Fokus Milieutechniek

DIT

DOSSIER

WORDT

GEPUBLICEERD

DOOR

SMART

MILIEUTECHNIEK

IEDEREEN ECOLOGISCH

MEDIA

SEPTEMBER 2015

EN

VA LT

NIET

ONDER

DE

TIE ROEFS Slimme techniek en durf voor een beter klimaat

VERANTWOORDELIJKHEID

VA N

WERNER ANNAERTS Technologie hand in hand met milieubeleid

DE

REDACTIE

VA N

KNACK

BODEMVERVUILING Verziekt grond en bewoners

Alternatief Hernieuwbaar boven olie

Water

Bron van leven

Energie

HANS BRUYNINCKX ‘We kunnen het Silicon Valley van de groene economie van de 21ste eeuw zijn als we er echt voor gaan.’

Het kan nog efficiënter

PR

EMIUM

PA R T N E R

Lees meer online op fokusmilieutechniek.be

MOVE YOUR #MOVETHECLIMATE

STAP MEE IN DE GROTE KLIMAATMARS OP ZONDAG 29/11 IN HARTJE PARIJS!

WWW.ROADTOPARIS.BE

2 EDITORIAL TIE ROEFS Veel leesplezier

Slimme techniek en durf voor een beter klimaat Ambitieuze klimaatdoelstellingen zijn haalbaar. De technische oplossingen liggen klaar; er is vooral nood aan beleidsmakers met lef, een voldoende groot draagvlak voor veranderingen en concrete steun voor lokale initiatiefnemers.

COLOFON  FOKUSMILIEUTECHNIEK.BE

TEKST TIE ROEFS, GEDEPUTEERDE PROVINCIE VLAAMS-BRABANT, BEAST

I

edereen kijkt uit naar de klimaatconferentie van Parijs eind dit jaar.

Bindende afspraken tussen landen zijn hard nodig om de uitstoot van broeikasgassen voldoende aan banden te leggen. Maar de tijd is voorbij dat alle hoop op nationale regeringen gevestigd was.

Regio’s en steden hebben het voortouw genomen in de strijd tegen het broeikaseffect. Die wordt immers voor een groot deel stad per stad en zelfs huis per huis geleverd.

ELKE STREEK VRAAGT om een eigen aanpak, vertrekkend van wat de natuurlijke omgeving te bieden heeft, van de inplanting van woongebieden en bedrijven en vooral ook van de dromen en ideeën van de inwoners. Veel steden en regio’s hebben ambitieuze doelen. Vlaams-Brabant wil bijvoorbeeld klimaatneutraal worden. Volgens de klimaatstudie die de provincie liet uitvoeren, is dat haalbaar tegen 2040.

REGIO’S ALS VLAAMS-BRABANT kunnen

bovendien volgens de studie hun uitstoot reduceren door een doordachte ruimtelijke ordening rond kernversterking, door versneld over te stappen van auto’s naar fiets en openbaar vervoer en naar elektrische of meer efficiënte voertuigen. Collectieve renovatieprojecten, slimme bouwsubsidies en kleinere woningen doen ook een belangrijke duit

PREMIUM PARTNER

in het zakje. De combinatie van innovatieve milieutechnologieën, nieuwe financieringstech-

We proberen samen de kloof te dichten tussen lokale klimaatactieplannen en de uitvoering ervan nieken en een voluntaristisch beleid met een sterk draagvlak kan wonderen doen.

BOVENDIEN KOMEN DE interessantste technologische innovaties en goede praktijken uit heel Europa door internationale samenwerking binnen handbereik. Partners uit negen Europese landen binnen het project

Yannick Depré, Project Manager

BEAST (Beyond Energy Action Strategies) proberen samen de kloof te dichten tussen lokale klimaatactieplannen en de uitvoering ervan.

IN VLAANDEREN ZET het project gemeenten

op weg naar Energy Performance Contracting (EPC) – een alternatieve financieringsvorm om bestaande gebouwen energiezuinig te maken.

Andere partners plaatsen openbare laadpalen voor elektrische auto’s, leggen biomassawarmetenetten en kleinschalige stroomnetten aan of commercialiseren golfslagenergie.

WE MOETEN ECHTER niet alleen het klimaat redden maar ook de water-, lucht- en bodemkwaliteit vrijwaren, een echte kringloopeconomie op gang brengen en allerhande nieuwe gevaren voor de volksgezondheid afweren. Het beginnende succes van lokale en regionale klimaatinspanningen maakt echter duidelijk dat overtuigde burgers en moedige beleidsmakers samen bergen kunnen verzetten.

Project Manager: Yannick Depré yannick.depre@smartmediaagency.be Productieleider: Ellen D’hondt Hoofdredactie: Elke Ramsdonck, redactie@smartmediaagency.be Tekst: Hilde Van Raemdonck, Rafael Porto Carrero Coverbeeld: ©European Environment Agency

Vormgeving: Baïdy Ly Drukkerij: Roularta Smart Media Agency BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen, Tel +32 3 289 19 40, meerinfo@smartmediaagency.be

DIT IS SMART MEDIA Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native advertising.

Onze campagnes worden zowel digitaal als in belanghebbende kranten verspreid. Onze basisgedachte is een sterke focus op het onderwerp. Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en creëren we waarde voor uw doelgroep. Door kwalitatief hoge content zorgen wij ervoor dat uw klanten, onze lezers, actie ondernemen.

Neem deel en verwerf op drie dagen tijd een brede kennis over het wat, hoe en waarom van slimme energienetten. Ben je een nieuwkomer of wil je als meer ervaren speler bijleren van concullega’s?

Schrijf je op http://www.smartgridsflanders.be/smartgridschool

LEES MEER OVER...

04 Selectief slopen is de boodschap 05 Bodem besmeurd,

pand verbeurd 06 Bron van leven 08 Profielinterview:

Hans Bruyninckx

10 Een hernieuwbare naam is

beter dan olie 12 Energie-efficiëntie:

het kan nog iets beter 14 Technologische innovatie hand

in hand met milieubeleid

04

06

10

optimale ENERGIEprestaties in een Carrier klimaat Overal waar mensen wonen en werken willen we een comfortabel én bovenal energiezuinig binnenklimaat. Dit bepaalt immers sterk ons gevoel van welbevinden. En dat kan.

Met airconditioning zijn we in staat om ons eigen binnenklimaat te creëren. Lekker warm voor de één. Heerlijk koel voor de ander. Carrier is ‘s werelds grootste klimaatexpert.

Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Je voelt je goed in een Carrier-klimaat!

Carrier Airconditioning. www.carrier.be/klimaatoplossingen

ADVERTORIAL

De Meuter: “Iedereen praat over recycleren, wij doen het!”

J

uni 2013 Laurent werkt al 20 jaar als ingenieur. Hij ziet de vrachtwagens van sloop- en afbraakspecialist De Meuter NV al even lang komen en gaan. “Ze brengen het afval ergens naartoe”, weet Laurent. “En ja, de granulaten zijn een paar dagen later terug op de werf. Dat lijkt me niet meer dan logisch”, zegt de burgerlijk ingenieur.

Juni 2014 Laurent brengt een bedrijfsbezoek aan ABR - All Belgian Recycling, een dochterbedrijf van De Meuter. Laurent kijkt vol bewondering. “De granulaten komen terug naar een werf, maar ze gaan eerst door een breker groter dan een voetbalveld!” Dat heeft de ingenieur correct geobserveerd. De gebroken granulaten worden aangewend als funderingsmateriaal voor oa. de wegenisindustrie, voor de aanmaak van gestabiliseerd zand en nieuw beton. “Onze breekwerf heeft een oppervlakte van 9 hecta-

“Site in Neder-Over-Heembeek met semi-automatische sorteerlijn uitgebreid” re”, bevestigt Sven De Meuter, gedelegeerd bestuurder van De Meuter.

Inderdaad, De Meuter beschikt over twee sites om afval te recycleren. Er is de ABR-site aan Grimbergen met de gigantische breker. Daar wordt inert materiaal zoals beton en baksteenpuin verwerkt. Er wordt zo’n 1,2 miljoen ton per jaar verwerkt. Dit betekent dat er 600.000 ton binnen-

komt en vertrekt. Daarnaast is er de nieuwere site De Meuter Recycling in Neder-Over-Heembeek voor het grof huisvuil en gemengd bouw- en sloopafval, goed voor 100.000 ton op jaarbasis. “Dat komt meestal van onze eigen werven maar ook van andere aannemers, alsook particulieren en de openbare besturen uit Brussel.”

“Wij bieden een totaaloplossing gaande van ontmanteling over sloop en afbraak tot recyclage. Dit gebeurt op een snelle en efficiënte manier”, verduidelijkt Sven De Meuter. De site in Neder-Over-Heembeek werd recentelijk met een semi-automatische sorteerlijn uitgebreid. “Die ligt ook direct aan het kanaal op amper zes kilometer van de Grote Markt in Brussel.”

De nieuwe lijn werkt met respect voor ergonomie en arbeidsveiligheid. De ondernemer wijst er ook kort op dat ook de Grimbergse site ABR op amper 12 kilometer van het Brussels stadscentrum eveneens aan het water ligt.

En De Meuter weet wat het doet. Dit bevestigt ook ir. Johan D´Hooghe, zaakvoerder van Recycling Assistance BVBA en begeleidend studiebureau voor o.a. de werf Warandeberg BNP Fortis Paribas te Brussel. De Meuter ontmantelt daar het vroegere kantorencomplex van de bank. “De bouwheer eist dat de werf het BREEAM-certificaat niveau EXCELLENT haalt.”, zegt Johan D´Hooghe. Dit is een gekende duurzaamheidsstandaard en vereist een recyclage-graad van 95%. Eerst moest dus de asbest verwijderd worden, dan worden de

“Werf moet het BREEAM-certificaat niveau Excellent halen.

De Meuter kan dit aan.”

- Johan D´Hooghe van het begeleidend studiebureau voor de werf Warandeberg - BNP Fortis Paribas gebouwen ontmanteld. Dan volgt de integrale sloop. “We wisten dat De Meuter dit aankan. Het is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt”, beklemtoont Johan D´Hooghe. De attestering, documentering en rapportering moeten correct verlopen om bovendien aan tal van wettelijke voorschriften te voldoen. “Als sloper moet je goed georganiseerd zijn”, stelt ook Sven De Meuter. “We hebben tal van milieukundige aspecten die gecontroleerde moeten worden.

We waken over de kwaliteitsborging en verzekeren ons van de verplichte registratie als saneerder, asbestverwijderaar en transporteur.” En dit gebeurt allemaal in de drie gewesten.

Het familiebedrijf bestaat ondertussen 40 jaar. Eigenlijk begonnen de beide broers Gaston en De Meuter als transporteur, daarna kwamen er geleidelijk sloop- en afbraakwerken bij. Dit werd in de jaren 90 aangevuld met asbestverwijdering en in de jaren 2000 met grondsaneringen en grondreiniging. Ondertussen werken er 450 mensen. De Meuter is één van de pioniers in recyclage in België.

Zondag 4 oktober van 10 tot 17h.

We nodigen u uit op VOKA Open-Bedrijven-Dag 2015 op onze site in Neder-Over-Heembeek om onze semi-automatische sorteermachine te leren kennen. Je kan zelf het sorteren van afval op onze lijn uitproberen!

Vanzelfsprekend kan je ook drankjes en versnaperingen op onze receptie genieten, op een boot gelegen in het kanaal aan onze kade.

Adres Vilvoordsesteenweg 31 1120 Neder-Over-Heembeek

IFTech nv, uw design en build partner voor geothermische energie • prestatiegarantie • gelijktijdig koelen en verwarmen • compacte installatie op skid • geïntegreerd beheersysteem • tot 90% besparing op koelen

Koolmijnlaan 185 B-3582 Beringen, België www.iftech.be

T: +32 (0)11 450 750 F: +32 (0)11 450 759 E: info@iftech.be

4 UITGELICHT BOUWAFVAL

Het spreekt voor zich dat apart verzamelen aan de bron het meest efficiënt is - Marc Dillen

Selectief slopen is de boodschap Je kunt geen ei bakken zonder de schaal te breken, net zoals je ook geen verbouwingswerken kunt uitvoeren zonder bouwafval te produceren.

Niet erg ecologisch? “We zijn qua bouw- en sloopafvalrecyclage koplopers in de wereld.”

TEKST HILDE VAN RAEMDONCK

J

e kent het plaatje van verbouwingen wel. Er moeten muren gesloopt worden, tegels en bezetting van de muur gekapt, deurlijsten weggehaald... en dat afval moet je ook kwijt. Steenpuin, beton, kalk, roofing, gipsplaten, pvc-afval, asfalt en hout hou je best al tijdens het slopen apart, want de verschillende materialen worden afzonderlijk ingezameld en verrekend per gewicht.

IN BELGIË WORDT jaarlijks twaalf

miljoen ton bouw- en sloopafval verzameld. Afval van nieuwbouwen verbouwingswerken, afbraakwerken en renovatieprojecten. Een behoorlijke belasting voor het milieu en de ruimte om dergelijk afval op te slaan, is beperkt. Inzetten op afvalpreventie, recyclage en het opnieuw in gebruik nemen van materialen is de boodschap.

DAT GEBEURT VANDAAG gelukkig ook. Het merendeel van het steenpuin wordt gerecycleerd tot hoogwaardige recyclagegranulaten voor onder-fundering in wegenbouw, als funderingsmateriaal voor mager beton of in sommige andere betonmaterialen. Gipsafval wordt vermalen tot grondstof voor nieuwe gipskartonplaten en vermalen roofing krijgt een nieuw leven als dakbedekkingsmateriaal. Gerecycleerd PVC-afval vind je vaak terug in buizen, vloer- en dakbedekking en kabels en PU-afval in bloempotten, flessen, buizen... Van zuiver, vlak glas worden glaswol, cellulair glas en glasparels gemaakt. En zelfs glaswol kan opnieuw dienen als grondstof voor nieuwe isolatiewol.

ONVOORSTELBAAR DUS DAT 25 jaar geleden er nog helemaal geen sprake was van recyclage van bouw- en sloopafval.

Het ‘Uitvoeringsplan Bouw- en Sloopafval’ van OVAM stelde echter in 1995 dat tegen 2000 75 procent van alle puin ‘nuttig gebruikt moest worden’. Vandaag krijgt meer dan 90 procent ervan een nieuwe bestemming. De resterende 10 procent omvat minder dan 1 procent gevaarlijk afval. Met onze resultaten scoren we beter dan waar ook. “Op dit vlak zijn we koplopers in de wereld”, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw.

JE EIGEN HUIS verbouwen en afval scheiden, oké, maar voor het slopen van een bedrijfsgebouw gelden andere regels. “Bij gebouwen met een (deels) niet-residentiële functie, met een hoeveelheid bouw- en sloopafval van meer dan 1.000 m3, is het verplicht om een sloopinventaris op te maken”, legt Dillen uit. De bouw-

heer schakelt een architect in, die inventariseert waar welke materialen zitten en of er gevaarlijke producten zoals asbest, PCB’s of zware metalen tussen zitten. Alle gegevens worden verzameld in een lastenboek. Zo heeft de aannemer een beter beeld van de opdracht, het materieel en de mensen die hij nodig heeft. “Het spreekt voor zich dat het apart verzamelen aan de bron het meest efficiënt is”, weet Dillen. “Maar dat kan natuurlijk alleen als je vóór de afbraakwerken precies weet waar er zich in het gebouw schadelijke stoffen bevinden.”

SELECTIEF SLOPEN LEIDT tot beter mate-

riaalhergebruik en minder milieubelasting. Vertrekkend van gerecycleerde afvalproducten heb je minder energie nodig om nieuwe producten te maken, je produceert minder

afval en verhoogt de kwaliteit van de recycleerbaarheid. Je drukt ook je kosten, want de stortkosten voor vervuild puin liggen hoger dan voor niet-verontreinigd bouwafval. Recyclinginstallaties accepteren bijvoorbeeld maar een beperkt percentage vervuiling in beton- of steenafval.

DE VEREISTEN ZIJN streng, maar de sector heeft plannen om dit selectief sloopproces nog verder te verbeteren. “Zo willen we volgend jaar een traceringssysteem ontwikkelen – vooral voor grote projecten – waarbij we eerst een materiaalanalyse zullen maken om na te gaan welke verschillende materialen er op de site aanwezig zijn”, zegt Marc Dillen “Zo kunnen we een beter totaalbeeld krijgen van wat er precies afgebroken, gesorteerd, verwijderd, verwerkt en gerecycleerd moet worden.”

Hoogwaardige thermische isolatie voor de hele bouwschil.

Een duurzame en ecologische keuze

Woning, Roeselare, BURO II & ARCHI+I @DanicaKus

Isolatie met service | www.foamglas.be | info@foamglas.be | Tel.: 02 352 31 82

VERVUILING FOCUS 5

Bodem besmeurd, pand verbeurd

3 VRAGEN AAN...

Niemand wil een verontreinigde bodem of vervuild grondwater. Voorkomen is altijd beter dan genezen, maar een bodem kan ook gesaneerd worden. Meestal toch. “Maar zelfs de kippen drinken het grondwater niet.”

TEKST RAFAEL PORTO CARRERO

E

en sterfgeval in de familie, dat is zelden goed nieuws. Maar door de band is er dan ook een erfenis. Zo verging het de familie Van Acker uit Lokeren enkele jaren geleden. Zeven erfgenamen kregen het huis in handen van een overleden familielid. De woonst had een geschatte waarde van 260.000 euro. “Maar we kregen een negatief bodemattest”, vertelt Dirk Van Acker. 33 potentiële kopers haakten af. In de jaren 60 was er namelijk een stortplaats op de grond waar de woning nu staat. “Families met kinderen willen zo’n huis niet.”

DE FAMILIE VAN ACKER betaalde het voor-

onderzoek van een studiebureau uit eigen zak. Ondertussen heeft officieel onderzoek van de OVAM bevestigd dat er asbest, kwik, zink en andere zware metalen in de bodem zitten. De erfgenamen achten de stad Lokeren aansprakelijk omdat het over een gemeentelijk stort ging.

“Spelende kinderen kunnen niet in contact komen met de aarde en mensen kunnen geen groenten telen”, zegt Björn Rzoska, gemeenteraadslid van Groen in Lokeren.

“Ik wil geen directe commentaar op dit geval te geven”, benadrukt geoloog Hervé Van Achter van het studiebureau Tauw België. “In principe is de eigenaar verantwoordelijk voor de verontreiniging die hij zelf heeft veroorzaakt.” Stel je hebt grond met een garage waarin aan auto’s is gewerkt of carrosseriewerken zijn uitgevoerd. En je wil deze grond verkopen. Dan is een bodemonderzoek verplicht. Is de

bodem verontreinigd, dan zal de OVAM de veroorzaker aanmanen om te saneren. “Ze kunnen boetes en verwittigingen geven. Geef je daar geen gevolg aan, dan is de grond niet alleen onverkoopbaar, maar kan de OVAM het onderzoek zelf uitvoeren en de kosten later op de veroorzaker verhalen.”

OVAM hanteert hierbij een aantal normen. De bodemsaneringsnorm is de belangrijkste. “Een vervuiling in een woon- of natuurgebied weegt zwaarder door dan een verontreiniging in een industriezone”, weet Van Achter. Mensen werken 40 uur per week in een industriepark, er zijn geen spelende kinderen, dus de blootstelling is minder ernstig.

IN PRAKTIJK BETEKENT bodem- of grond-

wateronderzoek dat er een aantal vastgelegde chemische parameters zijn, die wettelijk moeten onderzocht worden. “Het gaat hier bijvoorbeeld om solventen, oliën, zware metalen en olie-aromatische koolwaterstoffen, om enkele voorbeelden te noemen”, legt Van Achter uit. De

EEN KLASSIEK VOORBEELD is een grondwaterverontreiniging in een benzinestation. “Als er grondwaternormen voor bijvoorbeeld benzeen worden overschreden, dan zullen er voldoende boringen en peilbuizen worden geplaatst om zo een duidelijk beeld te kunnen vormen van de

Bij ons is de vloer gescheurd, want de aarde verteert en verzakt - Dirk Van Acker

omvang en de ernst van de grondwaterverontreiniging.” Daarna vindt er dan een risicoanalyse plaats waarin nagegaan wordt of er gevaar is voor mens en milieu. “Benzeen is kankerverwekkend. In veel gevallen zal dergelijke verontreiniging aanleiding geven tot het opstellen van een bodemsaneringsproject”, verduidelijkt Van Achter. Daarin wordt er gecheckt wat de beste techniek is om de verontreiniging te neutraliseren of te verwijderen.

IN SOMMIGE GEVALLEN zal een eenvoudige

ontgraving voldoen. Van Achter: “Op een braakliggende grond is dit vaak het beste.” Maar wat als een verontreiniging onder de gebouwen zit? “Dan zal er eerder gekozen worden voor een techniek die is gebaseerd op chemische of biologische afbraak of voor het oppompen en behandelen van het grondwater, want je gaat niet eerst de gebouwen afbreken.” Een erkend bodemsaneringsdeskundige maakt altijd een afweging van de mogelijke saneringstechnieken. “Deze keuze moet tot slot door OVAM gevalideerd worden”, duidt de geoloog.

En de familie Van Acker uit Lokeren?

“Bij ons is de vloer gescheurd, want de aarde verteert en verzakt”, zegt Dirk Van Acker. “Een aardgasleiding bij de buurvrouw is daarom gesprongen.

Haar kippen willen geen grondwater meer drinken. Het stinkt te erg.” Het ziet er dus sterk naar uit dat het nog een tijdje zal duren vooraleer de erfgenamen hun pand verkocht krijgen.

“Op den duur wordt dit waardeloos”, zucht de gedupeerde erfgenaam.

ANNEMIE TURTELBOOM VLAAMS MINISTER VAN ENERGIE Waarom energie-efficiënte bedrijven ?

“Lager energieverbruik betekent een lagere factuur. Bedrijven hebben vandaag meer financiële ademruimte omdat de energieprijzen historisch laag zijn. Maar ze zullen terug stijgen, dus is investeren in energie-efficiëntie de boodschap. Bedrijven verkleinen ook hun uitstoot.

Tegen 2020 zullen we 20 procent moeten besparen op de energiefactuur en de uitstoot van broeikasgassen. Verder zorgt energie-efficiëntie voor minder warmteverliezen.”

Wat voor resultaten streeft u na?

“Iedere kmo kan potentieel 15 à 20 procent besparen op energie, maar vele weten dat niet. Grote ondernemingen worden verplicht om minstens één energie-audit uit te voeren.

Voor de 400 grootste verbruikers in Vlaanderen zijn er energiebeleidsovereenkomsten uitgewerkt. Die geven bepaalde tegemoetkomingen in ruil voor een energiebesparing van 1 procent per jaar en het uitvoeren van rendabele maatregelen.”

Welke maatregelen zal u in de toekomst nog nemen?

“Een bedrijf investeert om extra omzet te genereren. Maar ook investeren in energie-efficiëntie is belangrijk en rendabel. De energievermindering in euro’s is oms groter dan de afbetalingsschijven. Daarom roep ik begin 2016 een ESCO-fonds in het leven roepen. Kmo's en bedrijven kunnen zo maatregelen realiseren zonder de investering te doen.”

Waterdichte service in duurzaam waterbeleid en infrastructuur ∙ Waterbehandeling ∙ Hergebruik regenwater ∙ Innovatieve projecten ∙ ...

Nijverheidsstraat 58 (industriezone Oost) · BE-2570 Duffel T +32 15 63 75 53 · E info@naturesolutions.be

www.naturesolutions.be

6 ACTUEEL WATERZAKEN

Water is schaars en je moet er spaarzaam mee omspringen. Een gepaste bedrijfscultuur kan daartoe bijdragen

VERANTWOORD WATERVERBRUIK OP KANTOOR DRINK (MEER) WATER Als werkgever ben je verplicht om drinkwater te voorzien voor je medewerkers. Water is gezond – en beter dan koffie – en onderzoek heeft aangetoond dat mensen, die regelmatig water drinken, beter presteren. Je kunt flessenwater aanbieden, maar ook een drinkfontein of een waterkoeler. De nieuwste toestellen zijn hygiënisch, functioneel en nog mooi om te zien ook.

- Frank Lingier

Bron van leven

Water. Bron van alle leven. Dat is bij bedrijven intussen ook doorgedrongen. Recent verwierf het Amerikaanse chemiebedrijf Monsanto het eerste EWS-certificaat in Vlaanderen. “Ons land, zeker Vlaanderen, doet het goed.”

TEKST HILDE VAN RAEMDONCK

W SLIM EN FRIS Houtimportbedrijf Vandecasteele uit Kuurne bij Kortrijk liet al jaren flessenwater leveren, maar de kantoorruimte was te klein om de voorraad op te slaan, dus werd die in een andere ruimte ondergebracht.

Resultaat: heen en weer geloop, zeulen met bakken, tijdverlies, rondslingerend leeggoed... Tot iemand suggereerde om het eigen leidingwater te koelen en te bottelen. Iedereen drinkt nu gewoon kraantjeswater, al dan niet met prik.

MILIEUVRIENDELIJK SCHOONMAKEN Wees zuinig met water. Poets zoveel mogelijk droog of met koud water en veeg de vloer eerst voor je dweilt. Beperk het aantal schoonmaakmiddelen tot een minimum.

Met zeep en schoonmaakazijn kom je een heel eind. Vermijd agressieve middelen zoals chloor en bleek.

Ook luchtverfrissers zijn erg ongezond voor mens en milieu. Lees dus altijd eerst de verpakking.

ater is onmisbaar voor alle levensvormen. Maar de voorbije 30 jaar is de rijkdom aan plant- en diersoorten met de helft verdwenen.

Grote boosdoener? De mens. Die heeft er onder meer voor gezorgd dat we wereldwijd te kampen hebben met allerlei waterproblemen. Hoog tijd dus om in te grijpen.

GELUKKIG BESEFFEN BEDRIJVEN die problema-

tiek vandaag maar al te goed. “Wij waren al langer gefocust op een duurzaam waterbeleid”, zegt Frank Lingier, site manager van Monsanto Antwerpen. In 2012 besloot Monsanto om de EWS-certificeringsprocedure op te starten, samen met de European Crop Protection Association. Dat certificaat is een initiatief van het European Water Partnership en bekroont bedrijven voor hun duurzaam waterbeheer “Het feit dat het certificaat zo goed als binnen bereik lag, motiveerde ons om ook de laatste horden te nemen.”

DE BESTAANDE SITUATIE on site werd in kaart gebracht, alle betrokkenen kregen een specifieke opleiding en een pre-screening gaf aan waar de specifieke aandachtspunten zaten. Ook Environmental Resources Management, wereldleider inzake milieugerelateerd duurzaamheidsadvies, werkte mee. In augustus vond de audit plaats en in december 2014 kreeg Monsanto het EWS-certificaat. De site gebruikt nu jaarlijks 3,5 miljoen m3 water, 1 miljoen m3 minder dan tien jaar geleden. “Om je daar een concreter beeld van te geven, dat is de hoeveelheid die je nodig hebt om 2.500 gezinnen van drinkwa-

ter te voorzien”, stelt Lingier.

DAT RESULTAAT KWAM er door de waterstromen van productie-eenheden te optimaliseren, innovatieve technologieën te integreren, zoals extra filtering en een monitorsysteem dat sneller onregelmatigheden detecteert, en – niet onbelangrijk – door werknemers te sensibiliseren. Met interactieve lichtkranten in het hele bedrijf, die mensen op een ludieke manier concrete tips gaven, zowel voor thuis als op het werk. Lekkende kranen werden hersteld, er kwam een douchetimer en dualflush toilet. Lingier: “Water is schaars en je moet er spaarzaam mee omspringen. Een gepaste bedrijfscultuur kan daartoe bijdragen.”

“BEDRIJVEN HEBBEN er alle belang bij om inspanningen te leveren”, zegt ook Farida Doulami, CEO van Epas, één van de eerste milieuconsultancybureaus in Vlaanderen. Water kost de industrie 0,7 tot 1,2 euro per m3.

Dat is veel geld. Water als grondstof is ook ‘eindig’, we mogen het niet verspillen. “Ons land, en vooral Vlaanderen, doet het al bij al goed”, zegt Doulami. Twintig jaar geleden heerste hier een heel andere mentaliteit. De lozingsnormen zijn echter steeds strenger geworden en vandaag heeft elk bedrijf de ethische plicht om ‘verantwoord’ te ondernemen.

Bovendien legt de Vlaamse Milieu Maatschappij bedrijven een afname-

beperking op, want de drinkwatervoorraad mag op geen enkel moment in gevaar komen. Maar net op dit vlak is er nog ‘reserve’. Zo is het vandaag perfect mogelijk om drinkbaar water te maken van kwalitatief afvalwater.

“We krijgen dat water zó zuiver, dat werkelijk alle stoffen eruit zijn en we er opnieuw mineralen moeten aan toevoegen omdat ons lichaam ze nu eenmaal nodig heeft.”

ER IS DUS bijna geen enkele reden om niet in te zetten op duurzaam waterbeheer. “Maar als je ’t doet, doe het dan goed”, adviseert Doulami.

“Schakel professionele hulp in, want elke case is anders. Er bestaat geen pasklare oplossing.” Start met een haalbaarheidsstudie. Daarvoor breng je alle aanwezige parameters in kaart – investeringskosten, operationele kosten, personeel... Die zet je tegenover de tijd die nodig is om je investering te recupereren.“De kostprijs van de studie is in verhouding tot eventuele investeringen slechts ‘een druppel in de oceaan’, maar je weet tenminste waar je aan begint.”

EEN TECHNISCH ADVIESBUREAU helpt ver-

We krijgen afvalwater zó zuiver, dat we er opnieuw de mineralen moeten aan toevoegen die ons lichaam nodig heeft - Farida Doulami

CIRCULAIR WATERMANAGEMENT Gebruik - Recycling - Hergebruik

• Advies rond legionellapreventie, staalname, analyse, desinfectie

• (Afval)waterbehandeling: fysico-chemische en biologische zuivering, demineralisering ... Onderhoudscontract

• Hemelwaterrecuperatie: van studie en ontwerp tot projectbegeleiding en uitvoering

beteren waar kan. Waar verbruik kan verminderen en hergebruik toenemen. “Installeer een zo stabiel mogelijk waterzuiveringssysteem en gebruik de nieuwste technologieën, zoals ultrafiltratie en omgekeerde osmose”, raadt Doulami aan.

“Daarmee kan vandaag tot 70 procent van het water opnieuw gebruikt worden.”

09 242 58 39 info@aquadomo.be • www.aquadomo.be

ADVERTORIAL

Van Gansewinkel:

Wim Geens directeur Van Gansewinkel België, Luxemburg & Frankrijk

“Afval bestaat niet.”

Over 50 jaar is er nog amper zilver, olie, koper of goud. Grondstoffen worden dus erg schaars. Of we sorteren ons afval en zetten volop in op de recuperatie van materialen. VGW neemt hierin een voortrekkersrol.

JAN COUSSEMENT GLIMLACHT.

De schilderbaas uit Zwevegem is tevreden. “Het is allemaal erg vlot gegaan”, weet de decorateur. De man heeft enkele maanden aan een afvalsorteerproject meegewerkt.

De rest van zijn latexverf wordt opnieuw verf. “Van Gansewinkel heeft met mij een afvalscan doorgevoerd.

We hebben een containereiland staan en we scheiden het materiaal van elkaar. Van Gansewinkel verwerkt dit tot nieuwe grondstoffen. Zo gaat er niets verloren!”

NET ZOALS DE WEST-VLAAMSE decorateur zou het nog vele KMO’s kunnen vergaan. Ook bakkerijen, voedingsbedrijven en bouwaannemers kunnen op hun afvalrekening besparen. “Uit onze Nationale Afvaltest voor bedrijven blijkt dat er maar een beperkt groepje van de Belgische ondernemingen écht het nut van afval sorteren inziet”, verduidelijkt Wim Geens, directeur van Van Gansewinkel België, Luxemburg en Frankrijk.

93,3 procent van het materiaal wordt gerecupereerd EN VAN GANSEWINKEL weet waarover het spreekt. “93,3

procent van het materiaal dat we inzamelen, wordt gerecupereerd”, weet Geens. In 2014 is al ruim 64 procent van het ingezameld volume door Van Gansewinkel tot nieuwe grondstof verwerkt, waarmee een uitstoot van 1,19 miljoen ton koolstofdioxide is bespaard. Voor 2020 wil het materialenbedrijf dit percentage verhogen tot minimaal 75 procent zodat we de kringlopen nog meer kunnen sluiten.

eenvoudig. Karton is de grondstof voor het maken van nieuw karton. Wist je bovendien dat je vertrouwelijk papier 100 procent gegarandeerd vertrouwelijk behandeld wordt?

Iemand zal het later volledig als tissue- en toiletpapier hergebruiken. “1000 kilogram levert een besparing van 194 kilogram koolstofdioxide op”, zegt Geens. “Dat zijn vier gloeilampen die 50 dagen licht geven.” Of zelfs voedingsresten zijn goed om nieuwe energie te produceren. “Van Gansewinkel investeert voortdurend in nieuwe technologie”, zegt de directeur. “Nu bekijken we een techniek om voedingsafval (swill) te gebruiken als voeding voor insecten. De biomassa van zo’n beestje is een rijke bron aan proteïne.”

Maar het gaat ook met zwaarder materiaal, wil de directeur nog meegeven. Bouw- en sloopafval kan worden gesorteerd in waardevolle stromen zoals puin, hout, metalen en plastic. Dit kan na sortering tot een secundaire brandstof opgewerkt worden. “Eén ton bouwafval komt overeen met 223 keer een warm bad nemen. Sta daar maar even bij stil.”

SOMS IS HET RELATIEF

DE 45-JARIGE ECONOMIST staat sinds een paar maanden aan het roer van Van Gansewinkel in België, Frankrijk en Luxemburg. Sinds hij de leiding overnam, ligt de focus sterk op materialenbeheer en het sluiten van kringlopen. “Daar zit de toekomst”, vindt de directeur. “We zetten hier zwaar op in. We hebben een kenniscentrum opgericht waarbij we door trial-anderror voortdurend op zoek gaan naar nieuwe manieren om met papier, plastics, hout, chemie, ijzer en andere metalen de cirkel te sluiten. Van afval naar grondstof!”

MAAR GEENS BESEFT perfect dat er nog een lange weg

af te leggen is. Meer dan 6000 bedrijven hebben ondertussen aan de afvaltest van Van Gansewinkel deelgenomen. “We willen bereiken dat ondernemers

zich afvragen hoe ver ze staan of in hoeverre hun medewerkers zich van het nut van afvalscheiding bewust zijn. Slechts 18 procent van de bedrijven in Nederland en België heeft voldoende besef, kennis en kunde in huis. Dat is een beetje teleurstellend, maar er is dus ook nog veel potentieel. Van Gansewinkel staat hen graag bij.” Je kan enorm veel besparen door te scheiden aan de bron, want restafval kost je het meeste.

EEN ZEER NUTTIG instrument is het afvalprestatieprofiel,

vindt Geens. “We willen afvalscheidingspercentages voor klanten én niet-klanten inzichtelijk maken”, zegt de specialist. “Afval bestaat niet. Het zijn grondstoffen.” Door te benchmarken kan men de

Wie sorteert, creëert. Afval is grondstof eigen afvalscheidingsprestaties met die van de sector vergelijken. Een bedrijf kan het exacte aantal kilogram afval per stroom ingeven of kan het aantal kilogram per stroom schatten door een wizard, die het containervolume per frequentie bepaalt. De benchmark wordt gemeten op basis van stromen per sector en gemiddelde gewichten.

“WE HOPEN DAT iedereen langzaam het nut van recycleren en scheiden aan de bron inziet. Dat is in het belang van ons allen. Voor Van Gansewinkel is het sluiten van kringlopen méér dan werk.” Het is een maatschappelijke missie. “We hebben maar één planeet.”

Wie sorteert creëert! Hoe sorteert u?

Doe de Nationale Afvaltest op www.nationaleafvaltest.be !

8 PROFIELINTERVIEW HANS BRUYNINCKX

‘Pessimisme werkt verlammend’ Zijn vrije tijd brengt hij liefst buiten door, actief en in de natuur. Hij houdt van kamperen en fietsen en is een fervent zeiler. Maar in zijn professioneel leven is Hans Bruyninckx directeur van het Europees Milieuagentschap. Een functie die hij voor vijf jaar mag invullen en dat ook met grote ‘goesting’ doet.

TEKST HILDE VAN RAEMDONCK

H

ans Bruyninckx (51) is politicoloog en doceerde internationale milieupolitiek en duurzame ontwikkeling aan diverse universiteiten in België en het buitenland. Onder meer ook in de VS. Hij heeft Antwerpse roots, maar sinds hij de functie van directeur van het EEA bekleedt, het European Environmental Agency, werkt hij in Kopenhagen.

Een plek die hem bevalt.

de situatie van vandaag vergelijkt met die van in 1973, het jaar van het eerste Europese Milieuactieprogramma, zijn we op veel vlakken vooruitgegaan: de kwaliteit van water en lucht is beter en we gaan beter om met energie, afval...

Het unieke is ook dat wij afspraken maken die bindend zijn. Als één van de 28 landen zich niet houdt aan de afspraken, wordt er opgetreden en eventueel zelfs gesanctioneerd.”

Zou u de precieze opdracht van het EEA even kunnen toelichten ?

“Het is onze taak om onafhankelijke, objectieve en beleidsrelevante informatie te verzamelen over het milieu en die door te geven aan al wie betrokken is bij de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van het klimaat- en milieubeleid, maar ook voor het grote publiek. Wij proberen de Europese Gemeenschap te helpen gefundeerde beslissingen te nemen om het milieu te verbeteren en milieugerelateerde denkpistes te integreren in het economisch beleid. We volgen ook op wat er beleidsmatig vastligt. Daarnaast verzamelen, rapporteren en analyseren we op basis van onze wetenschappelijke kennis, samen met de andere Europese landen, alle gemonitorde gegevens op Europese schaal. Het EEA fungeert als een soort science-policy interface.”

Hoe is het op dit moment met ons milieu gesteld ?

“Goed en niet goed. Goed, in de zin dat we al een hele vooruitgang geboekt hebben, maar we hebben nog een lange weg te gaan. Het Europees milieubeleid staat wereldwijd het verst. Als je

BEELD ©EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY

Als we niets ondernemen, is de mensheid er beroerd aan toe Maar hoe duurzaam leven wij zelf?

“Dat is inderdaad een fundamentelere vraag: ‘Los van die vooruitgang, hoe duurzaam is onze levenswijze?’

Ons landbouwsysteem, ons energiesysteem, onze mobiliteit zijn op dit moment niet duurzaam. Dat heeft nog steeds een negatief effect op het natuurlijk kapitaal en de biodiversiteit, draagt bij tot klimaatverandering en de uitputting van schaarse grondstoffen. Het zal een pak beter moeten als we 9 miljard mensen een behoorlijke levensstijl willen aanbieden binnen de grenzen van onze planeet. We moeten de landbouw verduurzamen en nadenken over ons transportsysteem en de mobiliteit. Er moet ingezet worden op een betere ruimtelijke planning en bodemgebruik, een veel efficiënter

ADVERTORIAL

“Cleantech kennisverspreiding door verwondering en beleving” Maurice Ballard, voorzitter CleanTechPunt

Het inzetten van Cleantech zorgt voor ongekende positieve perspectieven waar onze samenleving nood aan heeft. We nemen u mee in de wereld van “friskijkers” en laten zien hoe transitie een antwoord biedt op een duurzame samenleving, globaal bekeken, maar wel door lokaal te handelen. Hier bij ons!

Het realiseren van een maatschappelijk draagvlak pakken we aan via gespecialiseerde opleidingen in samenwerking met UHasselt | SEE: een nieuw postgraduaat Cleantech Management samen met de hogescholen PXL en UCLL. SYNTRA Limburg (september) en Syntra West (november) met de nieuwe opleiding CleanTechConsultant.

Opleiden van CleanTechAmbassadeurs.

Lezingen in GreenVille. Cleantech discussiethema’s, opleidingen op maat gericht naar specifieke studenten/ studierichtingen en bedrijven.

VDAB opleiding gericht op “Duurzaam Handelen” via een boeiende e-learning module.

Voor alle informatie kunt u terecht op www.cleantechpunt.be

gebruik van grondstoffen en energie, de versterking van ecosystemen,... En zelfs al krimpen de budgetten, dan nog is het tijd voor een ambitieus milieubeleid, anders betalen we op termijn een veel hogere prijs. Als we niets ondernemen, is de wereld en de mensheid er beroerd aan toe.”

Helpen uw doemvoorspellingen zoals nog meer overstromingen, orkanen, kapotte oogsten… om politici en beleidsmensen wakker te schudden ?

“Dat weet ik niet. Maar we kunnen er niet langer omheen. We betalen nu al een prijs voor de gevolgen van de opwarming van de aarde. De impact ervan is duidelijk zichtbaar in de landbouw. We zien ook steeds meer extreme weersomstandigheden en fenomenen zoals het smelten van de ijskappen. Het zeewaterniveau blijft stijgen en er wordt intussen al gewaarschuwd over een opwarming van 4°C in plaats van 2°C. We mogen niet naïef zijn hé...”

Tegelijk zegt u ‘pessimisme werkt verlammend’. Hoe moet het dan verder ?

“We moeten gewoon realistisch zijn.

Met pessimisme kom je nergens. Er is een Europese doelstelling waarmee we de uitstoot van onze broeikasgassen tegen 2050 willen terugdringen met 95 procent. Is dat realistisch? Het zou in elk geval niet realistisch zijn er niet op in te zetten. We mogen zelfs best een beetje optimistisch zijn, vind ik. Europa staat op dit vlak immers voor op andere regio’s. Ondanks de crisis sinds 2008 heeft de groene economie meer dan 1,5 miljoen

‘Het eerste ecosysteem waar je verantwoordelijk voor bent, is dat van jez

zelf.’

LEES MEER ONLINE OP FOKUSMILIEUTECHNIEK.BE 9

Zelfs al krimpen de budgetten, dan nog is het tijd voor een ambitieus milieubeleid, anders betalen we op termijn een nog veel hogere prijs

nieuwe en bovendien toekomstgerichte jobs gecreëerd, die bijdragen om een hogere levenskwaliteit te bieden.

We kunnen het Silicon Valley van de groene economie van de 21ste eeuw zijn als we er echt voor gaan.”

En wat als we de targets niet halen?

“Als we de targets niet halen, zullen we er op wereldvlak alleszins niet goed voor staan. Want, het gaat hier niet om een of andere diersoort die dreigt te verdwijnen, nee, ons hele ecosysteem heeft zijn limieten bereikt.

Bovendien zullen de eindige grondstoffen schaars worden, opraken, de concurrentie bikkelhard worden, de prijzen de hoogte in gaan... En dan is het nog maar de vraag of we iedereen kunnen blijven voeden. De schuldigen als we het niet halen? Dat zullen diegenen zijn die het niet aangedurfd hebben om moedige beslissingen te nemen. Want de wetenschap kan dan wel de nodige kennis aanreiken, het maatschappelijk debat moet op gang komen en er moeten initiatieven genomen worden. Wereldwijd, maar ook door ons allemaal. Want uiteindelijk: het eerste ecosysteem waar je verantwoordelijk voor bent, is dat van jezelf. En een duurzame levensstijl begint bij je thuis.”

Bent u zelf zo’n voorbeeldige groene jongen?

“Ik probeer in ieder geval zelf consequent te zijn in wat ik doe en hoe ik leef. En ik probeer mijn eigen drie kinderen dezelfde ingesteldheid te geven. We wonen overal vlakbij en hoeven dus geen taxi te spelen. Ze weten

dat ze zuinig moeten zijn met energie en water, gewoon... de alledaagse dingen. Zelf ben ik een stadskind, maar ik ging naar de scouts, wat me dichter bij de natuur bracht. Ook thuis heb ik dit meegekregen. Ik kreeg – ik zal een jaar of zeven geweest zijn – van mijn vader op de Boekenbeurs een boek over bedreigde diersoorten. Dat maakte toen diepe indruk op mij en ik heb het altijd bewaard.”

Wat zou u graag gerealiseerd zien na uw vijf jaar dat u directeur EEA geweest bent ?

“Alles wat we hier doen is teamwork en dus niet alleen mijn realisatie of verdienste. We zitten hier met 210 mensen. Maar ik zou heel tevreden zijn als we tegen het einde van mijn vijf jaar directeur-zijn hier de kennis vergaard hebben die we nodig hebben om tegen 2050 de omslag te maken naar een fundamenteel duurzame economie en er ook de beleidsmakers mee bereikt hebben. Verder heb ik geen andere carrièreplannen. Ik hou van nieuwe uitdagingen, maar het zit er dik in dat ik weer ga lesgeven. Dat doe ik écht graag.”

SMART FACTS Als Hans Bruyninckx geen milieuspecialist geworden was, dan was hij... “...kinesist. Ik heb tot op het allerlaatste moment getwijfeld tussen politieke wetenschappen en sportkot.”

3 VRAGEN AAN...

JEROEN BÜSCHER POSTDOCTORAAL ONDERZOEKER ENERGYVILLE Wat zijn ‘smart grids’ precies?

“Slimme energienetten die ‘tweerichtingsverkeer’ van energiestromen en informatie tussen verschillende spelers mogelijk maken. Zo kun je als eindgebruiker makkelijker inspelen op de signalen van onder meer je energieleverancier en ook omgekeerd.”

Wat zijn de voordelen ervan?

“Dat we vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar kunnen afstemmen, terwijl er meer en meer volatiele en onvoorspelbare hernieuwbare energiebronnen worden geïnstalleerd, zoals zonnepanelen en windturbines. Er komen ook nieuwe verbruikers bij, zoals warmtepompen en elektrische voertuigen. Smart grids vormen de weg naar een toekomst met betaalbare en duurzame energie, waarbij we niet moeten inboeten aan de bevoorradingszekerheid.

Zijn ze ook al operationeel?

“In ons land, net als over de hele wereld, worden er op dit moment slimme netten uitgerold op verschillende niveaus van het elektriciteitsnet. Zo was er het onderzoeks- en demonstratieproject Linear (Local Intelligence Networks & Energy Active Regions), bij 250 Vlaamse gezinnen die door middel van slimme huishoudtoestellen hun elektriciteitsverbruik konden aanpassen in functie van de beschikbare energie.

ADVERTORIAL

Viabuild is een Belgische top 3 speler in wegen- en afbraakwerken en is gespecialiseerd in complexe infrastructuurwerken. De focus van het bedrijf is gericht op efficiënt en doelgericht werken op hoog kwalitatief niveau.

Viabuild heeft de ambitie om zich nog verder te ontwikkelen en doet dit door haar dienstenpakket naar haar klanten continu te verbeteren en verder uit te bouwen. En dit met zeer veel aandacht voor kwaliteit, veiligheid en milieu.

Achilles

Veiligheid, gezondheid en milieuzorgsysteem voor on-site bodemsaneringswerken

Het bedrijf investeert veel om de gevolgen van zijn activiteiten voor het milieu te beheersen en te reduceren. Milieubewust ondernemen is dan ook een deel van de dagelijkse beleidsvoering en is sterk ingeburgerd in de bedrijfscultuur.

Viabuild behaalde recent het Achilles veiligheids-, gezondheids- en milieuzorgsysteem certificaat.

Met dit certificaat staat Viabuild garant voor een kwalitatieve uitvoering van de bodemsaneringswerken, zowel voor wat betreft hinder naar mens en milieu toe, als veiligheid, gezondheid en hygiëne.

Het certificaat laat het bedrijf toe om saneringsprojecten in Vlaanderen uit te voeren. In het bijzonder de werken van klasse 1, waaronder de ontgravingen al dan niet in combinatie met bemaling.

Viabuild NV Schaliënhoevedreef 20 F 2800 Mechelen www.viabuild.be

10 OVERZICHT ACCESSOIRES

Een hernieuwbare naam is beter dan olie België heeft het derde meeste zonnepanelen per inwoner wereldwijd.

Leuk, maar we baden niet bepaald in het zonlicht zoals onze mediterrane vrienden. De vraag naar energie blijft dus ontzettend hoog. Uit een VITO-rapport in 2012 zou België tegen 2050 echter compleet op hernieuwbare energie kunnen draaien. Nu bedraagt dit de volle 7,9 procent. Maar welke alternatieve energiebronnen zijn er dan volgens Jan Duerinck en Wouter Nijs, co-auteurs van dat geruchtmakend rapport?

Zon straalt voor iedereen

Wind waait uit zeehoek

“Fotovoltaïsche panelen zetten zonnestraling om in elektriciteit.

De kostprijs is tussen 2008 en 2013 met 80 procent gedaald.

Nu zijn ze competitief. Zonnepanelen kunnen 50 procent efficiënter worder en ze worden goedkoper. België heeft het derde hoogste aantal zonnepanelen per inwoner. Spijtig genoeg schijnt de zon enkel overdag en vooral in de zomer. Dat remt de inschakelbaarheid. Het helpt als je de zonnepanelen naar het oosten en het westen richt.”

“Windmolens zetten de energie van bewegende luchtlagen om in elektriciteit. Windenergie op land is de goedkoopste hernieuwbare energiebron en heeft een groot potentieel in Vlaanderen. Op zee is er echter meer mogelijk, zeker als België mee zou instappen in grotere projecten in de Noordzee. Er is een trend om grotere wieken te installeren om met minder wind toch vaker elektriciteit te produceren.”

Warm stro van de aardbodem

Uit duurzaam pellethout gesneden

“Geothermie is de aardwarmte uit de ondergrond. Die wordt voor warmte of elektriciteit gebruikt. Vanaf 500 meter diepte wordt het diepe geothermie genoemd. De boring is ontzettend duur, maar het is wel een permanente bron die het hele jaar door energie kan leveren. Momenteel voert VITO als eerste in België een boring uit in de Kempen tot op een diepte van vier kilometer. Die put zal zowel warmte als elektriciteit bezorgen.”

“Houtpellets worden uit samengeperst hout of houtafval gemaakt. Als ze duurzaam geproduceerd worden, leveren ze een bijdrage aan de reductie van broeikasgassen. Bomen gebruiken namelijk CO2 om te groeien. Biomassa kan je makkelijk opslaan en is dus continu beschikbaar. Pellets worden gebruikt voor warmtetoepassingen of elektriciteitsopwekking. Met de restwarmte verwarm je woningen of bedrijven. Warmteproductie in pelletkachels zijn jammer genoeg wel een bron van fijnstof.”

Geen hoogte, futloos gedruppel

Slim netwerken

“Bij waterkracht denk je spontaan aan grote stuwdammen waarin bergwater wordt opgevangen en daarna omgezet in elektriciteit. Grote vermogens vereisen echter grote hoogteverschillen en die zijn er bij ons niet. In Wallonië zijn er een aantal kleine installaties met een gezamelijk vermogen vergelijkbaar met 20 tot 40 windmolens. Je kan energie ook uit getijden en golfslag winnen, maar met een kustlengte van 60 km is dit potentieel in ons land beperkt.”

“Smart grids worden de smeerolie in een hernieuwbaar energiesysteem. Zij zullen ervoor zorgen dat op elke plaats én op elk ogenblik vraag en aanbod van elektriciteit in evenwicht zijn door het verbruik van je elektrische toestellen te sturen. Bij een overaanbod worden toestellen op vollast (maximaal vermogen, red.) gestuurd, bijvoorbeel bij de productie van warm water.

Bij tekorten wordt dit wat teruggeschroefd, maar zonder aan comfort in te boeten.”

TEKST RAFAEL PORTO CARRERO

HOOG TIJD VOOR EEN

DUURZAME KEUZE inVesteer mee met BeauVent cVBa Via de coöperatie BeauVent investeer je rechtstreeks in hernieuwbare energie en energiebesparing. Koop jouw aandeel in een leefbare toekomst en geniet mee van de opbrengst.

Laat BeauVent je energieBesparing financieren BeauVent zoekt en financiert een efficiente en groene energiemix voor bedrijven, non-profit en overheid. Je bespaart zonder zelf te investeren.

aLLe infO Op www.BeauVent.Be

12 EXPERTPANEL ALTERNATIEVEN

Energie-efficiëntie, het kan nog iets beter De Belg heeft de op vier na zwaarste ecologische voetafdruk ter wereld. Moest de hele wereld leven zoals wij, zouden we 4,3 keer onze planeet nodig hebben. Dit bleek althans uit het Living Planet Report van het WWF vorig jaar. Energie neemt iets meer dan de helft van onze voetafdruk in. Maar sommige bedrijven doen het anders. “We halen onze verwarming van 15 meter uit de grond.”

TEKST RAFAEL PORTO CARERRO

PHILIPPE VANDEKERCKHOVE GEDELEGEERD BESTUURDER RODE KRUIS-VLAANDEREN

PETER GARRÉ MANAGING DIRECTOR BOPRO

MICHEL HERMANS FACILITY MANAGER BIM

KRIS VREYS DIRECTEUR IOK (INTERCOMMUNALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ VOOR DE KEMPEN)

Wat is er bijzonder aan jullie gebouwen naar energieefficiëntie toe?

“Het nieuwe gebouw Sango huisvest de gecentraliseerde bloedlabs en een donorcentrum. De aannemer plaatste 133 energiepalen op 15 meter diep onder de grond om er warmte uit te halen. Daar vloeit constant water naar de voet en terug, om op te warmen.

Een warmtewisselaar haalt deze warmte op en zo wordt het gebouw verwarmd. Het gaat hier om de grootste installatie in de Benelux.

Verder is er nog de 1.325 vierkante meter zonnepanelen op de daken die voor een vermogen van 171.476 kiloWattpiek zorgen.

Driedubbele beglazing en automatische zonnewering vormen een verregaande isolatie en de vloer is uit bamboe.”

“Energie-efficiëntie is doorslaggevend, maar een duurzaam portfoliomanagement houdt veel meer in. De energie- en onderhoudskosten moeten dalen, maar ook de totale operationele kost. De volledige milieuprestatie moet worden geoptimaliseerd. Het bestaande vastgoed wordt daarom aan de hand van de BREEAM In-Use methodiek gescreend op energie, water, materialen, vervuiling en ecologie om maar enkele voorbeelden te noemen. Zo worden building managers, investeerders, eigenaars en gebruikers geholpen om hun operationele kosten en hun impact op het milieu te verminderen.”

“Het kantoor van Leefmilieu Brussel is met haar oppervlakte van 16.750 vierkante meter één van de grootste passief-kantoorgebouwen van Europa en in België het grootste. Er wordt veel geïsoleerd en gezorgd voor goede luchtdichtheid. Er is altijd een stabiele en aangename werktemperatuur. We gebruiken voornamelijk groene energie, meer bepaald geothermie: warmte of koelte komt uit 80 meter diepte, die via leidingen verspreid in de betonlaag komen. Er kan snel bijverwarmd of afgekoeld worden via een systeem van convectoren in de vloer. Het gebouw telt ook 366 zonnepanelen. Ze produceren tot 88.000 kiloWattuur per jaar.”

“Het Logistiek Innovatie- en Trainingscentrum (LITC) van de intercommunale IOK in Laakdal heeft een outstanding BREEAM score van 89 procent. LITC vzw en Nike huren dit. De klimaatregelingsunits gebruiken het water in de vijver voor verwarming en koeling. Dit gebeurt in combinatie met een warmtekrachtkoppeling. De gebruikte materialen zijn cradle-to-cradle, FSC-gelabeld en VOC-vrij. Vooral hout en beton als natuurlijke materialen werden gebruikt.

Het gebouw is bovendien niet op de riolering aangesloten. De waterbehandeling gebeurt via een rietveld.”

Wat zijn de grootste voordelen?

“We passen de meest recente technieken toe.

In vergelijking met andere gebouwen komt er 58 procent minder koolstofdioxide vrij, wat een besparing betekent van 12.645 euro per jaar. Aangezien we mogen veronderstellen dat de levensduur van een technische installatie 20 jaar is, komen we uit op een totale besparing van 252.906 euro. In zijn totaliteit zorgt het hypermoderne gebouw voor 95 procent zelf voor energie. Daarom kreeg het de quotering outstanding van BREEAM (BREEAM is een beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te bepalen, red.).”

“Vastgoed staat in voor 40 procent van de globale uitstoot van koolstofdioxide. Uit recent onderzoek van GRESB (wereldwijde organisatie in de schoot van de vastgoedindustrie die duurzaamheid van onroerend goed waardeert, red.) blijkt dat we 3 procent per jaar reduceren en de hernieuwbare on site productie met 50 procent per jaar stijgt. Zo zorgt onze sector voor 50 procent van de oplossing van de CO2-uitstoot tegen 2030.”

“We gaan op vele vlakken vooruit in vergelijking met ons vorige kantoor. De fossiele brandstoffen zijn bijna volledig door groene energie vervangen. Ik spreek over geothermie en het optimaal gebruik van zonnewarmte. Het scheelt ook op de energiefactuur. De verwachte energiekost bedraagt één zesde van vroeger. Die verlichtingsfactuur gaat ook omlaag omdat kunstlicht enkel geactiveerd wordt waar en wanneer het nodig is. We profiteren maximaal van natuurlijk licht. We hebben ook een gelijke temperatuur in de verschillende werkzones zonder tocht. Dat is dus comfortabel.”

“Het gebouw dient als ontmoetingsplaats en conferentiecentrum. De bezoekers kunnen kennismaken met duurzame technieken in praktijk. IOK besteedde dan ook extra aandacht aan het akoestisch comfort door materialen met een hoge geluidsabsorptiegraad te gebruiken. Om het lawaai van de snelweg en het bedrijventerrein in de buurt te verminderen, werd een groendak aangeplant. Dit straalt bovendien een duurzaam karakter uit.”

“Deze maand gaat de bouw van ons eerste eigen zorghotel Polderwind in Zuienkerke van start. Ook daar willen we opnieuw kiezen voor een energie-efficiënt bouwproces. We kunnen er niet alle technieken zoals bij Sango gebruiken. Toch streven we ernaar om zo energie-efficiënt mogelijk te werk te gaan. De transparante gelijkvloers van het cirkelvormige hotel zorgt ervoor dat de relatie met de groene omgeving blijft. De verdieping wordt helemaal uit houtskeletbouw opgetrokken.

De vloerplaten van het gelijkvloers en de verdieping worden uitgerust met beton omwille van de thermische capaciteit van het materiaal. Hierdoor is het klimaatcomfort in het hotel optimaal.”

“Verduurzamen wordt gemeengoed door een dialoog tussen alle stakeholders. Materiaal- en ketenbeheer zijn belangrijk voor de waardecreatie. Tenslotte bouwen we vandaag de plekken waar komende generaties zullen wonen, werken en leven. Daarom moeten we zorg dragen voor wat nu is, maar tegelijk het lange termijnperspectief voor ogen houden.

We moeten verder dan de eigen perceelgrens kijken. Zo kunnen overkoepelende strategieën voor energie, water en mobiliteit worden ontwikkeld. We denken hier over het aansluiten op de stedelijke smart grid. De uitwerking van deze strategieën mag niet enkel het eigen project ten goede komen, maar moet ook bijdragen tot het algemeen welzijn.”

“Binnenkort zitten we er 12 maanden.

Nieuwe investeringen zijn niet nodig.

Zowel in de winter als tijdens de hete zomerdagen konden we de comforttemperatuur op peil houden.”

“Bij alle gebouwen en verbouwingen besteden we in de ontwerpfase veel tijd en aandacht aan de ideale implanting, de energie-efficiëntie en het materialengebruik. Maar ook een tijdloze en stijlvolle architectuur is belangrijk. Bovendien plannen we enkele maatregelen om het energieverbruik verder in te perken. We willen haalbaarheidsstudies voor renovatieingrepen in bestaande gebouwen en sensibiliseringsacties naar de personeelsleden uitvoeren.”

Welke maatregelen ga je nog treffen in de toekomst?

PROGRAMMA

DTPLAN DEMODAGEN Dinsdag 6 oktober in Zebrastraat, Gent

EXPERTEN

VAKORGANISATIES

Experts HVAC: Steven Mylle en Eric Dejonghe, Extern specialisten HVAC bij CEBEO - www.cebeo.be

STS (Speciale technieken) is de overkoepelende federatie van FEDELEC en ICS

11u00: Ontvangst met broodjesbuffet 11u30 - 16u00: Interactieve demo’s afgewisseld met minibeurs 16u00: Conclusies en netwerkreceptie

Expert EMS: Maarten Stul en Rien Leenders, Enerprof Projectmedewerkers bij KU Leuven www.enerprof.be

SMART GRID FLANDERS brengt spelers uit de sector samen in energieprojecten

INSCHRIJVING:

Expert BMS: Jan Derua, Home & Building Automation, Certified Tutor KNX, KNX Scientific Partner bij Thomas More - www.thomasmore.be

DTplan Demodagen is een interactief gebeuren rond HVAC, gebouwen- en energiemanagement met fabrikanten, vakorganisaties en experten.

Registreer gratis uw plaats op www.dtplandemodagen.be

45x45mm adapter voor alle afdekkaders in België Naast de gekende bewegings- en aanwezigheidsmelders voor plafond- en buitenmontage, heeft B.E.G. ook melders om in de muur te monteren. Deze detectoren zijn ideaal om bestaande schakelaars of drukknoppen te vervangen. B.E.G. biedt verschillende types aan in functie van het gebruik, o.a. een tweedraadsversie ter vervanging van enkelpolige schakelaars, een versie voor in trappenhallen of een aanwezigheidsmelder met master/slave functie.

Tot voor kort had B.E.G. enkel eigen afdekkaders of adapters voor Duitse fabrikanten van schakelmateriaal. Nu wordt het gamma uitgebreid met adapters voor alle gangbare merken van schakelmateriaal in België, waar de afdekkader een binnenmaat van 45x45mm heeft. Zo kan bij vervanging van een schakelaar of drukknop, de bestaande afdekkader behouden blijven en toch een bewegings- of aanwezigheidsmelder gebruikt worden van B.E.G.

SBM traint, coacht, adviseert en is een onderdeel van Syntra

SAMEN WETEN WE VAN AANPAKKEN

600.000 ton bedrijfsverpakkingsafval wordt jaarlijks gerecycleerd

Belgische bedrijven en afvalophalers leveren al 17 jaar samen met VAL-I-PAC groot werk in het beheren van bedrijfsverpakkingsafval. Vorig jaar werd er, van de 700.000 ton bedrijfsverpakkingen die op de Belgische markt gekomen zijn, maar liefst 600.000 ton gerecycleerd. Zo krijgt bijvoorbeeld zo goed als 100% van de kartonnen verpakkingen vandaag na gebruik een nieuw leven. Efficiënt, economisch en beter voor het milieu. Proper gedaan!

SAMEN BEDRIJFSVERPAKKINGSAFVAL BEHEREN EN RECYCLEREN

Ontdek hoe op www.valipac.be

ADVERTORIAL

Hoe Spirotech u helpt met besparen op energiekosten.

Heeft u goed inzicht in de totale kosten van uw verwarmings- of koelinstallatie? De levensduur en het rendement van een verwarmings- of koelinstallatie hangen namelijk sterk af van de kwaliteit van de vullingsvloeistof. “Vaak veroorzaken de aanwezigheid van lucht of vuil onnodige storingen en overmatige slijtage”, zegt Eddy Jansen, Business Manager BeLux van Spirotech. “Dankzij onze oplossingen in de verbetering van de waterkwaliteit van uw verwarmings- of koelsysteem kunt u energie en dus kosten besparen, en wel op een milieuvriendelijke manier.”

Spirotech waakt over de kwaliteit van uw systeemwater. “Dat doen we met een uitgebreide product portfolio, maar ook met kennis en informatie”, vervolgt Jansen.

“Wij zijn experts in waterkwaliteit van installaties van een eengezinswoning tot een groot nuts- of een industrieel proces. Met onze oplossingen helpen we om de energieprestaties aanzienlijk te verbeteren en de waterkwaliteit te beheersen.”

Een speciale vermelding verdienen de oplossingen voor de waterbehandeling van open en gesloten systemen in de industrie. Spirotech beschikt over een sterk uitgerust laboratorium om vloeistofmonsters te analyseren en corrosie, afzettingen en microbiologische vervuiling in watervoerende installaties te onderzoeken. “Wij bedienen onze klanten met een goede mix van mechanische filter- en ontgassingtechnieken om de installatie te optimaliseren”, verduidelijkt de business manager. “Dit gaat in combinatie met de juiste, chemische toevoegingen en, waar nodig, periodieke controles.”

Spirotech is een internationaal bedrijf met hoofdzetel in Nederland en vestigingen in België, Duitsland, Groot-Brittannië, China, India en de Verenigde Staten. De onderneming ontwikkelt en produceert innovatieve totaaloplossingen voor het conditioneren van vloeistoffen in HVAC- (verwarming, koeling, airco), procesinstallaties.

Ze doet dit voor de particuliere én de industriële markt.

Spirotech België BVBA | Essenschotstraat 1, 3980 Tessenderlo, België T: 0800 78 888 | F: 0800 99 988 | info.be@spirotech.be | www.spirotech.com

14 CHRONICLE WERNER ANNAERT

‘Technologische innovatie hand in hand met milieubeleid’

‘De grootste technologische evoluties in de milieusector zijn achter de rug.’ Dat was althans de mening van de buitenwereld, zoals bleek uit een studie in opdracht van FEBEM (Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer). Maar binnen de Vlaamse milieusector staat innovatie wel degelijk nog mee bovenaan de prioriteitenladder. En dat gaat hand in hand met de ambitie van een milieubeleid.

TEKST WERNER ANNAERT, ALGEMEEN DIRECTEUR FEBEM

I

n het verleden was het een vooruitstrevend milieubeleid dat de Vlaamse milieusector stuwde. Denk maar aan de ontwikkelingen inzake afvalverwerking, bodemsanering en afvalwaterreiniging. Helaas misten we de boot zoals voor de zonnepanelen waar buitenlandse bedrijven de kaas van het Vlaamse brood aten. Er zijn in ieder geval mooie ondersteuningsmiddelen aanwezig voor innovaties, zoals het Milieu-en Energietechnologie InnovatiePlatform, i-Cleantech en vele structuren binnen het innovatielandschap.

INNOVATIE IS DUS nodig. Maar de

Vlaamse overheid kan niet verwachten dat de Vlaamse bedrijven sterk inzetten op nieuwe saneringstechnologieën als er in Vlaanderen minder gronden worden gereinigd.

Waarom zouden afvalbedrijven nog investeren in technologieën die bagger- en ruimingsspecie reinigen, ontwateren en/of ontzanden als de Vlaamse specie in een buitenlandse waterput gedumpt mag worden?

Waarom verder investeren in het reinigen van afvalstoffen als de afzetmogelijkheden in de eigen industrie beperkt zijn? Waarom investeren in duurzame energie en waste-to-energy als het ondersteuningskader vaak wijzigt en beperkt rekening houdt met de werkelijke kosten waardoor de steun ontoereikend is om nieuwe initiatieven te nemen?

EN TOCH ZIEN we nog heel wat innovaties realiteit worden. De technologie wordt bewezen en kleinschalig toegepast, maar de stap naar een bredere afzetmarkt wordt moeilijker om te nemen.

Er is veel wil en knowhow, maar te weinig markt. En het net is die markt die we nodig hebben om de kleinschaligheid te overstijgen en verder te kunnen groeien.

Er is veel wil en knowhow, maar te weinig markt

OOK VLAANDEREN MOET in financieel moeilijke tijden de tering naar de nering zetten. Maar zoals we de laatste maanden wel meer horen: crisissen zijn uitdagingen, momenten om opportuniteiten te nemen. Op een moment dat ook buitenlandse overheden bezuinigen, kan Vlaanderen net de goede initiatieven nemen om onze toekomst te vrijwaren.

Bijvoorbeeld door in te zetten op een ambitieus milieutechnologiebeleid waar innovatie wordt beloond en de kans krijgt verder te ontwikkelen.

GOED VOOR DE tewerkstelling, de omzet van de Vlaamse bedrijven en uiteindelijk ook voor de financiën van de overheid. Maar dan moeten er wel keuzes worden gemaakt. Een jonge, dynamische, Vlaamse milieusector kijkt naar onze beleidsmensen en roept met één stem: geef ons een toekomst!

Als het om correcte service gaat

Nationaal & Internationaal vervoer Walking floor Kipper Heirbaan 9, 9150 Kruibeke | 03/250.12.20 | info@hertsens.eu | www.hertsens.eu

TIJD IS DE MOTOR NAAR SUCCES.

V.U.: NV Belgian Shell - Fraiteurlaan 12-23 – 1050 Brussel

VERLIES GEEN TIJD MEER BIJ HET ZOEKEN NAAR EEN TANKSTATION!

• • • • • •

Het grootste netwerk van tankstations in België: Shell, Esso, Total en Q8.

Keuze uit toegelaten producten en diensten volgens het gekozen budget.

Aangename tankstations en brandstoffen van topkwaliteit.

Geen contant geld nodig.

Meer veiligheid: tankstations en transacties onder permanent toezicht.

Eén gedetailleerde btw-factuur, gevalideerd door de fiscale autoriteiten.

Vraag uw persoonlijke offerte op www.networkfuelcard.be

JE GAAT BOUWEN? JE DENKT AAN DUURZAAMHEID? DIT BETEKENT: Een bouwgrond die stabiliteit biedt.

Een energie-investering die op termijn oplevert.

Group Verbeke is sinds 1973 een vaste waarde in het uitvoeren van grondonderzoek en geothermie in de hele benelux en Frankrijk.

Het familiebedrijf heeft zich gespecialiseerd op twee domeinen: GEOTECHNIEK: De hoofdactiviteit is het uitvoeren van sonderingen, boringen, allerhande veldproeven en labo-onderzoek. De resultaten van dat veld- en labo-onderzoek worden aangewend om een funderingsadvies en eventueel ook een funderingsontwerp op te maken.

ENERGIE: Energie Verbeke is gespecialiseerd in studiewerk, conceptuitwerking en inbrengen van geothermische sondes als bron voor de warmtepomp.

GEOTECHNIEK

GEOTHERMIE

BOUWGROND OF AFGROND?

info@verbeke.com

ENERGIE UIT UW GROND!

|

www.verbeke.com

|

+32 (0) 56 / 50 30 43