PGED Assessment PVA + onderzoek deel2

Het onderzoek van Sigrid Bekkema 1GMD

Inhoudsopgave

2

3

Inleiding Voor mijn assessment voor de module Geo Design ga ik een infographic maken over een actueel milieu en klimaat vraagstuk. Het vraagstuk moest afgebakend worden door een casus, ik had de keuze uit: Klimaat en energiebeleid, waterveiligheid, waterkwaliteit, landbouw en voedsel en als laatste natuur.

Omdat je de keuze had om te kiezen uit deze afgebakende casussen had ik besloten om mijn onderzoek te focussen op een vraagstuk dichtbij mijn ouderlijk huis. Tevens bedacht ik mij wat interessant zal zijn voor mij en waar bekenden nog wat aan zouden hebben als ik dit assessment afrond.

Na een korte research kwam ik al gauw op het gebied in Langelo terecht omdat daar gasopslag plaats vind. Ik kwam hier mede dankzij mijn zwager die zelf is opgegroeid in Langelo. Ik heb hem horen zeggen dat er veel onduidelijkheid heerst momenteel en dat er plannen zijn om de gasopslag te verhogen. Dit wekte duidelijk mijn interesse en ik hoop dan ook dat niet alleen ik, maar met name anderen waarde aan mijn infographic zullen hechten.

Voor mijn, maar ook voor jouw, de lezer van het verslag, duidelijkheid zal ik puntsgewijs mijn onderwerp en keuzegebied benoemen in de hierop volgende pagina’s. Tevens verzamel ik informatie die ik nodig heb om mijn infographic tot een succes te maken.

Ik wens jou, heel veel leesplezier toe.

4

5

Kaders Onderwerp:

NORG+ de gasopslag bij Langelo

Keuzegebied:

Klimaat en energiebeleid (de gevolgen van..)

Aanleiding:

Ik heb voor dit onderwerp gekozen omdat er veel discussies gaande zijn over de verhoging van de gasopslag. De omwonenden van dit gebied staan pal tegenover de mensen van de NAM wiens verantwoordelijkheid bij deze gasopslag ligt. Tevens ligt dit gebied redelijk in de buurt van mijn ouderlijk huis.

Doelstelling:

Ik wil een passende oplossing creĂŤren die zowel de omwonenden als de NAM tevreden houdt met dit besluit.

Onderzoeksvraag:

Wat is er nodig om zowel de omwonenden en de NAM tevreden te houden met het besluit om de gasopslag in Norg te vergroten?

Startformulering:

Hoe ga ik passende oplossing benoemen voor het gasopslagprobleem wat beide partijen tevreden houdt?

Opdrachtgever:

de gemeente Noordenveld

Doelgroep:

De stugge boeren in de omgeving van de gasopslag

6

7

Plan van aanpak

8

Deadlines:

Activiteiten:

Deadlines:

19/2 Plan van aanpak 29/3 Concept en logboek presenteren 10/5 Portfolio en pitch 23/5 Centrale infographic 30/5 Assessment: Infographic + documentatie 07/6 Assessment: Presentatie

Leertaak 1: Vooronderzoek Leertaak 1: Plan van aanpak maken (tijdsplanning, doelstelling, opdrachtgever, activiteiten) Leertaak 1: Plan van aanpak inleveren Leertaak 2 : Onderzoeksvraag bepalen doelstelling finetunen Leertaak 2: Kernwaarden uitschrijven Leertaak 2: Deskresearch onderwerp Leertaak 2: Vijf concepten infographic layout Leertaak 2: Logboek deel 1 finetunen Leertaak 2: Logboek deel 1 en vijf concepten inleveren Leertaak 3: Vijf concepten infographic uitwerken voor portfolio Leertaak 3: Portfolio bijwerken Leertaak 3: Pitch voorbereiden Leertaak 3: Portfolio inleveren en pitch houden Leertaak 4: Finetunen gekozen infographic Leertaak 4: Centrale infographic inleveren Leertaak 4: Documentatie bijwerken en finetunen Assesment: Documentatie en infographic inleveren Assessment: Presentatie infographic

9

17 februari 2016 19 februari 2016 19 februari 2016 28 februari 2016 28 februari 2016 6 maart 2016 22 maart 2016 23 maart 2016 29 maart 2016 26 maart 2016 3 mei 2016 14 mei 2016 17 mei 2016 21 mei 2016 23 mei 2016 27 mei 2016 30 mei 2016 7 juni 2016

Onderzoek In het begin van mijn zoektocht ga ik eerst opzoek naar wat informatie van het dorp Langelo zelf. Al gauw kwam ik terecht op de website van de encyclopedie van Drenthe.

Later vond ik ook een stuk over de Gasopslag in Langelo.

Ondergrondse opslag van aardgas. Dient voor de opvang van een tijdelijke grote vraag naar huishoudelijk gas.

L

angelo is een esdorp in de gemeente Noordenveld (tot 1998 Norg) ten noorden van Norg en ten zuiden van Roden. Ten westen ervan liggen de Langelosche Stukken ten oosten van Aa of Groote Diep, ten zuiden de Langeloërduinen, een bosgebied (sinds 1900) en zandverstuivingsterrein met veel toerisme en recreatie en het Langeloër Hof, het restant van een groot eikenbos. Ten oosten liggen de Looakkers (vnl. bouwland, ook grasland en houtwallen) met ten noorden daarvan de Oosterweg, een vroegere schapendrift.

De druk in het grote gasveld van Groningen is inmiddels zo laag geworden, dat deze op dagen van strenge kou niet meer voldoende is. Er kan dan niet meer voldaan worden aan de zogeheten piekvraag. Om dit op te lossen, zijn er in Nederland drie gasvelden geschikt gemaakt voor gasopslag onder hoge druk die hierin kunnen voorzien. De andere twee velden waarin gas wordt opgeslagen liggen bij Grijpskerk in Groningen (industrieel gas) en bij Alkmaar in Noord-Holland (van de maatschappij Amoco). Bovengronds is in Langelo een grootschalig industrieel complex gerealiseerd.

Het dorp ligt ingebed in een 600 ha groot natuurreservaat van het Norger esdorpenlandschap. Onderaardse opslagplaats voor aardgas van de NAM. (zie: Gasopslag Langelo) Bron: http://www.encyclopediedrenthe.nl/Langelo&highlight=langelo

10

In opdracht van de NAM hebben Architectenbureau Cor Kalfsbeek uit Borger en Bureau Alle Hosper, landschapsarchitectuur & stedebouw b.v. uit Haarlem, daarvoor een ontwerp gemaakt dat de confrontatie tussen grootschalige industriële uiting met het beekdal van het Groote Diep en het esdorp Langelo niet ontkent door deze weg te stoppen achter ‘schaamgroen’, maar er een nieuw ruimtelijk element aan toevoegt met een hoge architectonische en landschappelijke kwaliteit. Het bindende element is een ‘strip’ van 60 m breed en 580 m lang. Deze strip fungeert als as, geaccentueerd door een groene uitzichtpiramide aan de dorpszijde en een fakkel aan de andere kant.

Langs de strip ligt een talud waarin de controlegebouwen en de entree tot het complex zijn opgenomen.

11

Het complex heeft in 2000 de Drentse Welstandsprijs gekregen. Deze prijs werd uitgereikt door Margreet de Boer, als Commissaris van de Koningin in Drenthe tegenstander van de locatie bij Langelo, later als minister verantwoordelijk voor de aanwijzing van de locatie.

Bron: http://www.encyclopediedrenthe.nl/Gasopslag%20Langelo#

O

Uitbreiding

m verwarring te voorkomen tussen de benaming van het gasveld gaan we even terug naar de geschiedenis van Langelo. Tot 1998 heette de gemeente waar Langelo deel van uitmaakt Norg. Omdat het gasveld in deze gemeente ligt is daarom ook voor de benaming gekozen.

Echter heet de gemeente nu Noordenveld en doelt Norg voor de meesten op een dorp verder op. Vandaar staat dit gasveld in de streek beter bekend als gasopslag Langelo, en bij de NAM als gasopslag Norg.

Het is nodig om de capaciteit van de gasopslag Norg uit te breiden omdat het Groningen-gasveld steeds leger wordt. Als er bij consumenten een piekvraag naar gas ontstaat, haalt NAM allereerst gas uit de kleine velden en uit het grote Groningen-gasveld. Maar omdat dit veld steeds minder kan leveren, moet de gasopslag Norg vaker bijspringen. Het gas uit het Groningen-gasveld en de gasopslag hebben dezelfde samenstelling dat geschikt is voor gebruik in huishoudens. Het gas dat wordt opgeslagen in de gasopslag Grijpskerk is meer geschikt voor de industrie door de hogere calorische waarde.

Op de website van de NAM wordt duidelijk informatie gegeven over het project waar ik mij mee bezig houdt. Dit project heet NORG+.

De ondergrondse gasopslag Norg is een van de twee ondergrondse gasopslagen van NAM. Naast deze opslag heeft NAM ook een gasopslag in Grijpskerk. De ondergrondse gasopslag in Norg bestaat sinds 1997 en maakt gebruik van een voormalig gasveld.

Bron: http://www.nam.nl/nl/our-activities/norg/about-norg.html

‘s Zomers injecteert NAM aardgas in het lege gasveld, in de winter levertNAM dit aardgas zodra dat nodig is. Dat kan zelfs binnen een uur.

Als het ’s winters ineens gaat vriezen, draaien we met z’n allen tegelijk de thermostaat hoger. Ook gebruiken we meer heet water. Op dat moment komt er niet voldoende gas uit onze kleine velden en het Groningen-gasveld om aan die piekvraag te voldoen. Daarom slaan we in Norg en Grijpskerk gas ondergronds op in lege gasvelden. Dat doen we ‘s zomers, want dan wordt er minder gas verbruikt dan gemiddeld. Ook als de gasproductie om een andere reden uitvalt, kan NAM gas leveren uit de gasopslagen.

12

13

D

e uitbreiding van de gasopslag Norg is inmiddels in volle gang. In 2012 heeft NAM een extra put geboord. Ook is er een nieuw meetstation gebouwd, waardoor de in- en uitgaande gas volumes nog nauwkeuriger worden gemeten. Tussen 2013 en 2014 werden er meer putten geboord en een extra compressor geïnstalleerd. Alles voor een goed doel: de zekerheid van het beschikbaar zijn van aardgas wanneer dat nodig is.

De NAM vermeldt dat er bij Norg twee aardbevingen zijn geweest: op 3 mei 1995 met 1.5 op de schaal van Richter (dat was in de laatste fase van de gaswinning) en op 7 juni 1999 met 1.1 op de schaal van Richter (bij ingebruikname als gasopslag). Daarna, dus de afgelopen 16 jaar, waren er geen aardbevingen. Dat is voor de NAM een doorslaggevend argument om aan de regering te vragen drukverhoging en -verlaging toe te staan.

De gasopslag Norg had bij aanvang van het project 6 gas putten en 2 compressoren en er kan zowel gas worden geïnjecteerd als geproduceerd. Er kon tot op dat moment 3 miljard m3 gas worden opgeslagen en 50 miljoen m3 per dag worden geproduceerd. Met de voornoemde extra putten en compressor wil NAM de productiecapaciteit uitbreiden tot 76 miljoen m3 gas per dag en het opslag volume vergroten tot circa 7 miljard m3.

De NAM is overigens blijkbaar zelf verbaasd over dat er niet meer aardbevingen zijn geweest en weet ook niet goed hoe dat kan. Een mogelijke verklaring hiervoor is volgens de NAM dat de wisselende drukken “elastische deformatie veroorzaken”, waarbij spanningen als het ware opgevangen worden door het gesteende zonder dat het gaat beven. Toch zijn volgens de NAM in de toekomst bevingen krachtiger dan 1.5 op de schaal van Richter niet uit te sluiten. Dat zijn dus aardbevingen krachtiger dan zich tot nu toe hebben voorgedaan bij Norg.

Bron: http://www.nam.nl/nl/our-activities/norg/planned-work.html NAM wil grotere drukverschillen Het gasveld Norg bestaat als het ware uit vier blokken, ook wel compartimenten geheten. Als het gas er in de zomer wordt gepompt stijgt de druk en die daalt in de winter als het er uit wordt gehaald. Er zijn wettelijke bepalingen voor de druk: maximaal 327 Bar en minimaal 235 Bar. De NAM wil nu voor het blok met het meeste gas een maximum van 347 Bar en een minimum van 225 Bar. Als dat niet mag, kan er veel minder gas opgeslagen worden of zoals de NAM het omschrijft, leidt het tot “een significante reductie van de mogelijke inzet van de ondergrondse gasopslag.”

De wettelijke bepalingen zijn opgelegd, erkent de NAM, vanwege mogelijke aardbevingen.

14

Nu zou men kunnen verwachten dat minister Kamp het plan van de NAM afwijst, gegeven de twijfels die de Tcbb heeft. Maar dat is niet het geval. De minister heeft de gasopslag in Norg immers hard nodig. In Norg kan gas opgeslagen worden dat van oorsprong van elders komt (bijvoorbeeld kleine velden of Rusland). Dan hoeft er minder gas uit het Groningen-veld gehaald te worden. Extra risico´s bij Norg moeten we dan maar voor lief nemen.

Bron: http://www.co2ntramine.nl/uitbreiding-gasopslag-norg-vergroot-kans-zwaardere-aardbevingen/

15

Gasopslag bij Langelo

Winnend ontwerp

H

alverwege de jaren ‘90 besluit de Nederlandse regering dat er bij Langelo een gasopslag moet komen. Twee grote compressoren, zo groot als een kantoorgebouw van vier verdiepingen, zullen gebouwd worden om gas te injecteren in de ondergrondse opslag. Op volle sterkte perst elke compressor onder een druk van maximaal 330 bar per dag 12 miljoen kubieke meter gas naar een diepte van 3000 meter.

Van een afstand zijn de zilverkleurige buizen van de NAM bijna niet te zien.

Bomen en struiken ontnemen de buurtbewoners en het verkeer het zicht op de infrastructuur voor de ondergrondse aardgas opslag.

In opdracht van de NAM maken Architectenbureau Cor Kalfsbeek uit Borger en Bureau Alle Hosper, landschapsarchitectuur & stedebouw b.v. uit Haarlem, een ontwerp.

Er worden zes nieuwe putten geboord en de bovengrondse installaties worden geheel vernieuwd.

Het uitgangspunt is dat de confrontatie tussen grootschalige industriële uiting met het beekdal van het Groote Diep en het esdorp Langelo niet ontkent wordt door deze weg te stoppen achter ‘schaamgroen’, maar dat er een nieuw ruimtelijk element aan toevoegt met een hoge architectonische en landschappelijke kwaliteit.

Protesten De inwoners van het dorp en het bestuur van de provincie Drenthe zijn het hier helemaal niet mee eens en tekenen protest aan. Zij zijn bang dat het mooie esdorp met het Groote Diep achter de moderne gebouwen, leidingen en machines van de gasopslag zullen verdwijnen. Ook heerst er angst bij de bevolking voor veranderingen in de bodem en voor licht- en geluidsoverlast.

Het bindende element is een ‘strip’ van 60 m breed en 580 m lang. Deze strip fungeert als as, geaccentueerd door een groene uitzicht piramide aan de dorpszijde en een fakkel aan de andere kant. Langs de strip ligt een talud waarin de controle gebouwen en de entree tot het complex zijn opgenomen.

In 2000 wint dit ontwerp de Drentse Welstandsprijs.

Klaar voor de toekomst In 2012 begint de NAM met een uitbreiding van de ondergrondse gasopslag met in ieder geval één put. De uitbreiding van de capaciteit is nodig omdat de gasdruk in het Slochterenveld afneemt. Momenteel telt de gasopslag zes putten. Als de werkzaamheden zijn afgerond heeft de gasopslag in Noord-Drenthe een capaciteit van tachtig miljoen kubieke meter.

16

Bron: http://www.regiocanons.nl/drenthe/noordenveld/gasopslag/voor-docenten

17

Het ontwerp van de gasopslag, in één oogopslag is de stip duidelijk te zien.

18

19

Zorgen om nieuw gasopslag plan Langelo: ‘Maar wat moet je beginnen tegen de hoge heren?’

Hoge heren Inwoner Klaas Hulshof is ook niet blij met de nieuwe ontwikkeling. “Het is allemaal niet zo mooi. Je krijgt op deze manier alleen maar grotere drukverschillen”, LANGELO - De inwoners van Steenbergen maken zich steeds meer zorgen over stelt hij bezorgd vast. Om er vervolgens aan toe te voegen: “Maar wat moet je de gevolgen van de ondergrondse gasopslag bij Langelo, nu het ministerie van beginnen tegen de hoge heren?”

Economische Zaken de normen hiervoor heeft verruimd.

Grotere problemen Door die verruiming mag er meer gas worden opgeslagen worden. Hierdoor Raadslid Pierre Baas van de Lijst Groen Noordenveld kent de zorgen in Steenkunnen er grotere drukverschillen ontstaan in de bodem, met mogelijk meer en bergen. “De praktijk heeft al uitgewezen dat er schade is ontstaan door onverzwaardere aardbevingen tot gevolg. klaarbare scheuren in woningen. Hierover loopt nog een onderzoek. Als je de druk nu verder gaat opvoeren, dan worden de schommelingen uiteraard groter.

Meer risico Net als de problemen die hieruit voortkomen.”

Volgens inwoner Karel Wassink van Steenbergen houdt de NAM zich niet aan afspraken. “Ons is gezegd dat de bevingen in ieder geval niet heviger zouden Baas vraagt zich af waarom opeens binnen veertien dagen een besluit is genoworden. En nu gaan we kennelijk veel meer risico lopen dan nu al het geval is.” men over de ruimere normen voor de opslag.

Wassink hecht weinig waarde aan de conclusie van de NAM dat grotere druk- Door: Peter Vegter , dinsdag 11 augustus 2015 verschillen nauwelijks gevolgen zullen hebben. “Dat hebben we in het begin ook in Noord-Groningen gehoord. Maar de realiteit is toch echt wel anders.”

Bron: http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/98432/Zorgen-om-nieuw-gasopslagplan-Langelo-Maar-wat-moet-je-beginnen-tegen-de-hoge-heren

20

21

Om nog dieper op het ontwerp in te gaan heb ik de volgende bron gevonden over het ontwerp van de gasopslag in Langelo. Ik citeer:

Het gasputten- terrein en de meetstations liggen even- wijdig aan de verkavelingstructuur en zijn gescheiden door bosstroken. De gas- behandelingsinstallatie, 60 meter breed en bijna 600 meter lang, ligt gedraaid ten opzichte van de overige onderdelen. De lengte en oriëntatie van de strip wordt benadrukt door een laan en door twee verticale elementen aan de uitein- den: een ranke fakkelpijp en een uitkijk- heuvel. Rond de strip ligt een flauw gras- talud dat alle visuele obstakels tussen landschap en installatie in zich opneemt. Hiermee wordt benadrukt dat het com- plex een onderdeel is van het landschap dat niet hoeft te worden gecamoufleerd.

“Grootschalige ingrepen in het Nederlandse landschap, zoals infrastructurele werken of industriële complexen worden meestal ingepakt met randjes groen om ze aan het oog te onttrekken. Hiermee wordt bij voorbaat ontkend dat dergelijke objecten een aan- trekkelijk beeld kunnen opleveren. Een sterk architectonisch concept dat getuigt van respect voor het landschap kan echter, zeker op den duur, een positieve toevoeging zijn. Immers de ‘industriële complexen’ uit het verleden, van windmolens tot jaknik- kers, zijn tegenwoordig algemeen erkend als waardevolle monumenten.

Een dergelijke grootschalige ingreep is de gasopslag bij het Drentse Langelo.

Hier wordt gas dat elders is gewonnen, opgeslagen in een voormalig gasveld. Hoewel de feitelijke opslag van het gas diep in de bodem plaatsvindt, is bovengronds een uitge- breid technisch complex nodig, bestaande uit drie onderdelen; het gasputten-terrein Norg 2, een gasbehandelingsinstallatie en een terrein met meetstations.

De gasopslag ligt op de rand van een lage zandrug die aan drie zijden omsloten is door beekdalen. Midden op de zandrug ligt Langelo, een gestrekt brinkdorp.

22

De landschaps visie is gericht op het ver- sterken van de aanwezige landschapstypen: de beekdalen ruim en grootschalig, de heideontginningen op de zandrug helder gestructureerd door bos stroken en het dorpshart intiem en kleinschalig. Op de zandrug zijn nieuwe bos stroken en laan beplantingen ontworpen die radiaal vanuit het dorp naar de beekdalen lopen. Deze stroken zijn vanuit ecologisch oog- punt interessant omdat zij verschillende milieus verbinden; van hoog, droog en voedselarm naar laag, nat en voedselrijk. De radiale structuur van het landschap wordt geaccentueerd door de losse com- positie van de gasopslag.

Schematische weergave van het gasveld.

23

Minister belooft beter overleg met inwoners Langelo en Norg over gasopslag.

Zoals we allemaal hebben kunnen lezen is er erg veel gedaan om de gasopslag mooi in het landschap op te laten gaan. Hier hebben veel omwonenden dus achteraf ook niet meer over geklaagd. Tijden ging het goed met de gasopslag totdat de uitbreiding van de gasopslag plaatsvond.

NORG - Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders gaat ook in gesprek met inwoners van Langelo en Norg over de gasopslag in het gebied.

Extra opslagvolume komt er niet in Norg, maar er wordt met het boren van drie nieuwe putten een verhoging van het werkvolume gecreëerd van 2,5 mrd naar 5 mrd kubieke meter gas. Norg+ geeft een verhoging van de in- en uitvoervolumes. Nu kan er per dag 50 mln kuub aardgas uit de opslag in Norg onttrokken worden, straks is dat 76 mln kuub. Daarmee kan op momenten dat er een piekvraag is, meer gas geproduceerd worden. Ook de injectiecapaciteit stijgt, van 24 naar 36 mln kuub per dag.

Die toezegging deed minister Kamp van Economische Zaken gisteren in de Tweede Kamer. Kamerlid Agnes Mulder uit Assen is blij met die toezegging.

De NAM heeft onlangs geïnvesteerd in de gasopslag van Langelo, vanwege het verminderen van de aardgaswinning in Groningen.

Informatie “Het is als individu lastig je recht te halen en goede informatie te krijgen bij een groot bedrijf als de NAM. Er is veel onduidelijkheid bij de inwoners van Langelo en Norg. Het CDA vindt dat echt onwerkelijk”, zegt Mulder op Radio Drenthe.

Bron: http://www.energiekeuze.nl/nieuws.aspx?id=2322

Belang Volgens Mulder is de toezegging van Kamp een goed teken. “Hiermee geeft hij het belang aan van de gasopslag, maar ook dat het niet zomaar kan. Alders gaat nu op bezoek in Langelo en daar houd ik Kamp en Alders aan.”

Schademeldpunt Ook komt er een schademeldpunt voor mensen buiten de provincie Groningen. “Het is van groot belang voor de inwoners van heel Nederland om een meldpunt te krijgen, zodat ook zij schade kunnen melden van aardbevingen door gaswinning”, aldus Mulder. “Er moet één telefoonnummer voor komen en ik hoop dat de minister dat snel voor elkaar krijgt.”

24

25

Bron: http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/104945/Minister-belooft-beter-overleg-met-inwoners-Langelo-en-Norg-over-gasopslag

Toch kans op zwaardere aardbeving bij gasopslag Langelo De NAM sluit een aardbeving rond de gasopslag in het Drentse Langelo van boven de 1.5 op de schaal van Richter niet uit. Dat blijkt uit de antwoorden van minister Henk Kamp van Economische Zaken op kamer vragen van de PvdA. Die partij trok aan de bel naar aanleiding van het opvoeren van de drukverschillen in de compartimenten van de gasopslag. Dat is nodig om in tijden van schaarste maximaal zeven miljard kuub gas uit de opslag in Langelo te kunnen halen.

Zwaardere aardbevingen Omwonenden vrezen dat zij de rekening krijgen in de vorm van meerdere en zwaardere aardbevingen. De NAM liet eerder weten dat uit onderzoek gebleken zou zijn dat ‘het seismisch risico van de ondergrondse gasopslag Norg zeer beperkt is’. Kamp voegt daar nu aan dat toch wat zwaardere aardbevingen ‘niet geheel uitgesloten kunnen worden’.

Omwonenden niet geïnformeerd De bewindsman geeft toe dat de omwonenden niet zijn geïnformeerd. Wel zijn gemeenten en provincie op de hoogte gebracht over het besluit om de druk in Langelo op te voeren.

De opslagcapaciteit wordt daar uitgebreid als gevolg van het verder terugdraaien van de gaskraan in Groningen. Om bij een zeer strenge winter niet in de problemen te komen, wordt er extra gas opgeslagen. Dat besluit nam Kamp afgelopen zomer.

Door: RTV Noord, 7 november 2015 Bron: http://www.rtvnoord.nl/nieuws/155767/Toch-kans-op-zwaardere-aardbeving-bij-gasopslag-Langelo

De VVD-minister kondigt aan dat hij de situatie rond de gasopslag nauwgezet in de gaten laat houden. ‘De NAM moet een passief monitoringsnetwerk installeren, bestaande uit een drietal geofoons in combinatie met een drietal versnellingsmeters’, zo kondigt Kamp aan.

Daarnaast krijgt Langelo in samenspraak met het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) een zogenoemd seismisch risicobeheerssysteem. Daarmee worden de ontwikkelingen in de omgeving van de gasopslag in kaart gebracht. Dat systeem moet eind januari volgend jaar operationeel zijn.

26

27