανάποδα X/MMXV

Τ

α τελευταία τέσσερα χρόνια μαίνεται αυτός ο καταστρεπτικός εμφύλιος πόλεμος στην Ιταλία όπου σύμφωνα με τον ΟΗΕ έχουν χαθεί δεκάδες χιλιάδες ζωές αθώων αμάχων και σύμφωνα με τη UNICEF εκατοντάδων παιδιών. Ο υπό αμφισβήτηση ηγέτης τους Ματέο Τεστόρι έφτασε στο σημείο να βομβαρδίζει με χημικά τον ίδιο το λαό του ενώ αντικυβερνητικοί αντάρτες έχουν κατηγορηθεί για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στη γειτονική χώρα, ο πόλεμος έχει και θρησκευτικές προεκτάσεις με ανάδυση της ακραίας εξτρεμιστικής στρατιωτικής οργάνωσης ISIS (ISlamic Italian State) που κατατρομοκρατεί τους πάντες. Μετά το κλείσιμο των συνόρων στο ύψος των Άλπεων, χωρών όπως η Γαλλία, η Ελβετία και η Αυστρία, που περιήλθαν σε μεγάλη οικονομική κρίση μετά τον πόλεμο του κόλπου στο Κίελο της Γερμανίας για τον έλεγχο της Βαλτικής και την μετέπειτα κατάρρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκατομμύρια Ιταλοί έχουν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς κύρια μέσω της Σλοβενίας στο Βορρά και της Ελλάδας στο Νότο με σκοπό να οδεύσουν στις ευημερούσες χώρες της Μέσης Ανατολής. Για την ταλαίπωρη χώρα μας το μεταναστευτικό ζήτη-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

83

μα, δηλαδή η συστηματική παράνομη είσοδος μεγάλου αριθμού μεταναστών, είναι μείζον εδώ αφού εδώ και 25 χρόνια η Ελλάδα αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών, όχι μόνο από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες αλλά και από ολόκληρο τον κόσμο, με αποτέλεσμα μια σημαντική μεταβολή του πληθυσμού της χώρας σε ποσοστό 7% με προεκτάσεις στον κοινωνικό ιστό και επίταση των δαπανών. Τα τελευταία χρόνια, η ιδιαίτερη πατρίδα μου η Κέρκυρα έχει γίνει έρμαιο Αλβανών και Ιταλών έμπορων λαθρομεταναστών που «μεταφέρουν» και «αποβιβάζουν» κατά ριπάς ανθρώπινες ψυχές σε κάθε αφύλακτη παραλία του νησιού. Ειδικά φέτος, έγινε το κεφαλόσκαλο στην προσπάθεια περισσότερων από εκατό χιλιάδων μεταναστών από το Ότραντο, το Μπρίντιζι και το Μπάρι να κινηθούν ανατολικότερα. Μια προσπάθεια που μετριέται σε πολλές απώλειες ζωών, οι οποίες φαίνεται να μην έχουν κάποια σημασία μπροστά στο οικονομικό όφελος των διακινητών. Προχθές, έκανε το γύρω του κόσμου μια φωτογραφία του κορμιού ενός νηπίου που ξεβράστηκε στα βράχια της Παλαιοκαστρίτσας… Στο νησί και ειδικά στην πόλη της Κέρκυρας τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν με την έλευση των μεταναστών είναι ιδιαίτερα έντονα καθώς οι διαθέσιμες υποδομές φιλοξενίας είναι ανεπαρκείς και οι οικονομικοί πόροι περιορισμένοι. Ούτε λόγος βέβαια για αυτό που ονομάζεται πρόσφατα τουριστικό προϊόν καθώς αυτό που αντικρίζει κάθε ντόπιος είναι μια απέραντη κατασκήνωση από τις παρυφές του Νέου Λιμανιού ως και τον Ανεμόμυλο. Παντού αντίσκηνα και πρόχειρα καταλύματα, στη Σπηλιά, στην Κάτω και Πάνω Πλατεία, στο άλσος της Γαρίτσας… Παντού κυκλοφορούν άνθρωποι, μανάδες με τα μωρά στην αγκαλιά τους, άλλοι μουσκεμένοι από άρμη ή

84

σπύρος κουτάγιας

ιδρώτα, άλλοι φοβισμένοι για αυτά που πέρασαν και για αυτά που μέλλουν, άλλοι πεινασμένοι ή γυμνοί… Σκουπίδια και περιττώματα, με φόντο τα Κάστρα της πόλης και τα Ανάκτορα, δεν αφήνουν ανενόχλητη την όσφρηση κάθε περαστικού. Στα αυτιά σου ηχεί ένας συνεχής βόμβος που διακόπτεται από κλάματα παιδιών και ενίοτε από φωνές τσακωμών. Η εμπορική κίνηση είναι υποτονική ως ανύπαρκτη και οι κάτοικοι είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους αδυνατώντας οι περισσότεροι να κατανοήσουν αν θα πρέπει να προφυλαχθούν ή να συνδράμουν. Στα ενοριακά και δημοτικά συσσίτια, που με κόπο οργανώνονται, οι ουρές για λίγο γάλα ή ένα κομμάτι ψωμί μοιάζουν ατέλειωτες ενώ η κρατική βοήθεια σε κατασκηνωτικό υλικό και κυρίως σε τρόφιμα και σε φάρμακα είναι πάντα λειψή. Φιλανθρωπικές και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις βρίσκονται μόνιμα στημένες μπροστά στο Λιστόν, είναι πάντα κοντά στο καθήκον, συμπληρώνουν στο πλαίσιο του δυνατού τις κρατικές δομές μέσω εθελοντικής εργασίας και πάνω από όλα προσφέρουν ένα ζεστό χαμόγελο απλώνοντας ένα χέρι ελπίδας σε αυτούς τους συνανθρώπους μας. Οι Κερκυραίοι Πρόσκοποι δε ξέχασαν ποτέ το ψήφισμα του πρόσφατου Συνεδρίου μας για την ανθρωπιστική κρίση, έδωσαν από την πρώτη στιγμή το παρόν στην κοινή προσπάθεια επωμιζόμενοι το στήσιμο των σκηνών και την οργάνωση ενός υπαίθριου υγειονομικού σταθμού στο προσκοπείο σε συνεργασία με τους «Γιατρούς του Δρόμου». Έγκαιρα πρόσκοποι από όλη την Ελλάδα συνέλεξαν και μας έστειλαν φάρμακα και υγειονομικό υλικό. Δυστυχώς αναγκαστήκαμε να αναστείλουμε τη λειτουργία δύο Συστημάτων μας στην ύπαιθρο καθώς καταλήφθηκαν οι εξωτερικοί χώροι τους από μετανάστες. Εντύπωση, πάντως, έκαναν Ιταλοί μετανάστες που ήταν πρόσκοποι

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

85

και ήρθαν να ενώσουν δυνάμεις σε αυτό το τζάμπορι ανθρωπιάς, που η σύγχρονη πραγματικότητα μας επέλεξε να συμμετέχουμε. Η κατάσταση εξακολουθεί κρίσιμη και χρειάζονται γενναίες ενέργειες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για την υποστήριξη των μεταναστών. Αυτό το τζάμπορι ανθρωπιάς δεν είναι σαν της Ιαπωνίας, δεν έχει χρονική διάρκεια και για να συμμετέχεις οφείλεις απλά να εφαρμόσεις άμεσα και έμπρακτα το Νόμο και την Υπόσχεσή σου. Κατηφόρισα την Πύλη του Αγίου Νικολάου. Είχα ανάγκη να μυρίσω τη θάλασσα, αυτήν που τους έφερε και αυτήν που θα τους πάρει. Κάθισα στο σκαλί που βγάζουν τη φωτογραφία της Σχολής σε κάθε Βασική. Σκέφτηκα τους πιθανούς λόγους του ξεριζωμού ενός λαού αλλά και τους λόγους που ριζώνει η απάθεια σε ένα άλλο υποτιθέμενα πλουσιότερο σε ιστορία και συναίσθημα. Μετά σκέφτηκα ότι όλοι εμείς που έχουμε υποσχεθεί να βοηθάμε κάθε άνθρωπο και σε κάθε περίσταση δε γίνεται να είμαστε απαθείς, δε γίνεται να μην έχουμε αυξημένα ανακλαστικά και τέλος δε γίνεται να μη βοηθάμε ουσιαστικά και όχι κατ’ επίφαση. Για να είσαι ουσιαστικός χρειάζεται να αφιερωθείς, χρειάζεται να έχεις όραμα, χρειάζεται να βλέπεις μπροστά και να έχεις τις κατάλληλες ιδέες και τους κατάλληλους ανθρώπους να τις αξιοποιήσουν. Ο παντοτινά αγαπημένος Τζων Στάινμπεκ έλεγε ότι: «Οι ιδέες είναι σαν τα κουνέλια. Πιάνεις κάνα δυο, τις περιποιείσαι και, πολύ σύντομα, έχεις μια ντουζίνα από δαύτες». Μια ματιά από την ανάποδη πλευρά κάθε προβλήματος πάντα ωφελεί. Αυτό συμβουλεύω τα αδέλφια μου στην Μυτιλήνη, στη Χίο και στην Αθήνα που δε χωρά στη φαντασία τους αυτό που σήμερα ζει η Κέρκυρα! Υ.Γ. Καλό κουράγιο αδέλφια!

the bucket theory XI/MMXV

Κ

άθε χρόνο οι καλοκαιρινές διακοπές στο παραθαλάσσιο χωριό με τη γιαγιά και τον παππού είναι μια σκέτη πρόκληση. Ξέρετε γιατί; Γιατί μαζεύεται η παλιοπαρέα! Ναι, πολλά παιδιά έρχονται από την πόλη στο χωριό για κάνα μήνα ώστε να κάνουν τα μπάνια τους καθώς οι γονείς τους δουλεύουν και δεν υπάρχει ο χρόνος αλλά και τα χρήματα για ξενοδοχεία και φαγητά. Άσε που και οι γονείς πετάγονται τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες… Πρωινό ξύπνημα, φρέσκο γάλα, ψωμί με ντόπιο μέλι και βούτυρο, κάτι λίγα θελήματα στο μπακάλικο και στο φούρνο και μετά όλοι στην παραλία. Και τι παραλία, μια αμμουδιά μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι σου με όλα τα σπίτια από τις γιαγιάδες σε μια γραμμή. Τι χωριό και αυτό; Τζάμπα το λένε Ευθυγιάλι…! Φέτος μείναμε εννιά. Η δέκατη, η μεγαλύτερη, η Σταματίνα δεν θα έρθει, είναι πλέον έντεκα χρονών και πήγε λέει κατασκήνωση με τους προσκόπους. Από όταν μας θυμάμαι, μετά την πρώτη βουτιά, η παρέα μας μαζεύετε για δεκατιανό στη Βραχοκολυμπήθρα, μια παραξενιά της φύσης στην μέση της παραλίας που κάνουν μπάνιο τα μωρά, και εκεί αποφασίζει τι θα χτίσει στην άμμο. Από ιδέες

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

87

άλλο τίποτα: κάστρα, σπίτια, κήποι, δάση, δωμάτια, σχολεία, εκκλησίες μέχρι λιμάνια και αεροδρόμια κάνουμε. Και όλα αυτά μέχρι τη μία μετά το μεσημέρι. Αυτή είναι η ώρα που μας φωνάζουν οι γιαγιάδες για μπάνιο και φαγητό. Όμως ξέρουν και οι ίδιες πως για να πάμε πρέπει να μαζευτούν πάνω από την κατασκευή της ημέρας και να την αξιολογήσουν. Αν το Συμβούλιο των Γιαγιάδων την εγκρίνει τότε το απόγευμα στην πλατεία του χωριού τα παγωτά πάνε και έρχονται, αν όμως την απορρίψει τότε δικαιούμαστε μια μόνο σπιτική βυσσινάδα σκέτη και πολύ μας! Για αυτό κάθε χρόνο ερχόμαστε με περισσότερο και καλύτερο εξοπλισμό: μπουλντόζες, γερανούς, φορτηγά τσουγκράνες, φτυάρια, σήτες, κουβάδες και κουβαδάκια. Μάλιστα στην πρώτη συνάντηση ορίζουμε τον «εργολάβο του καλοκαιριού» με μια ιδιότυπη ψηφοφορία με βότσαλα και οι υπόλοιποι μοιράζονται διάφορα καθήκοντα ανάλογα με τις ανάγκες. Φέτος τα περισσότερα βότσαλα «πέσανε» στον Κωστάκη που όπως μας είπε έπρεπε ως ομάδα να πρωτοτυπήσουμε, να αξιοποιήσουμε την εμπειρία και τις ιδέες καθενός αλλά και να βοηθήσουμε τους μικρότερους για να αποκτήσουν τη συμπεριφορά και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να συμμετέχουν ενεργά ώστε η ομάδα μας να πετύχει τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα που θα μας φέρνουν κάθε μέρα όλο και πιο κοντά στο παγωτό της αρεσκείας μας. Φυσικά θα πρέπει στο καθημερινό Συμβούλιο της Βραχοκολυμπήθρας να θέτουμε από ένα στόχο που να είναι αποδεκτός από όλους, κατέληξε ο Κωστάκης. Μπρος στη θέα ενός απολαυστικού παγωτού η αξία της ομαδικότητας και της συνεργασίας και πως όλοι μαζί μπορούμε να φέρουμε καλύτερα αποτελέσματα από τον

88

σπύρος κουτάγιας

καθένα ξεχωριστά γίνονται ολοένα και πιο κατανοητά. Όμως ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας και τους άλλους μέσα στην ομάδα, κρίνει τελικά τον τρόπο με τον οποίο συμμετέχουμε καθώς και την αποτελεσματικότητα όλης της ομάδας. Για αυτό όπως μας είχε πει πέρσι η Σταματίνα, ανεξάρτητα με το παγωτό, πρέπει να αναγνωρίζουμε και να αξιοποιούμε τα δυνατά μας σημεία, τα δυνατά σημεία των άλλων μελών καθώς και τα δυνατά σημεία της ομάδας. Επίσης, η Σταματίνα μας έμαθε να ακούμε προσεκτικά, με ανοιχτό μυαλό και με ενδιαφέρον τους άλλους, να αφήνουμε το χώρο και το χρόνο να εκφραστούν και συχνά να τους συναισθανόμαστε και να τους συμμεριζόμαστε. Έτσι φέτος συμφωνήσαμε όλοι να συνεργαστούμε και να προσπαθήσουμε με υπομονή και επιμονή. Την άλλη μέρα θα χτίζαμε ένα παλάτι στην άμμο… Όπως επέμενε ο Κωστάκης το χτίσιμο θα είναι ευκολότερο αν ο καθένας έρχονταν γεμάτος όρεξη και έφερνε το κουβαδάκι του γεμάτο άμμο. Τελικά έτσι και έγινε. Όλοι φέραμε τα γεμάτα με άμμο κουβαδάκια μας εκτός από το Λιάκο που κάθονταν φαρδύς πλατύς στα τριάντα μέτρα στο καφενείο του θείου της Σταματίνας και μας κοιτούσε να χτίζουμε πίνοντας την μια πορτοκαλάδα μετά την άλλη. Χτες στη Βραχοκολυμπήθρα μάλλον ψυχανεμίζονταν γοργόνες, ποτέ δε συμφώνησε σε ότι και να λέγαμε αλλά ούτε είχε να προτείνει κάτι. Για αυτό έφυγε στα γρήγορα… Το σούρουπο σε ένα διάλλειμα από τα όμορφα παιγνίδια μας* στην πλατεία του χωριού το συζητήσαμε παρέα με το παγωτό μας και συμφωνήσαμε πως καθοριστικό στοιχείο για να πετύ-

* http://www.letsfamily.gr/el/sections/243/articles/9-paixnidia-poy-anaptyssoyn-tin-omadikotita-kai-ti-synergasia

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

89

χουμε ως ομάδα είναι η ποιότητα του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του καθένα που συμμετέχει στην προσπάθεια. Μετά, πράγματι όλα γίνονται πιο εύκολα και φυσικά περισσότερο ευχάριστα. Σε κάθε περίπτωση όλοι συμφωνήσαμε για το αναφαίρετο δικαίωμα κάποιου να πάρει το κουβαδάκι του και να πάει σε άλλη παραλία!

μετά το λιώσιμο των πάγων XII/MMXV

Ο

Παγερός Τζακ έχει κλέψει το μαγικό ραβδί της Χιονούλας της νεράιδας των πάγων. Χωρίς αυτό η νεράιδα δε θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να σταματήσουν το λιώσιμο των πάγων. Η Κρίστι και η Ρέιτσελ πρέπει να πείσουν τον Παγερό Τζακ να της δώσει πίσω το ραβδί. Άλλωστε, ούτε και σ’ εκείνον θα άρεσε να γίνει ο πλανήτης θερμότερος! Κάπως έτσι διαδραματίζεται το παραμύθι «Η Χιονούλα των πάγων»* της Daisy Meadows.

Περισσότερο ευαισθητοποιημένοι πολίτες διαδηλώνουν ολοένα και με μεγαλύτερη πίστη ενάντια σε κάθε μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Ενάντια, δηλαδή, σε αυτό που σήμερα ορίζεται ως κλιματική αλλαγή σε αντιπαραβολή με την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια. Τις δραματικές συνέπειες που θα επιφέρει το πλήρες λιώσιμο των πάγων καταδεικνύει με εύληπτο τρόπο η ιστοσελίδα του National Geographic φιλοξενώντας ένα διαδραστικό χάρτη που δείχνει την όψη που θα έχει ο πλανήτης Γη μετά την αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά 65 μέτρα! Το * Εκδόσεις Κέδρος

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

91

ενδιαφέρον εστιάζεται στην μεταβολή των ακτογραμμών καθώς βλέπουμε πού βρίσκονται σήμερα και πού θα είναι μετά την καταστροφή. Εικάζεται ότι η Ευρώπη θα πληγεί ιδιαίτερα καθώς οι Κάτω Χώρες και μεγάλες πόλεις όπως το Λονδίνο και η Βενετία θα εξαφανιστούν. Όσο για τη χώρα μας, πλήθος νησιών θα αποτελέσουν παρελθόν, μοίρα που περιμένει και τη Θεσσαλονίκη, τη Χαλκιδική και τμήμα της Αττικής. Με το λιώσιμο των πάγων, άνθρωποι που θεωρούνταν χαμένοι για πάντα ανακαλύπτονται έπειτα από πολλά χρόνια. Το 1952 ένα αεροπλάνο συγκρούστηκε πάνω σε παγετώνα στην Αλάσκα και οι 52 επιβάτες του βρέθηκαν το 2012 προς ανακούφιση των οικείων τους. Ωστόσο, πολλές ανακαλύψεις είναι κατά πολύ αρχαιότερες και αποτελούν σημαντικές πηγές έρευνας για τους επιστήμονες με τρανταχτά παραδείγματα μια από τις πιο φημισμένες μούμιες που έχουν ανακαλυφθεί στον πάγο, των 5.300 ετών “Iceman” και, την αποκάλυψη σωμάτων παιδιών των Ίνκας που είχαν θυσιαστεί στις Άνδεις της Αργεντινής πριν από 5.000 χρόνια (Ν.Β.: Λες και τώρα δε γίνεται το ίδιο στον πάτο του Αιγαίου...). Επίσης, καλοδιατηρημένα αντικείμενα άρχισαν ήδη από την δεκαετία του ’90 να ξεπηδούν μέσα από το νερό που έτρεχε καθώς έλιωνε ο πάγος. Αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι «αυτός ο πάγος είναι σαν μηχανή του χρόνου» και ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη δημιούργησε μια σειρά από ανακαλύψεις για μια νέα κατηγορία αρχαιολογίας. Το λιώσιμο των πάγων απελευθέρωσε βρύα αιώνων, ρωμαϊκά νομίσματα, ένα άλογο από την εποχή του Σιδήρου ακόμη και αρχαία δάση. Επιπρόσθετα, μετά την ανακάλυψη πως ένας εγκλωβισμένος για 30.000 χρόνια σε παγωμένο υπέδαφος ιός ήταν αρκετά ανθεκτικός για να μολύνει αμοιβάδες, δημιουργεί την υποψία ενδεχόμενης μόλυνσης του ανθρώπου μετά από

92

σπύρος κουτάγιας

αργή απόψυξη παθογόνων οργανισμών που μπορεί να είναι εγκλωβισμένοι σε πάγο σε διάφορα σημεία του κόσμου. Για το τέλος κράτησα ένα υπαρξιακό μου ερώτημα: Έχετε μήπως αντιληφθεί ότι όσο λιώνουν οι πάγοι τόσο παγώνουν οι άνθρωποι, τόσο οι καρδιές χτυπούν λιγότερο, τόσο τα συναισθήματα ψυχραίνουν, τόσο τα σύνορα υψώνονται ψηλότερα και τόσο η εσωστρέφεια επιστρέφει απειλητικά στις κοινωνίες μας; Μήπως μετά το λιώσιμο των πάγων, εκτός των παραπάνω, αντικρύσουμε και την καρδιά μας αμετάκλητα τετηγμένη! Η βραβευμένη σύγχρονη συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη πιστεύει ότι οι πνευματικοί άνθρωποι έχουν υποχρέωση να βαδίσουν ως εθελοντές εξερευνητές σε αυτά τα πολύ σκοτεινά τοπία της ψυχής. Και πρέπει να βρούνε το κουράγιο να το κάνουν εννοώντας ότι οφείλουν να διαθέτουν μια ανοιχτή καρδιά, ένα χέρι έτοιμο να απλωθεί για συμπαράσταση, ένα μυαλό που να σκέφτεται ότι χωρίς ανθρωπιά δεν έχει νόημα, δεν έχει χαρά η ζωή, δεν έχει αναπαυμένη συνείδηση. Στην προσπάθεια για το εσωτερικό «λιώσιμο των πάγων» όλων ημών των καθημερινών ανθρώπων ο γέροντας Παΐσιος έδωσε μια διέξοδο που ως πρόσκοπο με εκφράζει. Είπε λοιπόν: «Γι’ αυτό, όταν βλέπουμε τον εαυτό μας πνευματικά μουδιασμένο και την καρδιά μας παγωμένη, θα πρέπει να επισκεφτούμε άνθρωπο αγωνιστή για να ξεμουδιάσουμε και άνθρωπο πονεμένο για να αναγκαστεί η καρδιά να πονέσει, να βοηθήσει με αγάπη και να θερμανθεί από την αγάπη για να ξεπαγώσει». Καλά Χριστούγεννα!

ο μέντορας I/MMXVI

Τ

ον Μέντορα (σσ. Μέντωρ) τον συναντούμε για πρώτη φορά στην αρχαιότητα ως χαρακτήρα της Οδύσσειας. Σε αυτόν το σοφό και έμπιστο σύμβουλο ο Οδυσσέας φέρεται να εμπιστεύτηκε την ανατροφή του γιού του Τηλέμαχου με σκοπό να τον ετοιμάσει να αναλάβει τις οικογενειακές ευθύνες κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Στην πραγματικότητα, ο Μέντορας ήταν η θεά της Σοφίας η Αθηνά μεταμορφωμένη σε έναν άντρα πρότυπο, καθοδηγητή και προστάτη. Σήμερα, η έννοια της καθοδήγησης (mentoring) προϋποθέτει κάποιον φίλο ή σύμβουλο (mentee) που δρα ως πνευματικός καθοδηγητής κάποιου νεότερου (mentoree) συνηθέστερα για ένα συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα. Κατά τον Fenelon (18 αι.), η σχέση ανάμεσά τους (mentorship = μεντορική σχέση) είναι μια εκπαιδευτική έννοια συνδεδεμένη με τη μαθητεία. Η προσκοπική μέθοδος, που ως σύστημα βασίζεται στην αλληλεπίδραση ανθρώπων οι οποίοι ενισχύουν τη μεταξύ τους λειτουργία, θα λέγαμε ότι ευνοεί την ανάπτυξη καθοδηγητικών τάσεων μεταξύ αμιγώς ανηλίκων ή ενηλίκων ή μεταξύ ανηλίκων και ενηλίκων. Με μια βαθύτερη ανάγνωση στο πεδίο της διαπαιδαγώγησης παρατηρούμε ότι ειδικά στους τομείς της βιωματικής

94

σπύρος κουτάγιας

μάθησης (π.χ. απόκτηση γνώσεων, ικανοτήτων και συμπεριφορών μέσω εμπειριών και βιωμάτων), του κατ’ ενωμοτίας συστήματος ή συστήματος μικρών ομάδων (π.χ. ανάπτυξη δημιουργικών σχέσεων μεταξύ των νέων και ενηλίκων) και της προσωπικής προόδου (π.χ. συνεργασία με ενήλικες για την επίτευξη προσωπικών στόχων) δημιουργούνται ζυμώσεις μεταξύ ανηλίκων ή ανηλίκων και ενηλίκων που οφείλουν να διέπονται από αλληλοσεβασμό στη βάση των Αρχών μας. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το πρόγραμμα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, στα πλαίσια της υποστήριξης των ενηλίκων που φυσικά υφίσταται μόνο μεταξύ ενηλίκων οι οποίοι καθοδηγούν και καθοδηγούνται. Μέσα στα χωρικά αυτά «ύδατα», η διαδικασία της καθοδήγησης απαιτεί μια σειρά από ξεκάθαρες κουβέντες στη βάση μια ευθείας και όχι τεθλασμένης ή καμπυλόγραμμης ηθικής συνάρτησης καθώς η εμπλοκή του καθοδηγούμενου είναι καθοριστική ιδιαίτερα αν αυτός είναι ανήλικος. Όπου, λοιπόν, χρειάζεται καθοδήγηση ανηλίκου θα πρέπει να είναι ηλίου φαεινότερο ότι αυτή οφείλει να είναι συνεργατική και να έχει ένα υποστηρικτικό και εκπαιδευτικό ρόλο που έγκειται στην ανίχνευση των εκπαιδευτικών αναγκών του. Επίσης, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η διαδικασία της καθοδήγησης δε μπορεί να αποτελεί μία επιβαλλόμενη σχέση αλλά οφείλει να είναι αποκλειστικά μία εθελούσια επιλογή κάθε συμβαλλόμενου. Είναι χρέος όλων να επιλέγουμε τα πλέον αξιόπιστα άτομα που εμπλέκονται σε κάθε εκπαιδευτική και επιμορφωτική διαδικασία. Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι όσοι ασκούν παιδαγωγικό έργο έχουν αποδεδειγμένα τις απαιτούμενες γνώσεις, την εμπειρία ή ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο για έναν τέτοιο σκοπό. Οι κάθε λογής «εκπαιδευτές» (ενν. όχι μόνο αυτοί που θεωρητικά έχουν τα τυπικά προσόντα) πρέπει επίσης να είναι άτομα με υπομονή και θετική σκέψη, να

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

95

ενθαρρύνουν κρατώντας τις απαραίτητες αποστάσεις, να συμβουλεύουν και να δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκονται δίπλα. Η σύγχρονη ζωή χρειάζεται ρεαλισμό και απτά επιχειρήματα. Η ιδεατή ψευτοκουλτούρα που ενδεχόμενα να εισαγάγουν οι κατά καιρούς αποκαλούμενοι και ως γκουρού μέσα από την επίκληση ενός μυξοκλαψιάρικου συναισθήματος είναι πλέον τόσο ξεπερασμένη όσο και η μπογιά τους. Θα τους αναγνωρίσετε από την επιτηδευμένη ομιλία, την επιλεκτική συμπεριφορά, την αναζήτηση συμμαχιών, την πονηρή ψυχή, την αφιλία και την ασύστολη κατάποση δισκίων του γνωστού σκευάσματος «Exafanizol» την ώρα της αλήθειας δηλαδή της πράξης…

Take home message: Το παλιό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο οι μέντορες θεωρούνται αυθεντίες και μπορούν να μεταδώσουν τις αντιλήψεις, αρχές και φιλοσοφία τους στους ανυπόμονους και διψασμένους για γνώσεις δεν ισχύει πλέον.* Πρέπει να είμαστε πλήρως συνειδητοποιημένοι ότι όταν συμμετέχουμε ή γινόμαστε αυτόπτες μάρτυρες μιας μεντορικής σχέσης, η σχέση αυτή πρέπει να έχει ένα πλάνο με αρχή και τέλος. Όλα τα ερωτήματα για το χαρακτήρα της σχέσης θα απαντώνται από την αρχή και με τελικό σκοπό την πλήρη αυτονόμηση του καθοδηγούμενου. Η καθοδήγηση για να είναι αληθινή πρέπει να στηρίζεται στην ενθάρρυνση αυτόβουλων ενεργειών και να είναι προσανατολισμένη σε στόχους με βάση τις πραγματικές ή ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου και όχι με αυτές που ορίζει ή θα ήθελε να ορίσει ο καθοδηγητής. Αν δούμε σχέσεις που ξεφεύγουν του σκοπού τους ή σε διάρκεια πρέπει να μας προ-

* Hargreaves and Fullan, Theory into Practice, College of Education, The Ohio State University, 2000:52.

96

σπύρος κουτάγιας

βληματίσουν και να μη διστάσουμε να κοινοποιήσουμε τον προβληματισμό μας αρμοδίως. Από την άλλη, ο μέντορας δεν είναι υποχρεωμένος να λύσει όλα τα προβλήματα που απασχολούν τη ζωή του καθοδηγούμενου και για αυτό έχει χρέος να έχει ήδη μετρήσει τις δυνατότητές του, να θέτει όρια στον απέναντι αλλά και τη δύναμη να αυτοπεριορίζεται σε ευαίσθητα θέματα. Θα αναρωτηθείτε προφανώς αν είναι εύκολο να χτιστούν τέτοιες αγνές εμπιστευτικές σχέσεις αλληλοσεβασμού ανάμεσα μας; Με την αμφοτερόπλευρη τήρηση της Υπόσχεσης και του Νόμου θα έδινα μια καταφατική απάντηση, αλλά αυτό είναι μια δική μου αυθαίρετη, υποκειμενική και θεωρητική προσέγγιση. Προσωπικά δεν είμαι σίγουρος και θεωρώ πως την πραγματική απάντηση θα τη βρούμε ο καθένας μέσα μας γιατί υπάρχει, νομίζω, η εμπειρία να διακρίνετε στον ευρύτερο κύκλο σας που και αν αυτό είναι τελικά εφικτό. Στην προσκοπική Κίνηση οφείλουμε να έχουμε ανεπτυγμένο το αίσθημα της αλληλεγγύης βοηθώντας σε ανθρώπινο επίπεδο τον απέναντι μας, μικρό ή μεγάλο, να ξεπεράσει πιθανά εμπόδια, να στηριχθεί στην προσωπική (ή και επαγγελματική) του ανάπτυξη και να κερδίσει σε αυτοπεποίθηση κάνοντας πράγματα τα οποία πριν δεν μπορούσε να κάνει. Όμως χρειάζεται προσοχή γιατί δεν έχουμε καμιά πιστοποίηση, π.χ. εκπαιδευτικού, ειδικού παιδαγωγού, παιδοψυχολόγου (προσοχή να μην τον συγχέεται με το σύμβουλο ψυχικής υγείας), κοινωνικού λειτουργού, ψυχιάτρου κ.ά., που να μας δίνει το δικαίωμα να υπεισέλθουμε σε προσεγγίσεις που άπτονται της επιστήμης ή ελέγχονται για την παραβίαση προσωπικών δεδομένων ή ακόμα-ακόμα των Δικαιωμάτων του Παιδιού.* Αν η παρεχόμενη εκπαί* Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού με απλά λόγια! [Πηγή: https://www.unicef.gr].

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

97

δευση ή η επιμόρφωση παρερμηνεύεται ή διαστρεβλώνεται θα πρέπει να υπάρξει διοικητική μέριμνα, έλεγχος και εντατικότερη αξιολόγηση που θα οδηγεί σε αποτελεσματικότερες μεθοδολογικές προσεγγίσεις και άρα ουσιαστικότερες σχέσεις. Αυτούς τους άλλους θα τους αναγνωρίσετε παρατηρώντας κύρια τη ζωή τους εκτός Προσκοπισμού και την συμπεριφορά τους στους δικούς τους ανθρώπους. Επίσης, αυτοί οι ίδιοι είναι που αρέσκονται στα ακροατήρια και τις αυλές καθώς και στην εφαρμογή του δόγματος του σοκ. Τέλος, θα πρόσθετα ότι σήμερα χρειάζεται μια παραπάνω προσοχή γιατί σε ένα ελκυστικό περιβάλλον με κέντρο το παιδί και το νέο, οι επίδοξοι «μέντορες» εμφανίζονται σε πολλές μορφές και παίρνουν διαφορετικούς ρόλους σε άλλοτε άλλη περίπτωση με εγγυημένα καταστροφικά αποτελέσματα για την παιδική και νεανική φύση. Αυτούς δυστυχώς θα τους αναγνωρίσετε όταν θα είναι πλέον αργά εκτός και αν τελικά δεν καταφέρουν να σας υπνωτίσουν με τη χρυσόσκονη που πετάνε και πιάσετε έγκαιρα τα «υψηλά» νοήματά τους προερχόμενα από τη διπλανή σας πόρτα έως το επόμενο blind chat. Πρόκειται για τα πιο αθόρυβα κουδουνίσματα που έχετε ακούσει. Δείξτε μεγαλύτερη υπομονή από όση έχουν και τότε θα σας αποκαλύψουν γενναιόδωρα το «μεγαλείο» τους! Εύχομαι σε μια ανοιχτή Κίνηση όπως η δική μας, να βλέπω περισσότερα υποψιασμένα και υπεύθυνα άτομα γύρω μου τα οποία θα δείξουν την απαραίτητη προσοχή και αν χρειαστεί να λάβουν ντόμπρες αποφάσεις προασπίζοντας ηθικά το Σκοπό μας. Καλή χρονιά με προσκοπική ουσία.

η κονσέρβα II/MMXVI

Τ

ο μήνα αυτό δεν έγινε συγκέντρωση. Πήγαμε εκδρομή και ο Αρχηγός είπε να φέρουμε για το μεσημέρι ξηρά τροφή. Εγώ «τσίμπησα» μια νόστιμη κονσέρβα! Τώρα που πλησιάζει η ώρα που σκεφτόμαστε βρήκα και τ’ ανοιχτήρι… Κοπιάστε! Κοπιάστε για να έχετε να λέτε κάτι στο διάβα σας … ειδάλλως ελλοχεύει ο κίνδυνος να παραμείνετε επιτιμητές του μόχθου και της σκέψης των κοπιαζόντων. Η δική μου κονσέρβα έλαχε πνευματικής τροφής, έλαχε ενός αφιερώματος για την «Παγκόσμια Ημέρα Σκέψης».

H πολυσύνθετη εργασία του εγκεφάλου μας* Σκέψεις εδώ, σκέψεις εκεί, σκέψεις και παραπέρα. Σκέψεις που περνάνε και φεύγουν με ταχύτητα φωτός. Σκέψεις επίμονες, βασανιστικές, που τριβελίζουν το μυαλό και το είναι μας. Σκέψεις απλές, καθημερινές. Σκέψεις * Πηγή: www.arive.gr. (αφιερώματα), κείμενο: Δ. Λαμπροπούλου, επιμέλεια: A. Kόγκας, T. Θώμογλου. Το arive.gr είναι μια δυναμική και πολυπληθής ομάδα ατόμων, με κοινό παρονομαστή την αγάπη τους να αναδείξουν όσα συμβαίνουν στην Ημαθία μέσα από την προσωπική τους δουλειά.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

99

πολυσύνθετες, βαθυστόχαστες. Σκέψεις αναλαμπές, σκέψεις κοπιώδεις. Σκέψεις ελεύθερες, σκέψεις καθοδηγούμενες. Σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις. Σκέψεις παντού, σκέψεις στη γη, σκέψεις και στον αέρα. Άλλωστε αυτή είναι η μοίρα, η ευλογία αλλά συνάμα και η κατάρα του ανθρώπου. Γιατί η σκέψη, αυτή η πολυσύνθετη εργασία του εγκεφάλου μας, είναι αυτή που μας έχει οδηγήσει στα πιο φωτεινά μονοπάτια της ζωής, έχει προσφέρει εξέλιξη και ευημερία αλλά ταυτόχρονα είναι και αυτή που έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα σε μεγάλες καταστροφές. Η σκέψη είναι από τις πρώτες διεργασίες του ανθρώπου προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει, αλλά και να αναπτύξει πολιτισμό. Να ξεχωρίσει από τα άλλα ζώα, από τα οποία και κατάγεται. Γυρνώντας στην παλαιολιθική εποχή συναντάμε τον πολύ brutal πρόγονό μας, τον Homo Sapiens, ο οποίος έκανε και τις πρώτες σκέψεις. Αν μπορούσαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, θα βλέπαμε τον συγκεκριμένο Homo να κάθεται έξω από τη σπηλιά του, να ξύνει την κορυφή της κεφαλής του με όλα του τα δάχτυλα και αμέσως το συννεφάκι της σκέψης του να γεμίζει με...μία λέξη: «Ουγκ». Ναι, ναι, αυτή η λέξη που σήμαινε τόσα πολλά όπως δέντρο, φωτιά, σπηλιά, φαί, έμελλε να είναι και η απαρχή των σκέψεων που θα οδηγούσαν τον άνθρωπο στην πολιτισμένη του μορφή. Και κάπως έτσι ο Homo Sapiens βρήκε το φως του και μαζί το φαί, τη στέγη, και άρχισε να οργανώνει τις πρώτες μορφές κοινωνίας. Και ήρθε έπειτα ο επόμενος Homo και έκανε τη δεύτερη μεγαλεπήβολη σκέψη την «Ούγκα». Ήταν η στιγμή που ο άνθρωπος άρχισε να κάνει άλματα στο γήπεδο της εξέλιξης. Κι αν σας φαίνεται αστείο να σας θυμίσω ότι η σκέψη είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη γλώσσα και η ανάπτυξη της πρώτης μας οδηγεί αυ-

100

σπύρος κουτάγιας

τόματα στην ανάπτυξη της δεύτερης. Οι σκέψεις λοιπόν βγαίνουν από το παιδικό τους λίκνο και αρχίζουν σαν παιδί να παίρνουν μορφή, να αναπτύσσονται και μαζί τους ο άνθρωπος να φτιάχνει τις πρώτες μορφές οργανωμένης κοινωνίας, να βάζει τα λιθαράκια του σε αυτό που ονομάζεται πολιτισμός και να βρίσκει το φως που θα τον οδηγήσει σε μια καλύτερη ζωή. Μιλώντας για την παγκόσμια ημέρας σκέψης δεν θα μπορούσαμε φυσικά να μην αναφερθούμε στην αρχαία ελληνική σκέψη, καθώς αυτή αποτέλεσε βάση και αφορμή για να γεννηθεί όλη η μετέπειτα πολύπλοκη και βαθύτερη σκέψη σχετικά με τον άνθρωπο, τη φύση, την πολιτεία. Ολόκληρο φιλοσοφικό ρεύμα με το όνομα “σκεπτικισμός” είχε δημιουργηθεί προκειμένου να αποδείξει ότι η σκέψη είναι αυτή που μας οδηγεί στην αλήθεια. Βέβαια το ίδιο ακριβώς πρέσβευαν και οι μεγάλοι φιλόσοφοι Σωκράτης, Πλάτωνας και Αριστοτέλης, που ως γνήσιοι στοχαστές έκαναν τη σκέψη μόνιμη σύντροφο και καθοδηγήτρια δύναμη στη ζωή τους. Αποτέλεσμα, φυσικά, ήταν να αναφερόμαστε ακόμα σε αυτούς όταν η σκέψη μας περιστρέφεται γύρω τα μεγάλα ζητήματα της ζωής και να θεωρούνται αξεπέραστοι ακόμη κι αν έχουν περάσει χιλιάδες στοχαστές κι ας έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια. Μήπως τελικά η σκέψη μας οδηγεί και στην αιωνιότητα; Δυστυχώς όμως, νομίζω ότι το ζήτημα της σκέψης έχει διαφοροποιηθεί τελείως, συγκριτικά με τους προηγούμενους αιώνες. Ο σύγχρονος άνθρωπος ναι μεν μπορεί να σκέφτεται, αλλά από την άλλη το θέμα είναι τι σκέφτεται; Είναι αυτό το είδος σκέψης αρμόδιο να συνεχίσει να τον οδηγεί στον εξελικτικό δρόμο ή μήπως έχει βουλώσει όλες τις αρτηρίες της σκέψης του με κορεσμένα λίπη που την οδηγούν αργά αλλά σταθερά στον ετεροκατευθυνόμενο

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

101

θάνατο; Ποιός μπορεί να επιδιώκει κάτι τέτοιο; Η απάντηση έρχεται από τον Αδόλφο Χίτλερ: “Είναι μεγάλη τύχη για τους ηγέτες που οι λαοί δεν σκέπτονται.” Η σκέψη στην ουσία είναι η ζωή που επιλέγουμε. Οι σκέψεις διαμορφώνουν τη γνώμη μας, τις αποφάσεις μας, τη συμπεριφορά μας, την κοινωνική και πολιτική μας οντότητα. Ο άνθρωπος έχει πάρει ως δώρο είτε από το Θεό είτε από τη φύση -ο καθένας ας το θέσει όπως θέλει- την ικανότητα του σκέπτεσθαι για να ζει ευτυχισμένος. Όμως η σκέψη έχει δύο όψεις, όπως καθετί στη ζωή. Για αυτό τη σκέψη μας καλό θα ήταν να την οριοθετούμε, να την περνάμε από το κόσκινο της λογικής, να την ξεψαχνίζουμε με τα χέρια της ηθικής και της ευαισθησίας και τέλος να τη βάζουμε στο θρόνο της μάθησης γιατί μάθηση χωρίς σκέψη είναι χαμένος κόπος και σκέψη χωρίς μάθηση είναι κίνδυνος (Κομφούκιος).

Υ.Γ. Η δική μας Ημέρα Σκέψης, γενέθλια μέρα του Ιδρυτή μας Baden Powel, είναι η δική μας ευκαιρία για πνευματική ανασυγκρότηση και αναστοχασμό της πορείας μας σε σχέση με τα λόγια του. Αν το καλοσκεφτούμε, για τις επόμενες 364 μέρες ίσως ακολουθήσουμε το παράδειγμά του...

το τι, το γιατί και το πώς III/MMXVI

Γ

νώριζα ότι θα το ‘γραφα μετά. Ήθελα, όμως, να δω από κοντά, να ζήσω, να καταγράψω μέσα μου, να μυρίσω, να κουβεντιάσω… Ανάθεμα την ώρα!

τι

Προέρχομαι από τα «χαμηλά», που ποτέ δε ξέχασα, μα εκεί είδα άλλα ακόμα «χαμηλότερα».

Η συναναστροφή και η αίσθηση των πραγμάτων που συνάντησα, μου ξανάφερε στο νου τις ιστορίες των γιαγιάδων μου από τον πόλεμο. Ήμουν περήφανος που από παιδί αγωνίζομαι, αλλά έπαψα να είμαι όταν δεν κατάλαβα να έχει προοπτική το βλέμμα τους. Είδα δυστυχία, πόνο, αποκλεισμό, φόβο, εξάντληση, απόγνωση, ανάγκη… Διέκρινα τον ξεριζωμό προσπαθώντας να βιώσω πως είναι να σε εξαναγκάζουν να φύγεις από τον τόπο που γεννήθηκες, να σε αποσπούν με τη βία από το σπίτι σου, να σου αποκολλούν τον ομφάλιο λώρο με την οικογένεια σου και την πατρίδα σου.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

103

Κοιτώντας βαθιά μέσα στα μάτια, γνώρισα ανθρώπους περήφανους, αγωνιστές, με σκληρές μνήμες, με ολέθριες εμπειρίες, κατατρεγμένους… Με τη δική τους θρησκεία, ναι, αλλά εγώ το ίδιο έπαιξα με τα «λυκόπουλα» ενός κατώτερου Θεού! Με τη δική τους εθνολογική ταυτότητα, κουλτούρα και συνήθειες, που ενίοτε δεν συνάδουν με τα δικά μας κατ’ εκτίμηση ορθότερα «δυτικά» πρότυπα, ναι, αλλά σε αντάμειβαν με το ίδιο γνώριμο χαμόγελο! Επρόκειτο απλά περί ανθρώπων σαν όλους μας, ίσων… Οι ετήσιες εκθέσεις Διεθνούς Πλούτου* δείχνουν ξεκάθαρα μια ολοένα και πιο ανιγιατί σομερή κατανομή και έτσι, παρά την οικονομική κρίση, οι έχοντες (εκατομμυριούχοι 0,7% και εύπορα στρώματα 7,3%) αυξάνουν διαρκώς τον πλούτο τους (σήμερα 45,2% και 40%, αντίστοιχα) σε βάρος της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού. Για αυτούς στο Ελληνικό, στον Πειραιά και στην Ειδομένη τι περισσεύει, ποια έκθεση τους πιάνει; Σύμφωνα με άλλη μελέτη,** οι εισαγωγές όπλων στις επίμαχες χώρες της Μέσης Ανατολής αυξήθηκαν κατά 61% και αξίζει να αναφερθεί ότι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς όπλων, δηλαδή οι ΗΠΑ και η Ρωσία (⅓ και ¼ παγκοσμίως, αντίστοιχα), είναι ταυτόχρονα οι κατ’ ευφημισμόν αγγελιοφόροι αυτής της συγκεκριμένης «ειρήνης». Έτσι, λοιπόν, εξασφαλίζονται τα μέσα ώστε οι πόλεις γίνονται πεδία μάχης, τα σπίτια σωροί από ερείπια και να χάνονται

* Global Wealth Reports, Credit Suisse Research Institute ** Report, Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI)

104

σπύρος κουτάγιας

αμέτρητες ζωές με πρώτες αυτές των παιδιών.* Φυσικά, υπάρχουν άνθρωποι και οργανώσεις με ρόλο και τζίρους 75 εκατ. €/μήνα, που είναι έτοιμοι να «πληρώσουν» για όλα παραχωρώντας φυσικούς πόρους (πετρέλαιο, αέριο), φορολογώντας εμπορικές δραστηριότητες, δημεύοντας εδάφη και περιουσίες, διακινώντας ναρκωτικά και αρχαιότητες μέσω εγκληματικών δραστηριοτήτων, διαπράττοντας ένοπλες ληστείες και απαγωγές, εκμεταλλευόμενοι κρατικές επιχειρήσεις, κ.ά.** Από γεωπολιτικής πλευράς, χρόνια τώρα, είχε δημιουργηθεί ένα κλίμα που περιέγραφε όλα αυτά που ζούμε σήμερα σε υλικό πεδίο, δηλαδή ένα «τυχαίο πολυ-πολιτισμικό» πόλεμο με προφανείς σκοπούς ανασχεδιασμού συνόρων και ζωνών επιρροής. Τι θα γίνει αν για παράδειγμα ο μεγαλοϊδεατισμός του «μεγαλοπρεπούς» μετουσιωθεί σε μία επίθεση ενάντια στους γείτονες και ειδικά στη δύσμοιρη «Γραικία», μια πολλαπλώς χειμαζόμενη χώρα. Μήπως οδηγούμαστε σε μια γενικευμένη σύρραξη της οποίας είμαστε όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των προσφύγων, μάρτυρες και ταυτόχρονα θύματα των αρχικών φάσεων;*** Ο τρόπος αντιμετώπισης είναι ο προαιώνιος. Πρέπει να σταθούμε ως προσωπικότητες και ως σύνολα απέναντι σε ατιμωτιπως κές για το ανθρώπινο γένος καταστάσεις. Πρέπει να ανατρέψουμε τα σχέδια της ηθικής, πρώτα από όλα, εξόντωσής μας προσφέροντας λίγο από το χρόνο μας, ένα χέρι βοήθειας, μια * Report, Save the Children (Organization) ** Report for ISIS, HIS (Standard Developing Organization) *** Ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε!, Ηλίας Καλλιώρας, Δρ. Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας. (Πηγή: http://kostasxan. blogspot.gr/2016/03/blog-post_876.html)

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

105

λέξη, ένα νεύμα… Μετά πρέπει να γίνουμε αντικειμενικά περισσότερο δοτικοί με ένα κουτί γάλα, ένα ρούχο που δε φοράμε, ένα πιάτο φαί που πετάμε, ένα παιγνίδι που δεν παίζουμε… Και τέλος, πρέπει να συντονιστούμε ως εθελοντές και εδώ είναι που μιλάμε για την έννοια της κοινωνικής αλληλεγγύης. Έννοια ανθρώπινη, αποτελεσματική, σπουδαία, διαχρονική, χαρισματική, χριστιανική… Προσοχή στον επιβλαβή όρο asabiyyah του Ibn Khaldun, που αναφέρεται στην κοινωνική αλληλεγγύη μέσα από ένα εθνικιστικό πλαίσιο «φυλετισμού». Ερευνώντας ένα σαφή ορισμό, προέκρινα τα λόγια μιας πορτορικανής ακτιβίστριας, της συγγραφέως και ποιήτριας Aurora Levins Morales η οποία λέει ό,τι: «Η αλληλεγγύη δεν είναι ζήτημα αλτρουισμού. Η αλληλεγγύη προέρχεται από την αδυναμία να ανεχτούμε την προσβολή προς τη δική μας ακεραιότητα μπροστά στην καταπίεση των άλλων και από την αναγνώριση ότι, είτε μας αρέσει είτε όχι, η απελευθέρωση μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη κάθε άλλου όντος στον πλανήτη, και ότι πολιτικά, πνευματικά, στην καρδιά της καρδιάς μας γνωρίζουμε πως οτιδήποτε άλλο είναι δυσβάσταχτο». Για μας τους προσκόπους η συνταγή είναι αποδεδειγμένα πετυχημένη, όταν το θελήσουμε. Μπορεί να μας απογοητεύει πρόσκαιρα η σημερινή ουτοπία «για ένα καλύτερο κόσμο» είναι όμως προς τη σωστή κατεύθυνση γιατί μας δίνει την ελπίδα να συνεχίσουμε… Φτάνει να την πιστέψουμε μιλώντας αληθινά (χωρίς ψέματα δηλαδή) για ουσιαστικά θέματα και ενεργώντας όπως ο Baden χωρίς υπεκφυγές για την κουβέρτα, που ζεστάνει πραγματικά, και δεν μας κατατάσσει σε ξεπερασμένες καρικατούρες μετά ωμοφορίων. Και μην μου πείτε όχι γιατί θα σας επιπλήξω δριμύτατα…!

ενώστε τις κουκκίδες IV/MMXVI

Μ

ια παρακμάζουσα περίοδος με εικόνες ανέχειας και κατάπτωσης, που σε οδηγούν να παραιτηθείς από κάθε έννοια βελτίωσης και να αποδεχθείς το «πεπρωμένο» σου, είναι μια καλή εποχή για ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με την αξιοπιστία και το ρόλο των υφισταμένων ή/και αναδυόμενων ηγετικών φυσιογνωμιών. Η ηγεσία είναι ένα πολύ σύνθετο φαινόμενο. Δεν έχει σημασία αν οι ηγέτες γεννιούνται ή γίνονται, αλλά ο τρόπος που θα χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητές τους τη στιγμή που θα αναλάβουν αυτή τη θέση είναι δηλωτικός. Είναι κοινή διαπίστωση ότι καταχρηστικοί ηγέτες δημιουργούν στρεσογόνες καταστάσεις, π.χ. ταπεινώνοντας υφισταμένους μπροστά σε άλλους, κάνοντας διακρίσεις ή αποφεύγοντας να τους δίνουν τα κατάλληλα εύσημα για το έργο τους. Τα κλειδιά για ένα δημιουργικό και αποτελεσματικό ηγέτη είναι η εμπιστοσύνη,* η επιλογή συνεργατών με σαφείς αρμοδιότητες, οι καλές σχέσεις με την μικρότερη ή μεγαλύτερη ομάδα του και η δικαιοσύνη υπό το πρίσμα

* Εμπιστοσύνη: Μια λέξη που στο τέλος γράφεται πάντα με «ήττα».

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

107

της ισοπολιτείας (ή διορθωτική κατά τον Αριστοτέλη). Η υπόθεση ότι η δημιουργική αποτελεσματικότητα των ηγετών έχει επίδραση στη δημιουργικότητα των ακολούθων τους είναι ορθή και επιτυγχάνεται μέσω της ενθάρρυνσης και της εμπλοκής της ομάδας τους στη δημιουργική διαδικασία.* Η δημιουργικότητα και η εμπιστοσύνη ενός ηγέτη είναι μεταδοτικές, ευδοκιμούν σε αμφίδρομα υποστηρικτικά περιβάλλοντα και βασίζονται σε υψηλής ποιότητας διαπροσωπικές σχέσεις. Ειδικά η δημιουργικότητα είναι ένα σταθερό γνώρισμα σε πολυσχιδείς προσωπικότητες, εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες και προϋποθέτει μια πολύπλοκη νοητική λειτουργία αν και κάποιες φορές η έμπνευση έρχεται από το πουθενά. Οι δημιουργικοί άνθρωποι συνηθέστερα:** - ονειροπολούν κατά τη διάρκεια της μέρας, μια διαδικασία που συνδέεται με την ενδοσκόπηση και την ικανότητα ανάκλησης αναμνήσεων, - παρατηρούν τα πάντα και συνεχώς επεξεργάζονται πληροφορίες από την πραγματικότητα γύρω τους, - εργάζονται τις «κατάλληλες» για αυτούς ώρες π.χ. πολύ νωρίς το πρωί, πολύ αργά το βράδυ, - περνούν χρόνο μόνοι τους υπερβαίνοντας το φόβο της μοναξιάς, - είναι ανοιχτόμυαλοι αναζητούν νέες εμπειρίες που * Lei Huang, Dina V. Krasikova, Dong Liu, I can do it, so can you: The role of leader creative self-efficacy in facilitating follower creativity (Original Research Article), Organizational Behavior and Human Decision Processes, 2016; 132, p. 49-62. [Πλήρες άρθρο διαθέσιμο στο http://www.sciencedirect.com/ science/journal/07495978/132] ** http://www.huffingtonpost.com/healthy-living/

108

σπύρος κουτάγιας

τους προσφέρουν την πνευματική αναζήτηση, το κυνήγι της συγκίνησης, την επαφή με τα συναισθήματα, την τροφή για τη φαντασία, - αντιστρέφουν τις δυσκολίες σε ευκολίες ή μέσα από τραυματικές εμπειρίες εξελίσσονται πνευματικά και ωθούνται σε μια άλλη θεώρηση της ζωής, - αντιλαμβάνονται την αποτυχία ως ευκαιρία να ζυγίσουν τις δυνατότητες τους, να οργανωθούν εσωτερικά και, με στόχο το ευκταίο, να κατακτήσουν το υψηλότερο εφικτό, - θέτουν σημαντικά ερωτήματα μέσα από μια αναλλοίωτη στο χρόνο εγγενή περιέργεια, - παρατηρούν τους ανθρώπους γύρω τους και αναγνωρίζουν και θαυμάζουν τους προοδευτικούς συλλαμβάνοντας και εξελίσσοντας χρήσιμες ιδέες, - ρισκάρουν (π.χ. χρόνο, χρήμα) καθώς θεωρούν το ρίσκο ως μέρος της δημιουργικής διαδικασίας ή ως προσπάθεια πραγμάτωσης εκείνου που προτείνει η φαντασία, - αντιμετωπίζουν τη ζωή ως ευκαιρία για προσωπική έκφραση των αναγκών, των πόθων και της μοναδικότητάς τους.

- ακολουθούν πραγματικά εσωτερικές επιθυμίες (όχι αυτές για αναγνώριση ή αμοιβή) και δραστηριοποιούνται από προκλήσεις ειδικά όταν αξιοποιούν τα ταλέντα τους, - σκέφτονται πέρα από τα δικά τους όρια και ανευρίσκουν άλλους τρόπους σκέψης ως προϋπόθεση δημιουργίας.

- χάνουν την αίσθηση του χρόνου, ειδικά όταν βρίσκονται σε κατάσταση «δημιουργικού οίστρου», ώστε να συγκεντρώνονται με την ελάχιστη προσπάθεια, - απολαμβάνουν την ομορφιά γύρω τους και περιτριγυ-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

109

ρίζονται από όμορφο περιβάλλον, - διακρίνουν ότι υπάρχουν πιθανότητες εκεί που άλλοι δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο, δηλαδή, είναι διορατικοί, - αποφεύγουν τη μονοτονία και τη ρουτίνα και συνεχώς αναζητούν το καινούργιο συνδέοντας προϋπάρχουσες εμπειρίες τους και συνθέτοντας καινούριες ιδέες, και τέλος, - αφιερώνουν χρόνο για πνευματική ξεκούραση (π.χ. ασκούν τεχνικές αυτοσυγκέντρωσης) αντιλαμβανόμενοι την αξία της νοητικής καθαρότητας και του βαθμού που αυτή επηρεάζει την ποιότητα της δουλειά τους. Επειδή διαθέτουμε αρκετά επίπεδα ηγεσίας (π.χ. πολιτικά, κοινωνικά, συλλογικά), καλό είναι να γίνονται αναγνωρίσιμα τα παραπάνω χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις δημιουργικές προσωπικότητες και που αποτελούν ελπίδα αν εξελιχθούν σε αυτούς τους δυσεύρετους δημιουργικούς και συνάμα αποτελεσματικούς ηγέτες. Αν συναντήσετε δυσκολίες λόγω της σύγχρονης παραζάλης, εντοπίστε τον ηγέτη του μέλλοντος ακολουθώντας τη συμβουλή του αείμνηστου πρωτοπόρου δημιουργού Steve Jobs και ανακαλύψτε αυτόν που έχει την ικανότητα να ενώνει τις κουκκίδες!

σας χαιρέτησα; δε σας χαιρέτησα!

V/MMXVI

Π

ερίμενα να σώσουμε με τις περσινές μπουγάδες μπας και λίγο καλμάρει το πράγμα… Όμως οι καιροί είναι χαλεποί και όλοι μας δοσμένοι (ο πληθυντικός είναι πραγματικής ευγενείας καθώς εσωκλείει ώριμους και άγουρους). Όπου και να γείρεις συναντάς την ωμή πραγματικότητα στα μάτια του διπλανού, του ερχόμενου, του αδελφού, του παιδιού σου… Οι ανάγκες είναι πλέον σοβαρές. Με το που σκύβεις να βοηθήσεις από τη μια, σου ‘ρχεται από την άλλη… Στην περίπτωσή μας, αν και πάντα κάποια «ψυχοπονιάρικα» όπως τα λέω εγώ, τραβάνε αυτό που κατά κόσμο ονομάζεται «λούκι», ολοένα και περισσότεροι αναγνωρίζουν την αξία της κοινωνικής προσφοράς και δίνουν αυτό που μπορούν. Το «Να η ζωή που δεν τη νιώθει όποιος δεν έζησε μαζί μας...» φέτος το χειμώνα ξαναβρήκε ένα άλλο νόημα μέσα μας. Πράγματι τους τελευταίους μήνες χάρηκα πολύ, … που η ελληνική κοινωνία είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένη από ποτέ, … που ως Έλληνες ξεπεράσαμε πολιτικές που σέρνονται και δίνουμε χέρι βοήθειας σε ότι αξίζει, … που η συντριπτική πλειοψηφία των προσκόπων προ-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

111

σφέρει μαζικά και έμπρακτα στον συνάνθρωπο και μας γεμίζει περηφάνια, … που το ανθρωποκεντρικό πρόσωπο του Προσκοπισμού αποτελεί επίσης ταυτότητα, … που φέτος γεμίσαμε παραπάνω στόματα, ζεστάναμε περισσότερα χέρια, σκορπίσαμε περισσότερα χαμόγελα, … που αναδείξαμε υπερτοπικά την κοινωνική αλληλεγγύη και διδάξαμε κάτι τις τον έξω κόσμο, … που κάποιοι, κατά τόπους, αποδείχθηκαν μπροστάρηδες και έσυραν τον αγώνα, … που η ατμομηχανή σήκωσε επιτέλους καπνό και έσυρε τα καθηλωμένα βαγόνια, … που είχαμε ως κέντρο το παιδί, κάναμε αυτό που ξέρουμε καλύτερα από κάθε άλλον και η κοινωνική προσφορά έγινε προσκοπικό παιγνίδι, … που η προσκοπική κοινότητα είναι δυνατή από μόνη της, πολύ δυνατή άμα υπάρχει συντονισμός και άμα θέλει πάρα πολύ δυνατή και άμεση στη διαχείριση κρίσεων (βλ. περίπτωση του μικρού Χάρη), και … που η ομαδική δράση σε ότι αφορά την κοινωνική προσφορά αποδείχθηκε ιδιαίτερα δημοφιλής σε όλους τους Ενήλικες της Κίνησης, ευνόησε το υγιές και αρμονικό χτίσιμο διαπροσωπικών σχέσεων αμοιβαίας εκτίμησης ή/ και φιλίας τόσο μεταξύ μας όσο και με συμπολίτες μας και αποτέλεσε θεμελιώδη λίθο επιτέλεσης του Σκοπού μας δια του προσωπικού παραδείγματος. Όμως, δε χάρηκα καθόλου, … που κάποιοι καθυστερημένοι (ευτυχώς μη πρόσκοποι) δεν αντιλαμβάνονται την αξία της αλληλεγγύης, δεν ενδιαφέρονται αν αύριο η δυστυχία χτυπήσει την πόρτα τους και αρνούνται να ενσκήψουν στην κοινή προσπάθεια.

112

σπύρος κουτάγιας

… που κάποιοι κατ’ επίφαση πρόσκοποι ζούνε στην δική τους «ηθική» σφαίρα και συνεχίζουν να αποκλείουν παιδιά από δράσεις κοινωνικής προσφοράς, αφήνοντάς τα κατ’ εξακολούθηση εκτεθειμένα στα μάτια των υπολοίπων αδελφών τους, των φίλων τους και των συμμαθητών τους, θέτουν τους γονείς σε αμηχανία και μας ακόμα να αναρωτιόμαστε πότε θα κάμει ξαστεριά! Και τέλος, … που κάποιοι κομπλεξικοί χαχανούληδες, που δεν κάνουν ούτε για «φίλοι» στο Facebook, νομίζουν (σε ελεύθερη απόδοση μιας γνωστής ρήσης του Αβραάμ Λίνκολν), ότι μπορούν να διατηρούν το δικαίωμα να κρίνουν χωρίς να έχουν δώσει ούτε τ’ Αγιού τους λιβάνι (σσ. σχήμα λόγου γιατί δεν έχουν ούτε Θεό…). Κάτι τέτοιοι μου φέρνουν στο νου την ταινία «Ο Μικές παντρεύεται» (1968) με το Γιάννη Βογιατζή στο ρόλο του μαμόθρευτου και γλυκανάλατου συζύγου, που κρατά για κάποιο διάστημα κρυφό το γάμο του βασικά για να μη στενοχωρήσει την μαμά του αλλά στο τέλος να που όλα αποκαλύπτονται… Θύμησες από μια αξέχαστη κωμωδία, μόνο που ώρες-ώρες ζούμε επικίνδυνα το θέατρο του παραλόγου παρέα με το απόλυτο ξεβράκωμα! Παρακαλείται η ασφάλεια του δικού μας «Θεάτρου Πολιτισμού» να συμμαζέψει κάθε, απειλητική για τη ζωή και συνέχεια μας, επίδοξη μαύρη χήρα… Για εμψύχωση αναφέρω με συγκίνηση αυτό που είπε σε μία ανύποπτη στιγμή ένα ταπεινό και αγαπημένο Στέλεχός μας: «…είμαστε, (ενν. πλέον) ψυχικά και πνευματικά σε άλλο επίπεδο, δεν μας αγγίζουν οι μικρότητες». Χριστός Ανέστη!

άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε!

VI/MMXVI

Λ

ες να βάλουμε στολή; Ναι να βάλουμε, τι στο καλό G.A.* είναι αυτή… Ακούστηκε όμορφα σα να πηγαίναμε κυριακάτικα με τα καλά μας στην εκκλησιά να μεταλάβουμε! Πλυθήκαμε, ντυθήκαμε, «πετάξαμε» και να ‘μαστε και ΄μεις … ενήμεροι αναγνώστες όλων των θεμάτων, θέσεων, ερωτήσεων. Πρωί - πρωί και όλα έδειχναν ότι στο part 4 θα ακούγαμε το cruel summer των Bananarama...

Από όλα είχε ο μπαχτσές, στολές, στολές δράσης, στολές Νο 8 και άλλες εμφανίσεις όπως black tie, smart casual, casual, beachwear, κά. Δεν έδωσα σημασία άλλωστε η ανακοίνωση ήταν σαφής. «Αν είναι δυνατόν…» έγραφε θυμίζοντας μου τον μακαριστό Χριστόδουλο που συνήθιζε να λέει: «Ελάτε όπως είστε!». Βέβαια σε κάποια στιγμή γέλασα μέσα μου γιατί κάποιοι της εκδοχής 3 έως 5 ήρθαν με τη καλοσιδερωμένη στολή τους για να πουν ότι ήρθαν και μετά 2 ωρίτσες την κοπάνισαν με ελαφρά πηδηματάκια. Πάντως θέμα στολής δεν τέθηκε, ούτε εντός, ούτε εκτός, γεγονός που με κάνει να θεωρώ ότι μετά το πρώτο πλύσιμο άρχισε να ξεθωριάζει! * G.A. (αρχ.): General Assembly.

114

σπύρος κουτάγιας

Μέσα στην πανσπερμία των αγωνιούντων να αποδείξουν ότι δεν ήταν ελέφαντες και των «ελεφάντων» να αποδείξουν ότι έχουν τα χίλια δίκια, έβλεπα, άκουγα και διαισθανόμουν τον παλμό ενός, σε μεγάλο ποσοστό, αμήχανου και σίγουρα ανομοιογενούς ακροατηρίου. Λίγοι φωνασκούντες προσπαθούσαν να αβαντάρουν τους κολλητούς ή να «κάτσουν κάτω» τους αχώνευτους, κάποιοι στα νύχια δεν άφηναν καρφίτσα να πέσει ασχολίαστη, κάποιοι σε νάρκη ή στην κοσμάρα τους, ακόμα περισσότεροι με ναυτία και οι πιο πολλοί μεταξύ τους και ΄γω και κύρια οι νεότεροι αποσβολωμένοι… Η σκέψη πήγε ειδικά σε αυτούς που με αγνά αισθήματα περνούσαν για πρώτη φορά την πόρτα του ανώτατου οργάνου μας που έχει καταστατικό σκοπό την προαγωγή μιας Κίνησης … Αρχών!* Μέχρι που έφυγα σκεφτόμουν ότι μάλλον δεν έχουμε ακόμα πλήρη συναίσθηση του παραδείγματος που δίνουμε στα νέα και νεοεισερχόμενα μέλη και ότι αυτά τα λάθη πληρώνονται στο γύρισμα του χρόνου. Από την άλλη, άκου τι κατάλαβα ο μπαγάσας! Κατάλαβα ότι όλοι, μα όλοι, έχουν δίκιο. Ναι, και ξέρετε γιατί; Γιατί δεν είχαν, ούτε έχουν λόγο αλλά και γιατί πάνω από όλα φταίει το σύστημα που είναι τρύπιο. Και έτσι λοιπόν έκαναν, κάνουν και θα κάνουν ότι καλύτερο μπορούν σε ένα σύστημα που πάντα θα χρήζει σοβαρής αλλά αργής και σταθερής βελτίωσης. Και αυτό για να περνάνε τα χρόνια μέχρι να μας πάρει όλους ο Θεός ώστε στο ίδιο διάστημα να έχουμε διαρκώς ο ένας ράμματα για τη γούνα του άλλου, να είμαστε έτοιμοι να ανασύρουμε κάθε μικροπολιτική μας νιοραντζαρία,** ώστε να καθόμαστε για πάντα * Ως πρόταση σε παρακαλώ να μην με προσπεράσεις, ξαναδιάβασέ με! ** Νιοράντες (ο): Εκείνος που, με τις ενέργειές του, τη

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

115

οι ίδιοι γύρω από το ίδιο τραπέζι δίνοντας την αίσθηση ότι έχουμε διαφορές. Επίσης, κατάλαβα πως ότι και αν έχει συμβεί ήταν για το καλό μας και πρέπει να ακολουθούμε τη μοίρα μας και να το προσπερνάμε. Η ισχυροποίηση του συστήματος είναι σίγουρο ότι θα ωφελήσει (εδώ κυριολεκτώ) αλλά είναι επίσης σίγουρο πως αυτά χρειάζονται ευρεία συναίνεση ώστε να υπάρχει συνέχεια λόγων και έργων. Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο... Εκείνο που δεν έγινε κατανοητό είναι γιατί στην περίπτωση που σου κάνουν κάτι κακό, πρέπει όλοι μας να δείχνουμε κατανόηση ώστε να βρεις το δίκιο σου, ενώ όταν κάνουν το ίδιο κακό στον κατ’ ευφημισμόν αδελφό σου εσύ ως ο πρώτος παθών το παίζεις κότα λειράτη; Επίσης, δεν κατάλαβα να ενοχλεί κανένα το αινιγματικό μεξικάνικο ύφος κάποιων κακέκτυπων του Μπενίσιο Ντελ Τόρο λες και συνδιαλεγόμαστε σε καρτέλ στο “Sicario”. Από που αντλείται αυτή η αλαζονεία; Υπερβολικός ο χαρτοπόλεμος, τραγική και επαίσχυντη η εφαρμογή της αλληλεγγύης των μεταξύ μας γενεών αλλά το επίπεδο του διαλόγου πραγματικά ένιωσα ώρες-ώρες να με προσβάλει. Για να μην προκαλέσω κανένα καταθλιπτικό επεισόδιο, θεωρώ ελπιδοφόρες κάποιες νέες και ειδικότερα ενωτικές απόψεις. Κάποια νέα μυαλά όρθωσαν ανάστημα επιβεβαιώνοντας τον κανόνα ότι η γενιά των σαραντάρηδων είναι διαχρονικά έτοιμη να αλλάξει τα πάντα προς το καλύτερο. Πραγματικά ωραία λόγια, πραγματικά καθαρός λόγος από συγκεκριμένους που εξέπεμψαν το μορφωτικό τους επίπεδο και την ανανεωτική τους διάθεση. συμπεριφορά του, τα λόγια του, την εμφάνισή του, προσπαθεί (ανεπιτυχώς) να πείσει τον κόσμο (και μαζί τον εαυτό του) ότι είναι πολύ καλύτερος, ομορφότερος, εξυπνότερος, ικανότερος από ό,τι πραγματικά είναι...

116

σπύρος κουτάγιας

Όμως ενόψει του κοινού μέλλοντός μας θα σημείωνα σε κάθε ενδιαφερόμενο για όσο αξίζουν τα παρακάτω: - Έχεις όραμα για την Κίνηση; Τότε ηγήσου, εκφράσου, βοήθησε, συνεργάσου, εμπιστέψου αλλά ΠΟΤΕ μη δεθείς στο άρμα κανενός. Μη μπερδεύεις την ομάδα με το παρεάκι. Η αξιοπρέπειά σου είναι θέμα θεμελιώδους Αρχής!

- Μη μένεις στα λόγια και ειδικά μην περιμένεις να αποκτήσεις μια κάποια θέση για να δράσεις. Πρότεινε, πείσε, υποστήριξε και δείξε έμπρακτα αυτό που μπορείς, πέρα από τα συμβατικά σου καθήκοντα. Μη φοβάσαι να είσαι πρωτότυπος, δοτικός, να εκτεθείς και να κάνεις λάθος. Όλοι κάνουν και μετά συγχωρούνται!

- Γίνε φίλος και πραγματικός αδελφός. Οι αληθινοί φίλοι και αδελφοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα. Στο τέλος τα βρίσκουν, ΑΛΛΑ ΝΑΙ υπάρχει πρόοδος… Παραδειγματίσου από το λαμπρότερο και πλέον αυθόρμητο παράδειγμα συναδέλφωσης που έχουμε να επιδείξουμε τα τελευταία χρόνια. Έπρεπε να μας κάνει τη χάρη να αρρωστήσει για να καταλάβουμε την αξία της ομόνοιας, της αγάπης και της αλληλεγγύης; - Όποια και να είναι η άποψη σου, όταν η παρέα μικραίνει ή αποξενώνεται δεν υπάρχει καλύτερη αίσθηση από το διευρύνεις τον κύκλο με νέους φίλους, να μοιραστείς μαζί τους διαχρονικές αξίες και να κάνεις νέους και παλιούς να κρατιούνται σφιχτά. Αν δεν μπορείς να συνθέσεις έχε τη δύναμη να πας σπίτι σου!

Α.Μ. 98032284 VII/MMXVI

Σ

ε κάποια ανύποπτη στιγμή, το 2013, βλέπω την παιδική μου φίλη τη Γεωργία στο προσκοπείο να μου ανακοινώνει περήφανα ότι έγραψε το παιδί της, το Χάρη, στους προσκόπους και με εκείνο το απαράμιλλο ύφος της να μου εξηγεί τους λόγους αυτής της εγγραφής λες και μιλούσε με κάνα άσχετο. Ο Χάρης Μπράβος γράφτηκε στην 8η Αγέλη και έλαβε τον αριθμό μητρώου 98032284. Σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά, το Φλεβάρη του 2015, στην προσκοπική οικογένεια της Κέρκυρας, και όχι μόνον, η κεραμίδα έπεσε με τέτοια σφοδρότητα που δύσκολα θα συνέρχονταν. Ο Χάρης, 10 χρονών τότε, βρέθηκε ότι πάσχει από μια επιθετική μορφή καρκίνου (κυψελιδικό ραβδομυοσάρκωμα), και ότι πλέον νοσηλεύεται σε γνωστή ογκολογική μονάδα για παιδιά στην Αθήνα. Κάποιοι δίναμε κουράγιο στην οικογένεια και ελπίζαμε ότι βρίσκονταν σε καλά χέρια που θα τον γιάτρευαν. Ιδιαίτερα όταν ο επιθετικός όγκος έγινε άφαντος λίγους μήνες αργότερα και ξανάδαμε το Χάρη να φορά το προσκοπικό του μαντήλι στην πρωτοχρονιάτικη πίτα του Συστήματός του όλοι πιστέψαμε ότι ο Χάρης θα ξεπερνούσε με επιτυχία τον καρκίνο. Το Φλεβάρη του 2016, οι ελπίδες μας αποδείχθηκαν μά-

118

σπύρος κουτάγιας

ταιες και φρούδες καθώς ο όγκος υποτροπίασε… Ξανά στην Αθήνα, ξανά θεραπείες, ξανά όμως χωρίς αποτέλεσμα και μάλιστα με μια κάκιστη πρόγνωση επιβίωσης. Η Γεωργία, γνωστή για την επιμονή της, «ανακάλυψε» ότι ενδεχόμενα το παιδί της να έχει μια άλλη τύχη αν εφαρμόζονταν σε αυτό πρωτόκολλα που δεν προτάθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα. Αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνο σε κάποιες κλινικές του εξωτερικού αλλά τόσο η αρνητική εισήγηση των θεραπόντων ιατρών όσο και η απορριπτική απόφαση του Ανώτατου Υγειονομικού Συμβουλίου του ασφαλιστικού του φορέα έκαναν την μεταφορά του Χάρη οικονομικά αδύνατη. Ο Χάρης είχε καταδικαστεί από ένα ανήμπορο και ανάλγητο σύστημα υγείας να υποκύψει στην νόσο του ή τουλάχιστον έτσι προδιαγράφονταν αφού δεν έδινε την παραμικρή ελπίδα… Στις 14 του Απρίλη 2016, η οικογένεια του μικρού μας φίλου δημοσιοποίησε την περίπτωσή του με μία δραματική έκκληση βοήθειας καθώς το παιδί βρίσκονταν σε ημιθανή κατάσταση λόγω της τοξικότητας των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που έλαβε. Η Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας, συλλογικοί φορείς, φίλοι της οικογένειας και ΜΜΕ κινητοποίησαν το ευρύ κοινό και όλοι μαζί με μια πρωτοφανή προσφορά κοινωνικής αλληλεγγύης προς την οικογένεια του Χάρη έκαναν οικονομικά εφικτές τόσο την άμεση μετάβασή του σε ιδιωτική κλινική του Λονδίνου στις 23 του ίδιου μήνα όσο και την κάλυψη των πρώτων εξόδων της νοσηλείας. Η οικογένεια του Χάρη έδωσε, επίσης, ότι είχε από τα υπάρχοντά της και όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα ο Χάρης εδώ και τρεις μήνες τώρα να ζει πλάι στα αγαπημένα του σκιουράκια παλεύοντάς για τη ζωή του αλλά αυτή τη φορά έχοντας δίπλα του ότι πιο προηγμένο έχει να του προσφέρει η διεθνής ιατρική κοινότητα. Μαζί του, χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπάσχει και

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

119

συνεχίζει να συνδράμει οικονομικά μια ολάκερη κοινωνία που όμως με τη θετική της σκέψη συντηρεί άσβεστη την ελπίδα ότι ο Χάρης θα γυρίσει νικητής. Όλα τα παραπάνω, αποτελούν την αληθινή ιστορία ενός λυκόπουλου, που κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή του η ιδιότητα αποδείχθηκε καθοριστική για τις μετέπειτα εξελίξεις. Στον Χάρη και στην οικογένειά του, όταν γράφτηκε στους προσκόπους, σίγουρα δεν έγινε πλήρως αντιληπτή η ένταξή του σε μια μεγάλη οικογένεια με χιλιάδες μέλη, που όταν θέλει και όταν εμπνευστεί κατάλληλα αναπτύσσει όλα εκείνα τα αναγκαία ανακλαστικά που συγκινούν, προσφέρουν και κινητοποιούν στο μέγιστο βαθμό. Αυτήν την ενέργεια και τη δύναμη της Κίνησης αξίζει και να την αναλύσουμε σε πραγματικά μεγέθη και να την αξιολογήσουμε από πλευράς εξυπηρέτησης του Σκοπού της. Στα παρακάτω σημεία ενδεχόμενα να εστιάσετε και εσείς το ενδιαφέρον σας: - Αν και η δυνατότητα της επικοινωνίας μέσω διαδικτύου είναι πλέον εύκολη, τα χιλιάδες μέλη της Κίνησης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αποδείχθηκε ότι έχουν υπέρτατες δυνατότητες διάχυσης μιας αληθούς, επείγουσας και κρίσιμης κατάστασης στις τοπικές κοινωνίες με τρόπο γρήγορο και αποδοτικό.

- Αν και υπάρχει πλήθος φιλανθρωπικών φορέων, η ελληνική κοινωνία έδειξε ότι εμπιστεύεται τους κατά τόπους προσκόπους, οι οποίοι αποδεδειγμένα με τις πλέον απλούστερες και κατανοητές μεθόδους μπορούν να συμπαρασύρουν αξιόπιστα φορείς και πολίτες προς μια θετική και ωφέλιμη κατεύθυνση.

- Αν και υπάρχει γενικότερη κρίση ηγεσιών, η άσκηση ουσιαστικής, πρωτότυπης και άδολης ηγεσίας σε οποιοδήποτε διοικητικό επίπεδο στην Κίνηση αποδεικνύεται ότι

120

σπύρος κουτάγιας

μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο τόσο στην μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα ενός εγχειρήματος όσο και στην προαγωγή της σωστής διαπαιδαγώγησης των ανηλίκων μελών μας καθώς και στην ποιοτική ανέλιξη μιας κοινωνίας σε αναμονή.

- Αν και ζούμε σε μια εποχή που πονάει, η περίπτωση του μικρού Χάρη μας έδειξε το δρόμο της συνεργασίας, της συναντίληψης και της συμπόρευσης. Κάτι δηλαδή σαν αυτό που συχνά - πυκνά και μάλλον ολίγον ουτοπικά αναφέρουμε ως συναδέλφωση. Αν και πάντα θα υπάρχουν γύρω μας άνευροι και άκαρδοι, ο Χάρης με την ενέργεια που βγάζει παλεύοντας μια νόσο που συνεχώς μεταλλάσεται (advanced sarcoma) και με το συναίσθημα που εκπέμπει στην προσπάθεια του για επιβίωση, μας οδηγεί να συμπεράνουμε πως η σύνθεση και η αλληλοκατανόηση στη βάση της ηθικής που απορρέει από το Νόμο του Προσκόπου είναι μονόδρομος. Μόνο περήφανος μπορεί να είναι ένας Περιφερειακός Έφορος για την πιστή εφαρμογή του τετράπτυχου Επικοινωνία - Αξιοπιστία - Αποτελεσματικότητα - Σύνθεση από τους Κερκυραίους Προσκόπους, που με όλες τους τις δυνάμεις συνέδραμαν (και συνεχίζουν να το κάνουν) τον αδελφό τους που δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα του. «Για τον Χάρη…» στο facebook, άμεση οικονομική συνεισφορά όλων των κλιμακίων μας, περίπου 25 πασχαλινούς κουμπαράδες, δράση «Πάρτε Φως από τον Χάρη…» με 3.300 λαμπάδες το Πάσχα στους δρόμους και στις πλατείες, δράση «Τελειώνουμε τον καρκίνο για το Χάρη…» με 250 κουμπαράδες σε κάθε πολυσύχναστο σημείο της Κέρκυρας για όλο το καλοκαίρι, ήταν και είναι δράσεις και κινήσεις που έδειξαν ότι έχουμε πολύ ισχυρά και αποτελεσματικά ανακλαστικά που συνάμα μεταλαμπαδεύουν σε

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

121

όλους το μήνυμα της προσφοράς. Μόνο ευγνώμων μπορεί να είναι ο Περιφερειακός του Χάρη για την απίστευτη ενέργεια και αμέριστη συμπαράσταση της Κεντρικής Διοίκησης, των άλλων Περιφερειακών Εφορειών, σειράς επιμέρους κλιμακίων σε όλη την Ελλάδα και την Αίγυπτο, τους Κυπρίους Προσκόπους, το Παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο (ειδικά από την Ευρωπαϊκή Περιοχή), τον κάθε επώνυμο και ανώνυμο πρόσκοπο και φιλοπρόσκοπο. Με τις αποφάσεις τους, τις δράσεις τους, τις πράξεις τους, την οικονομική και ηθική τους υποστήριξη ακόμα και ως το Λονδίνο τίποτα δεν θα ήταν ίδιο… Η προσφορά της προσκοπικής μας Κίνησης για τον Χάρη ήταν συγκινητική και όπως εξελίχθηκε θεωρώ πως θα καταγραφεί ως μοναδικό φαινόμενο στα χρονικά του Ελληνικού Προσκοπισμού. Όμως, αυτές τις ώρες που διαβάζετε τις γραμμές αυτές, ο Χάρης πιθανότατα θα κοντεύει να χειρουργηθεί στα πλαίσια του θεραπευτικού σχεδιασμού που ακολουθείται και ο δύσκολος αγώνας του ελπίζω να συνεχιστεί και κάποτε να τελειώσει με θετική έκβαση. Με τη βοήθεια της Μεγαλόχαρης και του Αγίου μας που εορτάζουν τις επόμενες ημέρες, ας μην τον ξεχνάμε στις προσευχές μας. Αν για κάποιο περίεργο λόγο, που δε νομίζω, σας ζητηθεί ο Α.Μ. είναι ο 98032284.

Υ.Γ. Ο Χάρης επέστρεψε στον Δημιουργό στις 8 Οκτώβρη 2016.

το δικαίωμα του εκλέγεσθαι IX/MMXVI

Α

πό την αθηναϊκή δημοκρατία του 4ου αιώνα π.Χ., το δικαίωµα του εκλέγεσθαι αποτελεί θεµέλιο του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. Με βάση το συνταγματικό μας δίκαιο, το δικαίωµα του εκλέγεσθαι στηρίζεται στις αρχές της ισότητας και της ελευθερίας και αφορά στη δυνατότητα κάθε πολίτη να ασκεί την κρατική εξουσία προς όφελος του λαού. Σήμερα, τόσο στην νεοελληνική όσο και στην ευρωπαϊκή έννοµη τάξη το συγκεκριμένο δικαίωμα αντικατοπτρίζει την ουσία της λαϊκής κυριαρχίας. Βέβαια θα μου πείτε τι ζόρι τραβάω με το «εκλέγεσθαι»; Κατ’ αρχήν, να συμφωνήσουμε ότι για να υφίσταται θα πρέπει να υφίσταται μαζί και το δικαίωμα του «εκλέγειν». Αυτά τα δύο πάνε χέρι-χέρι. Το ζόρι που τραβάω έχει να κάνει με ένα βίωμα που με ακολουθεί πολλά χρόνια τώρα όταν ως νέος βαθμοφόρος κάπου το 1984 με έκανε να αποκτήσω υψηλά δημοκρατικά ιδανικά συμμετέχοντας σε μια ευρεία συζήτηση για το πώς και από ποιους πρέπει να εφαρμόζεται η διοίκηση στα διάφορα προσκοπικά κλιμάκια (και όχι μόνον). Όλα αυτά που σήμερα, μες τις άκρες, φαίνονται κατανοητά μέσα σε ένα νομικό πλαίσιο όπως αυτό του Οργανισμού μας, τότε ήταν άγνωστα. Εκείνες τις

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

123

εποχές, που δεν υπήρχε ούτε εκλέγειν ούτε εκλέγεσθαι, έπρεπε να πείσεις, να επαναστατήσεις, να φωνάξεις ώστε ενδεχόμενα με το χρόνο να δικαιωθείς. Δεν ήμουν, δα, και κανένας πρωτεργάτης, ούτε καλά - καλά κατανοούσα το τότε κατεστημένο, αλλά όπως και να το κάνουμε κάπου τότε και, ναι, κάπου στην Κέρκυρα κάποιοι ξεκίνησαν ένα αγώνα για την επικράτηση κάποιων διαδικασιών που μετά ονομάσαμε «δημοκρατικές». Οι τριάντα και υπογραφές σε ‘κείνο το κομμάτι το χαρτί έκαναν μια ειδοποιό διαφορά και έβαλαν το λιθαράκι τους ώστε η ανάδειξη των θεσμικών μας οργάνων και προσώπων να είναι πλέον ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Σήμερα, οι περισσότεροι, που απολαμβάνουν την άσκηση των δικαιωμάτων του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, δικαιολογημένα αγνοούν τη διαδρομή της εξασφάλισής τους καθώς στην καλύτερη περίπτωση ήταν λυκόπουλα ή «υποψίες λυκόπουλων»! Πάραυτα, αν παραδεχτούμε ότι ο Προσκοπισμός προάγει την ελευθερία του ατόμου, θα πρέπει να δεχθούμε, επίσης, ότι μέσω της προσκοπικής μεθοδολογίας αφενός στοχεύουμε στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των ανηλίκων μελών μας για τη δυνητική συμμετοχή τους στα κοινά και αφετέρου καλλιεργούμε την απόλυτη αίσθηση ότι με μια σειρά διαδικασιών ανάδειξης και με σεβασμό στην αρχή της πλειοψηφίας, μπορούμε πράγματι να διαμορφώσουμε, να αναδείξουμε, να αλλάξουμε, να επιλέξουμε ή και να καταργήσουμε πράγματα και καταστάσεις που μας αφορούν. Αυτό συνεχίζεται εκτενώς και στην ενήλικη προσκοπική ζωή… Με λίγα λόγια, μιλάμε για την προαγωγή μιας πλήρους και αδιατάραχτης «πολιτικής» ελευθερίας στο ευρύτερο προσκοπικό περιβάλλον (π.χ. αναδείξεις Ενωμοταρχών, Α.Σ., Π.Ε., μελών Γ.Σ./Δ.Σ.) γεγονός που σε συνδυασμό με τις ζυμώσεις στα προβλεπόμενα θεσμικά όργανα (Συμβού-

124

σπύρος κουτάγιας

λια, Γ.Σ.) προσδίδουν ένα ιδιαίτερα εποικοδομητικό και πολιτικοποιημένο χαρακτήρα στην προσκοπική Κίνηση στην Ελλάδα. Κάθε προοπτική και κάθε τάση πρέπει να βρίσκει εκφραστή που θα πρέπει να πείσει την πλειοψηφία ότι είναι έτοιμος να την υλοποιήσει. Αν δεν υπάρχουν προβλεπόμενα κωλύµατα εκλογιμότητας, κάθε ενήλικο μέλος είναι ελεύθερο να θέσει τον εαυτό του σε όποια διαδικασία ανάδειξης θεωρεί ότι έχει τη διάθεση μιας ολοκληρωμένης και συνεπούς προσφοράς. Αυτή την «πολιτική» ελευθερία καθενός μας κανείς δεν επιτρέπεται να προσπαθήσει είτε να την περιορίσει ή να την επιβάλλει επειδή έχει ή ακόμα αναζητά μια διαφορετική άποψη. Η ταπεινή μου γνώμη είναι πως κάτι τέτοιο συνιστά ατολμία και αποτελεί πέρα για πέρα φασίζουσα συμπεριφορά καθώς δε συμβαίνει εντός των προβλεπομένων διαδικασιών αλλά είναι απόρροια μικρο- ή παρα- «πολιτικής». Είναι υποχρέωση όλων να υποστηρίξουμε και να ενθαρρύνουμε το βαθύτατο δημοκρατικό δικαίωμα του εκλέγεσθαι του καθενός όπως επίσης είναι σπουδαία υποχρέωση να διαφυλάξουμε κάθε διαδικασία ανάδειξης από την ηθική της πλευρά. Στην ευρύτερη πολιτική ζωή όπου κυριαρχούν κομματικά κριτήρια, παρατηρούμε ότι η ηθική υπόσταση των συμμετεχόντων σε μια εκλογική διαδικασία συχνά επικαλείται ή διαξιφίζεται ή αποτελεί προπύργιο αντιπαράθεσης. Στις προσκοπικές διαδικασίες ανάδειξης, που ορθώς διαφοροποιούνται στον ορισμό από τις εκλογικές διαδικασίες, η αντιπαράθεση θα πρέπει να τίθεται μέσα στα θεσμοθετημένα όργανα υπό την κρίση των ενδιαφερόμενων. Εκεί η παράθεση επιχειρημάτων, γεγονότων, επιτευγμάτων σε σχέση με οράματα και υποσχέσεις και ικανότητες θα πρέπει να είναι στη σκέψη όλων όσων

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

125

παίρνουν αποφάσεις. Καμία υποψηφιότητα δεν μπορεί να είναι ανήθικη, αντίθετα η ηθική υπόσταση του υποψήφιου προσώπου έχει αξία να σταθμίζεται όταν το απαιτήσουν οι περιστάσεις. Επειδή το δικαίωμα του εκλέγεσθαι και η σοβαρότητα με την οποία το προσεγγίζουμε βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το συμφέρον και τη συνέχεια της Κίνησης, όλα τα παραπάνω οφείλουν να καθοδηγούνται από την Υπόσχεση και το Νόμο μας (αναγιγνώσκεται δις). Αν κάποιος προσπαθήσει να περιορίσει την ελευθερία κάποιου ως προς το δικαίωμα αυτό, τότε συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες να μην είναι Πρόσκοπος ή κάποτε μπορεί και να ήταν αλλά ως άνθρωπος με αδυναμίες η ζωή να τον αλλοτρίωσε με κάποιον τρόπο και πλέον να μην ακολουθεί τις Αρχές μας αν και ακόμα μέλος μας. Διαβάζοντας τας γραφάς, ο Ιδρυτής μας φέρεται να μας συμβουλεύει ότι «ενέχει κινδύνους να επιδιώκεις να επιβάλλεις σε κάποιον (ενν. σε ένα Πρόσκοπο) να μην κάνει κάτι, καθώς αυτόματα ξεκινά για αυτόν η περιπέτεια να το κάνει».* Και θα το κάνει…!

* ”It is risky to order a boy not to do something; it immediately opens to him the adventure of doing it.” (Lord Baden Powell)

ΑΤΜ X/MMXVI

Κ

άποτε ήταν δύο φίλοι που κάθε απόγευμα τα ’λεγαν παρέα σε ένα παγκάκι στην μικρή πλατεία του χωριού τους. Τις κουβέντες τους τις διέκοπταν οι φωνές των παιδιών της μικρής πλατείας που είχαν τελειώσει τα μαθήματά τους και έπαιζαν μέχρι να πέσει το πρώτο σκοτάδι. Γέμιζαν οι συζητήσεις τους από εμπειρία, όταν ένας από τους δύο σκέφτηκε πως δε θα ήταν άσχημη ιδέα να προσπαθήσουν να κάνουν κάτι δημιουργικό και πρωτότυπο για τα παιδιά. Συμφώνησαν να καλέσουν, την επομένη, όλα τα παιδιά και να τους δώσουν από ένα φάκελο με ένα λευκό χαρτί και να τους ζητήσουν να περιγράψουν αυτό που αν το είχαν στην μικρή πλατεία τους για να παίζουν, θα τους έκανε να χαρούν, θα τους γέμιζε ικανοποίηση, θα έκανε τη διαφορά … Κείνο, όμως, το απόγευμα παρατήρησαν κάποιες ασυνήθιστες κινήσεις στην πλατεία. Είχαν έρθει δύο κύριοι και έπαιρναν μέτρα με κάτι μηχανήματα. Σημείωναν ακατάπαυστα, έβαζαν σημάδια και μίλαγαν μεταξύ τους μάλλον εμπιστευτικά. Το βράδυ στο καφενείο του χωριού οι φήμες έλεγαν ότι ήταν κάποιοι ειδικοί τεχνικοί, που είχαν έρθει από την πρωτεύουσα και που σχεδίαζαν να εγκατα-

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

127

στήσουν στην μικρή πλατεία για λογαριασμό κεντρικών τραπεζών μια σειρά από Αυτόματα Μηχανήματα Ανάληψης Μετρητών, τα γνωστά μας και ως ΑΤΜ.* Την άλλη μέρα, οι δύο φίλοι προετοίμασαν καμιά τριανταριά φακέλους με λευκά χαρτιά και κατά τις πέντε το απόγευμα βρίσκονταν στη θέση τους στο παγκάκι περιμένοντας τα παιδιά να τελειώσουν τα μαθήματά τους και να βγουν για παιγνίδι. Οι κύριοι από την πρωτεύουσα δεν ήταν εκεί αλλά είχαν ξεχάσει να απομακρύνουν τα αυτοκόλλητα σημάδια τους από το πλακόστρωτο της μικρής πλατείας. Με μιας σηκώθηκαν από περιέργεια να δουν την οριοθέτηση της κατασκευής και διαπίστωσαν ότι αν τελικά πραγματοποιούνταν η μικρή πλατεία σχεδόν θα κόβονταν στα δύο. Ο ζωτικός χώρος που θα απέμενε θα περιορίζονταν και δε θα επαρκούσε για τα συνηθισμένα παιγνίδια των παιδιών. Το “Maracana”, όπως αποκαλούσαν την μικρή πλατεία τα παιδιά που έπαιζαν μπάλα, τέλος! Οι δύο φίλοι επέστρεψαν σκεπτικοί στο παγκάκι τους και τότε άλλαξαν γνώμη. Θα έδιναν τους φακέλους με τα λευκά χαρτιά στα παιδιά με σκοπό όχι για να περιγράψουν γενικά τι θα τους άρεσε αλλά για να ζωγραφίσουν πως θα τους άρεσε η μικρή πλατεία. Τα κάλεσαν, τους εξήγησαν και τα παρακάλεσαν ευγενικά για την επιθυμία τους. Ζωγραφίστε την πλατεία που ονειρεύεστε, βάλτε όσα χρώματα θέλετε, δημιουργείστε ελεύθερα την πλατεία που έχετε μέσα σας, τους είπαν! Τα παιδιά δε ξαφνιάστηκαν, φάνηκε σα να ήταν έτοιμα από καιρό, τους ευχαρίστησαν και τους υποσχέθηκαν πως σε δύο μέρες θα άφηναν τις ζωγραφιές τους στον κυρ-Μήτσο τον καφετζή. * Automated Teller Machine

128

σπύρος κουτάγιας

Οι δύο φίλοι έβαλαν στο καφενείο του χωριού ένα μεγάλο πίνακα για να χωρέσει όλες τις ζωγραφιές. Δυο μέρες μετά άνοιξαν τους φακέλους και κόλλησαν όλες τις ζωγραφιές πάνω στον πίνακα. Η μία καλύτερη από την άλλη. Φαντασία, ενέργεια, χρώμα, δημιουργία, δυναμική, πρωτοτυπία, φρεσκάδα, αγάπη, συναίσθημα, αλλαγή, περιπέτεια, φως ήταν πρώτες λέξεις που σου έρχονταν όταν τις παρατηρούσες. Μια μικρή πλατεία από το μέλλον που την έφτιαξαν παιδιά! Οι κύριοι από την πρωτεύουσα ξαναγύρισαν για κάποιες συμπληρωματικές μετρήσεις και πέρασαν από το καφενείο για έναν καφέ. Ο καφετζής είπε στους δύο φίλους ότι, όση ώρα έπιναν τον καφέ τους χάζευαν από κοντά τις ζωγραφιές των παιδιών. Τους έπιασε να κοιτάει ο ένας στα μάτια τον άλλο με απορία αλλά και να κάνουν κάποιες κινήσεις που φανέρωναν μια απόγνωση. Από τότε δεν ήρθανε ξανά. Τέσσερις φάκελοι βρέθηκαν χωρίς ζωγραφιές. Μέσα είχαν μόνο το λευκό χαρτί. Οι δύο φίλοι αναρωτήθηκαν γιατί αυτά τα παιδιά δε ζωγράφισαν την μικρή πλατεία. Αργότερα ρώτησαν και έμαθαν. Ένας δε κατάλαβε τι έπρεπε να κάνει, ο άλλος θεώρησε τον εαυτό του πολύ μεγάλο ζωγράφο για να ασχοληθεί με τέτοια μικρής εμβέλειας ζωγραφιές, ο τρίτος είπε ότι προτιμάει να παίζει το jenga του παρά να ζωγραφίζει και ο τελευταίος επειδή του είπε ο τρίτος να μην το κάνει για να έχει παρέα παίζοντας jenga. Αν όλοι έκαναν το ίδιο, οι κύριοι από την πρωτεύουσα μπορεί και να ‘μεναν, σκέφτηκαν οι δύο φίλοι, που όμως δεν πτοήθηκαν και μαζί με άλλους φίλους τους έκαναν τις κατάλληλες παρεμβάσεις στην μικρή πλατεία με βάση τις ζωγραφιές των παιδιών και άλλαξαν πραγματικά την όψη της προς το καλύτερο. Τότε, κάλεσαν όλα τα παιδιά

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

129

να δουν στην πράξη όλα αυτά που περιέγραφαν στις ζωγραφιές τους αλλά και να τους δείξουν πως τα παιγνίδια τους θα γίνονταν ολοένα πιο ελκυστικά και πιο συναρπαστικά από ποτέ. Τις μέρες που ακολούθησαν, είδαν τα μάτια των παιδιών να λάμπουν από ευχαρίστηση και τα ίδια τα παιδιά να χαίρονται κάθε λεπτό του παιγνιδιού τους, ακόμα και αυτά που τότε δε ζωγράφισαν. Σε κάποια ανύποπτη στιγμή, εξήγησαν σε όλα τα παιδιά πως το λευκό χαρτί έχει αξία μόνο ως ένα ουδέτερο φόντο για να ανακατέψεις χρώματα χωρίς να επηρεάζει το τελικό χρωματικό αποτέλεσμα.* Από μόνο του δε σε αφήνει ούτε να διακρίνεις και ούτε να χαρείς τα αληθινά χρώματα της ζωής… Μόνο για αυτό κάνει το λευκό χαρτί, ενώ αν το ζωγραφίσεις μπορείς να κάνεις πίσω ακόμα και τα … ΑΤΜ.

* Chu S., Devigus A., Paravina R., Mieleszko A. Fundamentals of Color: Shade Matching and Communication in Esthetic Dentistry (2nd Eds), Quintessence Publishing, 2011:§3.

μεσιέ κανιμπάλ XI/MMXVI

Ο

κανιβαλισμός στο ζωικό βασίλειο είναι καταγεγραμμένος σε ορισμένα είδη που σκοτώνουν το ένα το άλλο. Εμείς οι άνθρωποι, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη είμαστε απόγονοι του αδελφοκτόνου Κάιν γεγονός με τεράστια αλληγορική σημασία για την ένταξη του ανθρώπου ως όντος με κανιβαλικές ορέξεις. Η εξήγηση είναι σχετικά απλή αν παρατηρήσουμε την εξελικτική πορεία του ανθρώπου που από άοπλος χορτοφάγος έγινε οπλισμένος σαρκοφάγος και στη συνέχεια παμφάγος. Κατά τη διαδρομή αυτή απέκτησε τεχνητά φονικά όπλα χωρίς παράλληλα ν’ αναπτύξει την ενστικτώδη απαγόρευση να μην τα στρέφει εναντίον των ομοειδών του. Τα όπλα που επινόησε ο άνθρωπος, όταν έγινε σαρκοβόρος, δεν είχαν σε τίποτε να ζηλέψουν από τον βιολογικό οπλισμό αντίστοιχων σαρκοφάγων ζώων. Σε αντίθεση όμως με αυτά, ο άνθρωπος δεν ανέπτυξε αρκετά το λεγόμενο «σαρκοβόρο ταμπού», δηλαδή το να μη σκοτώνει και να μην τρώει μέλη του δικού του είδους. Μεταφορικά ο όρος παραπέμπει στη συμπεριφορά μεμονωμένων ατόμων ή ομάδας ατόμων ή θεσμών, η οποία οδηγεί έμμεσα ή άμεσα στην κοινωνική και ψυχολογική εξόντωση ατόμων ή ομάδας ατόμων.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

131

Γενικά, θα λέγαμε ότι στον άνθρωπο υπάρχει σύγχυση, αυτή του παμφάγου! Γράφοντας δισδιάστατα σε ένα κομμάτι χαρτί, δεν μπορείς να αποδώσεις με κάθε λεπτομέρεια μια 4D ή 5D περίπτωση αλλά θα προσπαθήσω να σας τηλε-οπτικοποιήσω ένα τελευταίο best seller story! Ο ήρωας της είναι Έλλην, κάτοικος Παρισιού, παντρεμένος και λάτρης της ελληνικής λογοτεχνίας και ποίησης. Ωστόσο πρόκειται για ένα “work alcoholic” τύπο, πετυχημένο chief executive officer (CEO) πλην όμως απογοητευμένο από το εργασιακό του περιβάλλον. Κάποτε θέλησε να πραγματοποιήσει μια σημαντική και καινοτόμα αλλαγή στην επιχείρησή του προς το γενικότερο όφελος και ζήτησε την υποστήριξη από τον άνθρωπο που είχε πάρει από μικρό στη δουλειά και του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη και όλα αυτά τα τελευταία χρόνια ήταν το δεξί του χέρι. Από τη στιγμή που τα συμφώνησαν, φάνηκε γρήγορα ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος μέσα από την κατάσταση αυτήν είχε βρει επιτέλους μια ευκαιρία να ικανοποιήσει τις δικές του φιλοδοξίες του και να αναλάβει ο ίδιος την επιχείρηση. Ήταν βέβαια άνθρωπος του trust, δηλαδή του ομίλου που άνηκε η επιχείρηση, ο οποίος γενικά δε χάλαγε χατίρι σε κανέναν, αλλά κατά βάθος ήταν συναισθηματικά ευάλωτος και δειλός καθώς ποτέ δε βρήκε το θάρρος να μιλήσει για το δικό του όραμα και να σταθεί ειλικρινής και αντάξιος σε αυτόν που τον ευεργέτησε. Εμπνευσμένος από το γνωστό hit “Monsieur Cannibale”,* που οι περισσότεροι έχουμε χορέψει χωρίς όμως να πολυδίνουμε σημασία στους στίχους, πρότεινε στο διευθυντή του να πάρει μακρόχρονες διακοπές σε ένα

* Sacha Distel (1933-2004), Monsieur Cannibale, Polydor (Vinyl 7” Single 45 RPM), Germany, 1966.

132

σπύρος κουτάγιας

παραδείσιο νησί και συγκεκριμένα στις ακτές του Ίριαν Τζάβα, του τμήματος εκείνου της Νέας Γουινέας που ανήκει στην Ινδονησία, ώστε να βρει την ψυχική του ηρεμία. Για κακή του τύχη ο CEO τύπος της ιστορίας μας πηγαίνοντας εκεί βρέθηκε μπροστά σε πραγματικούς κανίβαλους ξαναζώντας για μια ακόμα φορά το δράμα του στη δουλειά! (Φανταστείτε ένα σκηνικό οργιώδους τροπικής βλάστησης όπου σουρουπώνοντας φυσούσε ένα θερμό αεράκι που μύριζε σάρκα). Η συνέχεια επί της οθόνης… Βλέποντας τον τύπο να βγαίνει από το τζιπάκι του για να κυνηγήσει πεταλούδες οι κανίβαλοι του συμπεριφέρθηκαν σα να ήταν κατάσκοπος και τον συνέλαβαν χωρίς αντίσταση. Προσπάθησε να τους μιλήσει Αγγλικά, Ισπανικά, Πορτογαλικά, Κινέζικα αλλά μόλις είδε τα ορθάνοικτα τους σαγόνια ξεκίνησε να ουρλιάζει τρομοκρατημένος: - Ω κύριε Κανίβαλε, δε θέλω να πεθάνω. Κύριε Κανίβαλε άσε με να φύγω… Τους έδειξε τον αναπτήρα του, το στυλό του, το ρολόι του και τη φωτογραφία της γυναίκας του, τους τραγούδησε μία από τις μεγαλύτερες άριες του Gounod,* μέχρι και τραγούδια του Adamo,** αλλά μάταια! Τους έδειξε εφημερίδες από το Παρίσι, κανένας δεν αντέδρασε ούτε όταν απελπισμένος έβγαλε έξω κάτι περιοδικά με γυμνά κορίτσια και είπε: * Charles-François Gounod (1818-1893): Γάλλος συνθέτης, γνωστός για τη μελοποίηση του Ave Maria, τις όπερες Faust και Romeo & Juliet καθώς και πλήθος άλλων θρησκευτικών έργων και τραγουδιών. ** Salvatore Adamo (1943-): Γάλλος συνθέτης και ερμηνευτής.

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

133

- Ω κύριε Κανίβαλε, δε θέλω να πεθάνω. Κύριε Κανίβαλε άσε με να φύγω… Όταν ο Μεγάλος Αρχηγός ξεφύλλισε αυτά τα περιοδικά όπου είδε όλα αυτά τα γυμνά κορίτσια, γέλασε! Αλλά στο μυαλό του μια παράλογη ιδέα, μια τρελή ιδέα άρχισε να αναδύεται… Ο ίδιος έσυρε τον τύπο σε ένα μέρος όπου ήταν το χαρέμι του και ο οποίος όταν είδε τόσες γυναίκες να σπεύδουν με τόση όρεξη πάνω του κραύγασε: - Ω κύριε Κανίβαλε, δε θέλω να πεθάνω. Κύριε Κανίβαλε άσε με να φύγω… Για οκτώ ημέρες παρέμεινε κλειδωμένος και έπρεπε να μοιραστεί τον εαυτό του, μάταια και δεδομένου ότι δεν ήταν και τόσο μεγαλόσωμος έχασε τουλάχιστον σαράντα κιλά, Όταν ήρθε η ώρα, ο Μεγάλος Αρχηγός του έδωσε να καταλάβει με νοήματα: - «Πάρε το τζιπ σου και πήγαινε σπίτι σου!». Ο κακόμοιρος τύπος αποκρίθηκε κλαίγοντας: - Ποτέ!

- Ω κύριε Κανίβαλε, δε θέλω να φύγω. Κύριε Κανίβαλε θα προτιμούσα να πεθάνω… Ο Μεγάλος Αρχηγός έδειξε σα να τον συμπάθησε και τον άφησε να μείνει. Τότε, ο τύπος «στρόφαρε» γιατί σα να κατάλαβε ότι αυτοί οι γήινοι κανίβαλοι ήταν ολίγον πιο ανθρώπινοι από τους εγκόσμιους που είχε μέχρι τότε γύρω του. Αργότερα έμαθε ότι η φυλή αυτή της Νέας Γουϊνέας από κλασσικούς Παπούες ονομάζει τον εαυτό της Ασμάτ, που σημαίνει «Άνθρωποι», σε αντίθεση με όλους

134

σπύρος κουτάγιας

τους άλλους τους οποίους αποκαλεί Μανόουε, δηλαδή, «Φαγώσιμους»! Οι Ασμάτ είναι οι περίφημοι κυνηγοί κεφαλών. Σκοτώνουν και τρώνε ο ένας τον άλλο και κρατούν τα κρανία για ενθύμιο αλλά αυτό πρόκειται μάλλον για μια τελετουργική εκδήλωση της επιθυμίας να διατηρήσουν τα πράγματα στην ισορροπία τους υιοθετώντας με αυτό τον τρόπο μία ριζοσπαστική μέθοδο αντιμετώπισης του υπερπληθυσμού. Μάλιστα για να αποκτήσει ένας νεαρός Ασμάτ ενεργητικό ρόλο στην κοινότητά του πρέπει να αποκτήσει κι ένα όνομα «ουόμ». Πρόκειται για το όνομα που προκύπτει μετά από το κυνήγι των κεφαλών και ανήκει σ’ έναν άλλον άνθρωπο από κάποια γειτονική περιοχή, που σκοτώθηκε από το νεαρό. Κανείς Ασμάτ δε μισεί το γείτονά του γιατί πιστεύει ότι αν τον σκοτώσει θα γίνει ένα μαζί του.* Ο τύπος γρήγορα κατάλαβε ότι σίγουρα δεν τον εξέφραζε αυτή η κοινότητα των «ιδεολόγων» κανίβαλων. Πέραν της μακάβριας καθημερινότητας, μήτε συμβατικά δεν μπορούσε να φάει καθώς με κάτι ψάρια, ρίζες, φρούτα του δάσους και δροσερό νερό δεν την πάλεψε… Αν και ψυχικά αποδεκατισμένος δε το βαλε κάτω μετακόμισε στην πρωτεύουσα της Δυτικής Παπούα το Μανοκβάρι, ανέκτησε δυνάμεις και τότε πληροφορήθηκε τα κακά μαντάτα από το Παρίσι. Οι εκεί «κανίβαλοι» τον είχαν διασύρει με αποτέλεσμα να χάσει τη δουλειά του. Στράφηκε στην αγαπημένη του λογοτεχνία και ποίηση. Αναστοχάστηκε τη ζωή του και πήρε μια βαθιά ανάσα. Η αλήθεια ήταν ότι αυτή του η εμπειρία τον βοήθησε να δει πέρα από τον περίγυ* Lyall Watson (1939-2008): Νοτιοαφρικανός βοτανολόγος, ζωολόγος, βιολόγος, ανθρωπολόγος και εθνολόγος. The Dreams of Dragons: An Exploration and Celebration of the Mysteries of Nature, Destiny Books, 1992 (1stEd:1987).

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

135

ρο και τα όρια της ζωής του, να δει πλατύτερα, να δει τα πράγματα στη σωστή αναλογία.* Κάποια στιγμή στάθηκε σε ένα ποίημα που λες και γράφτηκε για αυτόν με πικρή φιλοπαίγμων διάθεση: «Έχω συλλάβει την καλύτερη μορφή προδοσίας, η οποία είναι να πάψεις να αγαπάς κάποιον χωρίς αυτός να το ξέρει. Αυτό για μένα είναι υψίστης μορφής προδοσία….. …Η προδοσία αυτή οφείλεται στην υπερβολική προσφορά του ενός προς τον άλλο και είναι από τις πιο φοβισμένες και σπασμωδικές ενέργειες της αυτοσυντήρησης. Είναι στη φύση μας. Διαφέρει, ευτυχώς, ως προς το βαθμό της. Από την άλλη, το να του το πεις μοιάζει με καθαρή εκδίκηση. “Στο λέω και σε τιμωρώ”. Το κέρδος της προδοσίας αυτό είναι δικό σου όλο».**

* Robert Baden-Powell: “Look wide, beyond your immediate surroundings and limits, and you see things in their right proportion”. ** Κική Δημουλά, Η ατελής προδοσία (αποσπ.), Συλλογή «Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως», Εκδόσεις Ίκαρος, 2007.

οι δίψυχοι (αντί επιλόγου)

Π

ρωί Κυριακής και τα λυκόπουλα ξυπνάνε με τις καμπάνες της εκκλησιάς του Αϊ-Προκόπη. Η Αγέλη έχει εκκλησιασμό και σε λίγη ώρα όλοι φρεσκοπλυμένοι με τις στολές τους σχεδόν γέμισαν την μικρή εκκλησία πάνω στο ύψωμα. Μαζί τους και ‘γω, παραδομένος… Τα λυκόπουλα χασμουριόνταν ολοένα και με μικρότερη συχνότητα όταν λίγο πριν το Ευαγγέλιο ένας στρουμπουλό-μικρούλης με κόκκινα μάγουλα πετάχτηκε από το Ιερό με ένα πακέτο χαρτιά τα οποία μοίρασε στο εκκλησίασμα. Με πλησίασε, μου έριξε ένα βλέμμα με ταπεινά αλλά χαρούμενα μάτια και μου έβαλε στο χέρι ένα τέτοιο χαρτί. Το κοίταξα. Ήταν το γνωστό δίπτυχο η «Φωνή Κυρίου»* που για ένα-δύο λεπτά μου απέσπασε την προσοχή καθώς ανάγνωσα στην πρώτη του σελίδα το παρακάτω ενδιαφέρον κείμενο: * Το δελτίο της «Φωνής Κυρίου» για περισσότερο από εξήντα χρόνια κατηχεί και κηρύττει τον λόγο του Θεού με την εξήγηση της Ευαγγελικής ή Αποστολικής περικοπής –εναλλάξ κατ’ έτος– των Κυριακών. Κάθε εβδομάδα 450.000 αντίτυπα της «Φωνής Κυρίου» εκτυπώνονται στο τυπογραφείο της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και διανέμονται στους εκκλησιαζόμενους των ενοριών της Ελλάδας και των ελληνορθοδόξων κοινοτήτων της Ευρώπης, της Αμερικής και της Αυστραλίας (Πηγή: http://www. apostoliki-diakonia.gr).

5΄ στη συγκέντρωση σκέψεων

137

“Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Εκκλησία μας τον 21ο αιώνα είναι το γεγονός ότι ενώ έχει πολλούς φίλα προσκείμενους προς Αυτήν, δεν έχει πολλούς χριστιανούς. Αυτό σημαίνει ότι πρακτικά πολλοί συνωθούνται κάθε Κυριακή στους Ναούς, ακούν κηρύγματα, έχουν συναναστροφή με πνευματικούς ανθρώπους, αποδέχονται θεωρητικά την πίστη, αλλά ως ένα σημείο. Μόλις φθάσει η ώρα ώστε όλα αυτά να μεταφραστούν σε βίωμα, σε πράξη, σε τρόπο ζωής εκεί αποκαλύπτονται τελείως διαφορετικοί. Και όχι από αδυναμία. Όχι επειδή αγωνιζόμενοι απέτυχαν, αλλά επειδή στα μύχια της καρδιάς τους υπάρχουν άλλες «αγάπες», προσκολλήσεις σε υλικά ή άυλα, θεωρήσεις και πιστεύματα «του σκότους του αιώνος τούτου». Αποτέλεσμα, το πρωί της Δευτέρας, πολλοί από αυτούς που το πρωί της Κυριακής έδειχναν ένα άλλο πρόσωπο, εμφανίζουν έναν άλλον εαυτό άσχετο με αυτό της αμέσως προηγούμενης ημέρας. Όχι μόνον αυτό. Επειδή η αντιφατική αυτή συμπεριφορά εμφανίζεται στην πλειοψηφία πολλών από όσους διεκδικούν τον τίτλο του χριστιανού, έχει καταντήσει να θεωρείται αναμενόμενη και κυριαρχούσα. Πολλοί που εκδηλώνουν τη συμπάθειά τους προς την Εκκλησία και την πίστη της, συνηθίζουν να πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα στην επιλογή όχι του να εγκολπωθούν αυτούσια την Εκκλησία ή όχι αλλά να διαλέξουν κάποια κομμάτια της διδασκαλίας της Εκκλησίας μας, παραθεωρώντας τα υπόλοιπα, προφασιζόμενοι ότι «δεν είναι για εμάς αυτά», ή ακόμα χειρότερα διαγράφοντάς τα με την αιτιολογία του παρωχημένου και ξεπερασμένου, καλώντας συνάμα την Εκκλησία να κάνει το ίδιο σε μία «προσπάθεια εκσυγχρονισμού», όπως λένε, «προσκειμένου να ενταχθεί καλύτερα στην εποχή μας». Έτσι, μόλις η Εκκλησία παιδαγωγικώς τους θίξει εκεί που πάσχουν, αμέσως εξεγείρο-

138

σπύρος κουτάγιας

νται, την αρνούνται, προφασίζονται τα μύρια όσα, πολλές φορές μάλιστα κατηγορώντας ή λοιδορώντας…” Το’ πε ο παπάς το Ευαγγέλιο, μετάλαβαν τα λυκόπουλα και πήραμε αντίδωρα… Η Αγέλη αποχώρησε και πήγε για ένα ενισχυμένο δεκατιανό και παιγνίδι. Η εκκλησιά άδειασε. Ήταν όμορφα και γαλήνια. Έμεινα μόνος. Βρήκα στην τσέπη μου το δίπτυχο και αυτή τη φορά ξαναδιάβασα το κείμενο πιο αργά και πιο μεστά. Επηρεασμένος αντικατέστησα την «Εκκλησία» με την «Προσκοπική Κίνηση» και τον «χριστιανό» με τον «πρόσκοπο». Το διάβασα και πάλι να δω τι θα βγει… Σκούπισα τα μάτια μου, έκαμα το σταυρό μου και βγήκα στο κεφαλόσκαλο. Ο ήλιος είχε ανέβει. Ήταν χαρά Θεού να μετράς με μιας τα εφτά πράσινα της κερκυραϊκής φύσης. Ανάπνευσα καθαρό αέρα και είπα από μέσα μου την καθημερινή μου προσευχή: - «Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου διότι και σήμερα μου έδωσες την χαρά να αντικρίσω το φως της ημέρας και να Σε δοξολογήσω για τα αγαθά που παρέχεις στους ανθρώπους. Φώτισε το νου μου σε σκέψεις αγαθές, οδήγησέ τα βήματα μου σε καλές πράξεις, αξίωσε με να αισθανθώ ολόκληρη τη χαρά της προσκοπικής μου ζωής, να γίνω ένας τέλειος Πρόσκοπος, χρήσιμος πολίτης στην κοινωνία και στο πλησίον μου. Φύλαξέ με από το κάθε τι που θα με εμποδίσει να υμνώ το Πανάγιο όνομά Σου.» Κίνησα να ‘βρω τα λυκόπουλα. Από ‘κει πρέπει να ξεκινήσω και πάλι…

ευχαριστίες

Ε

υχαριστώ θερμά το Γιάννη Σουέρεφ, πρόσκοπο, τυπογράφο και ιδιοκτήτη της εταιρείας γραφικών τεχνών Print Shop για την επιμέλεια της προσεγμένης αυτής έκδοσης και τη συνεχή και ανιδιοτελή υποστήριξή του. Επίσης, θα ήθελα να αποδώσω την αμέριστη εκτίμησή μου για το έργο του γραφίστα Δημήτρη Βλάχου αναφορικά με τον άρτιο σχεδιασμό και την επεξεργασία της έκδοσης αυτής. Οι άπειρες ώρες που περάσαμε μαζί τα τελευταία τρία χρόνια για τις εκδοτικές ανάγκες των Προσκόπων της Κέρκυρας μας έδωσαν την ευκαιρία να ενώσουμε τις σκέψεις μας σαν τρεις καλοί φίλοι… Στο φίλο μου Γιώργο Καγκουρίδη, π. Περιφερειακό Έφορο Προσκόπων Κέρκυρας, που προλόγισε ευγενικά την έκδοση αυτή, εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου γιατί μου δίδαξε πως να τηρώ τις Αρχές της Προσκοπικής Κίνησης, πως ως Αρχηγός να κάνω συγκέντρωση, και πως να σκέφτομαι και να αποδίδω 5-λεπτα. Εκλαμβάνω τον πρόλογό του ως ένα μοναδικό 5-λεπτο του Αρχηγού μου γραμμένο για μένα. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα για τη συμβολή και τη βοήθειά τους, τους καλούς μου φίλους, τον

140

σπύρος κουτάγιας

ιατρό-νευρολόγο Κώστα Σπίγγο, που επιμελήθηκε γλωσσολογικά τα κείμενα, και το γραφίστα Τάσο Γκούβα, που προσέφερε ανεκτίμητα στην εικονογράφηση της έκδοσης.

Fin