Een identiteit voor je materialen

Thomas Rau

Een identiteit voor je materialen

Wanneer we definitief afscheid van iemand moeten nemen, dan is dat pijnlijk en verdrietig. We weten dat het er op een dag zit aan te komen, maar ons er echt op voorbereiden, dat kan niet. Het is een confrontatie met het feit dat alles tijdelijk is: we weten het rationeel wel, maar doorgaans ‘leven’ we het niet echt.

Definitief afscheid nemen van een gebruiksvoorwerp voelt heel anders: soms als een verademing, soms als een noodzaak. We hebben het voorwerp niet meer nodig – ofwel omdat het onze behoefte niet meer kan bedienen, ofwel omdat de behoefte zelf verdwenen of veranderd is. Niet alleen onze levens zijn dus tijdelijk: ook dat wat we willen, weten en nodig hebben, verandert altijd aan één stuk door.

Auto’s, kledingkasten, laptops: allemaal tijdelijke antwoorden op tijdelijke vragen. Onze fysieke omgeving, voor zover die door de mens is gebouwd, is eigenlijk een optelsom van antwoorden op tijdelijke behoeften in het verleden: geen vastgoed, maar losgoed. Hoewel de meeste van die vragen al lang niet meer bestaan, zitten wij met al die antwoorden opgescheept. Soms proberen we er nieuwe vragen voor te bedenken, vaker niet. Zo verwordt alles tot afval. De materialen waaruit dit alles bestaat gaan verloren.

Dat proces is onomkeerbaar en wordt dus als enige níét gekarakteriseerd door tijdelijkheid: verwordt iets tot afval, dan wordt het nooit meer materiaal. Zo worden tijdelijke vragen dus op grote schaal en steeds sneller beantwoord met het definitief vernietigen van materialen waarvan we maar een beperkte hoeveelheid hebben. Met andere woorden: wíj mogen dan tijdelijk zijn, de consequenties van ons handelen zijn wel degelijk hartstikke permanent.

Hoe kan dit anders? Door onze materialen te registreren, het documenteren op waarde te schatten en ze te behandelen als de limited editions die ze altijd al waren. Met andere woorden: door materialen te voorzien van een identiteit, zoals we dat doen met alles wat we waardevol vinden. Heeft iets immers een identiteit, dan is het mogelijk om bij te houden waar het is. En weten we waar iets is, dan blijft het voor ons beschikbaar. Hiervoor bestaat er nu in verschillende landen, onder meer in Duitsland, België, Nederland en Zwitserland, een onlineplatform voor de registratie van materialen in de gebouwde omgeving, het zogenoemde ‘Madaster’, het kadaster voor materialen. Denk aan een boek uit de bibliotheek: doordat het voorzien is van een barcode en een plaats heeft in het systeem, kan één en hetzelfde boek de vragen van wel duizenden mensen beantwoorden. Dit is de manier waarop wij materialen moeten behandelen, want ook die zijn gelimiteerd.

Voor de bestaande gebouwen betekent dit dat het materiaal het mijne kan zijn. Nieuwe gebouwen worden ontworpen als materiaaldepots, en als de materiaalwaarde accountable gemaakt is, noemen wij dat een materiaalbank. Het design for disassembly is cruciaal om de materiaalwaarde voor de toekomst te borgen. Met andere woorden: alles wordt anders. Van elkaar moeten we dan wel op een dag onherroepelijk afscheid nemen, van onze materialen hoeven we dat niet.

Onze fysieke omgeving is eigenlijk een optelsom van antwoorden op tijdelijke behoeften in het verleden.

Door Thomas Rau, architect, innovator,

auteur Material Matters (met Sabine Oberhuber) en oprichter Madaster

Ontdek meer op Fokus-online.be

Beeld: Studio Dann

Duurzame herontwikkeling voor voormalige site Mediahuis

De ontwikkelaar van bedrijfsvastgoed Futurn bouwt volop aan een duurzaam bedrijvenpark op de vroegere site van Mediahuis in Groot-Bijgaarden. Meestal gaat dat gepaard met de nodige sloopkogels en afbraakwerken, maar niet zo bij het toekomstige Westgate. Want hier is volop gekozen voor herontwikkeling van bestaande gebouwen. Met nieuwe indelingen, modulaire structuren en doordachte renovatie gekoppeld aan duurzame oplossingen is het motto van deze vastgoedontwikkeling niet ‘behoud wat goed is’, maar wel ‘maak nog beter wat al goed is’.

De drukkers en redacteurs van Mediahuis (uitgever van onder andere De Standaard en Het Nieuwsblad) hadden amper de sleutel van hun gebouwen aan Futurn overgedragen of de graafmachines en bouwkranen stonden al klaar. Niet om af te breken, althans niet helemaal, maar om gericht de bestaande gebouwen te strippen tot hun fundamentele structuur. Daarna worden deze ruimtes in functie van de noden van bedrijven die zich komen vestigen, ingericht. “Er is in de Brusselse noordrand een grote behoefte aan ruimte voor ondernemers”, verklaart Business Developer Raf De Blay deze keuze. “Die ruimte is hier voorhanden, maar werd door de vorige invulling onderbenut. Door beter te gaan nadenken over het ruimtegebruik en -balans, denk aan het optimaliseren van de beschikbare hoogte, creëren we binnen de bestaande structuren bijzonder veel extra ruimte.”

Go green Die keuze om voor minstens 60% de bestaande gebouwen te hergebruiken, is genomen vanuit een duurzaamheidsfilosofie. Zo is de CO2-impact een stuk beperkter dan bij afbraak en nieuwbouw. Bovendien wordt een groot deel van het puin gerecycleerd tot nieuwe materialen. “Beton wordt funderingsmateriaal, staal wordt door de metaalindustrie opnieuw als grondstof gebruikt en gipsafval wordt opgeschoond en gebruikt voor nieuwe platen”, legt Managing Partner Frederik Baert uit. Verder zal Westgate zich onderscheiden door ervoor te waken dat de site zo veel mogelijk waterdoorlatend is, zodat water kan insijpelen in de bodem in plaats van weg te vloeien via riolering. Opgevangen water wordt dan weer gerecupereerd en gebruikt in het sanitair. Nog meer? Er komen groendaken, warmtepompen voor de verwarming van het gebouw en zonnepanelen voor de energie.

“Duurzaamheid is ontegensprekelijk een hot topic vandaag de dag”, verklaart Baert de inspanningen van Futurn. “Maar voor ons duurzaam ondernemen méér doen dan wat wettelijk verplicht is. Onze naam staat voor u-turn in the future, waarmee we bedoelen dat we een duurzame omslag moeten maken om ook in de toekomst te blijven ondernemen. We startten intern het ‘Go Green-project’ op waarin we zijn gaan kijken wat we voor onszelf willen doen op dit vlak én waarmee we voor elk project ad hoc gaan bepalen welke duurzame maatregelen we extra kunnen nemen. In functie van het project kan dat gaan over waterhuishouding, biodiversiteit, groenaanleg of nog iets anders. Alleen zo vinden wij dat we het predicaat ‘duurzaam’ effectief verdienen.”

Kruisbestuiving op bedrijfscampus Voor Baert en De Blay moet Westgate meer worden dan een pure bedrijvensite. “We willen een aantrekkingszone worden voor het hele gebied door naast ondernemingsruimte, ook diensten te voorzien. Denk aan een fietsherstelplaats, catering, koffiebar en zelfs een kinderdagverblijf. De mogelijkheden zijn legio. Door dit aan te bieden creëren we een meerwaarde voor bedrijven die zich hier vestigen, en stappen we af van het monofunctionele. Vandaag moet je hier vier straten verder lopen om bij een tankstation een broodje te halen, echt gebruiksvriendelijk is dat niet.” Een blikvanger in die ambitie om verder te gaan dan een klassieke bedrijvenzone, is de inrichting van daken als sportterreinen.

Op welk type bedrijven mikt Futurn dan voor deze site? “Letterlijk iedereen”, zegt De Blay. “Door de modulariteit van de ruimtes kan zowel een kleine eenmanszaak als een productiebedrijf zich hier vestigen. We bieden oplossingen op maat, waardoor ook showrooms, ateliers of grote kantoren hier hun plaats kunnen krijgen. Dat is wat ons betreft ook een sterkte van deze site: we willen zorgen voor kruisbestuiving tussen de ondernemingen die hier hun plaats vinden. Een klein innoverend bedrijf kan veel leren van een grote gevestigde waarde, en omgekeerd.”

Ontwikkeling op maat De verkoop van de ruimtes in Westgate is net van start gegaan en momenteel is een derde van de nog te ontwikkelen gebouwen verkocht. “Wanneer het allemaal af moet zijn? Dat hangt deels af van de vraag van de klant omdat we op maat willen werken, maar de bedoeling is wel dat als je hier eind volgend jaar terugkomt, je een heuse metamorfose zal zien.”

Westgate in een notendop

De bedrijvencampus Westgate is gelegen in Groot-Bijgaarden aan het kruispunt van de snelwegen R0, E19 en E40 en vlakbij het op- en afrittencomplex. De vroegere gebouwen van Mediahuis worden deels afgebroken en deels behouden voor een grondige metamorfose. De huidige parkeerterreinen maken plaats voor 2 prachtige nieuwbouw bedrijfsgebouwen op maat. Het drukkerijgebouw wordt getransformeerd naar een creatieve hotspot met ateliers en kantoren voor maakbedrijven, start-ups, scale-ups, hightech, etc... West Gate is klaar om nieuw leven te geven aan deze unieke gebouwen met geschiedenis!