Praten over zwangerschapsverlies: meer aandacht nodig voor rouwverwerking

Ongeveer 1 op de 4 zwangerschappen eindigt in een miskraam. Toch blijft hier een taboe rond bestaan en wordt er niet veel gepraat over zwangerschapsverlies. De rouwverwerking valt bij een zwangerschapsverlies niet te onderschatten. Daarom werkt Solidaris aan meer openheid en erkenning voor zwangerschaps-verlies.

1 op de 4 zwangerschappen eindigt in zwangerschapsverlies

Zwangerschapsverlies komt helaas vaker voor dan we denken. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 26 % van alle zwangerschappen eindigt in zwangerschapsverlies. Heel wat van deze zwangerschapsverliezen treden op in de 1ste weken na de positieve zwangerschapstest, waardoor deze vaak niet geregistreerd worden. Bij zwangerschappen die opgevolgd worden bij een gynaecoloog (meestal vanaf circa 8 weken zwangerschap) eindigt nog meer dan 1 op de 10 zwangerschappen in het verlies van het kindje. Dat blijkt ook uit cijfers van Solidaris. Van alle zwangerschappen die bevestigd werden bij een gynaecoloog door middel van een echo werden in 2020 in totaal 13,2 % niet gevolgd door een bevalling.

Het is gekend dat de risico op zwangerschapsverlies sterk toeneemt met de leeftijd van de vrouw. Onze cijfers (Solidaris, 2020) laten dit ook duidelijk zien:

Maak het onzichtbare verdriet zichtbaar

Manu Keirse is rouwexpert en legt uit welke gevolgen een zwangerschapsverlies heeft: “Vreugde en verwachting worden plots verdriet en verlies. Een verlies waarvoor je rouwt, net zoals bij iemand die jaren heeft geleefd. De dood van een baby heeft een immense impact op de ouders. Want in hun ogen en gedachten was hun kindje al een stuk werkelijkheid.”

Maar een werkelijkheid die niet makkelijk te delen is met vrienden of familie. En het is ook niet evident om dat verdriet te uiten, zegt Manu Keirse. “Rouwen is iets persoonlijks, maar het heeft ook een sociale kant. Bij een overlijden gieten we verdriet in een maatschappelijke vorm met rituelen: een overlijdensbericht, een uitvaart, mensen die deelneming betuigen … Maar hoe doe je dat met een kindje dat de maatschappij nooit heeft gezien of gekend? Voor de omgeving bestond het kindje niet of nauwelijks. En wie er nog niet is, lijk je niet te kunnen verliezen.”

In de medische wereld worden zwangerschapsverliezen vaak gezien als een foutje in de genetica. Uitspraken zoals ‘het is de keuze van de natuur’ helpen de ouders niet. Het was niet de keuze van de ouders om hun zwangerschap te verliezen. Ook aan de ouders zeggen dat ze nog kansen hebben om een kindje te krijgen, kan verkeerd overkomen. Het ongeboren kind heeft bestaan en kan niet vervangen worden. Probeer dus het verlies niet te rationeel te maken, maar vooral de ouders bij te staan in hun verdriet.

Communicatie is daarom erg belangrijk om het verdriet en verlies te verwerken. Adviseer de ouders om hun overleden kindje een naam te geven en over hem of haar te blijven praten. Laat hen een herinneringsdoos maken met echofoto’s, een handafdruk, brieven en kaartjes … Zo’n herinneringsdoos helpt bij het rouwproces, omdat de herinneringen aan het kindje zo heel concreet worden. Het kan ook helpen om steun te zoeken bij lotgenoten die hetzelfde hebben meegemaakt.

Welke rechten heeft een ouder bij zwangerschapsverlies?

De lengte van de zwangerschap is heel belangrijk wanneer het gaat over sociale rechten. Na een zwangerschapsduur van 26 weken heeft de ouder recht op 10 dagen rouwverlof, moederschapsrust voor de moeder, geboorteverlof voor de meeouder en het startbedrag van het Groeipakket. Vóór 26 weken hebben ouders hier helaas geen recht op.

Erken mij: meer openheid over zwangerschapsverlies

Solidaris ontwikkelde de website www.erkenmij.be met informatie over rouwverwerking, getuigenissen van vrouwen en koppels, downloadbare invulblaadjes om herinneringen aan het ongeboren kindje te bewaren en heel wat administratieve informatie. Voor iedereen die in aanraking komt met een zwangerschapsverlies.

Wat doet Solidaris om ouders te ondersteunen? Solidaris heeft zijn medewerkers opgeleid zodat ze vrouwen en koppels kunnen helpen die geconfronteerd worden met een zwangerschapsverlies. Ze helpen bij de administratie die komt kijken bij een zwangerschapsverlies en helpen mee zoeken naar de juiste hulp voor de ouder(s). Patiënten die lid van ons ziekenfonds zijn mogen dus contact opnemen met Solidaris bij vragen over zwangerschapsverlies. Leden van het ziekenfonds die een zwangerschapsverlies meemaken krijgen ook een herinneringsboekje waarin ze herinneringen aan hun overleden kindje kunnen neerschrijven.

Anneleen De Sadeleer

Wanneer spreken we over zwangerschapsverlies?

We spreken over zwangerschapsverlies wanneer de baby sterft tijdens de zwangerschap (zowel bij een prille zwangerschap als later), wanneer het kindje doodgeboren wordt en ook wanneer de baby kort na de geboorte overlijdt.

Waarom we de term ‘zwangerschapsverlies’ gebruiken

De term ‘zwangerschapsverlies’ is een term die we uit het Engels hebben vertaald en die de laatste jaren vaker gebruikt wordt in de media en in de medische wereld. Deze term slaat op alles, van een pril zwangerschapsverlies tot een baby die kort voor of na de geboorte sterft. De term ‘miskraam’ impliceert daarentegen dat je zelf iets ‘mis’ hebt gedaan. En heel wat ouders worstelen al met schuldgevoelens. Daarom wordt de switch gemaakt van de terminologie ‘miskraam’ naar ‘zwangerschapsverlies’. Dit is een betere en allesomvattende term.