Simon Ster 45.1

simon

Het zevenenvijftigste Bestuur Wrede vindingrijkheid Bilateral teleoperation Solar Team Eindhoven

Jaargang 45 | nummer 1 | november 2013

16

10 | De Tesla Model S: een vol elektrische auto van Amerikaanse bodem en ‘een echte gamechanger’.

| Welke mysterisch schuilen er achter de wereld van je dromen en hoe kunnen we ze ontrafelen? | Het Solar Team Eindhoven ging naar de Wolrd Solar Challenge.

Benieuwd wat ze gemaakt hebben?

Blader snel door!

| Wie zitten er nou eigenlijk echt in het zevenenvijftigste Bestuur?

32

26 Colofon November 2013/ 45e jaargang nr. 1 De ‘Simon Ster’ is een uitgave van de Werktuigkundige Studievereniging Simon Stevin van de Technische Universiteit Eindhoven. De ‘Simon Ster’ verschijnt vijf maal dit jaar.

Eindredactie Robin Mommers

Redactie Liesbeth Campmans, Lennard van Damme, Martijn Deenen, Karel Drenth, Floris van Elteren, Jules Frints, Sanne Janssen, Max van Lith, Robin Mommers, Tiemen Schuijbroek, Yuri Steinbuch en Jordy Wesseling

Ontwerp Vormgeving

Illustraties en foto’s

Drukker

Redactie & leden der W.S.V. Simon Stevin

Drukkerij Snep BV

Adres

Oplage

Technische Universiteit Eindhoven Gemini-Noord 1.61 Den Dolech 2 5612 AZ Eindhoven Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon: (040) 247 33 13 Telefax: (040) 243 49 70 E-mail: redactie@simonstevin.tue.nl Homepage: wsv.simonstevin.tue.nl

900

Financieel ABN-AMRO: NL87ABNA0529096358

© Simon Stevin MMXIII Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het bestuur der W.S.V. Simon Stevin.

De hoofdredactie behoudt zich te allen tijde het recht artikelen in te korten of te wijzigen. Plaatsing van een artikel houdt niet in dat het de mening weergeeft van W.S.V. Simon Stevin.

vM-design

Vormgeving Robin Mommers

Abonnementen Er bestaat de mogelijkheid de Simon Ster thuis te ontvangen. Men kan zich abonneren op de Simon Ster voor €15,- per jaar, inclusief verzendkosten.

Indien u geïnteresseerd bent of meer informatie wilt, kunt u contact opnemen met de hoofdredactie op bovenstaand adres.

Iedereen kan kopij inleveren bij de redactie in de Simonkamer: Gemini-Noord 1.61, of per e-mail: redactie@simonstevin. tue.nl

Inhoudsopgave Smile of Science

4

Zevenenvijftig 6 Profiel: Tesla Model S

10

The TU Student, a special breed

12

Graduation project: Bilateral teleoperation

14

Staut: De Droom

16

Bamboe van de Poaceae

20

James Prescott Joule

22

Kijk in de Sterren

24

Solar Team Eindhoven: Blog

26

BAColumn 30 Het echte 57e Bestuur

32

Wrede vindingrijkheid

38

Feit & Mening: Schaliegas

40

Sterrenhoekjes 47 Prijsvraag 47

Redactief Beste lezer, Daar ligt ze dan, de eerste Simon Ster van de 45e jaargang van ons Verenigingsblad. Het belooft een mooi jaar te worden voor het blad; alleereerst is het dit jaar haar negende lustrum, wat natuurlijk genoeg reden is voor een feestje. Daarnaast staat er een nieuwe, grote en vooral enthousiaste redactie klaar om julie te voorzien van goed gevulde Sterren met amusante onderwerpen.

Naast een gloednieuwe redactie is er dit jaar ook een gloednieuw Bestuur. Zij zijn inmiddels twee maanden hard aan het werk om Simon Stevin draaiende te houden. Om deze mensen nu wat beter te leren kennen schreven zij allemaal een kort stukje over zichzelf, welke verderop in deze Ster te lezen zijn. Omdat de mens meestal nogal bescheiden over zichzelf praat danwel schrijft, heeft de redactie daarnaaast haar uiterste best gedaan om ook nog wat dieper onderzoek te doen om het ware zevenenvijftigste Bestuur te beschrijven.

Verder is er ook weer een groep nieuwe eerstejaars Werktuigbouwers. Hopelijk hebben zij inmiddels allemaal hun draai gevonden in Eindhoven en zijn ze een beetje gewend geraakt aan het studentenleven. Zeker als beginnend student is het belangrijk om af en toe eens een stapje terug te doen en zaken even rustig de vrije loop te laten. De Simon Ster is hiervoor een uiterst geschikt instrument en biedt de mogelijkheid even in je gedachten weg te zinken.

Adverteerders Wervingsdagen 13 IHC Merwede

19

ASML 31 AME (advertorial)

46

Ten slotte wens ik iedereen een hoop vermaak en een berg vertier bij het lezen van deze Ster.

Robin Mommers

4

Smile of Science

Liesbeth Campmans, Karel Drenth Jules Frints, en Yuri Steinbuch

De zin en onzin achter de techniek Psychologie

Gevaar! Kijk af en toe op tijdens het lezen van dit stukje Iemand richt een wapen op je. Wat doe je? Lekker doorgaan met naar je telefoon staren natuurlijk! Het mag dan vreemd klinken, het is wel werkelijkheid.

Op 23 september dit jaar, in een Muni trein in San Francisco, was het erg druk in de coupé. Een man stond in de drukke trein en haalde meerdere keren een .45-kaliber pistool tevoorschijn. Hij richtte het wapen op diverse omstanders en veegde zelfs zijn neus af met de hand waarin het pistool zat. Niemand reageerde.

Op bewakingsbeelden is te zien hoe iedereen simpelweg naar zijn smartphone of tablet bleef kijken.

Totdat de man, Nikhom Thephakaysone, het wapen afvuurt en de 20-jarige student Justin Valdez doodt met een kogel in de rug. Twee dingen schokten politie en aanklagers: het feit dat de moordenaar een willekeurig slachtoffer doodde, én het feit dat niemand het wapen opmerkte totdat het afgevuurd werd.

Conclusie: kijk af en toe op van je schermpje, het zou zomaar je leven redden!

Alcohol

Bierbrouwen in de ruimte Goed nieuws voor alle toekomstige astronauten! Voor het eerst in de geschiedenis is er een experiment opgezet om te zien of het mogelijk is om bier te brouwen in de ruimte. Het experiment, opgezet door de elf jarige Michal Bozianowski uit Colorado, heeft hem een prijs opgeleverd. Aangezien de ruimtevaart steeds commerciëler wordt, is het niet ondenkbaar dat in de toekomst ruimtetoeristen willen genieten van een koud biertje. Het is commercieel gezien niet voordelig om iedere keer een gevulde koelkast mee te nemen, dus wordt het aantrekkelijk in de ruimte te gaan produceren. Bovendien zou het fermentatie proces ook kunnen worden gebruikt om, in gevallen van nood, “te voorzien in de hydratie van ruimtereizigers”, zoals dat in de Middeleeuwen ook gebeurde. Het is echter nog onbekend of de ingrediënten zullen reageren in de ruimte.

Michal Bozianowski bedacht daarvoor een experimentele opstelling en recept, dat zowel op aarde als in de ruimte kan worden uitgevoerd. Nu het binnenhalen van de benodigde sponsoring is gelukt, wordt er een speciale spacebox gemaakt, welke binnenkort vanaf Cape Carnaval mee kan reizen naar het International Space Station. Daar zal het bier worden gebrouwen. Eenmaal gebrouwen wordt het bier mee teruggenomen naar aarde, alwaar het wordt vergeleken om te zien wat het effect van gebrekkige zwaartekracht is.

5

Simon Ster 45.1 | november 2013

Flora & Fauna

Vogel vliegt half jaar onafgebroken Wetenschappers van het Zwitsers Ornithologisch Instituut hebben ontdekt dat de alpengierzwaluw buiten zijn broedseizoen maar liefst 200 dagen onafgebroken in de lucht verblijft. De vogel, met een spanwijdte van iets meer dan een halve meter en een gewicht tot 120 gram broedt ’s zomers in Europa en vertrekt dan naar Afrika voor de winter. De meetdata zijn verworven met een chip ter grootte van een vingernagel. Door om de vier minuten de versnelling en houding van de vogels te meten bleek dat de vogels op elk meetmoment aan het vliegen of zweven waren.

Het is niet uit te sluiten dat de vogels een keer een korte stop van minder dan vier minuten gemaakt hebben. De data suggereren echter wel dat de vogels in staat zijn om te slapen of rusten terwijl ze in de lucht hangen. Eten doen de vogels ook in de lucht, hun dieet bestaat voornamelijk uit vliegende insecten. Nu resten nog de vragen waarom ze niet landen en hoe ze in staat zijn om al vliegend uit te rusten.

Drugs

Have a coke Coca-Cola: we kennen het allemaal wel. Er zijn waarschijnlijk maar weinig mensen in de huidige maatschappij die het drankje niet gedronken hebben. Maar waar komt dat wonderlijke frisse drankje eigenlijk vandaan? Cola is in 1886 uitgevonden door een Amerikaanse apotheker, John Pemberton genaamd, die het maakte als non-alcoholische drank in tijden van de drooglegging in de VS. Al snel werd het drankje bekend en al in 1894 opende de eerste Coca-Cola fabriek in Mississippi. Het duurde nog even voordat het drankje Nederland bereikte; dat gebeurde pas in 1928 tijdens de Olympische Spelen, die in dat jaar in Amsterdam gehouden werden.

De term ‘Coca-Cola’ komt overigens van enkele bestandsdelen van het drankje. Ook al is het recept geheim, er is wel bekend dat er onder andere gebruik wordt gemaakt van cocabladeren en kolanoten bij de productie, die samen voor het stimulerende effect van cola zorgen. Het drankje verleend uiteraard aan deze bestandsdelen zijn naam.

Tot 1905 werden de cocabladeren niet gedecocaïniseerd; tot die tijd dronk men dus letterlijk cocaïne wanneer men cola dronk.

Tegenwoordig is dit echter, uiteraard, verboden en moet CocaCola gedecocaïniseerde bladeren gebruiken voor zijn drank. De verkregen cocaïne wordt doorverkocht aan KNO-artsen als lokaal verdovingsmiddel. Door The Coca-Cola Company is een uitzondering onderhandeld bij de VN, die de handel van cocabladeren reeds verboden heeft. Vind je cola in huis die meer dan 100 jaar oud is?

Goede kans dat er nog cocaïne in zit!

6

Zevenenvijftig

Een Onversaagd Bestuur

Foto’s gemaakt door Bram Berkien www.bramberkien.nl

Het nieuwe collegejaar is reeds begonnen en bij een nieuw jaar hoort een nieuw Bestuur. De leus van het nieuwe, 57e Bestuur luidt “Onversaagd” oftewel onbevreesd of zonder angst. Onversaagd zijn zij dan ook het jaar begonnen. Maar wie zitten er in dit nieuwe Bestuur? En wat gaan ze het komende jaar allemaal doen? Tijd voor een voorstel rondje.

Ardin Corbijn van Willenswaard Voorzitter en Zeilwagencommissaris Hallo allemaal, ik ben Ardin Corbijn van Willenswaard. Inmiddels ben ik alweer twintig jaren geleden op de wereld gezet door mijn lieftallige moeder. Deze gebeurtenis speelde zich af in het Limburgse Venlo. Tot mijn vreugde duurde het slechts twee jaar voordat mijn ouders het Limburgse land inruilden voor het prachtige Brabant.

Halverwege mijn schoolcarrière begon ik, na van alles uit geprobeerd te hebben, met basketbal. Nadat mijn vader mij hiertoe aangezet had omdat hij het vroeger gedaan had, heb ik hem op zijn beurt overgehaald om het ook maar weer te gaan doen.

Hierna is het in Eindhoven geweest dat de aanloop naar de TU begon. Op de middelbare school was het geen moeilijke keuze om de technische kant op te gaan. De exacte vakken liepen allemaal soepeltjes, dus bij de profielkeuze was Natuur en Techniek de logische keuze voor mij. Om ook nog praktisch bezig te zijn deed ik tekenen er nog maar bij. Bij de keuze voor een vervolg op de middelbare school speelde exact het zelfde verhaal zich af. Ik zocht wel iets technisch maar nog wel iets waarbij ik kon zien wat ik deed. Vage getalletjes waarbij ik geen beeld had wilde ik niet. Dus

7

Simon Ster 45.1| november 2013

nadat ik Natuurkunde afgewezen had, bleef Werktuigbouwkunde over, een keuze waarmee ik mijzelf nog steeds gelukkig prijs.

Na het eerste semester mijzelf op de studie gefocust te hebben, op de donderdagmiddag na over het algemeen, werd ik overgehaald om actief te worden bij Simon. Om het maar gelijk goed aan te pakken ging ik zowel een Smoelenboek maken als de Intro organiseren. Na dit beiden tot een goed einde gebracht te hebben miste ik, net als op de middelbare school, iets om met mijn handen te doen. Zodoende heb ik mijn hart verpand aan de zeilwagens die Simon rijk is.

Reeds in het begin van mijn tweede jaar broeide ergens in mij het idee om een jaar Bestuur te gaan doen. Samen met vier anderen groeide dit uiteindelijk uit tot wat het nu is, het zevenenvijftigste Bestuur der W.S.V. Simon Stevin.

Binnen dit Bestuur vervul ik de functie van Voorzitter, wat mij het recht geeft om mijn Bestuursgenoten te schoppen en te vertellen wat ze moeten doen. Daarnaast heb ik als Zeilwagencommissaris de verantwoordelijkheid over de schitterende zeilwagenvloot.

Samen met de rest van mijn Bestuur gaan wij natuurlijk een fantastisch jaar van bouwen. Dat gaan we natuurlijk niet alleen doen, maar met jullie allemaal!

Bas Straatman Secretaris en Commissaris Bijzondere Activiteiten Lieve Werktuigbouwers, ik ben Bas en een dikke 21 jaar geleden ben ik geboren in het prachtige Vught. Als oudste telg uit een gezin met drie zoons heb ik er natuurlijk alle vertrouwen in dat ik ook in het Bestuur als oudste mijn levenservaring op de anderen kan overbrengen. Na een relatief soepel verlopen schoolcarrière bleek mijn voorliefde voor allerhande werktuigen en hun achterliggende principes een doorslaggevende factor om hier in Eindhoven Werktuigbouwkunde te gaan studeren.

In mijn vrije tijd drink ik graag gezellig een biertje. Buiten het actieve lidmaatschap ben ik ook onderdeel van het enige dispuut dat de Vereniging rijk is: het E.W.D. Hephaestus. Daarnaast ben ik een groot sportliefhebber, vooral als ik het vanuit liggende positie op televisie kan aanschouwen. Zelf ben ik deze zomer na 14 jaar trouwe dienst afgezwaaid als rechtsback bij de plaatselijke FC in Vught. Bovendien heb ik in mijn eerste studiejaar de wateren van het Eindhovens kanaal onveilig gemaakt in de roeiboten van ThĂŞta. Dit jaar heb ik plaats genomen in het zaalvoetbalteam van Simon Stevin: de FootCie. Dit jaar zal ik in het zevenenvijftigste Bestuur de functies van Secretaris en Commissaris Bijzondere Activiteiten vervullen. Aan de ene kant zal ik als Secretaris de administratie van de Vereniging beheren. Ik ben verantwoordelijk voor zaken als het ledenbestand, het archief, notulen en natuurlijk het leukste aspect van de functie: de post! Tegenover deze administratieve taken staan de dingen die ik als CoBA ga doen: als hoofd van de Bijzondere Activiteiten Commissie zorg ik ervoor dat er dit jaar weer ontzettend vette feesten, activiteiten en speciaalborrels georganiseerd

gaan worden. Bovendien arrangeer ik alle bier en benodigdheden in De Weeghconst en zorg ik ervoor dat er in de Simonkamer altijd koffie gedronken kan worden met een lekkere SNeK uit ons assortiment. Ik verwacht er met iedereen een prachtig jaar van te maken en hoop jullie zo veel mogelijk te zien in de Simonkamer en De Weeghconst!

Robin Mommers Penningmeester en Hoofdredacteur Hallo allemaal, mijn naam is Robin Mommers en ook ik maak sinds kort deel uit van het Onversaagde zevenenvijftigste Bestuur der van Simon Stevin. Sinds ik in Eindhoven studeer woon ik er ook, maar oorspronkelijk kom ik uit Helden; een klein dorp in Noord-Limburg. Als enige Limburger in het Bestuur ben ik vaak het slachtoffer van opmerkingen over schijnbare immigratie uit een of ander exotisch land. Gelukkig kan ik nog een keer per week terug naar dit prachtige stukje paradijs op aarde, om daar mijn hobby te beoefenen: hockey. Op zaterdag ben ik namelijk coach van een jeugdteam en op zondag speel ik zelf wedstrijden in het eerste team van mijn hockeyclub. Daarnaast geeft het weekend mij ook de kans om een lekker koud biertje te delen en bij te praten met wat goeie vrienden.

8

Door de week houd ik mij vooral bezig met het standaard studentenleven: vroeg opstaan, hard werken, flink studeren, gezond eten en op tijd naar bed‌ bij benadering dan. In de praktijk komt het neer op vijf minuten voor vertrek opstaan, uitbrakken in de collegezaal, tenminste een uur in de Simonkamer koffie drinken, nog een uur koffie drinken, een stokbrood uit de kantine eten, uiteindelijk toch maar even snel een soort van ZSO beunen, vervolgens nog zo veel mogelijk tijd over houden voor commissiewerk, om vier uur De Weeghconst in voor een drankje, uiteindelijk weer in de stad belanden en veel te laat naar huis gaan. De dag erna is vaak ongeveer hetzelfde.

te leren om altijd alles te doen wat ik moet doen. Daarnaast hoop ik er samen met mijn Bestuursgenootjes een prachtig en vooral Onversaagd jaar van te maken, maar zoals het er nu uit ziet gaat dat geen probleem worden!

Al vanaf mijn eerste jaar in Eindhoven heb ik mij bezig gehouden met commissiewerk voor Simon Stevin. Ik rolde eigenlijk meteen in de activiteitencommissie (AcCie) en later dat jaar heb ik de constructiewedstrijdcommissie (CWC) weten te versterken. Het tweede jaar ben ik in de CWC blijven hangen als gedeelde Voorzitter en heb ik in de Europesereiscommissie mijn overige tijd weten te stoppen. Daarnaast ben ik zo ongeveer elke donderdag in De Weeghconst te vinden geweest. Ondanks dit drukke bestaan heb ik toch mijn propedeuse in mijn eerste jaar weten te halen en in mijn tweede jaar heb ik maar drie vakken niet weten te halen.

Dit jaar neem ik de taak van Penningmeester voor mijn rekening en daarnaast zal ik de functie van Hoofdredacteur bekleden. Dat houdt eigenlijk in dat ik over het geld van de hele Vereniging ga en zorg dat de Simon Sterren, zoals deze, goed gevuld en op tijd op de deurmat liggen. Mijn grootste uitdaging dit jaar is om gestructureerd te werk te gaan en mij genoeg zelfdiscipline aan

Nienke Steensma Onderwijscommissaris en Vice-Voorzitter Met trots kan ik mededelen dat ik sinds twaalf september deel uitmaak van het zevenenvijftigste Bestuur der Werktuigkundige Studievereniging Simon Stevin. Ik ben Nienke Steensma, twintig jaar oud en ben geboren in Amsterdam, hoewel ik mijn hele leven in Almere heb gewoond. Dit maakt mij het enige Bestuurslid wat van boven de rivieren komt, maar gelukkig is mij inmiddels wel geleerd hoe ik carnaval moet vieren. In Almere heb ik naast het leren voor toetsen nog veel gedanst, geroeid en achter de naaimachine gezeten.

Mijn eerste jaar in Eindhoven was behoorlijk wennen: Een nieuwe stad, nieuwe mensen en zonder pappa en mamma. Gelukkig voelde ik me al snel thuis door de Brabantse gezelligheid. In mijn eerste jaar heb ik in de Ouderdagcommissie gezeten, bij de e.s.d.v.

Footloose gedanst, veel nieuwe mensen leren kennen en iets te veel het Stratumseind bezocht.

9

Simon Ster 45.1| november 2013

In mijn tweede jaar heb ik er geen commissie bij gedaan, gezien ik mij toch iets meer moest focussen op mijn studie, het dansen bij Footloose en het uitgaan heb ik echter nog wel doorgezet.

Dan komen we nu alweer bij het derde jaar, ons Bestuursjaar!

Binnen het Bestuur vervul ik de functies van Onderwijscommissaris en Vice-voorzitter. Als Onderwijscommissaris bezoek je vooral veel vergaderingen, om klachten van studenten in behandeling te nemen en een mooi onderwijsprogramma te creëren. Nog een taak die absoluut niet vergeten dient te worden, is het bestellen en uitleveren van boeken. Als Vice-voorzitter vervang je de Voorzitter, als deze niet in staat zijn taken te vervullen. Verder heb ik de eer om de AcCie en de Ouderdagcommissie te begeleiden. In ons Bestuursjaar wil ik vooral mijn beide functies goed volbrengen en heel veel plezier hebben met de leden en mijn Bestuursgenootjes. Ik zie uit naar een enerverend jaar!

dat mijn ouders slechts vijf minuten fietsen van de universiteit wonen ben ik als jongste en als laatste van drie zonen een jaar geleden ook van het warme nest weggevlogen. Nu kost het me tien minuten fietsen als ik naar de uni moet, maar wel met het voordeel dat ik naar m’n bed kan rollen als ik iets te diep in het glaasje heb gekeken op het Stratumseind.

Als enige van de drie jongens ben ik Werktuigbouwkunde gaan studeren. Werktuigbouwkunde is al heel lang een begrip voor mij.

Dit omdat mijn vader ook Werktuigbouwkundig Ingenieur is (ook afgestudeerd aan de TU/e). Zeker nadat ik mijn profielwerkstuk in het zesde jaar van de middelbare school over ‘Het rendement van een hydropneumatische accumulator toegepast in een hybride auto’ (een mond vol, maar ook een zeer Werktuigkundig onderwerp) heb gedaan waren de twijfels snel verdwenen.

Het eerste jaar van de studie heb ik voornamelijk gestudeerd en rond gekeken waar ik als student actief wilden worden. Ik ben gaan trainen met E.S.L.V. Screaming Eagles (Lacrosse, met een balletje overgooien en frustratie op anderen wegmeppen) en ben in het begin van het tweede jaar bij de Bierbrouwcommissie gegaan. Daar zal ik dit jaar de rol van Voorzitter vervullen en samen met de commissie het drinkgenot binnen de Vereniging trachten tot nog hoger niveau te brengen.

De Bestuurstaken die ik zal vervullen zijn Commissaris Externe Betrekkingen en Excursiecommissaris. Dit betekent dat ik de sponsoring voor de Vereniging regel, bijvoorbeeld de advertenties in deze Simon Ster. Daarnaast regel ik de excursies en lunch- en borrellezingen. Goede technische verhalen en een gevarieerd aanbod zijn de doelen die ik voor mijzelf gesteld heb. Eén van de factoren voor het slagen van dergelijke activiteiten, maar ook alle andere activiteiten, is de promotie die erbij komt kijken. Dit jaar wil ik de goed werkende bestaande promotie actief bijhouden maar ook nieuwe promotie uitproberen. Algemeen Bestuurslid zijn is misschien wel de belangrijkste taak en ik zal er dan ook alles aan doen om er te zijn als de Vereniging mij nodig heeft. Samen met mijn Bestuursgenoten ga ik Onversaagd een heel mooi jaar neerzetten.

Sef Achten Excursiecommissaris en Commissaris Externe Betrekkingen Beste lezer! Inmiddels is het zevenenvijftigste Bestuur der Werktuigkundig Studievereniging Simon Stevin aangesteld, waar ik onderdeel van uitmaak. Tijd om mijzelf voor te stellen! Ik ben Sef Achten, twintig lentes jong en net begonnen met mijn derde jaar Werktuigbouwkunde. Geboren en getogen in Eindhoven kan ik mij geen andere stad als woonplaats voorstellen. Ondanks

10

Profiel: Tesla Model S

Een Gamechanger

Tesla Motors; een jong, Amerikaans bedrijf uit Silicon Valley dat pas sinds 2003 bestaat en sinds 2008 auto’s produceert. Tesla maakt enkel en alleen volledig elektrisch aangedreven auto’s, en wil laten zien dat elektrisch vervoer ook sexy kan. De Tesla model S is hun nieuwe auto, een sedan of hatchback, die dit jaar op de markt kwam en pas enkele maanden in Europa wordt geleverd. Maarten Steinbuch, hoogleraar Control Systems aan onze eigen faculteit, heeft een Tesla aangeschaft en verteld vol lof over zijn ervaringen.

Maarten Steinbuch We zijn ooit begonnen met een Volkswagen Kever, en later reden wij een Jetta (ook van VW), een Opel Kadet, driemaal een tweedehands Espace (heerlijke wagen!) en de afgelopen zes jaar hebben we een Renault Kangoo gehad, met daarbij als tweede auto een Twingo (schattig autootje). Ruim vier weken geleden hebben we onze éérste helemaal nieuwe auto opgehaald. We hadden gelijk een stapresponsie wat betreft beleving; het was namelijk een Tesla Model S Performance Plus (P85+) Signature. We kwamen met de trein in Tilburg aan, en namen een taxi. De taxichauffeur: “Oh, Tesla, dat is die leuke auto hè? Ja daar hebben mijn collega’s en ik al meer mensen naartoe gebracht!”. Leuk is de auto inderdaad, maar gaaf past toch echt beter! powered by:

Bij Tesla aangekomen praten wij met een enthousiaste Tesla medewerker, die helemaal blij is met het succes: “Tesla verkoopt meer dan VW golf in Noorwegen!” De fabriek toont vol, ontzettend veel Tesla Model S-en bij elkaar. Toevallig ook heel veel Signature Reds: de eerste serie in de unieke bordeaux rode kleur, die wij dus ook besteld hebben. Die van ons staat klaar en is helemaal volgeladen met 499 km range volgens de officiële standaard meting. 380 km of iets dergelijks is reëler denk ik. Na de uitleg (hoewel we al wat ervaring hebben en de handleiding van tevoren hadden gelezen) zijn we naar huis gereden. Heerlijk weer om te rijden in de MS. Rustgevend, smooth, en toch met een wolf erin. De acceleratie is overweldigend, de responsiesnelheid

11

Simon Ster 45.1| november 2013

fenomenaal. Regeltechnisch zou je kunnen zeggen dat deze onepedal auto zijn polen heel ver in het linker halfvlak heeft liggen.

Onderweg zitten we te spelen met het 17 inch display (degene die niet rijdt, natuurlijk), waar je toegang hebt tot de radio, de navigatie, de persoonlijke profielen, en vele andere features. ‘s Avonds thuis doet de Tesla App op de iPhone het ook. Hiermee kun je vanaf je mobiel ‘in’ je auto kijken: heel erg handig. Je kunt het bijladen bijhouden en eventueel stoppen, je kunt de climate control aanzetten om alvast voor te verwarmen of te koelen en je kunt precies zien waar de auto is. Je hoeft dus nooit meer de straat te onthouden waar je de auto hebt geparkeerd, want je vindt hem zo! Later zijn we nog even in de Tesla gaan zitten om alle ‘knopjes’ nog even langs te lopen en alle functies te bekijken.

De software versie is 5.0, en de release notes vertellen precies wat er is verbeterd. Het is echt een ‘iPad op wielen’ die je koopt! Overigens is de navigatie erg goed, compleet met stem die voorleest welke weg je in moet slaan en twee displays: één op het grote 17 inch scherm en één in het dashboard bij de bestuurder, naast de kilowattuur meter.

Wat ik trouwens ook van het display in de auto erg goed gedaan vind, is dat alle afbeeldingen van de auto ook precies jouw auto zijn; de velgen, de carrosserie en het interieur hebben allemaal dezelfde kleur als de auto waar je in rijdt . Ook de persoonlijke profielen zijn erg handig: de instellingen van de stoel, het stuur, de buitenspiegels, de automatische ruitenwissers, de stuurbekrachtiging en dergelijke worden allemaal onthouden bij je naam, zodat ze allemaal met één druk op de knop veranderd kunnen worden.

Overdag op zaterdag hebben we een aantal relatief kleine ritjes gemaakt. Voor het eerst zijn we naar de markt in Helmond geweest met de Tesla. Het was spannend om de Tesla op het parkeerterrein te parkeren en alleen te laten. Als je weer terug komt, ben je blij hem weer ongeschonden te zien.

Specificaties

Model S Performance Plus

Vermogen:

416 pk

Koppel:

600 Nm

Acceleratie:

0-100 km/h in 4.2 s

Rijkosten:

ca. 4 ct/km

Aanschafkosten:

109-120 k€

Ledig gewicht:

2108 kg

Lengte x breedte:

ca. 5x2,18

Bereik:

tot 502 km

Verkocht:

Eind 2013 1200 in Nederland, 30000 in totaal

Ook zijn we even naar Someren gereden. De eigenaar van de tuinmachinezaak zag de auto, en heeft ruim foto’s staan maken: “Goh, wat een gave bak! Wat prachtig ziet hij eruit! Wat een geweldig display!”

Wat opvalt tijdens het rijden zijn natuurlijk de hoge acceleratie vanaf stilstaand, het constante koppel en het gebrek aan schakelen (ook niet automatisch!), allemaal diensten van de goede elektromotor die in de auto zit. Daarnaast vallen ook het lage zwaartepunt, veroorzaakt door de batterijen op de bodem van de auto, en de stilte van de auto erg op tijdens het rijden. Bochten maken is heerlijk en bij het stoplicht hoor je gewoon helemaal niets. We moeten wel erg wennen aan de grootte van de auto; met zijn 2,18 meter van spiegel tot spiegel en een totale lengte van bijna 5 meter, is deze auto toch wel iets anders dan de Kangoo wat betreft afmetingen.

Het opladen van de Tesla doe ik met een 3×16 stekker (een krachtstroomgroep van 10 kW), waarmee je ruim 50 km/uur kunt laden. Als de batterij vrijwel leeg is, moet je dus de hele nacht laden, maar dat gebeurd zelden in normale weken. Er wordt aangeraden om slechts tot 85% te laden, aangezien dit het beste is voor de levensduur van de batterijen. Alleen als je echt ver moet rijden, moet je de accu helemaal vol laden. Inmiddels heb ik ook een rit naar Brussel gemaakt: een totale afstand van 330km, en toen ik thuis kwam was er nog 60km over op de teller. Toch heb ik gewoon 120 km/uur gereden. Hij verbruikt dan ongeveer 200 Wh/km, en als je 95 km/uur rijdt is het ongeveer 165 Wh/km.

Met een volle batterij haal je dan zo’n 480 km, wat toch echt een behoorlijke afstand is.

Het is een echte gamechanger!

powered by:

12

The TU student, a special breed

How a specialization in engineering is backfiring on students

Universities have become more than just a place where people can get their degree in a certain subject to be able to perform a certain job. It is also a place where students learn to deal with the real world, to carry responsibility and the views of other people and cultures. In recent years, the latter has been promoted heavily in Eindhoven: studying abroad and drawing international students from other countries is good for the student’s personal development, as stated every year during the academic opening. However, at a national level, there is still a lot of work to be done, because in my opinion the lack of diversity at TU/e is harming its students’ development.

Martijn Deenen A typical student at TU/e The student population of Eindhoven is not exactly representative for the Netherlands as a whole. Even though it was announced by the TU/e that the number of women has risen 50% this year, up to 304 new students, this is still a lot less than the 1004 men that started their studies in Eindhoven. But it is not just women: in 2005, a report by the ministry of education stated that children of immigrants made up 22.5% of the law students opposed to 14% of the beta students, which are the majority at TU/e. If research is conducted which separates between Asian immigrants and other immigrants, the difference would probably be even larger.

Apparently, engineering studies appeal more to people from certain cultures or races. Moreover, almost all engineering studies require a good understanding of mathematics, which limits the diversity in students even more: several studies indicate that mathematicians think in a different way from most other people .

Variation in qualities Although all of the numbers above are statistics and do not imply at all that there are no women, immigrants or creative people at TU/e, another problem is more apparent. Whether it is in debating about politics or the greenhouse effect, organizing a student’s union or setting up a business, it is always good to have people from different fields around: some people who have studied law, some who know everything about economics and some who have studied biology. Most universities offer social studies as well as beta studies, thus having much more variety in people and qualities.

The bachelor college From this point of view, the idea of the bachelor college appears much more attractive, despite the flaws in the practical implementation.

By starting new study programs like psychology and technology, TU/e has shown ambition to expand its reach. But there are more possibilities, as shown by Universiteit Twente, which started as a technological university as well. It now boasts a faculty of behavioral sciences as well as a school of management and governance . And even though introducing general bachelors in law

or economics might not be successful since the nearby university of Tilburg already offers these, the short travel time of 34 minutes by train allows for much more cooperation than what is taking place at the moment. In this light, taking the minor out of the bachelor program seems like a missed opportunity to me.

Modern technology As Philips experienced the hard way with Video 2000, just having the best technology does not necessarily mean selling the most products. The 21st century offers new challenges and opportunities in hybrid areas which demand knowledge of technology as well as society, with new disciplines where knowledge of technology has become increasingly important. Think of patent law in smart phones or energy economy in the transition from fossil fuels to sustainable energy. The exchange of students between the two universities by allowing them to pick courses from both locations in the elective part of their program would be beneficial for both of them. But even more important is personal contact and relations between alfa and beta students, for them to understand each other and cooperate better in a society that has said farewell to technocracies.

The T in TU/e Originally, the title of this article was supposed to be: ‘Get the T out of TU/e!’. But as Dutch people (as well as others) say: “That would be throwing the baby out with the bath water.”

The new markets of customer tailored products, patent wars and diversity of energy sources provide an opportunity for Eindhoven, a region that is associated with technology both on a national and an international level, to remain a major player in the 21st century technology. But technology is not just engineering: technology is advancement, development, making the world a better functioning place than it was before. And everyone who can help to achieve that should be welcomed at Eindhoven University of Technology.

Vacature marketingmanager nog steeds beschikbaar

Of ga jij wel naar de Wervingsdagen?

14

Bilateral teleoperation

Communication with delay

Teleoperation means 'operation from a distance'. With such a system, an operator can for instance operate a robotic arm from a distance. The larger this distance is, the longer it will take for data to be send from the master( joystick) to the slave robot. This delay in the communication can have negative effects on the performance of the systems.

Rik Bouwmans Teleoperation systems can be very useful. These systems make it possible to operate at locations that are far away, hard to access or hazardous for humans. Examples of applications are for instance maintenance work on a space station, handling materials and parts from a nuclear plant or a robot which can disable bombs.

Another advantage is that scaling can be applied to the motions and forces of the slave. So, an operator can lift and move heavy objects or an operator becomes able to operate at micro-scale.

In Figure 1 a schematic representation of a bilateral teleoperation system is shown. The system itself consists of a master device, for instance a joystick, which is operated by the operator. From the master data is send to the slave device, for instance a robotic arm. The goal of the slave is to follow the motion of the master.

Furthermore, data can be send from the slave back to the master to feed the interactions forces between the slave and the environment back to the operator. Bilateral teleoperation means that not only data is send from the master to the slave but also vice versa.

The communication between the master and slave is performed via a communication channel, for instance the internet or a local

network. This network introduces a time delay in the communication between master and slave. This delay can result in a decreased tracking performance of the slave because the position of the master is arrived at the slave with a delay. The same holds for the forces that are fed back from the slave to the master. The introduction of the time delay will also result in a 'delay induced force'. This force is an extra force that is fedback to the operator and that the operator has to overcome during operation. So, with the delay induced force the operator has to put more effort into the system to operate it. Finally, an increasing time delay can have a negative influence on the stability of the system.

Figure 1: Schematic representation of a bilateral teleoperation system

15

Simon Ster 45.1| november 2013

Po sition trac king error 6 RM SE

Both predictors are designed the same, so only the working of the predictor on the master side will be explained. The data that is send from the master to the slave is now also send to the slave predictor. Because the slave predictor is located at the master side, the data will arrive in the predictor without delay T1. The slave predictor will now predict the behavior of the slave and the resulting prediction will be send to the master controller without delay. Without the predictors, the actual data from the slave will arrive at the master with delay T2. Adding the predictor to the system will thus decrease the influences of both the sending, T1, and the receiving, T2, time delay. Furthermore, to cope with mis-prediction, the data from the slave itself is also send into the slave predictor and inside the predictor a correction is made for possible errors.

graph, the operators effort RMSFh, we see that adding a time delay to the system increases the amount of effort the operator has to put into the system, which is due to the delay induced forces. If we now implement the predictors in the control scheme, we see a big drop in the effort the operator has to apply. So, the delay induced forces are reduced or even eliminated. From this we can conclude that adding the predictors to the control scheme is beneficial, because the tracking performance and the delay induced forces are decreased. However, there is also a negative side effect which is very distractive for the operator(not discussed in detail). It is possible to reduce this distractive side effect by increasing the amount of damping that is injected by the controllers by increasing control parameter B. What we see in the results is that increasing B also increases the position tracking error and the amount of effort the operator has to put in to the system. So, reducing the side effect goes on the cost of performance.

B=0.35

4

B=0.45

2 0

Wo D, Wo P

W D, Wo P

W D,WP

B=0.55

Operator force 40 RM SF h

To reduce the influences of the time delay, predictors can be applied to the system. In Figure 2 a block scheme is shown of a control scheme with predictors. The predictors are basically a model of the robot, which is located at the other side, and a copy of its corresponding controller. The goal of these predictors is to predict the behavior of the robot that is located at the other side of the communication channel. So, on the master side a predictor which predicts the behavior of the slave is implemented and on the slave side a predictor which predicts the behavior of the master is implemented.

20 0

Wo D, Wo P

WD,W oP

WD,W P

Ex periment ty pe

Figure 3: Results from experiments with the slave in free motion, WoD=without delay, WD=with delay, WoP=Without predictors, WP=with predictors

Figure 2: Block scheme of a control scheme with predictors, with delays T1 and T2(communication channel)

To examine the influences of adding the predictors to the control scheme, experiments are performed with a control scheme with and without predictors. The experimental setup is shown in the picture above this article. Different experiments are performed, with the slave in free motion and with the slave in contact with the environment. In Figure 3 some results are shown from the experiments with the slave in free motion. Here the results are shown from experiments without delay without predictors, with delay without predictors and with delay with predictors.

Furthermore, three different settings for a control parameter B are used. When the predictors were added to the control scheme a negative side effect was notices, and this side effect can be reduced when increasing control parameter B. If we first look at the top graph, the position tracking error RMSE, we see that adding the time delay to the system increases the position tracking error.

When now the predictors are added to the control scheme, the position tracking error is reduced a lot. If we look at the second

Bilateral teleoperation systems can be useful for several applications. But there are still some problems which have to be overcome. For instance, the communication channel introduces a time delay in the data transfer from master to slave and vice versa. This has some negative influences on the performance of the system. When suitable predictors can be designed and added to the control scheme the performance of the system can be increased. However, with the predictor, as designed in this project, a distractive side effect is present when the predictors are added to the control scheme. To reduce this negative side effect more damping can be injected by the controllers, but this goes on the cost of the position tracking and the amount of effort the operator has to put in to the system. So, when implementing predictors a trade-off should be made between performance and the operators feeling of the system.

16

Staut: De Droom

De wereld van het onbegrensde

Dromen is een enorm fascinerende en toch dagelijkse gebeurtenis in ons leven. Iedereen is bekend met het feit dat je ’s nachts, wanneer je slaapt, in een droomwereld terecht kan komen die zowel onbegrijpelijk, onverklaarbaar als toch realistisch kan zijn. In onze dromen kunnen van zeer bekende personen en dagelijkse situaties tot totaal onbekende personen en nog nooit eerder vertoonde situaties voorkomen. Ook lijkt het concept van tijd zoals die in onze dromen voorkomt, veel te verschillen met de tijd zoals we die kennen in de realiteit; een power nap van 20 minuten kan soms uren lijken te duren in onze dromen. ’s Ochtends als we wakker worden en de wereld van de dromen weer inruilen voor de realiteit, blijkt het erg moeilijk te beseffen wat er in je dromen van die nacht allemaal is gebeurd. Wat is deze magische wereld die we binnen treden in onze slaap? Hebben de avonturen die we beleven een dieper liggende betekenis en hebben we misschien zelfs profijt van de dromen als we weer terug zijn in de realiteit?

Bas Elders Het fenomeen van dromen heeft de mens altijd geboeid. Gedurende de gehele oudheid werd het dromen verklaard vanuit een religieus oogpunt. De droom gold als een wijze waarop God of de goden hun wensen aan de mens kenbaar maakten. Sinds wetenschap een overhand begint te vormen en de religie steeds meer op de achtergrond geraakt, wordt er sinds ongeveer een eeuw met een wetenschappelijker oog gekeken naar dromen. Het blijkt erg moeilijk om een droom uit te leggen. Vaak wordt een droom uitgelegd als een film die zich in je hersenen afspeelt tijdens je slaap. Dromen zijn echter veel meer dan alleen visuele indrukken, het zijn multisensorische ervaringen: in dromen kunnen we voelen, ruiken, horen en zelfs proeven alsof het realiteit is.

Hoe vaak iemand droomt en of iedereen wel droomt lijkt ook moeilijk aan te geven omdat niet iedereen altijd kan vertellen of hij of zij die nacht daadwerkelijk heeft gedroomd. Echter, er is een reden om aan te nemen dat iedereen elke nacht droomt: de overgang van het inslapen naar de diepe slaap en omgekeerd blijkt altijd gepaard te gaan met een droom. Onze slaap is verdeeld in vier verschillende stadia, waarbij ze worden gekwalificeerd van lichte naar diepe slaap. Het tweedee stadium is het stadium

waarin wij dromen, deze is bij een volwassene ongeveer 15% van de totale slaap, verdeeld over gemiddeld vier of vijf periodes van ongeveer 20 minuten. Deze fase vult bij baby’s ongeveer 75% van de totale slaap, wat lijkt te bewijzen dat er een zekere natuurlijke ontwikkeling in de hersenen plaatsvindt tijdens het dromen.

Duidelijk dat we dromen in dit stadium is door het feit dat de hersenactiviteit op dat moment het snelste is, ons onderbewustzijn is druk bezig met fantaseren. Het vierde stadium wordt de diepe, ofwel langzame slaap genoemd waarin de hersenactiviteit traag is. Het eerste en derde stadium worden overgangsstadia genoemd.

Iedereen heeft wel eens ervaren bij het wakker worden te menen een droomloze nacht te hebben gehad terwijl hem of haar plotseling toch een ‘vergeten’ droom te binnen schiet. Het vergeten of onthouden van de droom hangt samen met de snelheid van de overgang van slaap naar wakker zijn. Langzaam wakker worden leidt tot het beter onthouden van het gedroomde in tegenstelling tot het snel of zelfs abrupt wakker worden. Overigens kan iedereen die zich snel of zelfs gelijk na het wakker worden concentreert op het gedroomde zijn of haar droom herinneren.

17

Simon Ster 45.1| november 2013

Na het behandelen van zijn theorie geeft Freud in ‘Die Traumdeutung’ een handleiding, de droomduiding, voor het ontcijferen van een droom. Hij gelooft dat de betekenis van eenieder zijn droom onthuld kan worden als deze droomduiding helemaal wordt voltooid. De manier waarop deze verhulling is ontstaan noemt Freud de droomarbeid. Als de droomduiding voltooid wordt, wat in tegenovergestelde richting werkt van de droomarbeid, kan er vanuit het bewuste naar het onbewuste zelf gegaan worden. In de meeste gevallen worden dromen gevormd door de drift naar seks of woede, die volgens Freud in principe onbevredigbaar zijn.

Echter, dromen zijn niet alleen afhankelijk van wat op dat moment zich in je onbewuste afspeelt maar ook van prikkels die van buitenaf doordringen tot in onze droom. Prikkels zoals licht en geluid maar ook lichaamsgevoelens zoals honger, pijn en warmte sluipen binnen in onze dromen. Zo’n prikkel van buitenaf wordt meestal door onze hersenen versterkt, veranderd of in een andere betekenis gezet als het in onze droom verwerkt wordt.

Alhoewel het biologische proces over de dromen al tot op zekere hoogte doorgrond is, is er nog altijd ontzettend veel verscheidenheid onder de mensen over de betekenis van een droom. De meningen zijn verdeeld over het feit of een droom wel een betekenis heeft en zo ja: kunnen wij deze achterhalen? In sommige geloven en culturen is er een algemene visie over dromen en hun betekenis. Zo heerst er nog steeds op plekken over de hele wereld sjamanisme die, al dan niet onder de invloed van geestverruimende middelen, dromen hebben die betrekking hebben op het welzijn van hun volk, individuele informatie geven of zelfs de oplossing van bepaalde ziektes of epidemieën blootgeven.

Een weerlegging op de theorie van Freud die vandaag de dag nog steeds populair is komt van Carl Gustav Jung. Jung, die niet alleen één van de beste leerlingen van Freud was maar tevens een van zijn beste vrienden, kreeg een bittere ruzie met Freud over Freuds droomtheorie in 1914. Aanzet tot deze ruzie was het feit dat Jung het niet eens was met de beredenering van Freud dat iedere droom opzettelijk wordt verhuld door het onderbewustzijn. Naar Jungs mening zijn dromen juist een directe natuurlijke expressie van het onderbewustzijn van de dromer. Hij beweert dat dromen worden verteld in een karakteristieke taal bestaand uit symbolen, beelden en metaforen die de natuurlijke manier van expressie is voor het onderbewustzijn. De reden dat we dromen moeilijk begrijpen komt door het feit dat de taal van het onderbewustzijn zo anders is dan de taal van het bewustzijn waar wij bekend mee zijn.

De Westerse cultuur ziet dit sjamanisme als achterhaald en zoekt naar een meer wetenschappelijke onderbouwing om betekenis aan hun dromen te kunnen geven. De persoon die de grondlegging heeft weten te leggen voor de moderne droompsychologie is de Oostenrijkse neuroloog Sigmund Freud. Freud heeft zijn baanbrekende droomtheorie beschreven in zijn wereldbekende boek ‘Die Traumdeutung’ (De Droomduiding) die is uitgegeven in 1899 (gedateerd 1900 omdat de uitgever dacht dat het boek anders snel een boek uit de vorige eeuw zou lijken).

In ‘Die Traumdeutung’ zet Freud eerst zijn theorie over dromen uiteen, voortgebouwd op zijn algemene visie op de psychoanalyse. De droomtheorie is gebaseerd op de gedachte dat iedere droom van een mens een wensvervulling bevat. De wensen en driften van de menselijke geest zijn volgens Freud zeer sterk en moeten ontladen worden om het genot te kunnen hebben. Als het ontladen van een wens of drift niet via een directe manier kan, zou de geest bevrijding via de mentale kanalen zoeken.

Een droom vormt zich dan als perfecte uitlatingsklep. Echter, de driften van de mens worden als verboden gezien en er mag niet zomaar in een droom concreet aan voldaan worden. Daarom worden de eigenlijk verboden onbewuste driften van de mens in een verdraaide vorm beleefd en dienen dus eerst ontcijferd te worden alvorens we ze kunnen begrijpen.

Sigmund Freud

Jung bouwt zijn theorie verder door de betekenis van een droom te verdelen in twee verschillende niveaus: het objectieve en het subjectieve niveau. Het objectieve niveau legt hij uit als het deel van je droom waarin je bewustzijn, ofwel het externe, afgebeeld wordt. Het subjectieve niveau van de droombetekenis daarentegen is het deel waarin je gedachten en gevoelens vanuit je geest, ofwel het interne, worden afgebeeld. Jung bekritiseert Freud op het feit dat hij enkel het objectieve niveau van de betekenis van de droom erkent, wat niet toegang geeft tot de volledige betekenis van de droom.

18

Naast deze twee algemeen populaire theorieën zijn er genoeg uiteenlopende theorieën over de betekenis van bepaalde alledaagse dromen. Zo geloven veel mensen dat een droom waarin een persoon zelf naakt voorkomt, weerspiegelt dat deze zowel onzeker als kwetsbaar is en de desbetreffende persoon zelfs een geheim draagt waarvan hij of zij bang is dat mensen dat geheim kennen. Een ander voorbeeld dat vaak terug komt in de alledaagse droom is het vallen van een grote hoogte zonder enige beveiliging. Hierover wordt veel gesuggereerd dat het te maken heeft met het onzekere, labiele en angstige van de dromer zelf.

Er zijn zelfs theorieën dat iemand niet meer wakker wordt als hij niet voor het raken van de grond wakker wordt.

Reeds besproken is een vorm van het beïnvloeden van dromen van buitenaf. Daar werd duidelijk dat prikkels van buitenaf door onze hersenen vervormd kunnen worden en zo in onze dromen verwerkt worden. Deze vervorming van uitwendige prikkels is niet de enige manier om onze dromen te beïnvloeden.

Er zijn twee andere zeer interessante en bekende fenomenen als het gaat om het beïnvloeden van een droom. Dit zijn de zogeheten droomincubatie en lucide dromen. Deze vormen van droombeïnvloeding heb je zelf in de hand en zijn dan ook beiden te leren. Bij droomincubatie kan het nadenken over een bepaald onderwerp, situatie of gebeurtenis direct vóór het in slaap vallen resulteren in een droom die over het desbetreffende onderwerp, situatie of gebeurtenis gaat. Bij het incuberen van de droom werkt het herhalend nadenken alvorens het slapen als het planten van een zaadje in je geest die uitgroeit tot een gewenste droom.

Op Harvard Medical School heeft een docente eens geëxperimenteerd of droomincubatie kan leiden tot het dromen over een bepaald probleem of zelfs het oplossen van het probleem in de droom. Ze gaf haar leerlingen de opdracht iedere avond van de week sterk te focussen op een alledaags probleem, zoals een huiswerkopdracht of het bedenken van een onderwerp voor een presentatie, direct vóór het moment dat ze in slaap vielen. De uitkomst van het experiment was verbazingwekkend: tweederde van de klas bleek over het probleem te hebben gedroomd, terwijl de overige éénderde niet alleen over het probleem droomde maar zelfs tot een concrete oplossing was gekomen in hun droom.

Droomincubatie wordt tegenwoordig veel door artiesten en wetenschappers gebruikt om een probleem waartegen ze aanlopen op te lossen met behulp van hun onderbewustzijn.

Een stapje verder gaat het fenomeen dat de lucide droom heet.

Een lucide droom is een bestuurbare droom. Beter gezegd, een lucide droom is een droom waarin degene die de droom beleeft, zich beseft dat hij of zij zich in een droom begeeft. Als een moment van beseffen zich voordoet, wordt de desbetreffende dromer vanaf dat moment de regisseur van zijn eigen droom en kan zijn droom sturen omdat hij zich bewust in zijn onderbewustzijn bevindt. Zoals we allen weten is in een droom alles mogelijk, er zijn geen natuurwetten of enige andere grenzen die situaties

Carl G. Jung

onmogelijk maken. Dit betekent dat het hebben van een lucide droom leidt tot ontelbare mogelijkheden. De droom is op dat moment een soort simulatiewereld in het onderbewustzijn waarin de dromer alles met zijn bewustzijn kan bouwen.

Dit fenomeen zorgt ervoor dat lucide dromen enorm veel toepassingen hebben. Het is namelijk niet alleen mogelijk om de meest wilde droomavonturen te beleven, maar ook is het mogelijk om de droom te gebruiken ter voorbereiding op of ter verbetering van situaties in je alledaagse leven. Je kunt dromen over iets waar je gelukkig, geïnspireerd of zelfs mentaal sterker van wordt.

In de psychiatrie worden lucide dromen steeds meer gebruikt om mensen hun angsten in dromen te laten overwinnen om vervolgens in de realiteit ermee om te kunnen gaan. Zo kan iemand met een angst voor water leren lucide dromen te hebben om vervolgens in zijn dromen het water in te gaan om zo zijn angst te kunnen overwinnen. Ook kunnen op deze manier nachtmerries overwonnen worden als de desbetreffende persoon het lucide dromen beheerst. De lucide droom vormt zo een onbeperkte trainingswereld van de realiteit, de mogelijkheden zijn grenzeloos.

Dromen zijn voor veel mensen nog steeds iets onvatbaars en misschien blijven ze dat wel altijd. Echter, zijn ze fascinerend en worden ze heel vaak als prettig ervaren. Is het echt waar dat iedere droom die we hebben een dieper liggende betekenis heeft en kunnen we die inderdaad ontcijferen om zo onze ware aard te ontdekken en misschien zelfs meer over ons als mens te leren?

Dromen kunnen ons in ieder geval helpen ons situaties te laten beleven waar we gelukkig van worden, ons voor te bereiden op situaties of zelfs onze diepste angsten te overwinnen. Welke mogelijkheden liggen nog meer in deze onbekende en onbegrensde wereld die de realiteit voor ons kan verbeteren? Of als we nog dieper gaan: kan de realiteit zoals we hem nu kennen misschien zelfs verplaatst worden naar de onbegrensde droomwereld?

GEZOCHT: GRENSVERLEGGERS M/V

“Iedere zes maanden een nieuwe wereld ontdekken�

Steven de Geus, Trainee Wij zijn IHC Merwede. Wereldmarktleider in de bouw van gespecialiseerde schepen voor natte mijnbouw- en baggeractiviteiten en een belangrijke speler op het gebied van complexe custom-built offshore schepen. Maar we gaan nog een stapje verder. Voor alle schepen die we bouwen, ontwikkelen we ook geavanceerd equipment en bieden we life cycle support.

Werken bij IHC Merwede betekent dat je de kans krijgt om alles uit jezelf te halen en groter te worden in je vak.

Uitstekende arbeidsvoorwaarden zijn bij ons standaard. Net als ruimte om jezelf te ontwikkelen en de kans op doorstroming naar hogere functies, in Nederland of bij een van onze vele buitenlandse vestigingen. Bij ons ga je het maximale uit jezelf halen. En dat is een garantie!

Kijk op www.ihcjobs.nl voor meer informatie over stages, afstudeeropdrachten, werkstudenten en het traineeship.

INNOVATE YOURSELF@ ihcjobs.nl

20

Bamboe van de Poaceae

Een bijzondere plant

Bamboe: een plant die iedereen wel eens heeft gezien. Vaak zijn het redelijk slanke, lange halmen die een bruine of groene kleur hebben; wellicht staan ze in je tuin of vijver. Wij Nederlanders gebruiken de bamboe eigenlijk alleen maar als sierplant. Elders op de wereld wordt bamboe echter ten volste benut voor de meest uiteenlopende doeleinden. Om alle onduidelijkheden omtrent bamboe uit de wereld te helpen zijn hier enkele feiten op een rij gezet.

Yuri Steinbuch Bamboe als plant Bamboe (Bambuseae) is de benaming van een aantal plantensoorten die samen één geslachtsgroep vormen binnen de grassen (Poaceae). Bamboe is dus een gras en heeft een aantal algemene, speciale kenmerken: het groeit snel, bloeit zelden, is lang en dun, heeft weinig/geen grote vertakkingen aan een stam, is goedkoop (als gevolg van o.a. snelle groei), is licht, stijf en zijn scheuten zijn eetbaar.

Bamboe bestaat uit een wortelstelsel en een aantal stammen.

Het wortelstelsel zuigt water aan, houdt de grond bij elkaar, en groeit elk jaar verder om nieuwe stammen te produceren. De stammen, waarvan er dus meerdere aan één plant toebehoren, hebben geen diktegroei zoals bomen, maar de groei zit hem bij bamboe enkel in de lengterichting. De dikte van de bamboe is dus van scheuts af aan al bepaald. De stammen zijn over het algemeen hol, maar hebben meerdere tussenschotten die vanaf de buitenkant als ringvormige uitstulpingen te zien zijn.

Bamboe is een van de snelst groeiende planten ter wereld: het groeit vaak in één enkel seizoen tot zijn volle lengte en kan tot wel één meter per dag groeien! Bamboe is vrij slank; zijn dia-

meter kan variëren van enkele millimeters tot 35 centimeeter, waarmee de reuzenbamboe de grootste bamboe soort ter wereld is. Aangezien bamboe wel tot 35 meter hoog kan worden, is het meteen duidelijk dat bamboe erg stijf moet zijn; anders zou het direct omvallen. De elasticiteitsmodulus van bamboe kan wel 20 GPa zijn, wat voor een plant zeer hoog is (meer dan tweemaal zo hoog als hardhout).

21

Simon Ster 45.1| november 2013

Een bijzondere toepassing van bamboe is het gebruik in steigers: in sommige landen worden zelfs de steigers van wolkenkrabbers gemaakt van bamboe (tot wel 420m of 80 verdiepingen hoog!). Enkele scheve vlakken van the Bank of China Building waren zonder het gebruik van bamboe steigers onmogelijk geweest; bamboe is namelijk flexibel en kan in veel ongewone hoeken worden ingezet, anders dan metalen steigers, en kunnen wel driemaal zo snel worden op- en afgebouwd.

Bamboe als bloeier Een erg intrigerende eigenschap van bamboe is het bloeien.

Er zijn heel veel soorten bamboe (>1500), met elk zijn eigen eigenschappen, maar over het algemeen bloeit bamboe zelden; daarnaast wordt het bloeien de bamboe vaak fataal. Sommige soorten bloeien toch nog eens in de drie jaar, maar er zijn ook genoeg soorten die minder dan eens per 100 jaar bloeien; er zijn gevallen bekend met bloeiperiodes waar meer dan 150 jaar tussen zit. Het komt ook voor dat een bamboesoort overal op de wereld rond dezelfde tijd gaat bloeien, waardoor de bamboe binnen vier jaar ineens overal op de wereld gaat bloeien en vergaat, na een periode van 150 jaar rust te hebben gehad. Uiteraard zorgt het verspreide zaad vervolgens wel voor een nieuwe generatie bamboe.

Naast zulke gebruiksvoorwerpen zijn er ook andere toepassingen voor bamboe. Zo is dit het enige voedsel wat de reuzenpanda lust en eet; wel 12,5 kilo per dag. Het grootste deel van de bamboe gaat overigens onverteerd het lichaam van de panda uit. Slechts 8% van de cellulose en 27% van het hemicellulose wordt daadwerkelijk verteerd, de rest wordt onveranderd uitgescheiden.

Bamboe wordt ook door mensen gegeten. Wij eten echter slechts het jonge vlees van de bamboescheuten, die afgesneden worden als ze nog maar net boven de grond zijn gekomen. In Nederland wordt het steeds meer gegeten; het is afkomstig uit de Aziatische keuken, waar het al erg lang wordt gebruikt als groente in schotels, in de wok of als onderdeel van soepen.

Naast construeren met bamboe en het eten van bamboe, kan het ook gebruikt worden in de papier industrie, of om biodiesel van te maken. Daarnaast wordt bamboe ook steeds meer en meer gebruikt in textiel, vanwege zijn zachtheid en duurzame karakter, in ieder geval in vergelijking met katoen. Dit proces is nog vrij nieuw, dus wie weet welke mogelijkheden bamboekleren gaan brengen in de toekomst?

Bamboe en de mens

Zonder bamboe, geen Philips

Bamboe wordt al eeuwenlang gebruikt voor een breed scala aan toepassingen. China is de grootste producent en afnemer van bamboe, met op het moment zo’n vijf miljoen hectare grond aan bamboevoorraad. Bamboe wordt gebruikt voor allerhande toepassingen: er worden huizen, meubels, afvalemmers, bushaltes, telefooncellen, speeltuintoestellen, muziekinstrumenten, juwelen, souvenirs en nog veel meer van gemaakt.

Naast eten en materiaal voor veel toepassingen, is er nog een leuke toepassing van bamboe. De eerste echte gloeilamp is gemaakt door Heinrich Göbel, die er in 1854 in slaagde om de eerste gloeilamp ter wereld te maken. Als draad voor deze gloeilamp gebruikte hij een draad gemaakt van verkoolde bamboevezel. Ook Edison gebruikte in zijn oorspronkelijke octrooi een gloeidraad van verkoolde bamboevezel. Wellicht zou Philips zonder deze lampen van bamboevezel wel niet zo snel tot een commerciële gloeilamp zijn gekomen, zonder bamboe als primeur.

De toekomst van deze prachtige plant Bamboe is een materiaal dat in Azië al vele jaren wordt gebruikt, maar in Europa komt het gebruik van bamboe nog maar net van de grond. Velen noemen het als duurzame bron van constructiemateriaal, maar ook als de redder van het regenwoud, omdat er op een relatief klein oppervlak enorm veel te produceren is voor een lage prijs in een korte tijd. Wellicht dat deze plant de komende jaren onze aandacht nog meer trekt, en dat de mogelijkheden met bamboe verder worden benut. Wie weet komt zelfs de gloeilamp met een bamboevezel wel terug. En anders, als alle hoop verloren is, kunnen we altijd nog een Chinees biertje gaan drinken, gebrouwen met bamboe.

22

James Prescott Joule

Waarom een BierBrouwCommissie nuttig is

Bij thermodynamica krijgen we het allemaal te horen: er is een belangrijke uitvinding gedaan tijdens het brouwen van bier, namelijk dat door roeren de temperatuur van de vloeistof stijgt.

Maar wie was de brouwer die met de zoete geur van het verse brouwsel tot grootse ontdekkingen kwam?

Liesbeth Campmans Op kerstavond 1818 werden Benjamin Joule en zijn vrouw Alice Prescott Joule verblijd met de komst van een tweede zoon, genaamd James Prescott Joule. James werd geboren in het huis naast de Joule Brewery, de brouwerij van zijn vader, aan de New Bailey Street in Salford, vlakbij Manchester. Later volgden er nog twee zussen en een broer. James bleek een gevoelige jongen te zijn en kreeg daarom privé-onderwijs aan huis, waarbij hij al snel interesse toonde in de natuurwetenschappen.

Toen James een jaar of zestien was, werd hij samen met zijn oudere broer Benjamin naar de ‘Manchester Literary and Philosophical Society’ – welke tegenwoordig nog steeds bestaat – gestuurd. Hier studeerde hij geometrie en algebra onder leiding van John Dalton, de beroemde chemicus. Door een verlamming van Dalton kregen de jongens niet meer dan een introductie in de scheikunde, maar dit was genoeg om hun interesse te wekken en James aan te zetten tot wetenschappelijk onderzoek. Na zijn studie begon James in 1837 te werken in de brouwerij van zijn vader.

Hier heeft hij tot 1854 geholpen bij het brouwen van hun versie van Joule’s Ale, niet te verwarren met het huidige Joule’s Ale. Naast zijn werk in de brouwerij bleef James’ grote hobby het uitvoeren van wetenschappelijke experimenten. Hiertoe werd in

Ale is bier dat hier ook bekend is als amberbier.

Het is bijzonder doordat er aan de mout (gekiemde gerst), ook geroosterde gerst wordt toegevoegd. Ook is ale per definitie bovengistend, wat ook leidt tot de uitdrukking ‘van hoge gisting’, wat betekent dat de gist op het wort blijft drijven. Voor meer informatie over biersoorten, vraag de bierbrouwcommissie.

de kelder van het ouderlijk huis een kamer ingericht, zodat James naar hartenlust proeven kon uitvoeren in zijn vrije tijd. Rond 1840 begonnen wetenschappers te beseffen dat er uitwisseling mogelijk was tussen verschillende vormen van energie. Ook James experimenteerde hiermee en begon zijn eigen onafhankelijke onderzoek. Hierbij vond hij het erg belangrijk dat er exacte kwantitatieve resultaten verkregen werden. In eerste instantie experimenteerde James vooral met elektrische en magnetische krachten. Zo ontdekte hij dat een ijzeren staaf langer wordt als deze gemagnetiseerd wordt. Op basis van deze ontdekking werd hij in 1842 verkozen tot lid van de eerder genoemde Society. Ook was hij een van de eersten om te proberen elektrische stroom uit te drukken in eenheden. Deze eenheid was echter niet de bij ons bekende Ampère, maar de hoeveelheid stroom die nodig is om in een uur tijd ruim een halve gram – 9 grains – water te ontbinden. Daarna heeft hij onderzocht hoe elektrische stroom warmte opwekt en kwam tot het verband dat de warmte proportioneel was met de elektrische weerstand maal de intensiteit in het kwadraat. Hierbij heeft hij gebruik gemaakt van kennis van andere wetenschappers uit die tijd, zoals de ontdekking van Davy dat verschillende materialen met dezelfde vorm verschillende hoeveelheden warmte genereerden bij dezelfde stroom. Hoewel het allemaal niet zo snel en makkelijk was als het verzenden van een e-mailtje nu, hielden wetenschappers elkaar destijds per briefpost of samenkomst behoorlijk goed op de hoogte.

Aan de hand van zijn experimenten kwam James tot een nieuw inzicht, namelijk dat warmte en energie equivalent zijn. Hierover publiceerde hij voor het eerst in 1843 in zijn paper ‘On the Heat evolved during the Electrolysis of Water’ aan de hand van experimenten met diverse galvanische cellen. Om meer onderzoek te doen naar deze omzetting van mechanische energie in warmte deed hij vervolgens experimenten met roterende elektromagneten in water in een magneetveld van permanente magneten. Hierbij werden de geïnduceerde stroom, de gegene-

23

Simon Ster 45.1| november 2013

reerde warmte en de benodigde energie om de beweging in gang te houden gemeten. Hierbij vond Joule wederom een constante ratio tussen de opgewekte warmte en de mechanische arbeid die verricht werd. Ook heeft hij bewezen dat er warmte vrijkomt als er water door smalle buizen stroomt. Hiermee rekende hij om dat de hoeveelheid energie die nodig is om een pond water een graad Fahrenheit te verwarmen gelijk was aan de hoeveelheid mechanische energie die nodig is om 838 respectievelijk 770 pond een voet hoog op te tillen. De verschillende experimenten leverden dus een behoorlijk verschillende waarde op voor de fysische constante, maar desalniettemin zijn dit de eerste resultaten voor de fysische constante die wij nu kennen als Joule of Joule’s equivalent.

Tegenwoordig wordt de naam Joule in Nederland vaak op z’n Frans uitgesproken, als [zj oe l]. In het buitenland spreken wetenschappers de naam vaker uit als [dzj oe l] en iets minder vaak als [dzj ou l] en [dzj o l]. Gezien J.P. Joule een Engelsman was, is de Franse uitspraak niet het meest aannemelijk.

In zijn tijd was er echter nog geen standaardisatie voor het uitspreken van woorden, laat staan voor namen. Hoe de uitspraak destijds was, zal waarschijnlijk onduidelijk blijven.

Heel begrijpelijk was James nog niet tevreden met deze resultaten, het gevonden verschil was te groot. Vandaar dat hij verder ging met experimenteren. Om zijn zoon de gelegenheid te geven betere resultaten te behalen liet Benjamin Joule een nieuw laboratorium bouwen voor zijn zoon bij de verhuizing in 1844.

Ditmaal onderzocht hij de warmte die ontstond door lucht te comprimeren. Hierbij vond hij een waarde van 798 voet-pond en merkte hij op dat er geen temperatuursverandering ontstond als de lucht vrij kon expanderen. Ook experimenteerde hij met het ‘Joule-apparaat’ waarbij een schoep door het water roteert ten gevolge van een gewicht dat omlaag zakt, wat door wrijving met het water warmte genereert. Over de gevonden resultaten werd gecorrespondeerd met Cambridge en Oxford, waardoor hij in 1847 in contact kwam met onder andere de heren Stokes en Faraday en Sir William Thomson, de laatste is beter bekend als Lord Kelvin. Enkele weken na de eerste ontmoeting met Sir William Thomson komen de twee elkaar opnieuw tegen in Frankrijk, waar James dan op huwelijksreis is met zijn vrouw Amelia Grimes. Hoewel deze ontmoeting waarschijnlijk niet de oorzaak was, heeft deze er wel aan bijgedragen dat een deel van deze huwelijksreis in het teken van wetenschap stond. James had zich namelijk voorbereid door zeer nauwkeurige thermometers mee te nemen, in de hoop warmte ten gevolge van wrijving bij een waterval te kunnen waarnemen. De metingen leverden geen resultaat op omdat de omstandigheden te ongecontroleerd waren, maar droegen wel bij aan de vriendschap die ontstond tussen Joule en Thomson.

In 1847 formuleerde Helmholtz voor het eerst de wet van behoud van energie, op basis van onder andere het werk van Joule. Tussen 1852 en 1856 werkten Joule en Thomson samen om hun theorieën van absolute temperatuur en calorische energieomzettingen samen te voegen, wat resulteerde in het Joule-Thomson effect.

Dit effect beschrijft de temperatuursverandering van een fluïdum dat door een klep geforceerd wordt zonder warmte-uitwisseling met de omgeving.

Daarna werd het enige tijd rustiger rondom Joule. Dit zou goed te maken kunnen hebben gehad met de verminderde gezondheid van zijn vader en het kort na elkaar overlijden van zijn vrouw en pasgeboren zoon in 1854, waardoor hij het ouderschap van zijn andere kinderen, een zoon en een dochter, alleen moest dragen.

Ook werd de brouwerij van deze Joule familie in dit jaar verkocht.

Later herhaalde Joule nog enkele van zijn experimenten om nog nauwkeurigere resultaten te behalen. Ook werden enkele fouten, welke eerdere afwijkingen verklaarden, uit de experimenten gehaald. Joule’s constante werd vastgesteld op 772,55 voetpond om 1 pond water met 1 graad Fahrenheit te verhitten. In de periode vanaf 1842 kreeg Joule diverse erelidmaatschappen en eredoctoraten, mocht hij diverse wetenschappelijke kringen voorzitten en mocht hij de Albert medaille in ontvangst nemen voor zijn bijdrage aan de wetenschap. Vanaf 1872 was Joule niet meer actief in de wetenschap vanwege zijn eigen zwakker wordende gezondheid. Op 11 oktober 1889 overleed James Prescott Joule in zijn woning in Sale. Hij is begraven op de Brooklands begraafplaats, in de buurt van zijn woning. Op zijn grafsteen staat de constante 772,55 gegraveerd, het meest exacte resultaat van Joule’s experimenten. Behalve zijn begraafplaats heeft hij ook een gedenksteen in Westminster Abbey in Londen gekregen.

De (SI-)eenheid van energie is naar hem vernoemd. Verder zijn er standbeelden van hem gemaakt en diverse straten naar hem vernoemd.

Kijk in de Sterren

Nimitz Class Aircraft Cool vsCarrier Hot

An embarked carrier air wing consisting of up to around 90 aircraft is normally deployed on board. After the retirement of the F-14 Tomcat, the air wings’ strike fighters are primarily F/A-18E/F Super Hornets and F/A-18C Hornets. In addition to their aircraft, Coolest place on earth the vessels carry short-range defensive weaponry for anti-aircraft warfare and missile defense.

Antarctica is by far the coldest place on earth. In the winter, the sun does not shine for several months and the temperature A typical carrier air wing can include 12–14 F/A-18E or F Super decreases drastically. The coldest temperature ever measured was at the Vostok Station in Antarctica; on the 21st of July 1983, theHornets as strike fighters; two squadrons of 10–12 F/A-18C Horregistered temperature was -89.4 degrees Celsius. The coldest nets, with one of these often provided by the U.S. Marine Corps inhabited place in the world is Oymyakon in Eastern Siberia. (VMFA), also as strike fighters; 4–6 EA-6B Prowlers for electronic Its coldest winter temperature ever measured is -71.1 degrees warfare; 4–6 E-2C Hawkeyes used for airborne early warning; C-2 Celsius, which is the lowest for all inhabited places on earth. ItsGreyhounds used for logistics; and a Helicopter Antisubmarine Squadron of 6–8 SH-60F & HH-60H Seahawks. Aircraft that have average year temperature is -16 degrees Celsius, and the average temperature is below 0 degrees 7 months a year. January is the previously operated from Nimitz-class carriers include F-14 Tomcats, S-3 Vikings, A-7 Corsair II and A-6E Intruder aircraft. coldest month, with an average of -46.4 degrees there; it is a real challenge to stay alive.

25

SimonSimon Ster 45.1| Sternovember 44.4| mei 2013

The Suez Canal Bridge, also known as the Shohada 25 January Bridge or the Egyptian-Japanese Friendship Bridge, is a road bridge crossing the Suez Canal at El Qantara. The Arabic “al qantara” means “the bridge”. The bridge links the continents of Africa and Eurasia. The bridge, which has a 70-metre (230 ft) clearance over the canal and is 3.9 kilometres (2.4 mi) long, consists of a 400-metre (1,300 ft) cable-stayed main span and two 1.8-kilometre (1.1 mi) long approach spans.

The height of the two main pylons supporting the main span is 154 metres (505 ft) each. The towers were designed in the shape of Pharaonic obelisks.

Hottest place on earth The hottest surface temperature in the natural world can be found in the Dasht-e Lut dessert in southeastern Iran. Its sand was measured to have a temperature of 70.7 degrees Celsius, which is an official world record. The world’s hottest air temperature was recorded in Death Valley: the air was 57.6 degrees Celsius on the 10th of July 2013.

The Nimitz-class supercarriers are a class of ten nuclear-powered aircraft carriers in service with the United States Navy. The lead ship of the class is named for World War II Pacific fleet commander Chester W. Nimitz, who was the Navy’s last fleet admiral.

With an overall length of 1,092 ft (333 m) and full-load displacements of over 100,000 long tons, they are the largest warships ever built. This particular carrier is named the USS Theodore Roosevelt.

Instead of the gas turbines or diesel-electric systems used for propulsion on many modern warships, the carriers use two A4W pressurized water reactors which drive four propeller shafts and can produce a maximum speed of over 30 knots (56 km/h) and maximum power of around 260,000 shp (190 MW). As a result of the use of nuclear power, the ships are capable of operating for over 20 years without refueling and are predicted to have a service life of over 50 years.

Tiemen Schuijbroek

26

Solar Team Eindhoven: Blog

The World Solar Challenge

Het Solar Team Eindhoven is inmiddels terug van een geweldig avontuur in Australië. Hier hebben zij met hun familieauto op zonne-energie genaamd Stella meegedaan aan The World Solar Challenge. Hier is een impressie van de laatste paar dagen.

Solar Team Eindhoven

Nederland-Duitsland DARWIN - Het hele Solar Team Eindhoven stond maandagochtend om 5:00 uur (lokale tijd) naast de tent in de wetenschap dat het een erg spannende dag zou worden in de World Solar Challenge.

07 oktober 2013 De Cruiser-concurrenten uit Bochum en Minnesota hadden hun kamp opgeslagen, enkele minuten van het STE-kamp vandaan. De strijd is spannend!

Tijdens de control stop, die in de tweede etappe al na een uurtje plaatsvond, lagen de Duitsers uit Bochum een minuut voor op Stella. Uiteraard wordt het hele team op scherp gezet als onze buren zo dicht voor ons rijden. Het team uit Minnesota werd in het eerste uur op een achterstand van ongeveer 10 minuten gezet. Na een uurtje wisten wij met drie man in Stella Bochum dan ook in te halen met een constante snelheid van ongeveer 70 kilometer per uur.

Uiteindelijk zijn we de tweede etappe een paar minuten achter Bochum geëindigd, maar kwamen we wel opnieuw op de eerste plek omdat Bochum maar met één persoon heeft gereden!

Samen met de Duitsers het zwembad in De sfeer binnen het team is uitstekend. Niemand had rekening gehouden met de mogelijkheid dat Stella een etappe om 14.15 uur zou finishen en dat er niets gecheckt hoefde te worden aan de wagen. Uiteraard had dan ook helemaal niemand verwacht dat we rond 17.00 uur samen met de Duitsers een verfrissende duik in het zwembad konden nemen!

27

Simon Ster 45.1| november 2013

Volladen en plankgas weg!

ALICE SPRINGS - Dag drie van de Bridgestone World Solar Challenge 2013. Drie teams strijden om de voorste plek in de Michelin Cruiser Class: Solar Team Eindhoven, het Australische SunSwift en het Duitse Bochum.

08 oktober 2013 Al bij de strategie-meeting voor de start was het ons duidelijk: vandaag was dé dag! De dag waarop we de concurrenten eens zouden laten zien waartoe STE en Stella in staat zijn en waarbij we de eerste plaats in het klassement voorgoed willen grijpen.

Stella is de avond ervoor volgeladen en al die energie kan vandaag gebruikt worden om een flink gat op te bouwen tussen ons en de nummer twee.

Stella, een echte gezinsauto Stella’s accu is niet het enige dat volgeladen is. Vandaag was tevens dé dag waarop zij gevuld met vier personen zowel van start zou gaan als eindigen. Ons doel, de wereld te laten zien dat de auto van de toekomst een zonne-auto is, moest weer een stap dichterbij komen.

Records De stap die we vandaag wilden zetten, hebben we niet zomaar genomen, we maakten zelfs een grote sprong. Waar we eerder tijdens de Challenge al ons persoonlijke record braken voor de langst afgelegde afstand op een enkele volle accu (909 km), vestigden we vandaag een nieuw wereldrecord: voor het eerst in de geschiedenis van de World Solar Challenge reed een zonne-auto met vier inzittenden meer dan 500 kilometer met een gemiddelde snelheid van maar liefst 97 kilometer per uur!

Ondanks de zware belasting van 4 personen en de hoge gemiddelde snelheid leek de accu van Stella maar niet leger te worden.

Het weer zat ons mee en al na een uurtje rijden lichtte het strategieteam de karavaan via de teamradio in dat we sneller konden gaan rijden dan de verwachte 90 kilometer per uur.

Verbaasd Gedurende de dag bleven de snelheden maar omhoog lopen: 100, 105, 110 en zelfs 120 kilometer per uur! Hiermee hebben we niet alleen onze concurrenten en de buitenwereld verbaasd. Ook het team zelf stond zo nu en dan versteld en er werd al over de radio gegrapt of bepaalde delen van de karavaan Stella wel bij zouden kunnen houden.

“Ik zit al 20 minuten op plankgas!” klonk het vanuit de truck en ook de mensen die in de bus (vooraan in de karavaan) zaten, konden vandaag naar een voorbijzoevende Stella zwaaien.

Number one Ons doel voor vandaag, een voorsprong creëren op de rest van het veld, is geslaagd. Morgen staat ons weer een spannende, maar vooral ook lange dag te wachten als we van Alice Springs naar Coober Pedy rijden. Maar: “We are cruising with class!”

Technische uitdagingen EINDHOVEN - De eerste kleine tegenslag voor Stella is een feit.

Vlak voor de eerste control stop meldden de vier inzittenden van Stella dat ze iets hoorden tikken bij het linker voorwiel en dat er problemen waren met de elektronica.

09 oktober 2013 Het eerste stressvolle moment tijdens de World Solar Challenge is op deze manier bereikt, maar ik denk dat we ons er heel goed doorheen hebben geslagen.

Goed begin Woensdagochtend om 7.00 uur namen we direct de leiding in de 684 kilometer lange etappe van Alice Springs naar Coober Pedy.

Het team reed vol vertrouwen en begon meteen met een hoge

28

snelheid rond de 100 km/h waardoor we uitliepen op onze Duitse en Australische concurrenten. Dit werd mede ingegeven door het voorspelde mooie weer en de verwachte rugwind.

Pech Na ongeveer een uur ontstond echter een aantal problemen. Aron en Bart, driver en co-driver in Stella, gaven aan last te hebben van een tikkend geluid, waarschijnlijk in de linker voorband of ophanging. Het Strategy Team besloot na overleg met het Mechanische Team om tot de control stop te wachten.

Ongeveer rond dezelfde tijd werd ook duidelijk dat de energie die werd opgewekt door het zonnepaneel niet allemaal werd getransporteerd naar de batterij en motoren. Op dat moment verloren we dus eenderde van de energie van ons zonnepaneel!

Nog steeds op 1 Het is een geluk bij een ongeluk dat beide problemen zich tegelijk voordeden. Beide zijn niet kritiek en na de verplichte control stop van een half uur (waar je niets aan de auto mag sleutelen) hebben we beide problemen opgelost. Helaas verloren we hierdoor wel een kwartier op onze concurrenten waardoor het Australische Sunswift als eerste binnen was vandaag. Wel met één persoon, dus qua punten staan we nog steeds voor hen in het klassement.

Omdat de Duitsers woensdag maar 14 minuten op ons zijn ingelopen en met maar drie personen reden, staat Solar Team Eindhoven nog steeds aan kop in het gecombineerde klassement!

Eindstrijd nadert ADELAIDE - Van rond het kampvuur, 308 kilometer tot de tijdfinish in Adelaide, schrijf ik deze blog om jullie, onze trouwe volgers, op de hoogte te stellen van onze voortgang van donderdag.

10 oktober 2013 Het is de dag voor de finish en vrijdag zal de eindstrijd losbarsten.

Het belooft nog een flink spannende dag te worden, aangezien er nog steeds drie teams vechten om die felbegeerde titel van kampioen binnen de Cruiser Class.

Australisch weer kreeg Nederlands tintje Ons Strategy Team waarschuwde ons er woensdag al voor: het weer zou donderdag omslaan, resulterend in flinke tegenwind en windhozen, bewolking (en dus amper zon) met tevens een kans op regen. Laat de weersverwachting voor de verandering nu net eens kloppen.

Al bij vertrek was de lucht bedekt met een dik wolkenpakket, waar de zon met moeite doorheen leek te komen. Gevolg? We reden met maar twee inzittenden en bovendien ook nog eens op een (voor ons doen) laag tempo van rond de 60 kilometer per uur.

De laatste loodjes Vrijdagochtend om 8.00 uur (Darwin-tijd) vertrekken we voor ons laatste stuk. De weersverwachtingen zien er gelukkig al beter uit en we kijken er al erg naar uit over de streep te rijden in Adelaide.

Spannend tot het eind!

Alsof het voor ons nog niet vervelend genoeg was dat het niet erg leek op te schieten, vertrokken onze concurrenten uit Duitsland en Australië met snelheden van zo’n 80 kilometer per uur. De spanning zat er goed in bij heel het team en menig teamlid zat te rekenen waar we nu stonden in het eindklassement.

Het belooft een bittere strijd te worden, tot het einde toe. Mochten de teams vrijdag weer dicht bij elkaar in de buurt eindigen dan zullen we helaas nog wat langer moeten nagelbijten en ijsberen voordat heel het land nogmaals in juichen uit mag barsten.

Jury-oordeel De scoutwagen van het team werd zo nu en dan eens vooruit gestuurd om ‘bij de buren te gaan spieken’. Eén puntje van hoop in de ineens ‘erg duistere dagen’: onze concurrenten leken te enthousiast te zijn geweest en reden uiteindelijk met een gemiddelde snelheid die niet veel sneller was dan de onze.

Waar onze landgenoten uit Delft donderdag namelijk al wisten dat ze gewonnen hadden na de finishlijn gepasseerd te hebben, worden de auto’s uit de Cruiser Class ook nog eens onderworpen aan een jury-oordeel (aanstaande zaterdag) voor een van de vier beoordelingspunten ‘practicality’.

29

Simon Ster 45.1| november 2013

Solar Team Eindhoven wint World Solar ADELAIDE - Solar Team Eindhoven (STE) van de TU/e is met zon-

STE zal bij terugkeer in Nederland een ronde maken door het land en de zonne-auto op onder meer scholen laten zien. Eerst gaat het team nog demonstraties verzorgen in onder andere Singapore.

newagen Stella winnaar geworden van de World Solar Challenge

Ook Delft wint

in Australië.

Dat werd zondagochtend (Nederlandse tijd) in Adelaide bekendgemaakt tijdens de slotceremonie van de race voor auto’s op zonne-energie, dwars door Australië.

Stella was niet de enige Nederlandse winnaar van de Solar Challenge. Eerder deze week ging het team van de TU Delft met de Nuna 7 als eerste over de streep in de challenger-klasse waarin het alleen draaide om snelheid. Het studententeam van de Universiteit Twente werd derde.

Challenge

STE wint de titel in de Cruiser-klasse, voor gezinsauto’s.

Prima jury-beoordeling STE liet concurrenten uit Duitsland en Australië achter zich in het totaalklassement, dat wordt bepaald door tijdsduur, bijladen van het elektrische net, het aantal inzittenden en een jurybeoordeling.

Op het vlak van comfort, gebruiksgemak, geïntegreerde innovaties, de kofferbakruimte en fileparkeren scoorde het team hoge jurypunten, genoeg voor de eindoverwinning.

“Ik feliciteer Team Eindhoven met deze innovatie, praktisch design en een vooruitziende blik, op het gebied van zonneauto’s in de toekomst. ’Stella’ is een prachtige zonnewagen in een gebied van uitzonderlijke auto’s en teams”, zei organiserend directeur Chris Selwood van de Solar Challenge.

Stella op tournee Volgens Hoefsloot heeft zijn team met de Stella een nieuwe standaard neergezet en bewezen dat ’s werelds eerste gezinsauto op zonne-energie realiteit is. “Vijf jaar geleden had ik zelf nog niet geloofd dat het kon. Maar dit is de toekomst.”

30

BAColumn

Onder de 18, nog even niet!

Menig oude lul die in De Weeghconst een hoeveelheid bier besteld heeft, heb ik wel eens gekscherend om zijn identificatiebewijs gevraagd. Met sporen van een glimlach werd er dan “kutsjaars!” naar me geroepen, daar deed ik het immers voor. In dit geval een grapje, maar dat zal binnenkort tot de orde van de dag behoren.

Bart Verhaegh Op 18 juni 2013 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het “Initiatiefvoorstel verhoging alcoholleeftijd”. De senaat ziet namelijk graag dat overmatig alcoholgebruik daalt onder jongeren, omdat dit hun gezondheid schaadt. De nieuwe minimumleeftijd gaat gelden vanaf 1 januari 2014 voor alcohol en tabak. Jeugdigen mogen onder de 18 jaar vanaf dan geen alcohol meer kopen in winkels, slijterijen en horecagelegenheden. De problemen die echter ontstaan door deze maatregel lijken eindeloos!

Onder de eerstejaarzen zijn elk jaar nog wat 17 jarigen. De TU/e heeft nu aangegeven in de Introweek veranderingen aan te zullen brengen, in verband met deze nieuwe regelgeving. Ludieke activiteiten zullen nu hun invulling moeten vinden met cola of sinas. Als absoluut dieptepunt komt het voortbestaan van de TU/e Cantus in het geding. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het ‘Spa her!’ zal worden ingezet en gooien met cola zal ook niet bepaald bevorderlijk zijn voor de Markthal. Houden we eigenlijk nog wel een Introweek over op deze manier?

Daarnaast betekent dit dat de BACo over een jaar identificatiebewijzen zou moeten controleren. Ik hoor u denken: Bijna alle BACo-leden hebben het certificaat ‘Instructie Verantwoord Alcoholschenken’ met succes in één keer behaald, waarmee hun inschattingsvermogen van leeftijden zou zijn aangetoond als adequaat. Ik kan u echter vertellen dat de BACo “Onder de 18, nog even niet!” überhaupt niet onder de knie heeft; trek zelf uw conclusies.

De levercelletjes van onze sjaarzen hebben nog niet de vereiste grootte bereikt op de bescheiden examen- en 16+-feestjes in de kleinere steden en dorpen waar zij vandaan komen; een ontwikkelingsachterstand die zomaar tot een hoop incidenten zou kunnen leiden. De nieuwe studenten zouden niet eens een kroeg van binnen hebben kunnen aanschouwen!

Hoe moet het nu met de meisjes die zich voorheen lieten verleiden door middel van een met een paar druppels rum vermengd ananasdrankje? Zullen die nu in de volksmond doorgaans ‘Colasletjes’ genoemd gaan worden, of verdwijnt het overmatig drankgebruik en de losse seksuele moraal volledig uit het uitgaansleven? Ik vermoed dat de heren uit Californië de populaire dating-app ‘Tinder’ hiervoor in het leven hebben geroepen; een laatste strohalm om de 21e eeuwse Breezercultuur in het leven te houden. Het zou zonde zijn als de termen ‘breezerseks’ en ‘breezerslet’ weer uit de Van Dale zouden moeten verdwijnen.

Een hoop ellende voor de nuldejaars die met smart hopen op een hedonistisch studentenleven. Er lijkt geen enkele optie in het zicht voor deze lui. Het is nu aan de Vereniging en aan de BACo er op toe te zien dat er sociale controle is en er geen illegale praktijken in de mooie Weeghconst plaatsvinden. De jongeren onder lichting 2014 zullen zich er bij neer moeten leggen: Onder de 18, nog even niet!

How do you stop thermal expansion... even by a nanometer?

Join ASML as a Mechanical Engineer and help push the boundaries of technology.

At ASML we bring together the most creative minds in science and technology to develop lithography machines that are key to producing cheaper, faster, more energy-efficient microchips.

Not surprisingly then, Mechanical Engineering at ASML is rather special. For example, most of us are familiar with handling fire-water type temperature gradients, but at ASML you’ll have to control temperatures to within an incredible +/-10 mK, which is necessary to prevent a 300 mm wafer from expanding or shrinking – even by a nanometer. If it does, catastrophic misalignments will happen. You’ll also need to work within a tolerance window of an unimaginable 0.1nm. Just two examples of what you will face at ASML. Engineering achievements that require superb understanding of thermal dynamics as well as mechanical design.

If you’re up for the challenge, we’ll put you in a multidisciplinary team and give you plenty of freedom to experiment and learn new skills. Although your silicon wafers won’t expand, your own knowledge definitely will.

www.asml.com/careers

32

Het echte 57e Bestuur

De Onversaagde waarheid

Daar staan ze dan het nieuwe Bestuur van Simon Stevin. Eerder in deze Simon Ster hebben zij zichzelf al voorgesteld, maar wie zijn het nou echt? Wat voor rare gewoontes houden ze er op na? En wat voor geheimen durfde ze zelf niet te jullie te delen? Wij gingen op onderzoek uit naar het ware zevenenvijftigste!

Jasper Borrman, Ardin Corbijn van Willenswaard, Janneke Govers, Sebastiaan van Loon, Petri Mommers, Tiemen Schuijbroek, Bart Verhaegh, Stan de Vries, Niki Wilms, Ardin Corbijn van Willenswaard Voorzitter en Zeilwagencommissaris Als eerste mogen wij u presenteren in deze ‘echte’ voorstelronde: het gezicht van de Vereniging, AKA de Voorzitter, AKA Ardin Corbijn van Willenswaard. Zo lang als die naam is, zo lang zijn ook de grote vlokken haar die het gezicht van onze Vereniging regelmatig uit het zicht ontnemen. Afgezien van zijn mysterieuze verschijning, heeft deze man ook een aantal opmerkelijke eigenschappen waarvan er in de komende lap tekst een paar ontrafeld zullen worden. Dat het een openbaring moge zijn!

Eerst het goede nieuws of het slechte nieuws? Eerst het slechte dan maar: deze kerel komt uit Vehnlôh ofwel Venlo. Een niet al te beste start, maar gelukkig op tijd gecorrigeerd. Zo heeft de heer Corbijn van Willenswaard het grootste deel van zijn leven namelijk wél doorgebracht in de buurt van het Brabants gezellige Eindhoven. En niet te zuinig, daar hij ongeveer elk gat in de buurt wel als zijn woonplaats heeft aangedaan. Het langst heeft hij toch in het dwèrsklippelige Nuenen doorgebracht; acceptabel doch een dwarsliggende houding hem zou misstaan.

33

Simon Ster 45.1| november 2013

wVanwege zijn gunstige ligging ten opzichte van de stad Eindhoven, had Ardin al ruimschoots kennis gemaakt met de langste kroegenstraat in Europa voor hij daadwerkelijk aan zijn studententijd begon. Waar hij als basketballende VWO scholier de kunst van het bierdrinken tot zich nam, is dit doorgeschoten tot een professioneel bieratleet met enige affiniteit met baskets en ballen. Dat zulks een zoektocht naar een nieuwe sport soms wat rumoerig verloopt, heeft hij wel ondervonden tijdens een vroeger middelbare school reisje naar het ó zo mooie Rome. Zo is er naast bier nog een uitgebreid scala alcoholische dranken, dat ook onderzocht werd als mogelijk alternatief, waar ook de Sambuca onder valt. Deze drank dient men echter niet te drinken als bier, maar dat is een boodschap die iemand hem eerder had moeten vertellen. Sindsdien heeft de beste man een natuurlijke afkeer jegens deze drank ontwikkeld, wat het des te leuker maakt dit hem de eerstvolgende borrel nog eens aan te bieden voor ‘old times’ sake’.

Maargoed, hoe hij zich zelf ook presenteren wil, u kent bij dezen de waarheid. Onze Voorzitter en Zeilwagencommissaris is een achter krullen gehulde, slecht tegen sterke drank kunnende, met Straatman samenwonende, dispuutvaardige, longboardende man die kapotmaken onder zijn dagelijkse bezigheden schaart.

Succes!

Bas Straatman Secretaris en Commissaris Bijzondere Activiteiten De tweede in het rijtje is de Secretaris. Doorgaans wordt van de Secretaris een goede mate van geordend werken verwacht, waarbij zowel gedetailleerd geblaat en gediscussieerd mag worden in de zogeheten blaatbrieven evenals het bondig genoeg notuleren van de interne zaken. Wanneer men langer dan enkele seconden naar deze jongen kijkt, zullen de eerste controversies al opdoemen… Maar hoe erg is het? Is deze jongen altijd zo incapabel als op de vrijdagochtend, of welke ochtend dan eigenlijk ook?

Dat het Bestuur als vriendengroep door het leven gaat, hoeft geen geheim te zijn. Het is zelfs zo erg dat de heer Corbijn van Willenswaard al samenwoont met de heer Straatman, die zelf verderop uitgebreid toegelicht zal worden. Deze band wordt nog verder versterkt door hun gezamenlijke aandeel in het Eindhovensch Werktuigkundig Dispuut ‘Hephaestus’. De Secretaris mag dan wel de rechterhand van de Voorzitter zijn, maar wij hopen dat hij dit ondanks hun sterke band niet te serieus neemt!

Naar verwachting zal de heer Corbijn van Willenswaard ook nog wel eens de Eindhovense regionen verlaten om de zee en bijbehorend strand op te zoeken. Mocht u hem ooit hebben aanschouwen, dan zal de indruk u niet kunnen ontgaan dat deze jongen thuishoort op een surfboard. Een surfboard? Nee, dat is toch teveel gevraagd. Deze stoere kerel waggelt namelijk liever rond op een longboard… Het moge duidelijk zijn dat longboards op het strand ruimschoots achterhaald zijn door onze strandzeilwagens, die ongetwijfeld te maken zullen krijgen met zijn motto ‘kapotmaken is ook maken!’. Ongetwijfeld zal zijn opvolger later ongelooflijk blij zijn met deze mindset.

Zoals bij menigeen bekend is, komt deze kerel uit één of ander pittoresk gat genaamd Vught. Waarom dat zo bekend is? Omdat Bas, ofwel Straatman, een periode heeft gekend waarbij zijn gespreksstof uit niet veel anders bestond. De stof was lang genoeg, dat was het probleem niet voor hem, maar wel voor ons! Op een

34

Het drinken van bier en drank in het algemeen dient echter in lagen te geschieden, dus de bovengenoemde avond is nog niet afgesloten voor men er een ‘deksel’ oplegt. Zie hier waar de frituur om de hoek komt kijken! Ze zeggen wel eens dat iets zo simpel als een welbedacht cadeautje een mens gelukkig kan maken.

Zie hieronder het resultaat als men een frituur presenteert aan Straatman voor zijn verjaardag:

Algemene Ledenvergadering (ALV) van onze Vereniging is dit echter tot een halt geroepen, op menig verzoek. ‘Blaten’ zonder enige conclusie in het belang van de ALV is nu eenmaal geen goede wijze om het Bestuur te pleasen. Dit doet niet af aan andere leukere opmerkingen en de research voorafgaand aan ALV’s van deze man (zoals de Wikipedia definitie van ‘dikwijls’ voor de speciaalbiertap).

Wanneer men toch de stiekem onnodige moeite neemt om zijn geboortedorp onder de loep te nemen, komt men er al snel achter dat ‘Vught’ van ‘fuchte’ of ‘vocht’ komt. En vocht, daar houdt Straatman wel van. Vermengd met mout, hop, gist en vaak ook gerst wel te verstaan. Ogenschijnlijk krijgt deze jongen daar nooit genoeg van, wat de nodige complicaties met zich meebrengt!

Naast deze voorliefde voor bier heeft Straatman ook diepe gevoelens voor “Sprietsen” (spritskoeken, red.) en frituren. Eigenschappen voor een waar intellectueel niet?

De combinatie van deze drie elementen definieert de mens Straatman. Samen met een natuurlijke haat jegens ‘arbeid’. Een doorsnee dagje uit het leven van deze man begint dan ook in de kroeg of beter nog om 16:00 in onze borrelruimte ‘De Weeghconst’. Hij is immers pas net uit bed. Hier drinkt hij zijn eerste biertjes van de dag en geniet inmiddels (wellicht wat moe, nooit zat) ook van het schoonmaken en de naborrel tot 23:00. Vervolgens verplaatst de wereld zich ten opzichte van Straatman tot hij zich op het Stratumseind bevindt. Het niveau zakt met de minuut in de Santé, tot het het punt bereikt waarop men de drempel van de Costa passeert. De Costa?! Ja, helaas. Het is nota bene in de Costa waar Straatman zijn sociale skills wenst te testen en te trainen. Gewapend met openingszinnen en Simonstickers. “Géén stickers, géén dibs!” luidt het motto dan.

Een korte greep uit de geprobeerde zinnen: “Hee meisje, hoe ging jou eindexamen frans?” (nadat iedereen zijn fransexamen overnieuw moest maken) “Mag ik jou kauwgom eens proeven?”

“Hej meisje, weet jij waar mijn peen is?”

Na een niet bepaald verdiende slaap (er is inmiddels nog geen werk verzet) begeeft Straatman zich doorgaans de volgende ochtend/middag richting de Simonkamer voor een kop koffie en voilà: een “Spriets”. En dit is het kritieke punt. Krijgt Straatman de spritskoek weg? Dan bestaat er een kans van 57% dat hij nog aan wat nuttigs toekomt deze dag. Gaat het met godsonmogelijk veel moeite? Dan is het slechts aftellen tot het weer 16:00 is geweest en is men terug bij af. Toch hebben we het eens geprobeerd om het ‘’s avonds een vent, ’s ochtends een vent’-principe toe te passen. En wij hopen dat de mate van capabiliteit komend jaar wat hoger ligt dan dit:

En uit de verder getoonde ‘footage’ blijkt ook wel dat deze jongen wat vaker in incapabele toestand verkeerd. En dat moet dan mede onze Vereniging gaan leiden! Gelukkig bezit hij wel enkele functionele eigenschappen zoals een navel waar drank in past en kennis over al het bier dat hij drinkt. Deze eigenschappen zullen hem ongetwijfeld helpen bij zijn CoBA-schap, maar laat het duidelijk zijn: deze jongen heeft nog veel te leren!

35

Simon Ster 45.1| november 2013

Robin Mommers Penningmeester en Hoofdredacteur Zoals elders deze Simon Ster vast al beschreven staat, is onze Robin dit jaar de Penno van onze Vereniging. Daarbij verwacht je enige skills op het gebied van tellen, geordend werken en om kunnen gaan met geld. Is Robin daar alleen wel zo goed in? Wie is die jongen nu écht?

Om hierachter te komen, gaan we terug naar het begin. Als kleine jongen was Robin namelijk een heuse avonturier. Ook schijnt hij al op vroege leeftijd enige zang-, dans- en acteertalenten te hebben opgedaan tijdens de vele ‘welkom thuis shows’ voor wanneer papa en mama thuiskwamen van vakanties. Uit betrouwbare bron is zelfs vernomen dat Robin heeft gespeeld in een Kabouter Plop musical, compleet met pyjamabroek, muts en alle andere attributen. Deze acteerervaring heeft hij weten te gebruiken om zijn vroegere geheime identiteit ‘Bumbi’ ook geheim te houden.

Bumbi zette namelijk samen met Peter Pan (zusje Petri red.) hun levens op het spel in de strijd tegen het kwaad.

Na jaren als superheld een dubbelrol te hebben geleefd, kwam Robin op een leeftijd aan waarbij een studie gekozen moest worden. Een opleiding tot superheld bleek toch niet zo geschikt, dus volgde hij de door zijn vader gebaande weg des Werktuigbouwkunde. Daar kwam de inmiddels niet meer zo kleine Robin voor aankloppen in Eindhoven. Van doorgaans rustige jongen werd Robin een waar gezelligheidsmens en na alle doordeweekse stapavonden verzaakte hij het dan ook geregeld om zijn gezicht nog thuis te laten zien.

Dat Robin het studentenleven in ging bleek wel, want met wat extra commissies erbij was de pret nooit op. En hoewel de immer verstandige Robin niet vaak verliest van de fles, maakt de beste op zijn tijd wel een foutje. Er staat ons zomaar nog een eerstejaarsborrel bij waarbij onze Penno de brui gaf aan de opgestelde begroting en vond dat hem meer welkomstdrank toe mocht komen dan nodig. Wellicht herkenbaar voor de meesten, heeft alcohol een bepaald effect op de grenzen die je ziet aan je sociale capaciteiten, ook jegens de vrouwelijke medemens. Het zou zomaar kunnen dat zijn vrouwelijke jaargenoten hier nog steeds wakker van liggen. Geen zorgen, held van het verhaal Jasper Borreman heeft direct namens Robin zijn excuses aangeboden om nog enig soelaas te bieden aan deze dames.

Robins kapsones eindigen hier helaas nog niet. Al vroeg voordat de keuze definitief gemaakt was om Bestuur te gaan doen, zocht Robin de verhalen uit eerste hand op. Zo heeft hij al eens lichtjes gepolst wat het Hoofdredacteurschap met je doet bij oud Hoofdredacteuren. Vooral het 54e jaar interesseerde hem zeer en hoewel het schrijven normaliter met de hand geschied, bleef de mond niet onbeschreven. Enfin, we hopen dat zijn woordenschat inmiddels verder uitgebreid is dan het “Haajo, haajo!”dat hij vroeger dag in dag uit bleef uitkramen. Bovengenoemde aanvaring zal hem in ieder geval het woord “BANAAN”, dat spel je “B-A-N-A-AN”. bijgebracht hebben.

Dan resten ons nog een laatste paar opmerkelijkheden aan deze beste jongen. Robin is namelijk een fervent uitvinder! Zo schijnt hij al meermalen het idee te krijgen wanneer hij voor het eerst sinds lange tijd weer ondersteboven gezopen is, dat alle fietsen in de nabije omgeving diezelfde oriëntatie dienen aan te nemen om zijn wereld weer op een rijtje te krijgen. Dit tot menig verbaasd gezicht van de betreffende eigenaars wanneer zij hun fiets aantreffen. Alleen heeft Robin al lang voordat het zo laat is zijn shirt uitgetrokken, want dat doet men immers als het warm is.

Wat alcohol al niet met je doet. Nu is er wel een oeroude techniek om alcoholopname te voorkomen en deze beheerst Robin uitermate goed. Deze techniek kent vele namen: barfen, braken, kotsen, achteruit eten, enzovoorts. Het eerstejaarskamp is hier verre van voor bedoeld, maar toch krijgt de beste man het voor elkaar om bij beide aangedane edities zijn maaginhoud niet binnen te houden; schande.

36

kleiner is dan 7 bierkratten, valt ze toch op door haar opvallende kledingstijl waaronder hoedjes en hoge broeken geen uitzondering zijn. Ook haar gestuiter maakt soms dat ze net in je blikveld springt, maar genoeg grappen over Nienke’s afmetingen; teveel lage humor.

Hoe slecht Robin dan ook bij vlagen functioneert, zijn lekker gezellige babbel en kurkdroge humor maken wel veel goed. Zolang Robin niet te lacherig met de centjes omspringt, hebben wij er het volste vertrouwen in dat deze jongen een “GENIAAL!” jaar neer gaat zetten.

Nienke Steensma Onderwijscommissaris en Vice-Voorzitter Waar moeten we beginnen? Een Onderwijscommissaris krijgt gedurende het jaar met een hoop serieuze overleggen te maken en hoopt op zoveel mogelijk ‘feedback’ ofwel geklaag omdat om te zetten in één van de belangrijkste elementen van onze Vereniging. Het waarborgen van de kwaliteit van het onderwijs op onze faculteit. Dat zal zelden hand in hand gegaan zijn met zo een giechelaar als deze eigenzinnige madame, hihihi. En hoewel ze

Waarbij “AARDBEIIII!”-Nienke is echt zo goed als altijd vrolijk, maar lacht ze de problemen niet te makkelijk weg? De Vereniging runnen met een smile is supermeaui, maar een beetje serieus genomen worden op zijn tijd zou ook wel goed zijn. Ja, lachen kan ze, maar dat kunnen wij ook! Het Simonlied heeft er een ware sopraanzangeres bij die op hoge pitch het doorgaans mannelijke aandeel op bijzonder vrouwelijke wijze complementeert, waarvoor onze complimenten.

Vrouwelijk zeg je? Het is toch een W-er? True story: de meeste W-ers – biologisch gezien vrouw of niet – laten het wazige werk links liggen en denken volstrekt vierkant in logische oorzaakgevolg relaties. Zo heeft ze al eens aan een W-er uitgelegd dat ze enorm blij wordt van hoeden. Inderdaad, hoeden. Uitgelegd werd dat wanneer haar een hoed zou toekomen, de aanbieder een lapdance kon verwachten. Hoewel het nog enige afstand behoudt tot het oudste beroep ter wereld, vonden wij dit toch maar een merkwaardige vorm van het beschikbaar stellen van je kunsten.

Maargoed, een lapdance voor een hoed, dan behoed je je nog wel voor het ergste. Geeft wel een nieuwe definitie aan voorbehoedsmiddel, maar enfin, we doen het wel veilig he!

37

Simon Ster 45.1| november 2013

Misschien dat daar dan toch het stukje degelijkheid verborgen zit in dit meisje wat een Onderwijscommissaris toebehoort. Als laatste zijn we tot de conclusie gekomen dat Nienke haar mannelijkheid garandeert met de portable snor op haar hoofd en schijnt ze beter te kunnen lezen met haar tong uit haar mond. Ieder zijn ding.

Sef Achten Excursiecommissaris en Commissaris Externe Betrekkingen Deze geboren en getogen Brabander is traditioneel gezien de laatste in het rijtje Bestuursleden zoals het lot de Excursiecommissaris annex Commissaris Externe Betrekkingen toekomt.

Doorgaans zijn de EB’ers welbespraakt en vaardig in het verkopen van de promotieruimte binnen onze Vereniging. Maar hoe zit dat met deze jongen? Dat hij genoeg hordes te nemen heeft zal wel blijken, want deze kerel is niet altijd even scherp! Mocht u de naam niet herkennen, hij schijnt ook op “Chefke” te reageren.

Om deze jongen echt te leren kennen, hebben we zijn Facebook er maar eens bij gepakt, want al zijn oude schoolvrienden schenen hem niet te kennen. En wat op Facebook staat, is waar natuurlijk! Zo schijnt hij allereerst een hekel te hebben aan het locken van zijn laptop, wat de nodige identiteitswijzigingen, nieuwe profielfoto’s, quotes en andere poespas met zich meebrengt. Waarvoor dank want ook de aangeboden fluitende biertjes gaan er graag in. Onto the real stuff: deze geboren Eindhovenaar heeft gelukkig het studentenleven verkozen boven het thuis blijven wonen bij pappie en mammie, ondanks dat hem dat dagelijks wat extra afstand en cruciale minuutjes in de ochtend kost. Waarvoor hulde. Minder bewonderenswaardig is dat hij die cruciale minuutjes dan niet wenst te compenseren met minder slaap. Zucht.

Maar vrees niet, het is wel gezellig om met deze jongen te borrelen! Er zit wel wat praat in, je moet alleen wel weer op tijd zijn.

Mocht deze man namelijk teveel alcoholoplossing tegenkomen op één avond, dan ontwaakt een soort.. tsja, euh, een Hulk zonder spierballen. Knotsknetter als hij dan is, waggelt hij wat over straat en geeft zijn ongezouten mening over alles. Schrik niet als hij dan zijn zegje probeert te doen en ondertussen genoeg steun zoekt om rechtop te blijven ten opzichte van de vaste wereld door uw schouder of voorgevel als steunpunt te gebruiken.

Wees vooral niet geneigd te denken dat dit is omdat hij avances aan het maken is, want deze jongen zoekt dat niet zo. In Nederland. Chefke gaat namelijk graag op reis. Dan begint hij alleen of in gering gezelschap en stapt in de trein. Na wat vloeken op de NS ben je dan plots in de hemel van het buitenlandse openbaar vervoer en dán gaat het snel. Voor je het weet heeft hij dan weer een intieme locatie op buitenlands grondgebied gevonden. Deze prachtige trips doen wel wat met die jongen. Dan heb ik het niet over de aandoeningen achteraf, maar zodra hij het huiselijk nest verlaat, komt er wel wat naar boven!

Zo hopen wij ook dat hij zodra hij de vertrouwde Simonkamer en W-Hoog verlaat voor een sponsorgesprek, dat hij dan dezelfde passie tot het vastleggen van verbintenissen en samenwerkingen loslaat op de bedrijven – niet op de contactpersonen.

38

Wrede vindingrijkheid

Martelmethoden

De mens is een bijzonder beestje. In staat tot de meest ingenieuze dingen, beperkt de mens zijn innovaties niet tot zaken die de mensheid verder helpen.

Hoewel martelen in de meeste gevallen simpelweg mishandeling of verkrachting inhoudt, heeft de mens door de eeuwen heen heel wat bijzondere technieken bedacht om te straffen of ter informatievergaring. Het effect ervan is niet groter, maar de bijzondere methoden zijn wel tekenend voor de duistere kant van de mensheid.

Jules Frints plexe buizensysteem in de stier, waardoor het geschreeuw buiten als het loeien van een dolle stier klonk.

Middeleeuwse praktijken

Een slot kraakt, een deur piept. Je wordt wakker op de bodem van een smerige, donkere cel. Handen grijpen je armen beet en sleuren je naar buiten. Fel zonlicht verblindt je. Een bronzen koe kaatst venijnige stralen in je onwennige ogen. Om je heen klinkt gejoel. De stevige greep van je bewakers voert je richting het metalen rund, dat, zie je nu, open staat. Door een harde duw val je in het beest. Het ding gaat dicht en ineens is alles weer donker. Het gejoel wordt gedempt door het metaal van de stier. Terwijl je probeert te begrijpen wat er net gebeurde, voel je een aangename warmte onder je. Heerlijk, na die koude kerker. Hier houdt je het wel een tijdje uit. De vloer wordt snel warmer. De wanden ook.

De hitte neemt toe, het zweet breekt je uit en de vloer brandt aan je voeten. Naarmate je langzaam gekookt wordt in het binnenste van de stier, juicht het publiek. Terwijl jij schreeuwt, loeit de stier.

Bovenstaande martel- en executiemethode werd al ontwikkeld door de Oude Grieken. De bronzen of messingen stier was hol, zodat er een slachtoffer in kon. De stier werd op een vuur geplaatst, waardoor het slachtoffer gekookt of geroosterd werd. Wat deze publieke executie buitengewoon macaber maakte, was het com-

Bij martelen wordt al snel gedacht aan de Middeleeuwen, in Europa de hoogtijdagen van het folteren. Gedurende deze pijnlijke periode innoveerde de martelende mens met de meest ingenieuze mechanieken en methoden. De machine waaraan nog regelmatig gerefereerd wordt in een aantal alledaagse uitdrukkingen, is het rad – en dan bepaald niet dat van fortuin.

Wie opgroeit voor galg en rad, heeft waarschijnlijk een lichte voorkeur, namelijk de galg. Waarom? Het rad was een wiel met spaken, waarop de vermeende misdadiger vastgebonden werd.

Verder was er een beul, inclusief hamer, ijzeren staaf of ander dergelijk slagmateriaal. De beul gaf het slachtoffer daarmee klappen met een gruwelijk doel: de persoon in kwestie werd door de spaken van het wiel gevlochten. Na een aantal botbrekende slagen en wat vlechtwerk diende de beul letterlijk de genadeslag toe. Wie geluk had overleed dan direct, wie pech had, stierf pas later aan de andere gruwelijke verwondingen. Geradbraakt was je in elk geval.

De natuurlijke manier Lang niet altijd wordt bij marteling gebruikt gemaakt van een bijzonder apparaat. Ook de natuur biedt middelen om een langzame pijnlijke dood aan iemands vijand te brengen. Een van de meest onsmakelijke methoden die ook in de Middeleeuwen vaak toegepast werd, is de rattenkooi. Enige benodigdheden hierbij zijn een vastgebonden slachtoffer, een kooi en – natuurlijk – ratten. De bodem van de kooi wordt verwijderd, de ratten gaan erin en het geheel wordt op de buik van het vastgebonden slachtoffer geplaatst. De tijd voor een gezellig onderonsje tussen het slachtoffer en zijn nieuwe huisdiertjes is maar kort, want de kooi wordt door de beul al snel verhit. Voor de ratten is er maar één uitweg: bijten en graven.

Een andere bijzondere manier van marteling, die eigenlijk maar weinig verschilt van de rattenkooi, stamt uit Azië. Hier zoekt

39

Simon Ster 45.1| november 2013

men hulp uit het plantenrijk in plaats van zich tot knaagdieren te wenden. Naar verluidt werd deze techniek tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Japanners toegepast. Waar gaat het om?

We hebben het over bamboemarteling. Bamboe heeft enkele bijzondere eigenschappen (waarover meer elders in deze Ster), waaronder een buitengewoon hoge groeisnelheid. Plaats het slachtoffer vastgebonden boven één of meerdere bamboescheuten, en de scheuten groeien binnen enkele dagen een paar meter hoger – dwars door het slachtoffer heen. De Mythbusters hebben in 2008 onderzocht of dit daadwerkelijk mogelijk is met behulp van een ballistische gel. Gruwelijke conclusie: ja.

Hoe ontstaat de martelende mens?

De buitengewone uitspatting van wreedheid die martelen heet, heeft de mensheid natuurlijk ook op wetenschappelijk niveau geïnteresseerd. De drijfveren van martelaars zijn dan ook niet volkomen onbekend. De martelende mens is vaak geen psychopaat, geen sadist, maar een gewone, eenvoudige, gemiddelde mens.

Er zijn bekende experimenten die bewijzen dat de gewone mens gemakkelijk tot geweld aan te zetten is.

Stanley Milgram bewees dit in 1961, door proefpersonen te vragen slachtoffers elektrische schokken toe te dienen bij het geven van verkeerde antwoorden. De proefpersonen gingen ver: zo’n 61 tot 68 procent van hen gaf schokken tot de maximale 450 volt!

Als de proefpersoon tussentijds wilde stoppen werd hem eerst vier keer steeds sterker verzocht toch door te gaan en blijkbaar werkte dat. Bij specifiekere commentaren werd de proefpersoon verzekerd dat het slachtoffer niets te lijden had, of dat de proefpersonen niet verantwoordelijk gehouden werden..

Overigens waren de slachtoffers acteurs, er raakte dus niemand gewond. Hoewel de acteerprestaties van de acteurs waarschijnlijk voldeden, is er wel discussie over hoe geloofwaardig het experiment in opzet was. De proefpersonen wisten immers dat ze aan een experiment meededen. Toch toont het experiment zeker iets aan. Proefpersonen gingen door, hoewel ze duidelijk moeite met het geheel hadden: ze gingen zweten, trillen, stotteren, beten op hun lippen en vertoonden andere tekenen van stress. Sommigen begonnen zelfs nerveus te lachen.

Een ander befaamd experiment dat in relatie staat tot de psyche van de martelende mens, is het Stanford prison experiment, geleid door professor Philip Zimbardo in augustus 1971. Hierin werden proefpersonen verdeeld in bewakers en gevangenen. Er werd een gevangenis opgezet, inclusief uniformen, gevangenennummers en –foto’s. Allen gingen onverwacht op in hun rol, bewakers werden fanatiek en voerden psychologische straffen in, zoals be-

voorrechte cellen en eenzame opsluiting. Na zes dagen werd het experiment voortijdig beëindigd, toen Zimbardo de gevangenis aan zijn vriendin had laten zien en zij bezwaar maakte. Ze was de eerste die vraagtekens zette bij de ethiek van het experiment, van de meer dan vijftig mensen die er kennis mee gemaakt hadden.

Zimbardo observeerde dat zowel de bewakers, als de gevangenen, als hijzelf te zeer opgegaan waren in het geheel. Het gedrag van één derde van de bewakers werd aangemerkt als “sadistische neigingen” en twee gevangenen werden voortijdig uit de gevangenis gehaald.

Beide experimenten, het Milgram-experiment en het Stanford prison experiment, laten iets zien over hoe de omgeving van mensen hen kan aanzetten tot gruwelijkheden. Daarbij maakt het niet veel uit wat de persoonlijkheden van de proefpersonen zijn, de omgeving met de juiste prikkels heeft voldoende effect.

Natuurlijk is er kritiek op de opzet en de algemene toepasbaarheid van de experimenten, maar deze conclusie houdt stand.

De martelende mens ontstaat dan ook snel in een omgeving met machtsverschillen, geweld en corruptie. Als mensen er belang bij hebben en de ander als vijand zien, zijn ze eenvoudiger tot marteling aan te zetten. Marteling is een gewelddadige keerzijde van de zelfbeheersing die de mens van de overige dieren onderscheidt.

Dat is de druppel!

Tot slot een martelmethode die niet onvermijdelijk tot de dood leidt, maar wel tot waanzin. Deze methode staat bekend als de Chinese Watermarteling, hoewel de verwijzing naar China alleen maar bedoeld is om het geheel mysterieus te laten klinken. De Italiaan Hippolytus de Marsilis, geboren 1451 te Bologna, is de eerste die deze methode beschreef. De Spaanse inquisitie heeft de vallende druppel op grote schaal toegepast.

De marteling is in feite niets meer of minder dan een vallende druppel, strategisch geplaatst op het voorhoofd van de persoon in kwestie. Het voorhoofd werd gezien als de perfecte plaats om twee redenen: de gevoeligheid ervan is groter dan van de meeste andere delen van het hoofd én de gemartelde kan elke druppel aan zien komen, wat natuurlijk bijdraagt aan het gekmakende effect. Geïnspireerd op het uithollende effect van een vallende druppel op een steen, had de methode nog een bijdrage aan de waanzin: de druppel wekte het gevoel op dat er een holte vormde, midden op het voorhoofd.

De vallende druppel maakt duidelijk dat martelen niet altijd met geweld gepaard gaat. Het is echter maar de vraag of dat uitmaakt.

40

Feit & Mening: Schaliegas

Objectief

Dit jaar beginnen we in de Simon Ster met een nieuwe rubriek: Feit & Mening. In deze rubriek zullen uiteenlopende onderwerpen objectief en subjectief tegen het licht worden gehouden. Elke editie zal beginnen met een objectieve beschrijving van het onderwerp waarmee u zult worden voorzien van de relevante wetenschappelijke, maatschappelijke en/of diplomatieke informatie. Vervolgens zal elk onderwerp vanuit twee zeer verschillende standpunten beschouwd worden, waarna u ten slotte uw eigen conclusie kunt trekken. Deze rubriek debuteert met het onderwerp schaliegas en de vraag of in Nederland proefboringen naar deze grondstof moeten worden uitgevoerd.

Lennard van Damme Waar komt de discussie vandaan?

De gasbel van Slochteren raakt leeg. Toen het veld in 1959 werd ontdekt bevatte het ongeveer 2800 kubieke meter gas en was daarmee de grootste gasbel in Europa en de tiende ter wereld.

Bijna tweederde van het gas is inmiddels gewonnen. De productiepiek was in 1975, in dat jaar werd 90 miljard kubieke meter gas uit de grond gehaald. Na 1975 begon de productie te dalen en inmiddels wordt er jaarlijks zo’n 40 miljard kubieke meter gas gewonnen.

Schaliegas is chemisch hetzelfde als ‘gewoon’ aardgas: 95% methaan, 2,5% ethaan, 0,5% overige koolwaterstoffen en 2% andere gassen (stikstof, CO2, zuurstof)

Wat is schaliegas?

Sinds 2000 wordt in de VS in rap toenemend tempo schaliegas gewonnen, waardoor de totale reserves van dat land sterk zijn toegenomen. Ook in Nederland zit schaliegas in de grond. Er zijn echter zorgen over de effecten van schaliegaswinning betreft methaanuitstoot, aardbevingen en drinkwatervervuiling. In februari 2013 besloot de overheid elke vorm van schaliegaswinning, inclusief proefboringen, stil te leggen tot op zijn minst de komende zomer. Nu deze zomer voorbij is krijgen we te maken met de vraag of de exploitatie van schaliegas hervat moet worden.

Schaliegas is aardgas dat zit opgesloten in schalie, een brosse steensoort die ontstaat wanneer kleisediment gedurende lange perioden onder druk staat. Alleen de fijnste kleideeltjes kunnen schalie vormen. Deze kleideeltjes slaan alleen neer als sediment als het water langzaam stroomt, hierdoor wordt schalie vooral gevormd in meren, rivierdelta’s en spoelvlakten. De kleideeltjes slaan hier laag voor laag neer op de bodem. De kleilagen vormen gedurende millennia harde platen gesteente, dit gesteente wordt schalie genoemd.

41

Simon Ster 45.1| november 2013

Doordat schalie onder water gevormd wordt, bevat het relatief grote hoeveelheden organisch materiaal, tot wel 25%. Dit organisch materiaal vervalt over vele, vele jaren uiteindelijk tot aardgas. Dit gas zit opgesloten in het gesteente waarin het gevormd is, schalie, en heet daarom schaliegas. De schalie waaruit nu gas wordt gewonnen is 540 tot 100 miljoen jaar geleden gevormd en bevindt zich daardoor op twee tot vijf kilometer diepte in uitgestrekte, dunne lagen.

Hoe wordt schaliegas gewonnen?

In de VS omvat schaliegas 20% van de totale gasproductie. In 2035 wordt geschat dat dit meer dan 45% zal zijn. druk waarbij dit gebeurt (tot wel 1000 bar) ontstaan overal in de schalie kleine scheurtjes. Door deze scheurtjes kan gas dat millennia in de schalie opgesloten heeft gezeten ontsnappen en gewonnen worden.

Om schaliegas te winnen moet de schalie worden gekraakt, aangezien het gesteente niet poreus genoeg is voor het gas om zichzelf naar buiten te kunnen werken. De eerste winning van schaliegas vond plaats in de Amerikaanse staat New York in 1821, waar een ongebruikelijk ondiep gelegen laag schalie op natuurlijke wijze was gekraakt. Zulke natuurlijk toegankelijke winplaatsen waren zeldzaam en lange tijd nam schaliegas slechts een marginale positie in.

De aardlagen en het frackingproces schematish weergegeven

Een olieveld van voor het horizontaal boren.

Het duurde ruim een eeuw voordat in de jaren ’30 van de vorige eeuw een belangrijke technologische vooruitgang werd geboekt.

Tot die tijd werden boringen naar fossiele brandstoffen altijd verticaal gedaan. Dit zorgde ervoor dat de boortorens slechts een zeer klein bereik hadden en dus moesten gas- en olievelden altijd volgeplaatst worden met boortorens. Er kwam echter een doorbraak toen de technologie werd ontwikkeld om de boorrichting op een bepaalde diepte te veranderen. Hierdoor kon men eerst verticaal naar de schalie boren, om vervolgens horizontaal door de schalie laag te boren. Deze techniek zorgde ervoor dat het bereik van een boortoren steeg van ongeveer tien meter naar tot wel 200 meter.

Een tweede doorbraak kwam in 1947 toen voor het eerst schalie door mensen gekraakt werd. Dit gebeurde toen, en nu nog steeds, met behulp van een techniek die fracken wordt genoemd. Bij fracken wordt een boorgat onder hoge druk volgespoten met een mengsel van met name water en zand. Door de extreem hoge

Deze technieken, ruim een halve eeuw oud, vormen nog steeds de basis van de schaliegaswinning. Wel zijn ze verder ontwikkeld; een gemiddelde boortoren kan tegenwoordig schaliegas uit de grond halen in een straal van drie kilometer.

Hoeveel schaliegas is er?

De voorraad winbaar schaliegas wordt een reserve genoemd.

Hierin wordt schaliegas waarvan het bestaan bekend, maar niet winbaar is dus expliciet niet meegenomen. In Nederland bedragen de schaliegasreserves naar schatting van TNO tussen de 200 en 500 miljard kubieke meter. Ter vergelijking: de conventionele gasreserve in Nederland (grotendeels Slochteren) bedraagt 1300 miljard kubieke meter en in Nederland verbruiken we met zijn allen zo’n 51 miljard kubieke meter gas per jaar.

42

Feit & Mening: Schaliegas

Subjectief

Voor proefboringen Jordy Wesseling Dankzij de massale anticampagne van de media met betrekking tot schaliegas, weten we allemaal wat de grote gevaren van de boringen daarnaar zijn. Het grondwater zal ernstig vervuild raken met hoogst toxische chemicaliën en de grond zal zeker verzakken met allesvernietigende aardbevingen tot gevolg. Bovendien zullen de boringen en frackactiviteiten tot gevolg hebben dat het methaangas op willekeurige plekken uit de grond zal komen en wordt het onmogelijk om water uit de kraan te tappen zonder een flinke lading licht ontvlambaar gas erbij geserveerd te krijgen.

Deze anticampagne, die grotendeels gebaseerd is op de woorden van zeer wetenschappelijk onderrichte buurtgroeperingen, heeft geleid tot een overdreven negatief beeld van schaliegas bij de gewone burger.

Praktische bezwaren?

Bovenstaande gevolgen zijn uiteraard zeer onwaarschijnlijk om bij schaliegasboringen in Nederland te gaan plaatsvinden. Het grondwater zit op een diepte van maximaal 300 meter, in tegenstelling tot schaliegas dat tien keer zo diep zit. De frackactiviteiten vinden plaats op minimaal drie en een halve kilometer diepte en daar zal het schaliegas vrijkomen. De scheurtjes zullen niet verder dan 100 meter uitschieten, dus dan is er nog ongeveer drie kilometer ondoordringbare (daarom moesten we juist fracken!) steenlaag over om het grondwater te scheiden van het vrijgekomen aardgas. Vervuiling van het grondwater via de grond zelf is dus onmogelijk.

Toch hebben we allerlei beelden gezien van gas uit waterkranen dat tot grote vuurballen kon leiden. Beelden uit de Verenigde Staten waar het grondwater toch echt vervuild was geraakt met

aardgas. Dit valt te wijten aan het gebrek aan regelgeving in de VS en vooral aan amateuristische boorinstallaties zonder enige veiligheidsmaatregelen. Door deze piratenpraktijken kon het schaliegas via de boorputten in het grondwater terecht komen, omdat deze niet geïsoleerd waren. In Nederland zullen de boringen uiteraard veel veiliger plaatsvinden. De boorput zal een soort omgekeerde telescopische koker zijn waarbij de zijkant wordt voorzien van ondoordringbaar cement. Zo ontstaat er een gesloten systeem waardoor er nooit enige interactie kan komen tussen het grondwater en de frackvloeistof (met inderdaad wel 0.15% chemicaliën, dat binnen een maand biologisch is afgebroken) of het schaliegas. Ook de grond van het boorterrein zelf wordt hermetisch afgesloten, zodat het grondwater na een eventuele bovengrondse lekkage niet kan worden bereikt.

Het grootste probleem van de 'conventionele' aardgasboringen in Groningen is de bodemverzakking. Dit kan tot lichte aardbevingen leiden waar sommige Groningers last van hebben.

Onwetenden denken dat de 'onconventionele' aardgaswinning tot dezelfde, of misschien nog grotere problemen zal leiden. Dit is echter niet het geval. Het aardgas in Groningen zit in poreuze bodemlagen die inklinken als het aardgas eruit wordt gehaald.

Schaliegas zit juist in harde onporeuze steenlagen die gefrackt moeten worden om het gas vrij te krijgen. Deze lagen kunnen dus niet compacter worden, waardoor grootschalige Groningse aardbevingen niet voorkomen bij fracken. Overigens is de term ‘onconventionele’ aardgaswinning ook een misleidende uitspraak. Het klinkt als een nieuwe techniek die zich nog niet bewezen heeft. De waarheid is echter het tegenovergestelde. In Nederland is al rond de 250 gefrackt voor andere doeleinden dan schaliegaswinning, en geen van deze frackactiviteiten heeft tot aardbevingen of andere ongewenste gevolgen geleid.

43

Simon Ster 45.1| november 2013

Een economisch verhaal Is het negatieve beeld van schaliegaswinning dan zo onterecht?

Als er geen risico’s zijn, kunnen we toch gewoon even boren, een paar uur fracken en vervolgens geld maken? De discussie zit hem inderdaad niet aan de praktische kant van een boorput, maar aan de economische zijde van grootschalige schaliegaswinning. In vergelijking met het aardgas in Groningen, is de opbrengst van schaliegas per put een stuk lager. Ook moet er uiteraard meer energie in een put worden gestoken voordat er gas uit gewonnen kan worden. Hierdoor is ook de energieratio van schaliegaswinning een stuk minder positief dan dat van het aardgas in Groningen. Maar Groningen is ook niet de situatie waarmee vergeleken moet worden. Dat gas wordt toch wel gewonnen en schaliegas zal daar geen vervanger voor zijn. Het Gronings gas zal echter binnen enkele decennia opraken. Volgens schattingen zal dit rond het jaar 2030 zijn. Ervan uitgaande dat we dan als Nederland nog steeds een echt gasland zijn, kan schaliegas vanaf die periode de functie van het gas uit Groningen overnemen. Het Nederlandse schaliegas zal dan moeten concurreren met geïmporteerd gas uit bijvoorbeeld Rusland. De energieratio van geïmporteerd gas is gunstiger dan dat van Nederlands schaliegas, echter wint schaliegas veruit als je kijkt naar het economisch landsbelang.

Als we als gasconsumenten ervoor kiezen om gas te importeren, betekent dit dat we slechts geld doneren aan Russische gassjeiks die dan weer een voetballertje van 100 miljoen kunnen kopen.

Als we het gas in Nederland winnen, investeren we juist in onze eigen economie! Een bedrijf zal het gas gaan winnen en hiermee voor veel banen in Nederland zorgen. Dat bedrijf krijgt het gas niet gratis, maar daarvoor moet ze een toeslag aan de Nederlandse overheid betalen. Dit is uiteraard goed voor de schatkist.

Met de relatief lage energieratio en hoge investeringskosten van schaliegas wordt door sommigen de winstgevendheid betwist.

Deze is inderdaad onzeker, maar het risico is volledig voor het bedrijf en niet voor de overheid. Blijkt schaliegas een succes te zijn, dan krijgt de overheid gratis geld. Is de schaliegaswinning een flop, dan heeft de overheid daar geen kosten aan en toch heeft het banen opgeleverd. Geboorde putten waaruit blijkbaar toch geen schaliegas kan worden gewonnen kunnen makkelijk worden omgebouwd naar een geothermische energiebron. Dit laatste zal in Nederland ook gebeuren met de putten van de eventuele proefboringen.

De huidige onzekere schattingen houden in dat er minimaal 200 tot 300 putten nodig zijn om de schaliegaswinning rendabel te maken. Dit klinkt misschien als een groot aantal, maar in de olie- en gasindustrie kijkt men hier niet van op. In Schoonebeek, Drenthe, zijn bijvoorbeeld ongeveer 350 jaknikkers actief geweest om olie uit de grond te pompen. Bovendien kan er per boorlocatie in meerdere richtingen worden gefrackt en dit kan ook nog eens op verschillende hoogteniveaus gebeuren. Hierdoor kan het aantal boorlocaties misschien wel een factor tien lager zijn dan het aantal putten. In dat geval zal het gebruikte landoppervlak erg meevallen. Zeker als je dat vergelijkt met bijvoorbeeld een windmolenpark.

Daarom proefboringen Omdat we nu niet zomaar door de harde steenlagen kunnen kijken, is de onzekerheid in de schattingen over de schaliegasvoorraad hoog. Zonder proefboringen kunnen we niet zien waar en hoeveel schaliegas zich in onze grond bevindt. In andere landen waar wel naar schaliegas wordt geboord, waren de initiële schattingen incorrect. In Polen werd de schaliegasvoorraad bijvoorbeeld overschat, maar in het Verenigd Koninkrijk is de voorraad flink onderschat! Proefboringen zijn de uitkomst en zonder die ‘uiterst gevaarlijke’ operaties zullen we er nooit achter komen of we in Nederland op een goudmijn leven.

Geschatte aanwezigheid van secundaire fossiele brandstoffen in Nederland.

44

Feit & Mening: Schaliegas

Subjectief

Tegen proefboringen Lennard van Damme Het afgelopen jaar heeft de vraag of er in Nederland naar schaliegas moet worden geboord een prominente plek in het nieuws gehad. Het is een moeilijk vraagstuk met vele aspecten en een ingewikkelde achtergrond. Het is echter ook een vraagstuk met een simpel antwoord: nee. Nee dat moeten we niet doen. Boren naar schaliegas is op dit moment risicovol, maatschappelijk impopulair en bovendien uitermate onnodig. Afgelopen februari heeft de rijksoverheid besloten alle aan schaliegas gerelateerde boringen stil te leggen. Dit was geen vergissing.

omhoog door de boorkolom en lekten in het grondwater, ondanks garanties van de industrie dat zulke lekkage hoogst onwaarschijnlijk was.

Een tweede gezondheidsrisico is luchtvervuiling. Gedurende de verschillende productiefasen lekken methaan en andere gassen de atmosfeer in. Methaan is een gas met een 25 keer sterker broeikaseffect dan koolstofdioxide. De ‘andere gassen’ bevatten diverse stoffen die schadelijk zijn voor mensen. Benzeen, een bekende veroorzaker van kanker, is bijvoorbeeld in hoge concentraties gevonden in de omgeving van schaliegasbronnen.

Deze uitstoot heeft geleid tot ernstige gezondheidsklachten van omwonenden.

Onbekende risico’s Het meest gehoorde argument tegen boren naar schaliegas is het feit dat er veel onduidelijkheid bestaat omtrent de risico’s die boren en fracken met zich mee brengen. Veel mensen zijn bang dat het doorboren van de aardlagen die drinkwater bevatten ervoor zal zorgen dat deze lagen besmet raken met de chemicaliën die er bij het fracken doorheen worden gepompt en dat ze zodoende onbruikbaar worden als bron voor drinkwater. Nederland haalt 60% van haar drinkwater uit deze aardlagen.

In de Verenigde Staten wordt dit risico door de industrie als nihil beschouwd vanwege de grote afstand tussen het drinkwater en de schalie. Deze afstand varieert van één tot vier kilometer, terwijl de scheuren van het fracken niet verder reiken dan 100 meter. Klinkt behoorlijk veilig nietwaar? Nee, niet waar. In de VS is het al meerdere malen voorgekomen dat grondwater en zelfs oppervlaktewater besmet is geraakt met gevaarlijke hoeveelheden chemicaliën uit de frackvloeistof. Deze chemicaliën stroomden

Hoe groot zijn deze risico’s voor ons water en onze lucht nu eigenlijk? De realiteit is dat we dat nog niet weten. De paar onderzoeken die er naar zijn gedaan leiden niet tot heldere conclusies en spreken elkaar bovendien regelmatig tegen. We weten dat de risico’s bestaan, maar we hebben geen idee hoe groot ze zijn.

Tot het moment dat we dat wel weten is het een slecht idee om maar lukraak te gaan boren.

Het is de moeite waard om op te merken dat het Amerikaanse congress de productie van schaliegas heeft uitgezonderd van een aantal belangrijke milieuwetten omdat de exploitative van schaliegas niet mogelijk is als de industrie zich moet houden aan onder andere The Clean Air Act (1970), Clean Water Act (1972) en The Safe Drinking Water Act (1974). Met deze uitzonderingen toont de VS aan dat het land bereid is schoon water en schone lucht op te offeren voor een marginaal economisch belang. Niet echt wat ik versta onder ‘verantwoord beleid’.

45

Simon Ster 45.1| november 2013

Geen steun

Niet nodig

De berichtgeving over de risico’s en de aardbevingen in Groningen hebben geleid tot veel onrust onder bewoners van gemeenten waarin proefboringen gepland staan. Dusver zijn er twee verkenningsvergunningen afgegeven. Eén voor Noord-Brabant en één voor de Noordoostpolder. Serieuze voorbereidingen hebben plaatsgevonden in Boxtel en Haaren, beiden in Noord-Brabant.

Zijn de proefborigen eigenlijk wel ergens voor nodig? Veel van de vragen die we nu hebben, kunnen net zo makkelijk beantwoord worden door gebruik te maken van Amerikaanse resultaten. De enige reden om in Nederland te boren is om vast te stellen of en zo ja, hoeveel schaliegasreserves we hebben.

Deze voorbereidingen hebben geleid tot grootschalig protest tegen deze ondernemingen. Onder de bewoners van deze gemeenten heerst een sterke afkeer van proefboringen. In Boxtel is 89% van de inwoners tegen de plannen en bijna 2000 van hen hebben aangegeven te willen verhuizen als er daadwerkelijk in hun omgeving geboord gaat worden. Deze sterke gevoelens hebben belangrijke gevolgen gehad: de gemeenteraad heeft Boxtel uitgeroepen tot ‘schaliegas-vrije gemeente’ en de lokale rechtbank heeft de boorvergunning ongeldig verklaard.

Het verzet tegen schaliegas gaat verder dan alleen de locale bevolking: afgelopen juni publiceerde een groep van 55 hoogleraren (onder wie drie TU/e professoren) een artikel waarin zij de Nederlandse overheid oproepen alle plannen omtrent schaliegas te stoppen. De geschatte schaliegas reserves zijn de afgelopen jaren sterk afgenomen. Nog maar vijf jaar terug verwachtte men nog een omvang van enkele keren Slochteren. Intussen is dit bijgesteld naar 5-10% van Slochteren. Volgens de 55 hoogleraren zorgt dit er voor dat schaliegas in Nederland economisch niet aantrekkelijk is.

Mensen willen geen schaliegas. Academici willen geen schaliegas. Gemeenten willen geen schaliegas. Deze feiten zouden alleen al reden genoeg moeten zijn voor een democratie om met schaliegas te stoppen.

Onderzoekscentrum TNO schat dat de Nederlandse schaliegasreserves een totale omvang hebben van tussen de vier en tien jaar aan binnenlands verbruik, terwijl de conventionele gasreserves nog 30 jaar aan gas omvatten. Het opstarten van grootschalige schaliegas productie zal naar schatting tien jaar in beslag nemen.

Dit betekend dat we nog rustig 20 jaar kunnen wachten voordat we er aan beginnen.

We moeten niet zo’n haast hebben om de Amerikanen te volgen in hun roekeloze zoektocht naar zelfstandige energieproductie.

Laat hen lekker de stomme fouten maken. Laat hen alle risico’s ontdekken terwijl wij genieten van 20 jaar conventionele reserves. Als schaliegas veilig blijkt te zijn kunnen we met modernere technieken veilig gaan produceren. Als het onveilig blijkt te zijn dan hebben we tenminste niet de veiligheid van ons drinkwater verspild aan een paar extra jaren goedkoop gas.

Daarom geen proefboringen Wat moeten we doen? We moeten wachten. We weten niet wat de risico’s van het boren zijn, er is geen sprake van maatschappelijke steun en we hebben de proefboringen ook nog eens niet nodig. Het enige moment waarop het voor een democratie acceptabel is om beleid te voeren tegen de wens van de bevolking in, is wanneer er absoluut geen redelijk alternatief is. Dit is niet zo’n moment. We kunnen wachten.

In de grafiek hiernaast wordt duidelijk hoe weinig schaliegas (het fel rode stukje) ons land nu eigenlijk kan gaan opleveren ten opzichte van Slochteren en de andere huidige boringen. Is dat nu echt al die risico’s waard?

46

Academic skills in Practice

Working at Applied Micro Electronics “AME”B.V.

In 2010, Erik van Broekhoven jointed Applied Micro Electronics “AME” B.V.. He started at AME as SMD (surface mounted devices) line operator as a substantial part-time function besides his study Mechanical Engineering. After only 1.5 years, he was involved in automation projects using 6-axis robotics. Working at AME in addition to his master study Control System Technology at the department of Mechanical Engineering (TU/e) provides the possibility to already obtain experience from industry.

Erik van Broekhoven Applied Micro Electronics “AME” B.V. AME is a fast growing organization developing and manufacturing high quality products with electronics. Our goal is to create innovative products for our customers that exceed market expectations by making use of state-of-the-art development facilities and a highly automated manufacturing environment. Driven by technology, we strive for the best solution combining the disciplines of electrical, mechanical, software and industrial engineering.

AME was founded in 1996 on the campus of the TU/e and nowadays both buildings are situated at the industrial area “Esp” in Eindhoven. At the moment, the organization consists of approximately 140 motivated and professional employees and we are active in a high diversity of markets and products (consumer, industrial, offshore, automotive, etc.).

My projects For the last year I was involved in various projects, for instance the development of a touchscreen for a high quality coffeemachine. Therefore an automated production process had to be designed, in which I was involved from the beginning. Technologies that are part of the design are adhesive selection, production tooling and robot end of arm tool design, robot programming and vision guided motion implementation. To ensure and improve the quality of the production process and finally guarantee product quality AME is continuously testing and monitoring its (process) designs. The final alignment of the components, as required by the customer, needed to be less than 0.2 mm. The sum of

tolerances of all parts posed a real challenge, but with common sense and technical excellence we succeeded! As a student, the ability to bring robotics in practice in an industrial environment is a fascinating opportunity to broadening my academic skills.

Your opportunities If you choose to work at AME, it means joining a talented, ambitious and experienced team of experts, with a clear focus on personal and professional growth. You yourself, as I did, will be able to determine what career path you will follow. At AME, we are not only looking for new colleagues who want to develop themselves as technical specialist, but also for those who want to grow into project management, leading our multi-disciplinary project teams.

Getting to know AME is easy, as we are offering internships, graduation projects and part-time jobs. To experience whether AME fits you, as it fits me, you are kindly invited to visit us and let you get inspired by our atmosphere of innovation.

Please contact us on recruitment@ame.nu.

47

Sterrenhoekjes

Simon Ster 45.1 | november 2013

Geniet mee van deze volkomen uit hun verband gerukte uitspraken, verpraatsels en vertypsels. Mocht je er nog meer horen: aarzel niet en stuur de uitspraak en context op naar sterrenhoek@simonstevin.tue.nl!

Bas komt helemaal blij terug van de kapper: “Blijft leuk bij de kapper, dat lijkt een beetje op nuchter in de Costa staan!”

Bart tijdens een (zeer zeldzaam) helder moment: “De mooiste tijd, is viscositeit!”

Rik over de Bestuursfoto op het constitutiekaartje: “Die Bestuursfoto van jullie straalt niet echt minimalisme uit, alleen Nienke komt in de buurt.”

Jordy maakt gebruik van bestek om in zijn koffie te roeren: “Wanneer komen er nou nieuwe roerstaafjes? Ik wil graag koffie drinken met sfeer, niet met een vork.

Niki: “Ze hadden laatst bedacht dat ik wel iets kon, maar ik weet niet meer wat...”

Stefan: “Je kan op elk nummer dansen, zo lang je maar beweegt!”

Nicole vertelt over haar belevenissen tijdens een donderdagavond: “En toen zat daar één meisje en nog één... Twee dus eigenlijk” Jasper tijdens een ALV: “Hebben jullie samen wel een leuk jaar gehad?”

Rik: “Ja, ik wel!”

Rik wordt er door Jesper op gewezen dat zijn vraag geen vraag is maar een opmerking. Riks reactie: “Nu heb ik mijn Limburgse accent afgeleerd en dan ga jij zeuren over dat er geen vraagteken achter mijn zin staat!”

Max nadat hij bleek iets te kunnen: “Mensen zijn vaak verbaasd als ik dingen ineens competent blijk te kunnen” Sebastiaan tegen Kelsey: “Word jij eigenlijk ooit serieus genomen?”

Random sjaars tegen Bart: “Ben je je touwtje nog niet kwijt?”

Bart: “Nee man, ik heb hem net een week” Sjaars: “Oh, hoe lang moet je die houden dan?”

Bart: “Ah, een maand of vijf, misschien zes” Sjaars: “Wow, ik dacht een weekje ofzo!”

Bart: “Nee joh, waar zou dat op slaan” Sjaars: “Nou sorry hoor, ik weet ook niet hoe serieus jullie jezelf nemen!”

Robin: “Bas is nooit zo goed in ochtenden na een avond stappen” Bas: “Nou, ik ben sowieso niet zo goed in morgens” Bas tijdens een random wikipediabezoek: “Nice, ik heb eindelijk een woord gevonden dat rijmt op voorvocht!”

Martijn tijdens een discussie met de rest van de redactie: “Statistisch gezien zijn er meer homo’s dan vrouwen bij W”

Prijsvraag Ook deze Simon Ster bevat weer een nieuwe prijsvraag. De prijs die je kunt winnen is een bierkaart, te gebruiken in De Weeghconst.

Wil je kans maken op deze bierkaart?

Lever dan je antwoord in de Simonkamer in of stuur een e-mail naar redactie@simonstevin.tue.nl. Vermeld hierbij duidelijk je naam. De prijs wordt verloot onder de correcte inzendingen en de winnaar zal bekend worden gemaakt in de volgende uitgave van de Simon Ster.

Antwoord 44.5 ‘Een prijsprobleem’ In de vorige Ster stond de volgende prijsvraag

Vraag “Hoeveel kost één?”

“Dertig cent.”

“Hoeveel kost vijftien?”

“Zestig cent.”

“Dank u, dan neem ik horderdzestien.”

“Dat wordt dan negentig cent mevrouw.”

Prijsvraag 45.1 ‘Nul nullen’

Een verklaring graag!

Hoe kan 1.000.000.000 geschreven worden als het product van twee factoren waarvan geen van beide een nul bevat?

Oplossing Deze mevrouw staat bij de bouwmarkt en wil een huisnummer kopen. Ze wil graag nummer 116, dit zijn dus drie cijfers en kost dus 3 x 30 = 90 cent.

De winnende inzending kwam van Jasper Borreman en hij kan de bierkaart ophalen in de Simonkamer.

Activity Calender

27-11: Excursion Shell 28-11: SINAS* * Stappen In ‘N Andere Stad * Going out in another city

5-12: Sinterklaasborrel 17-12: Workshop Lockpicking