διαβάΖΩντας 3ο τεύχος

διαβά

ΖΩ

ντας Πρότυπο Λύκειο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων

Λογοτεχνικό Περιοδικό

Tεύχος 03

Ποιητικές συνομιλίες: η ποίηση ως φάρμακο της ψυχής Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια: βιβλίο, ταινία ή κόμικς; Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα: η ζωή του, το έργο του και η πρόσληψή του στην Ελλάδα Γράμμα σε έναν λογοτεχνικό ήρωα Παραρλάμα: όταν αλληλεπιδρούν οι τέχνες Echoes of a Shakespearean World

Ταυτότητα εντύπου

Πρότυπο Γενικό Λύκειο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων Έκδοση λογοτεχνικού περιοδικού Σχολικό έτος 2021-22

Συντακτική ομάδα

Βασίλης Αθανασίου Ιοκάστη Ανδρούτσου Κάτια Αποστόλου Άρτεμις Βεζαλή Στεφανία Γεωργίου Ιφιγένεια Γιάννη Μιράντα Γιούτσου Ναταλία Γκαρανάση Παναγιώτης Γκατζέλης Ηρώ Γκαρτζονίκα Δέσποινα Δαλάτση Κορίνα Δημοσθένους Απόστολος Έξαρχος Κωνσταντίνος Ευαγγέλου Ιλιάδα Ζαχάρη Μαριάννα Καραμάνη Κλεοπάτρα Κυριαζή Μαντώ Μακρογιαννοπούλου

Εικαστικές δημιουργίες

Βασίλης Αθανασίου Ιοκάστη Ανδρούτσου Θάνος Βάντζιος Στεφανία Γεωργίου Μιράντα Γιούτσου Θεοδώρα Ναστούλη Δημήτρης Ντάσιος

Σύμβουλοι έκδοσης

Λαμπρινή Μπότσαρη, ΠΕ02 Φιλόλογος Κυριακή Σεβεντεκίδου, ΠΕ02 Φιλόλογος Αικατερίνη Ταχμαντζίδου, ΠΕ06 Καθηγήτρια Αγγλικών ΖαμπέταΤζακώστα, ΠΕ 05 Καθηγήτρια Γαλλικών

Σχεδιασμός έκδοσης

Λαμπρινή Βάββα, Αρχιτέκτων Μηχανικός, μέλος του Συλλόγου Γονέων του Πρότυπου ΓΕΛ Ζωσιμαίας Σχολής διαβάΖΩντας

Μάνια Μανή Ανδριάνα Μανίκα Αναστασία Μπάη Μαρίνα Μπέλλου Μιχάλης Μποζίδης Θεοδώρα Ναστούλη Λυδία Ναστούλη Δημήτρης Ντάσιος Σμαράγδα Ντάτση Έλενα Ντίνου Λαμπρινή Ντοβώνη Αμαλία Ντούρου Αδαμαντία Παπάζη Ελεάννα Παπαστεφάνου Ευθαλία Παππά Σοφία Ρίζου Μαρία Σκαμνέλου Έφη Φούκα

04

Ποιητικές συνομιλίες: η ποίηση ως φάρμακο της ψυχής

06

Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια: βιβλίο, ταινία ή κόμικς;

08

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα: η ζωή του, το έργο του και η πρόσληψή του στην Ελλάδα Federico García Lorca: su vida, su obra y su acogida en Grécia

11

Γράμμα σε έναν λογοτεχνικό ήρωα

12

Έμφυλη βία: το #ΜεΤοο μας προβληματίζει

Τα “Μυστήρια της Κεφαλλονιάς” του Λασκαράτου και μια ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας μας προβληματίζουν για τη θέση της γυναίκας Faire le portrait physique et moral d’ Angèle et donner son opinion sur la chanson «Balance ton quoi» 17

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά Το στοιχείο της τραγικότητας στο έργο του Βιζυηνού και στην αρχαία τραγωδία Νατουραλισμός ή μήπως τραγωδία…; Λαογραφικά στοιχεία στο διήγημα “Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου” Η γρια Λούκαινα συναντά τη Φραγκογιαννού Η γυναίκα στο έργο του Παπαδιαμάντη Αναγνωστικές εντυπώσεις: επιστολή Ο πνιγμός της Ακριβούλας σε πρωτοσέλιδο Το μοιρολόγι αλλιώς...

26

“Πάνω σ΄ έναν ξένο στίχο”: η αγάπη ως αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης στο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη

29

Πάνω σ΄ έναν ξένο στίχο: ακολουθώντας τα χνάρια του Σεφέρη

30

Παραρλάμα: όταν αλληλεπιδρούν οι τέχνες

32

Το δημοτικό τραγούδι “Του νεκρού αδερφού” μας εμπνέει...

35

Λογοτεχνικό δελτίο καιρού

36

Η εμπειρία μου από το διαπολιτισμικό πρόγραμμα διεθνών ανταλλαγών AFS

39

Echoes of a Shakespearean World Juliet’ s Diary Entry William Shakespeare Ophelia and Hamlet: Two sides of the Same Coin The Tragic Story of King Lear Romeo and Juliet: The Violent End of a Pure Fairy Tale Hamlet’ s Ethical Spectrum

Letter to Juliet 48

Murder in the motel

50

The power of album covers (Dimitris Ntasios) Περιεχόμενα

Λίγα λόγια…

Εκ μέρους της συντακτικής ομάδας του λογοτεχνικού περιοδικού διαβάΖΩντας έχουμε τη χαρά για δεύτερη συνεχόμενη σχολική χρονιά να παρουσιάσουμε το 3ο τεύχος του περιοδικού μας! Το περιοδικό εκδίδεται στο πλαίσιο εγκεκριμένου Σχολικού Πολιτιστικού Προγράμματος, στο οποίο συμμετέχουν μαθητές και μαθήτριες της Α΄ και Β΄ Λυκείου του Πρότυπου Λυκείου Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων με αγάπη και μεράκι για τη λογοτεχνία! Αδιαμφισβήτητα, η πανδημία επέφερε απροσδόκητες και σημαντικές αλλαγές, αποτελώντας, ταυτόχρονα, σημείο καμπής, που μας έκανε όλους να σκεφτούμε και να αναθεωρήσουμε απόψεις και πρακτικές σε κάθε τομέα της ζωής μας. Φυσικά, και η εκπαίδευση δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Πέρυσι, παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίσαμε εξαιτίας του κορωνοϊού, οι μαθητές/τριες ανταποκρίθηκαν με μεγάλη χαρά και άψογη συνεργασία, χαρίζοντάς μας στην έκδοση κάθε τεύχους ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα. Παρήγαγαν με ευφάνταστο τρόπο δικά τους πρωτότυπα κείμενα εκπλήσσοντάς μας με τις ιδέες, τη γραφή τους και την παραγωγική τους δουλειά. Δεν είναι λίγες οι φορές που μας ζητήθηκε να μεταφέρουμε συγχαρητήριες ευχές στα παιδιά για τα άρθρα τους. Και μπορεί οι μαθητές να είναι ερασιτέχνες δημοσιογράφοι/αρθρογράφοι, η δουλειά τους, όμως, σε πολλές περιπτώσεις είναι επαγγελματική! Κατά τη διάρκεια της περυσινής χρονιάς, τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με συγγραφείς και με καθηγητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, να προσεγγίσουν ένα κορυφαίο έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας – τη “Φόνισσα” του Παπαδιαμάντη – με ένα διαφορετικό τρόπο δημιουργώντας ένα επεισόδιο CSI για τη διαλεύκανση της υπόθεσης, να εκφράσουν τις αγωνίες τους και τις ανησυχίες τους σχετικά με την περίοδο καραντίνας κάνοντας συνειρμούς μέσα από έργα που είχαμε την ευκαιρία να διδαχθούμε στα πλαίσια της Λογοτεχνίας, όπως τα “Τείχη” του Καβάφη ή τους “Ελεύθερους Πολιορκημένους” του Σολωμού, να συνθέσουν δικά τους ποιητικά κείμενα έχοντας ως “πρώτη ύλη” ένα ποίημα του Αναγνωστάκη και τόσα άλλα που δεν ξέρουμε ποιο ή ποια να πρωτοδιαλέξουμε… Όλα αυτά – η αλήθεια είναι – έγιναν με πολύ κόπο και αμέτρητο προσωπικό χρόνο και φυσικά ποτέ εις βάρος του μαθήματος. Ίσα ίσα, λειτούργησαν συμπληρωματικά και

2

διαβάΖΩντας

υποστηρικτικά στο μάθημα, κινητοποιώντας το ενδιαφέρον των μαθητών για τη Λογοτεχνία. Η επαφή των μαθητών με αντιπροσωπευτικά έργα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, εθνικής και παγκόσμιας, συνέβαλε έστω και σε αρχικό στάδιο να διευρύνει τα όρια της προσωπικής εμπειρίας και ευαισθησίας τους και να τους καταστήσει ανθρώπους ικανούς να αξιοποιούν ενεργητικά τη γνώση, να αναπτύσσουν τις αισθητικές αντιλήψεις τους, να υιοθετούν κριτική θέση απέναντι σε βασικά ζητήματα της ατομικής και κοινωνικής ζωής και να διαμορφώνουν υπεύθυνα τις προσωπικές τους στάσεις και πεποιθήσεις. Παράλληλα, και για εμάς η έκδοση του περιοδικού βοήθησε στο να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να διερευνήσουμε και να εφαρμόσουμε στην πράξη νέους τρόπους διδασκαλίας, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται, αλλά και ενισχύεται η σύνδεση του σχολείου με την κοινωνία. Όταν, λοιπόν, ξεκινώντας τη νέα σχολική χρονιά, μας ρωτούσαν τα παιδιά αν θα συνεχίσουμε και φέτος το λογοτεχνικό περιοδικό, πώς θα μπορούσαμε να αρνηθούμε; Όχι μόνο ήταν αδύνατο να αρνηθούμε, αλλά νιώσαμε τεράστια χαρά για τον αντίκτυπο που είχε το εγχείρημα στα παιδιά. Θεωρήσαμε χρέος μας να συνεχίσουμε να δίνουμε βήμα στα παιδιά, ώστε να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους, τη δημιουργικότητά τους και τη φαντασία τους, να αρθρώσουν τον δικό τους λόγο και να αφήσουν το αποτύπωμά τους. Επομένως, η έκδοση του 3ου τεύχους ήταν απλά μονόδρομος… Ευχαριστούμε θερμά τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας για την ανταπόκριση και ιδιαίτερα την κα Λαμπρινή Βάββα για τη συμβολή της και τον προσωπικό χρόνο που αφιέρωσε προκειμένου να επιμεληθεί τον σχεδιασμό της έκδοσης του τεύχους! Καλή ανάγνωση! Οι σύμβουλοι έκδοσης

3

Σημείωμα – Παρουσίαση από τις υπεύθυνες καθηγήτριες

Ποιητικές συνομιλίες: η ποίηση ως φάρμακο της ψυχής Κλεοπάτρα Κυριαζή & Μαντώ Μακρογιαννοπούλου

Χάζευα στο διαδίκτυο, όταν μου τράβηξε την προσοχή ένα σλόγκαν: “Η ποίηση σας καλεί. Δείτε πώς μπορείτε να κλείσετε τηλεφωνικό ραντεβού για την πιο εμψυχωτική συνεδρία της ζωής σας.” Τι είναι αυτό; αναρωτήθηκα. Ψάχνοντας ανακάλυψα ότι αναφερόταν στη δράση της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση και του Τhéâtre de la Ville, τις «Ποιητικές συνομιλίες». Ουσιαστικά ο ακροατής κλείνει ένα τηλεφωνικό ραντεβού μέσω της ιστοσελίδας της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση, ένας από τους ηθοποιούς τον καλεί και συνομιλεί μαζί του για περίπου 20 λεπτά. Έπειτα, του απαγγέλλει ένα ποίημα που εμπνεύστηκε για αυτόν από τη συνομιλία και, στο τέλος, του προτείνει μια ποιητική «συνταγή» ειδικά γι’ αυτόν. Αυτή τη δράση θα μπορούσε να την αποκαλέσει κανείς ψυχοθεραπεία μέσω της τέχνης της ποίησης. Φέροντας στον νου μου παρόμοια παραδείγματα, όπως τη Ντέμπορα Άλμα με το πρώτο φαρμακείο ποίησης του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου αντί τυπικών φαρμάκων, οι πελάτες έχουν στη διάθεσή τους ‘συνταγές’ ποιητών, καταλαβαίνω ότι δεν αποτελεί μεμονωμένη ανάλογη χρήση της ποίησης. Άραγε πώς η ποίηση καταπραΰνει την ψυχή;

4

διαβάΖΩντας

Ως γνωστόν, η ποίηση έχει πολλά γενικότερα οφέλη. Πέρα από τις λεξιλογικές ωφέλειες που προσφέρει, συμβάλλει στη ψυχολογία του ατόμου με διάφορους τρόπους. Αρχικά, βοηθώντας το άτομο να βάλει σε λόγια τους προβληματισμούς του, είτε γράφοντας είτε διαβάζοντας ποίηση. Όταν το άτομο γράφει, διευκολύνεται στην έκφραση των βαθύτερων σκέψεών του από την ελευθερία της δομής και της γλώσσας αυτής της μορφής τέχνης, ενώ όταν διαβάζει, η αοριστία των συμβόλων το ωθούν να το ερμηνεύσει σύμφωνα με τις προσωπικές του συνθήκες και να ταυτιστεί, πιθανά καταφέρνοντας να αποτυπώσει σε λόγια τον περίπλοκο ψυχισμό του. Μέσω αυτής της διαδικασίας, το άτομο καλλιεργεί την αυτογνωσία του, ανακουφίζεται ψυχικά και κατανοεί καλύτερα τις συνθήκες στις οποίες βρίσκεται, γεγονός που το καθιστά ικανό να δράσει για τη βελτίωσή τους. Επιπλέον , η επαφή με τη ποίηση, εξανεμίζει την αίσθηση της μοναξιάς. Αυτό γίνεται, καθώς η ποίηση αποτελεί δείγμα της ομοιότητας των συναισθημάτων και των εμπειριών των ανθρώπων, γιατί έχει τα συναισθήματα ως επίκεντρό της, τα οποία είναι κοινά ανάμεσα σε όλους, ανεξαρτήτως εποχής, πολιτισμού και οποιασδήποτε κατάστασης. Επομένως, μέσω αυτής, το άτομο νιώθει ταύτιση και επιβεβαιώνεται ότι αυτό που νιώθει είναι φυσιολογικό και αντιμετωπίσιμο αφού αποτελεί κοινό βίωμα. Αποζητώντας, λοιπόν, και η ίδια να αισθανθώ κάτι παρόμοιο, αποφάσισα να κλείσω ραντεβού, προκειμένου να συμμετάσχω σε μια “Ποιητική συνομιλία”. Έτσι, ένα απόγευμα με κάλεσε μία ηθοποιός που συμμετέχει στο εν λόγω πρόγραμμα. Κατά τα πρώτα λεπτά συνομιλήσαμε συνοπτικά για τη ζωή μου, και ύστερα η συζήτηση στράφηκε προς την ποίηση. Συγκεκριμένα, συζητούσαμε για το γεγονός ότι η ποίηση μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη. Χαρακτηριστικά μου διηγήθηκε μία πραγματική ιστορία που αποδεικνύει το γεγονός αυτό. Κάποια στιγμή το πρόγραμμα των “Ποιητικών συνομιλιών” έλαβε χώρα σε ένα νοσοκομείο του Παρισιού, σε άτομα με πολύ σοβαρές νευρολογικές παθήσεις. Ένας ηλικιωμένος, ο οποίος αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα στην κίνηση και στην ομιλία, συγκινημένος από την ανάγνωση ποιημάτων, φαινόταν ότι ήθελε να πλησιάσει ένα πιάνο που βρισκόταν στον χώρο. Οι γιατροί που τον συνόδευαν, λοιπόν, τον πλησίασαν στο πιάνο, και αυτός, μολονότι ήταν σχεδόν παράλυτος, άρχισε να παίζει. Όπως αποδείχθηκε, ο ηλικιωμένος έπαιζε πιάνο στο παρελθόν και η ακρόαση ποίησης του ξύπνησε έντονα την επιθυμία να ξαναπαίξει. Έπειτα από το περιστατικό η υγεία του άρχισε σταδιακά να βελτιώνεται. Το παράδειγμα αυτό αποδεικνύει περαιτέρω πως η ποίηση αποτελεί δυνατό κίνητρο για την ψυχή ενός ατόμου, και κατά συνέπεια μπορεί να τον βοηθήσει να ξεπεράσει ακόμα και προβλήματα υγείας που φαινομενικά είναι αξεπέραστα. Στο τέλος της συνομιλίας η ηθοποιός μού απήγγειλε δύο ποιήματα, το “ Ύμνος στη ζωή” του Ναζίμ Χικμέτ και το “Ο Πληθυντικός Αριθμός” της Κικής Δημουλά. Ως ποιητική συνταγή, η ηθοποιός μου συνέστησε να διαβάζω το πρώτο ποίημα κάθε πρωί και το δεύτερο ποίημα κάθε βράδυ για 4-5 μέρες περίπου, και την τελευταία μέρα να διαβάσω το καθένα σε κάποιον που πιστεύω ότι του ταιριάζουν. Αναμένω τα αποτελέσματα της συνταγής. Είμαι αισιόδοξη ότι η συνταγή θα μου δώσει μια βαθύτερη εικόνα του εαυτού μου. Στον απόηχο αυτής της εμπειρίας, πλέον και από προσωπική εμπειρία, μπορώ να πω, ότι η ποίηση μπορεί να θεραπεύσει τη ψυχή, ή έστω να αποτελέσει κίνητρο αναζήτησης κάποιας θεραπείας της. Στο πολύπλοκο σκοτεινό δρόμο που ονομάζεται ζωή, η ποίηση λειτουργεί ως φως πορείας.

5

Ποιητικές συνομιλίες

Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια: βιβλίο, ταινία ή κόμικς; Μάνια Μανή

- “Γιατί να δεις μια ταινία, όταν μπορείς να διαβάσεις το βιβλίο;” - “Μα το βιβλίο είναι βαρετό, ενώ η ταινία έχει δράση.”

- “Εγώ πάντως προτιμώ το κόμικ, που συνδυάζει λόγο και εικόνα.” Αυτά είναι τα κύρια επιχειρήματα και οι απόψεις που διατυπώνονται στην πολυσυζητημένη ερώτηση ‘Βιβλίο, ταινία ή κόμικς;’. Οι απόψεις διίστανται, με αποτέλεσμα το δίλημμα να παραμένει. Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι τη σκιαγράφηση των χαρακτήρων των βιβλίων δεν μπορεί καμία ταινία ή κανένα κόμικ να αποδώσει, όπως, όμως, και το γεγονός ότι ο θεατής “ζει” πιο έντονα τις στιγμές μιας ταινίας από ό,τι σε ένα βιβλίο. Παρόλα αυτά το κόμικ αποτελεί μια μορφή τέχνης από μόνο του, ενώ είναι και ιδανικό για ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη επαφή με τη λογοτεχνία. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι κάθε είδος εστιάζει σε διαφορετικά σημεία της ιστορίας, οπότε είναι επιλογή του κάθε ανθρώπου ποιο από αυτά του ταιριάζει.

Το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Harper Lee δημοσιεύτηκε το 1960 και σημείωσε αμέσως μεγάλη επιτυχία. Το 1962 κυκλοφόρησε η αντίστοιχη ταινία ‘To kill a mockingbird’, με τον Gregory Peck, ενώ το 2018 εκδόθηκε το ομότιτλο graphic novel. Έτσι, η ιστορία αυτή μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για την διαμάχη που προανέφερα. Αλήθεια, ποια είναι τα πλεονεκτήματα του λογοτεχνικού βιβλίου, της ταινίας, του κόμικ;;; Όμως ας ξεκινήσουμε με το πιο βασικό…, τι συμβαίνει σε αυτό το βιβλίο; Το βιβλίο διαδραματίζεται κατά τη δεκαετία του 1930 σε ένα χωριό της Αμερικής και είναι στην ουσία η διήγηση μιας γυναίκας, της Σκάουτ Φλιντ), για κάποια γεγονότα που συνέβησαν όταν εκείνη ήταν μικρή, τα οποία θυμάται και συλλογίζεται ακόμα. Η πλοκή κινείται σε δύο κύριους άξονες, σε δύο υπό-ιστορίες. Η μια από αυτές είναι η περίπτωση του Τομ Ρόμπινσον, ενός νεαρού μαύρου που κατηγορείται για τον βιασμό μιας λευκής κοπέλας, την υπεράσπιση του οποίοι έχει αναλάβει ο πατέρας της Σκάουτ, διάσημος στην περιοχή δικηγόρος, σε μία χρονική περίοδο που οι προκαταλήψεις ήταν πολύ έντονες και διαδεδομένες. Η δεύτερη είναι το μυστήριο που υπάρχει γύρω από τον Άρθρουρ (Μπου) Ράντλεϊ, έναν άνδρα που, σύμφωνα με όσα λέγονται, μένει ‘φυλακισμένος’ στο υπόγειο του σπιτιού του, ενώ βγαίνει μόνο τα βράδια και τρομάζει τον κόσμο. Η Σκάουτ με τον μεγαλύτερο αδερφό της Τζεμ είναι δύο φυσιολογικά παιδιά που ζουν όπως όλα τα παιδιά της περιοχής. Όμως η ζωή τους σύντομα αναταράσσεται… Κατά την άποψή μου είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο που περιγράφει μέσα από τα μάτια ενός παιδιού όλη την αδικία και τις προκαταλήψεις που υπάρχουν. Θίγει το θέμα του ρατσισμού απέναντι στους μαύρους ή σε διαφορετικούς ανθρώπους. Τα μηνύματα του βιβλίου είναι συγκλονιστικά και σίγουρα προκαλούν στον αναγνώστη πολλές σκέψεις και προβληματισμούς.

6

διαβάΖΩντας

Σε σύγκριση με την ταινία ή το κόμικ, το βιβλίο σίγουρα υπερτερεί σε κάποια στοιχεία, όμως δεν παύει να έχει κάποιες ‘αδυναμίες’. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του βιβλίου, αφού μέσα στο χωριό υπάρχουν διάφοροι τύποι ανθρώπων που ο καθένας βλέπει από διαφορετική οπτική γωνία την υπόθεση. Επίσης, ένα πολύ δυνατό χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι οι σκέψεις της Σκάουτ, τις οποίες έκανε και όταν ήταν μικρή, αλλά τις αναθεωρεί αφού έχει μεγαλώσει. Το αποτέλεσμα είναι η συγγραφέας να ευαισθητοποιεί τον αναγνώστη γύρω από ποικιλία θεμάτων. Όλα τα παραπάνω αποτελούν χαρακτηριστικά του βιβλίου που η ταινία και το κόμικ δεν έχουν καταφέρει να αποδώσουν ικανοποιητικά. Παρόλα αυτά ισχύει ότι το βιβλίο είναι λίγο μεγάλο, με την έννοια ότι αργεί να βάλει τον αναγνώστη στην πλοκή και να του δημιουργήσει κάποια αγωνία για τη συνέχεια. Για τον λόγο αυτό, ίσως να απέφευγα να το συστήσω σε κάποιον που δεν έχει διαβάσει πολλά βιβλία και υπάρχει ο φόβος να το βαρεθεί και να το αφήσει πριν φτάσει στην κορύφωση της πλοκής. Αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι είναι ένα πολύ καλό βιβλίο, ούτε αποτελεί μειονέκτημα για κάποιον που διαβάζει συστηματικά βιβλία, όμως όποιος διαβάζει πιο σπάνια, θα έλεγα ότι είναι ένα βιβλίο που θα βρει μάλλον ανιαρό ή κουραστικό. Το πρόβλημα αυτό δεν υπάρχει στην ταινία που έχει μια ένταση και ένα μυστήριο καθ’ όλη τη διάρκειά της και που περνάει εξίσου ισχυρά μηνύματα. Το κύριο πρόβλημά της είναι ότι, προκειμένου να μην έχει πέντε ώρες διάρκεια, έχει επιλέξει συγκεκριμένα σημεία να εστιάσει, αφήνοντας έξω πολλά γεγονότα για την ηθογράφηση των ηρώων ή για τη ζωή του κοριτσιού. Μάλιστα η ταινία έχει προσπερνά ολόκληρα κεφάλαια. Η διασκευή αυτή του βιβλίου έχει ως αποτέλεσμα η ταινία να ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με την ιστορία του Τομ Ρόμπινσον, γεγονός που ίσως αφήνει αναπάντητα ερωτήματα για την υπόθεση του Μπου Ράντλεϊ. Ωστόσο, πρέπει να παραδεχτώ ότι παρουσιάζει πολύ ωραία τη συγκεκριμένη ιστορία – αν και ήξερα την κατάληξη της, την παρακολουθούσα με πραγματικό ενδιαφέρον. Σχετικά με το κόμικ, δεν μπορώ να είμαι τόσο ακριβής, γιατί δεν έχω την εμπειρία που έχω στα άλλα δύο είδη και δεν έχω σωστό μέτρο σύγκρισης. Πέρα από Αστερίξ, Λούκι Λουκ και Ντόναλτ Ντακ, δεν είχα διαβάσει κάποιο άλλο. Πρέπει να ομολογήσω ότι μου φάνηκε αρκετά ευχάριστο και προσεγμένο, αφού ακολουθούσε την πλοκή και τα γεγονότα του βιβλίου. Τα σχέδια, αν και λίγο σκοτεινά, αποδίδουν τα συναισθήματα των ηρώων σε μεγάλο βαθμό και οι ιδέες που πρεσβεύει έχουν επίσης κάποια δύναμη. Προσωπικά, μου φάνηκε πιο δύσκολο να ταυτιστώ και να «χαθώ στην ιστορία» από ότι με τα άλλα δύο είδη, να νιώσω δηλαδή τα ίδια συναισθήματα και την ίδια αγωνία. Γενικότερα, όμως είναι μία καλή επαφή με τη λογοτεχνία για κάποιον που προτιμάει τα κόμικ και ασχολείται με αυτά ή για κάποιον που δεν του αρέσουν και τόσο τα βιβλία. Θεωρώ άδικο να βάλω σε κάποια ιεράρχηση τα τρία είδη, αφού το καθένα με τον δικό του τρόπο προβληματίζει τον αναγνώστη ή τον θεατή. Το ποια μορφή τέχνης θα επιλέξει ο καθένας επαφίεται στον ίδιο. Όμως, όποιο τρόπο και αν διαλέξει, πιστεύω ότι θα βγει κερδισμένος, αφού το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» είναι μία ιστορία που πραγματικά πρέπει κάποιος να διαβάσει και να προβληματιστεί. Γιατί αν και έχουμε εξελιχθεί από το 1930, είμαστε σίγουροι ότι έχουν ξεπεραστεί οι φόβοι, οι αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις που αναφέρονται;

7

Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα: η ζωή του, το έργο του και η πρόσληψή του στην Ελλάδα...

Federico García Lorca: su vida, su obra y su acogida en Grécia… Μαρία Σκαμνέλου

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα: ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο. Κρύβει μια φλόγα μέσα του την οποία μέσω της ποίησης, της συγγραφής αγωνίζεται να διοχετεύσει, να μοιραστεί. Οραματίζεται τον κόσμο ενωμένο σαν μια αγκαλιά, τα συναισθήματα και η ένταση ξεχειλίζουν σε κάθε στίχο, σε κάθε στροφή. Μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν του και κάποια βιογραφικά στοιχεία, ίσως διαφωτίσουν ακόμη περισσότερο την εξέλιξή του ως δημιουργό αλλά και ως προσωπικότητα: Γεννήθηκε στη Γρανάδα το 1898 και ήταν Ισπανός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Είναι μέλος της «γενιάς του ’27, των συγγραφέων που προσέγγισαν τις ευρωπαϊκές πρωτοπορίες και καθόρισαν την «αργυρή εποχή» της ισπανικής λογοτεχνίας («edad de plata»). Η μητέρα του ήταν αυτή που τον επηρέασε βαθιά ως προς την καλλιτεχνική του αρχικά ευαισθησία και έπειτα κατάρτιση. Του μετέδωσε το πάθος της για το πιάνο και τη μουσική και φημολογείται πως στη βρεφική ηλικία ενθουσιαζόταν στη μελωδία της κιθάρας. Εκείνη τον έφερε επίσης σε επαφή με τη βαθιά επίγνωση της δυστυχίας των φτωχών και τον σεβασμό για τον πόνο τους, τον οποίο ενσωματώνει αργότερα σε όλες τις διαστάσεις του έργου του. Μεγαλώνοντας, εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές και επιδόθηκε στην ενασχόληση με τη λογοτεχνία και την ποίηση μετακομίζοντας στη Μαδρίτη, πολιτιστικό κέντρο της εποχής στην Ισπανία, γεγονός που υποδηλώνει την επαναστατική του ιδιοσυγκρασία. Εκεί γνώρισε τον Σαλβαδόρ Νταλί, καθώς και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της ιστορίας της Ισπανίας. Η σχέση του με τον ζωγράφο απέκτησε, από την πλευρά του Λόρκα, έναν ερωτικό χαρακτήρα, πράγμα που παρατηρείται ξεκάθαρα μέσα από την αλληλογραφία τους και κάποια ποιήματα που του είχε αφιερώσει.

8

διαβάΖΩντας

Εκτός των άλλων, ενδιαφερόταν και για τον κόσμο του θεάτρου, το κουκλοθέατρο, την σκηνοθεσία και την υποκριτική. Η φιλανθρωπία και δίψα του προσφορά και αλληλεγγύη των ωθεί σε ένα μεγάλο προσωπικό και κοινωνικό βήμα: παρουσιάζει εθελοντικά μερικές θεατρικές παραγωγές στις πιο απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της χώρας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιοδείας έγραψε τα πιο γνωστά του έργα, με τίτλους, «Ματωμένος γάμος» («Bodas de sangre»), «Γέρμα» («Yerma») και «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» («La casa de Bernarda Alba»), τραγωδίες που περιστρέφονται γύρω από την κοινωνική καταπίεση σε συνάρτηση με το ανθρώπινο στοιχείο. Λίγο μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία το 1936, δολοφονήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα για δεοντολογικούς λόγους. Οι αριστερές του πεποιθήσεις και η μεγάλη του αποδοχή από το λαό ερχόταν σε πλήρη σύγκρουση με την ακροδεξιά, φασιστική και εθνικιστική πολιτική που προσπαθούσε να επιβάλει ο Φράνκο και το καθεστώς του. Τότε είναι που ο Νίκος Καζαντζάκης μεταβαίνει στη Μαδρίτη ως πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας «η Καθημερινή». Η δολοφονία του Λόρκα είναι το έναυσμα για ένα σύντομο κείμενό του αναφορικά με τη ζωή και το έργο του ποιητή, που δημοσιεύεται στη φιλολογική σελίδα του εντύπου τον Ιανουάριο του 1937. Ήταν ανέκαθεν μεγάλος θαυμαστής του (άνω τελεία) το 1933 μάλιστα είχε μεταφράσει κάποια ποιήματά του τα οποία δημοσίευσε και σε διάφορα γνωστά λογοτεχνικά περιοδικά. Το ίδιο κάνουν και άλλοι εκπρόσωποι της γενιάς του 30 όπως ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, ο Νίκος Καρούζος , ο Νίκος Καββαδίας, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου. Το 1938 ο Λόρκα μπαίνει στη ζωή του Ελύτη με ένα άρθρο-απάντηση του προς τον Γιώργο Θεοτοκά σχετικά με τον υπερρεαλισμό. Ο Ελύτης αναφέρει τον Λόρκα ως έναν από τους ποιητές της «νέας πραγματικότητας». Σε μια συνέντευξή του δηλώνει: «Ο ποιητής που αυτή τη στιγμή μ’ ενδιαφέρει περισσότερο, είναι ο Ισπανός Φ. Γ. Λόρκα τον οποίο θεωρώ τον σημαντικότερο λυρικό της σύγχρονης Ευρώπης». Αυτή η αναγνώριση του Λόρκα από τον Ελύτη έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία η ανάγκη ανανέωσης της ποίησης στην Ελλάδα είναι επιτακτική. Κυριαρχούν λοιπόν συζητήσεις για τον σουρεαλισμό παράλληλα με την αντίθεση της ελληνικής λογοτεχνίας η οποία στρέφεται προς την παράδοση. Ο Ελύτης, που συμμετέχει ενεργά σε αυτές τις αναζητήσεις, ανακαλύπτει στον Λόρκα ένα ελκυστικό μείγμα παράδοσης και πρωτοπορίας, ήχους και συνδυασμούς πρωτάκουστους, διαφορετικούς για τα ελληνικά δεδομένα. Έτσι, κατά μία έννοια, χρησιμοποιεί τον Λόρκα, έναν συγγραφέα που είχε ήδη αποκτήσει διεθνή φήμη, για να εισάγει και να νομιμοποιήσει με μεγαλύτερη ευκολία τον «με

9

σογειακό σουρεαλισμό» στην Ελλάδα, τον οποίο ευελπιστεί ο λαός να αποδεχτεί. Ενθουσιάζεται ακόμη περισσότερο, όταν συνειδητοποιεί πωςτα έργα του Λόρκα ταιριάζουν απόλυτα με την ψυχοσύνθεσή και τις πεποιθήσεις του ως προσωπικότητα. Ο Ελύτης θεωρείται ο «ποιητής του Αιγαίου» και ο Λόρκα «ποιητής της Ανδαλουσίας». Το Αιγαίο και η Ανδαλουσία γίνονται ο καμβάς πάνω στον οποίο οι δύο ποιητές ξεδιπλώνουν τον εσωτερικό τους κόσμο. Ταυτίζονται, εκπέμπουν την ίδια αύρα και εκμαιεύουν από τον αναγνώστη τα ίδια συναισθήματα. Και οι δύο υποκλίνονται στην τρυφερότητα, το μυστήριο, το όνειρο, τη δημοτικότητα, τη λαϊκότητα και την ανάδειξη της φύσης, την ομορφιά της θάλασσας και συγκεκριμένα της Μεσογείου. Τόσο ο Λόρκα όσο και ο Ελύτης αποδοκιμάζουν τον συντηρητισμό και την καταπίεση των αισθήσεων, τις οποίες εκφράζουν με χαρακτηριστική διαχυτικότητα δίνοντας έμφαση σε ένα μίγμα οπτικοακουστικής εικόνας και προφορικότητας. Ως ένα σημείο απόκλισης και ταυτόχρονης σύγκρουσης θα μπορούσε να θεωρηθεί η σχέση των δύο καλλιτεχνών με την ανθρώπινη ύπαρξη, το τέλος της ζωής, την αισιοδοξία. Συγκεκριμένα, ο Ελύτης υμνεί τον ζωοδότη κι εξαγνιστή ήλιο και αντιστέκεται στην εμμονή του Λόρκα γύρω από τον θάνατο τον οποίο συνδέει άρρηκτα με τη σελήνη, αποθεώνοντας τη ζωή και την ανάσταση. O έρωτας επίσης για τον Έλληνα ποιητή είναι συνήθως μια απελευθερωτική και λυτρωτική δύναμη και ο ίδιος δεν μιλά για την στέρηση του αλλά για τη χαρά του. Αντίθετα για τον ισπανό είναι ανικανοποίητος, βασανιστικός και καταστρεπτικός επιφέροντας δεινά και είναι συνυφασμένος με την αγωνία, την δυστυχία και τη μοναξιά. Τρία χρόνια μετά, επιδίδεται στην μετάφραση των ποιημάτων του. Οι μεταφράσεις του παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάδοση και πρόσληψη του ποιητικού έργου του Λόρκα στην Ελλάδα. Γενικά η επίδραση που άσκησε το έργο του Λόρκα σε πολλούς νεοέλληνες ποιητές είναι αναμφίβολη, όμως στον Ελύτη, η σχέση αυτή παίρνει τη μορφή μιας αληθινής ποιητικής συνομιλίας.

Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα

Το ελληνικό μουσικό ταξίδι στον ποιητικό κόσμο του Λόρκα ξεκινά από το Μάνο Χατζιδάκι που μελοποιεί τον « Ματωμένο Γάμο». Σχεδόν παράλληλα, ο Μάνος Λοΐζος μελοποιεί το ποίημά του «Τραγούδι του δρόμου». Η απόδοση του Ν. Γκάτσου και για τις δύο αυτές συνθέσεις, ήταν αυτή που συνέβαλε στην ολοκλήρωσή τους. Η επόμενη μεγάλη «συνάντηση» του είναι αυτή με το Μίκη Θεοδωράκη. Λαμβάνει χώρα το 1967 όταν ο Έλληνας συνθέτης, φιλοδοξεί να μελοποιήσει των κύκλο των ποιημάτων « Romancero Gitano» («Τσιγγάνικες παραλογές»), τον οποίο έχει μεταφράσει ο Οδυσσέας Ελύτης πράγμα που καταφέρνει παρά το δικτατορικό καθεστώς που έχει μόλις επιβληθεί. Τα τραγούδια ερμήνευσαν οι σπουδαίες Μαρία Φαραντούρη και η Αρλέτα. Η πρώτη, δήλωσε χαρακτηριστικά: «αυτό το πάθος και η μαχητικότητα που χαρακτήρισε τον ίδιο τον Λόρκα στη σύντομη αλλά γεμάτη ζωή του, στιγμάτισε και το Μίκη». Παρατηρούμε πολλά κοινά μεταξύ τους, αν και αυτές οι δύο προσωπικότητες αποτελούν σύμβολα η καθεμία για διαφορετικούς λόγους. Ο Θεοδωράκης λοιπόν, εμπνευσμένος από το μεγαλείο του Λόρκα και συγκλονισμένος από την κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, εντόπισε την ομοιότητα: Ελευθερία και δημοκρατία εναντίον δικτατορίας και φασισμού. Μετέτρεψε τους στίχους του σε τραγούδια με βαθύ νόημα και τους παρέδωσε στον κόσμο, που τους υιοθέτησε ως συνθήματα.

Ο Λόρκα είναι ίσως ο πιο μελοποιημένος ξένος δημιουργός από Έλληνες συνθέτες με αποτέλεσμα η ποίησή του να απλωθεί και να αγαπηθεί από όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Δεν ασχολήθηκε με την πολιτική, είναι υπερασπιστής της ελευθερίας. Γι’ αυτό και είναι μακράν ο πιο γνωστός ξένος ποιητής στην Ελλάδα, εμπνέοντας ένα ευρύ φάσμα Ελλήνων καλλιτεχνών. Η επιρροή του στην ελληνική μουσική και λογοτεχνία είναι τεράστια και μέχρι σήμερα ο «χαμογελαστός ποιητής» συνεχίζει να απασχολεί τη συλλογική μνήμη της πατρίδας του και όλου του κόσμου, αφού τα έργα του έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα. Εκτός από τις πολλές μεταφράσεις των έργων του, συνθέσεις και μελοποιήσεις, ιδιαίτερη προσοχή και ενδιαφέρον έχει δοθεί και στις θεατρικές αναβιώσεις των έργων του.

10

διαβάΖΩντας

Γράμμα σε έναν λογοτεχνικό ήρωα Ιλιάδα Ζαχάρη

Αγαπητέ Ηρακλή Πουαρό, Δεν με ξέρεις, αλλά εγώ σε ξέρω πολύ καλά. Σε γνώρισα σε ένα βιβλίο του πατέρα μου, που ανακάλυψα τυχαία στη βιβλιοθήκη στο σαλόνι μας. Είχε ως τίτλο ¨Η μυστηριώδης υπόθεση στο Στάιλς¨, το οποίο από όσο γνωρίζω είναι και το πρώτο μυθιστόρημα της Αγκάθα Κρίστι. Μετά από αυτό ξεκίνησα να διαβάζω και τα υπόλοιπα μυθιστορήματα και διηγήματα που πρωταγωνιστείς, καθώς ήσουν πλέον ένας από τους πιο αγαπημένους μου λογοτεχνικούς ήρωες. Συμπάθησα από την πρώτη στιγμή τον χαρακτήρα και την ολοκληρωμένη προσωπικότητά σου. Η επιθυμία σου για μια άριστη τάξη, συμμετρία και μια άνετη ζωή, δείχνει έναν άνθρωπο συγκεντρωμένο, με στόχους και κυρίως πνευματικά καλλιεργημένο. Φαίνεται ότι δε διαθέτεις μόνο γενικές γνώσεις, πάνω στο θέμα των ερευνών και των αξιολογήσεων των στοιχείων για την ταυτοποίηση του εγκληματία, αλλά και άλλες αρετές κοινωνικές, ηθικές και ψυχικές. Θαυμάζω την υψηλή αίσθηση ευθύνης που κατέχεις απέναντι στον εαυτό σου και στο κοινωνικό σύνολο, ανεξάρτητα από το βασικό σου επάγγελμα, αυτό του ντετέκτιβ. Εντύπωση μου προκαλεί ιδιαίτερα η απέχθεια σου για τη σκόνη και αυτό το κατάλαβα περισσότερο όταν ο λοχαγός Άρθουρ Χέιστινγκς στην περιγραφή σου επεσήμανε πως «ένας κόκκος σκόνης θα του είχε προκαλέσει περισσότερο πόνο από ένα τραύμα από σφαίρα». Κάτι ακόμα που μου φάνηκε ενδιαφέρον για τον χαρακτήρα σου, είναι η λατρεία που έχεις για την κλασσική μουσική, κυρίως εκείνη του Μπαχ και του Μότσαρτ, καθώς σε βοηθάει να συγκεντρωθείς καλύτερα από οτιδήποτε άλλο. Πάραυτα, με ανησυχεί αρκετά η ευαισθησία στο στομάχι που σε ταλαιπωρεί με αποτέλεσμα να υποφέρεις συχνά από ναυτίες. Εκτός από όλα τα παραπάνω, είναι χαρακτηριστική επίσης και η μεθοδικότητα που χρησιμοποιείς κατά τη διάρκεια της εξιχνίασης των εγκλημάτων, η οποία δεν είναι η χρήση μεγεθυντικού φακού, τα αποτυπώματα κ.λπ., αλλά το βάρος που δίνεις στα «μικρά φαιά κύτταρα», όπως αναφέρεις και εσύ. Η έμφαση στη λεπτομέρεια και η μεθοδική σου δράση, χωρίς να προβαίνεις σε βιαστικά συμπεράσματα, είναι πραγματικά αξιοθαύμαστες μέθοδοι. Όπως, επίσης, και η συχνή παροχή ψευδών πληροφοριών για το άτομο του, με σκοπό ο ένοχος να σε θεωρήσει υπεράνω πάσης υποψίας και να σου αποκαλύψει χρήσιμα για την υπόθεση στοιχεία. Ωστόσο, μου φαίνεται παράξενη η θεωρία σου, πως για να λυθεί ένα έγκλημα δεν χρειάζεται η αναζήτηση, αλλά η σκέψη και η τοποθέτηση της θέσης σου σε εκείνη του δολοφόνου-εγκληματία. Πώς εξηγείς το γεγονός ότι «συγκεκριμένοι άνθρωποι κάνουν συγκεκριμένα εγκλήματα», όπως σκέφτεσαι και σε κάποια διηγήματα; Όπως αντιλήφθηκες και παραπάνω σε θαυμάζω αρκετά και γι’ αυτό με συγκλόνισε ο θάνατός σου στο μυθιστόρημα ¨Αυλαία¨ και πιο πολύ ο τρόπος που κατέληξες. Δεν κατάλαβα γιατί να γίνεις και εσύ δολοφόνος, ώστε να λύσεις την υπόθεση των πολλαπλών δολοφονιών. Πιστεύω πως είναι λίγο χαζό, αλλά αφού το θεωρούσες σωστό και έξυπνο, ποια είμαι εγώ να σε αξιολογήσω; Επιπρόσθετα με πλήγωσαν τα τελευταία σου λόγια που απηύθυνες στον Χέιστινγκς προσφωνώντας τον «αγαπητέ φίλε». Αυτά, λοιπόν από εμένα!

Με πολλούς φιλικούς χαιρετισμούς, Ιλιάδα

11

Γράμμα σε έναν λογοτέχνη ήρωα..

Έμφυλη βία: το #ΜεΤοο μας προβληματίζει...

Τα “Μυστήρια της Κεφαλλονιάς” του Λασκαράτου και μια ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας μας προβληματίζουν για τη θέση της γυναίκας... Με αφορμή την ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, η οποία μίλησε για την έμφυλη βία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Βίας κατά των Γυναικών και την τελευταία παράγραφο του κειμένου του Λασκαράτου, «Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς» , οι μαθητές συνέταξαν ένα κείμενο με τις απόψεις τους για το κατά πόσο έχει αλλάξει η θέση των γυναικών στις μέρες μας.

Κατά την άποψή μου, η θέση της γυναίκας στις σημερινές κοινωνίες του δυτικού κόσμου έχει αλλάξει φαινομενικά, αφού τουλάχιστον σε επίπεδο νόμων έχει κατοχυρωθεί η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Αν και η ιδέα της ισότητας έχει υιοθετηθεί από ένα μέρος του πληθυσμού, πολλοί άνθρωποι έχουν διατηρήσει έστω και υποσυνείδητα την ιδέα της κατωτερότητας του γυναικείου φύλου και την υπεροχή των ανδρών, ορισμένοι εκ των οποίων συμπεριφέρονται με τρόπο που μπορεί από πολλούς να χαρακτηρίζεται ως “προστατευτικός”, ωστόσο αποτελεί κατάλοιπο μισογυνιστικών αντιλήψεων και θα έπρεπε να είναι κατακριτέος. Δυστυχώς, τέτοιου είδους πεποιθήσεις, έχουν εξελιχθεί από κάποιους σε ακραίο βαθμό, ώστε οι δογματικές απόψεις τους και η αρρωστημένη επιθυμία τους να νιώσουν κυρίαρχοι έναντι στο γυναικείο φύλο, τους έχουν οδηγήσει σε άκρως χειριστικές συμπεριφορές που περιλαμβάνουν βία σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική. Έτσι, εξευτελίζουν και επηρεάζουν ψυχολογικά και σωματικά τις γυναίκες, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν σε επίπεδο να νιώθουν υπαίτιες για τη βία που δέχονται. Στις πιο ακραίες των περιπτώσεων, οι προαναφερθείσες βίαιες συμπεριφορές κλιμακώνονται και ο θύτης φτάνει στο σημείο να δολοφονήσει το θύμα. Δυστυχώς, μόνο όταν μια συμπεριφορά λάβει τέτοια έκταση η κοινωνία αντιδρά, όταν δηλαδή είναι πια πολύ αργά. Αυτά αφορούν τόσο τις δυτικές, όσο και τις χώρες της Ανατολής, σε κάποιες από τις οποίες τα δικαιώματα των γυναικών δεν έχουν κατοχυρωθεί ούτε σε θεωρητικό επίπεδο. Σε τέτοιες χώρες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ακόμη ως άψυχο αντικείμενο, θεωρείται ιδιοκτησία ενός άνδρα, είτε αυτός είναι ο πατέρας της, είτε ο σύζυγός της και οι επιθέσεις εναντίον της είναι πολύ συχνότερες απ’ ότι στη Δύση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θέση των γυναικών αυτών είναι ακόμη πιο υποβαθμισμένη απ’ ότι ήταν την εποχή του Λασκαράτου στην Ελλάδα. Μαρίνα Μπέλλου

12

διαβάΖΩντας

Συχνά στις μέρες μας γίνεται λόγος για την ισότητα των φύλων. Είναι ένα φλέγον ζήτημα με το οποίο έχουν καταπιαστεί σχεδόν όλοι. Υπάρχει, όμως, στ’ αλήθεια ισότητα; Την εποχή του Λασκαράτου οι γυναίκες χειραγωγούνταν από τους άνδρες, θεωρούνταν κτήματά τους, δεν αποφάσιζαν οι ίδιες για τις ζωές τους. Σήμερα συναντάμε υποτίθεται ανεξάρτητες γυναίκες, με ίσες ευκαιρίες. Αυτά, όμως, που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν είναι οι αμέτρητες κακοποιήσεις (σεξουαλικές, λεκτικές κτλ.), έμφυλη βία, γυναικοκτονίες, φοβισμένες γυναίκες, ενδοοικογενειακή βία κ.α. Αρκετές γυναίκες καταφέρνουν, αν και με αρκετές δυσκολίες, να ζήσουν μια σχετικά φυσιολογική ζωή, με σεβασμό, επαγγελματικές ευκαιρίες και ελευθερία. Δεν είναι, όμως, λίγες και αυτές που ζουν υπό την απειλή του πατέρα, του συζύγου, του άγνωστου στον δρόμο, του γείτονα. Παλεύουν καθημερινά, αγωνίζονται και στερούνται πολλά από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και όλα αυτά μας βάζουν σε σκέψεις κατά πόσο έχει πράγματι αλλάξει η κοινωνία μας και η θέση των γυναικών σήμερα! Αμαλία Ντούρου Το θέμα της θέσης της γυναίκας είναι ένα θέμα που προκαλεί αρκετούς προβληματισμούς στις μέρες μας. Θεωρητικά, δεν υπάρχει καμία διάκριση εις βάρος των γυναικών, αφού η ισότητα των δύο φύλων είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά. Υπάρχει όμως πραγματική ισότητα; Από την αρχαιότητα μέχρι και αρκετά πρόσφατα, οι γυναίκες δεν είχαν απολύτως κανένα δικαίωμα και ο μόνος σκοπός της ζωής τους ήταν ένας καλός γάμος. Σε ένα απόσπασμα του βιβλίου του “Τα μυστήρια της Κεφαλλονιάς”, που εκδόθηκε το 1856, ο συγγραφέας Ανδρέας Λασκαράτος εξέφρασε τις σκέψεις του όσον αφορά το θέμα της προίκας και του καταναγκαστικού γάμου των γυναικών, κατακρίνοντας τους γονείς που ωθούσαν τις κόρες τους σε βεβιασμένους γάμους Κατά τη γνώμη του, οι νεαρές κοπέλες θα μπορούσαν να είναι πραγματικά ευτυχισμένες μόνο αν επέλεγαν οι ίδιες τον σύζυγό τους, κάτι που δε συνέβαινε στην πατριαρχική κοινωνία της εποχής. Στο απόσπασμα αυτό αποτυπώνεται η ανισότητα των φύλων την εποχή εκείνη και φαίνεται ξεκάθαρα το γεγονός ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζονταν ως κατώτερες από τους άντρες της οικογένειας, οι οποίοι αποφάσιζαν για το μέλλον τους χωρίς να ζητούν τη γνώμη τους Σήμερα, το ζήτημα της προίκας μπορεί να έχει ξεπεραστεί, όμως η άνιση αντιμετώπιση των γυναικών εξακολουθεί να υπάρχει. Σύμφωνα με μια ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας, η οποία εκφωνήθηκε τη Διεθνή Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, το τελευταίο έτος καταγράφηκε ένας μεγάλος αριθμός γυναικοκτονιών και υπάρχουν αμέτρητα περιστατικά σωματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης που δεν έρχονται ποτέ στη δημοσιότητα. Αυτό δείχνει ότι αρκετοί άντρες θεωρούν ακόμη τους εαυτούς τους ανώτερους από τις γυναίκες και αισθάνονται την ανάγκη να επιβληθούν σε αυτές, εκμεταλλευόμενοι τη σωματική τους δύναμη και τα κοινωνικά στερεότυπα. Εξαιτίας αυτών των στερεοτύπων, του φόβου κι της ντροπής που νιώθουν, οι γυναίκες που πέφτουν θύματα κακοποίησης σπάνια καταγγέλλουν τους δράστες, με αποτέλεσμα τα περιστατικά έμφυλης βίας να αυξάνονται συνεχώς. Εκτός από την κακοποίηση όμως, οι γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες και με πολλές διακρίσεις. Έρευνες έδειξαν ότι οι εργαζόμενες γυναίκες ξοδεύουν διπλάσιο χρόνο κάνοντας οικιακές εργασίες σε σχέση με τους εργαζόμενους άντρες, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών έχει βιώσει σεξιστική συμπεριφορά στον εργασιακό χώρο, ειδικά σε τομείς παραδοσιακά ανδροκρατούμενους. Άλλα προβλήματα στον χώρο της εργασίας είναι οι μειωμένες απολαβές των γυναικών και η απουσία ευέλικτου ωραρίου για τις εργαζόμενες μητέρες. Τέλος, στην κοινωνική τους ζωή, οι γυναίκες συχνά ακούνε προσβλητικά ή υποτιμητικά σχόλια και αποκλεισμούς λόγω του φύλου τους. Όλα δείχνουν λοιπόν ότι, αν και η θέση της γυναίκας έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες δεν έχουν καταφέρει να εξισωθούν πλήρως με τους άντρες. Δυστυχώς, παρά το νομικό πλαίσιο, η επίτευξη του στόχου της ισότητας παρεμποδίζεται από τις απαρχαιωμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις που υπάρχουν ακόμη και στις μέρες μας. Αδαμαντία Παπάζη

13

Έμφυλη βία; το #ΜεΤοο μας προβληματίζει...

Faire le portrait physique et moral d’Angèle et donner son opinion sur la chanson “Balance ton quoi”

Angèle est une jeune fille de 25 ans. Elle est grande et mince. Elle a les cheveux longs et blonds et les yeux marron. Dans cette image elle paraît fâchée et triste, mais à mon avis, c’est une fille de bon caractère qui s’intéresse à la société et à ses problèmes et particulièrement au sexisme. Elle est déçue parce que, même si on vit au 21ème siècle, les hommes ne traitent pas les femmes comme des personnes égales.

Dans sa chanson “Balance ton quoi” elle dénonce le sexisme et le harcèlement que les femmes rencontrent dans leur vie. C’est une chanson qui passe des messages sociaux. Angèle essaye de renforcer le mouvement #MeToo, un mouvement qui motive les femmes à ne pas tolérer les injustices et le harcèlement. Angèle pense que la société doit comprendre que les femmes ne sont pas inférieures et qu’elles ont la même valeur que les hommes. Αδαμαντία Παπάζη Angèle, c’est une chanteuse célèbre. Elle a 26 ans et elle est belge. Elle est très jolie, belle, de taille moyenne et mince. Elle mesure 1m 65 cm et pèse 52 kgs. Elle a les cheveux blonds, longs et ondulés et les yeux marron. Elle a un beau sourire et un style soigné et spécial. Sa personnalité est incroyable. Elle a l’air sociable et ouverte. Elle est intelligente, travailleuse et courageuse. Elle exprime son opinion à travers ses chansons et se bat pour ce qu’elle croit et pour ses droits, en tant que femme. Elle est féministe, audacieuse avec un caractère révolutionnaire et on devrait l’admirer pour ça. De plus elle est dynamique et, malgré son jeune âge, elle a accompli beaucoup de choses. C’est généralement une femme admirable qui lutte contre les inégalités sociales entre hommes et femmes et dénonce leur exposition à de multiples discriminations. Dans sa chanson elle propose même, la fondation d’une Académie anti-sexisme pour éduquer les élèves contre le sexisme et assurer le plein épanouissement, la promotion et l’autonomisation des femmes dans l’exercice de leurs droits. J’ai vraiment adoré cette chanson et je vous propose de l’écouter! Λαμπρινή Ντοβώνη

Angèle est une chanteuse belge. Elle a les cheveux blonds et les yeux marron. Elle est bien habillée et bien coiffée. Elle est grande et mince. Elle est très belle. Elle a l’air généreuse et courageuse. Α travers la chanson Balance ton quoi, Angèle critique les hommes qui traitent les femmes comme des ordures. Elle soutient que les femmes ont les mêmes droits que les hommes. De plus, elle exhorte les femmes à faire valoir leurs droits. Α mon avis cette chanson est fantastique car elle a une très belle signification et a beaucoup de choses à enseigner et à nous rappeler que la violence à l’égard des femmes constitue une violation des droits de la personne humaine. Έφη Φούκα

14

διαβάΖΩντας

Angèle est une chanteuse belge. Elle a les cheveux blonds et raides. Elle est grande et plutôt mince.

Elle a les yeux marron et le visage rond. Elle est jolie avec des fossettes. C’est une personne ouverte, communicative et souriante.

Personnellement, je trouve que c’est aussi une personne créative, drôle et très aimable.

«Balance ton quoi» est une très bonne chanson qui lutte contre les stéréotypes et les préjugés en ce qui concerne les femmes. Il est évident que, dans notre société, les femmes n’ont pas les mêmes droits et les mêmes occasions que les hommes et elles sont démotivées et découragées d’exercer quelques métiers. Les hommes considèrent souvent que la maternité est la seule vocation et envie des femmes. À mon avis, cette chanson constituerait un moyen de contribuer à la diminution des inégalités entre les hommes et les femmes car elles deviennent de plus en plus courantes et évidentes et de faire face à ce grave problème de nos jours. Μαριάννα Καραμάνη

Angèle est une chanteuse belge. Elle a 25 ans et elle est très jolie. Elle est de taille moyenne et elle est mince. Elle a les yeux noisette et les cheveux blonds, longs et raides. Elle est bien habillée. Elle a un bon caractère, de l’humour et elle est sûre d’ elle.

De plus, elle a l’air ouverte, sincère, intelligente et très courageuse.

Sa chanson «Balance ton quoi» fait référence au mouvement #MeToo car on joue sur la phrase #BalanceTonPorc (qui signifie «Dénonce ton cochon»), qui était populaire en France pendant le mouvement. Dans la chanson, elle commente franchement le sexisme et la misogynie qui existent dans la société contemporaine et soutient l’idée que l’éducation est le meilleur moyen de la combattre. Je suis tout à fait d’accord avec elle. Αναστασία Μπάη Angèle est très belle. Elle est assez grande et mince. Elle a les yeux marron et les cheveux très longs, blonds et raides.

Je crois qu’elle est assez sociable et ouverte. Je pense aussi qu’elle est très drôle, sincère et intelligente. Elle porte des vêtements magnifiques et j’adore son style. Elle est sûre d’elle! Concernant la chanson «Balance ton quoi», je trouve que c’est une très bonne manière de soutenir les droits des femmes, mais aussi de les encourager à dénoncer les personnes qui ne les respectent pas.

Bien que les paroles de cette chanson soient assez simples, ça suffit pour que tout le monde et surtout la population masculine comprenne les désirs et les droits d’une femme. Ελεάννα Παπαστεφάνου

15

Έμφυλη βία; το #ΜεΤοο μας προβληματίζει...

Angèle Van Laeken née le 3 décembre 1995 à Uccle, c’est une autrice, compositrice, interprète et musicienne belge. C’est une très belle fille avec les cheveux blonds. Elle a les yeux marron et elle est de taille moyenne. À partir de sa chanson, «Balance ton quoi» nous pouvons comprendre que c’est une personne très passionnée. Elle parle ouvertement des injustices auxquelles les femmes sont confrontées de nos jours et en particulier du viol au sein des sociétés patriarcales.

Elle ne craint pas de dire ce qu’elle pense et de remettre les gens à leur place.

Sa chanson commente le viol et les violeurs. Elle s’adresse directement à eux et les interpelle. Elle défend les femmes et condamne leur objectivation. Dans ses chansons, ses idées sont clairement décrites.

Elle pense que le seul moyen d’empêcher le viol est d’éduquer les hommes sur le sujet et de ne pas tolérer un tel comportement. Sa chanson fait commentaire à la société et,à mon avis, envoie un message très puissant qui doit être entendu, compris et accepté par tous. Ανδριάνα Μανίκα Angèle est une chanteuse française. Elle a les yeux marron et les cheveux blonds, mi-longs et raides. Elle est grande et mince. Elle suit la mode et porte des vêtements branchés. Je pense qu’elle est sympathique et elle a de l’humour. Je crois que généralement elle est sûre d’elle, mais parfois elle manque de confiance. Par ailleurs, elle est polie, intelligente et très courageuse, parce que ses chansons comme «Balance ton quoi» touchent des sujets qui sont évités par la plupart des chanteurs. En ce qui me concerne, sa chanson «Balance ton quoi» est très intéressante, étant donné que son sujet concerne la discrimination et le harcèlement contre les femmes, qui sont pratiquées quotidiennement. Μαρίνα Μπέλλου

16

διαβάΖΩντας

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά Το στοιχείο της τραγικότητας στο έργο του Βιζυηνού και στην αρχαία τραγωδία Το στοιχείο της τραγικότητας γίνεται έντονα αντιληπτό στο έργο του Βιζυηνού, αλλά και στην αρχαία τραγωδία. Ειδικότερα, ο συγγραφέας παρουσιάζει με αξιοθαύμαστη δεξιοτεχνία την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης στα αριστοτεχνικά σκηνοθετημένα έργα του. Επιπλέον, όλα του τα έργα έχουν μία σκοτεινή, τραγική θα μπορούσε κάποιος να πει, πλοκή, καθώς ελάχιστες είναι οι φορές που έχουν αίσιο τέλος και η μοίρα των χαρακτήρων δεν είναι καταδικασμένη. Ο Βιζυηνός καταφέρνει με φοβερή μαεστρία να περιπλανηθεί στην ψυχή του ανθρώπου, παρόλο που αποτελεί μία άβυσσο και το εκδηλώνει αυτό μέσα από την τραγικότητα των ηρώων του. Συγκεκριμένα, στο έργο του “Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου” το στοιχείο της δραματικότητας και η εμβάθυνση στις συναισθηματικές διακυμάνσεις των χαρακτήρων είναι πολύ έντονη και διακριτή. Η τραγικότητα των ηρώων δικαιολογείται, διότι ο “θύτης” και το θύμα” δεν γνωρίζουν τη πραγματική αλήθεια, ενώ ταυτόχρονα ο Βιζυηνός με τη προσθήκη κωμικών στοιχείων στην αφήγηση του, επιτυγχάνει μία αρμονική συνύπαρξη αντικρουόμενων καταστάσεων. Η τραγικότητα είναι αδιαμφισβήτητα αξιοσημείωτο στοιχείο και της αρχαίας τραγωδίας. Με άλλα λόγια, αρκετοί ήρωες της τραγωδίας μπορούν να χαρακτηριστούν τραγικοί, καθώς μπορεί να πάσχουν εξαιτίας ανωτέρων δυνάμεων και αναπόφευκτου πεπρωμένου, όπως για παράδειγμα η Ωραία Ελένη, που βρέθηκε στην Αίγυπτο χωρίς τη θέλησή της λόγω επιθυμίας των θεών. Πέρα από τη μη αναστρέψιμη τύχη, οι τραγικοί ήρωες μπορεί είτε να έχουν υποπέσει σε κάποιο σφάλμα, είτε να πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο μη ωφέλιμες λύσεις, είτε ακόμα και να έχουν μεταπηδήσει από την ευτυχία στη δυστυχία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της τελευταίας περίπτωσης είναι ο Μενέλαος, βασιλιάς της Σπάρτης, ο οποίος κατέληξε να είναι ένας ρακένδυτος ναυαγός, μετά την άλωση της Τροίας.

Στεφανία Γεωργίου, Δέσποινα Δαλάτση & Κορίνα Δημοσθένους Το στοιχείο της τραγικότητας αναμφίβολα προσδίδει μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη διήγηση. Είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ζωής και γι’ αυτό θα ήταν παράλειψη να μην αποτυπωθεί και στη λογοτεχνία. Σημαντικό παράδειγμα αυτού αποτελεί ο Βιζυηνός, του οποίου το έργο διακατέχεται και βασίζεται στο στοιχείο του τραγικού. Στα έργα του, ο αναγνώστης δεν επικεντρώνει την προσοχή του στα καθεαυτού γεγονότα, αλλά στη γνώση ή μη αυτών από τους ήρωες, κάτι που αυτομάτως τους καθιστά τραγικούς. Τη βάση όλων αυτών αποτελεί η αρχαία τραγωδία, η οποία εμφανίστηκε στην Αρχαία Ελλάδα και αφορούσε την παρουσίαση των πράξεων και των συναισθημάτων του ανθρώπου. Η ζωή φυσικά ενός ανθρώπου δεν είναι τέλεια ούτε ειδυλλιακή και γι αυτό η σχετική αυτή μίμηση της πραγματικότητας είναι αναγκασμένη να περιέχει και την τραγικότητα. Αξιοποιώντας λοιπόν όλα αυτά ο Βιζυηνός επιλέγει να συμπεριλαμβάνει στα έργα του το στοιχείο αυτό που αν και θλιβερό και οδυνηρό, δεν παύει να είναι ανθρώπινο.

Ιοκάστη Ανδρούτσου

17

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά...

Νατουραλισμός ή μήπως τραγωδία…; Αφορμή για τη σύνταξη του συγκεκριμένου άρθρου στάθηκε το μάθημα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» και ειδικότερα το αριστουργηματικό διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού «Ποιος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου». Μέσω της ενασχόλησης με το αντικείμενο έγινε αντιληπτό ότι τόσο το ίδιο το κείμενο όσο και το ευρύτερο έργο του Βιζυηνού χαρακτηρίζεται από τραγικότητα όμοια με αυτή της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ας το πάρουμε, όμως, από την αρχή. Τι ονομάζεται τραγικότητα και πως εντοπίζεται στην αρχαία τραγωδία; Η τραγικότητα λοιπόν συνιστά την ιδιότητα του τραγικού που εντοπίζεται σε ορισμένους ήρωες ενός έργου, των οποίων βασικά χαρακτηριστικά αποτελούν η δυστυχία, η ατυχία, η άγνοια και η σκοτεινή μοίρα. Στην αρχαιότητα τέτοιου είδους πρόσωπα διαδραματίζουν πρωταγωνιστικούς ρόλους, αφού η τραγική τους φύση και τα αποτελέσματα που προκύπτουν από αυτή είναι η κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη της ιστορίας. Μάλιστα, αρκετά συχνά η ίδια τους η μοίρα τους οδηγούσε στην ύβρη που είχε ως απόρροια τη θεϊκή οργή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τραγικών ηρώων στην αρχαία τραγωδία συνιστούν ο Οιδίπους, ο οποίος εν άγνοια του διαπράττει πατροκτονία και αιμομιξία αλλά και η Ελένη, που παρά τη θέλησή της κρατείται σε έναν ξένο τόπο, λόγω της βούλησης των θεών. Από την άλλη πλευρά ο Γεώργιος Βιζυηνός αφενός καθιστά τους ήρωές του τραγικούς, αφετέρου διαφοροποιείται σε τουλάχιστον ένα σημείο από το περιεχόμενο της αρχαίας τραγωδίας. Συγκεκριμένα, όπως και ο Σοφοκλής, ο Βιζυηνός δε δίνει αίσιο τέλος σε κανένα έργο, ενώ οι ήρωές του παραμένουν δυστυχισμένοι. Παράλληλα, τα διηγήματά του διακρίνονται από έντονο ψυχογραφικό χαρακτήρα, ο οποίος θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μια επιστημονική διείσδυση στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Ωστόσο, το σημείο στο οποίο το έργο του Βιζυηνού διαφέρει από το αντίστοιχο των τραγικών είναι η αποφόρτιση του αρνητικού κλίματος με τη χρήση κωμικών στοιχείων, όπως συμβαίνει και στο διήγημα «Ποιος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου». Ολοκληρώνοντας αυτή τη μεγάλη σύγκριση συμπεραίνεται ότι το στοιχείο της τραγικότητας υπάρχει έντονο στο έργο του Γεωργίου Βιζυηνού. Έτσι θα μπορούσε κανείς να βρει ομοιότητες μεταξύ αυτού και μιας αρχαίας τραγωδίας.

Παναγιώτης Γκατζέλης

Λαογραφικά στοιχεία στο διήγημα “Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου” Στο διήγημα «Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου» του Γεώργιου Βιζυηνού διακρίνονται ποικίλες πληροφορίες που φανερώνουν κάποια από τα λαογραφικά στοιχεία της εποχής γύρω στο 1880, όπως τα ήθη και τα έθιμα, τις ασχολίες των ανθρώπων, τις ενδυμασίες τους, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Ειδικότερα, η αναφορά στον υπηρέτη του σπιτιού δηλώνει την οικονομική δυνατότητα που κατείχαν κάποιες οικογένειες να διαθέτουν οικιακούς βοηθούς. Επιπλέον, οι αναφορές στο «λευκοσάρικον» και στους «πρασινοφόρους» σκιαγραφούν την ενδυμασία των Τούρκων της εποχής. Παράλληλα, τα «χωράφια» στα οποία δούλευε η μητέρα αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο βιοπορίζονταν οι άνθρωποι της υπαίθρου, δηλαδή τη γεωργία, την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων. Επίσης, γίνονται γνωστά και άλλα επαγγέλματα όπως ο ιερέας, ο πραματευτής, ο ανακριτής και ο χωροφύλακας, αλλά και το γεγονός ότι το επάγγελμα του πατέρα κληρονομούνταν από τον γιο. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ένα κοινωνικό στερεότυπο της εποχής, οι αμόρφωτες γυναίκες, καθώς όπως είναι γνωστό οι γυναίκες εκείνη την εποχή είχαν σκοπό της ζωής τους τη φροντίδα του σπιτιού και των παιδιών και δεν διέθεταν το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Τέλος, αποκαλύπτεται ότι η μετακίνηση των ανθρώπων γινόταν μέσω γαϊδάρων και αλόγων και ότι επικρατούσε μία έχθρα ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους («την προς τους Τούρκους αντιπάθειαν μου»).

Στεφανία Γεωργίου 18

διαβάΖΩντας

Η γριά Λούκαινα συναντά τη Φραγκογιαννού Μια φορά και έναν καιρό σε ένα μακρινό χωριό βρέθηκαν στον ίδιο τόπο δυο ηλικιωμένες γυναίκες ταλαιπωρημένες, βασανισμένες και απογοητευμένες από τη ζωή. Την ύπαρξη η μια της άλλης δεν γνώριζε, μέχρι τη στιγμή που η μοίρα τους, τις έφερε για μια ακόμη φορά σε μια δύσκολη κατάσταση, μέσα από την οποία όμως και οι δυο τελικά επωφελήθηκαν με κάτι. Με τι; Με την γνωριμία τους, η οποία έχτισε τα θεμέλια για μια ανερχόμενη φιλία αλληλοκατανόησης και συμπαράστασης. Οι προσωπικότητες τους τόσο διαφορετικές, μα και οι δυο βρισκόμενες σε δύσκολη ψυχολογική κατάσταση επιζητούσαν μια συντροφιά, ένα άτομο στο οποίο μπορούσαν να μιλήσουν ειλικρινά. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά… Η γριά-Λούκαινα, έχοντας χάσει ακόμη ένα κοντινό της πρόσωπο, την πολυαγαπημένη της εγγονή, την Ακριβούλα, συντετριμμένη από τον τραγικό της θάνατο, παρευρίσκεται στο κοιμητήριο του παραλιακού χωριού, θρηνώντας μια ακόμη χαμένη ψυχή της οικογενείας της. Ο συννεφιασμένος Σεπτεμβριάτικος ουρανός αντανακλάται στην επιφάνεια της θάλασσας προσδίδοντας μια γκριζωπή απόχρωση στο τοπίο, το οποίο αντικατοπτρίζει την ψυχολογία της γριάς-Λούκαινας. Ο δροσερός θαλασσινός αέρας αναδεικνύει την αγριότητα του φυσικού τοπίου και παρασύρει μαζί του κάθε λογής αντικείμενα που βρίσκονται στο πέρασμά του. Φύλλα, λουλούδια και μικρούς σορούς άμμου. Η γριά-Λούκαινα απορροφημένη στις σκέψεις της, παρατηρεί τα απόκρημνα βράχια και προσπαθεί να αρνηθεί το γεγονός πως η εγγονή της είχε πέσει από εκεί το βράδυ που αυτή βρισκόταν μόλις λίγα μέτρα μακριά, χωρίς να καταλάβει τίποτα. Θα μπορούσε να είχε βοηθήσει, θα μπορούσε να την είχε σώσει, να είχε θυσιαστεί για αυτή. Εξάλλου τι νόημα είχε πλέον η ζωή της; Στα ογδόντα πέντε της χρόνια, μόνη, ταλαιπωρημένη, έχοντας θάψει τα περισσότερα παιδιά της και τώρα το εγγόνι της. Θα έπρεπε να είναι αντίστροφα τα πράγματα, τα παιδιά θάβουν τους γονείς, όχι το αντίθετο… Αυτά συλλογιζόταν τώρα η γριά-Λούκαινα και της βασάνιζαν το μυαλό, ώστε δεν κατάλαβε την ύπαρξη ενός ακόμη ατόμου στην απόκρημνη αυτή ακρογιαλιά. Μια γυναίκα κοντά στην ηλικία της, με σκισμένα και λερωμένα ρούχα, άγρια χαρακτηριστικά και ταλαιπωρημένη έκφραση αγνάντευε τη φουρτουνιασμένη θάλασσα σκεπτόμενη. Τελικά, αποφάσισε να διακόψει την ησυχία και τη ροή σκέψης της γριάς Λούκαινας για να ρωτήσει σε ποιο μέρος βρίσκεται. Αυτή ξαφνιασμένη από το άκουσμα της άγνωστης φωνής, γύρισε και αντίκρισε την ταλαίπωρη γριά γυναίκα ανίκανη να απαντήσει στο ερώτημα της για μερικά κλάσματα δευτερολέπτου. Αφού έβαλε τις σκέψεις της σε μια σειρά απάντησε στην άγνωστη γυναίκα πως βρίσκονται σε ένα απόμακρο χωριό κοντά στη Μάνη και έπειτα ρώτησε πως αυτή βρέθηκε εκεί. Η απάντηση ήρθε γρήγορα, «Φραγκογιαννού με φωνάζουν, η ιστορία μου είναι μεγάλη έχεις χρόνο να στην αφηγηθώ;» Η γριά Λούκαινα μη έχοντας άλλες δουλειές να κάνει στο μικρό νοικοκυριό της και ψάχνοντας μια δικαιολογία για να ξεχάσει τον πόνο της έγνεψε καταφατικά. Και έτσι η Φραγκογιαννού πλησίασε και κάθισε σε ένα λείο βράχο δίπλα της και άρχισε να διηγείται την ιστορία της. Ο τόπος καταγωγής μου είναι από τη Μονεμβασία και εκεί βρίσκονται δύο από τα έξι παιδιά μου, τα άλλα τα ‘ναι στην ξενιτιά. Πέρυσι πάντρεψα τη μικρότερη κόρη μου και απέκτησα μια εγγονή. Κακοτυχία της έπεσε της καημένης, στις μέρες μας τα κορίτσια είναι πόνος και βάσανο για την οικογένεια, ενώ τα αγόρια βοήθεια εξ ουρανού. Λίγους μήνες μετά τη γέννηση της μικρής αυτή αρρώστησε βαριά και ήρθε με τη μητέρα της να μείνουν στο σπίτι μου να την προσέχω. Βασανιζόταν η μικρή ψυχούλα της, υψηλός πυρετός μέρες συνεχόμενα και βαρύς βήχας. Περισσότερα από όσα μπορεί να αντέξει ένα μικρό πλάσμα σαν και αυτή. Ένα βράδυ, ενώ αυτή και η μητέρα της κοιμόταν, καθόμουν δίπλα στη φωτιά και συλλογιζόμουν όλα τα βάσανα της ζωής μου και γενικότερα όλων των γυναικών της κοινωνίας μας. Τα πρώτα χρόνια υπό την κυριαρχία του πατέρα και έπειτα γάμος με κάποιον που δεν γνωρίζουμε καν και έχουμε υποχρέωση να τον σεβόμαστε και να κάνουμε ότι μας ζητεί. Άδικη η ζωή… Η μικρή, διακόπτοντας τους συλλογισμούς μου, ξύπνησε και έβηχε ασταμάτητα, δεν μπορούσα να τη βοηθήσω, βασανιζόταν, καλύτερα θα ήταν κοντά στο θεό, θα απαλλασσόταν από τους πόνους και του τότε και του μέλλοντός της. Και έτσι όλες οι σκέψεις που είχα προηγουμένως πέρασαν από το μυαλό μου και όλα θόλωσαν, έσφιξα τον μικρό λαιμό της ανάμεσα στα χέρια μου και την απάλλαξα από όλα τα βάσανα. Από εκείνη τη μέρα και έπειτα όπου στο χωριό έβλεπα μικρά κορίτσια, ένας πόνος μου έσφιγγε το στήθος. Αυτά να παίζουν τόσο ανέμελα χωρίς να γνωρίζουν τις συμφορές και τις στεναχώριες που τις περιμένουν, κανένας δεν τις προετοιμάζει για αυτό, έπρεπε να τις απαλλάξω προτού καταλάβουν την πίκρα της ζωής. Αυτό συνέβαινε βδομάδες ολόκληρες, μέχρι που οι αρχές φαίνεται εξιχνίασαν το μυστήριο της εξαφάνισης των κοριτσιών και με κάλεσαν ως ύποπτη να καταθέσω. Τότε μόνο κατάλαβα την σοβαρότητα της κατάστασης και τα εγκλήματα τα οποία είχα διαπράξει. Αφού αγνόησα για αρκετές μέρες το ζήτημα οι αρχές άρχισαν να με ψάχνουν, έπρεπε να δράσω γρήγορα. Πήρα μαζί μου ένα κομμάτι ξερό ψωμί που βρήκα στο σπίτι και άρχισα να τρέχω προς ένα μέρος που δεν θα με έβρισκαν, μακριά από το χωριό. Μέρες ολόκληρες πέρασα κρυμμένη σε σπηλιές μέχρι να φτάσω σε σημείο όπου δεν θα με εντόπιζε το ερευνητικό σώμα. Και έτσι βρέθηκα τώρα εδώ…

19

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά...

Η γριά Λούκαινα που τόση ώρα παρακολουθούσε με αφοσίωση τη Φραγκογιαννού να της διηγείται όλα αυτά τα απίθανα συμβάντα είχε μείνει άφωνη. Αμέσως σκέφτηκε πως η δική της κατάσταση δεν είναι η χειρότερη και πως κάθεται δίπλα σε μια δολοφόνο. Αυτό δεν την ενοχλούσε καθόλου όμως, δεν ένιωθε απειλή, είχε καταλάβει ακριβώς αυτά που της είπε η άλλη γυναίκα, μπορούσε σχεδόν να τα νιώσει και η ίδια. Ναι μεν είχε σκοτώσει τόσες αγνές ψυχές, σαν και αυτή της εγγονής της, και θα έπρεπε να τιμωρηθεί για αυτό, ωστόσο αυτή τη στιγμή ήταν τόσο ευάλωτη, χρειαζόταν μια ανθρώπινη συντροφιά, το ίδιο και η αυτή. Στο κάτω κάτω είχε περάσει πολλά στη ζωή της, θα μπορούσε ακόμη να πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια, σίγουρα χρειαζόταν βοήθεια. Θα μπορούσε όμως και η ίδια να τη βοηθήσει. Κατάλαβε πως σκεφτόταν όλα αυτά αρκετή ώρα και είχε αφήσει τη Φραγκογιαννού να περιπλανιέται στο χώρο. Τελικά της είπε: «Ο Θεός θα σε κρίνει όχι εγώ, αλλά μέχρι τότε άσε με να σε βοηθήσω» και η Φραγκογιαννού της απάντησε: «Πολύ θα το ήθελα. Τώρα που το σκέφτομαι όταν σε βρήκα εδώ φαινόσουν πολύ στεναχωρημένη και αφηρημένη στις σκέψεις σου, τι σε έκανε να βρίσκεσαι εδώ ολομόναχη;». Έτσι λοιπόν, η γριά Λούκαινα άρχισε να της διηγείται τη δική της θλιβερή ιστορία, ενώ είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Οι δύο ηλικιωμένες γυναίκες καθόταν τόσες ώρες στο ίδιο ακριβώς σημείο λέγοντας η μια στην άλλη τους πόνους που τόσο καιρό τις βασάνιζαν και που δεν τις είχαν εκμυστηρευτεί σε κανέναν άλλον. Είχαν γνωριστεί μόλις το ίδιο πρωί, αλλά ένιωθαν τόσο κοντά η μια στην άλλη. Έκατσαν μέχρι το βράδυ εκεί συζητώντας με την ψυχή τους μέχρι που το τσουχτερό βραδινό κρύο τις έκανε να αναχωρήσουν μαζί προς το σπίτι της γριάς-Λούκαινας, όπου θα φιλοξενούσε την μετανιωμένη Φραγκογιαννού.

Άρτεμις Βεζαλή

20

διαβάΖΩντας

Η γυναίκα στο έργο του Παπαδιαμάντη” Ο Παπαδιαμάντης τόσο στο «Μοιρολόγι της Φώκιας» όσο και στη «Φόνισσα» προβάλλει την κοινωνική θέση της γυναίκας την εποχή εκείνη και κυρίως στις επαρχίες και σε λιγότερο ανεπτυγμένες κοινωνίες . Πιο συγκεκριμένα οι δύο γυναίκες που παρουσιάζονται στα κείμενα εμφανίζονται ταλαιπωρημένες και κουρασμένες από το ταξίδι της ζωής , καθώς έχουν μείνει χήρες η οικονομική τους κατάσταση έρχεται σε αντιδιαστολή με τις υποχρεώσεις τους και με το παιχνίδι που παίζει η μοίρα στην κάθε μια . Από τη μία η ζωή της γριάς Λούκαινας στιγματίζεται από τους θανάτους των παιδιών και του άντρα της όπως και τον ξενιτεμό των άλλων δύο και ζει πλέον κοντά στο μοναδικό παιδί που της έχει απομείνει , την κόρη της, παρέχοντας της βοήθεια για να μην της γίνεται ‘βάρος’. Η καθημερινότητα της συνοδεύεται από ένα πένθιμο μοιρολόγι , έτσι ώστε να εκφράζει την θλίψη της και οτιδήποτε εύθυμο το θεωρεί κακό οιωνό(π.χ το άσμα του βοσκού). Από την άλλη η Φραγκογιαννού προσπαθεί να σώσει τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία με ανορθόδοξο τρόπο , τον θάνατο , πνίγοντας τα μικρά κοριτσάκια έτσι ώστε να μην υποφέρουν όταν γίνουν γυναίκες . Έχει συνδυάσει την γυναικεία ύπαρξη με την δυστυχία και την εκμετάλλευση ως αντικείμενο αγοροπωλησίας και γι αυτό το λόγο θέλει να αποτρέψει τις υπόλοιπες γυναίκες από το να έχουν την ίδια τραγική μοίρα με τη δική της. Συμπερασματικά και οι δύο γυναίκες έχουν υποφέρει πολύ στη ζωή τους για διαφορετικό λόγο η καθεμία αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και κάποιες βασικές ομοιότητες που τις ‘φέρνουν’ πιο κοντά και γίνεται αντιληπτή η δύσκολη καθημερινότητα των χήρων και μη γυναικών στις κυρίως ανδροκρατούμενες κοινωνίες της εποχής .

Κάτια Αποστόλου

Ιοκάστη Ανδρούτσου

21

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά...

Αναγνωστικές εντυπώσεις: επιστολή

Ιωάννινα, 21.10.2021 Αγαπημένε μου Γιώργο, Ελπίζω να είσαι καλά και να περνάς τον χρόνο σου δημιουργικά. Πρόσφατα διάβασα το διήγημα του Α. Παπαδιαμάντη «Το μοιρολόγι της φώκιας» και πραγματικά, γνωρίζοντας το ενδιαφέρον σου για τη λογοτεχνία σού το προτείνω ανεπιφύλακτα. Στην επιστολή αυτή, θα ήθελα να σου γράψω για τα συναισθήματα που μου προκάλεσε. Διαβάζοντας το διήγημα αυτό ένιωσα μελαγχολικά. Η ιδέα του θανάτου διατρέχει το έργο στο σύνολό του, ενώ δεν παρουσιάζονται στιγμές που οι ήρωες ευθυμούν, ώστε να μεταδώσουν το ίδιο συναίσθημα και στον αναγνώστη. Η απαισιοδοξία από τις συνεχείς απώλειες των αγαπημένων προσώπων της γριάς – Λούκαινας, κυριαρχεί στο έργο του Παπαδιαμάντη, ενώ μετά τον θάνατο της μικρής Ακριβούλας ο αναγνώστης νιώθει βαθιά θλίψη. Η αντίθεση, μάλιστα, του πνιγμού με τη μικρή ηλικία της ηρωίδας προκαλεί ακόμη εντονότερα συναισθήματα στενοχώριας. Η δημιουργία μάλιστα όλων αυτών των συναισθημάτων αναδεικνύουν το διήγημα ως ψυχογραφικό. Συνοψίζοντας, το μοιρολόγι της φώκιας αποτελεί ένα κλασικό έργο του συγγραφέα, στο οποίο εντοπίζονται όλα τα γνωρίσματα του ψυχογραφικού διηγήματος. Αποτελεί ένα καταθλιπτικό διήγημα, με τραγικά στοιχεία. Είμαι σίγουρος ότι θα απολαύσεις τη γραφή του συγγραφέα! Φιλικά, Βασίλης Βασίλης Αθανασίου

22

διαβάΖΩντας

Ο πνιγμός της Ακριβούλας σε πρωτοσέλιδο Θρήνος στο νησί! Νεκρό βρέθηκε σήμερα τα ξημερώματα ένα μικρό κοριτσάκι στην παραλία του Γλυφονερίου από ψαρά, που έπλεε στην περιοχή. Οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν, ότι το κορίτσι ήταν ήδη νεκρό από το προηγούμενο απόγευμα! Η μικρή ονομαζόταν Ακριβούλα ήταν εννέα ετών και κατοικούσε μαζί με τους γονείς της και τα αδέρφια της σε ένα χωριό που βρίσκεται κοντά στην παραλία. Όπως ισχυρίζεται η μητέρα της, η Ακριβούλα το «έσκασε» από το σπίτι προκειμένου να βρει τη γιαγιά της, η οποία έπλενε ρούχα στην περιοχή. Μάλιστα, όπως τόνισε και η γιαγιά του αδικοχαμένου κοριτσιού, «Πάντοτε εγώ και η εγγονή μου είχαμε μία ιδιαίτερη σχέση αγάπης.» Η αστυνομία έχει ήδη ξεκινήσει τις έρευνες, θεωρώντας ως πιθανότερη εκδοχή αυτή του ατυχήματος. Εδώ αξίζει να τονιστεί ότι ο συγκεκριμένος κολπίσκος παρουσιάζει ιδιαίτερη γεωμορφολογία, αφού απαρτίζεται από υψηλούς γκρεμούς και δύσβατα μονοπάτια, κάνοντας έτσι δυσκολότερο το έργο του διαβάτη ιδιαίτερα τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Ωστόσο οι αρχές δεν αποκλείουν και το ενδεχόμενο της ανθρωποκτονίας. Μάλιστα, συγγενικά πρόσωπα της άτυχης κοπέλας υποστηρίζουν ότι κύριος ύποπτος είναι ένας βοσκός που εθεάθη στην περιοχή, την ώρα που εικάζεται ότι συνέβη το περιστατικό. Συγκινούν τα λόγια του ψαρά που ανακάλυψε πρώτος το άψυχο σώμα του μικρού κοριτσιού: « Το θέαμα ήταν ανατριχιαστικό και θα μείνει για πάντα στη μνήμη μου! Ό,τι και να συνέβη, πραγματικά λυπάμαι.». Αναμένοντας περαιτέρω πορίσματα των ειδικών διερωτώμαι, ως πότε θα θρηνούμε αθώες ψυχές;

Παναγιώτης Γκατζέλης

Συγκλονιστική τραγωδία στο Κοχύλι! Το προηγούμενο βράδυ η μόλις εννέα ετών Ακριβούλα, έχασε τη ζωή της πέφτοντας από απότομο γκρεμό στη θάλασσα και συγκεκριμένα στο γιαλό του Κοχυλιού. Άγνωστοι παραμένουν μέχρι και αυτή τη στιγμή οι λόγοι για τους οποίους το νεαρό κορίτσι βρέθηκε μετά τη δύση του ηλίου στα απόμακρα και δύσβατα μονοπάτια της περιοχής, αν και γίνεται λόγος για προσπάθεια του παιδιού να βρει τη γιαγιά της η οποία σύχναζε εκεί. Συντετριμμένοι οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον της Ακριβούλας που δεν αντιλήφθηκαν εγκαίρως την απουσία της σοκαρίστηκαν όταν έμαθαν πως τελικά το άψυχο σώμα της καταβροχθίστηκε από μια φώκια. Δυστυχώς, τόσο η γρια-Λούκαινα όσο ένας βοσκός και ένας ψαράς που βρισκόταν κοντά στο σημείο κατέθεσαν στις αρχές ότι ούτε άκουσαν το κορίτσι ούτε αντιλήφθηκαν την παρουσία του εκείνη τη βραδιά Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η επιθυμία του ψαρά να θρηνήσει και να συμπαρασταθεί στους οικείους της Ακριβούλας με το περιβόητο “Μοιρολόγι της φώκιας”, το οποίο εμπνεύστηκε μόλις πρωτοαντίκρισε το τραγικό θέαμα. Ωστόσο, οι αρχές, έπειτα από έκκληση της κοινότητας, βρίσκονται σε επιφυλακή και τοποθετούν σήματα κινδύνου στα μονοπάτια στο Κοχύλι, αλλά και άλλα μέρη όπου κρίνονται επικίνδυνα. Ας ελπίσουμε το πρωτοφανές για τον τόπο μας γεγονός να μην επαναληφθεί.

Ναταλία Γκαρανάση 23

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά...

Πνίγηκε εννιάχρονη! Τραγωδία στο Κοχύλι Χθες βράδυ στο ακρογιάλι Κοχύλι, ξέβρασε η θάλασσα το πτώμα ενός νεαρού κοριτσιού. Ήταν ακρωτηριασμένη και όπως ανακοίνωσε ο ιατροδικαστής, ο θάνατός της προήλθε από πνιγμό. Σύμφωνα με την κατάθεση ενός ψαρά, που είχε απλώσει τα δίκτυα του εκεί τριγύρω, είδε μία φώκια να τραβάει βαθύτερα στη θάλασσα ένα άψυχο σώμα. Μάλιστα, ο ψαράς που γνωρίζει χρόνια την γλώσσα της φώκιας, μιας και κάνει αυτή τη δουλειά καιρό, αναφέρει ότι άκουσε το μοιρολόγι της φώκιας για το δύσμοιρο κορίτσι και μας πληροφόρησε πως επρόκειτο για την Ακριβούλα. Ακόμη, παραμένει άγνωστο γιατί η άτυχη Ακριβούλα βρισκόταν σε αυτό το δύσβατο μονοπάτι, αλλά οι αρχές το ερευνούν.

Κορίνα Δημοσθένους

Χθες το απόγευμα βρέθηκε από έναν ψαρά το πτώμα ενός νεαρού κοριτσιού στη μικρή και απόκρημνη παραλία του Κοχυλιού. Αποδείχθηκε πως πρόκειται για τη εννιάχρονη Ακριβούλα, εγγονή της γριάς- Λούκαινας. Έπειτα από την ανάκριση του ψαρά καθώς και της μητέρας και της γιαγιάς της εκλιπούσης μπορούμε να υποθέσουμε ότι το μικρό κορίτσι ξέφυγε από την προσοχή της μητέρας της προσπαθώντας να συναντήσει τη γιαγιά της εκεί όπου σύχναζε για να πλένει τα ρούχα της. Δυστυχώς όμως το μονοπάτι είναι απότομο και στενό ενώ εκείνη την ώρα είχε νυχτώσει και η ορατότητα ήταν περιορισμένη. Σύμφωνα με τις αρχές υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το κορίτσι να γλίστρησε και να έπεσε από μεγάλο ύψος στη θάλασσα γεγονός που ίσως προκάλεσε το θάνατό της. Η παρουσία ενός βοσκού ο οποίος έπαιζε τον αυλό του εξηγεί το γεγονός ότι κανένας από τους παρευρισκόμενους στην περιοχή δεν αντιλήφθηκε τον παφλασμό που δημιούργησε η Ακριβούλα στη θάλασσα.

Ιφιγένεια Γιάννη

Ηρώ Γκαρτζονίκα

24

διαβάΖΩντας

Το μοιρολόγι αλλιώς... Παναγιώτης Γκατζέλης Μη φεύγεις Ακριβούλα μου μαράζωσε η καρδιά μου δεν άντεξε η μοίρα μ΄ η κακή σε πήρε μακριά μου. Κι αφού αυτή δεν άντεξε γιατί δεν πήρε εμένα όλα τα βάσανα να τα περνώ τα κακοκαμωμένα! Πέντε παιδιά, τον άντρα μου τώρα και μια γοργόνα Μη φεύγεις Ακριβούλα μου μονάκριβή μου εγγόνα!

Μιράντα Γιούτσου Εγγόνι μου μονάκριβο και φως μου στο σκοτάδι, λουλούδι μες στον κήπο μου, γλυκό μου κοριτσάκι, γιατί τα μάτια σφάλιξες κι ας έφυγε το βράδυ, γιατί σ’ εμένα δε μιλάς μικρό μου αγγελάκι; Πώς μ’ άφηκες μονάχη μου χωρίς τη συντροφιά σου, πού χάθηκαν τα κάλλη σου, πού πήγε η ομορφιά σου; Πού κρύφτηκες παιδάκι μου και δεν μπορώ να σ’ εύρω; Ρωτώ παντού, ρωτώ πολλούς, πού είσαι δεν το ξεύρω. Τον άντρα μου τον έχασα μαζί και τα παιδιά μου, ο Χάρος, δες, απέρασε και απ’ τη γειτονιά μου. Μα πιο πολύ πονώ για σε, γλυκιά μου Ακριβούλα, ιδές τα πάθια που περνώ, μικρή μου εγγονούλα. Ποιος τάχα χέρι άπλωσε για να την εσκοτώσει; Από τα νύχια μου ο φονιάς δεν πρέπει να γλιτώσει. Να ‘χα κι εγώ τη δύναμη για να τον κυνηγήσω κι από το πρόσωπο της γης να τόνε ξαφανίσω! Κοιμήσου συ βλαστάρι μου τον ύπνο να χορτάσεις, να δεις μπροστά σου τη ζωή που πάντα ονειρευόσουν. Καθόλου δεν εχάρηκες τις ομορφιές της πλάσης κι εγώ ποτέ δε σκέφτηκα πως τώρα θα χανόσουν.

Απόστολος Έξαρχος Η Ακριβούλα, η Ακριβή κοριτσάκι δα μικρό έπεσε στη θάλασσα στον άδικο χαμό μάνα, νόνα, πατέρας, αδελφή ψάχνουν τη μικρή που ήτον σε όλους τόσο αγαπητή η μικρή μας με αγγέλους, όμως, πλέον περπατά και η καρδιά της μάνας της με λαχτάρα σπαρταρά είχε βλέμμα ζωντανό, ματιά διεισδυτική, τώρα όμως στο πέλαγος βρίσκεται, νεκρή Αχ! κορίτσι μου γλυκό και χιλιαγαπημένο τι σου έλαχε από τη ζωή στυγνά σημαδεμένο

25

Προσεγγίζοντας τον Βιζυηνό και τον Παπαδιαμάντη δημιουργικά...

«Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο»: Η αγάπη ως αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης στο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη Δέσποινα Δαλάτση Στο ποίημα του Σεφέρη «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο», παρουσιάζεται η δυσκολία του ποιητικού υποκειμένου να εκφραστεί ως προς την αγάπη που αισθάνεται. Η αγάπη αυτή φαίνεται πως διακατέχει τον ποιητή, απλώνεται σε όλο του το σώμα. Είναι αθάνατη και παρομοιάζεται με την μουσική, καθώς είναι και η ίδια ακατανίκητη από οποιαδήποτε δύναμη και ο ρυθμός της παρασύρει τους ανθρώπους. Ωστόσο, ο ποιητής δεν είναι σε θέση, αρχικά, να κατανοήσει και να ορίσει την ακριβή υπόσταση αυτής της αγάπης και όλων των ευχάριστων συναισθημάτων που τον κάνει να αισθάνεται. Για αυτό τον λόγο επικαλείται τον θεό, ο οποίος με την σειρά του εμφανίζει μπροστά στον ποιητή την μορφή του Οδυσσέα για να τον συμβουλεύσει. Όπως γίνεται φανερό αργότερα στο ποίημα, ο ποιητής και ο Οδυσσέας έχουν αρκετά βιώματα παρόμοιου περιεχομένου, με αποτέλεσμα ο Σεφέρης να αισθάνεται τον ομηρικό ήρωα κοντά του, σαν μια πατρική, έμπειρη φιγούρα που τον συμβουλεύει και τον καθοδηγεί. Πιο συγκεκριμένα, ο ίδιος ο Οδυσσέας αναφέρει στον ποιητή κάποιες καταστάσεις που και ο ίδιος έχει βιώσει σε πανομοιότυπα, αλλά φυσικά όχι ίδια πλαίσια, όπως η ξενιτιά. Όπως ο ποιητής βίωσε τον ξεριζωμό από την Σμύρνη στα παιδικά του χρόνια, έτσι και ο Οδυσσέας ταξίδευε πολλά χρόνια, αφού οι θεοί των κρατούσαν εσκεμμένα μακριά από την Ιθάκη. Επίσης, ο Οδυσσέας αναφέρεται στην μοναξιά που βίωσε και ο ίδιος και ο ποιητής σε διάφορες περιόδους στη ζωή του και στην ψυχική ερήμωση και το συναισθηματικό κενό που αισθανόταν τότε. Επιπλέον, ακόμη ένα κοινό τους στοιχείο φαίνεται πως είναι το αίσθημα της ανικανότητας που έχουν, ώστε να ελέγξουν την ίδια τους τη ζωή. Και οι δύο παρουσιάζονται ως έρμαια της μοίρας, ανήμπορα να αποφασίσουν για τον εαυτό τους, αφήνοντας άλλους να ορίζουν την ύπαρξή τους. Τέλος, αναφέρεται και η απώλεια των συντρόφων του Οδυσσέα, την οποία έχει ζήσει και ο ποιητής, κάτι το οποίο αποτελεί σίγουρα ένα σοβαρό πλήγμα στην ψυχική υγεία και των δύο. Ακόμη, ο Σεφέρης αποφασίζει να παρουσιάσει τον Οδυσσέα σε εμάς τους αναγνώστες, παραθέτοντας τις σκέψεις του σχετικά με αυτόν τον διάσημο ομηρικό ήρωα με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Ο Οδυσσέας γίνεται αντιληπτός στην συνείδηση του ποιητή στην πιο ανθρώπινη και προσιτή μορφή του, σε αντίθεση με τον Όμηρο που αναδεικνύει την ρωμαλέα και άτρωτη μορφή του, σε συνδυασμό με τον πολυμήχανο χαρακτήρα του. Ο ποιητής λοιπόν παρουσιάζει τον Οδυσσέα γερασμένο με τα άσπρα γένια, σημάδι που άφησε ο χρόνος πάνω του. Τα χέρια του είναι ροζιασμένα από την σκληρή δουλειά του όλα τα χρόνια που ταξίδευε στη θάλασσα και την κακοκαιρία. Ωστόσο, παρ’ όλη την ρεαλιστική περιγραφή του, ο ποιητής φαίνεται να θαυμάζει και να επαινεί αυτόν τον πολυαγαπημένο ήρωα, ο οποίος κατάφερε να ξεπεράσει όλα τα εμπόδια που στάθηκαν ανάμεσα σε αυτόν και τους στοχασμούς του. Όλα τα εμπόδια δηλαδή που αντιμετωπίζει και ο ποιητής και ο καθένας από εμάς και δεν μπορεί να στοχαστεί ελεύθερος. Έτσι, το γεγονός ότι ο Οδυσσέας κατατρόπωσε τον Κύκλωπα, τις Σειρήνες, τη Σκύλα και τη Χάρυβδη δίνει κουράγιο και ελπίδα στον ποιητή. Επιπλέον, ο Οδυσσέας μιλά στον ποιητή «ταπεινά και με γαλήνη», χωρίς να γίνεται αλαζόνας. Αποτελεί για τον ποιητή μια γνωστή φυσιογνωμία από το παρελθόν του, είτε αυτή είναι μια πατρική φιγούρα, είτε κάποιος γέρος ψαράς που του έλεγε ιστορίες όταν ήταν μικρός. Αυτή είναι και η σκέψη που ξεκινά το ταξίδι του ποιητή στη νοσταλγία των παιδικών του χρόνων και τον κάνει να φέρει στη θύμησή του το τραγούδι του Ερωτόκριτου που του έλεγαν συνήθως. Αυτή η αναφορά μας οδηγεί και στο τελικό, αβέβαιο ωστόσο συμπέρασμα σχετικά με την αγάπη που βιώνει ο ποιητής. Η αγάπη αυτή ίσως αφορά την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό. Την κληρονομιά που άφησαν οι Αρχαίοι από την εποχή που παίζονταν τα έργα του Ομήρου στα αρχαία θέατρα. Την κληρονομιά της κρητικής λογοτεχνίας, των προσφύγων της Σμύρνης και όλου του ελληνισμού που σε οποιοδήποτε σημείο της ιστορίας και αν βρισκόταν, άφηνε το στίγμα του. Αυτός ο ελληνισμός που δεν θα υπήρχε αν η ελληνική γλώσσα δεν ήταν καθολική και όπως αναφέρει ο ποιητής είναι η ίδια γλώσσα που με μικρές παραλλαγές μιλούσε και ο μυθικός Οδυσσέας τρεις χιλιάδες χρόνια πριν. Η γλώσσα με την οποία οι γέροι θαλασσινοί απήγγειλαν στον ποιητή τον Ερωτόκριτο, φανερά συγκινημένοι και στιγμάτισαν την παιδική ψυχή του μεταφέροντάς του πνευματικά ερεθίσματα σχετικά με την ξενιτιά και το άδικο της μοίρας. Τέτοια και άλλα πολλά του είπε ο Οδυσσέας, ο οποίος κατάφερε να γαληνέψει την φοβισμένη και απογοητευμένη ψυχή του ποιητή και να τον καθησυχάσει.

26

διαβάΖΩντας

Η αγάπη αυτή όμως, ίσως είναι και η αγάπη του ποιητή για τα ταξίδια, γι’ αυτό και αναφέρεται στον Οδυσσέα που ταξίδευε χρόνια ολόκληρα πριν φτάσει στην Ιθάκη. Όπως η Ιθάκη για τον ομηρικό μυθικό ήρωα, έτσι ακριβώς ένας μόνο προορισμός ήταν ιδιαίτερα επιθυμητός και αγαπητός από τον ποιητή που, παρά τον «νόστο» και τα διάφορες περιπλανήσεις του ανά τον κόσμο, δεν κατάφερε να τον φτάσει. Πρόκειται για την πατρίδα του Σεφέρη, την Σμύρνη. Αυτή την αγάπη φαίνεται πως ο ποιητής συγχέει συχνότατα με την νοσταλγία και αυτό γιατί υπάρχουν την ίδια στιγμή, όταν κάποιος σκέφτεται τον τόπο του. Όταν τον έχει συνδέσει άμεσα με τόσα παιδικά βιώματα και αναμνήσεις, είτε αυτές είναι καλές, είτε κακές. Υποθέτουμε λοιπόν πως ο ποιητής μέσα από τη συνδιάλεξή του με τον Οδυσσέα εκφράζει τον ευσεβή πόθο του να ξαναδεί την Σμύρνη που τόσο σημάδεψε την παιδική ψυχή του. Άρα, ο Οδυσσέας δεν είναι παρά ένα αποκύημα της φαντασίας του ποιητή, ο οποίος βρίσκει την ψυχική ηρεμία εκφράζοντας την ελπίδα του σχετικά με το ταξίδι της ζωής με αυτόν τον τρόπο. Η αγάπη του ποιητή για τον ελληνισμό και την πατρίδα του με έκανε να αναλογιστώ το πώς σημαδεύει τον κάθε άνθρωπο ο τόπος του. Τα προσωπικά βιώματα του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικά, επιτρέποντάς μας να υιοθετούμε πολλές και διάφορες απόψεις που αφορούν ποικίλα ζητήματα της καθημερινότητας και μη. Έτσι και ο ποιητής που αγαπούσε τόσο την πατρίδα του φαίνεται να έχει μια ορισμένη οπτική για τα πράγματα. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε, ακόμη και όταν η ποιητική του φύση βρέθηκε σε αδιέξοδο. Αντίθετα, αυτές οι πεποιθήσεις του ποιητή, οι εμπειρίες που είχε από παιδί και η εκτίμησή του για τον ομηρικό Οδυσσέα, ήταν που τον προίκισαν με τη δύναμη να συνεχίσει και να εκπληρώσει το έργο του.

27

«Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο»

Βασίλης Αθανασίου Ο Οδυσσέας αποτελεί, στο σύνολο του έργου, αντικείμενο ταύτισης του ποιητή, στο οποίο αναγνωρίζει σημεία του εαυτό του. Συγκεκριμένα, ποικίλες ομοιότητες παρουσιάζονται στις πορείες των ζωών τους, με κυριότερη την ξενιτιά. Όπως είναι γνωστό, ο ομηρικό ήρωας απουσιάζει από την Ιθάκη για 20 χρόνια, 10 πολεμώντας στην Τροία και 10 προσπαθώντας μέσα από περιπέτειες. Αυτός ο νόστος, η νοσταλγία και η έντονη αγάπη για το σπίτι και την οικογένεια διακρίνεται έντονη και στη ζωή του ποιητή, καθώς ο Γ. Σεφέρης σε μικρή ηλικία αναγκάστηκε να ξεριζωθεί από την πατρίδα του, τη Σμύρνη, λόγω της καταστροφής του 1922. Επιπρόσθετα, και το ίδιο το επάγγελμά του (διπλωμάτης), τον αναγκάζει να βρίσκεται συνεχώς μακριά από τους οικείους του. Αξιοσημείωτος είναι και ο ρεαλισμός με τον οποίο δίνεται ο Οδυσσέας ως ήρωας του ποιήματος. Ειδικότερα, είναι εμφανείς οι ανθρώπινες πτυχές του χαρακτήρα του, οι οποίες τον μειώνουν στα μάτια μας σε σχέση με την «ηρωική» μορφή που έχει προσδώσει ο Όμηρος. Γίνεται λόγος για ασπρισμένα μαλλιά, ροζιασμένα χέρια, κοκκινισμένα μάτια κ.α. Επιπλέον, τονίζεται η ιδιαίτερη σχέση του επικού χαρακτήρα με τον τόπο του και τις παραδόσεις που επικρατούν εκεί. Παραβάλλεται, εδώ, η παιδική ηλικία του Γ. Σεφέρη, στην οποία κυριαρχεί το τραγούδι του Ερωτόκριτου. Ο ήρωας τόσο στο ποίημα, όσο και στο ομηρικό έργο συναντά πληθώρα εμποδίων. Παρ’ όλα αυτά ο ποιητής τον συμβουλεύει να τα ξεπεράσει και να βελτιωθεί μέσα από αυτά. Συνεπώς, ο ποιητής αναφέρεται σε ένα είδος αγάπης που σκιαγραφεί την ανθρώπινη ύπαρξη, δεν προσδιορίζεται όμως το αντικείμενό της. Η αγάπη αυτή, σχετίζεται με τον δεσμό του ομηρικού Οδυσσέα με την πατρίδα του και αντίστοιχα με τη Σμύρνη για τον ποιητή. Παρομοιάζεται, δηλαδή, η αγάπη με ταξίδι ζωής.

Στεφανία Γεωργίου Μέσα από την ανάλυση του ποιήματος «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο» του Γεώργιου Σεφέρη εντοπίζονται ποικίλα κοινά στοιχεία ανάμεσα στον ίδιο και τον ομηρικό ήρωα, τον Οδυσσέα. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από τη «συνάντηση» του ποιητή με την οραματική μορφή του Οδυσσέα γίνεται αντιληπτό πως και οι δύο έχουν βιώσει τη ξενιτιά, τον ξεριζωμό από την πατρίδα, τη νοσταλγία και τον πόνο για αυτή, αλλά διαφαίνεται και το γεγονός ότι ο Σεφέρης επιθυμεί την επιστροφή στην πατρίδα του όπως ο ομηρικός ήρωας. Παράλληλα, μέσα από το ποίημα αυτό, ο ποιητής απομυθοποιεί τον Οδυσσέα και τον περιγράφει πιο ανθρώπινο στη μορφή του, την ομιλία του και τους τρόπους του, κυρίως μέσα από τα πολύπλοκα τέρατα που αναφέρει ο ποιητής, που συμβολίζουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζει ο ίδιος προς την κατάκτηση του στόχου του, δηλαδή την αίσθηση μιας αγάπης πέρα από τη λογική, μιας αγάπης που θα υπερκαλύψει κάθε έλλειψη και κάθε πόνο. Επιπλέον, ο Σεφέρης περιγράφει τη μοναξιά, την αδυναμία, την προσφυγιά, την ερήμωση που νιώθει ο ομηρικός ήρωας λόγω της ανθρώπινης απώλειας και την αδυναμία να ορίσει την μοίρα του ταυτίζοντας τον με τον ίδιο. Παρόλα αυτά ο Σεφέρης δεν ξεκαθαρίζει το είδος της αγάπης που αναζητά. Φαίνεται, όμως, ότι αυτή η αγάπη αποδίδεται στην πατρίδα και πιο συγκεκριμένα αφορά κάτι πιο βαθύ, όπως την ανάγκη του ποιητικού υποκειμένου να νιώσει ένα ισχυρό συναίσθημα, όπως η αγάπη, που θα τον απαλλάξει από τη κενότητα και τη μιζέρια και θα τον κάνει τελικά ευτυχισμένο. Καταληκτικά, ο Σεφέρης μέσα από την επικοινωνία του με τον μυθικό ήρωα βρίσκει ουσιαστικά τη δύναμη που χρειαζόταν για να πετύχει τον στόχο του, δηλαδή να ορίσει τι είναι αγάπη.

Παναγιώτης Γκατζέλης Το ποιητικό υποκείμενο ξεκινά το έργο του περιγράφοντας μια αγάπη. Παρόλο που το ποιόν της αγάπης αυτής δεν προσδιορίζεται πουθενά από τον ίδιο τον Σεφέρη, στους πρώτους στίχους παρατίθενται τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα. Ειδικότερα, η ύπαρξη της συγκεκριμένης αγάπης συνιστά προϋπόθεση για την ευτυχία του ανθρώπου που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα, δηλαδή ένα ταξίδι νόστου, το οποίο τον ανάγκασε να βρίσκεται μακριά από την πατρίδα του «Ευτυχισμένος αν στο ξεκίνημα… μιας αγάπης». Παράλληλα, η αγάπη αυτή εντοπίζεται διάχυτη μέσα στον άνθρωπο, χαρακτηρίζεται από «βουητό», από ένταση και είναι ανεξάντλητη, αναλλοίωτη και ακατανίκητη μέσα στον χρόνο. Το ποιητικό υποκείμενο επιτυγχάνει να παρουσιάσει την αγάπη με τη χρήση σχημάτων λόγου (μεταφορά, παρομοίωση). Αν ληφθεί υπόψη ότι ο Σεφέρης αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σμύρνη, τότε γίνεται αντιληπτό ότι ο ίδιος παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία και πολλές φορές ταυτίζεται με τον ομηρικό Οδυσσέα στο ποίημα. Έτσι, πιθανότατα ο ποιητής να αναφέρεται σε μία αγάπη για την πατρίδα, η οποία παρόλο που δημιουργεί την νοσταλγία και τον πόθο της επιστροφής, συνιστά εφόδιο και «αρματωσιά» για τα ταξίδια της ζωής του καθενός, έτσι ώστε να ξεπεράσει τα εμπόδια που παρουσιάζονται στο δρόμο του, όπως πολέμησε και ο Οδυσσέας τον Κύκλωπα, τις Σειρήνες, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη.

28

διαβάΖΩντας

Πάνω σ΄ έναν ξένο στίχο: Aκολουθώντας τα χνάρια του Σεφέρη

Το βράδυ βρήκα την περικοπή: «Σκοτώθηκαν οι τύραννοι» μας λέει «Κριτίας και Ιππόμαχος μαζί κι ο κόσμος των Τριάντα καταρρέει». Το τέλος των Τριάκοντα οικτρό, η δίκαιη για ‘κείνους τιμωρία. Τσακίστηκαν σ’ απότομο γκρεμό, τη νίκη πήρε η Δημοκρατία. Στους ήρωες ν’ αποδοθούν τιμές που τους τυράννους διώξαν πολεμώντας. Μαχόμενοι με θάρρος στις καρδιές νικήσανε κινδύνους αψηφώντας. Παντού κανείς τυράννους συναντά σε κάθε εποχή, σε κάθε τόπο. Στο τέλος, όμως, μια σφιχτή γροθιά θα πέσει πάνω τους με κάθε τρόπο.

Μιράντα Γιούτσου

29

«Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο»

Παραρλάμα: όταν αλληλεπιδρούν οι τέχνες Κυρίαρχες τέχνες που καθιστούν ικανή την μετατροπή του διηγήματος σε κόμικς είναι η ζωγραφική, η οποία απεικονίζει με μεγάλη λεπτομέρεια και ακρίβεια τα λόγια του κειμένου και ο κινηματογράφος, ο οποίος προσφέρει τη δυνατότητα εναλλαγής της οπτικής γωνίας, συνεργώντας με αυτόν τον τρόπο στην κορύφωση της δράσης, στην εξέλιξη και την προώθηση της ιστορίας, καθώς επίσης και στην ακριβέστερη και πιστή απόδοση του νοήματος του κειμένου. Επειδή στο κόμικ κυριαρχεί η συντομία, η κατανόηση της πλοκής αποτελεί κυρίως ευθύνη του σκιτσογράφου. Αυτός, μέσω της επιλογής κατάλληλων οπτικών γωνιών και εκφράσεων του σώματος και ειδικότερα του προσώπου, περνάει το ίδιο μήνυμα με αυτό που περνάνε οι λέξεις στον αναγνώστη. Για παράδειγμα, εκεί που το διήγημα λέει «... όλοι στέκονταν μαρμαρωμένοι, εμπρός στα κόκκινα γράμματα...» ο σκιτσογράφος καλείται να αποδώσει τα συναισθήματα και τη στάση των τεχνιτών μέσα από τη ζωγραφική. Άλλη μια διάσταση του λογοτεχνικού κειμένου που επιβάλλεται να συμπεριληφθεί στο κόμικ είναι ο παντογνώστης αφηγητής και η τριτοπρόσωπη αφήγηση. Ένας τρόπος που χρησιμοποιείται συχνά στα κόμικς, για να υποδηλώσει την παρουσία αφηγητή είναι η απουσία πλαισίου όσον αφορά τα λόγια του. Έτσι και στο εν λόγω κόμικ, ο σκιτσογράφος επιλέγει σκόπιμα την χρήση πλαισίων για τα λόγια των εργατών και την απουσία τους όταν ο παντογνώστης αφηγητής εξελίσσει την πλοκή. Επιπροσθέτως, ένα χαρακτηριστικό που διαθέτουν τα κόμικ σε αντίθεση με τα λογοτεχνικά κείμενα είναι η μετατροπή των «άψυχων λέξεων» σε μια «ζωντανή», «απτή» ιστορία. Ουσιαστικά, όταν ο αναγνώστης διαβάζει το διήγημα, ο συγγραφέας του δίνει το ελεύθερο και ταυτόχρονα τον υποχρεώνει να σχηματίσει αυτός την δική του εικόνα για τους ήρωες, το εργοστάσιο, την γραμμένη λέξη στον τοίχο κλπ. Ο σκιτσογράφος από την άλλη, είναι υποχρεωμένος να αποδώσει ο ίδιος αυτήν την πραγματικότητα, μέσα από τις αρμόζουσες κάθε φορά εικόνες. Πιο συγκεκριμένα, ο σκιτσογράφος, δημιουργώντας το κόμικ, αυτόματα επιβάλλει στον αναγνώστη την υποκειμενική του πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας τις σκηνές του κειμένου. Περιορίζει τον αναγνώστη στη διαδικασία να σχηματίσει ο ίδιος την πραγματικότητα με τη φαντασία του και τον αναγκάζει να ταυτίσει τους ήρωες με τα συγκεκριμένα σκίτσα του δημιουργού. Ωστόσο, η δουλειά του σκιτσογράφου δεν είναι σε καμία περίπτωση απλή. Πρέπει να αποδώσει όσο πιο αντικειμενικά και αμερόληπτα μπορεί τις σκηνές, κάτι που δεν φαίνεται ξεκάθαρα στο αναφερόμενο κόμικ.

30

διαβάΖΩντας

Το διήγημα «Παραρλάμα» περιγράφει την ιστορία και την καθημερινότητα ενός απλού εργάτη εργοστασίου, την εποχή του 19ου περίπου αιώνα. Η γενική αντίληψη για εκείνη την εποχή είναι αυτή που στερεοτυπικά αποδίδεται και στο κόμικ. Δηλαδή οι εργάτες του διηγήματος, οι οποίοι ανήκουν στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, απεικονίζονται ως λεπτοί, αδύναμοι άντρες, οι οποίοι φαίνεται πως δεν ζουν υπό τις κατάλληλες συνθήκες. Τα πρόσωπά τους, μηδενός εξαιρουμένου, προδίδουν την κούραση, την ταλαιπωρία και την απελπισία τους. Όλοι οι τεχνίτες παρουσιάζονται ως αντικειμενικά άσχημοι και κατάκοποι άντρες. Αντίθετα, το αφεντικό του εργοστασίου είναι ακριβώς το αντίθετο· ένας άντρας εύσωμος, ένδειξη καλής διατροφής και καλοπέρασης για εκείνη την εποχή, φορώντας σε κάθε σκηνή μοδάτα και ακριβά ρούχα της εποχής, και κυρίως καπέλο, το οποίο ήταν επίσης ένδειξη πλούτου και χρηματικής άνεσης για την εποχή εκείνη. Το καθώς – πρέπει ντύσιμο του αφεντικού ωστόσο έρχεται σε αντίθεση με τα κουρέλια που φορούσαν οι απλοί εργάτες. Αυτά πιθανότατα αποτελούν ένδειξη φτώχειας και κούρασης, αφού φαίνεται να έχουν φορεθεί πολλές φορές. Μέσω της απόδοσης της εξωτερικής εμφάνισης των ηρώων λοιπόν, ο σκιτσογράφος αποδίδει την δική του οπτική για την πραγματικότητα εκείνης της εποχής, στηριζόμενος στις πληροφορίες που είναι πλέον διαθέσιμες. Παράλληλα, προτρέπει τον αναγνώστη να υιοθετήσει την οπτική του γωνία, στερώντας του το δικαίωμα της φαντασίας. Κωνσταντίνος Ευαγγέλου

Παρατηρώντας τη μεταφορά του λογοτεχνικού έργου «Παραρλάμα» σε κόμικς, γίνονται αντιληπτές διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στα δύο έργα. Αναλυτικότερα, παρατηρώντας το γραφιστικό έργο γίνεται ξεκάθαρο ότι το κείμενο έχει συμπυκνωθεί και απλοποιηθεί από τον γραφίστα, παραλείποντας στοιχεία της αφήγησης του Βουτυρά, που αποτυπώνονται όμως μέσα από τις εικόνες, οι οποίες υπογραμμίζουν τις κορυφώσεις της αφήγησής του. Ο Βουτυράς, με το διήγημά του αυτό, παρουσιάζει μία εποχή όπου η βιομηχανική επανάσταση, οι πόλεμοι και η προσφυγιά δημιουργούν κοινωνικά προβλήματα, εστιάζοντας στον μικροαστικό και εργατικό κόσμο των πόλεων, στις φτωχογειτονιές και τις απόμερες συνοικίες. Οι ήρωες του γενικά, όπως και ο ήρωας του συγκεκριμένου διηγήματος, ο Φάρμας, είναι άνθρωποι στερημένοι, αποτυχημένοι και ζουν μοιρολατρικά την άχαρη ζωή τους. Παρομοίως, ο γραφίστας αποδίδει με έμφαση στην λεπτομέρεια την εποχή, τη σκηνογραφία, τους χώρους που κινείται ο Φάρμας στη μικροαστική συνοικία, στις αρχές του 20ου αιώνα. Ειδικότερα, όλα τα πρόσωπα του διηγήματος αποτυπώνονται στο χαρτί όπως παρουσιάζονται από τον συγγραφέα. Δύσμορφα, ρυτιδωμένα, καταταλαιπωρημένα, στενάχωρα, θυμωμένα, σκοτεινιασμένα και αγριεμένα. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται, είναι κυρίως ψυχρά, σκούρα χρώματα, που αντανακλούν τη μίζερη ζωή των ανθρώπων της εποχής και το μίσος που κυριεύει τον Φάρμα. Επιπλέον, υπάρχουν και κάποιες πινελιές θερμών χρωμάτων, για την αποτύπωση του φωτός και των φωτοσκιάσεων, που εκράζουν, ειδικά στο τελευταίο καρέ όπου γελάει χαιρέκακα ο Φάρμας, μια διαφορετική πλευρά του ήρωα που δεν έχει αναγνωρίσει ο αναγνώστης στο αφήγημα του Βουτυρά. Τέλος, η οπτική γωνία από την οποία απεικονίζονται οι ήρωες επικεντρώνεται κυρίως σε αυτούς, ώστε να αποδοθεί μέσω της έμφασης στα πρόσωπα η εξαθλίωση και το περιθώριο όπου τοποθετούνται. Στεφανία Γεωργίου

Αδιαμφισβήτητα το κόμικ συνιστά έναν συνδυασμό δανείων από διαφορετικές τέχνες, όπως η ζωγραφική, η λογοτεχνία ο κινηματογράφος και το θέατρο. Λόγω του χαρακτηριστικού του αυτού έχει την ικανότητα να ζωντανεύει και να δίνει μορφή σε κάθε είδους ιστορία. Ειδικότερα, όσον αφορά το διήγημα «Παραρλάμα» σαφώς στο κόμικ υπάρχει γλωσσική απλοποίηση σε σύγκριση με το πρωτότυπο κείμενο, αφού κυριαρχεί ο διάλογος και όχι αφήγηση, λόγω της γρήγορης εναλλαγής των σκηνών. Επιπρόσθετα, μέσω των σκίτσων επιτυγχάνεται η δημιουργία ατμόσφαιρας η οποία αντιστοιχεί σε ένα νατουραλιστικό διήγημα, αφού το φόντο είναι μουντό (χρήση σκούρων χρωμάτων) ενώ οι χαρακτήρες παρουσιάζονται ταλαιπωρημένοι από την καθημερινή βιοπάλη και γερασμένοι (έκφραση προσώπου, σημάδια, ρυτίδες κλπ). Καταληκτικά, μέσω των στοιχείων που εντοπίζονται σε τέχνες, όπως ο κινηματογράφος και το θέατρο προσδίδεται ζωντάνια, αμεσότητα και θεατρικότητα Παναγιώτης Γκατζέλης

31

Παραρλάμα...

Το δημοτικό τραγούδι “Του νεκρού αδερφού” μας εμπνέει…

Η Αρετή στην ξενιτιά «Αχ μάνα μου μανούλα μου τι έμελε να πάθει η κόρη σου η μονάκριβη η πολυαγαπημένη Στη ξενιτιά με στέλνουνε, στα ξένα πια θα μένω Όλα θα είναι άγνωστα, το σπίτι μου θα λείπει Από μικρή με φύλασσες λες κι ήμουνα χρυσάφι Αγνή και όμορφη εγώ να μείνω για τον γάμο Και τώρα ήρθε προξενιό σε πόλη πλουτισμένη Μα είναι τόσο μακριά, στην άλλη άκρη του κόσμου Φοβάμαι μάνα μου καλή, φοβάμαι μακριά σου Πως θα μ’ αφήσεις μόνη μου, με κάποιον που δεν ξέρω; Ποιος να ναι άραγε αυτός, λες να με αγαπήσει; Ή ο γάμος θα ναι βάσανο, μια κόλαση για εμένα; Μα τώρα πια μεγάλωσα, δε πρέπει να φοβάμαι Πρέπει να μείνω δυνατή, να κάνω αυτό που πρέπει Την ευλογία σου ζητώ, μαζί με την ευχή σου Να είναι όλα ρόδινα, εκεί να ευδοκιμήσω Στείλε και την αγάπη σου, σα φυλαχτό να είναι Να μου θυμίζει, μάνα μου, τα μέρη μου, το σπίτι, Εσένα και αδέλφια μου, την τρυφερή αγκαλιά σας Ακόμα κι έτσι μακριά, κοντά σας πια θα νιώθω Κι ορκίσου μου, σ’ εκλιπαρώ, πως δε θα λησμονήσεις Την κόρη τη μονάκριβη, την πολυαγαπημένη Όταν ο ουρανός χαθεί και πλέον δεν υπάρχει Μονάχα τότε ξέχνα με, τότε ας με λησμονήσει

Αλλιώς της νύχτας τ’ άστρα δες, του Αυγερινού τη λάμψη Θυμήσου εμένα μάνα μου, τα λαμπερά μου μάτια Τότε θα είμαι εκεί για σε, εκεί να σ’ αγκαλιάζω Και έτσι θα ‘μαστε μαζί, καμιά δε θα ναι μόνη» Αυτή είν’ η Αρετούλα μας, ολάκερη κοπέλα Μεγάλωσε στα πούπουλα μα κι απομονωμένη Τον κόσμο δεν τον γνώρισε, ούτε θα τον γνωρίσει Γιατί από τα πούπουλα στην παντρειά θα πέσει Κανένας δε τη ρώτησε, τι θέλει τι δε θέλει Άλλοι αποφασίσανε τον δρόμο που θα πάρει Να κάνει οικογένεια με άντρα προξενεμένο Στο σπίτι μέσα να κλειστεί, σύζυγος και μητέρα Κι εκείνη απλά παρατηρεί, το που θα καταλήξει Το τι αποφασίσανε οι άλλοι για εκείνη Τι κι αν θέλει αλλιώτικα, να πάρει άλλο δρόμο Παθητικά θα δέχεται την άποψη εκείνων Και τώρα που κατέληξε, νύφη στη Βαβυλώνα Για να φιλοξενεί τον Κωνσταντή, για να γλιτώσει η μάνα Να ξεκινήσει μία ζωή που δεν είναι δική της, Που ούτε εκείνης επέλεξε, ούτε θα επιλέξει Τη φυλακή του πατρικού, εκείνη θα αφήσει Θ’ ανοίξει διάπλατα φτερά, να πάει σε μιαν άλλη Σε μέρη που ν’ αλλιώτικα, αλλά και τόσο ίδια, Φυλακισμένη την κρατούν, στα κάγκελα της μοίρας Που όλοι την ορίσανε, εκτός από εκείνη

Λαμπρινή Ντοβώνη

32

διαβάΖΩντας

Αδαμαντία Παπάζη

Ψηφιακό κόμικς και βίντεο

Μαρίνα Μπέλλου & Λυδία Ναστούλη

33

Το δημοτικό τραγούδι “Του νεκρού αδερφού” μας εμπνέει…

Μάνα μου, Κωσταντάκη μου, αδέρφια αγαπημένα, Τι γίνεται; Πού είμαστε; Τι με κοιτάτε έτσι; Δε χαίρεστε που μ’ είδατε μετ’ από τόσα χρόνια; Τι τρέχει, βρε, μιλάτε μου, μανούλα, Κωνσταντίνε. Για πείτε μου τι έγινε, γιατί τόση βιασύνη; Προς τι ήταν τα άλογα; Τι λέγαν τα πουλάκια; Και τα μαλλιά σας ολωνών; Κι αυτή η λιβανιά σας; Μάνα μου, πες μου τι έγινε, μην έτυχε αρρώστια; Το σπίτι μας το όμορφο γιατί ‘ναι μαραμένο; Και, τέλος πάντων, πού είμαστε; Για πότε εδώ μας φέραν; Τούτο το μέρος τι είναι; Για άγνωστο μου φέρνει. Κι όλοι ετούτοι οι άνθρωποι; Τι τρέχει, βρε, μιλάτε! Βοηθήστε με κι εμένα, βρε, τη δόλια την Αρέτω Να καταλάβω πια τι τρέχει, αν και χλωμό το βλέπω. Τη μια στο σπίτι του άντρα μου μακριά στη Βαβυλώνα, Την άλλη πάνω στο άλογο να τρέχω, να καλπάζω, Το σπίτι μου το πατρικό να βλέπω μαραμένο Και ξάφνου να εμφανίζονται όλα τα εννιά μου αδέρφια, Μα όλα βουβά, όλα μουγκά, κανένα δε μιλάει. Κι η δόλια η μανούλα μου να κλαίει, να σπαρταράει. Αχ, πάψε βρε μανούλα μου, σταμάτα να δακρύζεις. Εξήγησέ μου, μάνα μου, τι στο καλό συμβαίνει, Γιατί θα τρελαθώ κι εγώ, τα λογικά θα χάσω Και τότε πάει η Αρέτω σας, νεκρή θα την εκλαίτε.

- Αυτό ειν’ το θέμα Αρέτω μου, πως για νεκρή σε κλαίμε. Σμαράγδα Ντάτση 34

διαβάΖΩντας

Λογοτεχνικό δελτίο καιρού Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας, Αναμένουμε για αύριο τις πρώτες γκρίζες σταγόνες έπειτα από την μακρά παρουσία μελαγχολικών σύννεφων σε ολόκληρη την επικράτεια της κατά τ’ άλλα ηλιόλουστης και φωτεινής χώρας μας. Σύμφωνα με τις λεπτομερείς προβλέψεις των καταξιωμένων μετεωρολόγων μας, καλύτερα αύριο να μην ξεκλειδώσετε τα παντζούρια και τις εξώπορτές σας καθώς η βροχή αυτή πρόκειται να είναι μια πρωτοφανής διάθεση των ουράνιων σωμάτων να επιφέρουν πλημμύρες στις αυλές των σπιτιών σας. Ναταλία Γκαρανάση

Όλη την εβδομάδα ο ουρανός θα κλαίει στην Ελλάδα. Πυκνά στρώματα νεφών θα κατακλύζουν τη χώρα σαν κάτασπρο βαμβάκι. Καταιγίδες θα κάνουν τους δρόμους να μοιάζουν με ποτάμια στα νότια της ηπειρωτικής χώρας, ενώ στα βορειοδυτικά ψιλό χιόνι θα καλύψει τις επιφάνειες σαν ζάχαρη άχνη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη νησιωτική Ελλάδα όπου οι ασκοί του Αιόλου θα ανοίξουν, προκαλώντας ζημιές. Παναγιώτης Γκατζέλης

Αγαπητοί τηλεθεατές,

Καλησπέρα Κυρίες και Κύριοι, Αυτό το Σαββατοκύριακο τα βουνά θα βάλουν τα άσπρα σκουφάκια τους. Η θερμοκρασία θα κυμανθεί στους -5˚C και οι δρόμοι θα γίνουν άσπροι «σαν» το χιόνι.

Οι επόμενες μέρες προβλέπονται ιδανικές για τους μελαγχολικούς. Ένα κύμα κακοκαιρίας κατεβαίνει οργισμένο από τα βόρεια, με άγριες διαθέσεις. Ο ουρανός πάνω από τα κεφάλια μας δεν μπορεί παρά να υποδεχτεί το σκοτάδι που φέρνουν τα μουτρωμένα σύννεφα. Σταγόνες βροχής θα πέφτουν ολημερίς συνοδευόμενες από τους πολυαγαπημένους τους φίλους: τους κεραυνούς. Ιοκάστη Ανδρούτσου

Κορίνα Δημοσθένους Καλησπέρα σας κυρίες και κύριοι! Σήμερα, Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου αναμένεται σε όλη τη χώρα γενικά ευχάριστος καιρός. Πιο συγκεκριμένα, στα Ιωάννινα περιμένουμε παροδικές μπαλονοεκρήξεις, κυρίως στις πρωινές ώρες, θέαμα ευχάριστο, αλλά προσοχή μην τρομάξετε! Αναμένονται, επίσης, έντονες δωροπτώσεις, μιας κι έρχονται Χριστούγεννα. Άνεμοι έμπνευσης που φέρνουν ευτυχία θα πνέουν στα δυτικά με ένταση 10 έως 11 μποφόρ, ενώ στα ανατολικά, ενόψει της μεγάλης γιορτής, θα πνέει άνεμος ζαχαροπλαστείου. Αυτή ήταν η πρόγνωση του καιρού για σήμερα. Σας ευχαριστούμε που παρακολουθήσατε το δελτίο μας! Καλό βράδυ σε όλους σας. Μιράντα Γιούτσου

35

Λογοτεχνικό δελτίο καιρού

Η εμπειρία μου από το διαπολιτισμικό πρόγραμμα διεθνών ανταλλαγών AFS Μαρία Σκαμνέλου

Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω πώς να ξεκινήσω και πώς να χωρέσω σε μερικές γραμμές όλα αυτά που θέλω να μοιραστώ μαζί σας. Όσοι με γνωρίζετε, σίγουρα έχετε διαπιστώσει πως μιλάω πολύ, ίσως φλυαρώ πολλές φορές, μα θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη, όσο πιο σύντομη τουλάχιστον γίνεται. Οι τελευταίοι 5 μήνες, λοιπόν, για μένα αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα και πιο ουσιαστικά κεφάλαια στη ζωή μου. Ίσως το πιο μεγάλο και το πιο ουσιαστικό, το πιο αποφασιστικό βήμα προς την ενηλικίωση, την ωριμότητα και την αναζήτηση καλά κρυμμένων πτυχών του εαυτού μου και του κόσμου γύρω μου. Μαζί με άλλους δεκαοκτώ μαθητές λυκείου από όλη την Ελλάδα ανήκουμε στη μεγάλη και πολυπολιτισμική οικογένεια του AFS, ενός διαπολιτισμικού προγράμματος διεθνών ανταλλαγών, το οποίο προσφέρει σε εφήβους την ευκαιρία να ζήσουν σε χώρες του εξωτερικού διαμένοντας σε οικογένειες υποδοχής και φοιτώντας σε ξενόγλωσσα σχολεία. Ανάμεσα σε πληθώρα χωρών επιλέχθηκα να εκπροσωπήσω τη πατρίδα μας στην Ισπανία. Ζω στην Berga, μια μικρή κωμόπολη στην επαρχία της Βαρκελώνης και παρακολουθώ μαθήματα ισπανικών και καταλανικών στο τοπικό σχολείο. Η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον φάνταζε άπιαστο όνειρο στην αρχή. Δεν γνώριζα τους ανθρώπους, όμως τώρα έχω δημιουργήσει φιλίες και σχέσεις τόσο μοναδικές και σπουδαίες που θα διαρκέσουν για πάντα. Όχι μόνο με Καταλανούς, αλλά και με άλλους μαθητές ανταλλαγής από όλο τον κόσμο που βρισκόμαστε συχνά και διοργανώνουμε διάφορες δραστηριότητες μαζί. Δεν γνώριζα την γλώσσα, όμως τώρα μπορώ να συμμετέχω σε μια συζήτηση και να κατανοώ σε μεγάλο βαθμό τους συνομιλητές μου. Δεν γνώριζα την κουλτούρα, όμως τώρα μαθαίνω τα ξεχωριστά έθιμα και τις παραδόσεις, τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής ενός λαού, με τον οποίο όπως έχω αντιληφθεί μέχρι τώρα έχουμε αρκετά κοινά αλλά και διαφορές. Αποκλίνουμε και συγκλίνουμε ταυτόχρονα, μοιάζουμε και διαφέρουμε. Όχι μόνο με τους Ισπανούς, ίσως με όλους τελικά. Αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά μηνύματα, μια στάση ζωής που υιοθέτησα σε τόσο μικρό διάστημα και θα ήθελα να κρατήσω για μια ζωή.

36

διαβάΖΩντας

Ωστόσο θα ήταν ψέμα εάν έλεγα πως δεν μου έχουν λείψει η οικογένεια μου, οι φίλοι μου, το σχολείο, η πόλη μου και γενικά η ρουτίνα μου. Για αυτό και προσπάθησα να είμαι και φέτος ενεργό μέλος του λογοτεχνικού περιοδικού της Ζωσιμαίας. Ήθελα πολύ να κρατήσω επαφή με τους συμμαθητές μου, το σχολείο και την γλώσσα, μέσω αυτής της δημιουργικής δράσης και παράλληλα να δώσω τη δυνατότητα στους αναγνώστες, μαθητές, γονείς και καθηγητές, να ενημερωθούν για αντίστοιχα προγράμματα. Θεωρώ ιδιαίτερα εποικοδομητική και κερδοφόρα την ανάμειξη των εφήβων σε τέτοιες δραστηριότητες. Είναι, αναμφίβολα, ένα ταξίδι γεμάτο εκπλήξεις και εμπειρίες κατά τη διάρκεια του οποίου εξελίσσεσαι και διαμορφώνεις μια δυνατή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, μετατρέπεσαι από πολίτης της κοινότητας σου, σε πολίτης του κόσμου. Είναι η ευκαιρία σου να βγεις από τη φούσκα που σε περιβάλλει και να ανακαλύψεις τα όρια σου έξω από αυτήν. Είναι ένας αστερίσκος για τη ζωή σου και όχι μια απλή παρένθεση, όπως πολλοί πιστεύουν. Εντοπίζεις το σημείο το οποίο θέλεις να αναλύσεις περισσότερο και προσπερνώντας όλη τη σελίδα πηγαίνεις στο τέλος της για να έχεις άπλετο χώρο. Και εκεί, που κανένας δεν μπορεί να σε εμποδίσει, προσθέτεις περισσότερες πληροφορίες, διότι θεωρείς πως είναι σημαντικό, θεωρείς ότι αξίζει να αναφερθείς με περισσότερη λεπτομέρεια. Η παρένθεση κάποια στιγμή θα κλείσει. Μέρα με τη μέρα όμως εσύ θα γεμίζεις σελίδες ολόκληρες με αστερίσκους και σου εγγυώμαι πως θα είναι η πιο όμορφη και συναρπαστική ιστορία που θα έχει γραφτεί πότε…

Στο πλαίσιο λοιπόν της παραμονής μου εδώ και της φοίτησης μου σε ένα σχολείο γεμάτο Ισπανούς μαθητές, καθώς και της έκδοσης του τρίτου κατά σειρά τεύχους του Λογοτεχνικού μας περιοδικού ετοίμασα ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την Ελλάδα. Αναλυτικότερα, περιείχε ερωτήσεις αναφορικά με την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τη λογοτεχνία και τη γλώσσα και διανεμήθηκε σε 40 μαθητές της τελευταίας τάξης του γυμνασίου (4ο ESO) και των δύο τάξεων του λυκείου (1r i 2n BATxillerat) σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 15-18 ετών. Η έρευνα ήταν ανώνυμη και είχε ως βασικό στόχο να διαπιστώσουμε πόσα και ποια πράγματα γνωρίζει ο μέσος Ισπανός έφηβος για τη χώρα μας. Για να πω την αλήθεια, ήμουν πολύ ανυπόμονη να ανακαλύψω τι εντύπωση έχουν οι ξένοι μαθητές για εμάς και είμαι σχεδόν έως απόλυτα σίγουρη πως και είστε και σεις. Αξίζει να αναφερθεί πως όχι μόνο στο σχολείο μου, αλλά και γενικά σε ολόκληρη την Ισπανία τα αρχαία ελληνικά αποτελούν υποχρεωτικό μάθημα της κατεύθυνσης των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών. Γενικά μιλώντας, ανεξάρτητα με το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, είναι σημαντικό να αναφερθεί, πως οι μισοί ή ίσως και παραπάνω μαθητές επιλέγουν αυτόν τον τομέα φοίτησης, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου τα καθαρά επιστημονικά επαγγέλματα φαντάζουν μονόδρομος για τους απόφοιτους του λυκείου. Έτσι λοιπόν αρκετοί είναι αυτοί που έχουν έρθει ήδη σε επαφή με τον πολιτισμό μας. Αρχικά, στην ερώτηση «Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη Ελλάδα;» η δημοφιλέστερη απάντηση είναι «μυθολογία», ενώ ακολουθούν τα: «Αθήνα», «δωδεκάθεο», «παραλία – θάλασσα - νησιά» και «κλασσικός – αρχαίος». Προσωπικά για εμένα είναι σχετικά αναμενόμενο, καθώς κάθε φορά που αναφέρω την καταγωγή μου δέχομαι πληθώρα ερωτήσεων για τις διακοπές με τα καταγάλανα νερά και τις χρυσαφένιες παραλίες. Όλοι νομίζουν στην αρχή πως πιστεύω στο Δία, ζω στην Αθήνα ή σε κάποιο ηλιόλουστο παραθεριστικό μέρος και το σπίτι μου έχει μπλε παράθυρα και άσπρους τοίχους. Αυτό οφείλεται σε αυτά τα χαζά κατά τη γνώμη μου στερεότυπα που ο καθένας μας έχει διαμορφώσει για τους άλλους λαούς. Χωρίς αμφιβολία έχει τύχει και εσάς και συνέβη και σε μένα. Πριν εγκατασταθώ εδώ, είχα την εντύπωση πως συνέχεια επικρατεί μια ξέφρενη διάθεση αδιάκοπης «fiesta», πράγμα όμως που δεν αληθεύει στο εκατό τοις εκατό.

37

Στη συνέχεια, αναλύεται μέσω των απαντήσεων η Ελλάδα ως ταξιδιωτικός προορισμός. Οι 8 από τους 40 μαθητές, έχουν επισκεφτεί τη χώρα μας, όλοι τους τούς καλοκαιρινούς μήνες. Η πλειοψηφία έχει βρεθεί στην Αθήνα, την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Χαλκιδική, την Πελοπόννησο και φυσικά στα νησιά του Αιγαίου, όπως για παράδειγμα τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και τη Μήλο, ενώ τα αξιοθέατα που χαράχτηκαν βαθύτερα στη μνήμη τους είναι ο λόφος της Ακρόπολης και ο επιβλητικός Παρθενώνας ,το Σούνιο, το θέατρο της Επιδαύρου, και τα ανάκτορα της Κνωσού. Όσον αφορά τη διαμονή τους, όλοι μηδενός εξαιρουμένου, αναφέρουν πως ξόδεψαν των χρόνο των διακοπών τους ιδιαίτερα ευχάριστα, απολαμβάνοντας την φιλοξενία. Διέκριναν πως οι ντόπιοι διέθεταν έναν απρόσμενο αυθορμητισμό, μια έμφυτη γλυκύτητα, καλοσύνη και φιλικότητα, μπόλικη εθνική περηφάνια και ασυγκράτητη χαρά, κέφι και όρεξη για ζωή και καλοπέραση. Μέχρι στιγμής – νομίζω - τα πάνε αρκετά καλά και δεν έχουν άδικο, τι λέτε; Στην αγαπημένη μου ερώτηση: «Ποιο είναι το παραδοσιακό ελληνικό φαγητό που σας άρεσε περισσότερο;». «Φέτα, μουσακάς, σουβλάκι, τζατζικι…» ήταν οι δημοφιλέστερες απαντήσεις. Όλοι οι ερωτηθέντες γνωρίζουν επίσης τη σημαία μας, πως η χώρα μας ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και ότι η πρωτεύουσα της είναι η Αθήνα. Σειρά έχει το γλωσσικό κομμάτι. Ανεξάρτητα από τα στοιχεία που συνέλεξα, εξεπλάγην ευχάριστα όταν συνειδητοποίησα πόσες πολλές ελληνικές λέξεις περιέχουν οι ξένες γλώσσες και συγκεκριμένα τα ισπανικά και τα καταλανικά. Χιλιάδες επιστημονικοί και λογοτεχνικοί και γλωσσικοί όροι που επικρατούν παγκοσμίως προέρχονται από τα ελληνικά. Αυτό είναι πολύ βοηθητικό για μένα, δεδομένων των συνθηκών, διότι έχω την άνεση και το προνόμιο να καταλαβαίνω ακριβώς τι εξηγούν πολλοί καθηγητές στο σχολείο. Όταν αναλύουν την ετυμολογία τέτοιων όρων ( epanadiplosis, sinecdoque, pneumòleg, geomorphologic…) είναι γεγονός πως σχεδόν όλοι οι συμμαθητές μου δυσκολεύονται να τους κατανοήσουν. Για αυτόν λοιπόν το λόγο οι 26 στους 40 δήλωσαν ξεκάθαρα πως η ελληνική γλώσσα έχει συμβάλει σημαντικά στην εξέλιξη άλλων γλωσσών και αυτό λόγω του βάθους, της περιεκτικότητας και της ακρίβειας, της ανάπτυξης των επιστημών και της πρωτοπορίας στην Ελλάδα, των αποικιών, του εμπορίου. Είχαν ακόμη υπόψη τους πως πολλά σπουδαία κείμενα, όπως για παράδειγμα η Αγία Γραφή γράφθηκαν αρχικά στα ελληνικά. Όταν τους ζητήθηκε να γράψουν, με λατινικούς χαρακτήρες φυσικά, μια ελληνική λέξη, οι «καλημέρα -καλησπέρα», «νερό», «βιβλίο - βιβλιοθήκη», «γεωγραφία», «φιλοσοφία» και «χρόνος» ήταν αυτές που κυριάρχησαν.

Η εμπειρία μου από το διαπολιτισμικό πρόγραμμα διεθνών ανταλλαγών AFS

Όσον αφορά την λογοτεχνία, οι απαντήσεις έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Τα 2/3 έχουν διαβάσει μία ή παραπάνω φορές κάποιο έργο ελληνικής λογοτεχνίας : Οδύσσεια, Ιλιάδα, Οιδίποδας τύραννος, Αντιγόνη, Λυσιστράτη, μύθους και ποιήματα του Καβάφη («Ιθάκη», «Όσο μπορείς», « Αι ειδοί του Μαρτίου»). Έχουν έρθει σε επαφή με το έργο και τη ζωή του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, της Σαπφούς, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη, του Ξενοφώντος και του Αριστοφάνη. Συμπεραίνουμε λοιπόν, την έκταση που κατέχουν τα γραπτά αυτά και το περιεχόμενό τους στην παγκόσμια λογοτεχνία και την επιρροή που έχουν ασκήσει σε μεταγενέστερους λογοτέχνες, λογοτεχνικές τεχνικές και λογοτεχνικά θέματα. Και σε αυτό το σημείο αναρωτήθηκα: Γιατί η πλειοψηφία των μαθητών του εξωτερικού δίνουν τόση μεγάλη σημασία, μελετούν με εξαιρετική προσοχή και δείχνουν αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για αυτά τα αριστουργήματα; Γιατί πολλοί Έλληνες μαθητές τα περιφρονούν και εκείνοι τα εξυψώνουν; Μήπως έχουν καταλάβει την αξία τους σε αντίθεση με τους εφήβους της χώρας μας; Μήπως εμείς κάνουμε κάτι λάθος; Αν ασχοληθούμε περισσότερο έχω την αίσθηση πως θα ανακαλύψουμε το μεγαλείο τους και τα κρυμμένα μυστικά τους. Το τελευταίο μέρος της έρευνας ασχολείται με την κουλτούρα της πατρίδας μας. Όλοι οι Ισπανοί μαθητές πιστεύουν πως έχουν πολλά κοινά με τους Έλληνες σε επίπεδο καθημερινότητας, διατροφής και γαστρονομίας, διαπροσωπικών σχέσεων και επικοινωνίας, συμπεριφοράς και ταμπεραμέντου. Θαυμάζουν τα ιδεώδη και τις αξίες που πηγάζουν από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και σηματοδοτούν ακόμη και σήμερα τις ζωές όλων. Ανάμεσα στην αρμονία, το μέτρο, την ενσυναίσθηση και τη φιλανθρωπία ξεχωρίζουν τη δημοκρατία. Πληροφοριακά, η Καταλονία διεκδικεί εδώ και χρόνια την ανεξαρτησία της, με στόχο τη δημιουργία αυτόνομου κράτους. Οι Καταλανοί δεν ταυτίζονται με το θεσμό της βασιλείας και θεωρούν τη δημοκρατία ως το ύψιστο αγαθό που μπορούν να απολαμβάνουν οι πολίτες σε μια ελεύθερη κοινωνία, όπως στην Ελλάδα του 5ου αιώνα π.Χ. αλλά και στην Ελλάδα του σήμερα. Πολλοί από αυτούς επομένως, επέλεξαν να διδάσκονται ελληνικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εξηγούν πως το κίνητρό τους, ήταν η εμβάθυνση της μόρφωσής τους στις γλωσσικές επιστήμες και την ετυμολογία και η ανάγνωση πρωτότυπων αρχαίων ελληνικών κειμένων. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η γνώση των αρχαίων, κυρίως, ελληνικών αποτελεί βασική προϋπόθεση για εισαγωγή σε πανεπιστήμια και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα ανθρωπιστικών σπουδών, πράγμα που τους ενθαρρύνει ακόμη περισσότερο. Τους προκαλεί ενθουσιασμό, επιπρόσθετα, το γεγονός πως στα ελληνικά σχολεία η πρώτη επαφή των μαθητών

38

διαβάΖΩντας

με την μυθολογία γίνεται σε ηλικία 8 ετών και με τα αρχαία ελληνικά και την επική ποίηση – τραγωδίες από την ηλικία των 12 και δεν διστάζουν να απαντήσουν πως αυτή τους η εξοικείωση σίγουρα θα τους βοηθήσει πολύ στο μέλλον. Δηλώνουν, τέλος, ότι τα ελληνικά θα αποτελέσουν αρωγό στην επικοινωνία τους με τους ντόπιους στα μελλοντικά τους ταξίδια στη χώρα μας. Αναλογιζόμενη την δική μου εμπειρία εδώ, στην Ισπανία, τους έθεσα το εξής τελευταίο ερώτημα: «Θα περνούσατε έναν χρόνο στην Ελλάδα με πρόγραμμα φοίτησης, διαμένοντας σε μια οικογένεια υποδοχής;» Το 60% απάντησε «φυσικά, πολύ ευχαρίστως» προφανώς για όλους τους παραπάνω λόγους και ακόμα περισσότερους. Τελικά η Ελλάδα είναι ένας θησαυρός, η αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, η ανταλλαγή ιδεών, απόψεων και πολιτισμού, η επικοινωνία και οι γνώσεις είναι ένας θησαυρός, που αν δεν μπούμε στην διαδικασία να τον ψάξουμε δεν θα μάθουμε ποτέ την αξία του.

Echoes of a Shakespearean World Οι σελίδες που ακολουθούν αποτελούν μία απόπειρα δημιουργικής έκφρασης των μαθητών μας στην αγγλική γλώσσα. Στην αρχική ενότητα, μαθητές της Α’ τάξης παρουσιάζουν στους αναγνώστες του περιοδικού μας στοιχεία για τη ζωή αλλά και για μερικά από τα έργα του εμβληματικού Άγγλου θεατρικού συγγραφέα και ποιητή, William Shakespeare.. Τα έργα που επιλέχτηκαν από τους ίδιους τους μαθητές είναι τα: Romeo Shakespeare and Juliet, King Lear και Hamlet. Θα διαβάσετε, λοιπόν, άρθρα κριτικής αποτίμησης αλλά και κείμενα δημιουργικής γραφής που αναδεικνύουν τόσο την απήχηση όσο και τον προσωπικό τρόπο προσέγγισης των Σαιξπηρικών έργων εκ μέρους των μαθητών. Την ενότητα που αφορά στη ζωή και το έργο του Shakespeare διαδέχεται ένα πολύ ενδιαφέρον διήγημα μυστηρίου των μαθητών μας, γραμμένο επίσης στην αγγλική γλώσσα. Τέλος, ακολουθεί ένα ιδιαίτερα πρωτότυπο ψηφιακό κολάζ εικόνων και σχολιαστικών κειμένων που πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ μουσικής και εξώφυλλων (δίσκων βινυλίου και CDs) που τη συνοδεύουν. Enjoy!!!

Juliet’s Diary Entry written by Eleanna Papastephanou

My dearest diary, I know I’ve been quite busy as usual, working on my embroidery. It has been two years since my mood and my character has changed, my desire to laugh or even smile has disappeared and my self-confidence has crumbled...

Till, I met him… His name is Romeo and he loves singing. It’s only been a couple of days since I met him, but we still keep in touch. At least, we try to... His parents don’t approve of me. We had fun talking to each other, but I guess that’s it. They say that I’m a silly girl who wants to seduce their son and ruin his life. My parents share the same opinion, too. They claim that Romeo is an irresponsible creature that wants to destroy my future.

I’m so disappointed!!I felt like I was ready to tell him my darkest secrets, my sad and my happy memories, everything about my life. But also, I long to learn everything about him, his dreams and his fears.

But how could I ever talk to him when his parents keep him locked inside the house like a dog in confinement?

However, I have come up with a plan that can get both of us free, but it takes a lot of organization, a lot of effort and good communication. Without the latter, the end will be definitely tragic.

Also, concerning my mood again, all I can say is that I try not to think of Romeo so much, so that I don’t cry and be sad all the time. No, seriously! I try to hold back my tears. I guess I’ll be fine…

Well, that’s all… for now. I’ll try to keep you updated about the progress of the plan and I’ll get back to you when I have something else to confess, so…. see you tomorrow morning. Or we’ll talk when I see him again…

Juliet

39

Echoes Λογοτεχνικό of a Shakespearean Κουίζ World...

William Shakespeare written by Elena Ntinou

William Shakespeare is often regarded as England’s finest playwright and poet. His plays are among the most widely read in the world, and many words and idioms from his works havefound their way into ordinary speech.

Shakespeare was born in the little village of Stratford-upon-Avon, England, in 1564. His father was a glove maker and a political figure in the town. Shakespeare married at the age of 18 and had three children with his wife, Anne. Shakespeare is missing for seven years after the births of his twins in 1585. Scholars refer to this period as the “lost years.” Later, without his wife or children, he is found to be living in London in 1592 and working as an actor and writer. In 1594, he became a co-owner of Lord Chamberlain’s Men, which was one of London’s most prominent repertory theatrical groups at the time. Hamnet, his only son, died at the age of 11 in 1956.

Shakespeare’s plays were so successful that he could sell them to the general public. Plays were rarely written down, let alone printed and sold, prior to Shakespeare. However, the people desired not only to watch but also to read plays such as Romeo and Juliet, Hamlet, Macbeth, King Lear, and A Midsummer Night’s Dream. The majority of these works were staged at London’s Globe Theater. The Globe had a capacity of 3,000 people but no roof. Standing spectators viewed from three sides as the stage jutted into the audience. On stage, there was little scenery, and the players utilized few props.

Because women were not permitted to perform in Shakespeare’s period, all feminine roles were portrayed by boys and young men.

Shakespeare composed 37 plays and 156 sonnets in all. The Tempest, written in 1611, was most likely his final solo work. Many consider the play, about an old sorcerer who abandons his art, to be Shakespeare’s own goodbye to the theater.

Although Shakespeare was well-known at the time, he had no notion that his work would be preserved for generations. He lived out his later years as a simple country gentleman. He died on April 23, which was also the date of his birthday, according to common belief. Shakespeare was laid to rest at the church cemetery of “Holy Trinity” in Stratford-Upon -Avon. Burial thieves were not uncommon, therefore he had a little rhyme carved on his headstone, imploring people to leave his grave alone, ‘...Blest be the man who spares these stones, and curst be he who disturbs my bones”. Little did he realize that 400 years later, he would be regarded as a literary genius, and that people from all over the globe would visit his tomb not to disrupt it, but to commemorate him.

People are still enthralled by Shakespeare’s writings nowadays. They have remained popular because they contain aspects that people can identify with such as love, hatred, family relationships, humour, jealousy and retribution.

Works Cited www.knowledgeunlimited.com

40

διαβάΖΩντας.

Ophelia and Hamlet: Two Sides of the Same Coin Written by Sophia Rizou

Can the archetypical character of a dutiful and timid girl of a Shakespearean play transform into an empowered female figure in a film of the 21st century? Having this question in mind, I will attempt to touch upon this issue by discussing the character of Ophelia and the way that she is portrayed in two different works: the famous play Hamlet, Prince of Denmark by William Shakespeare and the film Ophelia (2018) by Claire McCarthy.

Hamlet is one of the most widely-known works by one of the most prominent poets and playwrights of all times, William Shakespeare. It was written between 1599 and 1601 and it is Shakespeare’s longest play. The play is set in Denmark and it narrates the story of a young prince, Hamlet, and his plan to take revenge against his uncle. Hamlet is considered among the most powerful and influential works of world literature. It is written in early modern English and it has been described as “the world’s most filmed story after Cinderella”. The story was born out of a legend of the 14th century A.D. Ophelia, is a modern movie directed by Claire McCarthy, written by Semi Chellas and it was released in 2018. Based on the novel by Lisa Klein, the film follows the story of Hamlet from Ophelia’s perspective.

The movie was filmed in the U.S. and the U.K. In a few words, the story of Shakespeare’s play narrates how the ghost of Hamlets’ father, who was the King of Denmark, appears in front of Hamlet and tells him to avenge his murder. The King’s murderer was the king’s own brother, Claudius, who ascended the throne of Denmark after the murder and got married to Hamlet’s mother. Hamlet is confused, acts strangely and among various things and events, he rejects his beloved Ophelia. The affection Ophelia had for Hamlet drives her crazy and she decides to drown herself in a river. In the end, Hamlet’s mother dies by poison and Hamlet is killed but before dying, he kills Claudius.

In Shakespeare’s play, Ophelia is a woman blinded by her love for Hamlet, an easy target who lets her own feelings hurt her. She is portrayed as a woman whose life depends on three men -her father, her brother and Hamlet- who will lead her to death. Ophelia from the First Act is told what to do and she has been a pawn in a men’s game. Her father and brother decide to let her make her own decisions, but only superficially. We are not sure whether Hamlet’s intentions for Ophelia are sincere since when she denies her love for him, he goes crazy. But is this real? On the whole, Ophelia is considered to be a vulnerable figure that ends up dying because of everyone else’s blindness and indifference towards her.

41

Echoes of a Shakespearean World...

However, in the movie Ophelia, the titular character is constructed in a different way from the Shakespearean heroine. She appears to be brave and not to be afraid to express her feelings. Ever since she was a child, she appears to voice her opinion firmly with courage and without a trace of fear in her eyes.

She is well-educated, considering the era which the story takes place in, an era when society used to be patriarchal. She also has a profound love for learning new things. She seems to be sophisticated and intelligent as she devises a successful plan. According to this plan, she ends up living happily ever after with Hamlet even if eventually he decides to stay and fight against her brother. Ophelia because of her smartness stays alive and survives this chaos. She also stays alive because of the lack of her obsession for revenge against Hamlet’s uncle but also against Hamlet himself. In this modern revision of the traditional story, Ophelia remains under men’s influence but she does not lose herself and she stays focused on her goal. In the end of the story, Ophelia is the only one who truly remains sane by finding balance into her life. It is true that the story is not the same as what Shakespeare describes.

However, in the movie, Ophelia is able to evolve and to bloom even though men’s intentions are a trap for her happiness, development and evolution.

I tend to believe that both the book/play and the film are worth reading and watching. Shakespeare uses the English language in an amazing way and he does not just write so that he can amuse his audience but all of his stories offer more than one moral lessons. In Hamlet his main point is to show the futility of hatred and revenge and to underscore how easily our feelings can hurt the people that we love. So, if ever given the opportunity to attend one of the stage performances of Shakespeare’s Hamlet I suggest that you grab it without a second thought. On the other hand, the movie Ophelia describes the events of this story from the point of view of the victim who survives the toxic conflict of her beloved and her family. The movie also offers a moral lesson which consists in the exhortation to not lose yourself in negative feelings but to try to stay emotionally and mentally balanced, and it also denounces, as Shakespeare’s work does, the futility that is created and the chaos that is caused by human passion and thirst for revenge.

Works Cited https://en.wikipedia.org/wiki/Hamlet https://www.shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/shakespedia/shakespeares-plays/hamlet/ https://en.wikipedia.org/wiki/Ophelia_(2018_film)

The Tragic Story of King Lear Written by Michalis Bozidis King Lear is a play written by William Shakespeare, one of the greatest English playwrights and poets. It is termed as a tragedy and was first originally published in 1608. It is based on the mythological King Lear of Britain. The play was first performed on St. Stephen’s Day in 1606 and it has been performed in three more different versions.

The main characters of the play are: Lear – King of Britain, Earl of Gloucester, Earl of Kent – later disguised as Caius, Fool – Lear’s fool, Edgar – Gloucester’s first-born son, Edmund – Gloucester’s illegitimate son, Goneril – Lear’s eldest daughter, Regan – Lear’s second daughter, Cordelia – Lear’s youngest daughter, Duke of Albany – Goneril’s husband, Duke of Cornwall – Regan’s husband, Gentleman – attends

42

διαβάΖΩντας

Cordelia, Oswal – Goneril’s loyal steward, King of France – suitor and later husband to Cordelia, Duke of Burgundy – suitor to Cordelia, Old man – tenant of Gloucester, Curan – courtier.

Plot In broad terms, the old King Lear decides to retire and to divide his kingdom among the two daughters who flatter him banishing the third one who truly loves him, only because she does not flatter him but tells him the truth. In the course of the play, his eldest daughters both reject him when he visits them in their homes, so Lear goes mad and wanders through a storm. His banished daughter returns with an army to save him and help him, but she and her husband are defeated in the battle and Lear and all his daughters, eventually die.

Criticism Analysis and criticism of King Lear over the centuries has been extensive. This play poses fundamental philosophical questions, such as: is mankind cruel or kind? How do we assess human justice? In what ways is religion represented in King Lear? Furthermore, King Lear in many respects indulges the two emotions that Aristotle defined necessary in tragedy: pity and fear (Warren).

According to John F. Danby, in his Shakespeare’s Doctrine of Nature – A Study of King Lear (1949), Lear dramatizes, among other things, the current meanings of “Nature”. The words “nature”, “natural”, and “unnatural” occur over forty times in the play, reflecting a debate in Shakespeare’s time about what nature really was like; this debate pervades the play and finds symbolic expression in Lear’s changing attitude. In addition, given the absence of legitimate mothers in King Lear, another critic, Coppelia Kahn, provides a psychoanalytic interpretation of the “maternal subtext” found in the play. According to Kahn, Lear’s old age forces him to regress into an infantile disposition, and he now seeks a love that is traditionally satisfied by a mothering woman, but in the absence of a real mother, his daughters become the mother figures. Lear’s contest of love between Goneril, Regan, and Cordelia serves as the binding agreement; his daughters will get their inheritance provided that they care for him, especially Cordelia, on whose “kind nursery” he will greatly depend.

On the whole, many and versatile critical approaches have been developed in reference to this fascinating play. According to Rebecca Warren many critics view Lear’s plight and insanity as a learning process. He needs to suffer in order to improve his understanding of his own self and society. He gradually learns to distinguish between appearances and reality and develops empathy for the sufferings of other people. He becomes self-critical and he emerges from his torment and sufferings a more humble and loving person (Warren). By the end of the play, his reconciliation with Cordelia, his third daughter, shows the best of him. However, wisdom comes too late. In the final, bleak scenes of the play, we wonder whether Lear’s sufferings have been in vain…

Works Cited https://en.m.wikipedia.org/wiki/King_Lear https://www.sparknotes.com/shakespeare/lear/summary/#:~:text=Lear%2C%20the%20aging%20 king%20of,give%20their%20father%20flattering%20answers. https://www.shakespeare.org.uk/explore-shakespeare/shakespedia/shakespeares-plays/king-lear/ Warren, Rebecca. King Lear, York Notes Advanced. London: Pearson Education Ltd, 1998.

43

Echoes of a Shakespearean World...

Romeo and Juliet: The Violent End of a Pure Fairy Tale Written by Labrini Ntovoni, Michalis Bozidis, Theodora Nastouli

A few moments had passed and he was already feeling the poison burning every inch of his body. He had collapsed in the wall, his strength was abandoning him second by second. However, his only thought was her and only her. His princess, the lovely Juliet who had bewitched him body and soul, the princess whose beauty was stronger than the moon, her addictive eyes and her silky hair were like a fairytale. His mind was like a labyrinth of moments with her, their short-lived yet incredible story… the forbidden life which instantly consumed them, without having any kind of mercy, any kind of doubt…

That love ended violently as the king of Death ceased his princess without any hesitation, any compassion for their happy end. Romeo was intending to find him and fight against him with his sword until he got his Juliet back. That was his only thought, his only motive, the fact that he would get her back and then they could live their fairytale love for eternity.

He could feel his breath becoming weaker and weaker, his heart pumping harder… He knew the end was near. His vision was becoming blurry and blurry, the room was becoming a disfigured maze filled with dizziness and exhaustion. The only thing that kept him alive was the mere thought of her. And then, the impossible happened.

He saw his angel, his princess running towards him…. “ Well, this is paradise, my paradise,” he thought as he weakly smiled at her. But as she approached him, he understood, he eventually understood. She was not smiling. She was running desperate towards him, crying, her eyes were screaming painfully.

She was alive, he could not understand how, but she was. Life is proven to be by far more tricky than his mind could ever consider.

- NO,NO,NO, what did you do? Juliet screamed, as her voice cracked and she burst into tears.

This feeling broke him.

- t’s ok my princess, I’m okay.

- Why, the plan, it was the plan…

- Life does not follow our plans my dear…

- Don’t say that, please…

- You’ll be okay, I’ll find peace.

- No, don’t leave me please.

- I won’t, I will always be in your heart - No, no, no, no…

44

διαβάΖΩντας

He looked her in the eyes, for one last time. She saw her sight going from desperation to acceptance. She looked at him, trying to look at her Romeo with love. She could not accept it, she could never do so; their love was too strong to be ruined.

In this crucial moment, it dawned on her. If he had to die, they would die together. He saw his knife and instantly grabbed it. Romeo was too weak to prevent her from doing so.

- No, she said, understanding her intention.

- Together in life, together in death, she said and kissed his lips, showing him that the decision was irrevocable.

- Together in life, together in death, he managed to say, as he held her hand to give her courage and show her his love.

Juliet took the knife, looked at him with her teary eyes, full of love and hope, as she pushed her knife into her stomach, grunting in pain as the pure red color of blood stained everything. She let her body fall next to Romeo’s, waiting for their peace, their redemption.

- I love you…, Romeo said with the last beat of his heart.

- I love you…, Juliet said, letting her deep sleep overwhelm her and get her to an eternity of love with the person she fell for and eventually gave her life for.

They say hatred is healed by love. In this story love could overcome every barrier that hatred placed in their way. But life is not a fairytale. And in the end, that inconceivable feeling was stained with blood, with two lives of two teenagers who offered themselves to the abyss of pure love.

Maybe they will find peace, maybe they will not.

But in this world, death was stronger and however strong that love was, hatred was meant to destroy them and their death became their “happy end”, sealing a vow that they will always be together.

In the end, they were meant to be together, two soulmates that would sacrifice everything, even their own lives for the sake of their love…

45

Echoes of a Shakespearean World...

Hamlet’s Ethical Spectrum Written by Efthalia Papa

William Shakespeare succeeded in capturing the harsh truth of human nature in his works. With his realistic way of approaching the evolving events, he has managed to present with great devotion the tendencies of individuals, which, being constantly alternated due to the conditions and needs of the times, finally occupy the further social whole in which we are all integrated. Once again, with the story of Hamlet, the brilliant writer tries to shed light on the darkest and most tragic aspects of human actions. Can man maintain his moral conscience and values when dominated by natural instincts and impulses? From the emergence of this question, it is deemed necessary to delve into the spectrum of individual and social conditions of development.

With a more thorough examination of Hamlet’s character, we come to the realisation that he is not the typical strong protagonist. Often consumed by his melancholy temperament, he becomes vulnerable to thoughts of suicide and chooses to bear with his troubles instead of taking actions against them.

This complex side of his emotions and thoughts surrounding death and life, can be seen throughout the play and particularly in the famous opening phrase of his soliloquy; “To be, or not to be”. Originally, he gives great importance to the moral values he advocates, always taking precautions to ensure that they remain intact. However, as the play progresses, Hamlet is caught in a serious moral dilemma, and his inability to reach a solution condemns himself and nearly everyone close to him.

The murder of his father is a defining point of the protagonist’s morality and psychological well-being.

The thirst that dominates him for revenge and delivery of justice, makes him surrender to the desire of taking matters into his own hands. Thus, his character begins to deteriorate, along with his ethical approach of judging and dealing with situations. Nevertheless, an admirable aspect of Shakespeare’s story is the fact that Hamlet’s ethics never lose their core value. His existing side of morality is the reason for his procrastination and indecision throughout the play that eventually makes him unable to take proper revenge by killing his father’s murderer.

In a final reasoning, “Hamlet” has managed to capture in an extraordinary way the complexity of human emotions and actions, as well as how they can be affected by the bonds of our moral values.

Shakespeare’s remarkable handling of the matter of human dignity, has established himself and his plays as legendary and part of history.

Works Cited https://wellcomecollection.wordpress.com/2016/09/07/hamlet-the-melancholic-prince-of-denmark/ https://www.britannica.com/topic/Hamlet-by-Shakespeare https://schoolworkhelper.net/moral-order-in-shakespeares-hamlet/ https://www.cram.com/essay/The-Theme-Of-Morality-And-Desire-In/PKGSW5FNM5ZQ https://en.wikiquote.org/wiki/Hamlet https://www.sparknotes.com/shakespeare/hamlet/plot-analysis/

46

διαβάΖΩντας

Letter to Juliet Written by Lydia Nastouli

My darling Juliet,

It has been two days since I last saw you. I really miss you. Your father talked to my friend today. He said that he will kill me if I see you again. My friend told him that if I don’t have you,I will kill myself. And that is true, Juliet. If we don’t get married, I will kill your father first and then myself.

I will try to come to your house tomorrow night. It will be difficult because your father has placed three bodyguards in your garden. I want to smell your hair again and see your eyes under the moonlight. I can’t wait to hear your voice and see your face shine. Forgive me if I won’t come. Just remember that you will always be the love of my life. One day I will marry you and then nobody will be able to separate us.

Always yours, Romeo

47

Echoes of a Shakespearean World...

Murder in the motel A story written by Marina Mpellou, Michalis Mpozidis, Smaragda Ntatsi & Amalia Ntourou

The weather was awful. It was raining and it was very cold. It was my first time in New York City. I was about to go to bed in my lousy room when I heard a woman screaming somewhere in the motel. I was terrified. I wondered what could have happened. I wore my jacket and immediately ran to the elevator to go downstairs. I could have never imagined what was about to happen. The door opened and I saw the whole elevator covered in blood. I was disgusted and the next thing I remember is everything going black. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Policeman 1 Come on, only the testimonies of the victim’s family and the woman who collapsed are left.

Policeman 2 - Let’s get it done. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Mother of the victim My little girl… I am so sad... My poor baby... She was my whole world... Such a kind, happy and full of life girl... She never hurt anyone… I can’t even think who would want to hurt her… Today, I didn’t lose only one child, but two… I can’t even talk… I’m sorry… Please find that monster and make him pay. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Father of the victim He is so cruel. What he did was terrible. He is such a bastard. I really loved my daughter, but the past few years we weren’t that close so I can’t help you with a lot of details. The only thing I can’t get over is how rude my other daughter’s husband was to her. At first everything was okay, but the past few months he had an unexpected rage against her. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Sister of the victim Aw, I’m so sorry for what happened to my sister. I really loved her. She was my little angel. I’m so shocked and devastated... ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Older sister’s husband I don’t know anything. We only had a typical relationship. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ I woke up in my room. At first, I couldn’t understand what was going on. After a few minutes though, I remembered that I passed out, the blood, the elevator. I stood up to take some water but I noticed something that I hadn’t seen before, because I was upset. It was a letter from a stranger. I opened it and started reading… ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

48

διαβάδιαβάΖΩνταςςς ΖΩντας

“Dear stranger, You don’t know me and I don’t know you, but if you are reading this, I’m probably dead. I know that this is scary for you, but I wanted someone other than my family to know the truth and reveal it to the police. Four years ago, my sister married Jason. At first, I couldn’t realize the weird tension between us, me and Jason. He really loved my sister but they had many arguments. We would talk for hours and he was so kind to me. He could understand me, my problems and we had the best time together.

Four months ago, I was alone at home, when he walked in really angry, after a fight he had had with my sister. I wanted to comfort him and one thing led to another. After that night, he was never the same again. He was distant and we would barely talk anymore. Maybe he felt guilty about our moment. I was so sad, when one month later I suddenly felt dizzy.

Anyway, I found out I was pregnant. Nobody ever found out, except for my mum. She was the only one I could rely on.

Everything was so complicated. I didn’t know what to do, but at least Jason and my sister didn’t know that.

A few days ago, the whole family came here on vacation. I had the suspicion that my sister had somehow found out about our cheat. Her behavior wasn’t normal. Once, she tried to hurt me, supposedly by accident, but failed. Then I decided that I -had to tell someone about my story, so I wrote to you.

Probably now something terrible has happened, but I need you to give this letter to the police. I am so sorry I involved you in our family drama, but I didn’t know what else to do. I haven’t found yet the right time to give you this letter, but if you are reading it, something went terribly wrong. Thank you for your help in advance.

Bett

I couldn’t believe my eyes. What the hell was going on? I ran to the police and gave them the letter. Two hours later, I heard that the sister got arrested. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Three months later At court: Sister “...Yes, I did it. She was a real bitch. She slept with my husband. She took everything from me. She was jealous about everything and didn’t let me be happy. I hated her…” ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ I stood up and walked out. The weather was awful. It was raining and it was very cold. I took my way to the airport, relieved that justice was served. I was leaving NY. I looked up to the sky and said a final goodbye to Bett. Hopefully she will rest in peace…

49

Murder in the motel

THEPOWER POWER OF OF ALBUM THE ALBUMCOVERS COVERS

What do you feel when you see this cover?

What about this one?

And what about THIS one…

Uhh… from what I can tell, there is a goat giving birth to a man, wearing a chain and the doctor is also a goat. Nothing weird about that, right?

Can you tell the difference between these 3 covers? That’s right, the goat one is the good one!

The artwork of album covers is crucial to me. While it’s important for music to have its own feeling and you should get most of it from that, I love how an artist can immerse you into the world of an album, before you even start listening to it.

Maybe it’s just me, but I think that covers of books, movies and video games are important for marketing, but once you get into them, the content stands on its own. For example, the box art of a game doesn’t necessarily affect the gameplay experience but for albums, the music can make the cover feel better or the cover can make the music sound better.

It’s a partnership that goes hand-in-hand with the creation of the perfect audiovisual journey, a true masterpiece that defines the passage of time.

It might look like I’m overreacting, but I’m 100% right!

But really, good album artwork can enhance your listening experience.

Most of the times bad album artwork makes me feel like I don’t wanna listen to the music, even if the music is good!

On the other hand, there are covers that you should just drop everything and listen to the music. Like, look at this…

Rihanna can be one of the biggest pop starts in the world and her album cover can be her, as a blurry little girl, with a crown over her eyes, covered in blood and braille poetry.

Like I said before, when talking about albums I like thinking about the things that frame the actual music-making process; when you finally finish an album, after you invest years of your life into a body of work, how can you decide on ONE image, that encapsulates the feeling of that entire thing?

It’s like you got this tattoo…That’s you now, forever.

It becomes a part of who you are; if it’s a good cover, it’s forever associated with you and your music.

But why did I pick the covers I did? What actually makes an album cover… Good?

A good album cover feels like a doorway into that world and once you finish listening to the album it makes you wanna go BACK into that world.

There are covers that are so iconic, they have transcended the music, or even the genera itself. You might have seen some of these covers even if you have never listened to the music.

Sometimes when you look at a cover you can tell how the music is gonna feel like; When you look at the cover for “Watch the Throne” you know you are about to listen to something rich and extravagant. No matter what the album actually sounded, it would feel like eating pizza with a gold fork and knife!

Blonde. This man is on the cover, crying in the shower and you don’t know if the water runs from the tears in his eyes, or the… showerhead.

This is actually clever, foreshadowing occasions when YOU end up doing the exact same thing, listening to this roller coaster of an album.

DAMN. When you look at this cover you know this man is going to be struggling the whole way through. Look at his eyes! There are beats that literally sound like how he looks; bent over and just stumbling.

Titanic rising. I listened to that album because of the cover. When I saw it, I was like: Dude, this better make me feel like I’m in bikini bottom! And it did NOT disappoint me.

A lot of the feelings I get from these covers have to do with color. For me, color is the most essential part of the whole process. Every song, every feeling has a color that can be translated onto the cover.

The dark red cover of depression cherry feels very romantic but also unfulfilling. Every time I look at it, it reminds me of a failed summer relationship. Different colors are associated with different feelings too, whether it’s a darker blue like “melodrama” or a lighter blue. I listened to this Casey Musgraves album because of its great colors. And the title is “golden hour”. What more can I want? She got me just off the album cover.

Tyler, the creator’s IGOR with the soft pink background behind the dark, jagged edges of Tyler cut off and pasted on the cover gives a great idea of how the album sounds, bringing two of his best music styles together.

On the other hand, there are artists like the Beatles that will give you a cover and be like: YOU fill it in. You make memories with this; it’s like a blank canvas that needs to be painted and I respect that.

Gambino did the exact same thing with his latest album, where not only did he leave thecover empty but he also left the songs untitled; he wanted you to figure out the entire thing.

On the other side of the spectrum, if you gonna pose on your cover at least do something interesting to stand out, like a fancy dress, striking make up or a cool pose to shake It up.

Or LITTERALY shake it up!

In music, we also have a lot of covers that are just straight up ART. These are the type of covers that you could hang up on your wall and not even realize that there is music for these things.

Minimalist covers belong to the exact opposite of the “art” category, which I also love, but this can be difficult for marketing depending on who you are, like Beyoncé; she has a black cover with her name on it, a stamp of her identity. Jay-z’s 4:44 doesn’t even have his name on it. It just says “this is his 13th studio album”. Whose? Whose album is it?

Some covers just look bad and then paired with the combination of music and time they fit perfectly with the album. “The life of Pablo” by Kanye West is a good example of this; I was so against this cover at first that I was just changing it to random fan-made covers online. But since that album came out this font has been used in the mainstream fashion industry so many times that it just became a classic. H&M, forever21, all had their own unique take on the top font and I came to love it.

At the end of the day, music is important to know how you feel about an album. I love music so much and I think that album covers are also an essential part of it, whether it has to do with marketing or the listening experience. Of course, I can’t talk about every single cover that’s out there, but these are some of the ones that have had a great impact on me as an artist myself.

THE END

διαβάΖΩντας Πρότυπο Λύκειο Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων

Λογοτεχνικό Περιοδικό Tεύχος 03 50

διαβάΖΩντας