ދ އ ަ އަ ު
ކ ސިއާ ަ
ރ ކއްތި ި ަ
މއި ޅވެރިކަ ާ ރގައި ވެ ް ސ ދެކޮ ު ގ ތެ ޭ ރ ެ ލޝްކަ ު ދވެހި ަ ހން ި ވވީ ެ ސ ީ ދުވަ ް
ނ ޠ ް އައްސުލް ާ
އ މނާ ި ރޙު ާ ބދުއް ަ ޢަ ް
ދ ފެރި ޫ
ތ އ ި ސި ް
މ ރ ަ ނނީ ހަނގު ާ ށ ފެ ު ބޔަކަ ް އވެ .އެއް ަ ދޔަ ެ މން ި ފދެ ު ހން އު ެ ނޖެ ު ހަމަ ު
ގ މ ެ އގަތު ު ޑ ި އސްވެވަ ަ ށ ި ކމަ ް ނނެވެ .ރަސް ަ ދރިކަލު ް ގ ަ ގ ެ އދިކިލެ ެ ކަނބަ ި
އ ހުއްޓާލަ ި
މ ހަނގުރާ ަ
ފނެވެ. ޑރި ކިލެގެ ާ ނނަބަ ނ ޭ ޢލީ ރަ ް ފޅަކީަ ، ގ ނަން ު ނ ެ ދ ް މރަ ު ކުރިން ި
ވ. އ ެ އވެ ެ ފ ި ގނަވެ ަ ނ ި ހ ް ނޖެ ު ހމަ ު ގއި ަ ވރު މާލޭ ަ ދވަސް ަ އ ު ށވެެ . ކުރުމަ ެ
ޖ ނ ާ ގ ކިބައި ް ނ ެ ގޒު ް އން އައި ޕޯޗު ީ ރއް ެ ވ ި ގޯ ާ
ގ ޅގައި މާލޭ ެ ޑވަ ު ރ ދަނ ި ނރައްކާތެ ި މ ު އވެި . ވނީ ކުޑަވެފަ ެ ޙ ަ ޤައުމީ ރޫ ު
ނނަކީ ރދު ް މަހާ ަ
އައްސުލްޠާން ޢަލީ ) 6ވަނަ( ސިރީ އައުދަ ސިޔާކަ ކައްތިރި މަހާރަދުން
ބައްޕާފުޅު:
ބދުއް ޢަ ް
ނ މ ު ރަޙު ާ
ޙމާނު( ދއްރަ ު ޢބް ު އޢުޡަމް ަ ލ ަ ލވަޒީރު ް ލގެފާނު) .އަ ް ށމޭނާކި ެ ދޮ ި ގ ކލެ ެ އދި ި ސއްތި ކަނބަ ި ރދޫ ި ޅ ފެ ި މަންމާފުޅު :އަރިއަތޮ ު
ބޭފުޅުން:
ސިއްތި
މވާ ާ
ގފާނު، ރަނިކިލެ ެ
ނ، ކުޑަކަމަނާފާ ު
ކުޑަކަލާފާނު. ދތަކީ އ ަ އހަރު )1558މ (.މު ް ރަސްކަންކުރެއްވީ965 :ހ .ވަނަ ަ ސ ދވަ ް އ ު 15 2މަހާ ި
ގ އެނ ޭ
ފށީ އޭދަ ު
ނ ސ ް ޙަ ަ
ވަތަ
ފނު ޑރިތަކުރު ާ ބަނ ޭ
ހ ޖެ ި
މ ނ ެ ކޮ ް
ނ ޅ ް ދަރިކޮ ު އ ފނާ ި ސގެ ާ ރަ ް
ގ ނ ެ ރނި ް ބުރެކި ަ
ށވެ. ހނެކަމަ ެ އ ޖަ ާ އ ް އންޑަ ެ ނ ު ނ އޭ ާ ރޒު ް ޑ ކޯއްޓޭ ބު ު ކށް ބޮ ު އުންޑައަ ަ
އވެ. އއިޝާ( ެ ނވަ ަ ނ ) ު ބ ަ ތ ކަނ ާ ފ ު ޝ ކަނބާ ާ އއި ާ ނ ަ ލ ް ދަރިކަނބަ ު
ބ ދނެތި ި ނ ެ އޖެކަ ް ރވެ ް ނ މަ ު އ ާ ދ ޭ ޚ ު ޖހި ު ނ ެ ނޑައަކު ް ގ އު ް ވން ެ އ ު ޢަދު ް
ބފުޅެކެވެ. ނ ޭ ފޅަކީ އެހެ ް މންމާ ު ގ ަ ނ ެ ދ ކުޑަކަލާފާ ު އ އަ ި ނ ި ކުޑަކަމަނާފާ ާ
ސ ނވަނީ ް ނ ަ ނދަ ް ކ ު އވާހަ ަ އ ެ ގ ި އރިހު ަ ނ ަ ދ ް އއިސް ރަ ު ނ ަ މހު ް ރ ީ ހަތަ ު
ވ މ ާ އތި ާ ސި ް
ސ އއި ް ކ ަ ތބި ބަޔަ ު ވ ަ ދއް ު މން ނު ެ އަ ާ ށ ި އޔާރަ ް ރން ތަ ް ވތްކު ަ ބޣާ ާ މށެވެަ .
ތ ލމާ ު ށ މަޢު ޫ ނ ކަމަ ް އ ކުޑަކަލާފާ ު ނ ި މނާފާ ާ އ ކުޑަކަ ަ ނ ި ގފާ ާ ރަނިކިލެ ެ
ޑ ޅއް ނެތި ބޮ ު މރުފު ެ ނގެ އަ ު ރދު ް ނ ަ ށވަ ީ ކމަ ް ނނެވި ަ ނށް ދެ ް ދން ަ ރަ ު
ނ ފ ު ރނިކިލެގެ ާ ަ ވ މ ާ އތި ާ ނ ސި ް ރއި ް ތ ެ ގ ެ ނ ެ އވެ .މިބޭފުޅު ް ވ ެ ލިބިފައި ެ
ދން، ށވެެ . ށ ޮ ކޯއްޓޭބުރުޒަ ް ނގިކަމަ ެ ދ ެ ނ ދި ަ އމާ ް ކ ަ ސ ބަޔަ ު މވެ ް ކން ެ
ނ ފ ު ކުޑަކަމަނާ ާ
ގ ލ ެ ތ މާ ޭ އގަ ީ ވވަޑަ ި އ ި ށ ި ނނަ ް ރދު ް އ ަ ކގަ ި ބރާއެ ީ ބޑީގެ ޚަ ަ ގ ަ ނން ެ ޝމަ ު ދު ް
ނ ސ ް ޙަ ަ
ދ މ ު ޙއް ަ )މު ަ
ފޅު ނަން ު
ނ ޠ ް އައްސުލް ާ
ޢަލީ
ކަޅު
ނގެ ސގެފާ ު ރަ ް
ވނިފުޅު ކައި ެ ޅ ވނިފު ު ކައި ެ
ދ މ ު ޙއް ަ މު ަ
ނގެ ޅ ް ބޭފު ު
ގތީ ވއި ަ ބއްލަ ަ ަ ވ ކރެއް ީ ު
ގއި ތެރޭ ަ
ނނީ މ ެ ހި ެ
ނއެވެ. ޮ ބޑުތަކުރުފާ ާ
ނގެ ޑތަކުރުފާ ު ބޮ ު
ކފުޅު ކއް ޯ ޮ
ޖ ރއް ެ ލ ާ ޑ ލަވާ ް ޑ ި ވނަ އަހަރު ،ޕިރާ ް ނއެވެ 1602 .މަ . ތަކުރުފާ ާ
ހުޅަނގު
އވެ. މއީ ކުޑަކަ ާ އވެި . ކރެވެ ެ ށ ލަފާ ު ލފާނުކަމަ ް ވ ެ ފއި ެ އވައި ަ ލިޔު ް
ކމަ ް ނނެވި ަ ދެ ް ށވަނީ،
ދރުވެ، ު
ތ ކީރި ި
ވ ނނެ ި އގެ ް ވަޑަ ި
ރކޮޅަށް ތ ު އު ު
ޒން ޕޯޗުގީ ު
ނ ނ ް ޝމި ު ދު ް
ބ ފޭ ި
ބރެވެ. ޚަ ަ
ވމުން( ޔއް ު ގ ލި ު ޠފީ ެ ހމް ލު ު އިބްރާ ީ
ނ އ ާ ށ ޭ މ ް ވ ކަ ަ ނ ި ހން ެ ދރިކަލަކު ު ގ ަ ނ ެ ފ ު ލ ރަސްގެ ާ އރު ،ޢަ ީ އައި ި
( iwag 1950) qtarAyiz unAfegqsarIlaW
ދށެވެ. މން ޭ އަ ާ
ށ ކ ް ބަޔަ ަ
ށ ނނަ ް ރދު ް މަހާ ަ
ކ ބޭފުޅަ ީ
ލލީ ހި ާ
އ އނެ ް ަ
ނ ފނު ީ ެ
ރ ހ ި ރޔަކަށް ު ޒގެ ވެ ި ށވާ ބޮޑުބުރު ު ނއް ކަމަ ް ނ ު މހި ް ޢގެ ު ދިފާ ު މ ތަ ެ
ނ ތރެއި ް ނގެ ެ ވ ބޭފުޅު ް ރއް ި ވނިކު ެ ނ ކައި ެ ސގެފާ ު ޢަލީ ރަ ް
ރދުން. ވނަ މަހާ ަ ބ ަ އތިރި ަ ސއާކަ ކަ ް އދަ ި އ ު ކޮލީ ނަންފުޅު :ސިރީ ަ ގ ރއި ެ ޔަމަންކަ ަ
ގ ޑޔާ ެ އން ި ރވީ ި ވހާ ަ އަ ަ
ށވެ. ވނިކޮ ެ ނ ަ ހން ަ ގއި ު ވމު ަ ރއް ު ދިފާޢުކު ެ
ނަންފުޅު :އައްސުލްޠާނު ޢަލީ ) 6ވަނަ(. ދ އޔި ު އއްސަ ް ަ
ޢލީ ަ
ޒރު އަލްވަ ީ
ރ ސި ީ
ގން ފއި ެ ތއް ހި ަ އ ސިލޭހަ ަ ކ ި ނގެ ބަޑިތަ ާ މހު ް އ ީ ރ ެ ވއި ު ފަތިސް ީ އވެ. ބއިފި ެ މާލޭގެ ހުޅަނގު އުތުރު ަ ޒން ފައި ަ ޗގީ ު އށް ޕޯ ު އތިރި ަ ފރާތު ަ
ނ ޕޗުގީޒު ް ތނާ ޯ ސވީ ަ ށ ދެމަ ް ނގެ ރަސްކަމަ ް ފ ު ސގެ ާ ޢަލީ ރަ ް
ނ އގެ ް ނ ި ލސްކަރީން ާ މއަށް ަ ގރާ ަ ނނާ ހަނ ު މހު ް ނ އެ ީ ސގެފާ ު ޢަލީ ރަ ް
ނ ވ ަ ތން ަ ދ ި އ ި ޑ ަ ނމެ ބޮ ު ގ އެ ް ހން ެ މ ު ބއި ީ ށ ފޮނުވި ،އެ ަ އ ް އޖެ ަ ވހިރާ ް ދި ެ
ފ ު ސގެ ާ ތވެ .ރަ ް ގން ވއި ެ ޕ ަ ހއް ަ ި ނ ޑ ަ ނ ކަނޑި އައް ަ އގަ ެ މވަޑަ ި ނުކު ެ
ށ ޓނަކަ ް ގ ކެޕް ަ ލޝްކަރު ެ ނވެ .މި ަ ލދި ެ އ ހަމަ ާ ލއާ ި ސ މާ ެ އއި ް ރ ަ ލަޝްކަ ު
ދ ޢ ު ނ ީ އގެ ް ވވަޑަ ި ނގަ ާ ހ ް އ ި ނ ކުރީގަ ި ގތު ް ގ ޮ އ ެ ވރިއެ ް ނގެ ެ ލަސްކަރީ ް
ޜ އެވެ. ރއު ޯ ވރާ ޑި އަ ަ ލ ޭ ލ ޑަ ސި ް މނުއަ ް ނ ެ ކޕްޓަ ް ހުރީ ެ
މިސްކިތާ
އށް މ ަ ހަ ަ
ފއި އގެން ަ ޑ ި ވަ ަ
ގން ޑއި ެ ރވަ ަ އެނބު ި
ތ ފހަ ް ަ
އ ދރުގަ ި ރ ބަނ ަ މލޭގެ ބޭ ު ޅށް ަ މާލެއާ ދެކޮ ަ ޒން ާ އއި ޕޯޗުގީ ު
ނ ނމެ ް އ ް ނ ެ އހެ ް ނ ެ ނ ް ކ ޫ ނކުރެ އެކަ ާ ދމު ް ޚ ި ރއި ާ ވއިރު ،ބޮޑުވަޒީ ާ ބެއްލެ ި
ސ ނވެ ް ށމުން މާލޭ ް ނ ފެ ު މލާތައް ދޭ ް ހ ަ ށ ބޮޑުބަޑިން ަ ލއަ ް ގން މާ ެ ތިބެ ެ
ގން ފިލައި ެ
ދ އ ެ ެ
ނން މާލެއަ ަ ޝމަ ު އދި ދު ް ދނެވެަ . ޔ މން ދި ަ ނ ކުރަ ު ރ ް ބ ި ޖވާ ު ދ ަ ރައް ު
ގ މ ެ ގންީ ، ވޑައި ެ މ ަ ރމައްޗަށް ނުކު ެ ނގެ ކު ި މނު ް ދޝް ަ މީހު ް ގން ު އ ެ ނނާ ި
ގ އ ެ ގރާމަ ި ޔއެވެ .ހަނ ު ނދި ަ ގ ް ނ ެ ޅމު ް އ ަ ސ ަ ނ ހުރަ ް ވހި ް ދ ެ ތށް ި މަސައްކަ ަ
ނ ހން ާ އމީ ު ެ
އ ސތަ ް ދުވަ ް
ދގު ަ ި ވ ގ ފޯރިކުޑަ ެ ނ ެ ނ ް ޝމަ ު ރކަށް ދު ް ވ ަ ދޔަ ަ ނ ި ވމު ް
ނ ށ ގި ަ ގތަ ް ހމަ މި ޮ ދ ަ ވއެވެ .އަ ި މދު ި އންޑަ ަ އ ު ޑބޭހާ ި އ ބަ ި ކާބޯތަކެއްޗާ ި
ތިން
އވެ. އޖެ ެ ހިނގަ ް
ފޅުން ބޭ ު
އ ކަނޑިއާ ި
އވެ. އވި ެ ލދެ ް ކ ހަމަ ާ ވރާއެ ު ހިތް ަ
ދން ެ އޑަނަ އ ް ަ
ޢަލީ
ފނު ރސްގެ ާ ަ
ގން އ ެ ޕވަ ި އ ަ ހި ް
ހ އވެ .މިޖެ ި ޖހަން ފެށި ެ ނ ބަޑި ަ ލޝްކަރު ް ގ ަ ޒން ެ ޕޯޗުގީ ު
ވ އ ި ރ ް ށ މަސައްކަތްކު ެ ދވުމަ ް އ ެ ތ ހޯ ް ޖގެ ތަޚު ު ވސް ރާއް ޭ ނއްކާ ެ އަ ެ
ބ މޔާ ު ނށް ކާ ި ނނެވެާ . އގެ ް ވ ި ނ ގޮ ަ އާރުކާޓީ ް ހން ަ މ ު ފހަރު އެ ީ އދެ! މި ަ
ބ އ ތި ި ހގަ ި ނގެ އަރި ު ގފާ ު އ ރަސް ެ ފނާ ި ސގެ ާ ކން ރަ ް އންޑަތަ ު ބަޑީގެ ު
ނ ި ރދު ް ވމެވެ .މި ަ ނ ގ ް ޑއި ެ ށ ވަ ަ ވއަ ް ގ ާ ށއި ޯ ގ ކޮއްޗޭއަ ާ ޑޔާ ެ އން ި ކުރެއް ު
އވެ. ލިބުނީ ެ
ނ ބޮޑުތަކުރުފާ ު
ނ ޅ ް މިބޭފު ު
ސ ދވެ ް ނނާއި އަ ި ޒރު ް އ ތިބި ވަ ީ ގ ި ވކަމަކީ ،މާލޭ ަ އ ި ކރެ ް ފުރަތަމަ ު
ނގެ ވެ ި އ ޕޯޗުގީޒު ް ރ ބތްކު ާ ށ ނިސް ަ އ ް މހާ ަ ހރި ީ ކށް ު ރއަ ަ ގ ި އ ަ ވާހަކަ ި
ނ ފޅު ް ބޭ ު
ޓކައި، ވމަށް ަ އދެ ު ވެ ް
ގން ވ ެ ރވާ ެ ނ ި ގތު ް ހ ޮ އ ބެ ޭ ނ ާ ނވެ .މީ ާ ދރިން'' ެ ރ އަނ ި ދ ި ކ ''އަނ ި ނަމަ ީ
ދ އ ި ަ
ލގެ މން މާ ޭ ށ އައު ު ލއަ ް ނއު މާ ެ ވމެވެ .މި ަ ލ ފޮ ު ނ ބަ ާ މހު ް އެބައި ީ ނއް ު
ތ ަ ވއެވެ .ބުނެވޭ ގޮ ު ޅ ނ ކަ ު އއްސުލްޠާ ް ގއި ަ އ ެ ހކައެއް ޮ ވ ަ ވ ާ ފއި ާ އައިސް ަ
އ ރ ް ސއި ފާ ެ ގން ބޮޑެތި ަ ށއި ެ ތން ވަ ަ ހ އެ ަ ށފަ ު ނލުމަ ް ފަސްދާ ު ގއު ޖައް ަ
ށ ނ ް ސގެފާ ަ ށ ފަހު ،އެރަ ް ރކުރުމަ ް ޝވަ ާ މން މަ ް އން ެ ބ ެ ށ ތި ި ކުރިއަ ް
ދ ވ ު ނވެއް ،ހު ަ ޒ ަ ޗގީ ް ގއި ،ޕޯ ު ކމު ަ ނގެ ރަސް ަ ސގެފާ ު ދ ރަ ް އމަ ު މުޙަ ް
ގ ޑ ެ ކަނ ު
ށއި ަ ނ ކަމަ ާ ދލުނުކުރާ ޭ ބ ަ ނގީ ދީން ަ އެ ް ށ ރހަ ް ނ އަ ި ސގެފާ ު އދި އެރަ ް
ނ ހން ަ ގއި ު ގވާ ަ ހރީޯ ، ރއަކަށް ު އގެ ވެ ި ވ .މިނަ ު އ ެ ދޔަ ެ ޅށް ި އަތޮ ަ
ތ އ ހި ި ގ ި ލ ަ އވެ .މާ ޭ ގ ް ށއި ެ ރވަ ަ ޑ ފާ ު ލޮނުގަނ ު އވެ ެ ގ ޮ ގހިނ ާ ނ ހިނ ަ
ދނޭ ނު ާ
ނ ދވެހި ް ި
ގ ނ ެ މީ ާ
ނ ފން ު ނ މާ ަ ތ ް ގ ގޮ ު އ ެ ކދަ ި އދަ ާ ނ އިރުާ ، ޅ ު ހގަކޮށް އު ު ސ ފާ ަ ދުވަ ް
މ ރ ަ މ ހަނގު ާ ވި . ކ ް ހަނގުރާމަ ޮ އ ެ ލ ެ މދާ އަތު ީ ރއި ު ޔ ާ ހތި ާ ގ ަ ނ ެ އމީހު ް ށ ެ
މ ބށޭ ު ފރު ކަޅު އުނ ު ށ ގާ ަ އ ހިފުމަ ް މނަ ު އވެި . ސ ވި ެ ނންވެ ް ހ ު އަން ެ
ފނު ސގެ ާ ރަ ް
އ ނނާ ި އ ދެބޭފުޅު ް ފނާ ި ސގެ ާ ބކުރު ރަ ް އ އަބޫ ަ ފނާ ި ރސްގެ ާ ލ ަ ވ ޢަ ީ ކުރެއް ީ
އވެ. ނތަކުރުފާ ު ފާށަ ާ އވި ެ ފނު ް ދން ޮ ނ ރަ ު
ނއް އަ ެ
ސ ކލުންވެ ް ދެ ަ
އ ގންފަ ި އ ެ ވވަޑަ ި ދ ެ ޝަހީ ު އ ރވެފަ ި ވހާ ަ އަ ަ އން ފަދަ ި
ޖއެވެ. ޝަހީ ު ވއް ެ ދ ެ
އށް ގދަ ަ ަ
ގއި، ބޮޑުހިތީ ަ
ށ ވަނިކޮ ް
ބވި ތިއް ެ
ނގައި ތަ ު
އވެ. ހދީ ެ ެ
ރ އއި ު ެ
ގން، ނ ެ ފެ ި
ވ ނ ެ ހު ް ނ ި
ނ އެތި ް
ލއެވެ. ސދާނު ީ ފަ ް
ގއި ތ ަ ވގޮ ު ބުނެ ޭ
ކ ރަސްކަލަ ު
ރ އެއި ު
ޢަލީ
އވެ. ވ ެ ނނަ ަ އގަ ް ޑ ި ތށް ވަ ަ ޒިޔާރަ ަ ނ ދެ ް
ގ ނ ެ ޒ ް ޕޯޗުގީ ު
ށ ކުރިއަ ް
ބ ތި ި
މށެވެ. ކަ ަ
ށ ނނަ ް އެބޭފުޅު ް ގ މލޭ ެ ާ
ނ ހ ް މީ ު
އ ސރޯ ާ ވައި ް
މހެކެވެ. ީ
ގ ތމާ ެ ި
އކުގައި، ެ
އ މނާ ާ ީ
އ ތނާ ި އޕި ާ ކ ް އގެ ަ ނ ު ކށްަ ، ގރާމަ ޮ ގސް ،ހަނ ު ފނު ޮ މިތަކުރު ާ
ތއް ހިނ ީ ނ ެ ވ މީހު ް ތަބަޢަ ީ ނ ބފުޅު ް ގމިދެ ޭ ނވެ .މިކަން ަ
ނ ހނު ް އން ެ ޔގެ ަ ވރި ާ އގެ ެ ވސް ،ނަ ު މ ެ ލކުރީއެވެ .ނަ ަ ރން ޤަތު ު ފަޅުވެ ި
ނވެ. ގ ކުރިން ެ މ ެ ގތު ު ޑއި ަ ސވެވަ ަ ށ އި ް ރަސްކަމަ ް
އ ނގަ ި ފން ު މާ ަ
ދ ގށް ދާ ި ނނަ މަ ަ ދން އޮ ް އ ާ ނގަ ި މ ު ނށް އެޒަ ާ ފއެވެ .މިތަ ަ ޤާއިމުކޮށް ި
ނޒީ ރ މިޚާ ް ނ ހިނގިއި ު އވެ .މިކަ ް ނ ެ ކމަ ާ ނޒީ ަ ކ ޚާ ް ނމަ ީ ގ ަ ނ ެ މިކަމަ ާ
ނ ރ ް ވނީ ''އަނދިރިއަނދި ި އ ަ ނދީފަ ި ނ ް ަ ހން ދވެ ި ި ނ ނދެ ް ހ ް ފަހަކާ ޖެ ެ
ޅ ފ ު ޒ ދަރި ު ނ ޕޯޗުގީ ު ބ ު ށ ލި ު މނާއަ ް އވެ .މިކަ ަ ނ ި ކަމަ ާ ބލިވެ ެ ނ ަ އ ީ
ނ ޒ ް ޗގީ ު ށ ޕޯ ު ނތަނަ ް ގ އެކިއެކި ތަ ް ޖ ެ ރއް ޭ ނވެާ . މން ެ ނ ު ގ ަ މަގު'' ެ
މދެވެ. އ ަ ޔނީ މުޙަ ް ކ ު އށް ި މނާ ަ ގއެވެީ . ގތު ަ އގެ ޮ ލމެ ް އސް ާ ބޮޑުކުރީ ި
ފނު އަ ަ ސގެ ާ ރވެ، ވހާ ަ ވ .ޢަލީ ރަ ް އ ެ ވ ެ ފނު ި ނ ޮ ސމީހު ް ނގެ އި ް ހ ް އެމީ ު
މިއީ
ނ ނމު ް ަ
ނ ޝއުބާ ް ަ ގ ހރު ެ އ ަ ނ ަ އން 965ވަ ަ ޖރަ ި ލ ހިފީ ހި ު ނ މާ ެ ޒ ް ޕޯޗުގީ ު
ނއާ ކމަ ާ މ ޚާންޒީ ަ ށ ާ ފރު ކަޅުއުނބު ޭ ގ ަ ކވެާ . ވ މީހެ ެ އ ާ ފ ި ހރުވެ ަ މަޝް ޫ
ގ ރ ެ ވނަ އަހަ ު އ ަ 1558 ދން އެ ީ އވެ .މީލާ ީ ވހު ެ ނ ދު ަ ގ 1ވަ ަ މަހު ެ
ނ ގ ް އިނދެ ެ
ކ އޖަ ީ އެކު ް
ވ. ހ ެ ދވަ ެ ނ ު ހގެ 19ވަ ަ މެއި މަ ު
ލއެވެ. މަތުއްކަ ާ
ނގެ މހު ް އެބައި ީ
މަރުކަޒު
ގ ޒން ެ ޕޯޗުގީ ު
ފހުން ަ
ނ ފރިހެ ް ި
ނ ރ ް އަނދި ީ
ސ ޖކުވެ ް އ ަ ކު ް
ވ ނ ި ނ ެ ވދެ ް އސް ެ ި
ނވެ. ލިބު ެ
ދ މ ު ޙއް ަ މު ަ
ކ ކޮއް ޮ
ގ ނ ެ އ ާ ޭ
ށ ރ ް ވަ ަ
ކ ބޔަ ު ގނަ ަ ރށް ި ނގެ ވަ ަ ވހި ް ވރެކެވެ .ދި ެ ވސް ަ ނ ދު ަ ނމާ ް ރ ާ ބިރުވެ ި
ނ ފ ު ޢލީ ރަސްގެ ާ އވެަ . އއިސް ގން ަ ވއި ެ ފްލީޓެއް ގޮ ަ މލެ ހިފީ ެ ާ
އ މަރަ ި
ނ ލއި ް ެ
އޖެ ވހިރާ ް ދި ެ
އ ''ކަނޑުތަ ް
ދުށް
ކެޕްޓަން
ދރި އަނ ި
ގެ
ޒ ހރު ޕޯޗުގީ ް ނ އަ ަ ވ ަ ގސް 965ހަ . ށ ޮ ވއަ ް މށްފަހު ،ގޯ ާ މަރާލު ަ
ގ މން ެ އިސްލާ ު
ވރަކީ ދވަސް ަ ު
ތން ފރާ ު ަ
ދެން
ވގައި ނ ު އެ ަ
އައި
ހންނާ މީ ު
ގއި އޖޭ ަ ވހިރާ ް ދި ެ
ރއެވެ. ނ ސަލާމަތްކު ި ފރާ ަ މހާގެ ު ނ ީ ނހެ ް މއަ ް ި އވެ. ޤަތުލެއް ނުކުރެ ެ
ގ ލ ެ މާ ޭ
އުތުރު
ށ މއްޗަ ް ަ
ވ ރ ެ ވެ ި
ނ މހު ް ީ
ރ ނޞާ ާ ަ
ށ ދނަ ް ީ
ވ އ ާ ރވެފަ ި މޝްހޫ ު ަ
ގން'' ތވެ ެ ރަ ް
ޔ ދި ަ
އވެ. ދޔަ ެ ވ ި ވތު ެ ސ ޭ ރ ދުވަ ް ނ 15އަހަ ު މތީ ް ގ ަ ގތު ެ ކވެ .މި ޮ ސވަރެ ެ ދުވަ ް ޒން ޕޯޗުގީ ު
އޖެ ރ ް ާ
ށ ފމަ ް ހި ު
ނ ނނާ ް އަ ް
ވ ވރި ި މދު ެ ެ
ގ 9 ޅ ެ ލލީ ދަރިކޮ ު އވި ހި ާ ސކަންކުރެ ް އ ރަ ް ޖގަ ި ހރާއް ޭ ވ ި ސަބަބަކީ ،ދި ެ ރސްގެ ާ ޙސަން ަ ވަނަ ަ ނ ފދު ު އ އު ެ ތރޭގަ ި ލ ެ ޖގެ ކޮއި ު ހރާއް ޭ ދވެ ި ފނުި ، ގ ނ ެ ޒ މީހު ް އ ތިބި ޕޯޗުގީ ު ޔގަ ި އންޑި ާ ރގައިި ، ގ ތެ ޭ އ ެ ކ ް ހންތަ ެ ނޖެ ު ހަމަ ު ނ ފހު ް ނވައި ،އޭގެ ަ ވދިވަ ަ ނ ަ ގ ް ޑއި ަ ށ ެ ނ ް ޞރާ ދީ ަ ނ ނަ ާ އގެ ް ޑ ި ތށް ވަ ަ ގާ ަ
( iwag 2004) qtarAyiz unAfegqsarIlaW
ހ އށްފަ ު ދސާ ަ މިހާ ި
ސ ނއްކާވެ ް އަ ެ
ގ ނ ެ ޒ ް ޕޯޗުގީ ު
އ ނ ި އން ާ ސިފަ ި
ނ ފ ު ސގެ ާ ސން ރަ ް ޙ ަ ދރަށް ަ ލގެ ބަނ ަ އ މާ ޭ ނއުތަކެ ް ރ ަ މވެ ި ހަނގުރާ ަ ހ ނގެ ހުރި ާ އމީހު ް މހު ް މބައި ީ ވހިން ި އވެ .ދި ެ ނވެސް ބަލިކޮށް ެ އވި ެ ފޮނު ް ނ އމީހު ް ނ ެ ޖ ހިފު ީ ރއް ެ ދވެހި ާ ށ ި ނނަ ް ގޒު ް ވ .ޕޯޗު ީ ލއެ ެ ތަކެތި އަތު ީ އ އ ީ ޒން ަ ރ ޕޯޗުގީ ު ފހަ ު އވެ .މި ަ ނ ަ ނ ވަ ަ ފހަރު ެ ތ ް އ ި އ ި ށ ަ މ ް ހަނގުރާ ަ ޅ ރ މޮ ު ށވު ެ އ ކުރިއަ ް ދ ލަޝްކަރަކާ ި ގ ަ ރ ަ ރށް ވުރެ ވަ ު ލޝްކަ ަ ކުރީގެ ަ
މހުގެ 19 ރގެ މެއި ަ ދން 1558ވަނަ އަހަ ު ތ މީލާ ީ އގަ ީ ވވަޑަ ި ދ ެ ޝަހީ ު ނ ވަ ަ
އވެ. ހ ެ ދވަ ު ު
ނ ގތު ް ޖރީ ޮ ހި ް
އ އެ ީ
965
ވނަ ަ
ގ ރ ެ އަހަ ު
އ ކ ި ށޓަ ަ ޠނަ ް ފނަކީ ވަ ަ ސގެ ާ ހވެ .ޢަލީ ރަ ް ދވަ ެ ވނަ ު އއް ަ ގ ެ ހ ެ ބންމަ ު ޝައު ާ ގ ކވެ .މާތްރަސްކަލާނ ެ ދރިއެ ެ ހ ަ ދވެ ި މތް ި އގު ާ ގތްަ ، އ ަ ވވަޑަ ި ޤުރުބާން ެ ނގެ ދ ް އެރަ ު
ށ ރނަފުޅަ ް ފު ާ
އ އވަ ި މތްލަ ް ރޙް ަ ަ
ގގެ ވރު ޭ ސ ަ ު
ރ ތވެ ި މަ ި
މން! ށއެވެ .އާ ީ އވާ ި މތް ދެ ް ނިޢު ަ ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤައުމީ މަރުކަޒު ،މާލެ ،ދިވެހިރާއްޖެ 2005މ.