Najnowsze orzecznictwo i interpretacje organów podatkowych

Monika Markisz

Korzystna interpretacja podatkowa nie może zostać pominięta przez organ podatkowy Występowanie do dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej (KIP) z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie tylko nie może szkodzić podatnikowi, ale może oznaczać wiele korzyści. Przypomniał o tym ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyrokach z 2 lutego 2023 r. (sygn. akt: II FSK 1399/20, II FSK 709/21, II FSK 921/21). Orzeczenia te mają wspólny mianownik – dotyczą podatników, którzy zastosowali się do interpretacji podatkowej, wydanej w ich sprawach przez organ podatkowy, a następnie zostali poddani kontroli podatkowej. W toku postępowań kontrolnych zakwestionowano stan faktyczny opisany w przedstawionych wnioskach. NSA przekazał jednak sprawy do ponownego rozpoznania celem wyjaśnienia zaistniałych wątpliwości. Wspomniane orzeczenia są pozytywne dla podatników.

Spółka płaci składki ZUS, menedżer nie osiąga przychodu w PIT

W sprawie, będącej przedmiotem wyroku NSA z 25 stycznia 2023 r. (II FSK 1515/20), spółka (płatnik), w wyniku postępowania kontrolnego ZUS, została zobligowana do zapłaty zaległych składek do ZUS (ubezpieczenia społeczne i składka zdrowotna) za menedżera. Składki te nie były przez płatnika odprowadzane, ponieważ podatnik niesłusznie uważał, że obowiązek ponoszenia ich ciężaru spoczywa na nim. Przedmiot sporu stanowiła ocena statusu zapłaconych przez płatnika składek ZUS po stronie podatnika – czy są one dla niego przychodem z innych źródeł, czy też są neutralne podatkowo. Status zaległych składek ZUS, zapłaconych przez płatnika w imieniu i na rzecz podatnika, ocenił Naczelny Sąd Administracyjny, który uznał, że jeśli spółka z o.o. ureguluje zaległe składki ZUS za menedżera zatrudnionego na kontrakcie menedżerskim, po jego stronie nie powstaje przychód w PIT. Menedżer bowiem nie osiąga z tego tytułu żadnego przysporzenia. Obowiązek poboru zaległych składek ZUS i tak spoczywa na płatniku, a jego wykonanie po terminie nie wpływa na sytuację podatnika. Zapłata zaległych składek ZUS przez płatnika nie uprawnia go do żądania zwrotu zaległości od podatnika. Wyrok ten należy ocenić korzystnie zarówno z perspektywy zainteresowanego podatnika, jak i płatnika, od którego w takim wypadku – zapłata zaległych składek do ZUS – nie oczekuje się jakichkolwiek obowiązków sprawozdawczych czy informacyjnych względem organów podatkowych.

Studia menedżera – koszt uzyskania przychodów

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych menedżerów jest nie tylko ich uprawnieniem, ale i powinnością. Jeśli podatnik udowodni związek przyczynowy między poniesionym wydatkiem, a osiąganiem przychodów lub zabezpieczeniem ich źródła, opłata za podyplomowe studia menedżerskie MBA stanowi koszt uzyskania przychodów. Taki związek może polegać na zwiększeniu kompetencji w zarządzaniu ludźmi i umiejętności negocjacji oraz na uzupełnieniu wiedzy merytorycznej. Tak uznał dyrektor KIS w indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z 31 stycznia 2023 r. (0113-KDIPT2-1.4011.993.2022.2.ID). Organ podatkowy podkreślił, że aby wydatek był związany ze zdobywaniem wiedzy i umiejętności potrzebnych w prowadzonej działalności gospodarczej, musi mieć z nią związek. Nie może służyć tylko podnoszeniu ogólnego poziomu wiedzy, bo wówczas jest to wydatek osobisty. Warto nadmienić, że w innych interpretacjach organów podatkowych w podobnych sprawach podkreśla się, że argumentem uzasadniającym zaliczenie wydatków na podnoszenie kompetencji zawodowych, jest dążenie do poprawy jakości świadczonych usług. Takiego przymiotu nie mają jednak – zdaniem organów podatkowych – wydatki ponoszone przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Wspomniana interpretacja spełniła więc oczekiwania wnioskującego podatnika.

Zwrot dopłat byłemu wspólnikowi

– zwolniony z PIT

Przedmiotem wyroku NSA z 13 stycznia 2022 r. (II FSK 1314/21) był zwrot dopłat, o których mowa w art. 178 i nast. Kodeksu spółek handlowych, wniesionych do spółki z o.o.. Zasadniczo zwrot dopłat wniesionych przez wspólnika do spółki z o.o. jest zwolniony z podatku dochodowego, jednak jego warunkiem jest, aby wniesienie i zwrot dopłat dotyczyły tej samej osoby, będącej w obu sytuacjach wspólnikiem. Wątpliwości wiązały się z kwestią zwrotu dopłat na rzecz osoby, która wniosła je do spółki w okresie posiadania statusu wspólnika, a ich zwrot otrzymała w chwili, gdy już go nie posiadała. NSA uznał jednak, z korzyścią dla byłego wspólnika, że w sytuacji gdy w treści uchwały o zwrocie dopłat wskazano wspólnika spółki z o.o. jako osobę uprawnioną do jego otrzymania, to mimo utraty statusu wspólnika w dniu zwrotu należy uznać, że osoba ta uzyskała przychód z tytułu zwrotu majątku, który uprzednio wniosła do spółki, podlegający zwolnieniu z PIT.

Sąd nie sprawdza zasad reprezentacji w KRS

NSA, postanowieniem z 8 grudnia 2022 r. (II GZ 460/22) odrzucił zażalenie strony na postanowienie o odrzuceniu skargi i przypomniał, że to na osobie, działającej w imieniu strony, spoczywa wykazanie umocowania do działania. W tej sprawie strona nie dołączyła do skargi odpisu z KRS, potwierdzającego, że skarga została wniesiona (podpisana) przez osobę uprawnioną do działania w imieniu strony wnoszącej skargę. Sąd jednak uznał, że nie ma prawnych podstaw, by przerzucać na sąd obowiązek udowodnienia tej okoliczności. W omawianej sprawie sąd dodatkowo wezwał stronę (spółdzielnię) do uzupełnienia braku formalnego skargi poprzez dołączenie do niej oryginału lub poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii odpisu z KRS, ewentualnie pobranego ze strony e-KRS. Strona jednak tego obo- wiązku nie wykonała i dlatego jej skarga została odrzucona. Sąd przypomniał również stronie, że jest gospodarzem postępowania sądowo-administracyjnego i nie jest uprawniony do działania w imieniu strony. Przytoczone postanowienie potwierdza, że to strona winna udowodnić swój status w postępowaniu, a dodatkowo jest ostrzeżeniem przed lekceważeniem wezwań ze strony sądu.

Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę z o.o. ma wpływ na toczące się postępowania sądowe

W uchwale z 31 stycznia 2023 r. (III CZP 133/22) Sąd Najwyższy wskazał, że spółka kapitałowa (spółka z o.o. albo akcyjna) powstała wskutek przekształcenia przedsiębiorstwa, prowadzonego przez osobę fizyczną (czyli jednoosobowej działalności gospodarczej), wstępuje w prawa i obowiązki przedsiębiorcy w toczącym się procesie, stając się jego stroną. Uchwała ta była pokłosiem rozważań, czy po przekształceniu przedsiębiorcy w spółkę kapitałową stroną postępowań, trwających w dacie przekształcenia, jest nadal osoba fizyczna (która w wyniku przekształcenia nie traci podmiotowości i może nadal działać w obrocie gospodarczym), czy też będzie to spółka przekształcona. Sąd opowiedział się za drugą koncepcją, wskazując także, co ma znaczenie w podobnych wypadkach, że zgoda przeciwnika procesowego nie jest warunkiem zmiany podmiotowej strony procesu z osoby fizycznej, prowadzącej działalność gospodarczą, na spółkę kapitałową powstałą z przekształcenia. Z tych względów przywołany wyrok należy ocenić pozytywnie. Warto nadmienić, że w innych postępowaniach sądowych, których stroną jest przedsiębiorca, dokonujący przekształcenia w spółkę kapitałową, orzecznictwo sądowe nie jest jednolite (np. w postępowaniach wieczystoksięgowych, dotyczących przeniesienia nieruchomości przekształcanego przedsiębiorcy na spółkę kapitałową powstałą w wyniku przekształcenia).