SCN 3-2009

SCN

jaargang 11 | nr. 3 | 2009

shopping centre news winkelcentra: planning, realisatie, exploitatie

De Kwinkelier

De Drait Drachten

welkome upgrade

MAB Development opent eerste fase • Locatus in België • De Soet over De Brink • Duurzaam ontwikkelen?

Vathorst

Amersfoort

Foto’s: edwin brugman

. . . of je worst lust Een winkelgebied is een winkelgebied. Althans, zo lijkt het als je de Nederlandse steden bezoekt. Onze steden kenmerken zich door dezelfde winkelstraten met dezelfde ketens, dezelfde uitstraling en dezelfde producten. Winkelgebieden ontwikkelen is een behoudende aangelegenheid. Misschien niet onbegrijpelijk, maar zeker jammer.

Want die worst kennen we nu wel.

Wij kijken breder naar winkelen en zoeken een oplossing die recht doet aan de dynamiek van onze economie. Zo ontstaat er een omgeving die natuurlijk winkels bevat; echter niet alleen met de bekende winkelketens, maar juist ook winkels met colour locale. En naast winkels ook woningen, leisure, horeca en culturele voorzieningen. Wij hebben geleerd dat een succesvol winkelgebied een kleurrijke afspiegeling vormt van de gemeenschap waar zij onderdeel van is. En hoewel we de worst best als onderdeel van onze nationale identiteit willen zien, kijken wij voorbij de gedwongen eenheid die hij representeert.

www.synchroon.nl

inhoud

in dit nummer

colofon Shopping Centre News is het Nederlandse vakblad voor iedereen die beroepsmatig met winkelcentra te maken heeft. Ontwikkelaars, beleggers, managers, consultants, researchers, gemeenten, retailers, makelaars, toeleveranciers en anderen blijven met scn geïnformeerd over alle ontwikkelingen in winkelcentrumland.

wijkwinkelcentrum vathorst Opening eerste fase

17

jaargang 11 (2009), nr. 3 • 36 pp. redactie

Postbus 3032, 1270 ea Huizen t 035-523 31 82 f 035-525 98 61 redactie@scnews.eu advertenties

Mirjam van der Veer t 035-523 98 32 sales@scnews.eu abonnementen

wijkwinkelcentrum de drait Welkome herontwikkeling in Drachten

Shopping Centre News verschijnt zes keer per jaar. Een abonnement kost slechts € 99 per kalenderjaar ex btw (voor Europa: € 115, rest van de wereld: € 125). Met een abonnement mist u niets van wat er speelt in winkelcentrumland. Bovendien krijgt u toegang tot het besloten deel van de scn-website, met onder meer het artikelenarchief (pdf ) en het fotoarchief.

10

projecten Stadskwartier Nieuwegein Groen licht De Kwinkelier

4 23

visies en reviews NRW in Liverpool (fotoimpressie) Duurzaam ontwikkelen Hoe gaat het met De Brink?

columns Verwaaijen Van der Kamp Berghoff

uitgever / hoofdredacteur

8 9 12

Edwin Brugman art director

Jeroen van Heemskerck Düker 5 15 25

rubrieken Personalia Beurzen en congressen In de pijplijn Servicepagina

U geeft u op als abonnee met een email aan abonnementen@scnews.eu.

U kunt ook gebruikmaken van het formulier op onze website, tabje ‘reageer’, keuze ‘aanvragen abonnement’.

5 14 27 33

NIEUWS Vastgoedboek Locatus in België FVH Facility Bouw Spakenburg ligt stil Provada

gedrukte / verspreide oplage

2500/2400 ex.

5 6 15 20 25

vormgeving en prepress

Hyperion creatieve communicatie, Almere druk

Thieme, Almere issn

1571 9243

scn 3 | 2009 3

nieuws

nieuwegein begint aan enorme binnenstedelijke ontwikkeling

Startsein voor Stadskwartier Op 12 juni is het officiële startsein geven voor de bouw van de herontwikkeling en uitbreiding van de eerste fase van Stadskwartier in het centrum van Nieuwegein. Hiermee wordt een van de grootste binnenstedelijke ontwikkelingen in Nederland een feit. Stadskwartier cv, een samenwerking tussen Multi Vastgoed en ING Real Estate, is in samenwerking met de gemeente Nieuwegein verantwoordelijk voor dit omvangrijke project.

Artist impression van het toekomstige Stadskwartier in Nieuwegein

D

e Nieuwegeinse binnenstad verdubbelt de komende jaren haar winkeloppervlak tot een totaal van 56.000 m². Cityplaza biedt nu 28.000 m² aan winkels en horeca. Vanaf begin 2010 ondergaat Cityplaza een complete renovatie, waarbij 7000 m² zal worden herontwikkeld. In totaal wordt er 35.000 m² nieuw winkelgebied gerealiseerd, in twee fasen. De winkels in Stadskwartier worden eigendom van Corio Nederland. Naast de drie winkelblokken realiseren Multi en ING Real Estate 198 koop- en huurwoningen.

Ook het nieuwe onderkomen van de gemeente wordt in de binnenstad gerealiseerd. In dit Stadshuis komt, naast publieke functies, ook nog eens 3000 m² aan winkels. Bovendien worden er in samenwerking met de gemeente circa 1200 extra parkeerplaatsen in dit deel van de binnenstad gerealiseerd. De start van de bouw van het Stadshuis heeft op 21 april jongstleden plaatsgevonden.

Wethouder Lubbinge: “Dat dit grootschalige project van Stadskwartier cv nu van start gaat, mag best bijzonder worden genoemd. Daar zijn wij als gemeente zeer blij mee. Onlangs vierden we nog de eerste paal van het nieuwe Stadshuis. Nu ook de winkels en woningen van Stadskwartier erbij komen, kunnen we met recht zeggen: de nieuwe binnenstad komt eraan!”

Eerste fase De eerste fase van de uitbreiding van het cen-

trum van Nieuwegein bestaat uit twee gebouwen. Het nieuwe Stadshuis is een ontwerp van Kim Helforth Nielsen van 3XN

4 scn 3 | 2009

uit Kopenhagen en het andere gebouw aan het nieuwe winkelplein is een ontwerp van Pi de Bruijn van de Architekten Cie. uit Amsterdam. Pi de Bruijn heeft een prachtig gebouw ontworpen met 17.000 m² winkeloppervlak, verdeeld over drie verdiepingen. Daarboven komen in zes elegante woontorens 89 huurappartementen, welke zijn verkocht aan ING Dutch Residential Fund, en 74 koopappartementen met de grootst mogelijke diversiteit. De oplevering van de eerste fase wordt in 2011 verwacht. De verkoop van de woningen start begin volgend jaar. Geïnteresseerde kopers kunnen zich al wel na de zomer inschrijven. Het concept van Stadskwartier is van T+T Design uit Gouda. De tweede fase (15.000 m² winkels en 35 appartementen) zal in de bouwstroom volgen op de eerste fase. heilige huisjes “Multi, ING en de gemeente hebben juist

de afgelopen periode stevig de schouders eronder gezet, heilige huisjes bespreekbaar gemaakt en het creatieve oplossingen de kwaliteit van het Masterplan geheel overeind gehouden. Nieuwegein is echt klaar om ruimte te bieden aan de marktvraag naar nieuwe winkels: meer mode, meer vergelijkend winkelen en boven alles veel meer winkelbeleving”, aldus Richard Reulink, directeur winkelontwikkelingen Multi Vastgoed, en Wilfred van der Neut, project director ING Real Estate, over het bijzondere moment om juist in deze tijd te starten met zo’n grootschalige binnenstedelijke investering.

Multi en ING zijn onlangs met ING Real Estate Finance (REF) een financiering overeengekomen van € 72 miljoen voor deze eerste fase (winkels en woningen).

Vastgoedboek Tijdens de Provada ontving Menno Maas, CEO Development bij ING Real Estate, het nieuwe vastgoedboek van Fakton.

P

personalia

rojectontwikkeling als vakgebied ondergaat belangrijke verschuivingen. In dit licht heeft Fakton besloten om haar bestaande boek Vastgoed Financiële Vraagstukken te vervangen door een nieuw boek, namelijk Investeren in vastgoed, grond en gebieden. Het boek is speciaal ontwikkeld voor vastgoedprofessionals en biedt de noodzakelijke theoretische financiële kennis van het totale vastgoedproces: van grondexploitatie tot en met de gebruiksfase. Naast een vijftigtal up-to-date praktijkvraagstukken biedt het boek ook een uiteenzetting van de theoretische basis. Daarmee onderscheidt dit boek zich ingrijpend van zijn voorganger en staat het op een hoger plan. De pragmatische inslag is echter gehandhaafd waardoor dit boek zeer geschikt is als lesmateriaal voor opleidingen en cursussen, evenals voor zelfstudie.

Hoofdauteur Peter J. Vlek is hoofd van het Center of Excellence, het kenniscentrum van Fakton. Samen met een aantal collega’s heeft hij de kennis die sinds 1981 binnen Fakton is opge-

bouwd in dit boek vastgelegd.

Menno Maas, CEO Development bij ING Real Estate, heeft het voorwoord geschreven, waarin hij onder meer zegt: “Ik juich het initiatief van Fakton voor dit vernieuwde boek dan ook van harte toe. Het realiseren van complexe transformatieprojecten vraagt om gefundeerde kennis over het ‘rekenen’ waarbij denken in verschillende scenario’s en bijbehorende strategieën – juist ook in financiële termen – essentieel is voor het succesvol omgaan met risico’s en onzekerheden.

De staalkaart van praktijkvoorbeelden toont dit aan.”

Investeren in vastgoed, grond en gebieden: financiële theorie en praktijkvraagstukken is een uitgave van Management Producties. U kunt dit boek bestellen voor € 95,-exclusief btw en verzendkosten via www.managementproducties.com/publicaties

Theo Stierman (36) is per 1 juni bij Objectief Management in dienst getreden als technisch manager. Theo Stierman was voorheen werkzaam bij Verwey Vastgoed. Theo Stierman gaat het technisch management bij het twee jaar oude bedrijf verder uitbreiden.

verwaaijen Riding out the storm

H

et was weer gezellig in de RAI. Het lijkt of de crisis de bezoekersaantallen van dé vastgoedbeurs van Nederland opstuwde. Blijkbaar heeft iedereen weer tijd over om uitgebreid te netwerken. Op de stands veel corporate image, maar weinig sexy projecten. Tja, dat is nu even lastig nu de pijplijn wat begint op te drogen.

Verder veel mensen tegengekomen die een eigen bedrijf gestart zijn. In vastgoedland zijn serieuze ontslagrondes gaande of achter de rug. Er wordt vaak fors en rigoureus gesneden, terwijl er nog veel werk is met de afronding van lopende projecten. Personeel wat via de voordeur het pand verlaten heeft, komt als zzp’er via de achterdeur weer (tijdelijk) binnen.

Dit is de flexibilisering van de arbeidsmarkt ten top.

En we gaan er vanuit dat al die mensen weer hard nodig zijn, zodra de markt weer aantrekt. Dus aub geen omscholing tot mantelzorger of groepsleerkracht. Dat kan altijd nog als blijkt dat we niet in een crisis verkeren, maar in een breuk in de tijd. Dat de vastgoedproductie zijn top bereikt heeft. Dat er geen nieuwe winkelcentra meer gebouwd hoeven te worden of kunnen worden. Dat de woningmarkt niet meer uit het slop geraakt. Dat de werkgelegenheid niet meer groeit en dat we geen nieuwe kantoren nodig hebben. Maar dat is allemaal zeer onwaarschijnlijk en we blijven gelukkig allemaal een rotsvast vertrouwen hebben dat het allemaal goed gaat komen. Maar wanneer? Dat is de vraag.

Ondertussen is het dus een kwestie van overleven.

Dat geldt voor retailers, beleggers maar ook voor de adviseurs. Want ook aan partijen als de onze gaat de crisis niet ongemerkt voorbij. Ontwikkelaars hebben weinig onderzoek uit te besteden, gemeentes lijken voorzichtiger te worden en er wordt nog sterker naar de prijs gekeken. De concurrentie wordt heviger en scherper. Een kwestie van flexibel aanpassen dunkt mij en ‘riding out the storm’. En waarom wij het bij Strabo nu juist drukker dan ooit hebben en een topomzet draaien? Daar ben ik nog niet helemaal uit…

•

Jeroen Verwaaijen

Jan Brouwer treedt per 1 augustus 2009 in dienst bij Grontmij Vastgoedmanagement. Hij gaat leiding geven aan de winkelcentrummanagementactiviteiten van het bedrijf. Jan Brouwer past uitstekend bij de groeiambities van Grontmij Vastgoedmanagement. Hij heeft een ruime ervaring in management van winkelcentra, solitaire winkels, binnenstadmanagement en parkmanagement zowel in Nederland als in het buitenland. De laatste vijf jaar was hij werkzaam als Head of Shopping Centre Management bij Unibail-Rodamco en haar voorganger Rodamco Europe.

directeur onderzoek Strabo bv verwaaijen@strabo.nl

scn 3 | 2009 5

locatus

D

ie verschillen zijn er zeker wel, maar ook weer niet.

Waarom niet? Als het gaat om de aard van de producten die Locatus in de markten aanbiedt is er geen verschil. In beide landen zijn dat de Winkelpassantentellingen, de GOAD Plans (winkelpanden en –gebieden in kaart) en de database met verkooppunten. Baeyens: ‘Ons kantoor in Brussel is in februari 2006 van start gegaan met tien veldmedewerkers en in februari 2008 konden wij een complete database voor België en Luxemburg aanbieden, die 210.000 winkelpunten groot is (Nederland: 220.000). Dat alles in dezelfde kwaliteit en volledigheid als in Nederland.’

Maar waarom is hiervoor een apart Belgisch kantoor opgezet? ‘Om te beginnen is er een groot cultuurverschil’, zegt Baeyens. ‘In Nederland bestond al jaren de gewoonte om met data te werken, zowel bij overheden als projectontwikkelaars en retailers. In België begint het besef nu door te dringen dat die gegevens beschikbaar zijn. Men kan er beleidsmatig mee werken en plannen mee uitstippelen.’

Wie zich in Nederland bezig houdt met winkelplanning, locatieontwikkeling of adviezen voor de retail kan al meer dan tien jaar terecht bij Locatus in Woerden. Deze gerenommeerde dataleverancier heeft inmiddels ook een Belgisch kantoor, dat zowel Belgische als Luxemburgse klanten bedient. Een vraaggesprek met Peter Nieland (commercieel directeur Locatus Nederland) en Peter Baeyens (commercieel directeur Locatus België) over de verschillen tussen de beide landen en waar rekening mee gehouden moet worden.

Van onderbuikgevoel Locatus ook in België

Onderbuikgevoel En dan komen we

in dit interview op nog een groot verschil tussen Nederland en België: het gebruik van het woord ‘onderbuikgevoel’, respectievelijk ‘buikgevoel’. Over dit eerste doet Baeyens wat lacherig, en – als je er even over nadenkt – terecht. Waarom is dit gevoel toch zo belangrijk? Baeyens: ‘Tot voor kort ging alles in België op het ‘buikgevoel’ en had men een instelling van ‘wij weten alles’. Ook als wij van Locatus vertelden dat niet daar, maar elders de meeste mensen liepen, kregen wij toch vaak als antwoord: ‘Dat klopt niet hoor!’ En dat was met alles zo: met aantallen winkels, met oppervlaktes, enz. Het buikgevoel was gewoon overheersend. Daar komt nu snel verandering in. Een ander verschil is dat de gemiddelde leeftijd in deze sector een stuk hoger ligt dan in Nederland. De oudere generatie maakt de dienst uit en weet natuurlijk ook heel veel.’

Nieland: In Nederland is, zeker in deze economische slechtere tijd, minder ruimte voor dat onderbuikgevoel. Je kunt je niet veroorloven een misser te maken. Dus wordt er nog meer naar de cijfers gekeken.’

6 scn 3 | 2009

Peter Nieland (l) van Locatus Nederland en Peter Baeyens van Locatus België

locatus

Maar wat is er mis met dat buikgevoel van al die ervaren, wat oudere vakmensen in België? Baeyens: ‘Daar is niks mis mee. Alleen blijkt het soms aantoonbaar niet te kloppen. Het beste is om in zo’n geval de harde feiten te laten zien als bevestiging dat het eigen beeld afwijkt van de werkelijkheid.’

Nieland: ‘Het kan verder niet meer dat iemand die in Nederland landelijk werkt vanuit z’n gevoel een mening over 2.200 winkelgebieden kan hebben. Natuurlijk, een bezoek aan een locatie heeft grote waarde. Maar beter is het om het gevoel wat hieruit volgt aan te vullen met cijfers. Dan bouw je meer zekerheid voor een beslissing in. In die zin is het gebruiken van Locatus Data in feite een soort referentiebestand.’

‘Onze positie is dat wij onze data strikt onafhankelijk vergaren’

naar feiten Dé Belgische lunch Maakt het ver-

schil in detailhandelsstructuur tussen Nederland en België nog wat uit in de manier van werken?

Nieland: ‘Nee, dat blijft gelijk. Tuurlijk zijn er flinke verschillen in de samenstelling van de binnensteden, de periferie, de leegstand, de gemiddelde winkelgroottes, enz. Maar qua producten of benadering maakt dat voor Locatus niet uit.’

Kort samengevat: de Belgische vastgoedprofessional en ambtenaar moeten nog meer af van het ‘(onder)buikgevoel’ en gebruik maken van harde feiten. Als dat het hele verschil is, dan valt dat nogal mee, toch?

Baeyens: ‘Dat zou je denken, maar het punt is dat deze manier van werken er al sinds generaties in zit. Het is heel moeilijk om deze mensen daar van af te brengen. Locatus had het voordeel dat een paar ‘launching customers’ mee wilden naar België. Dat leidde er toe dat het woord zich snel verspreidde. De Belgische markt gaat er verder van uit dat als partij X het gebruikt, het ook wel goed zal zijn. Dat helpt. Anderzijds duurt het bij ons veel langer om een relatie op te bouwen en dus ook om uiteindelijk een deal te sluiten. En zo is er weer een echt cultuurverschil tussen Nederland en België.’ Nieland vult aan: ‘Er wordt veel geluncht...’

Wat kunnen jullie nu voor de internationale retailer betekenen?

Baeyens: ‘Een retailer die zich op de Belgische markt begeeft, wordt direct geconfronteerd met het feit dat we hier meerdere overheden (we hebben de Drie Gewesten) en drie officiële talen te maken hebben. Voor een vestiging moet men vergunningen aanvragen, socio-economische dossiers samen stellen, enz.

Vanuit onze bekendheid met deze procedures en met de cijfers van de markt kunnen wij een grote bijdrage leveren. We kunnen de ruimte in de markt aantonen. Dat hoeft overigens niet rechtstreeks via Locatus te lopen: net als in Nederland maken adviesbureaus gebruik van onze data. De reputatie van Locatus Nederland werkt in ons voordeel. Men weet dat volledigheid en betrouwbaarheid van de data een feit is.’

Heel Europa? In de visie van Loca-

tus zouden internationale retailers in alle Europese landen moeten kunnen beschikken over dezelfde soort data, zodat op dezelfde manier vergelijkingen gemaakt kunnen worden. Locatus heeft sinds 2008 een voorpost in Barcelona.

Dit filiaal richt zich vooralsnog op maatwerk en levert bijvoorbeeld GOAD Plans van Spaanse steden.

Nieland: ‘Ook hebben we onze blik op Duitsland en Frankrijk gericht. Maar in het kader van ons streven naar kwaliteit en volledigheid van onze databases, geeft dit meteen al aan waar het probleem ligt: dit streven bereik je niet zomaar in zulke grote landen. Het vereist niet alleen een goede organisatie, maar ook enorme investeringen.’

Onderscheidend aanbod en toepassingen? Locatus heeft in

Nederland concurrenten, maar onderscheidt zich duidelijk in het productaanbod. Nieland: ‘Een belangrijk onderscheid bij de tellingen is dat wij onze telresultaten koppelen aan transactiecijfers van grote retailers. Met deze kassagegevens kunnen we de telresultaten extrapoleren naar de dagtotalen van

een winkelgebied. Resultaat: passantenstromen en weekcijfers, waaruit duidelijk blijkt wanneer en waar het druk is of juist niet. Verder kunnen we met de historische tellingen eventuele trends snel herkennen.’

Dan zal het ook voorkomen dat een retailer jullie gegevens gebruikt naar een verhuurder toe, om bijvoorbeeld aan te tonen dat er sprake is van een dalende trend?

Baeyens: ‘Zeker, dat komt voor. Maar onze positie is dan ook dat wij onze data strikt onafhankelijk vergaren. Het gebruik en de interpretatie is de verantwoordelijkheid van de gebruiker.’

‘Wat-als’-methode Is voor de kwes-

tie Tilburg MegaMall gebruik gemaakt van jullie database? Nieland: ‘Ja, enkele onderzoeksbureaus hebben hiervoor data bij ons opgevraagd. Ik denk dat ook de provincie Noord Brabant onze data meer had moeten inzetten voor het ontwikkelen van een helikopterview op die regio. Dit is natuurlijk een specifiek voorbeeld met een enorm effect voor het winkellandschap in de Benelux. Locatus kan uiteraard ook op een kleinere schaal effecten doorberekenen, bijvoorbeeld voor een enkele winkelstraat. Wij helpen dan met het neerzetten van verschillende scenario’s, uitgaande van de huidige en toekomstige situatie. En omdat we inmiddels tien jaar dit soort data verzamelen, is het ook mogelijk om ontwikkelingen door de tijd heen in kaart te brengen. Een ‘simpele’ vraag als ‘wordt het bezoekersaantal nu echt minder’ kan dan duidelijk en onderbouwd beantwoord worden. Verder is het mogelijk verschillende scenario’s voor verbetering door te rekenen. Zeg maar de ‘watals’-methode. Vanmiddag nog geef ik een gastcollege aan een universiteit en ga ik precies dit doen met de studenten’.

Baeyens: ‘België is klaar voor Locatus.

De cultuurverschillen tussen Nederland en België vormen geen hinder voor het inzetten van de Locatus producten. Nederland leert van België en andersom.

Vol verwachting kijk ik uit naar de volgende stap van Locatus.’

Voor een overzicht van de producten van Locatus: www.locatus.com

scn 3 | 2009 7

nrw Op 14 mei bezocht een delegatie NRW-leden de stad Liverpool. Omdat de ins en outs van de ontwikkelingen aldaar al prima beschreven zijn door Hans van Tellingen in zijn artikel ‘Van nood(lijdend) tot leidend’ (editie 6-2008) beperken wij ons op deze plaats tot een actuele foto-impressie. De NRW-leden kunnen een verslag van hun bezoek vinden op www.nrw.nl .

Crossing the Mersey

foto’s: shopping centre news

8 scn 3 | 2009

Op 27 mei organiseerde Paul Rodenburg van B@S Consultants voor al weer de tiende keer de Brood@Spelen-middag. Op dit lustrumcongres in het Jacobi Theater te Utrecht gaven drie sprekers hun visie op het onderwerp ‘duurzaam ontwikkelen’. Hoe ver zijn we ermee? Leeft het echt of is het maar een hype?

Duurzaam ontwikkelen: waar hebben we het over?

V

olgens spreker Jan Oosterman (DHV) is het óók een hype, getuige het explosief gestegen aantal hits op de zoekmachines van internet. Eigenlijk is het een reeks van hypes, want de betekenis van duurzaamheid schijnt door de jaren heen steeds te veranderen. Oosterman belichte dan ook enkele veelgehoorde begrippen, zoals Cradle to Cradle, duurzaam ondernemen, duurzaam omgaan met energie en ook met mensen. Het is ook een gevoelig onderwerp, want de mens ervaart duurzaam gekoppeld aan zuinigheid als onprettig.

Hoe staat het met duurzaamheid en winkels? Zijn bijvoorbeeld schaalvergroting en goed bereikbare locaties een voorbeeld van duurzaam ontwikkelen? Dan blijkt dat de medaille twee kanten heeft, want ja, dit is duurzaam omdat het efficiënt is t.a.v. autoverkeer en tijd (combinatiebezoek), maar nee, dit is niet duurzaam omdat de binnenstad er onder lijdt.

En e-shopping dan? Of flyeren via bluetooth en mobiele telefoons? Ja, dat is duurzaam, want de consument gebruikt minder energie om naar een fysieke winkel te gaan en er hoeven geen folders gedrukt te worden en nee, want de datacenters die ons internetverkeer regelen schijnen energieslurpende monsters te zijn.

Ten aanzien van winkelcentra noemt Oosterman een paar concrete voorbeelden: Almere Poort wordt een 8000 m2 groot winkelcentrum dat veel duurzame elementen bevat. Het ontwerp van de Tilburg Mall schijnt ook duurzaam te zijn, maar komt er dus niet (is dit duurzaam...?). En in het recente verleden is bij de ontwikkeling van het winkelcentrum in het stadje Panningen ook veel rekening met duurzaamheid gehouden.

Op dit moment is duurzaamheid nog volop in ontwikkeling en bestaat het vooral uit a) besparen op energie; b) gevoel voor de omgeving en c) de extra beloning die voor de consument gevonden moet worden, wil deze het leuk blijven vinden.

Spreker Erik Röling van AM Commercieel Vastgoed laat de eerder genoemde twee kanten van de medaille ook nog even zien. Voorbeelden van mooie oude grachtenpanden, krotten, de skyline van Dubai en mijnbouw kunnen zowel als duurzaam als niet-duurzaam betiteld worden: het ligt helemaal aan het standpunt. Het gebouw waarin AM en zuster IPMMC gevestigd zijn is in elk geval duurzaam ontworpen. Hij stelt dat het huidige beleid rondom duurzaamheid voornamelijk energiegestuurd is via de EPN (Energie Prestatie Norm). In het lenteakkoord tussen VROM, Neprom, NVB en Bouwend Nederland spreken partijen een 50 procent energiereductie in 2017 t.o.v. 2007 af. Maar volgens Röling is dit nog niet zo gemakkelijk uitvoerbaar, omdat sommige regels strijdig zijn. Duurzaamheid is een containerbegrip geworden. In essentie komt het volgens hem hier op neer: duurzaam ontwikkelen = meer investeren om minder te betalen.

Imke van Deventer (Buhren & Van Deventer: ‘linking people to their environment’) zit vanuit haar werk veel meer op

de gevoelskant van de materie. ‘Een beter milieu begint bij een goed huwelijk’, is haar opening. Bedoeld wordt dat singles slecht zijn voor het milieu in termen van extra woningen, auto’s, enz. Volgens Van Deventer zit de mensheid in een fase van ‘rehab’. Maar dat impliceert gedragsverandering en dat is een van de moeilijkste dingen die er is. Volgens haar is het zo dat het gedrag van aanbieders en overheid bepaalt of de consument reageert. Belangrijk is ook dat gedragsverandering beter werkt als er beloond in plaats van gestraft wordt.

Van Deventer neemt toch ook het woord ‘hype’ in de mond en verwacht dat de hele duurzaamheidshype binnenkort op orkaansterkte komt. Maar gaan we dit als een leerproces ervaren of leggen we alles naast ons neer? Terug naar het gevoel: Van Deventer maakt het niet uit hoe de technici het allemaal oplossen, als de omgeving maar leefbaarder wordt en de mens er zich uiteindelijk plezierig bij voelt.

Organisator Paul Rodenburg over het thema: ‘Het gehele denken gaat om het woord ‘neutraal’ en dan kom je toch op de techniek uit. In de wereld van winkels, winkelcentra en ho-

Paul Rodenburg hield alweer voor de tiende keer zijn minicongres.

reca worden natuurlijk al geruime tijd initiatieven ontplooit.

Maar het mooiste voorbeeld vind ik nog steeds het colosseum te Rome, dat na al die eeuwen nog steeds staat en een functie heeft. Bijzonder is dat de Club van Rome al meer dan 30 jaar met het thema bezig is en dat het pas nu echt gaat spelen. De tijd maakt het dan ook noodzakelijk er wat mee te gaan doen: Juist in tijden van crisis is de noodzaak en bij een aantal partijen zeker ook de bereidheid om te innoveren hoog. Maar lastig is het wel, want de mens is als winkelconsument de laatste jaren wel heel op gemak ingesteld geraakt en zal ook in de toekomst op (duurzaam) comfort gericht blijven.

scn 3 | 2009 9

projecten

D

e redactie van Shopping Centre News geeft het eerlijk toe: we komen te weinig in de decentraal gelegen gebieden van Nederland. Maar dit keer dan toch een rit naar Drachten, onderdeel van de Friese gemeente Smallingerland. Reden was de heropening van het wijkwinkelcentrum De Drait. Schuitema kocht het oude winkelcentrum in 2000 en heeft samen met de gemeente de plannen gemaakt voor de nieuwe opzet, inclusief woningen. Dat duurde even, maar een grote brand in 2003 legde de C1000 in as en versnelde daarmee de herontwikkeling. Uiteindelijk werd hiermee in 2006 gestart.

Henk Hamer, ontwikkelingsmanager bij Schuitema Vastgoed: ‘Er stond hier een C1000 met enkele losstaande winkelunits, zonder woningen. Samen nog geen 3000 m2. In het nieuwe plan hebben we nier nu 6000 m2 commerciële ruimte inclusief horeca, 42 woningen en ruim 300 parkeerplaatsen.

De gemeente zorgde tevens voor een totale herziening van de infrastructuur, met als gevolg dat eigenlijk een groot deel van deze wijk vernieuwd is.’

Hamer vertelt dat de meeste ondernemers uit het oude winkelcentrum zijn meegegaan naar de nieuwe situatie. Daarvoor hebben ze wel geduld moeten hebben, in noodlocaties moeten zitten en zijn ook wel tijdelijk gehuisvest in een andere vaste unit.

Hoofd projectontwikkeling en vastgoedmanagement van Schuitema Vastgoed is Theo Wit. Over de aanpak van De Drait: ‘Wij proberen een optimale supermarkt te realiseren, maar gaan verder dan dat. Dat is de reden dat het metrage bijna verdubbeld is en ook woningen gerealiseerd zijn. Schuitema Vastgoed is daarbij de eigenaar van het commerciële gedeelte. De woningen zijn verkocht aan de woningcorporatie en particulieren.’

Hoort bij herontwikkelen volgens Schuitema Vastgoed ook het vestigen van een Lidl? Hamer: ‘De gemeente stelde

als voorwaarde dat er in de nieuwe Drait ook een discounter moest komen. Wij vinden dat in een marktgebied als dit zelf ook aanvullend. Onze C1000 meet 2300 m2 en de Lidl 1100 m2.

Een prima verhouding wat ons betreft.’

Wit vult hem aan: ‘Uiteindelijk versterken wij elkaar hier en worden we er allebei beter van.’

De Drait telt veertien winkelunits, ingevuld deels door ketenbedrijven en deels door zelfstandige ondernemers. Het primaire marktgebied telt ruim 15 duizend consumenten en inclusief het secundaire gebied bijna 25 duizend. Het winkelcentrum heeft dus een bovenwijkse functie.

Wat opvalt aan het ontwerp van De Drait, is dat een deel van de winkels zich buiten aan de parkeerplaats bevindt en

Welkome upgrade voor wijkwinkelcentrum in Drachten een deel aan een lange gang binnen. Hamer hierover: ‘De gemeente wilde voor een betere spreiding van het parkeren dat dit aan twee zijden van het winkelcentrum zou plaats vinden.

Om die twee parkeerplaatsen met elkaar te verbinden is gekozen voor het overdekte deel met de lange winkelgang.’

Heeft Schuitema Vastgoed meer van dit soort ontwikkelingen in Nederland? ‘Zeker. Wij zijn bezig met winkelcentrum Waterland te Spijkenisse, dat vorig jaar is afgebrand.’, zegt Wit. ‘In De Lier met een supermarkt, dagwinkel, 36 woningen en een parkeergarage. En in Zoeterwoude met een wat kleinere ontwikkeling. Op dit moment is gestart met de herontwikkeling van winkelcentrum Sorghvliet in Veendam 4000 meter

Schuitema Vastgoed

10 scn 3 | 2009

projecten

commercieel en zestien appartementen. De Drait is voor ons doen een grotere ontwikkeling.’

Maakt dit tegenwoordig deel uit van het moderne supermarktondernemen? Wit: ‘Het is prettig om met een stuk eigen vastgoed een positie te hebben en van daaruit te kunnen schakelen. Maar wij ontwikkelen niet óm het ontwikkelen. We doen dat om Schuitema goede vestigingspunten te leveren.

Daarbij houden we niet alles in eigendom: we hebben een goede mix tussen eigendom en huur.’

Tijdens de openingsspeeches richtte voorzitter Teun Schut van de winkeliersvereniging ook nog het woord tot zijn col-

lega-ondernemers: ‘Het is nu aan de ondernemers om in samenwerking met Schuitema Vastgoed en de gemeente dit winkelcentrum op te bouwen, te bewaken en up-to-date te houden. Ondernemers zijn individuen, maar we moeten gemeenschappelijk opereren. Ik doe dan ook een oproep aan alle winkeliers om deze kans niet voorbij te laten gaan. Laat je niet teveel beïnvloeden door alle berichten over de crisis. Blijf geloven in je eigen kracht en vakmanschap. Blijf luisteren naar onze consumenten, die zeer enthousiast zijn over dit winkelcentrum, dat beslist ook een sociale ontmoetingsplaats is. Als ondernemers moeten we dit versterken, zodat de consument graag bij ons blijft komen.’

Burgemeester Middel van Smallingerland etaleerde Drachten in zijn toespraak als ‘het centrum van Noord Nederland’.

In zijn woorden: ‘Drachten is de hoofdplaats van de gemeente Smallingerland en tevens het natuurlijke koopcentrum voor 90 duizend inwoners en heeft zelfs een totaal verzorgingsgebied van 150 duizend inwoners tot over de provinciegrenzen heen. Deze gemeente maakt een punt van winkelkwaliteit. Zo wordt in het centrum voor meer dan 100miljoen het Raadhuisplein herontwikkeld. Maar ook in de wijken willen we hoogwaardige winkelvoorzieningen. Zoals De Wieken en Noorderpoort en nu ook De Drait. Een jaren-zeventigwijk, die zeer leefbaar is gebleken. Er zijn hier veel voorzieningen, waaronder de nieuwe brede school.’

Smallingerland heeft ook een bijzonder manier gevonden om te besparen op de inrichting van het openbaar gebied.

Burgemeester Middel: ‘Bijzonder is dat in dit gebied ‘shared space’ is ingevoerd, wat betekent dat we de ruimte delen met elkaar. We willen dat de mensen –in auto’s, te voet of op de fiets – elkaar aankijken als ze die ruimte gebruiken en niet naar borden. Als je alle borden weghaalt krijg je minder ongelukken. Maar ik geef toe, het is nog niet allemaal even duidelijk.’ Uw verslaggever kan dat beamen...

herontwikkelt De Drait

scn 3 | 2009 11

review tekst en foto’s Jorine de Soet KIR kordaat in ruimte Jorine de soet is procesmanager. Zij adviseert en begeleidt bij complexe herstructureringsprocessen.

Hoe gaat het met…

de Brink?

W

inkelcentrum De Brink is in 1999 geopend in het centrum van Hengelo en wordt door de ICSC getypeerd als een traditional very large winkelcentrum. Doel was om de economische potentie van de Hengelose binnenstad te vergroten. ING Real Estate Development ontwikkelde het project als centrumproject en Bolles en Wilson tekende voor het ontwerp. Corio kocht het project aan.

De Brink ligt direct aan het Centraal Station van Hengelo.

Het project wordt gevormd door een rechte, overdekte straat, die eindigt op een plein: de ‘Markt’. Boven het project bevinden zich stadsappartementen en daaronder een parkeergarage met 386 parkeerplaatsen. De nieuwe verbinding tussen het station en de binnenstad met een omvang van in totaal ca 15.000 m² bvo moest tot gevolg hebben, dat bezoekers van Hengelo bij het binnenkomen van het centrum de keuze zouden hebben om door de Nieuwstraat óf door De Brink de binnenstad te kunnen betreden. In het verleden bood alleen de Nieuwstraat de mogelijkheid het kernwinkelgebied van de Twentse stad te betreden.

De Brink De straat die onderdeel uitmaakt van De Brink is een rechte winkelstraat met aan twee zijden winkels voorzien van glazen winkelpuien. De overkapping is qua architectuur heel bijzonder en bestaat uit een soort ‘luchtkussen’ op palen. Hierdoor ontstaat er in de straat een normaal buitenklimaat, maar is er wel sprake van droogloop. De straat komt uit op de ‘Markt’. Aan de Markt bevindt zich o.a. een vestiging van V&D, de belangrijkste trekker van De Brink en samen met de HEMA in de Enschedsestraat de belangrijkste trekker van het centrum van Hengelo. Het marktplein bestond al toen De Brink werd opgeleverd en bood vanuit de historie plaats aan de warenmarkt.

Markt Stedenbouwkundig is de Markt geen fraai plein; het

is te groot ten opzichte van de omliggende bebouwing en erg kaal. Om het kale effect te compenseren is er een ‘kunstwerk’ geplaatst, dat de industriële en ‘kille’ uitstraling van het plein nog eens lijkt te willen onderstrepen. Aan de zijde van De Brink is een hele hoge, vierkante toren gerealiseerd, die tot voor kort voorzien was van een klok die meestal stil stond.

Sinds kort is er een fraai videoscherm geplaatst aan de toren,

12 scn 3 | 2009

Dennis Becking, commercieel manager bij Actys

waar ruimte is om te adverteren. Qua vormgeving past de toren goed op het plein en vormt het een belangrijke eyecatcher vanuit een groot deel van de binnenstad.

Oplevering In 1999, kort na de oplevering bezochten wij

van Shopping Centre News De Brink. Het project zag er toen redelijk kansrijk uit, hoewel de uitstraling vanaf het station wat te wensen overliet en de weg langs De Brink nog gedurende lange tijd open lag.

Vijf jaar later Ongeveer vijf jaar geleden bezochten wij De Brink opnieuw. We schrokken van wat we aantroffen. Het centrum lag er redelijk armoedig en gedeeltelijk leeg bij. Toen wij dan ook de huidige eigenaar en beheerder van het project benaderden en vroegen of zij zo’n tien jaar na opening wilden meewerken aan dit artikel, waren wij verbaasd met de reactie van een volmondig ‘ja’. De ervaring leert dat eigenaren en beheerders van centra die niet zo heel best functioneren, in het algemeen niet al te enthousiast zijn om mee te werken aan dit

review er nog een klein aantal zelfstandig ondernemers en lokale en regionale ketenbedrijven gevestigd. Al met al een uitstekende score voor een winkelcentrum dat een aantal jaren geleden toch wel een beetje verloren leek.

Hengelo versus Enschede Kijken we naar het verloop

soort publiciteit. Want hoewel u in deze serie eigenlijk nooit een negatief gestemd artikel aantreft, omdat wij dat soort publiciteit graag aan anderen overlaten, hadden wij de wijze waarop het er in het verleden bij stond, niet heel fraai schriftelijk kunnen vertalen.

Het bezoek Wij treffen De Brink op een dag in juni en be-

grijpen direct dat de eigenaar en de beheerder hebben toegezegd mee te werken aan dit interview. En het is niet eens ‘technisch’ weer, iets dat de kleur van de bril waarmee we waarnemen, behoorlijk positief kan beïnvloeden.

Het centrumproject ligt er op het moment goed bij. Dennis Becking, commercieel manager bij Actys, met wie wij de afspraak hebben, is er zichtbaar trots op. Hij vertelt: ‘Op 1 januari 2006 heeft Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven De Brink gekocht. Vanaf dat moment is Actys Retail bv de beheerder en ben ik de commercieel manager voor het centrum. Actys is één van de grotere landelijk opererende vastgoed-managementorganisaties met verschillende kantoren door Nederland. Het metrage aan winkelruimte dat wij beheren, bedraagt ca 600.000 m². Daarnaast beheren we ook woningen en kantoren.’

Vanaf het moment van overname zijn de eigenaar en beheerder gaan onderzoeken op welke wijze het project verbeterd zou kunnen worden. De opvallende luchtkussenoverkapping met het logo van De Brink erop is zeer grondig gereinigd en de verlichting in het straatgedeelte sterk verbeterd. Contracten met onderaannemers zijn aangescherpt waardoor het kwaliteitsniveau van de geleverde dienst zijn verbeterd Van een aantal zittende huurders is de huurovereenkomst opengebroken en verlengd met tien jaar onder dezelfde huurcondities. Hiermee werd de voorlopige continuïteit van deze huurders gewaarborgd. Voor de leegstaande units zijn nieuwe, kwalitatief goede huurders aangetrokken.

Schoon en verzorgd interieur

van het functioneren van De Brink vanaf de opening, dan lijkt vooral de concurrentie met Enschede een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling. In 1999 werd De Brink geopend. Belangrijkste trekker was de vestiging van V&D. Al jaren was er een strijd gaande tussen de binnensteden van Enschede en Hengelo om de klantenstroom. Het was er Hengelo steeds veel aan gelegen haar centrumproject eerder op te leveren dan Enschede. En dat lukte. Ongetwijfeld heeft Hengelo daar de eerste jaren van geprofiteerd.

In augustus 2002 ging De Bijenkorf aan het Enschedese Van Heekplein open, in oktober 2002 de nieuwe V&D (een veel grotere vestiging dan in Hengelo) en in 2003 De Klanderij, waarmee de binnenstad van Enschede qua aanbod in één klap een enorme voorsprong nam op Hengelo. Dit nieuwe aanbod ontstond rond dezelfde tijd, toen de eerste vijf-jaren-huurovereenkomsten voor De Brink opgezegd konden worden. Het is daarom niet onwaarschijnlijk dat het enorme winkelaanbod dat ca vier jaar na opening van De Brink in de binnenstad van Enschede op de markt kwam mede van invloed is geweest op het ontstaan van leegstand in Hengelo. Per slot van rekening liggen beide steden maar zo’n vijf tot tien trein- of autominuten bij elkaar vandaan.

Boost voor De Brink Het is duidelijk dat de nieuwe eige-

naar en nieuwe beheerder een behoorlijk ‘boost’ hebben weten te geven aan De Brink. Op dit moment staat er slechts één unit leeg (in deze tijd van economische herbezinning helemaal niet slecht). Hier was tot ca anderhalve maand geleden Van Woensel, de schoenenketen gevestigd. Op het moment dat wij het winkelcentrum bezoeken, zijn er gesprekken gaande met een potentiële huurkandidaat.

Onderzoek Met enige regelmaat vindt er onderzoek plaats in de binnenstad van Hengelo. Daaruit blijkt inderdaad dat de binnenstad van Enschede vanaf 2003 meer bezoekers uit Hen-

>

lees verder op pagina

14

Goed ingevuld De aanpak, die Dennis hier schetst, is con-

creet waarneembaar. Het overdekte deel van De Brink is weer representatief: zeer schoon, heel en goed verzorgd en de formules die er gevestigd zijn, ziet elke belegger graag in zijn project: V&D, H&M, The Sting, Esprit, Jack en Jones, Pulls, Scheer & Foppen, Bever Sport, Kijkshop en De Tuinen. Daarnaast is

scn 3 | 2009 13

review ruimte, waarvan ca 3.000 m² toevoeging. Wanneer deze ontwikkeling doorgang vindt, zijn de gevolgen voor De Brink nog onduidelijk.

gelo heeft aangetrokken. Het afgelopen jaar heeft Hengelo het weer iets beter gedaan bij haar eigen inwoners.

Promotie Kijken we naar promotie, dan heeft de beheerder

daar een constructieve rol gespeeld. Trof men in 2006 bij het aanvaarden van de opdracht een weinig actieve winkeliersvereniging aan; in 2008 is er een nieuwe, zeer betrokken winkeliersvereniging opgericht en heeft een promotiemedewerker van Actys zelf pro-actief de promotie ter hand genomen, tot ieders tevredenheid tot nu toe. De promotie is vooral gericht op het eigen centrum, maar ook samenwerking met andere ondernemersverenigingen en de gemeente maken deel uit van de activiteiten.

Leegstand aan de oostzijde Wat wel duidelijk is, is

Hart van Zuid De toekomst van De Brink ziet Dennis zonnig tegemoet. Tot 2018 wordt het voormalige terrein van Stork en Dikkers van ca 50 hectare aan de andere kant van het spoor ontwikkeld. Dit project draagt de naam: ‘Hart van Zuid’ en zal ruimte bieden aan wonen, werken, recreëren en naar school gaan. Het gaat hier om één van de grootste naoorlogse stadsvernieuwingsprojecten welke gefaseerd opgeleverd zal worden. Hier wordt de komende jaren ca 75.000 m² kantoorruimte gerealiseerd, ca 2.000 m² aan woningen, ca 7.000 m² bedrijfsruimte, ca 50.000 m² voor ROC Twente, ca 15.000 m² voor cultuur en ca 18.000 m² voor overige bestemmingen.

Deze ontwikkeling vindt plaats direct aan de andere zijde van het spoor ter hoogte van De Brink. Om die reden is Actys op dit moment dan ook in gesprek met de gemeente om de verbinding tussen het Hart van Zuid en de Hengelose Brink te verbeteren. Wanneer de verbinding beter is en er zelfs mogelijk sprake is van een soort van ‘zicht’ tussen de nieuwe ontwikkeling en De Brink onder de spoorbaan door, zal dit de omvang van de bezoekersstromen naar De Brink zeker ten goede komen.

Visie, ambitie en doorzettingsvermogen Terugkijkend op de stadswandeling en het interview kan geconstateerd worden dat winkelcentrum De Brink het binnen de Hengelose binnenstad op dit moment behoorlijk goed doet.

Hieruit blijkt dat een winkelcentrum dat tijdelijk te leiden heeft gehad van verschillende marktomstandigheden hier toch ook weer beter uit kan komen, als men maar met een visie, ambitie en doorzettingsvermogen te werk gaat.

dat de binnenstad van Hengelo in haar totaliteit het op dit moment niet echt goed doet. Een wandeling, voorafgaand aan het interview door het centrum leert dat er relatief veel leegstand is, vooral in de Nieuwstraat, en direct vanaf het station. Dit is de oostzijde van het centrum. De plannen voor de ontwikkeling rond het stadskantoor bevinden zich aan de noord –west zijde van het centrum.Deze ontwikkeling zal een opwaardering betekenen voor dit deel van het centrum.

De Brink gaat een zonnige toekomst tegemoet

Lange Weemen Ongeveer in het verlengde van De Brink in de Hengelose binnenstad staat mogelijk ook een enorme ontwikkeling te wachten. Het project De Lange Weemen omvat de bouw van een nieuw stadskantoor, een nieuw winkelcentrum op de plek van het huidige Thiemsbrug, de aanleg van een horecaplein, een ondergrondse parkeergarage en zo’n 300 woningen. Het gaat hierbij om in totaal ca 12.000 m² winkel-

beurzen en congressen

www.managementproducties.com donderdag 17 september Stedendriehoek Vastgoed® 2009 Zutphen

dinsdag 20 oktober Oost-Vlaanderen Vastgoed® 2009 Sint-Niklaas

donderdag 5 november West-Brabant Vastgoed® 2009 Breda

donderdag 24 september Noord-Holland Noord Vastgoed® 2009 Alkmaar

donderdag 22 oktober Brussel Vastgoed® 2009 Brussel

Nieuwe publicatie!

Investeren in vastgoed, grond en gebieden www.managementproducties.com

donderdag 1 oktober WinkellocatieMarkt® Nederland 2009 Bussum

donderdag 29 oktober Den Haag Vastgoed® 2009 Den Haag

5-7 oktober 2009 ExpoReal München (D) • www.exporeal.net

donderdag 15 oktober Utrecht Vastgoed® 2009 Utrecht

woensdag 4 november Frylân Vastgoed® 2009 Beetsterzwaag

18-20 november 2009 MAPIC Cannes (F) • www.mapic.com

14 scn 3 | 2009

column

van der kamp Onpraktische rechtspraak

S

oms komt er rechtspraak tot stand die zeer onpraktische gevolgen heeft. Een dergelijke uitspraak heeft de Hoge Raad in 2008 gedaan met betrekking tot huurprijsherziening. Huurprijsherziening kan door zowel huurder als verhuurder worden verlangd indien er minstens vijf jaar voorbij zijn sinds de laatste vaststelling. Met ‘vaststelling’ wordt bedoeld dat partijen de huurprijs minnelijk opnieuw hebben bepaald of dat de rechter dat heeft gedaan.

Zeven dagen per week in actie voor de kwaliteit van de omgeving

FVH facility maakt Koopgoot schoon FVH facility heeft onlangs het totaalonderhoud van de ‘Koopgoot’ , het grootste winkelgebied in het centrum van Rotterdam verworven. De Beurstraverse en The Mall, beide in de volksmond ook wel bekend onder de naam de Koopgoot, worden zeven dagen per week van 6.00 tot 21.00 uur door een getraind team van FVH medewerkers ontdaan van elke vorm van vervuiling. Met deze opdracht bewijst FVH opnieuw haar sterkte in het retailsegment. Het bijzondere aan deze opdracht is dat het een openbaar gebied betreft waar dagelijks grote aantallen publiek verkeren. Gedurende de gehele dag zijn er zogenaamde knijpploegen actief, na openingstijd wordt het centrum met hoogwaardig materieel van vuil ontdaan en wordt het vuil afgevoerd. FVH verwijderd graffiti binnen 24 uur, zorgt voor klein en groot onderhoud, schilderwerk, spoedreparaties, etc.

Het milieucentrum Rotterdam meldde onlangs aan FVH: “Over het algemeen ziet de Beurstraverse er piekfijn uit als gevolg van de redelijk intensieve schoonmaakactiviteiten (knijpploegen etc.).

En ja, we juichen ieder particulier initiatief dat bijdraagt aan het schoonhouden van onze stad van harte toe. Dus wat dat betreft krijgt uw particuliere initiatief onze enthousiaste goedkeuring.”

De basis van FVH facility is het leveren van schoonmaakdiensten in de ruimste zin des woord. Het management van FVH facility heeft door haar jarenlange betrokkenheid met de ontwikkelingen in de schoonmaaksector, een uniek kwaliteitsprogramma ontwikkeld welke op basis van wensen en behoeften wordt ingevuld. Waarbij voor zover nodig advies wordt gegeven bij de bestekomschrijving van het gewenste onderhoudsprogramma, de Arbo voorschriften veiligheidsrichtlijnen en de te gebruiken materialen.

Maar hoe zit het als er tussentijds aanvullende afspraken worden gemaakt in verband met een wijziging van het gehuurde, zoals een (geringe) vergroting of verkleining? Bijvoorbeeld door verplaatsing van de pui. Gebruikelijk is in dat geval dat de geldende m² prijs wordt gehanteerd voor verhoging of verlaging van de totale huuurprijs. Dat wordt keurig in een allonge vastgelegd en klaar is Kees.

Tot de bewuste uitspraak van de Hoge Raad was de algemene gedachte dat zo’n tussentijdse wijziging waarbij slechts de geldende huurprijs wordt toegepast, geen gevolgen heeft voor de mogelijkheid van huurprijsherziening.

De Hoge Raad heeft echter anders beslist. De casus: een huurder wenst huurprijsherziening. Verhuurder voert aan dat er minder dan vijf jaar voorafgaand in onderling overleg een nadere huurprijs is overeengekomen, zodat er geen rechtelijke herziening mogelijk is. Partijen hadden de huurprijs tussentijds (naar rato) aangepast in verband met uitbreidingen, te weten terrasgebruik en een bovenwoning waarvan de bestemming werd gewijzigd in bedrijfsruimte. Voor het overige was de huurprijs niet gewjzigd. De Hoge Raad geeft de verhuurder echter gelijk en oordeelt dat de huurprijsaanpassing niet van verwaarloosbare betekenis is, zodat partijen vijf jaar moeten wachten.

Dit is erg onhandig. Wanneer is een huurprijsaanpassing wél van ‘verwaarloosbare betekenis’? Dat weet je niet en dus worden huurders en verhuurders nu gedwongen om bij elke wijziging van het gehuurde die gevolgen heeft voor de huurprijs te onderhandelen over de (basis)huurprijs of ingewikkelde constructies toe te passen om de herzieningsmogelijkheden veilig te stellen. Dat noem ik het paard achter de wagen spannen. Wat simpel zou kunnen zijn wordt immers onnodig lastig. Het effect zal ongetwijfeld zijn dat wijzigingen aan het gehuurde niet plaatsvinden alleen vanwege de complicaties van huurprijsherziening. Dat kan lijkt mij niet de bedoeling zijn. .

•

Sonja van der Kamp partner bij Boekel de Nerée advocaten, notarissen en belastingadviseurs te Amsterdam.

T 020 795 32 44

informatie: FVH Facility (Paul Fok) 0348-416494 of 06-29393135.

scn 6 | scn 1 | 2009 15

megamalls

Hisa ondersteunt

winkeliersverenigingen

Kleine winkelcentra hebben een grote sociale functie in een wijk. Zo ook winkel­ centrum De Klop in Utrecht Overvecht. Een winkelcentrum met veel zelfstandige ondernemers en relatief weinig filiaalbedrijven, dat moet knokken om het hoofd boven water te houden. Een centrum waar ondernemers nauwelijks tijd hebben om noodzakelijke collectieve zaken te regelen.

Gelukkig kunnen wij, dankzij Economische Zaken Gemeente Utrecht, gebruikmaken van de diensten van Hisa. Deze ondersteuning is van cruciaal belang om het centrum op lange termijn levensvatbaar te houden. Met hulp van Hisa is het mogelijk gezamenlijke activiteiten te ontplooien, een basissecretariaat te voeren, etc. Gewoon nodig dus om een dergelijk centrum te laten functioneren.

Dankzij Hisa houdt ons winkelcentrum een positie in de markt en blijft de enorme sociale functie in de wijk behouden.

Met vriendelijke groet, Johan Slootweg - ’t Kaasvat Utrecht Overvecht

Hisa BV Kleine Singel 33bis Utrecht 030 289 76 48 www.hisa.nl info@hisa.nl

Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing Passantentellingen )

Strabo heeft zich ontwikkeld tot dé handmatige telspecialist voor winkelcentra en winkelgebieden.

In exclusieve samenwerking met Experian-FootFall brengt Strabo passantentellingen nu ook naar het niveau van exacte wetenschap. Ultramoderne techniek en analyse geven een uiterst betrouwbaar beeld van passantenstromen in en rondom uw winkelcentrum.

Consumentenonderzoek )

Om een consument in beweging te krijgen, moet u weten wat hem tegenhoudt. Hoeveel tijd en geld besteedt een bezoeker in uw winkelcentrum?

Hoe beoordeelt hij of zij sfeer, winkelaanbod en bereikbaarheid? Strabo doet passanten- en koop-

stromenonderzoek voor meer dan in 300 winkelcentra in heel Nederland. U krijgt goed inzicht in de profielen, het winkelgedrag, de meningen en de motivaties van uw bezoekers.

Ondernemersonderzoek )

Een tevreden huurder draagt bij aan kwaliteit en beleving van een winkelcentrum. Voor de eigenaar/ beheerder is kennis over ondernemers dan ook essentiële managementinformatie. Hoe beoordelen zij de voorzieningen? De marketing? Het beheer? U kunt er zelf naar vragen. Maar de professionele enquêteurs van Strabo krijgen uw ondernemers écht aan het praten. En halen responscijfers van 80 tot zelfs 100%.

Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

16 scn 3 | 2009

kennis

MAB Development opent winkelcentrum Vathorst Op 10 juni 2009 werd de eerste fase van winkelcentrum Vathorst te Amersfoort officieel geopend.

Deze eerste fase van het winkelcentrum is in totaal zo’n 8.500 m² groot. Shopping Centre News sprak met Jurgen van Gastel, ontwikkelingsmanager bij MAB Development. >> scn 3 | 2009 17

projecten

O

p 10 juni 2009 werd de eerste fase van winkelcentrum Vathorst te Amersfoort officieel geopend.

Deze eerste fase van het winkelcentrum is in totaal zo’n 8.500 m² groot. De ontwikkeling van winkelcentrum Vathorst is in handen van MAB Development Nederland bv uit Den Haag. MAB werkt hierbij nauw samen met het Ontwikkelingsbedrijf Vathorst. ASR Vastgoed Vermogensbeheer neemt winkelcentrum Vathorst inclusief de erboven gelegen appartementen als belegging in eigendom.

Shopping Centre News sprak met Jurgen van Gastel, ontwikkelingsmanager bij MAB Development en vanaf eind 2004 bij dit project betrokken. Met hem gaan we even terug naar het begin. ‘Wij hebben de ontwikkelingsrechten voor dit hoofdwinkelcentrum in 2002 verworven. Eerst lag er een ander plan op tafel, dat uitging van een overdekt winkelcentrum. Gaande het proces is dit concept van tafel gehaald en zijn we toe gaan werken naar het huidige concept. Stable International heeft hierin een belangrijke rol gespeeld en is ook als adviseur en verhuurder aan dit project verbonden gebleven.’

Het stadsdeel Vathorst ligt aan de noordzijde van de A1 en feitelijk nog een heel eind vanaf het historische stadscentrum van Amersfoort. In feit is Vathorst een stadje op zich zelf aan het worden. Van Gastel: ‘Dat klopt en uiteindelijk is ook het streven dat winkelcentrum Vathorst een stadsdeelcentrum wordt. Dat de ontwikkeling in twee delen wordt uitgevoerd, heeft alles te maken met het feit dat er voor de ondernemers voldoende draagvlak moet zijn. Het stadsdeel Vathorst is nog niet volledig gerealiseerd, vandaar dat we eerst deze fase ontwikkeld hebben.’

Deze eerste fase, waarvan de bouw in april 2007 is gestart, is vooral bedoeld voor de dagelijkse boodschappen. Van Gastel: ‘Wat overigens wel opvalt is dat we hier verhoudingsgewijs veel lokale ondernemers hebben kunnen aantrekken. Met name in het vers- en modische segment. Dat is echt bijzonder.’

De volgende fase zal meer een accent krijgen op het modische segment, wellicht een Hema en ook nog een tweede supermarkt. Het winkelcentrum Vathorst wordt in de uiteindelijke vorm 18.000 m2 groot. Hoe gaat die tweede fase er uit zien?

Van Gastel: ‘Dat deel zal in de lengte – richting NS-Station Vathorst – een voortzetting van fase 1 worden, maar wat smaller van layout zijn. Het wordt meer een winkelstraat, wat ook beter past bij de rol die dit deel krijgt. In fase 1 hebben we gekozen voor parkeren op straat, voor de deur van de winkelsen op parkeerplaatsen. Bij fase 2 zal een ondergrondse parkeergarage gerealiseerd worden. Dit wordt dan meteen een belangrijk bronpunt.’

Hoe zit het met de ankers? ‘In het eerste blok is AH een belangrijk ankerpunt en in de tweede fase krijgt ook de supermarkt deze rol. De twee grote trekkers zitten dan beide aan de buitenzijden van het winkelcentrum.’

Parkeren voor de deur Terug van weggeweest is zoals

gezegd het parkeren voor de deur. Waarom is hier voor gekozen? ‘Dit is alleen in de eerste fase zo. Wij vinden dat dit een bepaalde mate van levendigheid in zo’n centrum geeft. De consument kan immers met de auto komen, deze voor de winkels parkeren, inkopen doen en weer weggaan. Die levendigheid waar we het over hebben zie je nog wel in oude binnensteden, maar minder in recente ontwikkelingen.’

18 scn 3 | 2009

projecten

Een hele verandering voor de consument: van noodwinkels naar een prachtig nieuw winkelcentrum.

Is dit de nieuwe tendens?

‘Wie zal het zeggen. Het moet wel passen in de omgeving en de fysieke ruimte moet er natuurlijk ook voor zijn.’

Verblijfskwaliteit De beeldkwaliteit van Vathorst was voor de gemeente een belangrijke eis. Het moest ‘iets bijzonders’ worden, in aansluiting op de hoogwaardige architectuurkwaliteit van de woningbouw in dit stadsdeel. Van Gastel: ‘Die wijkt in positief opzicht af van veel andere Vinex-wijken: ruim opgezet, mooi groen en een dito inrichting van de openbare ruimte. Voor het winkelcentrum hebben we die verblijfskwaliteit denk ik goed weten door te zetten. Dat is belangrijk, want de inwoners van Vathorst moeten ook inderdaad naar dit centrum komen en blijven komen. Voor ons als ontwikkelaar betekende dit niet alleen dat wij met onze adviseurs een goed concept en met de architecten bij Vathorst passende gebouwen hebben ontwikkeld, maar ook bijvoorbeeld dat meteen al volwassen groen geplaatst is, wat je direct aan de bomen ziet.’

Van Gastel is er trots op dat het project precies zo is geworden als destijds in de ontwerpfase getoond is. ‘Het is toch een hele kunst om met name de bedoelde sfeer ook werkelijk te realiseren. En dat is hier erg goed gelukt.’

Wanneer start de tweede fase? ‘Door de marktomstandigheden van dit moment is dat nog niet met zekerheid te zeggen. Alles hangt af van wat de woningmarkt in Vathorst gaat

Jurgen van Gastel (ontwikkelingsmanager) en Mariska Bossman (manager verhuur) van MAB Development bij de opening van winkelcentrum Vathorst.

doen en hoe sterk het verzorgingsgebied zich in de komende paar jaar ontwikkelt en hoe snel het beoogde aantal van 30000 inwoners gehaald gaat worden. Immers, we moeten ook de ondernemers die straks in de tweede fase komen voldoende draagvlak bieden.’ Van Gastel en zijn collega Mariska Bossman (manager verhuur) staan in elk geval klaar om ook dit deel te realiseren.

scn 3 | 2009 19

achtergrond

Ik ken mensen die in het winkelvastgoedvak werkzaam zijn en die eigenlijk niets met winkelen hebben. Althans, niet in privé-tijd. Daar behoor ik niet toe. Zo af en toe naar het pittoreske Spakenburg hoort er voor mij ook bij. Een recent bezoek dit voorjaar maakte duidelijk dat ik daar al een tijd niet geweest was. Het dorp was opeens verrijkt met een leuke, kleinschalige winkel/wonen ontwikkeling, direct aansluitend op het oude centrum.

Eindrealisatie Spakenburg Centrumplan Oost gehinderd door faillissement ontwikkelaar door: Edwin Brugman, hoofdredacteur

S

pakenburg bleek onlangs tot mijn verrassing verrijkt met een kleinschalig winkelproject. De winkels waren wel al open, maar er moest duidelijk nog veel gebeuren. Eens even uitzoeken wie de ontwikkelaar is. Wie weet zit er een leuk verhaal in.

Welnu, een verhaal zit er in, maar leuk is het niet. Het project blijkt een ontwikkeling zijn van Van Hoogevest Ontwikkeling, gerealiseerd door Van Hoogevest Bouw. Deze bedrijven vallen onder de Van Hoogevest Groep, waarover op 4 februari 2009 faillissement is uitgesproken. Het bedrijf had een schuldenlast van tientallen miljoenen euro’s.

Even googelen op Van Hoogevest leert dat dit faillissement in heel veel Nederlandse gemeenten sporen heeft achtergelaten. Menige raadsvergadering dit voorjaar ging over ‘hoe gaan we om met’.

Veel woningbouwprojecten en een enkele winkelontwikkeling zijn getroffen.

Voor de kopers van de woningen is er gelukkig het SWK (Stichting Waarborgfonds Koopwoningen), waarbij de woningen aangemeld waren. Voor de gemeenten en ondernemers en natuurlijk de direct bij de bouw betrokken aannemers en leveranciers is er niets.

Wat zijn de gevolgen voor Spakenburg Centrumplan Oost? Zie de foto’s en weet dat dit beeld al maanden zo is. Centrumplan Oost is nu vooral een onaf project,

20 scn 3 | 2009

met winkels die weliswaar open zijn, maar gehinderd worden door zand, hekken, rommel, en het simpele feit dat het project en de openbare ruimte niet af is.

Waar naar toe voor meer informatie over dit project? Bij de gemeente zijn de destijds betrokken wethouders vertrokken. De website van Van Hoogevest verwijst naar de curator. Gelukkig kan de gemeente helpen met de naam van de huidige eigenaar van de winkels. Dat is het bedrijf MVS te Amersfoort. Hoe komen zij aan dit project?

De eigenaar van de winkels Pe-

ter van Schaijk is directeur/partner bij MVS, dat voor een aantal jaren terug nog ManPro heette. MVS houdt zich bezig met projectontwikkeling, bouwmanagement en helpt mee met aanbestedingen.

Het bedrijf doet veel aan kleinschalige woningprojecten, kantoren en bedrijfshuisvesting, maar het grootste deel van de tijd wordt besteed aan centrumplanontwikkelingen, zoals het plan Hulst dat nu de realisatiefase nadert. Verder deed het bedrijf ondermeer de herontwikkeling van winkelcentrum De Tjalk in Lelystad. Centrumplan Oost is voor MVS een beleggingsobject. Van Schaijk: ‘Wij waren al aangetreden als koper ruim voor Van Hoogevest failliet ging. In juli 2008 zijn de winkels en appartementen aan ons geleverd, met echter nog een hele waslijst aan opleverpunten.’

Wat was voor MVS aantrekkelijk aan dit project? Van Schaijk: ‘Een eerder dpo had aangegeven dat Spakenburg duidelijk nog ruimte had voor een supermarkt en een aantal grotere winkels. De gemeente wilde dit het liefst bij het centrum houden, maar daar voor was het natuurlijk wel noodzakelijk dat er ook een parkeeroplossing kwam.’

Een luchtfoto van destijds laat zien dat de mogelijkheid voor dit alles al geruime tijd lag te lonken naar wie dit wilde zien: een weiland dat pal tegen het centrum aanlag werd verworven en het plan kreeg gestalte. Een forse parkeergarage (gratis!) van 10.000 m2, 360 plaatsen en een tapis roulant, 3300 m2 winkels en 205 appartementen werden de ingrediënten voor Centrumplan Oost. MVS kocht het project toen de winkels volledig verhuurd waren. Een Hema, Super de Boer, Zeeman, DA en Maggy’s Mode verreiken nu het Spakenburgse winkelaanbod. Bovendien ontwikkelde Aldiondernemer Harry Schaap z’n eigen nieuwe pand en zijn dochter de grote kiosk, die echter niet in gebruik genomen kan worden omdat deze ‘achter de hekken’ staat.

De hete adem van Amersfoort D e gemeente Bunschoten-Spakenurg

(zoals de naam officieel luidt) ligt op slechts enkele kilometers afstand van Amersfoort. Zoals u in deze editie kunt lezen is daar net een deel van het winkelcentrum Vathorst geopend (dit ligt het meest dicht bij Spakenburg), maar Amersfoort heeft ook Emiclaer en natuurlijk een prachtig winkelaanbod in de historische binnenstad. Hoe weet Bunschoten-Spakenburg de eigen consument te binden?

Allereerst is het natuurlijk zo dat dorpen en kleine steden – mits redelijk voorzien van winkels en voorzieningen – relatief gemakkelijk hun eigen bewoners aan zich weten te binden. Anders ligt het voor de ‘shopping’-behoefte van de consument. En inderdaad, voor dit laatste zal de Bunschotense/Spakenburgse consument snel terugvallen op het centrum van Amersfoort. Voor de dagelijkse boodschappen en een beperkt assortiment luxe (gebruiks-)artikelen is het dorp redelijk voorzien. De winkels concentreren zich met name rondom het Spuiplein, dat op de haven uitkomt. Op zaterdag is er een vrij grote warenmarkt en het dorp is meer dan gemiddeld voorzien van horeca (en dat niet alleen voor de toeristen...). Toch ontstond de behoefte aan een meer uitgebreid win-

achtergrond

Uit openbaar verslag van de curatoren, 25 maart 2009 Het is prematuur om mededelingen te doen over de oorzaken van het faillissement van de Van Hoogevest Groep. Wel is duidelijk dat de directe aanleiding voor de aanvraag van de surseance van betaling van de Groep is gelegen in de bevriezing van de kredieten en later de opzegging van de kredietovereenkomsten door de bank, met als gevolg dat er geen liquide middelen meer waren en de vennootschap niet langer aan haar lopende verplichtingen kon voldoen.

Het veelbelovende project in Spakenburg ligt er onaf bij na het faillissement van de ontwikkelaar.

kelapparaat. Van Schaijk: ‘Centrumplan Oost is slechts een deel van de nieuwe ontwikkelingen. Ook het plan Loef wordt nu gerealiseerd door Kompaan en we zijn bezig met plannen voor het Visrokersplein. Hierdoor creëren we een soort winkel-8 in het centrum, passend bij de schaal van dit dorp. En met het oog op de toekomst, want de gemeente zal in de komende tien jaar nog met een aantal duizend inwoners groeien, hoofdzakelijk door de uitbreidingen in de Rengerswetering.

Een ondernemer in het zand Voordat het zover is moet eerst natuur-

lijk de situatie rondom Centrumplan Oost opgelost worden. Ondernemer Jan van Wincoop (van de Super de Boer in het project) kan het niet snel genoeg gaan: ‘Het is niet meer zo erg als in het begin. Toen moesten onze klanten een stijl hoogteverschil van een halve meter overbruggen en door rul zand lopen.

Inmiddels heeft de gemeente provisorische maatregelen genomen om hier wat verbetering in te brengen. Onze winkel is in het najaar 2008 geopend en toen al waren er diverse problemen die niet of slechts traag opgelost werden. Achteraf gezien misschien een voorbode van wat komen ging. Hoe dan ook is dit een slechte zaak voor onze winkel en die van de collega-ondernemers. Het is jammer dat een eerder genoemde streefdatum voor deze zomer (de Spakenburgse dagen) ook niet gehaald zal worden.

Van de curator horen we niets en onze directeur vastgoed gaat maar weer eens praten met de burgemeester, om te kijken wat die nog kan doen.’ Los van alle problemen, is Van Wincoop nog steeds gecharmeerd van de opzet van het plan: ‘Het is een mooie aanvulling voor Spakenburg.’

scn 3 | 2009 21

projecten

enquĂŞtes met

diepgang ) Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing

Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen. Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

Graphic House

aal ondertekend door hic House cn=Graphic House, udio, ou=Studio, l=info@graphichouse. =NL m: 2009.04.24 5:55 +02'00'

SAMEN MEER WAARDE Meer dan ooit verandert de vastgoedmarkt. Meer dan ooit eist u betrouwbaarheid, expertise en vooral resultaat. WPM Groep kent u als onafhankelijke dienstverlener. Vooral als toonaangevend op het gebied van management van winkel- en kantoorvastgoed. Specialist in winkelcentrum management, planontwikkeling, herontwikkeling van winkelgebieden en sterk in winkelverhuur en marketing van consumentengedrag. Wij leveren onderscheidende en specialistische producten, die samen de totale levenscyclus van commercieel onroerend goed omvatten.

Ons doel is altijd duidelijk: samen met u meerwaarde creĂŤren. Want wie vandaag optimaal wil presteren moet durven anticiperen op veranderingen in de markt. Met WPM Groep staat u er niet alleen voor. Meer weten? Kijk op onze website. advies, management, verhuur, (her)ontwikkeling, taxaties en bemiddeling

wpmgroep.nl

22 scn 3 | 2009

projecten

Juichende koppen in de plaatselijke kranten.

Winkelcentrum De Kwinkelier, in het centrumgebied van Bilthoven, gaat eindelijk op de schop.

Iedereen kijkt halsreikend uit naar het moment dat het winkelgebied een nieuw gezicht krijgt.

Want dat is hard nodig. Ruud de Hoogt (gebiedsontwikkelaar), Marc Majolee (ontwikkelingsmanager) en Henri van Dam (adjunct-directeur) van Synchroon vertellen wat ze van plan zijn.

H

et winkelcentrum De Kwinkelier in Bilthoven wordt gerenoveerd. Begin juli worden de handtekeningen gezet onder de overeenkomst tussen de gemeente De Bilt en ontwikkelaar Synchroon. In juni stemde de Biltse raad met de deal in. De gemeente verkoopt de gronden van de muziekschool en de sporthal aan Synchroon.

Doel van de herontwikkeling is het verblijfsklimaat in het winkelcentrum aanmerkelijk te verbeteren. Van een plek voor de dagelijkse boodschappen moet de Kwinkelier uitgroeien tot een aantrekkelijk winkelgebied voor de gehele regio. Onderdelen van het plan zijn: grondige renovatie van het bestaande winkelcentrum en een uitbreiding met 4500 vierkante meter.

De bestaande parkeergarage met 500 plaatsen onder het winkelcentrum wordt met honderd parkeerplaatsen uitgebreid.

Daarnaast wordt een belangrijke woonfunctie aan het winkelcentrum toegevoegd. Er komen circa 98 koopwoningen langs de rand van het winkelcentrum en zo’n dertig huurappartementen boven de winkels, in het verlengde van het Uilenpad.

Groen licht voor renovatie De Kwinkelier Potentie Bilthoven staat bekend als een dorp voor de chic.

Dat zou je echter niet zeggen als je winkelcentrum De Kwinkelier bezoekt. Met een complete herontwikkeling in het verschiet is het groot onderhoud een aantal jaren achterwege gebleven, en dat is duidelijk te zien.

Wie nog eens goed kijkt, ziet dat het wél een winkelcentrum met potentie is. Het winkelaanbod is gevarieerd en lijkt met een antiquair, een chocolatier, twee juweliers en drie exclusieve modewinkels toegesneden op een kritisch maar kapitaalkrachtig publiek. Maar waarom ziet het er dan toch zo armoedig uit?

Bij Synchroon weten ze het antwoord. Daar houden ze zich al jaren bezig met De Kwinkelier. ‘Veel winkelcentra uit deze periode ogen gedateerd en vragen om een grondige renovatie. Dat dat hier ook het geval is, wordt nu wel heel zichtbaar,’ zegt Henri van Dam, die bij Synchroon het vijf koppen sterke winkelteam aanvoert. ‘Snel ingrijpen is dan ook geboden, daar is iedereen het over eens.’ Vandaar ook dat de stemming in het Utrechtse dorp als lichtelijk opgewonden kan worden beschreven. Ruud de Hoogt: ‘Iedereen is heel blij dat er nu eindelijk wat gaat gebeuren, niet in de laatste plaats de huurders.’

Van Dam voegt eraan toe: ‘Kijk, we moeten niet vergeten dat we al langer met de eigenaar, de gemeente en andere belanghebbenden aan tafel zitten. Al jaren zweeft deze herontwikkeling boven de markt. Dan kan ik me best voorstellen dat die eigenaar denkt: ik wacht nog even met grote uitgaven doen.’ De Hoogt knikt. ‘Juist omdat we in gesprek waren is dat een begrijpelijke reden om het onderhoud uit te stellen.’

>

lees verder op pagina

24

De geplande entree van De Kwinkelier aan het Vinkenplein scn 3 | 2009 23

projecten

<

vervolg van pagina

23

Teamwork Gevraagd naar de onderscheidende kenmerken van dit project moeten Van Dam en De Hoogt even nadenken.

‘Dat is toch wel het proces,’ zegt Van Dam dan. ‘Dat is sowieso steeds vaker cruciaal bij dit soort projecten. Er zijn zo veel belangen die spelen, dat je er eerst in moet slagen om de juiste partijen om de tafel te krijgen en de nodige contracten af te sluiten. Anders krijg je het nooit van de grond.’

Voor Synchroon was de complexiteit van dergelijke ontwikkelingen een van de redenen om een aparte club gebiedsontwikkeling op te zetten. Projecten waar openbare ruimte, verschillende functies (wonen, winkelen, horeca, voorzieningen, parkeren), gefaseerde uitvoering en heel veel belanghebbenden samenkomen, vragen om een eigen aanpak. Een gebieds-

Zelden was een gebiedsontwikkeling zo welkom ontwikkelaar van Synchroon neemt de verantwoordelijkheid voor zo’n proces. Een projectmanager richt zich op de technische uitwerking en de realisatie, terwijl de ontwikkelingsmanager winkels zorg draagt voor het concept, een sterke branchering en de verhuur van het centrum. Dit soort projecten betekent kortom teamwork – binnen Synchroon, maar ook daarbuiten. Voor dit project werkt Synchroon samen met TOP Vastgoed.

Centrum Bilthoven op de schop Ontwikkelen binnen de bestaande bebouwing in een dorp is vaak even moeilijk als in een stad. Bilthoven is hier geen uitzondering op − integendeel. Het overigens prachtig gelegen dorp heeft extra uitdagingen. Gemeente De Bilt, waartoe Bilthoven behoort, heeft hiervoor een centrumvisie opgesteld.

Het NS-station en de spoorwegovergang midden in het centrum zorgt voor een goede OV-verbinding, maar ook voor zeer complexe verkeersstromen. Trein, auto, scooters, voetgangers en fietsers willen allemaal het snelst naar hun bestemming. De gemeente steggelt al jaren over een oplossing. Een spoortunnel heeft de voorkeur en naar verluidt heeft het ministerie (na lang zoeken) daar nu een geldpotje voor gevonden. Tot die tunnel er daadwerkelijk is, wordt autoverkeer omgeleid via een bypass.

Het verkeerscirculatieplan rond het centrum lijkt sowieso op twee benen te hinken. Alle winkels zijn per auto bereikbaar, maar dat wordt ontmoedigd door verkeersmaatregelen. Die zijn echter niet absoluut, waardoor gisse automobilisten met een U-bocht toch hun eigen gang kunnen gaan. Door die bijzonder manoeuvre moeten andere verkeersdeelnemers wel wachten. Gevolg: opstoppingen in het centrum.

Het centrumgebied komt incoherent over en moet een grotere herkenbaarheid krijgen. Daar horen het creëren van een verblijfsplein en het opknappen van de openbare ruimte zeker bij.

24 scn 3 | 2009

De overeenkomst houdt het volgende in, licht De Hoogt toe: ‘Het winkelcentrum wordt door de eigenaar ter beschikking gesteld. Wij gaan het grondig renoveren en uitbreiden en leveren het daarna op. Kern van de overeenkomst is dat we het volledige risico over de huurstroom van de eigenaar overnemen.’ ‘Dat betekent,’ vult Henri van Dam aan, ‘dat de eigenaar tijdens de bouw en de verbouw keurig iedere maand zijn huuropbrengst krijgt. We nemen de verplichting over om die huurders daarvoor iets te bieden.’

Meerwaarde Waar zit dan de meerwaarde voor de ontwik-

kelaar in, in de extra woningen? ‘Deels,’ knikt Van Dam. ‘De meerwaarde zit voor een gedeelte in de toevoeging van woningen, maar de operatie wordt ook gefinancierd door het creëren van commerciële meerwaarde. Recent onderzoek toont opnieuw aan dat door herontwikkeling van een winkelcentrum het aantal bezoekers sterkt toeneemt. Daarnaast neemt door de toegenomen verblijfskwaliteit en het verbeterde aanbod ook de verblijfsduur toe. Dit leidt tot hogere bestedingen van de consument. De omzet voor de ondernemers neemt hierdoor toe. Deze omzetverhoging rechtvaardigt een huurverhoging. Middels deze huurverhoging wordt een deel van de operatie gefinancierd.’

‘Daarnaast voegen we winkelruimte toe,’ zegt Marc Majolee. ‘Een belangrijke trend in retail is dat de afmetingen van winkelruimte toenemen. Dit betekent dat veel ondernemers in centra zoals De Kwinkelier te klein behuisd zijn om de consument optimaal van dienst te kunnen zijn. Uitbreiding en herontwikkeling van zo’n centrum is een uitgelezen kans om mee te groeien met wat er in de markt aan de hand is. Daarnaast is het belangrijk om het winkelaanbod te versterken met landelijke en regionale bedrijven voor wie tot op heden geen plaats was in De Kwinkelier. Alle wensen van de zittende ondernemers zijn geïnventariseerd. Veel van hen krijgen een nieuwe winkel aangeboden. Vaak groter dan ze nu hebben en op een logischer plek.’

Looproutes Speerpunt bij de op handen zijnde renovatie is de routing. Ruud de Hoogt: ‘We mikken daarbij op een betere uitstraling, heldere zichtlijnen en meer sociale veiligheid.

Nu is het nog zo dat er overal heel onduidelijke tussendoorgangetjes zijn. Dat geldt voor de parkeergarage maar ook voor de rest van het winkelcentrum. Je kunt overal erop en eraf.

Op 0-niveau gaan we dat oplossen door heel duidelijk vier armen maken als ontsluiting naar het centrale plein van het winkelcentrum.

De ontsluiting van de parkeergarage wordt op één plek georganiseerd, met een duidelijk zichtbare entree. Vanuit de parkeergarage komt een transparante en duidelijke looproute naar de winkels middels een tapis roulant. In de garage gaan we ook wat meer licht brengen, zodat het er wat minder onguur wordt. ’s Avonds is de garage namelijk een geliefde hangplek voor jongeren. Of de parkeergarage afsluitbaar wordt en hoe, daar moeten we nog verder over praten.’

Centrumplan Wat dat betreft zijn er nog heel wat details te

bespreken, want er staat nog veel meer te gebeuren in het centrum van Bilthoven. Zo wordt het hele gebied rond de spoorwegovergang aangepakt (zie kader). De Hoogt: ‘We worden er wel bij betrokken maar onze invloed is beperkt. Samen met de supervisor kijken we met name naar de inrichting en aansluiting aan het Vinkenplein en Uilenpad, zodat we onder andere qua stedenbouw, bestrating en verlichting goed op elkaar aansluiten. Daar komen we vast wel uit.’

Provada claimt hoge positie

berghoff Naadloos aansluiten

I

Op de Multi Development-stand was Marcel Kokkeel druk met voorlichting aan buitenlandse bezoekers.

nternet heeft de manier waarop wij leven en werken revolutionair veranderd en zal dat blijven doen.

Een terugkerende discussie op allerlei niveaus en in allerlei varianten is: welke deel van onze fysieke activiteiten en aanwezigheid worden door Internet overgenomen? En in het verlengde daarvan: maakt Internet bepaalde activiteiten overbodig?

Ook in de retail is het een niet te missen thema. Veel retailers vragen zich af hoe zij Internet optimaal in kunnen zetten als onderdeel van hun propositie. Voor de meeste staat immers buiten kijf dat dit moet gebeuren.

Waar sommige voor vreesden is echter niet gebeurd: Internet heeft de fysieke winkelfunctie bepaald niet overbodig gemaakt.

Sterker nog, Internet heeft deze belangrijker dan ooit gemaakt. De enorme gewenning aan online gemak en het functioneel gebruik van Internet heeft tot een andere behoefte geleid. Consumenten hebben er meer dan ooit plezier in om producten daadwerkelijk aan te raken, te zien, te ruiken en te voelen. De fysieke winkel vult de online shop aan, en andersom. Met andere woorden: als mensen dan toch achter het scherm vandaan komen, moet het om een reden zijn. Dat betekent vaak wel dat als een fysieke winkel tegenvalt, consumenten er niet meer terugkomen. Dan wint de digitale winkel het, of erger: de concurrentie.

Deze ontwikkelingen hebben retailers voor een uitdaging gesteld. Hoe maak ik het de consument offline net zoveel naar de zin als online en andersom. Of beter: hoe verleid ik de consument om bij een bezoek aan de één de behoefte aan de ander op te roepen?

Synchroon was present met een opvallende maar stijlvol vormgegeven stand.

De op 16, 17 en 18 juni gehouden Provada-beurs maakt geheel tegen de trend in een flinke groei door. Op dag 1 werd een plus van 14 procent en op dag 2 van 6 procent gerapporteerd. (Dag 3 was op het moment van sluiting van onze redactie nog niet bekend). In bezoekersaantal kwam Provada dit jaar uit op zo’n 23.000, tegen 20.000 vorig jaar. Deze mooie groeicijfers staan haaks op de crisis-ervaringen van MAPIC en MIPIM, welke beide internationale beurzen stevig

in de min geraakten. De directie van Provada ziet zich met deze cijfers als tweede vastgoedbeurs in Europa, direct na Expo Real (München), reden om de RAI tot en met 2013 te reserveren.

Net als vorig jaar geldt voor het winkelvastgoed een beeld van aanwezige en ontbrekende partijen. Wellicht te verklaren uit het feit dat er natuurlijk geen echte match tussen winkelvastgoed en retail gemaakt wordt. We zullen zien of MAPIC daar dit jaar toch weer in slaagt.

De oplossing is gelegen in een duidelijke integratie van beide. Fysieke en digitale winkelfunctie moeten naadloos op elkaar aansluiten en elkaar versterken. Dat is niet alleen een kwestie van bedieningsgemak - van soepel kunnen navigeren op een site of prettig kunnen bewegen in een winkel - maar vooral van gevoel. Een website moet op dezelfde wijze verleiden als een fysieke winkel. Dat bereik je als retailer alleen maar als je in beide net zoveel energie steekt. Er horen tegenwoordig geen losse eindjes meer te zijn in de communicatie met de consument. Die neemt daar nu eenmaal geen genoegen meer mee.

John Berghoff, managing director Tomorrow Design

scn 3 | 2009 25

themaatje

Donderdag 1 oktober 2009 Spant! in Bussum

W I N K E L L O C AT I E M A R K T NEDERLAND 2009

®

RESERVERING WINKELLOCATIEMARKT ® NL 2009

John van Haaren

Jaap Gillis

Richard Dallinga

Jean Jacobs

Paul Depla

Marnix Norder

Heino Vink

Bas Tiemstra

OttovandenBoogaard

Annet Elzenaar

Lesley Bamberger

Patrick Manning

Frank van Sebille

Karel Gerbrands

Mark van Heeren

Marcel Sanderse

Ja, reserveer een plaats voor mij (en mijn collega’s)

..........................................................................................................................................................

dhr. mw.

............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................... .......................................................................................... ..........................................................................................

Plaats ...................................................................................

Fax ..........................................................................................

...............................................................................................................................................................................................

Deelnamekosten: € 795,- (excl. BTW) p.p. Indien u verhinderd bent kunt u tot 2 weken voor het congres kosteloos annuleren (alleen schriftelijk).

Daarna bent u het volledige deelnamebedrag verschuldigd. U kunt zich altijd laten vervangen door een collega.

Fax: +31 (0)10 435 74 30 26 scn 2 | 2008

www.winkellocatiemarkt.nl

ADV99

Naam,voornaam Functie Bedrijfsnaam Adres Postcode Telefoon E-mail

Bron: Hoog Catharijne - Corio Vastgoed Ontwikkeling

Dé ontmoetingsdag voor ruim 200 vragers en aanbieders van winkellocaties.

projecten in de pijplijn

alkmaar

amersfoort

amsterdam

arnhem

De Mare

Vathorst

Overhoeks

Schuytgraaf

O 2009 M 5600 m2 P ING Real Estate I Yvonne Flippo, T 071 3419636

almere stad

Stadshart Almere

O 2005-2008/2008-2010 M 18.000 m2 P MAB Development Nederland I Mariska Bossmann, T 070 3068578 ▼

O medio 2008 M 12.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

almere buiten

Buitenmere Zuid

▼

’t Circus

O 2012 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m. Kondor- Wessels en Rabo Vastgoed I T 0182-690900

Mosveld

o 2011 i 7000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

O 2002-2008 M 73.000 m2 P MAB Development Nederland en Blauwhoed Eurowoningen I S.J. Bakker, T 070 3068578

O 2011 M 5000 m2 P Ontwikkelcombinatie Overhoeks (ING RED en Ymere) I Yvonne Flippo, T 071 3419636

Eemplein

O in ontwikkeling, start 2009 M 20.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

alphen a/d rijn

Herenhof

O in ontwikkeling M 4500 m2 uitbreiding P Top Vastgoed/Leyten I Frank van Kessel, T 06 53999150 ▼

Mahler 4

Osdorpplein

O eind 2009 M 20.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

apeldoorn

Hoofdstraat

O in ontwikkeling M 4700 m2 P Top Vastgoed Planontwikkeling I Patrick van Lammeren, T 06 55 301 334 ▼

IJ-dock

O eind 2009 M 4000 m2 winkels P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

o 2011 m 3.300 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 ▼

O 2005-2010 M 10.000 m2 P ING Real Estate i.s.m. ASR Vastgoed Ontwikkeling en G&S Vastgoed I Yvonne Flippo, T 070-341 96 36

O 2010-2013 M 8500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

amsterdam

De Opgang

O 2009 M 8600 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

Centrum Amsterdam Noord

O 2013 M 35.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070 3418665

BK40

Oostpoort

Forumpark

O eind 2007 (1e fase) M 1700 m2 P BAM Vastgoed I Levi Boerman, T 030 6598923 ▼

O eind 2011 M 17.000 m2 winkels P MAB Development Nederland ism OCP I Simone Kramers, T 070 3068578

amsterdam zuidoost

Getz

O 2012 M 80.000 m2 P ING Real Estate, BAM Vastgoed, Ballast Nedam I Larissa Staal, T 070-341 8816

>

lees verder op pagina

28

scn 3 | 2009 27

projecten in de pijplijn

assen

boskoop

den haag

drachten

Kloosterveste

Entree Waterrijk

’t Hogeveen

O eind 2010 M 9100 m2 P BAM Vastgoed I Karel Nuijten, T 030-659 8297 ▼

O 2012 M 3200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

O 2008 M 11.500 m2 P Bam Vastgoed I Adriaan Kuyvenhoven, T 030 659 8927 ▼

breda

Den Helder

Achter de lange stallen

Stadscentrum

Raadhuisplein

o 2010 m 20.000 m2 p Redema Groep i T 030-2840290 ▼

ede

berkel en rodenrijs Centrumplan

o 2012 m 13.000 m2 p ING Real Estate i Suzan Loorij, T 070 3419225

berlicum Schoolstraat

O in ontwikkeling M 1000 m2 P Vorm Ontwikkeling I A. van Houwelingen, T 078 6421555

beverwijk

Wijkerbaan

O in ontwikkeling M 8000 m2 en overig P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

o 2011 m 20.000 m2 P MAB Development Nederland i J. de Vreede, T 070 3068578

o 2013 m 10.000 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397

delft

delfzijl

Hovenpassage

De Wending

o 2009-2014 m 9000 m2 p Van der Vorm Vastgoed i G. Hares-Visser, T 010 2092721 ▼

den haag

dordrecht

Wijnhavenkwartier fase I

Gezondheidspark

Bilthoven

De Kwinkelier

Eemnes

Centrumplan

O 4e kwartaal 2010 M 5000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

Spuikwartier

o 2012 m 14.350 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 ▼

Bagijnhof

O 2010 M 2000 m2 winkels P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼ legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

28 scn 3 | 2009

o medio 2009 m 2200 m2 p ING Real Estate i Yvonne Flippo, T 070-3419636 ▼

O 2015 M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

o 2007-2010 m 55.000 m2 p Multi Vastgoed i T 0182 690900

Kerkplein

O 2e kwartaal 2009 M 5000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33

o medio 2010 m 2400 m2 P MAB Development Nederland i Simone Kramers, T 070 3068578

eindhoven

Achtste barrier

O in ontwikkeling M 4000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

projecten in de pijplijn

eindhoven

haarlem

heerlen

Meerrijk Meerhoven

Schalkstad

De Plu

O 2010 M 9500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

enschede

O 2015 M 16.000 m2 P ING Real Estate I Saskia Creemers, T 070-3418665

haarlem

Raaks

O 2011 M 7500 m2 P MAB Development Nederland I T. Heijenbrock, T 070 3068578 ▼

Stokhorst

o 2012 m 15.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed i T 0182-690900

hendrik ido ambacht

De Volgerlanden

Grolschterrein

O 2010 M 19.000 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25 ▼

Marsmanplein

O 2e kwartaal 2011 M 2290 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

ermelo

Harderwijjk

De Verbinding

Stadsdennen

O 2008 M 5000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00 ▼

Grootegast

Centrumplan

O 2e kwartaal 2010 M 2500 m2 P Leyten I 010-2211351

o 2010 m 10.000 m2 p Lingotto vastgoed i T 020 560 89 10 ▼

De Riepel

O 2009 M 7500 m2 P Redema Groep I T 030 284 02 90 ▼

O eind 2008 M 6500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O 2008 M 6000 m2 P Assen projecten I T 074 266 03 00

julianadorp

hoogvliet

Stadshart

Leens

De Marne

O 4e kwartaal 2010 M 5200 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

O 2011 M 4000 m2 P Leyten I T 010-436 40 33

horst a/d maas

Centrum

O in ontwikkeling M 6000 m2 P 3W Vastgoed I Dhr. N. Eurlings, T 043-3667700

huizen

Centrumplan

O in ontwikkeling M 8600 m2 P Foruminvest en Visser Bouwmij I Dhr. Sneep, T 035-6956060 ▼

Waterfront

o 2015 m 20.000 m2 p Synchroon I T. Verhoeven, T 030-6867387

legenda

leeuwarden

De Bilgaard

o 2009-2010 m 10.000 m2 p Multi Vastgoed i.s.m. winkeleigenaren i T 0182-690900

leiderdorp

Het Palet

O 2009 M 950 m2 P Vorm Ontwikkeling I A. van Houwelingen, T 078 6421555

lelystad

Centrumontwikkeling

O 2008 M 21.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

>

lees verder op pagina

31

scn 3 | 2009 29

grondig ) telwerk

Juist in turbulente tijden is kinderentertainment belangrijk!

Strabo legt de fundamenten ) onder uw vastgoedbeslissing

Informeer naar de mogelijkheden: YPEX - Tel. (0485) 520800 p.hutten@kiddieland.eu De nr. 1 voor kids in shoppingcenters

www.kiddieland.eu

Maak kennis met bijna 30 jaar kennis over wonen, werken en winkelen.

Ga naar www.strabo.nl of bel 020 - 626 08 17.

Kauwgomverwijdering & Straatwerkreiniging

Is uw winkelcentrum schoon?

Snelle en vakkundige reiniging van alle bestratingen gegarandeerd resultaat dus succes verzekerd!

Hyperion past goed bij vastgoed.

Voor meer info of een vrijblijvend advies gaat u naar:

WWW.JADON.NL Tel: 0511-44 95 74 info@jadon.nl

t 036 5352510 :: i www.studiohyperion.nl

projecten in de pijplijn

lelystad

nijmegen

Rhoon

De Gordiaan

Plein 44

Centrum

Hesseplaats

O in ontwikkeling M 11.000 m2 P Redema Groep I T 030-284 02 90 ▼

maassluis

Koningshoek

O in ontwikkeling M 30.000 m2 nieuw P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

mijdrecht

De Lindenboom

O 2010 M 8500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

nieuwegein

Stadskwartier

O 2011-2013 M 20.000 m2 P ING Real Estate en Multi Vastgoed I T 0182-690 900

nijmegen

Waalsprong

O in ontwikkeling M 20.000 m2 P Multi Vastgoed, Heijmans IBC, BAM Vastgoed I T 0182-690900

O 2010 M 12.000 m2 P ING Real Estate I Suzan Loorij, T 070-341 92 25 ▼

o 2012 m 3.500 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

ridderkerk

Koningshof fase III

O 2011 M 2700 m2 P Leyten I T 010-436 40 33 ▼

Nijverdal

Nieuw Dunant

oldebroek

Centrumplan

rosmalen

Centrumplan

O in ontwikkeling M 12.000 m2 P Foruminvest bv I Dhr. Nazerian, T 035-6956060 ▼

O in ontwikkeling M 4.500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

rotterdam

Watermanweg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

reeuwijk

Centrumplan

O 2009 M 4.500 m2 P Top Vastgoed I Patrick van Lammeren, T 06 5530 1334 ▼

O 4e kwartaal 2010 M 3000 m2 P Leyten I 010-2211351 ▼

Coolsingel

o in ontwikkeling m 30.000 m2 P Multi Vastgoed i T 0182 690900 ▼

o 2011 m 4.300 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397 ▼

rotterdam

Sassenheim

Centrum

o 2011 m 2.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

Schaesberg

Centrum

o 2011 m 4.500 m2 p Synchroon I A.J. Heijs, T 030-6867446 ▼

st-michielsgestel

legenda

Nesselande

O 2009 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

>

lees verder op pagina

32

scn 3 | 2009 31

projecten in de pijplijn

st. michielsgestel

Utrecht

waalwijk

zaandam

Centrum

Centrum Overvecht

De Els

Inverdan

O in ontwikkeling M 3500 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

o 2013 m 15.000 m2 p Synchroon I M. Majolee, T 030-6867397

O 2014 M 10.00 m2 P ING Real Estate I Jamal Msalmi, T 070-3419805

utrecht

waddinxveen

de Vredenburg

Stadscentrum Be Fair

O 2011 M 5300 m2 P Corio Vastgoed Ontwikkeling I T 030 2302814 ▼

O 2010 M 18.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

O 2011 M 22.800 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

sittard

Centrumplan

o 2013 m 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

3W Vastgoed I T 0182-690900

son & breugel

Ekkersrijt

O nnb M 42.000 m2 P ING Real Estate I Larissa Staal, T 070-341 88 61

spijkenisse

Stadsplein

Groeneweg

O in ontwikkeling M 6000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

Vleuterweide

O 2011 M 15.000 m2 P Multi Vastgoed i.s.m.

ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 0182-690900 ▼

zaanstad

Inverdan

O 2010 M 18.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900 ▼

Oosterheem

o 2011 m 10.700 m2 p ING Real Estate i Larissa Staal, T 070-341 88 16 Cadenza

veenendaal

Brouwerspoort

o 2012 m 16.000 m2 p Synchroon I A. de Vries, T 030-6867394

zaandam

Winkelcentrum Saendelft O 2008 M 7600 m2 P OBAN I Peter Welles (BAM), T 030-659 89 34 ▼

O medio 2008 M 14.000 m2 P BAM Vastgoed I Jan Ruitenberg, T 030 6598163 ▼

zwolle

Willemspoort

O 2013 M 10.000 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

zwijndrecht

Walburg

O in ontwikkeling M 15.000 m2 P ASR Vastgoed Ontwikkeling I T 030-257 35 12 ▼

legenda

O opleverdatum (verwacht) M metrage P projectontwikkelaar I informatie

32 scn 3 | 2009

Hovestein

Terwijde

O 2010 M 15.000 m2 P MAB Development Nederland I Mariska Bossmann, T 070 3068578

Utrecht

zoetermeer

o 2008 m 1335 m2 p BAM Vastgoed i Michiel Smits, T 030-6598163

O 2011 M 12.500 m2 P Multi Vastgoed I T 0182-690900

decoratie

decoratie

NRW Nederlandse Raad van Winkelcentra Herculesplein 269, 3584 AA Utrecht

Nico de Vries Decoraties Televisieweg 91, 1322 AK Almere

MK-Illumination Handels GmbH Trientlgasse 70, 6020 Innsbruck, Oostenrijk

T 030 2313754 • F 030 2341287 E info@nrw.nl • I www.nrw.nl I www.nrw.nl

T 036 5368365 E ndvpd@xs4all.nl I www.nicodevriesprojectdecoraties.nl

T 06 13667805 Jo van Gemert T (0043) 512 202430-12 • F (0043) 512 202433 E j.vangemert@mk-illumination.com

decoratie

decoratie

media

decoratie

media

Flower and Shower Velperweg 105, 6824 HJ Arnhem

Giele Groep De Steiger 122, 1351 AL Almere Haven

Centercom Reclame-objecten in winkelcentra Willem Fenengastraat 16A, 1096 BN Amsterdam

T 026 3623061 E info@flowerandshower.nl I www.flowerandshower.nl

T 036 531 96 19 • F 036 531 94 09 I www.giele-projecten.nl

T 020 4609085 • F 020 4609088 E info@centercom.nl I www.centercom.nl

illuminatie

illuminatie

kennis & informatie

s t r a b o) Avontuur Thema Vormgevers Blokdijk 3, 1608 HH Wijdenes

27-02-2009 13:33:37

T 0229 501222 • F 0229 501228 E info@avontuur.net • I www.avontuur.net

kennis & informatie

M A R K TO N D E R Z O E K E N VA S TG O E D I N FO R M AT I E

Decolights De Hazelaar 15, 6921 XA Duiven

Strabo Postbus 15710, 1001 NE Amsterdam

T 0315 373335 E info@decolights.nl • I www.decolights.nl

T 020 6260817 E strabo@strabo.nl • I www.strabo.nl

consultancy

servicepagina

algemeen

marketing/consultancy

Weijers Fernandez communicatie & organisatie

Flucon Kalkovenweg 54, 2401 LK Alphen a/d Rijn

KIR Kordaat In Ruimte Govert Flinckhage 25, 3438 JC Nieuwegein

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Statenlaan 281, 5223 LG Den Bosch

T 0172 435901 • F 0172 422271 E info@flecon.nl • I www.flucon.nl

T 030 6668616 • F 030 6668617 E info@kordaatinruimte.nl I www.kordaatinruimte.nl

T 073 6123116 • F 073 6123136 E info@wfcommunicatie.nl I www.wfcommunicatie.nl

congres en evenement

marketing/promotie

revitalisatie

de mall-improvement die écht rendeert!

Management Producties Postbus 82, 3130 AB Vlaardingen

Giele Promotions De Steiger 122, 1351 AL Almere Haven

De GeusPro Postbus 1009, 2410 CA Bodegraven

T 010 4350477 • F 010 4357430 E info@managementproducties.com I www.managementproducties.com

T 036 531 7528 I www.giele-promtions.nl

T 0172-617200 E mail@degeuspro.nl I www.degeuspro.nl scn 3 | 2009 33

servicepagina

ontwikkelaar

ontwikkelaar

Ice-World Benelux Tolweg 5, 3741 LM Baarn

Weijers Fernandez communicatie & organisatie IPMMC

Weijers Fernandez communicatie & organisatie Synchroon

Statenlaan 281, 3508 5223 AL LGUtrecht Den Bosch Postbus 85457,

Statenlaan 281, 5223 DenAG Bosch Van Deventerlaan 101,LG 3528 Utrecht

T 035 541 3801 • F 035 542 20 45 E info@ice-world.nl • I www.ice-world.nl

T 030 2817300 •F 030 2817015 E info@ipmmc.nl • I www.ipmmc.nl

T 030 6867300 • F 030 6867395 I www.synchroon.nl

ijsbanen

marketing/promotie

marketing/promotie

Promotions by Maureen

Kiddieland

Weijers Fernandez communicatie Wattman Europe Trains & trams & organisatie

Zwolse Binnenweg 30, 7315 CB Apeldoorn

Postbus 211, 5830 AE Boxmeer

Statenlaan 281,1351 5223AL LGAlmere Den Bosch De Steiger 122, Haven

T 06 25125879 E maureen@promotionsbymaureen.nl I www@promotionsbymaureen.nl

T 0485 520800 E p.hutten@kiddieland.eu I www.kiddieland.eu

T 036 522 1913 • F 036 531 9409 E sales@wattman-europe.com I www.wattman-europe.com

facilitair

facilitair

reiniging bestrating

Urbania, de exterieurinrichters Postbus 54, 7240 AB Lochem

Man Protection bv, zon- en lichtwering Postbus 48, 1483 ZG De Rijp

Jadon Wyldpaed West 16, 9287 VK Twijzelerheide

T 0573 25 44 22 • F 0847 18 19 01 E info@urbaniaproducts.nl I www.urbaniaproducts.nl

T 075 641 1991 • F 075 641 1896 I www.manprotection.nl

T 0511 449574 • F 0511 449407 E info@jadon.nl • I www.jadon.nl

straatmanagement light

34 scn 3 | 2009

marketing/promotie

facilitair

facilitair

Hisa bv, ondersteunt winkeliersverenigingen Postbus 31, 3500 AA Utrecht

PRS Matten bv Einsteinweg 3, 3208 KK Spijkenisse

Sunblock, de glasfolieprofessionals Vogelenzanglaan 10, 2548 SZ Den Haag

T 030 289 7648 • F 030 214 8592 E info@hisa.nl • I www.hisa.nl

T 0181 618788 • F 0181 622649 E info@prs.nl • I www.prs.nl

T 06 30 303 303 • F 084-8829199 I www.sunblock.nl

Now’s the time to target new business.

We are faced with challenging economic times – but there are always fresh opportunities for those whose aim is true. So now more than ever is the time to be at MAPIC 2009, the national and international marketplace for the retail property sector.

Here you will discover the real state of the market and meet the right people to form new partnerships and conclude deals. Face to face.

Only here at the premier marketplace dedicated to retail property worldwide, can the fresh business strategies of the future be found.

Fortune favours those who take aim.

n 9,550

participants

n 118 local

authorities

n 1,010 investors

n 2,020 n 65

retailers

countries

n 970 exhibiting companies

MAPIC 2008 figures

PI

A PIC M C M A C

A

PI

M A PI C M

AP IC M C M A

PI

RegIsTeR Now! www.mapic.com and save up to €300!

PI

A PI C M C M A

For further information, please contact your sales representative or visit www.mapic.com Headquarters (Paris) Tel: +33 (0)1 41 90 45 20

Photos: © Corbis/© Fotolia.

London Tel: +44 (0) 20 7528 0086 New York Tel: +1 (212) 284 5141 MAPIC® is a registered trademark of Reed MIDEM. All rights reserved

MAPIC – The international market for retail real estate.

The 15th Edition • 18 - 20 November 2009 • France, Cannes, Palais des Festivals • www.mapic.com

Winkelcentrum Vathorst geopend Winkelcentrum Vathorst in Amersfoort, een nieuwe plek voor de vertrouwde boodschappen. In het kloppend hart van Vathorst kun je winkelen, lunchen, ontmoeten en parkeren voor de deur.

W W W. M A B .CO M