Besparen

Dit is een commerciëLe bijLage. De inhouD vaLt niet onDer De verantwoorDeLijkheiD van sp!ts

Besparen een goed Begin van 2013

januari 2013

Eten

Sterwaardig koken voor een budgetprijs

Vakantie Leuk én betaalbaar is

makkelijker dan je denkt

Energie Isoleren is besparen

Daniëlle Knapen ‘Mensen spiegelen zichzelf te vaak aan wat de buurman heeft’ Vrijetijdsbesteding

Vaste lasten

Leuk en goedkoop: het is goed mogelijk

Zeven bespaartips

2

e d i to r ial BELEEF DE MARINE STAP AAN BOORD !

Marinemuseum: het leukste uitje van Noord-Holland

Een luxe broodje of een vakantie?

Waarom kan mijn buurman ieder jaar met het hele gezin naar Zuid-Frankrijk op vakantie, en ook nog iedere twee jaar een nieuwe auto kopen, terwijl ik meer verdien dan hij, en toch regelmatig rood sta? Bij het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) komen regelmatig dit soort vragen binnen. Gabriëlla Bettonville van het Nibud geeft antwoord.

“Slim omgaan met geld begint met keuzes maken. Je spaarzame geld wil je natuurlijk alleen uitgeven aan dingen die voor jou belangrijk zijn. Zeker als je weinig geld hebt, is het belangrijk om bewuste keuzes te maken. Het loont om eens een paar weken lang bij te houden wat je uitgeeft. En als je alles pint, kan je ook ’s avonds online je pinbedragen doorlopen. achter dat ik veel geld uitgaf aan luxe broodjes in de stad en cappuccino’s in de trein.

Ongemerkt was ik snel aan iedere lunch zo’n zeven euro kwijt. Dit vier keer per week maal 46 werkweken is bijna 1.300 euro per jaar. Voor dit bedrag had ik heerlijk op vakantie kunnen gaan! Dit was voor mij aanleiding om een kritische afweging te maken. Natuurlijk kan ik ook thuis mijn brood smeren en dat meenemen naar kantoor. Wilde ik gemak of wilde ik 1300 euro overhouden?

ik kwam er op deze manier

zo staan alle nederlanders

Gabriëlla Bettonville, woordvoerder Nibud

dagelijks voor keuzes. We hebben een x bedrag per maand te besteden, dat staat vast. Maar waaraan we dat besteden, staat niet vast. De vaste lasten lijken vast, maar ook daarbij maak je keuzes. Hoe hoog wil je de huur of hypotheek laten zijn? De zorgverzekering is verplicht, maar de keuze zit hem bij welke verzekeraar je

de verzekering aangaat en hoe hoog je het eigen risico laat zijn. Zo kan je ook kritisch je telefoonabonnement en energierekening bekijken. Wil je een andere leverancier of kan je eigen verbruik minder? Een plek waar we gewend zijn keuzes te maken is de supermarkt, alleen

‘Als je maar weet wat er iedere maand binnen komt en uit gaat, kan je goed beoordelen waar jij je geld aan wilt en kunt besteden’ moeten we nog wennen aan de reden van die keuzes. Waarom kies ik een huismerk? Wat is het lange termijn doel dat wordt nagestreefd?

In mijn geval: wilde ik gemak, of een extra vakantie? Geen enkele keuze is verkeerd, zolang die keuze maar bewust wordt gemaakt. En daar gaat het vaak fout. om je bewust te maken van de keuzes die je maakt, heeft het Nibud het persoonlijkbudgetadvies.nl

ontwikkeld. Dit is een online tool waarbij je al je inkomsten en uitgaven invult. Alle uitgavenposten worden doorgelopen en het dwingt je na te denken over je uitgaven. Op die manier krijg je snel en simpel inzicht in je uitgavenpatroon. Januari en februari zijn daar goede maanden voor, omdat dan de meeste nieuwe maandbedragen ingaan voor verzekeringen, gas, water en licht.

Door op die manier jaarlijks al je uitgavenposten langs te lopen kan je geld besparen. Ongemerkt gaat er veel geld naar verzekeringen en abonnementen. Als je hier kritisch naar kijkt, valt er vaak nog wel wat geld te halen door over te stappen naar andere aanbieders. geld besparen door simpelweg vaker je boterhammen te smeren. Of minder uit eten te gaan.

Aan de andere kant is het mogelijk dat je helemaal niet wilt besparen op zaken als broodjes en uit eten. Prima. Als je maar weet wat er iedere maand binnen komt en uit gaat, kan je goed beoordelen waar jij je geld aan wilt en kunt besteden. Alleen al het stellen van vragen als: wat wil ik, wat kan ik en hoe doe ik dat, helpt je om geld uit te geven aan zaken die jij belangrijk vindt. In mijn geval was dat thuis mijn brood smeren en daardoor op vakantie kunnen.” maar je kan ook

04

De verbeelding van het verleden van Gerard de Lairesse tot Brad Pitt

www.marinemuseum.nl

rijksmuseumtwenthe.nl

08

12

04 ‘Naar een waterballet kijken door gehersenspoelde dolfijnen kan altijd nog’ 05 Een nieuwe look en feel voor weinig 06 Sterwaardig koken voor een budgetprijs 08 Profielinterview: Daniëlle Knapen

Nu in het

SNEL GELD LEUKAE’S EXTR

VOOR

KIDS

Vincent

over geld en misdaad

Vind ons tijdelijk in de Hermitage Amsterdam

29.09.2012_25.04.2013

geldmuseum.nl

www.vangoghmuseum.nl

10 Isoleren: laat je goed adviseren 12 ‘Korte trips geven soms meer voldoening dan een lange vakantie’ 14 Zeven keer besparen op vaste lasten

Colofon

Over Smart Media

project manager: Shemara Pijpers, shemara.pijpers@smartmediapublishing.com team manager: Fleur Nijland productieleider: Hans Wihlborg Hoofdredactie: Jerry Huinder, redactie@smartmediapublishing.com tekst: Judith Kloppenburg, Claudia Pietryga, Hanne Reus Coverbeeld: Cindy Heijnen drukkerij: TDG Alkmaar

Smart Media ontwikkelt, produceert en financiert themabijlagen die via landelijke, gerenommeerde kranten worden verspreid. Elke themabijlage wordt gemaakt door zorgvuldig samengestelde redactieteams. De grafische productie wordt verzorgd door creatieve vormgevers met gevoel voor de productie van moderne tijdschriften. Onze basisgedachte is een sterke onderwerpgerichtheid. Door zichtbaar te zijn in onze themabijlagen bereiken onze klanten het gehele verspreidingsterrein van de dragende krant. En selecteren ze automatisch de doelgroep die in de markt is voor de producten en diensten van het bedrijf. Smart Media is een jonge en dynamische onderneming met hoge doelstellingen.

Wij ontwikkelen ons snel en onze planning is erop gericht een van de toonaangevende bedrijven van Europa in ons vakgebied te worden. Op dit moment zijn we vertegenwoordigd in Zweden, Noorwegen, Zwitserland, België en Nederland.

Voor meer informatie kunt u een e-mail sturen naar info.nl@smartmediapublishing.com Smart Media Publishing Holland B.V. Sint Antoniesbreestraat 16, 1011 HB Amsterdam, The Netherlands. Tel +31 20 79 600 80, www.smartmediapublishing.com

REWIND

06

Volg ons

CULTUUR MA AK T JE RIJKER PARTNER VAN DE MUSEUMKAART

Sleutel tot 400 schatkamers Geef ‘m cadeau

De Museumkaart biedt toegang tot deze én bijna 400 andere musea. Met de Museumkaart steunt u de deelnemende musea. CULTUUR MA AK T JE RIJKER PARTNER VAN DE MUSEUMKAART

Verkrijgbaar à € 44,95/€ 22,50* (excl. adm. kosten) online, via 0800-0203388 en bij 150 grotere musea.

www.museumkaart.nl

T / M 1 7 M A A RT 2 0 1 3

Dit is een commerciëLe bijLage. De inhouD vaLt niet onDer De verantwoorDeLijkheiD van sp!ts

ZONNEPANELEN ACTIE! ZONTECH 1

Compleet systeem 600Wp voor

€1250,--

HET EGYPTE VAN HOLLYWOOD ARCHEOLOGIE EN FANTASIE IN ÉÉN TENTOONSTELLING

4 musea voor € 12,50 Haags Historisch Museum Museum Bredius Museum de Gevangenpoort Galerij Prins Willem V

Let op: ook met Museumkaart €2 toeslag

Meer informatie op de websites van de deelnemende musea.

inclusief BTW en installatie

Opbrengst 500-550kWh per jaar 650 jaar gEsChiEdEnis • vErhaLEn • hoLLandsE WatErLiniE

ZONTECH 2

Compleet systeem 4000Wp voor

€6000,--

inclusief BTW en installatie

Opbrengst 3500-3700kWh per jaar

Prijzen voor alle systemen zijn werkend opgeleverd, 100% betaling achteraf! Voor meer info of een ander vermogen, neem contact op via info@zontech.nl

Zontech Nederland B.V - www.zontech.nl - info@zontech.nl - Tel:06-18511882 of 06-24223302

audiotour • ErfEnis van LoEvEstEin • staatsgEvangEnis

Ontdek het woonhuis, het atelier en de prachtige collectie 19de-eeuwse kunst van Mesdag! www.demesdagcollectie.nl

Slot loeveStein: méér dan een muSeum!

Poederoijen (gem. Zaltbommel) www.slotloevestein.nl

Slot Loevestein is een van de bekendste kastelen van Nederland. Vooral door de spectaculaire ontsnapping in een boekenkist van Hugo de Groot, de grootste rechtsgeleerde die Nederland ooit heeft voortgebracht.

Canon van nEdErLand • 1001 bommEn & granatEn

5

4

e x p e rtpan e l

vr ij etij d s b este d i n g

tr e n d s © stijLkaart.nL

© nick van ormonDt

‘naar een waterballet kijken door gehersenspoelde dolfijnen kan altijd nog’

Woonshoppen Maakt gelukkig ondanks de crisis shopt ruim de helft van de nederlanders gewoon door voor het huis, blijkt uit recent onderzoek in opdracht van woonbeurs amsterdam. woningshoppen maakt gelukkig, vindt één op de drie, en 47 procent is de afgelopen vijf jaar zelfs meer gaan investeren in het huis. ruim twintig procent verandert de indeling van de woning één of meerdere keren per jaar en 54 procent schaft regelmatig nieuwe accessoires aan. eén derde is dan ook dringend op zoek naar tips om het huis mooier te maken.

Zo nu en dan een uitstapje met de kinderen is natuurlijk hartstikke leuk, maar helaas ook vaak behoorlijk prijzig.

Toegang, consumpties en reiskosten maken dagjes weg duur. Hoe je hierop kunt besparen? Drie experts geven tips. tekst ClAUDIA PIETRyGA

Marieke henselMans

jan Wicher eMMens

Martha visser

moeder van drie zonen (21, 23 , 26), schrijfster van diverse boeken over besparen, www.bespaarboeken.nl

vader van een zoon (1,5) en hoofdredacteur van Leukedingendoen.nl

moeder van een dochter (9) en zoon (4), eigenaresse van pinkandgreen.nl

hoe besteed jij je vrije tijd Met de kids op een budgetvriendelijke Manier?

“Reiskosten nemen een grote hap uit het uitstapjesbudget. Wij kijken eerst naar attracties die het dichtst bij huis zijn. Vaak komen toeristen namelijk van heinde en verre plaatsen bezoeken waar de mensen die op een steenworp afstand wonen nooit naar omkijken. Het zal je nog verbazen wat voor leuke dingen er in jouw omgeving te doen zijn.

Loop dus vooral eens een VVV binnen en ga lekker toeristen in je regio.”

“Onze zoon is anderhalf, dus het valt nog mee met het prijskaartje van zijn eisen. Alhoewel? Probeer maar eens te variëren wanneer een trip hieraan moet voldoen: er moet een chagrijnig varken zijn dat niet geaaid wil worden, er moeten loopfietsjes zijn waar hij eigenlijk net te klein voor is en er moeten pannenkoeken gegeten worden. Thank God dus voor gratis natuurgebieden, afgetopt met een veel te duur oud-Hollands gerecht in een pannenkoekenhuis.”

“We wonen aan de Waddenzee en gaan geregeld met het gezin jutten. Heerlijk, gezellig en het kost ook nog eens niks. Met de gevonden spullen knutselen we thuis de mooiste creaties in elkaar. Ik ben daarnaast gek op tweedehands shoppen. Vaak gaan mijn kinderen mee, die spelen dan lekker een uurtje in de speelhoek of bewonderen het speelgoed op de kinderafdeling. We zien het een beetje als een uitje naar het museum. Maar dan wel één waar je de museumstukken kunt kopen.”

Waar kun je qua financiën op letten als je een uitje Met het gezin organiseert?

“Kijk rond op het internet naar voordeel- of spaaracties voor dure pretparken. Vooral acties waarbij vervoer en toegang gecombineerd worden aangeboden, bieden veel voordeel. Als je geen voorkeur hebt voor een bestemming denk dan aan grote speeltuinen, atelierroutes en kinderboerderijen. Kijk bijvoorbeeld op gratisdagjeuit. nl voor meer inspiratie. Let tijdens dit soort uitjes wel op dat je niet onnodig prullaria koopt en neem zelf een picknickmand met lekker eten mee.”

“Eten! Trap niet in de val door zonder eigen snackpakket op stap te gaan en dan op locatie lekkers te zoeken.

De kans is groot dat je na die stevige boswandeling of gezellige maïsdoolhofsessie enorme trek hebt. Dan ben je bereid te betalen voor ‘mwoah-achtig’ eten dat onder de maat en overpriced is. Terwijl je ook op je zelfgesmeerde, favoriete bammetjes had kunnen knabbelen.

Iets wat de kleine overigens het lekkerst vindt.”

“Je kunt groepskorting krijgen op de hoge entreekosten van een pretpark wanneer je met andere gezinnen voor de deur afspreekt. Ga ook nooit met een lege maag op stap. Wij nemen altijd hervulbare flesjes water en een tas met snoepfruit- en groente mee, bijvoorbeeld druiven, radijsjes en sugarsnaps. Natuurlijk eten ook wij heus wel eens een patatje, maar op deze manier besparen we flink op dure consumpties buiten de deur en weten we zeker dat de kinderen energiek de dag doorkomen.”

“Volgens mij is de vrijetijdstrend: meer rust en bezinning. Ik denk dat steeds meer mensen zich afvragen: waarom moet het zo groot, zo vaak, zo ver weg en zo veel? Ook is het een trend om meer zelf te doen en creatief bezig te zijn. Dus bijvoorbeeld schilderen, knutselen, samen koken of een gezellige fietstocht. Dat laatste kost echt niks. Download een gratis route op fietsroute.punt.nl, kijk naar de weersverwachting en probeer op de terugweg de wind lekker in de rug te plannen.”

“Authentieke ervaringen. Geen massale sushiworkshop gegeven door studenten in dezelfde T-shirts die, als je om tempura vraagt, de verwarming hoger zetten. Maar juist een middagje biologische worsten maken met een gepassioneerde restauranthouder. Het draait om kleinschaligheid. Het geeft veel meer voldoening wanneer je je zuurverdiende geld uitgeeft aan uitjes die verzorgd worden door ondernemers met hart voor de zaak. Naar een waterballet kijken door gehersenspoelde dolfijnen kan altijd nog.”

“Beleven met een groen en verantwoord tintje. Denk aan je eigen fruit plukken, de natuur in om hout te vinden, afval upcyclen en kleinschalig goede acties organiseren zoals met buurtkinderen iets leuks doen voor bejaarden in het plaatselijke verzorgingstehuis. En natuurlijk ontdekmusea zoals NEMO en ravotattracties waaronder het Kameleondorp in Friesland. Educatief, maar wel met een hoog belevingsgehalte.”

Wat zijn de vrijetijdstrends voor 2013?

SIMPEL VERGELIJKEN & DIRECT BESPAREN besparen op internet, bellen & tv besparen op energie besparen op mobiel bellen

verandervanverzekering.nl besparen op verzekeringen

DE ALLER RIJS LAAGSTE P !

GARANTIE

i n s p i rati e

Creatief omgaan met je interieur De winter duurt nog lang, dus een nieuwe, vrolijke sfeer in huis is welkom, maar helaas: je bankrekening is leeg. Toch is er vaak niet veel nodig voor een nieuwe look en feel en kom je met kleine investeringen al een heel eind. tekst JUDITH KlOPPENBURG

Begin januari. Dure decembermaand achter de rug. Crisis. Geen zekerheid in je werk. Toch een wintersport geboekt. En zomervakantieplannen gemaakt. Zomaar wat goede redenen die in je opkomen om het niet eens in je hoofd te halen aan een nieuw interieur te beginnen. Denk je. Maar dat is nergens voor nodig. “Voor een nieuw interieur hoef je niet per se naar de winkel”, vertelt binnenhuisarchitect Michiel de Zeeuw, te zien bij TV Makelaar en Welcome Home. “Je kunt je interieur bijvoorbeeld goedkoop veranderen door te spelen met

accessoires. Mensen verspreiden spullen die ze mooi vinden vaak her en der door het huis. Maar hiermee creëer je juist een rommelig en druk voorkomen. Beter is het om dezelfde soort spullen bij elkaar te zetten.” Dit kun je doen met bijvoorbeeld een verzameling kaarsen, kandelaren of vaasjes. Zo’n creatieve opstelling in de woon- of slaapkamer schept eenheid en rust en het ziet er sfeervol uit. En naast accessoires zijn er meer goedkope oplossingen. Zo kun je meubels verven, zodat ze een heel andere uitstraling krijgen. Kijk hierbij echter uit met kleur. Meubels kun je volgens de experts het beste neutraal houden. Breng de kleur juist aan in de accessoires. Die kun je namelijk makkelijk en goedkoop vervangen en kleur in meubels ben je snel zat. te krijgen van wat je wil, kun je accessoires, schilderijen, lampen en planten uit de woonkamer halen en er voor zorgen dat alleen de meubels overblijven. De Zeeuw: “Zo krijg je een beter beeld van hoe het er uit kan zien en wat je wilt, omdat je niet wordt afgeleid door ‘het oude’.” Een ander handige idee is het maken van

om een goed beeld

een mood board. “Maak thuis een collage met meubels, kleuren, schilderijen en accessoires die jij mooi vindt”, adviseert interieurstyliste Caroline van de Haterd. En als je dan toch besluit om te gaan winkelen voor je woning, neem deze dan mee. “Dit voorkomt dat je van je stijl afwijkt en miskopen doet. Niemand geeft tenslotte graag onnodig geld uit.” dat winkelen Hoeft overigens echt niet in een dure zaak te gebeuren. Bij gangbare winkels vind je ook genoeg

‘Voor een nieuw interieur hoef je niet per se naar de winkel’ michiel de Zeeuw

spullen die passen in de huidige woontrends: natuurlijke tinten, grijstonen en duurzame materialen.

Net als op internet, waar altijd wel verbouwings- of leegverkopen van woonzaken te vinden zijn. Of zoek naar meubel outlets, vertelt Van de

Haterd. “Hier vind je meubelen, vloeren, tapijten en accessoires met enorme kortingen.” En wanneer je het niet erg vindt dat een kastje of tafel gebruikt is, rij dan naar de dichtstbijzijnde kringloopzaak. Kost vaak weinig tot niets en je kunt de spullen naar eigen smaak opknappen. goedkope of gebruikte meubelen kun je prima gebruiken om je interieur op te pimpen, maar bedenk wel dat deze spullen niet altijd even duurzaam zijn, waarschuwt De Zeeuw. Geef daarom ook wat meer uit aan grote, blijvende meubelstukken en combineer deze met goedkopere kleinere meubels en accessoires is een veelgehoord advies van experts. Deze kun je namelijk makkelijker vervangen als je ze volgende winter weer zat bent.

De accessoires kun je origineel maken door ze ‘uit elkaar trekken’. De Zeeuw: “Haal bijvoorbeeld de lampenkap bij Ikea, en de voet bij Xenos of Praxis. Zo heb je voor een leuke prijs een lamp die je niet in elk interieur terugziet. En zoek spullen uit die je kunt schilderen.

Wanneer je ze na verloop van tijd zat bent, of het meubelstuk is verouderd, kun je het een nieuw leven geven.”

Meubels verven Die kast van oma of het houten tafeltje dat je na tien jaar zat bent kun je een tweede leven geven. Daar begin je mee door het vetvrij te maken en door, in het geval van écht oude meubels, de waslaag er af te halen. schuur het meubelstuk vervolgens licht op en zet het in de grondverf. Laat minimaal een dag drogen en breng daarna in twee lagen de gewenste kleur aan. schilder of rol altijd in één richting, dan wordt het mooi egaal.

6

tr e n ds

dineren

3 vragen aan...

vinologe thérèse boer thérèse boer runt samen met haar man jonnie het bekende driesterrenrestaurant De Librije in Zwolle. met presentatrice astrid joosten schreef zij het boek gek op wijn.

‘We gaan weer terug naar emotiekoken, de smaak van vroeger’

■

Waar Moet je altijd op letten Wanneer je Wijn koopt, ongeacht de prijs?

ron blaauw

“bekijk goed het etiket op de achterkant van de fles. hier vind je informatie over druivensoort en smaakverwachting. bij een diner is het belangrijk om te onthouden dat je van fris droog naar kruidig en langzaamaan naar rood gaat. Dit komt in de meeste gevallen ook overeen met de opbouw van de gerechten.”

sterwaardig koken voor een budgetprijs Eerlijk is eerlijk: wij Hollanders speuren graag de supermarktschappen af naar een leuke aanbieding.

Maar soms wil je weleens écht uitpakken en niet die saaie weekaanbieding op tafel zetten. Te prijzig?

“Super ingewikkeld en duur hoeft niet, als het maar echt goed van smaak is.” tekst JUDITH KlOPPENBURG

eend is echt geen vereiste meer, we gaan gewoon lekker vreten, zonder poespas.” Schuif daarom gerust alle echte luxeproducten aan de kant en ga op zoek naar goede producten voor een betere prijs. Bijvoorbeeld bij de boer. Hier vind je seizoensgroenten als aardappel, pastinaak, wortels, knolselderij en bloemkool, die goed betaalbaar zijn en prima geschikt om mooie gerechten mee te maken. Of rij eens naar de visafslag. Wel vroeg opstaan, maar een leuke beleving en je vindt er zeer mooie en goed betaalbare stukken vis. en Blaauw: haal de basis in de supermarkt en het vlees bij de speciaalzaak. “Je betaalt hier misschien iets meer”, vertelt Blaauw, “maar je krijgt wel waar voor je geld. En dat is zeker bij een mooi diner met vrienden belangrijk.” In de supermarkt kun je de medewerkers van de verschillende versafdelingen overigens ook prima om advies vragen.

Dit levert vaak leuke ideeën en inspiratie op en bovendien kunnen ze op maat het een en ander voor je bereiden, waardoor je alleen betaalt voor wat je nodig hebt. Dat shoppen in de supermarkt doe je bij voorkeur met een boodschappenlijstje, adviseert kok René Pluijm, bekend van de tv-programma’s Pluijm op Pad en Campinglife. “Dit zorgt ervoor dat je minder snel geneigd bent om producten in het mandje te stoppen die je eigenlijk niet nodig hebt. En denk groot. Zowel tijdens het shoppen als tijdens het koken. Door grootverpakkingen in te kopen hou je eten over, wat je in andere gerechten kunt

Het advies van jaspers

Vijfentwintig procent van de Nederlanders geeft minder uit aan voedingsmiddelen. Eenenzestig procent let standaard op aanbiedingen en ruim vijftig procent koopt eerder het huismerk dan een A-merk. Eten kost geld, veel geld. Maar elke dag de goedkoopste hap op tafel zetten, is ook weer niet de bedoeling. Gelukkig betekent lekker eten niet per se duur eten. Smaakvol en goed geprijsd kunnen prima hand in hand gaan. Wel zo lekker want: ons bin zunig. dé trend in de keuken voor het komende jaar is eenvoudig, vertellen chef-kok Julius Jaspers, onder meer bekend van Topchef, en collega-kok Ron Blaauw, van het gelijknamige tweesterrenrestaurant in Amsterdam.

Zowel in de sterrenkeukens als in de keuken thuis. Blaauw: “We gaan weer terug naar emotiekoken, de smaak van vroeger. Super ingewikkeld en duur hoeft niet, als het maar echt goed van smaak is.” Jaspers: “Geïmporteerde

gebruiken. Stoofschotels, stamppotten, bonenschotels en soepen kun je gedurende de week heel goed ombuigen naar een ander gerecht, of invriezen voor later gebruik.”

Wanneer je kookt voor vrienden of

‘Geïmporteerde eend is echt geen vereiste meer, we gaan gewoon lekker vreten, zonder poespas’ julius jaspers

voor het gezin is soep vooraf een optie, vult Pluijm aan. “Hierin kun je namelijk niet alleen veel restjes verwerken, het neemt de grootste trek weg en bovendien bestaat soep voor vijfentachtig procent uit water.

Lekker goedkoop.” wanneer je meerdere gangen bereidt voor visite, kun je volgens Jaspers om te besparen bepaalde ingrediënten best meerdere keren gebruiken. “Zorg er dan echter wel voor dat wat je maakt bijzonder is. Niemand eet tenslotte graag drie keer hetzelfde.” Toch nog restjes over? “Maak daar dan een gerecht van voor later in de week, of vries ze in.” En koop verse groenten in plaats van voorgesneden, raadt Pluijm nog aan. “Deze zijn niet alleen lekkerder en gezonder omdat ze meer voedingsstoffen bevatten, maar ook langer houdbaar. Haal ze bij voorkeur

op de markt. Hier zijn ze goedkoper dan in de supermarkt en hoe later je komt, hoe lager de prijs.” een andere manier om voordelig te eten is het verbouwen van je eigen groenten. Zo hoef je niet naar de supermarkt of de speciaalzaak en eet je voor een prikkie vers van het eigen land. Helaas heeft niet iedereen echter de tijd of het benodigde stukje land om zelf wortelen, bloemkool en sla te verbouwen, maar gelukkig kun je ook door simpel aandacht te besteden aan wat er normaal in de vuilbak belandt al een hoop besparen. Volgens het voedingscentrum verspillen we namelijk 2,6 miljard euro aan voedsel per jaar, simpelweg door het weg te gooien. Per persoon komt dit neer op 155 euro. Zonde en bovendien onnodig. Zo kan je bijvoorbeeld de buitenste bladen van kool, sla of venkel prima gebruiken voor een lekkere soep, saus of garnituur. Net als de kontjes van de prei. En ook producten die over de datum zijn kun je vaak nog best een paar dagen eten.

Het is tenslotte een tenmínste houdbaar tot-datum. “Daarnaast zijn we zijn gewend om door te eten”, concludeert Pluijm. “Terwijl we eigenlijk allang geen honger meer hebben. Dat komt omdat zich in onze maag receptoren bevinden die met een vertraging van twintig minuten doorgeven dat we vol zitten. Stop gewoon eens met eten op drie vierde van de maaltijd die je normaal eet. Je zult zien dat je met minder eten ook verzadigd raakt. En het is ook nog eens beter voor je portemonnee, de lijn én de wereld.”

■

in hoeverre gaat de uitspraak ‘dure Wijn is goede Wijn’ op?

“als ik eerlijk ben: dit klopt, maar het is niet zo dat er geen goede goedkopere wijn verkrijgbaar is. in de supermarkt en speciaalzaak vind je zat goede wijnen tussen de vijf en acht euro.”

■ Wat is het grote verschil tussen deze Wijnen en de echte budgetWijnen van rond de tWee euro?

“De smaak is beter en ook de ingrediënten. echte budgetwijnen zijn vaak restpartijen waarvan je niet weet wat er in zit. en die leveren de volgende dag die hoofdpijn waar je niet op zit te wachten. betere wijnen gaan bovendien minder snel vervelen.”

huisMerken huismerken zijn gemiddeld vierentwintig procent goedkoper dan a-merken, blijkt uit recent onderzoek van de consumentenbond. maar ook tussen supermarkten onderling zijn duidelijke prijsverschillen te zien. Zo kosten perfekt-artikelen bij poiesz gemiddeld twintig procent meer dan bij nettorama en zijn markantproducten bij coop gemiddeld zestien procent duurder dan bij vomar. ook in a-merken is een verschil te zien. tussen de goedkoopste supermarkten en de duurste zit een verschil van tien procent.

www.zandvliet.com

Energie besparen met Ruiter Dakkapellen!

Ruiter Dakkapellen kan zeer goed geïsoleerde dakkapellen leveren met een hoge ecowaarde.

Met triple beglazing kan de RC waarde zelfs oplopen naar 5.0.

Door deze energiebesparing is de aanschaf van een Ruiter dakkapel een waardevaste investering.

De droomslaapkamer van Vanessa en Martin Gehele woning isoleren

Ruiter Dakkapellen

Desgewenst kunnen wij nu ook gehele woning isoleren naar dezelfde waarde! Bespaar hiermee op uw energie kosten!

www.ruiterdakkapellen.nl 088 4321 000

Vanessa (35): ‘We hadden behoefte aan een comfortabele slaapkamer waar we ‘s avonds kunnen neerploffen voor een welverdiende nachtrust. Met de dakkapel is onze bedompte zolder veranderd in een lichte en ruime droomslaapkamer.

De luxe opties van Ruiter Dakkapellen gaven ons de mogelijkheid de dakkapel te customizen volgens onze specifieke wensen. Zoals ventilatieroosters voor een continue toevoer van frisse lucht.’

8

9

i nt e r vi ew 3 vragen aan...

‘Jonge gezinnen hebben van huis uit niet geleerd met geld om te gaan’ ‘In dit geval is angst wel een goede raadgever: check je uitgaven’

Niet besparen, maar doelen stellen. En je niet gek laten maken door wat de buurman heeft.

Een greep uit de aanpak van budgetcoach Daniëlle Knapen. Maar perfect is niemand, weet ze.

“Mijn eigen administratie is een chaos.”

OnnO van der POel

TeksT HaNNE REus beeld CiNDy HEiJNEN

Volgens de Armoedemonitor 2012 is het aantal huishoudens dat onder de armoedegrens leeft sterk gestegen. Waar in 2010 nog een op de zestien huishoudens zo weinig te besteden had, is dat nu een op de dertien.

Daar bevinden zich veel jonge gezinnen onder, tienduizenden meer dan voor de crisis. En die crisis hakt er in. Ook omdat de jonge gezinnen van nu niet gewend zijn op de centen te letten, weet Daniëlle Knapen (1976). Ze is budgetcoach, schrijft een column over geld voor De Limburger en is samen met budgetdeskundige Eef van Opdorp auteur van het boek Geld, gezin en geluk, dat uitkwam in 2012. Vanuit het Limburgse land probeert ze heel Nederland wijzer te maken. En direct in de praktijk ziet Knapen hoe jonge gezinnen van nu met geld omgaan. “Ze hebben het van huis uit nooit geleerd.”

WaarOm ben je budgetcOach geWOrden?

“Ik heb bij Eef van Opdorp (bekend van televisieprogramma’s als Uitstel van executie en Koffietijd, red.) de opleiding budgetcoaching gedaan. Toen spraken we over het onderwijs, waar zij geen ervaring mee had, maar wel iets mee wilde. Ik kom uit het onderwijs, waar ik uit ben gestapt. Ik had een carrièreswitch naar budgetcoaching gemaakt. En ik had gezien hoe bij elke school het koffertje van het NIBUD, de leerstof die op het basisonderwijs wordt aangeboden om kinderen te leren met geld om te gaan, stelselmatig in een hoekje stond te verstoffen. Geen docent die er aan toe kwam om hiermee aan de slag te gaan. Toen besloten we hier samen werk van te maken.” hOe leer je jOngeren Omgaan met geld?

“Wij hebben een lessenreeks ontwikkeld en ook workshops, voor alle onderwijsniveaus,

basis, middelbaar, voorgezet en beroeps. We willen niet zo’n koffertje worden, dus passen wij onze lessen telkens aan op de actualiteit.

Als de btw verandert, of de DUO met andere regels komt, verwerken we dat meteen. Aan de andere kant moeten de jongeren zelf deelnemen. En het moet over hen zelf gaan. Ik haal bijvoorbeeld twee telefoonaanbiedingen de avond er voor van internet en leg die aan ze voor.”

gebruik je je geld voor. Niet voor zaken die je niet, of minder belangrijk vindt.”

Wie kOmen er bij jOu vOOr begeleiding?

“Er komen steeds meer mensen die willen weten: waar blijft het allemaal deze maand?

Dus preventief. Vaak weten ze niet eens wat voor verzekering ze hebben, sluiten ze elk jaar een reisverzekering af, terwijl ze een doorlopende reisverzekering hebben. Ook komt alles dan op dezelfde rekening binnen en pinnen ze tussendoor voor de dagelijkse uitgaven, waardoor ze helemaal geen overzicht hebben.”

dat is best mOeilijk.

“Dat is het zeker. En je moet je ook niet te veel laten opwinden door anderen. Mensen spiegelen zichzelf te vaak aan wat de buurman heeft.”

Waar kan jij je Over OPWinden?

“Over mensen die er in blijven hangen. Die de schuld van hun problemen buiten zichzelf zoeken. Dat is natuurlijk makkelijker, dan hoef je niets te doen. Het is

Wat leren jOngeren van telefOOnaanbiedingen?

kOm je OOk bij mensen thuis?

“Veel. Ik vraag ze uit te zoeken welke van die twee aanbiedingen het beste is. En dan moeten ze zelf aan de slag. Al doende leg ik

“Ja, het coachen doe ik bij mensen thuis.

Dan zijn alle papieren bij de hand en ik heb in twee minuten gezien welke tv, hoeveel laptops en volle asbakken er zijn. Je moet natuurlijk niet te veel oordelen, je kunt niet alles zien, maar een beeld krijg ik wel snel.”

‘Het is ook geen besparen of bezuinigen, maar doelen stellen. Wat jij belangrijk vindt, daar gebruik je je geld voor’ steeds meer uit. Vaak komt iemand dan met een verhaal wat hij of zij zelf heeft mee gemaakt. En dan heb je ieders aandacht in de klas. Ik heb een keer meegemaakt dat een meisje – prachtig opgemaakt, haren helemaal gekapt en mooie dure nagels – bij binnenkomst puffend neerzeeg in haar stoel. Na tien minuten hoorde ik haar tegen haar buurvrouw zeggen: ‘Volgens mij wordt dit best interessant’. Later zei de docent tegen mij: ‘Dit is echt bijzonder: dat zij meedoet. Ze heeft nog nooit ergens actief aan deelgenomen.’”

‘Er komen steeds meer mensen die willen weten: waar blijft het allemaal deze maand?’

Waar gaat het mis?

“Bij mensen die in de problemen zitten valt op dat ze helemaal geen spaargeld hebben, gewoon nul buffer. Ik heb van huis uit geleerd dat je niet leent voor iets dat je wilt.

Je spaart er voor en dan pas, als je het hebt, schaf je het aan. Maar het valt op dat steeds minder jeugd het op die manier doet. Het is ook de generatie wiens ouders hebben geleefd in het tijdperk van overvloed. Daar was sparen geen vanzelfsprekendheid. Maar met weinig geld moet je toch prioriteiten stellen.”

General manager Simyo Netherlands

Wat kunnen Ouders dOen Om hun kinderen financieel OP te vOeden?

“Begin vroeg met zakgeld. Geef de allerkleinste een klein beursje met wat muntjes voor de kermis. Dan weet het wanneer het op is. Onze jongste zei als het geld op was: ‘Maar dan ga je toch pinnen?’. Die dacht dat het echt uit de muur kwam. Maar daar hebben volwassenen ook last van hoor. En verder: praat er over. Dat is het begin. Vertel wat je verdient, hoe je dat weer uitgeeft. Nu is dat nog steeds taboe: vertellen in een sociale omgeving wat je verdient, er zijn genoeg mensen die dat dus ook niet aan hun kinderen willen vertellen. Dan zeg ik: vertel dan in ieder geval wat een modaal inkomen is. Zodat ze wel een idee hebben van wat normaal is. Toen ik op een school onlangs vroeg wat ze dachten later te gaan verdienen zeiden ze: ‘Vijftig euro’. Ze hebben echt geen idee.”

WOrden mensen Wijzer van de crisis?

moeilijker om te erkennen wat het probleem is, want dan moet je ook actie ondernemen.

Mensen verschuilen zich te veel voor hun geldproblemen. Ook achter de crisis.” heb je zelf nOOit geldPrOblemen gehad?

“Ja, een beetje bangig, zo van, het is crisis, we moeten weten wat we doen. Maar ik zeg dan altijd: heb je je baan nog en hoef je je huis niet te verkopen, dan heb je zelf volgens mij geen crisis. Maar in dit geval is angst wel een goede raadgever: check je uitgaven.”

“Ook ik heb momenten gehad, toen ik al ons spaargeld in het huis had gestoken, dat ik dacht: als de cv-ketel het nu begeeft, weet ik niet waar we het vandaan moeten halen.

Gelukkig had ik dan nog mijn ouders om op terug te vallen. En mijn administratie is een chaos, ha ha. Maar ik weet waar elke cent zit.

Ik bewaar ook mijn afschriften niet van vijf jaar, zoals wordt voorgeschreven. Dat betekent wel dat ik moet betalen als ik opschriften moet opvragen.”

hOe stel je PriOriteiten?

“Nou, laat ik mijzelf als voorbeeld nemen.

Kijk , dit is een nieuw huis. Wij hebben drie jaar achtereen geen aangelegde tuin achter gehad, gewoonweg omdat we daar geen geld voor hadden. Het betegelen van de oprit vonden we namelijk belangrijker. Het is ook geen besparen of bezuinigen, maar doelen stellen. Wat jij belangrijk vindt, daar

■ Waar begin je in de zOektOcht naar een betaalbaar telefOnieabOnnement?

“Veel mensen beginnen tegenwoordig op internet.

Door een groot aanbod van vergelijkingssites en reviews van klanten kun je goed bepalen wat het beste bij je past. Heb je liever persoonlijk advies, begin dan op internet en neem dit advies mee naar een telefoonzaak. Dan ben je al goed voorbereid.”

■ hOe kun je het beste besParen in de aanschaf van een smartPhOne?

“Bekijk goed welke constructie bij je past. Soms is het namelijk op de lange termijn voordeliger om te investeren in de aanschaf van een los toestel met sim only-abonnement, dan te kiezen voor een abonnement met gratis telefoon. Of kies voor een minder nieuw exemplaar. Heeft ook alle snufjes en technieken, maar is goedkoper in aanschaf. Een derde tip is Marktplaats. Een prima medium om oude(re) telefoons te verkopen of juist aan te schaffen.”

■ hOe vOOrkOm je een te duur abOnnement?

smart facts Als Daniëlle Knapen geen budgetcoach was geworden, dan… “was ik natuurlijk leerkracht basisonderwijs. Wat bij mij past is iets met plannen en regelen. Wat ik doe, doe ik goed en op mijn manier.

Ik houd niet van half werk.”

“Door een iets grotere bundel te nemen dan je aanvankelijk van plan was. Zo voorkom je dat je limieten overschrijdt, zeker met internet, en kom je niet voor onverwachte kosten achteraf te staan. Bovendien kun je de bundel later heel makkelijk weer aanpassen.”

advertorial

Besparen begint bij jongeren Stichting Weet Wat Je Besteedt (WWJB) wil het bewustzijn over verstandig omgaan met geld onder jongeren vergroten. WWJB ontwikkelt samen met hen initiatieven die bijdragen aan hun financieel inzicht en hun weerbaarheid.

PIRA-Awards

Online

Onderwijs

Jongeren geven gemakkelijk geld uit en zijn gevoelig voor reclame. Ze worden soms makkelijk verleid om meer uit te geven dan goed voor ze is. WWJB daagt daarom bedrijven uit om eerlijke communicatie-uitingen te produceren voor jongeren. Zo kunnen zij weloverwogen financiële beslissingen nemen.

Dit belonen we graag met een PIRA: de Positieve Invloed door Reclame Award.

De PIRA is het bewijs dat het bedrijf het vertrouwen van jongeren waard is. Jongeren beslissen daarom zelf welke campagnes een PIRA verdienen. En dat maakt onze jaarlijkse awards echte must haves!

Helpt jouw campagne jongeren verantwoorde financiële keuzes te maken?

Vaak willen jongeren hun geldzaken wel strakker regelen, maar ontbreekt het ze aan doorzettingsvermogen. Een kasboekje lijkt ze vaak best een goed idee, maar dat wil nog niet zeggen dat ze zo’n hulpmiddel ook echt gaan gebruiken. Om jongeren meer inzicht te geven in hun financiële skills is er een online platform ontwikkeld: www.edgie.nl. Daar vind je testen die je meer inzicht geven in welk geldtype je bent en hoe jouw financiële vaardigheden er voor staan. Ook kun je vragen stellen aan de geldcoach.

Behalve de online tools ontwikkelt WWJB ook workshops voor in de klas. Financiële educatie is van groot belang om jongeren vaardig te maken om zelfstandig de toekomst in te gaan.

Zo worden jongeren financieel verstandige volwassenen. Voor elk niveau is er een passende workshop.

Meld je campagne aan vóór 15 januari 2013 op www.pira-awards.nl.

Daarnaast is er voor studenten ook het Financieel Studieplan. Hier kun je jouw persoonlijke studieplan bekijken. Je ziet meteen of jouw levensstijl consequenties heeft voor de toekomst.

Enkele voorbeelden zijn: • Bright About Money (HAVO/VWO): Dilemmaspel waarbij de leerlingen in groepjes van vijf ingewikkelde dilemma’s voorgelegd krijgen.

• MoneyRace (VMBO/HAVO): Kennisspel waarin leerlingen in groepjes een bordspel spelen met kennisvragen die betrekking hebben op financiële competenties.

Ga voor de testen, artikelen en de geldcoach naar www.edgie.nl.

Ga voor de overige workshops en voor meer informatie naar www.wwjb.org.

Lekker leven voor less Test�welk�geldtype�jij�bent� of�doe�de�Money�Skills�test� op�edgie.nl

Neem contact op met WWJB voor een gastles op school. wwjb.org

De workshops van WWJB worden gratis aangeboden. Wilt u dat we de spellen achterlaten in de klas? Dan betaalt u slechts €20,- euro per spel.

10

to e ko m st

haal het maximale uit iedere ketel

energie

isoleren: laat je goed adviseren en begin bij je buren Vloer- en muurisolatie en dubbel glas kunnen de energierekening aan het eind van de maand flink verlagen. De investering heb je er meestal binnen een paar jaar uit. Maar waar begin je? Bij de buren. tekst JUDITH KlOPPENBURG

’s Winters zit je er graag warm bij.

Verwarming aan, deuren dicht. Terwijl buiten de koude wind loeit en het vriest dat het kraakt. Zonder goede isolatie stook je echter voor niks en ontsnapt er veel warmte via ramen, buitenmuren, dak of vloer. Zonde, zowel voor het comfort als voor de portemonnee. Door het isoleren van muren, vloeren, daken of ramen bespaar je per maand namelijk al snel tientallen euro’s. De tips: neem het gehele huis onder de loep, zodat je niet ergens tijd en geld in steekt terwijl de warmte op een andere plek naar buiten glipt. En zorg voor

isoleren van het huis. Of in ieder geval een deel daarvan. “Mensen bij ons in de straat hadden het gedaan”, vertelt Sherida Baptista uit Alphen aan den Rijn, die drie jaar geleden de vloeren en muren liet isoleren van haar eengezinswoning uit 1935. Wanneer

‘Collectief isoleren betekent inkoopvoordeel en meer kennis’ bart blauw

voorheen de kachel uit stond, was het in het huis van Baptista binnen no time slechts vijf graden en wat extra warmte was dus geen overbodige luxe.

“Deze buren hadden goede ervaringen met een aannemer en waren erg te spreken over het resultaat. Van hieruit zijn wij gaan kijken wat voor ons van

toepassing was en hebben we een offerte aangevraagd.” Bart Blauw, eigenaar van een jaren dertig-woning in Zeist, ging nog een stapje verder. Hij initieerde een buurtnetwerk, dat er uiteindelijk toe leidde dat bij zo’n honderd woningen uit de buurt de muren werden geïsoleerd. En inmiddels is dit initiatief ook door andere buurten opgepikt. “Collectief isoleren betekent inkoopvoordeel, meer kennis, waardoor je sneller werkt, en het is nog leuk en nuttig ook.

Spouwmuurisolatie is bijvoorbeeld heel makkelijk en snel uit te voeren, maar dit moet je wel weten.” Op jaarbasis levert de spouwmuurisolatie Blauw een besparing op van zo’n vijfenveertig procent, en inmiddels is hij ook bezig met dubbele beglazing, nieuwe radiatoren, dakisolatie en zonnepanelen. “Het scheelt aanzienlijk.

Zowel in warmteverlies als in de kosten.

De hele buurt is enthousiast.” Baptista betaalt sinds de isolatie voor haar eengezinswoning per maand tweeënveertig euro minder aan energiekosten.

baptista en blauw begonnen met isoleren bij de vloer en de muren. Maar in welke volgorde je isoleert, maakt volgens aannemer Marco Franken echter niet zoveel uit. “Maar stel jezelf altijd een aantal vragen. Wil ik het zelf doen of uitbesteden? Hoeveel wil ik er aan uitgeven? En wanneer wil ik het (laten) doen? Het vervangen van enkel naar dubbel glas is bijvoorbeeld handiger in een warme periode van het jaar en kun je goed combineren met een schilderbeurt.” Er zijn aanpassingen die je vrij gemakkelijk zelf kunt doen. Bijvoorbeeld tochtstrips plaatsen, kieren en naden dichten met

‘Het vervangen van enkel naar dubbel glas is handiger in een warme periode’ marco Franken

‘Mensen bij ons in de straat hadden het gedaan en zij hadden goede ervaringen’ sherida baptista

materiaal met een hoge isolatiewaarde.

Dit kost op het moment van aanschaf misschien iets meer, maar zorgt op de lange termijn wel voor meer besparing. je als het aankomt op het isoleren van je woning? Bij de buren, adviseren ervaringsexperts. In de nabije omgeving is altijd wel iemand die ervaring heeft met het

“Er werd ons verteld dat we binnen vijf jaar uit de kosten zouden zijn en dit klopt tot nu toe aardig.”

maar waar begin

Het isoleren van verwarmingsleidingen kun je eenvoudig doen door het aanbrengen van radiatorfolie op de achterwand.

purschuim of plaatmateriaal of het afdichten van leidingdoorvoeren. Ook het isoleren van verwarmingsleidingen kun je eenvoudig doen door het aanbrengen van radiatorfolie op de achterwand. Het materiaal hiervoor is bij iedere bouwmarkt te koop en hoe het moet is eenvoudig te vinden op internet. Bij een niet-geïsoleerde spouwmuur bespaart dit per vierkante meter folie al gauw zo’n tien kubieke meter gas. Laat je altijd adviseren door een professional, adviseert Franken tenslotte. “Zeker als het een ouder huis betreft. Experts weten precies met welke zaken je rekening moet houden, hoe je het meeste bespaart en hoe lang het duurt voor je een en ander hebt terugverdiend.”

Isolerende bodemafsluiter doelstellingen bereikt. In de eerste plaats is een schelpenlaag van minimaal 25 centimeter een isolerende bodemafsluiter, waardoor vocht niet meer kan optrekken en wordt tegengehouden. Het is daarmee warmte-isolerend en dringt de stookkosten terug. Het zorgt voor een natuurlijk en blijvende drainage en voorkomt stank, ongedierte, zwam, schimmelvorming en betonrot. Het is een duurzaam en milieuvriendelijk product dat nagenoeg in elke kruipruimte kan worden toepast.

Isoschelp is actief door het hele land. Met het eigen materiaal en de

ervaring van de mensen levert het aanbrengen van de schelplaag geen overlast. Vocht behoort tot het verleden en het comfort is groot. Ook voor mensen met astma of reuma ontstaat een perfect leefklimaat.

Isoschelp is een veelzijdig bouwmateriaal. Dat blijkt ook uit een toepassing die door Isoschelp wordt aangeboden: het voor lange tijd verhelpen van de problemen van verzakkingen. In verschillende delen van Nederland komen verzakkingsproblemen voor. In Fuchsialaan 12, 4401 HV Yerseke Tel: 0113-571249 Fax: 0113-573774 die gevallen waar de grond onder e-mail: info@isoschelp.nl funderingen zakt, wordt een pakinternet: www.isoschelp.nl ket schelpen aangebracht. Een laag schelpen is ontzettend sterk en stevig, er ontstaat onmiddellijk tegendruk. De verdere verzakking wordt voor lange tijd tegengegaan omdat de grond van buitenaf de schelpenlaag niet kan verschuiven.

Schelpen zijn bovendien 2,5 keer lichter dan zand en veel stabieler.

Fuchsialaan 12, 4401 HV Yerseke Tel: 0113-571249 Fax: 0113-573774 e-mail: info@isoschelp.nl internet: www.isoschelp.nl

isolatie zorgt ervoor dat je geen energie verspilt. naast deze besparing kun je ook besparen door het opwekken van energie door middel van zonnepanelen. Duurzaam voor de portemonnee op de lange termijn, maar ook voor het milieu, want bij deze manier van elektriciteit produceren komen geen broeikasgassen en schadelijke stoffen vrij. ook het zonlicht in ons land is geschikt om elektriciteit op te wekken.

Evohome, optimaal comfort in elke kamer Elke kamer perfect op temperatuur, dat kan met evohome, het innovatieve, individuele ruimteregelsysteem van Honeywell.

Meer dan 55% van de energiekosten bestaat uit kosten voor verwarming. Evohome biedt besparingen tot 30% op deze kosten. Evohome werkt geheel draadloos. Besparen door comfort met evohome van Honeywell.

een gemiddeld huishouden in nederland heeft negen panelen nodig, waarmee je jaarlijks zo’n 320 euro aan stroom bespaart. inclusief toebehoren kost dit ongeveer vijfduizend euro. Dit houdt in dat je na ongeveer vijftien jaar uit de kosten bent. sinds 2 juli 2012 kun je subsidie aanvragen voor het kopen van zonnepanelen. je kunt vijftien procent van het aankoopbedrag terugkrijgen, met een maximum van 650 euro. Dit jaar is er dertig miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld voor zonnepanelen. na 2013 stopt de subsidieregeling.

Gemiddeld energieverbruik in een nederlands huishouden

Meer weten? Kijk op www.kijkvoelbeleef.nl © 2012 Honeywell B.V. AD0335

In Almere staat het huis van Cri-Cri en Alexander Gouw. In een wijk die duurzaam en ecologisch is opgezet. Het groen in de wijk is van alle eigenaren samen. “Dat verhoogt de saamhorigheid”, vertelt Cri-Cri. “Wij hebben een kavel gekocht en konden zelf bepalen hoe ons huis eruit kwam te zien. We hebben onze plannen gemaakt op basis van de huizen die al in de wijk stonden. Wat we mooi vonden aan andere huizen, hebben wij ook gebruikt. Zoals het gebruik van de sedumplanten op de niet te steile daken.”

voor het plaatsen van zonnepanelen is geen vergunning nodig. voor meer informatie over zonnepanelen en de mogelijkheden tot subsidieaanvraag kun je kijken op www.agentschap.nl.

NIE ISOLATIESUW YS VEROVER TEEM NEDERLANT D

KRUIPRUIMTE ISOLATIE

KRUIPRUIMTE ISOLATIE Met Isoschelp wordt een aantal

zonnepanelen

SlimFix ® Deco zolderisolatie De snelste en voordeligste manier om energie te besparen

• Het snelst verwerkbaar = kostenbesparend, minder overlast.

• Zeer eenvoudig te monteren dankzij gepatenteerde profielen.

• Een stootvaste witte binnenafwerking.

• Een luchtdichte aansluiting zonder extra handelingen.

Duurzaam bouwen is goedkoop Het huis heeft natuurlijk ook zonne-energie; geen panelen, maar buizen. Cri-cri vertelt dat het rendement van buizen veel groter is dan van panelen. “Veel mensen denken trouwens dat als je duurzaam wilt bouwen, dat veel duurder is dan bouwen op de traditionele manier.

Maar dat is echt niet zo. Wij hebben vanaf april tot oktober gratis warm water. De wasmachine draait op warm water. Die hoeft dat water dus niet meer voor te verwarmen.

Dat betekent dat de wasprogramma’s veel korter zijn, wat veel minder energie kost.”

Planten zorgen voor isolatie

Duurzaam wonen

• Milieuvriendelijk en 100% recyclebaar.

1 www.zolderisoleren.nl

2

3

www.kadaster.nl/woningrapport

We hebben een ventilatiesysteem dat werkt als een airconditioner, maar dan omgekeerd.

Wij krijgen warme lucht binnen. De planten op het dak zorgen voor een perfecte isolatie, en het is nog mooi ook. Zomers hebben we het hier lekker koel en ’s winters houden we de warmte binnen.

Energielabel Ook een modern rijtjeshuis kan duurzaam gebouwd zijn of duurzaam verbouwd worden.

Wilt u de energieprestatie van uw woning weten, dan kunt u een energielabel aanvragen.

Voor meer informatie zie www.energielabel-aanvragen.nl.

Woningrapport van het Kadaster Het Woningrapport biedt u snel en eenvoudig complete informatie over een woning. Naast kadastrale- en topografische informatie van het Kadaster, bevat het ook informatie van andere aanbieders van vastgoedinformatie, bijvoorbeeld foto’s van de woning, gemeentelijke informatie zoals het bouwjaar en een (eventueel) energielabel geleverd door Agentschap NL. Het Woningrapport van het Kadaster is geschikt als referentie bij de waardebepaling van een woning bij bijvoorbeeld koop of verkoop. Voor meer informatie zie: www.kadaster.nl/woningrapport.

12

m o g e lij k h e d e n

o nts pan n i n g

5 vragen aan...

‘In enkele toeristische Europese steden zoals Berlijn en London worden gratis tours langs de bekende hotspots door studenten gegeven’ wouter tesink

GOEDKOPER

KAN NIET!

Wouter sinke

Al 12 jaar de goedkoopste

De beste deal: gegarandeerd

Géén reserveringskosten

Alle kortingen van alle aanbieders

De meeste en de beste last minutes

De wintersportperiode komt weer in zicht. wanneer je met de auto naar een skigebied rijdt, moet je er wel voor zorgen dat de auto sneeuwbestendig is. wouter sinke, woordvoerder van bovag, legt uit waar je op moet letten.

■

Waar Moet je aan denken als je Met de auto naar een Winterse besteMMing gaat?

‘korte trips geven soms meer voldoening dan een lange vakantie’ Januari. De tijd van autoruiten krabben, veel kou lijden, hopelijk schaatsen, maar vooral de tijd van alvast zomerplannen maken.

Helaas is het elk jaar weer dezelfde crime: hoe houd je die nu al zeer gewenste vakantie een beetje betaalbaar? Makkelijker dan je denkt. tekst ClAUDIA PIETRyGA

Minstens drie maanden, maar in ieder geval zo ver mogelijk vooruit je vakantie regelen is zijn gouden tip.

Oud-RTL Travel presentator en acteur Roeland Fernhout reist voor zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam behoorlijk wat af, maar kan niet altijd vroeg boeken en is daarmee veroordeeld tot dure last minute vluchten. “Als je gewoon op de bonnefooi wilt, kun je prima op het laatste moment goedkope vluchten scoren, maar als je een

vindt online shoppen ideaal. “Je kunt gemakkelijk zien op welke dag en tijd de goedkoopste vlucht gaat.

Soms is dat ’s ochtends vroeg, een andere keer juist ’s avonds laat. Ik heb wel het voordeel dat ik buiten het seizoen kan en niet per se op de zaterdag moet vertrekken. Het is wat dat betreft handig als je iets flexibeler bent.” tesink plant eens in de twee maanden een korte stedentrip in Europa en jaarlijks een intercontinentale reis. Zeker voor verre reizen vindt hij vergelijkingssites handig, omdat hij daarmee precies kan zien op welk vliegveld hij het voordeligst kan vliegen. “In Europa zijn enkeltjes meestal duurder dan een retour, maar voor verre reizen kan het lonend zijn om twee enkeltjes te nemen en dus terug van een andere plaats te vliegen dan heen.” Het leverde hem voor een trip naar Zuidoost-Azië 200 euro op.

“Ik heb toen wel in een hotel op een vliegveld geslapen, wat 50 euro kostte.

Maar al met al toch een aardige besparing van 150 euro.”

vormt verblijf ook vaak een flinke hap uit het budget.

Campings, een eenvoudig appartement of een hostel zijn goedkoper dan een hotel en soms zit er verschil tussen verblijf in de stad of net erbuiten.

Volgens Tesink valt dit met hostels in toeristische steden mee. “Die concurreren zo enorm met elkaar dat het qua prijs niet veel uitmaakt”, legt hij uit. “En omdat ik tijdens dit soort citytrips vaak ga stappen kies ik liever voor verblijf in het centrum, dat scheelt ook weer een dure taxirit naar een goedkoper hostel op een afgelegen plek.” Daarnaast kan woningruil, een betaalde kamer bij een local of gratis op een meegenomen luchtbed of zelfs op de bank bij iemand thuis slapen lucratief zijn. “Ik heb een keer via couchsurfing.com een slaapplek geregeld. Het is wel geinig om eens te proberen en vooral goedkoop, maar het kost nog best wel wat tijd om een goede couch te vinden.”

naast de reiskosten

vervoer in steden is relatief voordelig, zeker als je veel wilt zien en daarvoor een dag- of

reizen met Het openbaar

weekkaart neemt. Vaak krijg je met die kaart nog korting op diverse musea of attracties. Met een auto de provincie verkennen of lekker rondtoeren? Fernhout maakte al enkele keren mee dat zijn gekozen huurauto niet meer beschikbaar was.

‘Couchsurfing is goedkoop, maar het kost wel veel tijd om een goede couch te vinden’ wouter tesink

“Wanneer je in het hoogseizoen gaat kun je beter voor de kleinste auto gaan. Het is me nu al een paar keer overkomen dat die allemaal verhuurd waren en dat ik voor de prijs van het kleinste model een middenklasser meekreeg. Toch waar voor je geld.” niet altijd gemakkelijk te besparen, maar op tours meestal wel. Al moet je sommige dingen net even weten. Tesink: “In enkele toeristische Europese steden zoals Berlijn en London worden gratis tours langs de bekende hotspots door studenten gegeven. Die zijn basic, maar dan heb je wel alles gezien dat je gezien moet hebben.” En soms loont het de moeite om toeristische attracties vanuit het perspectief van lokale bewoners te bekijken. “In New York is de tocht met de boot naar het Vrijheidsbeeld best duur”, legt Fernhout uit. “Maar als je de pont neemt kun je het vanaf daar ook zien en op afstand fotograferen. Die pont is gratis en eigenlijk veel leuker omdat New Yorkers ’m gebruiken en je je even niet zo gigantisch toerist voelt.” Fernhout gaat voor zijn eigen vakanties met name voor prijs-kwaliteit en denkt dat je alleen écht kunt besparen door thuis te blijven. “Of je kiest voor een korte trip.

Er even uit is op z’n tijd nodig en soms geven korte tripjes zelfs meer voldoening dan een hele lange vakantie.”

op attraCties valt

‘Neem de tijd, kijk en vergelijk. Dat betaalt zich altijd uit’ roeland Fernhout

duidelijke bestemming hebt doe je er verstandig aan om ruim op tijd op zoek te gaan. Neem de tijd, kijk en vergelijk. Dat betaalt zich altijd uit. En het klinkt gek, maar midden in de nacht kwam ik vaak goede aanbiedingen tegen, terwijl die overdag weer waren verdwenen.” internet de manier is om reizen te vergelijken en goede aanbiedingen te vinden. Ga volgens hem niet meteen op een actie in, maar bel eerst het hotel om te onderhandelen. “Ik doe het al jaren zo en vaak kan ik nog flink wat van de prijs afsnoepen”, vertelt hij lachend.

Ook fervent reiziger Wouter Tesink fernHout denkt dat

“De motor van een volgeladen auto moet maximaal presteren om door bergachtig gebied de vaart erin te houden. maar ook de banden, remmen en accu hebben het zwaar te verduren. voorkom dure pech onderweg. ga vooraf langs bij een autobedrijf en check in welke landen winterbanden verplicht zijn en of je sneeuwkettingen moet meenemen.”

■ Wat is het belang van Winterbanden?

“winterbanden zorgen voor een kortere remweg en betere wegligging. Dit komt omdat ze speciale dwarsgroeven hebben die voor meer grip op glad wegdek zorgen en het rubber bij lage temperaturen zachter is dan van zomerbanden. bij zeven graden boven nul merk je dit al, maar het verschil wordt helemaal duidelijk wanneer er sneeuw op de weg ligt. Dan kan de remweg tijdens een noodstop de helft korter zijn dan op zomerbanden.”

■ Wat zijn de consequenties Wanneer je geen Winterbanden neeMt?

“winterbanden zijn in bepaalde landen verplicht. wanneer je in een je auto met ongeschikte banden rijdt, kun je bij een aanhouding een fikse boete krijgen. Daarnaast speelt na een ongeval het niet gebruiken van winterbanden mee in het beoordelen van de aansprakelijkheid.”

■

Waar Moet je op letten bij de aanschaf van Winterbanden?

“winterbanden zijn te herkennen aan het sneeuwvloksymbool op de zijkant, alleen de aanduiding m+s is onvoldoende. ook is het belangrijk de juiste bandenmaat en snelheidscodering te kiezen. Laat je dus informeren bij een garage welke banden voor jouw auto het meest geschikt zijn.”

■

als je Winterbanden hebt, heb je geen sneeuWkettingen Meer nodig, toch?

“op steile hellingen waar veel sneeuw ligt kunnen sneeuwkettingen noodzakelijk zijn. in sommige landen is het aan boord hebben van sneeuwkettingen zelfs verplicht. check daarvoor de regels van het vakantieland, maar ook de landen waar je eventueel nog doorheen rijdt.”

www.vakantiediscounter.nl

14

ove r z i c ht

maan d e lij ks b u d g et

Heeft je mobiel 2012 overleefd?

Ga dan voor een slimme Simyo sim only bundel!

dagelijkse boodschappen

zuinig rijden

internet/tv

“Verse basisproducten zoals brood, aardappelen en groente zijn een stuk goedkoper dan kant-en-klaar maaltijden. Kies met name seizoensgroenten, die zijn minder duur dan exotische soorten. Ook vlees kan flink aan de prijs zijn. Neem vaker een klein stukje en varieer met ei of peulvruchten. Tenslotte blijkt uit onderzoek dat we jaarlijks voor 150 euro aan bruikbare boodschappen weggooien. Hou je koelkast op vier graden. Op die temperatuur blijven producten langer houdbaar.”

“Het Nieuwe Rijden is achterhaald, bovendien is het op lage toeren rijden op termijn slecht voor de katalysator. De huidige methode is lage toeren in de één en twee. Vervolgens stevig en kortstondig accelereren in de derde versnelling om de gewenste snelheid te verkrijgen. Dan direct door van drie naar vijf en nivelleren op 50 km. Veel winst is er tenslotte te maken door beter te anticiperen en meer gebruik te maken van het rollend vermogen van de auto.”

“Wanneer je geen behoefte hebt aan honderden zenders ben je goedkoop uit met televisie via de ether, dit kan al vanaf 7 euro per maand. Wanneer je programma’s toch altijd al terugkijkt via internet kun je er ook voor kiezen om helemaal geen tv te nemen. Om altijd de meest goedkope aanbieding te hebben, kun je eens in de zoveel tijd van aanbieder wisselen. Eerlijk is eerlijk: het kost tijd, maar dan zit je qua korting wel altijd voor een dubbeltje op de eerste rang.”

Roy van der Ploeg, woordvoerder van Voedingscentrum, www.voedingscentrum.nl

George van der linden, rij- en anti-slip instructeur BMW Driving Experience Slotemakers

Mark Wierenga, woordvoerder van Digitelevisie.nl en Internetten.nl

zeven keer besparen op vaste lasten Vaste lasten maken een groot deel uit van het maandelijkse budget. Gelukkig kun je er met een paar slimme tips flink op besparen. Zeven experts geven vanuit hun vakgebied tips en trucs. tekst ClAUDIA PIETRyGA

Helder inzicht

KPN Netwerk

Gratis aanpassen

Bekijk je tegoed, verbruik en kosten gemakkelijk en overzichtelijk online

Bel voordelig en op het betrouwbare KPN netwerk

Je bent vrij om iedere maand je abonnement aan te passen

verzekeringen “Hoe verleidelijk het ook is: blijf vooral niet te lang en zeker niet met al je soorten verzekeringen zoals inboedel en autoverzekering bij één aanbieder. De trouwe klant wordt helaas eerder gestraft dan beloond als het op korting aankomt. Je kunt zeker tot dertig procent besparen wanneer je kiest voor verschillende aanbieders. Dat is bij een gemiddeld huishouden al snel 300 euro per jaar. Het kost wat moeite, maar met een avondje puzzelen kun je wel mooi honderden euro’s besparen.”

100

200

300

500

700

min/sms

min/sms

min/sms

min/sms

min/sms

€ 3,-

€ 6,-

€ 7,-

€ 14,-

€ 22,-

per maand

per maand

per maand

per maand

per maand

3 cent per min/sms

3 cent per min/sms

2,3 cent per min/sms

2,8 cent per min/sms

3,1 cent per min/sms

Erik Hordijk, directeur van Verzekeringssite.nl

www.simyo.nl

telefonie

energie

Water

“Stel een profiel op van je mobiele belgedrag. Bel je zelden?

Dan ben je met pre-paid waarschijnlijk goedkoper uit. Als je flink wilt besparen is SIM-Only een aanrader. Daarmee bel en SMS je al vanaf 2,50 euro per maand. Pas wel op dat je niet buiten je bundel gaat, want dan ben je weer een stuk duurder uit. Met een handige app hou je je belstatus bij, zodat je binnen je bundel blijft en niet teveel geld uitgeeft.”

“Je huis isoleren is een flinke kostenpost en niet iedereen heeft daar het geld voor. Gelukkig kun je met veel kleine trucs al besparen op de energierekening. Zoals de achterkant van radiatoren met folie bekleden en dikke gordijnen nemen om de kou te weren. Denk tenslotte bij elke keuze na of het echt nodig is. Moet de verwarming vol aan? Moet ik elke dag een kwartier douchen? En kunnen de lichten uit als ik niet in de kamer aanwezig ben?”

“Wij zien schoon water als vanzelfsprekend. Maar wist je dat de grootste kosten zitten in het verwarmen ervan? Als je gemiddeld tien minuten per dag onder de douche staat, kost dit 0,40 cent aan energie en water per douchebeurt. Op jaarbasis is dit 146 euro per persoon. Door twee minuten korter te douchen kan een gezin dus meer dan honderd euro besparen. Wil je bezuinigen dan kun je dus korter douchen of kijken naar producten die je helpen om water en energie te besparen.”

Victor Barnar, manager van Delaagsterekening.nl

Erik van Erne, milieudeskundige

Birgitta Kramer, Manager Duurzaamheid van Vitens

Nieuwjaarskorting in onze webshop! e z n o in , 5 2 € n Per besteding va g!* in t r o k , 5 € je g n a v t n o p o h s b e w Actiecode = bespaar

advertorial

Ontdek hoeveel energie u kunt besparen Met energiebesparende maatregelen in het huis houdt u al gauw honderden euro’s per jaar over.

Bovendien woont het een stuk comfortabeler.

Maar waar te beginnen? Dubbel glas laten zetten?

De vloer isoleren of eerst de spouwmuur? www.woningdossier.nl biedt het antwoord.

Energie besparen hoeft niet duur te zijn: • Het isoleren van een spouwmuur kost ca. € 1.500,-. U bespaart jaarlijks al gauw € 400,- op uw energierekening.

• Het zetten van 5 m2 dubbel glas kost € 750,-.

Hiermee spaart u € 75,- stookkosten per jaar uit.

• Vloerisolatie kost € 1.500,- voor een vloeroppervlakte van 60 m2. Het scheelt u € 200,aan energiekosten per jaar.

Door een persoonlijk Woningdossier te openen krijgt u eenvoudig zicht op de mogelijke maatregelen voor uw woning. U stelt eerst het Energielabel van uw woning indicatief vast. Zo leert u hoe energiezuinig uw huis op dit moment is.

Het Woningdossier laat zien welke stappen u kunt ondernemen om het label te verbeteren. U krijgt inzicht in zowel de kosten als de jaarlijkse opbrengsten van de mogelijke maatregelen. Welke verbeteringen zijn verstandig om aan te brengen en wat zijn slimme pakketkeuzes? Eerst zonnepanelen aanleggen, of toch maar de vloer isoleren? Met het Woningdossier kunt u zich snel en efficiënt oriënteren op de mogelijkheden en gaat u vervolgens daadwerkelijk aan de slag.

Meer met minder Met één druk op de knop vraagt u offertes aan bij gekwalificeerde aanbieders. U wordt bovendien direct op de hoogte gesteld van mogelijke subsidies.

U kunt uw Woningdossier ‘opslaan’, zodat u het bij eventuele verkoop van uw huis kunt overdragen aan de nieuwe eigenaar.

Het Woningdossier is een initiatief van Meer Met Minder (www.meermetminder.nl). Dit is een samen-

Vul bovenstaande actiecode in bij je bestelling om mee te doen met

24 UUR 7

PER DAG

N DAGEEEK PER W

o p. nze websh alleen in o ere ac ties. en 13 0 2 i d januar met an dinsdag 15 Niet in combinatie eldig t/m . *Actie is g op cadeaukaar ten Niet geldig

werking van de Rijksoverheid, bouw-, installatie- en energiebedrijven en woningcorporaties.

Waar begint ú met energie besparen?

Kijk vandaag nog op www.woningdossier.nl

Marskramer is een toonaangevende winkelformule met verrassende artikelen op het gebied van huishouden, woonaccessoires, cadeaus en speelgoed. Met ruim 230 winkels door het hele land is Marskramer altijd dichtbij.

Kijk voor de verkoopadressen op www.marskramer.nl.

deze actie.

“Bij ons is eindelijk de kou uit de vloer dankzij TONZON vloerisolatie met Thermoskussens.”

“En we besparen ook nog eens flink op de stookkosten.”

Illustratie van een kruipruimte met TONZON Vloerisolatie

Waarom op die koude vloer blijven wonen?

TONZON heeft de meest effectieve oplossing die ook nog eens flink energie bespaart!

Hoe werkt het?

Aan de onderkant van de vloer, in uw kruipruimte, worden Thermoskussens bevestigd; een opvouwbaar, flexibel en zeer sterk isolatiemateriaal. Deze thermosflesachtige zakken worden gevuld met gratis aanwezige lucht. Het zand in de kruipruimte van het huis wordt afgedekt met een stevige Bodemfolie. Deze dubbele aanpak zorgt ervoor dat de warmte niet meer wordt uitgestraald door de vloer en er geen vocht meer uit de grond de woning binnenkomt. Het milieuvriendelijke systeem maakt radicaal een einde aan de koude vloer en muffe lucht.

Comfort van warme vloer Een warme vloer zonder vloerverwarming. Minder last van koude voeten en energiezuinig, want er hoeft minder gestookt te worden. Reumapatiënten melden spontaan bij TONZON dat hun klachten aanzienlijk afnemen door het warmere, drogere klimaat onderin de woning.

Vloerverwarming? Gouden besparingstip!

Bij woningen met vloerverwarming wordt de kruipruimte van de woning nu nog vaak onnodig mee verwarmd. TONZON Thermoskussens houden ook hier de warmte optimaal tegen. De besparing op het gasverbruik kan oplopen tot wel 40%.

Zelf doen of laten doen?

Het aanbrengen van TONZON vloerisolatie is veilig uit te voeren, geen giftige chemicaliën, vezeltje of stof. Ook een vrachtwagen komt er niet aan te pas. TONZON heeft een netwerk van gespecialiseerde, erkende installateurs die de complete uitvoering kunnen verzorgen, voor die mensen die het niet zelf willen of kunnen aanbrengen.

Meer weten?

Kijk op www.tonzon.nl. Bellen of mailen kan ook via 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) of info@tonzon.nl. Of scan voor meer informatie de QR-code.

EEN TEVREDEN TONZON KLANT Fam. Romeijn, Koog aan de Zaan Waarom vloerisolatie?

De buurman is op zoek gegaan naar de beste vloerisolatie en kwam uit op Tonzon. Zij vroegen ons of we mee wilden doen. De vloerisolatie zou zorgen voor een aangenamere temperatuur en minder warmteverlies in de woning. Daarnaast zou het ook zorgen voor minder vocht in de woning omdat de bodem van de kruipruimte ook werd afgedekt met een bodemfolie. Met name dit laatste aspect leek ons erg interessant omdat mijn vrouw last heeft van reuma.

Omdat wij gezamenlijk met de buren de opdracht hebben laten uitvoeren kregen we nog een kleine korting van het isolatiebedrijf.

Argument: behaaglijker en minder last van reuma Veel mensen laten hun vloer of gevel isoleren om geld te besparen.

Dit is natuurlijk mooi meegenomen, alleen hier ging het ons niet om.

Het grootste voordeel is voor ons de behaaglijkheid en het verbeterde comfort in de woning. ‘s Nachts zetten wij de verwarming altijd uit.

Als je nu ‘s ochtends beneden komt heeft de woonkamer een aangename temperatuur. Voorheen was het altijd koud en duurde het even voor de verwarming de woning weer op een aangename temperatuur had. Bijkomend voordeel is ook dat mijn vrouw na de voerisolatie een stuk minder last heeft van haar reuma.

Kijk komende zaterdagen naar TV-programma Klus je Rijk bij RTL4. Daar maakt u kans op 50 m2 TONZON Vloerisolatie, compleet geïnstalleerd ter waarde van € 1.500,-. Dan geniet u van een droge kruipruimte en een warme vloer. (herhaling is te zien op zondag)

TONZON BV • Postbus 1375 • 7500 BJ Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl