Schaakmagazine 2017 - juni

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 124 – no. 3 – juni 2017

magazine

Anish Giri wint Reykjavik

Nederlandse jeugdkampioenschappen

Wim Andriessen in memoriam Kennemer pakt de dubbel

Schaken en voetbal

Webwinkel

Boeken

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

www.schaakbond-winkel.nl

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

3 Paarden: Schaakverhalen

Een boek dat ook geschikt is voor niet-schakers! Een verzameling van verhalen die zich allemaal afspelen in onze gekke kleine schaakwereldje.

Een klein magnetisch schaaksetje met platte stukken. Makkelijk mee te nemen. Dicht te klappen tijdens een partij! Schaakklokken

DGT 1002

Een eenvoudige en degelijke klok, ideaal voor scholen. In te stellen met bonustijd!

Stap 1 mix

Een ideaal boekje na afronding van stap 1. Vol met toetsen op stap 1 niveau zonder vooraf vermeld thema.

Salpa Leren schaakcassette Stijlvol vormgegeven leren schaakcassette met metalen stukjes. De stukken kunnen in het bord opgeborgen worden. Koningshoogte 5 cm. Veldgrootte 2,8 cm.

Schaakmok Een leuk cadeautje voor een schaker.

Een mooie documentaire die een unieke inkijk in de jeugd en persoonlijkheid van de wereldkampioen geeft. Met nooit eerder vertoonde jeugdfilmfragmenten.

Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk

KH

6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 124 – no 3 – juni 2017

Hoofdredacteur

Jeroen Bosch

Aan dit nummer werken mee:

Harry Gielen (foto’s)

Herman Grooten (foto)

Ilja Kalle (foto)

Pascal Losekoot (foto’s)

Lennart Ootes (foto’s)

Frans Peeters (foto’s)

Jeroen Bosch

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Sacha Schiermeier

Jan Timman

Leo van Brussel

Merijn van Delft

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Richard Vedder

Redactieadres

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij

20 juli 2017

Bondsbureau KNSB

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Informatief

Voorloper

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out

Interface Communicatie, Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Cover: Anish Giri en zijn vrouw in Reykjavik, foto: Lennart Ootes

Schaaktechniek

Schaken is leuk!

In dit nummer buigt Leo van Brussel zich over de vraag of we jonge voetballers via schaaklessen een beter strategisch inzicht kunnen aanleren op het voetbalveld. Of dat wetenschappelijk hard te maken is, is nog helemaal niet zo duidelijk. Dat schaken best positief effecten zou kunnen hebben – wij schakers weten het wel natuurlijk! Eén conclusie is duidelijk te trekken: wanneer de voetballers de schaakles niet leuk vinden dan heeft het allemaal niet zoveel zin. ‘Met verplichte schaakles boek je geen resultaat’ zoals Van Brussel noteert.

Voor jonge schakers geldt natuurlijk ook dat schaken leuk moet zijn. ‘Lekker een hele dag schaken’ noemt Lucas Nguyen het in het voorloper portret. Spannend leuk was het in ieder geval bij de Nederlandse Jeugdkampioenschappen in Assen (een prachtig debuut!), Tilburg (een eenmalige verplaatsing) en Rijswijk (voor de 27e keer op rij door de HSB georganiseerd!). Erik Hoeksema schrijft over de kampioenen en ook de foto’s spreken vaak boekdelen. Felicitaties voor alle kampioenen waarvan de negenjarige Machteld van Foreest bijzonder opviel met haar titel in de categorie D-algemeen. Herman Grooten was onder de indruk van de fraaie

Deloitte NK Schaken

Dit jaar is Deloitte hoofdsponsor van de Nederlandse Kampioenschappen die van 25 juni tot en met 2 juli in de Tolhuistuin in Amsterdam worden gespeeld. De volgende acht grootmeesters strijden om de titel: Loek van Wely, Ivan Sokolov, Jorden van Foreest, Erwin l’Ami, Benjamin Bok, Erik van den Doel, Sipke Ernst en Twan Burg. De vrouwelijke NK-deelnemers zijn: Zhaoqin Peng, Anne Haast, Tea Lanchava, Mariska de Mie, AnnaMaja Kazarian, Arlette van Weersel, Maaike Keetman en Lisa Hortensius.

Zoals de laatste jaren gebruikelijk heeft toernooidirecteur Paul Rump met zijn team er weer een gevarieerd festival van gemaakt. Zo zijn er de NK’s: NK Pastores (26 juni), NK Opdrachtschaak (27 juni), NK Schaakcafé (1 juli) en NK Miniaturen (2 juni). Ook is er op woensdagmiddag 28 juni een gevarieerde middag voor kinderen van 6 t/m 12 jaar. Tijdens de meeste ronden kunt u genieten van een cultureel intermezzo. De opening wordt opgeluisterd door een ensemble van het Concertgebouworkest en op zaterdag 1 juli speelt toneelgroep Barreland/ Discordia het stuk ‘Ideën’ van Multatuli. Bijzonder is ook de vertoning van de documentaire ‘De Stelling Van Foreest, een schaakfamilie’. Deze wordt overigens gelijktijdig op maandag 26 juni om 20.25 uur op NPO 2 uitgezonden.

Zie voor alle informatie ook: www.nkschaken.nl

locatie en goede organisatie in Zuid-Scharwoude waar het NK voor E-teams werd georganiseerd.

Anish Giri won weer eens een toernooi, en eerlijk is eerlijk, zo’n resultaat houdt het schaken ook leuk. Hij analyseert zelf zijn meeslepende gevecht tegen Nederlands Kampioen Jorden van Foreest. Over resultaten gesproken: Kennemer Combinatie pakte ‘de dubbel’ in Nederland. Richard Vedder praat u bij over de gezamenlijke slotronde van de meesterklasse, terwijl Merijn van Delft van de bekerfinale in Lichtenvoorde verslag doet.

Liefde voor het schaken en het uitgeven van mooie schaakliteratuur staan centraal in het in memoriam dat Jan Timman schreef over Wim Andriessen. Ook Paul van der Sterren roemt ‘zijn passie om de Nederlandse schaakcultuur te vieren en te documenteren’. In onze vaste rubrieken ook weer genoeg om van te genieten en te leren. Zie bijvoorbeeld de fraaie aanvalspartij van Grischuk in de Lezer aan Zet. Schaken is leuk en leerzaam!

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Schaakvereniging Rokade uit Lichtenvoorde vierde op 24 en 25 mei haar zestigjarig bestaan. Op Hemelvaartsdag organiseerde Rokade daarom de landelijke bekerfinale (zie verderop in dit nummer). Minstens zo belangrijk was de voorafgaande feestavond waarop maar liefst drie jubilerende leden in het zonnetje werden gezet. Jack Brouwer, Willie Oostendorp en Gert Nijenhuis waren ieder 50 jaar lid en ontvingen daarom de gouden erespeld van de KNSB uit handen van OSBO secretaris Miklós Hoffer. Rokade voorzitter Gert-Jan van Vliet roemde de drie jubilarissen voor hun inzet waarvoor ze tot erelid werden benoemd.

Drie jubilarissen bij SV Rokade

Rokade huldigt jubilarissen (foto: Achterhoek Nieuws, Elna)

COLUMN

Wim Andriessen Paul van der Sterren

Met Wim Andriessen maakte ik kennis in 1971, ik vijftien jaar oud en net kampioen van Limburg geworden, hij de grote man van Schaakbulletin en op zoek naar een snippertje nieuws. Schaakbulletin, dat blad wat zo totaal anders was dan het officiële bondsblad Schakend Nederland! Geen bestuurderstaal, geen droge opsommingen van wat er allemaal aan wedstrijden en toernooien te gebeuren stond of gebeurd was, maar boeiende verhalen van de beste Nederlandse schakers over hun partijen, hun toernooien, hun kijk op het leven, hun wereld. Met af en toe zelfs een bijdrage van de grote Donner, waar je dan telkens zo verschrikkelijk om moest lachen dat je vergat dat schaken een ernstige zaak is. En daar stond de baas van dat blad zomaar plotseling voor me!

Maar Wim praatte heel gemakkelijk met schakers in die tijd, vooral omdat hij toen zelf nog een echte schaker was. 1971 was

het jaar waarin hij aan een zeer sterk bezet Nederlands kampioenschap had meegedaan, waar hij met 4 uit 11 en een tiende plaats goed overeind was gebleven. Later bleek hij er ook nog eens een klein maar zeer fijn toernooiboek van gemaakt te hebben, maar voor zijn passie om de Nederlandse schaakcultuur te vieren en te documenteren zou ik pas later oog krijgen. Toch is juist dát zijn grote verdienste geweest. Zoals hij het bruisende Nederlandse schaakleven van de jaren zeventig in Schaakbulletin én in een grote verscheidenheid aan door hemzelf uitgegeven boeken heeft vastgelegd, het is een unieke prestatie geweest die niet genoeg kan worden gewaardeerd. Daarbij ondersteunde hij ook het streven van de jonge generatie van toen naar een professioneel schakersbestaan. Simpel gezegd: hij bood schakers werk. Dat dat in de loop der jaren ook met veel conflicten gepaard ging was inherent aan

Zoals u wellicht al gezien heeft is de website van de KNSB flink veranderd en gemoderniseerd. Bovendien zijn het in feite twee websites geworden met dezelfde ‘look en feel’. Op schaken.nl staat nieuws en informatie die voor alle (aankomende) schakers in Nederland interessant kan zijn. De website schaakbond.nl is meer gericht op ondersteuning van doelgroepen zoals clubs, scholen en toernooiorganisaties. Individuele schakers vinden er bovendien alles over reglementering, opleidingen en talentontwikkeling. In het augustus nummer van SchaakMagazine zullen we meer aandacht besteden aan de nieuwe mogelijkheden die de websites bieden. Voor nu kunt u natuurlijk zelf alvast een kijkje nemen!

de dubbele pet die hij altijd ophad. Hij was een socialist die ondernemer werd. Met de omzetting van Schaakbulletin naar New in Chess in 1983 zette hij de kroon op zijn werk, al treurden veel Nederlandse schakers om het verdwijnen van ‘hun’ lijfblad. New in Chess werd al snel een grote naam in de grote schaakwereld, synoniem voor de hoogste kwaliteit op het gebied van schaakjournalistiek en openingstheorie. Het is een merkwaardige speling van het lot dat hij ondertussen zelf steeds onzichtbaarder werd, hij die ooit zo nadrukkelijk in het middelpunt had gestaan. Nu is hij dood. Maar we vergeten je niet, Wim.

Het kampioensteam en hun individuele scores: Benjamin Bok (19), Jan Smeets (18,5), Friso Nijboer (18,5) en Manuel Bosboom (19).

Het kampioensteam (foto: Frans Peeters)

NK-jeugd (A, B en C) in Assen

Na drie jaar Rotterdam verhuisden de Nederlandse

Jeugdkampioenschappen dit jaar naar Assen. De Stichting

Jeugd Schaak Noord nam het stokje over van Stichting Pathena en onder de bezielende leiding van Jozias Hillenkamp konden de sterkste jeugdspelers van Nederland weer terecht in een prachtige speellocatie. Veel strijd op de borden en een uitgebreid nevenprogramma zal voor veel tevredenheid hebben gezorgd bij alle betrokkenen. Onder de sponsoren en partners onder andere de gemeente Assen, de provincie Drenthe en het Van der Valkhotel.

Bij de jeugd t/m 20 jaar was het deelnemersveld bijzonder sterk met vier meesters en drie FIDEmeesters. Het werd een spannend toernooi met steeds andere koplopers. Uiteindelijk eindigden Robby Kevlishvili en Lucas van Foreest op een gedeelde eerste plaats, beiden scoorden 7 uit 9. De snelschaakbarrage werd overtuigend gewonnen door Kevlishvili, die daarmee zijn eerste titel in de hoogste leeftijdscategorie pakte.

Flitsende aanvalspartijen waren schaars in Assen. De invloed van wereldkampioen Magnus Carlsen op de sterkste jeugdspelers is helaas onmiskenbaar. Carlsen gelooft in het kleine voordeeltje en hij is bereid om urenlang te zwoegen in een iets beter eindspel. Die aanpak is overgenomen door de jeugd en het publiek in Assen werd dan ook regelmatig getrakteerd op langdurige partijen.

De nieuwe kampioen had een valse start. In de eerste ronde verloor hij verrassend van Jip Damen. De kampioen van de Leidse schaakbond overbrugde hiermee een ratingkloof van ruim vijfhonderd punten! Vreemd gezicht: de op papier veel sterkere speler wordt geruisloos weggetikt.

Kevlishvili - Damen

Op weg naar b5, een prachtig veld voor het paard.

22.Lc3 Tfb8 23.Pdf3 Pb5 24. Lb4 a3 25.b3 Lf8 26.Le1 Lc5 27.Td3 Lb6 28.b4 Ld8 29.Pd4 Pxd4 30.Txd4 Lb6 31.Td3 Lb5 De zwarte stukken gaan als vanzelf naar mooie velden, wit is eigenlijk niet meer dan een veredelde toeschouwer. 32.Tg3 Ld4 33.Kb1 Lb2 34. Thh3 Pb6 35.Lc3 Lc4 36.f5 Wanhoop, zwart had deze pion ook gewoon kunnen pakken. Wit heeft niets na 36…exf5 37.e6 fxe6 38.Pxe6 Lxc3 39.Tc3 Te8.

36…Lxc3 37.Txc3 Pa4 38. Txa3 Txb4+ 39.Kc1 exf5

Maar ook hier heeft wit geen enkele compensatie. Binnen een paar zetten is de eerste sensatie van dit toernooi een feit.

40.Kd2 Te8 41.Lxc4 Txc4 42. Thd3 Txc4 43.Txd5?

kunstenaar. Zo won hij in de zevende ronde een cruciale partij van Apeldoorner Thomas Beerdsen, op voorhand ook een van de grote favorieten voor de titel. De opening was oorverdovend saai maar de spelers gingen gewoon door, remise aanbieden kan immers altijd nog. We komen erin na de 23e zet van wit.

Kevlishvili - Beerdsen

stelling na 19…d5

Een Siciliaanse structuur, waarin de dames al zijn geruild. Meestal zijn die Siciliaanse eindspelen prima voor zwart, en dat is ook hier het geval.

20.e5

Ook na 20.exd5 Pxd5 21.Lxg7 Kxg7 22.The1 heeft wit nog geen gelijk spel, zwart kan vervelend met …a4-a3 gaan ‘prikken’. 20…Pe8 21.f4 Pc7

Robby Kevlishvili

Met 43.Pf3 kon wit meer weerstand bieden. De tekstzet verliest nog meer materiaal.

43…Pb6!

Heel attent. Er dreigt zowel 43…Pxd5 als 43…Pc4+.

44.Tc5 Pc4+ 45.Txc4 Txc4 en twaalf zetten later had zwart het punt binnen.

Een lelijke tegenvaller, maar Kevlishvili liet zich hierdoor niet uit het veld slaan. In de tweede ronde beleefde hij ook nog een paar benauwde momenten, maar toen dat goed afliep meldde hij zich spoedig terug in de top van het klassement. Vorig jaar noemde ik de nieuwe kampioen nog een onbekommerde aanvalsspeler, maar in Assen ontpopte hij zich vooral als een ware eindspel-

stelling na 23.Kxe1

Op het eerste gezicht lijkt er niks aan de hand, maar bij nadere beschouwing blijkt de pion op a5 een mooi mikpunt voor wit. Een goede zet lijkt nu 23…g5! om de manoeuvre Lg3-f4-d2 te verhinderen, maar er volgde: 23…f6? 24.Lf4! Ld8 Ook met 24…Pc5 kan zwart zich niet redden. Een lange variant: 25.Pxc5 Lxc5 26.Lc7! b6 27.c3 d4 28.Ke2 Kf7 29.b4! axb4 30.cxb4 Lxb4 31.Lxb6 en de vrije a-pion brengt de beslissing, bv. 31…Ke6 32.a5 Kd7 33.a6 Kc8 34.Kf3 en de witte koning valt binnen. 25.Ld2 b6 26.Pd4! c5 Of 26…Pe5 27.f4 c5 28.Pe6 Pc6 29.f5! Kf7 30.Lf4, gevolgd door 31.Pxd8 en 32.Lc7. 27.Pe6 Le7 28.Pf4!

foto's: Harry Gielen

En het kunststukje is volbracht: dubbelaanval op d5 en h5, wit gaat een pion winnen. Veertig zetten later gaf zwart zich gewonnen.

Ook Lucas van Foreest had een moeizame start. In de tweede ronde ging hij onderuit tegen Marijn den Hartog, die in de Meesterklasse voor Rotterdam speelt. Aanvankelijk leek Van Foreest er dwars doorheen te gaan, maar de counter van Den Hartog was hard en onverbiddelijk.

Van ForeestDen Hartog

stelling na 14…Lg5

Een totaal mislukte Koningsindiër voor zwart. Het gaat hem weliswaar lukken om zijn slechte loper te ruilen, maar verder is het kommer en kwel. Wit heeft veel meer ruimte en kansen op koningsaanval.

15.Lc4 Kg7 16.h4 Lxe3 17. Dxe3 Dc7 18.Td2?!

Zodat de toren eventueel naar h2 kan en soms kan ook de andere toren naar d1. Subtiel, maar het kan veel directer. Heel sterk is 18.h5 g5 19.dxc6 Dxc6 (19…bxc6 20.cxd6 Pxd6 21.h6+ Kh8 22.Dc5, of 19…Pxc6 20.Pb5) en nu 20. Pd5! waarna 20…Dxc5 faalt op 21.Dxc5 dxc5 22.Pb6 en wit wint. 18…Pa6 19.Lxa6 Txa6 20. cxd6 Pxd6 21.Dc5 De7 22. Tdh2 b6 23.Df2 b5!

En ineens doet zwart weer helemaal mee.

24.g5 fxg5!?

Heel scherp gespeeld. Het ligt voor de hand om de stelling op de koningsvleugel gesloten te houden met 24…h5 of 24…f5, maar Den Hartog wil meer.

25.hxg5 Th8 26.f4!?

Inderdaad de zet waar de stelling om schreeuwt, maar klopt het ook?

26…b4 27.Pd1 cxd5 28.Pe3

Andermaal de mooiste zet. Na 28.exd5 Pf7! oogt de witte stelling een beetje luchtig.

28…exf4 29.Pxd5 De5 30. Pxf4

Het eindspel na 30.Dxf4 Dxf4+ 31.Pxf4 Tc6+ is ook beter voor zwart.

30…Pxe4 31.De2??

Blundert een stuk weg. Kritiek was 31.Pxe4.

31…Dxf4+ 32.Kb1 Lf5 33. Dxa6 Pc5+ en wit gaf op, binnen twee zetten het halve bord weggegeven.

Kwaliteit verloochent zich niet, en net als Kevlishvili kwam ook Van Foreest weer bovendrijven. Anders dan zijn oudere broer Jorden is hij nooit een scherpe aanvalsspeler geweest, hij schuift zijn tegenstanders het liefst met kleine middelen van het bord. In de zevende ronde nam hij Casper Schoppen, de speler die de eerste toernooihelft domineerde, in een dodelijke houdgreep.

Van Foreest-Schoppen

cxd5 23.cxd5 hangt zijn dame.

23.d6 Pxd6?

Een kansloos stukoffer. Beter was 23…Dd7, al heeft wit schitterende compensatie na 24.c5!

De kracht van die verstikkende vrijpion op d6 is enorm.

24.exd6 Txd6 25.Txd6 Dxd6 26.Td1 Dc7 27.De5 Dc8 28. Pd4 Lg6 29.Dd6 Td8

soepel met 2-0. Het slot van het tweede vluggertje was curieus en laat zien dat niet alleen Lucas er helemaal doorheen zat. Negen rondes afwerken in slechts zeven dagen, en dan ook nog een zenuwslopende barrage – het was een straf regime daar in Assen.

Van Foreest - Kevlishvili

stelling na 21…Lxb4

Nu komt de klassieke doorbraak die al een tijdje in de lucht hing. 22.d5! Lxa5

Zwart kan het witte centrum niet opruimen, want na 22…

Nu kan wit afwikkelen naar een gemakkelijk gewonnen eindspel. Taaier, maar ook onvoldoende was 29…Le4. 30.Pxc6! Txd6 31.Pe7+ Kf8 32.Pxc8 Txd1+ 33.Lxd1 en zwart verliest meteen een tweede pion. De rest was niet moeilijk meer.

In de achtste ronde zat er een engeltje bij Van Foreest op de lat. Tegenstander Max van Warmerdam – ook zo’n favoriet die achter het net viste –vergooide eerst de winst en liet zich daarna ook nog beetnemen in een pionneneindspel.

Zo gingen Lucas van Foreest en Robby Kevlishvili na acht rondes samen aan kop. Het onderlinge duel in de laatste ronde leverde een snelle remise op, waarna een snelschaakbarrage over twee partijen de beslissing moest brengen. De pijp was leeg bij Lucas en Robby won

stelling na 33.Td7

Positioneel was het al een tijdje helemaal mis met wit, maar plotseling heeft hij tegenspel tegen f7. Robby dacht een manier te zien om dat elegant te pareren: 33…Lf6? 34.Txf6 Tb1+ 35.Kh2 Dg1+ 36.Kg3 Tb3+

Niet beter is 36…De1+ 37.Tf2 Tb2 38.Pe4! Na de tekstzet had wit natuurlijk 37.Pf3! moeten spelen, zwart heeft dan geen briljante trucs en moet verder met een stuk achterstand. Wat er

Feline Waardenburg (rechts) tegen Machteld van Foreest

volgde is nogal ontnuchterend.

37.Kf4??

Met slechts nog een paar seconden op de klok een gruwelijke blunder.

37…De3 en mat!

Bij de meisjes tot 20 jaar werd Feline Waardenburg uit Coevorden kampioen. Verrassend, want op rating was ze slechts als zesde geplaatst. Voor de negenjarige Machteld van Foreest – de jongste telg uit deze gevreesde schaakdynastie – kwam dit toernooi nog net te vroeg, ze eindigde met 3½ uit 7 in de middenmoot. Haar tijd komt nog wel. Een fragment van Feline uit de tweede ronde:

Waardenburg - De Jong r+-wqk+-tr zpp+-sn-zpp -+-vllzp-+ +-+p+-+-+-zPp+-vL +Q+-zP-+PzP-sNLzPPzP tR-+-mK-+R

stelling na 12.Db3

De pion op b7 hangt, maar met het actieve 12…Da5! had zwart ieder gevaar kunnen bezweren. Sterker nog, dan is het wit die uit moet kijken. 12…b6?

Doet iets aan b7, maar ziet een ander kleinigheidje over het hoofd. 13.Pxe4!

Zwart verliest haar belangrijkste

pion. De rest is eenrichtingsverkeer. 13…Pf5 14.Pxd6+ Dxd6 15. Lg3 Pxg3 16.hxg3 g5 17.Tc1 f5 18.Lb5+ Ld7 19.a3 0-0 20. Lxd7 Dxd7 21.Th5 Dd8 22.Tc6 f4 23.gxf4 Txf4 24.Thh6 Tf7 25.Thd6 Td7 26.Dxd5+ en de arme Eliza was uit haar lijden verlost.

Bij de jongens tot zestien jaar ging de titel naar Oele Dijkhuis uit Utrecht. Hij scoorde 7 uit 9, goed voor een ongedeelde eerste plaats. In de achtste ronde won hij in mooie Siciliaanse stijl.

Tyro Bekedam - Oele Dijkhuis

Altijd heerlijk om zo’n zet te spelen. De zogenaamd ‘slechte’ loper wordt ineens heel goed! 25.Tc1?

Nu gaat het hard, maar ook na 25.exd5 Lb4+ 26.Ke3 Tc8 27.Dd3 Db6+ 28.Ke2 e4! 29.Dxe4 Db5+ 30.Kd1 Te8 slaat de zwarte aanval door.

25…Lxb4+ 26.Ke3 d4+ Met stukwinst, en de rest was makkelijk.

Bij de meisjes tot zestien jaar was Robin Duson uit Hoorn oppermachtig: kampioen met 7 uit 7! In de eerste ronde sloeg ze toe met een verwoestende koningsaanval.

20.h6+ Kf8 21.e5!

De toren op h8 staat nu buitenspel en daarom moet wit de stelling openbreken.

21…dxe5 22.fxe5 Pe8 23.Df4 Db4 24.Df3 Db7 25.Thf1 f5 26.exf6 Pxf6 27.g4!

Om met g4-g5 alle lijnen naar de zwarte koning te openen, zwart is machteloos.

27…Ke8 28.g4 Pd7 29.Df7+ Kd8 30.Tfe1

Ook 30.Pe4 was lang niet verkeerd. 30…Db4 31.De6 Ta7 32.Dxc6 Te8 33.Pb5 en zwart vond het welletjes, 1-0.

Bij de jongens tot 14 jaar ging de titel naar Eelke de Boer uit Groningen, al had hij daarvoor wel een spannende barrage nodig tegen Rembrandt Bruil uit Elst. In het reguliere toernooi scoorden beiden 7½ uit 9, in de barrage werd het 2-1 voor Eelke. Van de nieuwe kampioen een fragment uit de zesde ronde. De twee hoogste ratinghouders uit deze groep nemen het hier tegen elkaar op.

Onno Elgersma - Eelke de Boer -+k+-+r+ zp-+r+p+-zp-+pzP-zp +-wqpzP-+L l+pwQ-tR-+ zP-zP-+-zPR+P+-+-zP +-mK-+-+-

stelling na 32…Dc5

Echt zo’n moeilijk te doorgronden Franse stelling. Na 33.Tg4!

stelling na 18…b5

In principe heeft wit een goed paard tegen een slechte loper, maar dat paard is alleen maar goed als het op d5 staat. In deze stelling telt maar één ding: de aanvalskansen van zwart.

19.c3?!

Nog een aanknopingspunt voor zwart.

19…a5 20.Tc2 b4! 21.cxb4 axb4 22.axb4 Txc2+ 23.Dxc2 Da6! Dreigt zowel …Tc8 als …Da1+, wit heeft het zwaar. 24.Kd2 d5!

Robin Duson - Anna Martinez

stelling na 19…Pf6

Oele Dijkhuis (rechts) tegen Tyro Bekedam

Robin Duson

Eelke de Boer

is er nog weinig aan de hand, maar wit lette niet even op.

33.Kd2?! Tg5! 34.g4?

Met 34.Dxc5+ bxc5 35.Le2 Txe5

36.Th4! had hij de schade beperkt kunnen houden.

34…Dc7!

Nu valt de pion op e5, en dat betekent het bankroet van de witte stelling.

35.h4 Txe5 36.Lg6? Te4!

Doortastend gespeeld, nu gaat het hard.

37.Lxe4 Dxf4+ 38.De3 dxe4+

39.Ke2 Dxg4+ 40.Kf2 Td1 en wit gaf op.

Bij de meisjes tot 14 jaar werd Marrit Adema uit Meppel kampioen. Een knappe prestatie, want op rating behoorde ze niet tot de top-vijf. Met 7½ uit 9 bleef ze

Eline Roebers, de winnares van 2016, een half puntje voor. Een aardig fragment uit de zevende ronde met truc en tegentruc:

Stella HonkoopMarrit Adema

-+-zpl+p+ +q+-+-+-+-+P+-+ zpPtr-sNP+P P+-wQ-+P+ tR-+-tR-+K

NK D jongens en meisjes

Tijdens een zonovergoten Hemelvaartsweekend werden in Rijswijk de Nederlandse jeugdkampioenschappen t/m 12 jaar gehouden. In de categorie algemeen een historische gebeurtenis: voor het eerst in de geschiedenis werd een meisje kampioen! De negenjarige Machteld van Foreest uit Groningen scoorde 8 uit 9 en eindigde daarmee op een gedeelde eerste plaats. De twaalfjarige Khoi Pham uit Amsterdam behaalde ook 8 uit 9, maar in de beslissingspartijen kwam hij er niet aan te pas: 2-0 voor Machteld.

De eerste barragepartij was een spannende Siciliaan, waarin Khoi Pham op het beslissende moment de draad kwijtraakte.

Machteld van ForeestKhoi Pham

Stelling na 22.h4

Op het eerste gezicht een prima stelling voor zwart – twee lopers, geen directe dreigingen van wit – maar hij heeft geen duidelijk plan. Wit daarentegen heeft wél een helder plan: Pe2-g3-h5-f6+. 22…Dc7?

Beter was 22…Tc8! om na 23.Pg3 te vervolgen met het verrassende

23…f5!. Dan faalt 24.gxf6? op het gemene 24…Lh6+! en wit gaat plotseling mat. Na 23…f5! is ook 24.Ld3? niet goed wegens het eenvoudige 24…Dxd3. Het beste lijkt nog 24.Le2 en dan geeft het actieve 24…Dd4! zwart volwaardig tegenspel.

23.Pg3 Tc8 24.Ld3 Da5 25.Kb1 Dd8 26.Ph5 Dd4 27.Pf6+ Kh8 28.De2?

Sterker was 28.Df3!. 28…h6?

Maar zwart profiteert niet. Met 28…Lxf6! 29.gxf6 Tg8! had hij ieder

stelling na 32…Db5

Remise ligt voor de hand na 33.Tac1 Txc1 34.Txc1 Txc1 35. Dxc1 De2 36.Pc2, maar wit besluit de strijd te verscherpen. 33.Pc4?

Verleidelijk maar niet goed. Wit maakt jacht op de verdwaalde zwarte toren.

33…Db4 34.Tac1?

Leuk gevonden, de toren op c3 staat nu gepend. Tenminste, zo lijkt het… 34…T3xc4!

Wint een stuk en de partij. Zwart heeft net even wat dieper gerekend!

verliesgevaar kunnen bezweren. 29.Dh5!

-+r+-+-mk +l+-+pvlp+-+psN-zp +-+-zp-zPQ -zp-wqP+-zP +-+L+-+PzPP+-+-+ +K+-+-+R

En nu is er geen houden meer aan voor zwart. Na 29…Tf8 is 30.Pg4! ijzersterk, tegen de dreiging 31.gxh6 is niets te verzinnen. 29…De3 30.Dxf7 Lxe4 31. Lxe4 Tf8 32.Dg6 met ondekbaar mat, en zwart gaf op. Machteld van Foreest, kampioen ‘bij de jongens’ tot 13, negen jaar oud, nu al een rating van 1814, waar gaat dat heen?? Bij de meisjes ging de titel naar de twaalfjarige Kavya Raulji. Met 7½ uit 9 bleef ze een half punt voor op Wendy Huang.

Kavya Raulji - Amelia Jonkman r+l+q+rmk +-+n+-zpp p+n+p+-+ +p+pzP-tRP+pzP-zP-sN +-zP-vL-+Q -+P+L+-zP +-+-+RmK-

Stelling na 21.Txg5

21…h6?

Geeft wit alle ruimte, ook 22.f5! was nu heel sterk geweest.

22.Lh5! De7??

23.Pg6+!

Ai, daar gaat een volle dame de doos in.

En wit won.

Marrit Adema

Erik Hoeksema foto's: Frans Peeters

Machteld van Foreest

Kavya Raulji

Kennemer Combinatie is Kampioen!

De gezamenlijke slotronde van de Meesterklasse vond deze keer plaats in BunschotenSpakenburg, waar schaakclub En Passant gastheer was. Na een eenvoudige, doch voedzame lunch werden de degens gekruist in de verschillende zalen van het denksportcentrum. Helaas stond er niet meer zoveel op het spel als een jaar eerder in Bloemendaal, toen er nog geen degradant bekend was en ook de strijd om de titel nog niet beslist was.

De kaarten waren zo goed als geschud. Deze ronde werd afscheid genomen van de reeds bekende degradanten Charlois Europoort en Het Witte Paard Sas van Gent. Ze mochten nog een keer laten zien waartoe ze in staat zijn. Bovenin was het nog niet helemaal beslist. LSG Intellimagic kon het Kennemer Combinatie nog lastig maken als ze stevig zouden uithalen tegen Charlois Europoort. Een 8,5-1,5 overwinning, niet ondenkbaar tegen een team met drie invallers, zou betekenen dat KC minimaal gelijk zou moeten spelen tegen Groninger Combinatie, dat gewoon nog even drie grootmeesters

meenam naar het midden van het land.

En de vraag is natuurlijk wat kampioensstress doet met de spelers. Het was hetzelfde weekend als Excelsior – Feyenoord, het toppunt van kampioensstress. Want wat was dat toch voor slap, onzeker ogend openingetje in de partij Van Wely – Ernst aan het topbord? Achteraf was kampioensstress, als daar al sprake van was, niet nodig. LSG liet het namelijk volledig afweten tegen de verzwakte kampioen van 2015. Charlois Europoort won met 5,5-4,5 en vooral Rick Lahaye zal een fijne middag gehad hebben…

We zien de stelling na dertig zetten uit de partij Rick Lahaye – Predrag Nikolic. Lahaye had zijn grootmeesterlijke tegenstander stevig aangepakt en hij staat duidelijk beter. Zwart heeft niets in te brengen. Maar hoe win je zoiets? Veld e5 bijvoorbeeld, wordt stevig

bewaakt door de cipiers op d6 en f6. Is dat zo?

31.e5! fxe5 31...dxe5 32.d6+ is meteen uit. 32.Pxg5 Lb5 33.Dd3 Lxc4 34.bxc4 Lh6 35.Pe4 35.Pxh7 was overtuigender geweest: 35...Kxh7 36.f6+ Kh8 37.Dg6 en zwart kan opgeven. Wit raakt nu even de draad kwijt, maar het komt goed met hem. 35...Lf4 36.Ta1 Pe8 37.h4 Db7 38.Kh3 h5 39.Tg1 Dd7 40.Df3

40…Kh8?? Na 40...Kh7 had wit een probleem gehad met zijn koningsvleugelpionnen. Nu is het ineens bekeken. 41.Dxf4! 1–0

Een doekje voor het bloeden voor LSG was dat Michiel Bosman zijn derde IM-norm scoorde. Nog niet voldoende voor de titel overigens, want er zit zo’n zevenrondige Europacupnorm tussen. Nog eentje te gaan dus.

Kennemer Combinatie was hiermee dus kampioen, maar de titel werd gelukkig wel met een overwinning binnengehaald. Een bekroning voor het geweldige seizoen en ook voor het gevoerde beleid van de laatste jaren. Het beste uit Haarlem en omstreken werd samengevoegd en met het binnenhalen van de grootmeesters Van Wely en Spoelman is het team sterk genoeg voor de Nederlandse titel. Dat was overigens vorig seizoen ook al zo, maar een belangrijk verschil is dat er nu een paar tussen zaten die scoorden als gekken. Wat te denken van Miguoel Admiraal, die met 8 uit 9 topscorer van de Meesterklasse werd. Die scoorde

een wel bijzonder soepel puntje…

Miguoel AdmiraalBonno Pel

1.e4 d6 2.d4 g6 3.f4 Lg7 4.Pc3 a6 5.Pf3 b5 6.Ld3 Pd7 7.Le3 Lb7 8.e5 c5 9.Le4 Lxe4 10. Pxe4 Ph6 11.dxc5 Pg4 12.De2 Pxe3 13.Dxe3 dxe5 14.0–0–0 exf4 Roept een aanval over zich af. 14...Dc7 was misschien verstandiger. r+-wqk+-tr

als tegenstander had gehad. Die kreeg hij echter niet, tot zijn teleurstelling. Wel een WGM, maar dat was niet genoeg. Hij ging er wel dwars doorheen…

Quinten Ducarmon -

Iozefina Paulet

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pd2 a6 4. Pgf3 Pf6 5.e5 Pfd7 6.Ld3 c5

7.c3 Pc6 8.0–0 g5 9.Pb3 h6

Weerstaat de verleiding 9...c4? 10.Pxg5 cxd3 11.Pxe6! met meer dan genoeg compensatie. 10.Pxc5 Pxc5 11.dxc5 Lxc5 12.De2 Dc7 13.h3 Ld7 14.Te1 Le7 15.b4 Pa7 16.a4 Dxc3 Pakken wat je pakken kunt! Zou ik ook doen. Wit bekommert zich er niet om. Die heeft, terecht, meer aandacht voor de treurige positie van de zwarte stukken, met name dat paard op a7. 17.Ld2 Dc7 18.b5 a5

Stelling na 30.Te1

15.Pd6+ Kf8 16.Dxf4 exd6 17.Dxd6+ De7 18.Dxd7 Dxc5 19.Thf1 Lh6+ Een voor de hand liggend schaakje, maar wel de beslissende fout omdat het veld e5 aan het witte paard wordt gelaten. 19...Lf6, hoe akelig ook, zo’n losse loper op een open lijn, was beter. 20.Kb1 Ta7

19.Pd4 Dd8 20.Dh5 Lc5

21.Pe5! Kg8 22.Dd8+ Lf8 23. Pd7 De7 24.Dc8 f5 25.Tfe1 Df7 26.Pxf8 Tc7 27.Dd8 1–0

Admiraal haalde een TPR van meer dan 2600. Dat deden overigens ook zijn teamgenoten Quinten Ducarmon, David Klein, Loek van Wely en Wouter Spoelman. Met zulke steunpilaren in je team kom je er wel! Die hoge TPR van Admiraal en Ducarmon leverde overigens geen grootmeesterresultaat op. Admiraal had daar al geen rekening meer mee gehouden, maar voor Ducarmon had het nog gekund als hij een grootmeester

21.Pf5! Db6 21...exf5 22.e6 met beresterke aanval. 22.Le3 d4

23.Lxg5 exf5 Omdat zij die gaan sterven alles mogen eten. En wat moest zwart anders?

24.e6 Lxe6 25.Lxf5 hxg5

26.Dxh8+ Kd7 27.Lxe6+ fxe6

28.Dxa8 Pc8 29.Tac1 Pd6 30. Dg8 Pf5 31.Txc5 1–0

Ducarmon baalde wel van het feit dat het geen grootmeesternorm was, maar volgens Richard Duijn, laten we hem de Technisch Directeur van KC noemen, was dat ook deels zijn eigen schuld. “In de vorige ronde bood de teamleider van Charlois Europoort hem Sokolov of Van den Doel aan, maar hij hoefde ze niet. Nou, dan niet!”

De winstpartij van Wouter Spoelman op David Slagter valt in de categorie tragikomedie…

Het hoeft geen betoog dat wit bijzonder goed staat, wellicht al gewonnen, maar de manier waarop het eindigde toverde een glimlach op menig gezicht. Er dreigt Pef6 met damewinst en dus speelde Slagter 30…Df8 Spoelman antwoordde met 31.Da7 en ineens was de zwarte toren gevangen. 1-0 Lennart Dek beloonde een puik seizoen ook met een overwinning. Niet voldoende voor een IM-norm, want dan had zijn opponent een elo van 2496 moeten hebben. Zo iemand tref je doorgaans niet op bord 9. KC scoorde er drie remises bij. Precies genoeg voor een 5,5-4,5 overwinning en een dik verdiend kampioenschap. Qua titelresultaten viel de oogst een beetje tegen. Het was nog wel een behoorlijk lijstje met kanshebbers op een norm. Uiteindelijk scoorde behalve Michiel Bosman alleen Nico Zwirs van MuConsult Apeldoorn een IM norm in de Meesterklasse. Een mooi resultaat voor Zwirs, alhoewel het ook een lichte teleurstelling was. Hij zat in de laatste ronde namelijk voor een GM-norm te spelen. Daar slaagde hij niet in. In de 1e Klasse werden er overigens nog wel drie IM-normen

gescoord: Bob Beeke (ASV), Liam Vrolijk (Messemaker 1847) en Valentin Buckels (Voerendaal) waren de gelukkigen. In de Meesterklasse staat ook kwalificatie voor de Europacup op het spel. Normaal gesproken vaardigt de KNSB drie teams af, maar vorig seizoen mochten er ineens vier teams meedoen. Goed nieuws dus voor Kennemer Combinatie, LSG en SISSA. En dus ook voor HMC Calder. En wie weet voor nog een team, want Richard Duijn toonde zich niet heel enthousiast: “Ik ga het niet regelen!” Dat had niet zozeer een sportieve reden, maar meer een politieke. Duijn heeft niet veel trek in de Europacup omdat die dit jaar in Turkije wordt gehouden. In de badplaats Manavgat. Maar wie weet staat er een andere regelneef op in Haarlem.

Voerendaal en BSG keren na een korte afwezigheid terug in de Meesterklasse.

Eindstand Meesterklasse

1. Kennemer Combinatie

2. LSG IntelliMagic

3. SISSA

4. HMC Calder

5. Pathena Rotterdam

6. Groninger Combinatie

16 56

12 51

12 48½

11 46½

10 50½

8 46

7. MuConsult Apeldoorn 7 41

8. En Passant 7 40

9. Charlois Europoort 6 36½

10. HWP Sas van Gent

1 34

Topscorer Miguoel Admiraal

Jorden van Foreest tweede

Anish Giri wint Reykjavik Open

Sinds de Fischer-Spasski match in 1972 zou je Reykjavik kunnen beschouwen als een van de schaakhoofdsteden van de wereld. Een van de sterkste en mooiste open toernooien in de wereld wordt jaarlijks in de IJslandse hoofdstad georganiseerd. In

2015 beleefde Erwin l’Ami de mooiste twee weken uit zijn hele schaakcarrière door dit Reykjavik Open op zijn naam te schrijven met 8,5 uit 10.

Ook dit jaar speelde de grootmeester uit Woerden steeds in de top mee en in de slotronde was hij met zwart gepaard aan Anish Giri die een halfje voorstond op een groepje achtervolgers. Alhoewel l’Ami nog steeds actief is als professioneel wedstrijdschaker concentreert hij zich de laatste jaren meer en meer op het begeleiden van Nederlands sterkste schaker. Gezien hun nauwe samenwerking zal een onderling duel ongetwijfeld niet hoog op hun wensenlijstje hebben gestaan. Niettemin moest er gespeeld worden en alhoewel het Erwin lukte om een opening op het bord te brengen die ze niet samen uitvoerig hadden bekeken kwam hij toch al snel in het nadeel. Giri voerde de partij tamelijk strak naar de winst en wist zo in navolging van zijn secondant deze editie van het Reykjavik Open op zijn naam te schrijven. Niet alleen was zijn score (8,5 uit 10) gelijk aan die van Erwin, ook qua aanpak heeft Giri iets opgestoken van zijn secondant. Anish en Erwin zijn beiden zoals bekend getrouwd met sterke schaaksters: Sopiko en Alina zijn IMs. In 2015 won Erwin het toernooi terwijl zijn echtgenote ook meespeelde, en in een toernooiverslag van zijn hand beschrijft hij hoe zijn vrouw verstandige schaakvragen kan stellen na afloop van een partij. Dit jaar speelde ook Sopiko in Reykjavik (o.a. remise tegen Beliavsky!) en ook Anish heeft vaker laten vallen hoe prettig het is om een partner te hebben die begrijpt wat er in een schaker omgaat.

Naast Anish en Erwin was Jorden van Foreest de derde Nederlandse grootmeester onder de in totaal ruim 260 deelnemers. De Nederlands kampioen begon net als zijn collega’s met drie overwinningen en mocht het toen met zwart opnemen tegen Anish. Hun eerste onderlinge duel werd een meeslepend gevecht waarin de elo-favoriet pas na lange strijd aan het langste eind trok. Laten we meegenieten met commentaar van de winnaar.

Anish Giri-Jorden van Foreest, ronde 4

Ahoewel ik Jorden als schaker al behoorlijk goed kende was dit pas de eerste partij die we tegen elkaar speelden. Dat dat nu juist in Reykjavik moest gebeuren! 1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pf3 Pf6 4.e3 g6 4...Lg4 is Jordens hoofdvariant. De zogenaamde Schlechter variant (4...g6) is een passief, maar heel solide systeem. Vorig jaar had Jorden het ook al toegepast tegen Nakamura, dus zijn keuze kwam niet als een complete

verrassing voor me. 5.Pc3 Lg7 6.Le2 0–0 7.0–0 e6

8...Te8

Vele wegen leiden naar Rome, maar Jorden legt zijn kaarten nog niet op tafel met deze sluwe zet. Daar moet hij zo zijn redenen voor hebben. Ik kan me zo voorstellen dat 8...Pbd7 de manoeuvre La3–d6 mogelijk maakt.

9.Lb2 Pbd7 10.Dc2 b6 11.Tad1 Lb7 12.Pe5

Ik kon me vaag herinneren dat ik deze ambitieuze opstelling met 12.Pe5 en 13. f4 ooit in mijn voorbereiding gezien had. Ik was er niet zeker van dat het om deze exacte stelling ging, maar hoe dan ook is het een logisch plan. De zwarte stelling is harmonieus, maar ook nogal passief.

12...Dc7 13.f4 Tad8

Deze zet heb ik zelf ook gespeeld. Zwart husselt als het ware alle openingen door elkaar en toch is het verrassend speelbaar. 8.b3

Ik herinnerde me dat ik deze opstelling een paar jaar geleden eens had voorbereid en besloot er nu maar voor te gaan. Een ander plan is 8.b4 maar zwart kan waarschijnlijk gelijkmaken met het directe 8...dxc4 9.Lxc4 b5 gevolgd door 10...a5!. Flexibel is de wachtzet 8.Dc2!? en dat kan dan ook als de hoofdvariant worden beschouwd.

Jorden heeft voor een natuurlijke opstelling gekozen. Het was ook mogelijk om de torens op c8 en d8 te plaatsen en de dame misschien op e7. De verschillen tussen de twee opstellingen zijn subtiel. 14.Lf3 c5

Dit voelt als een goed getimede opstoot. Zwart mag niet te lang aarzelen omdat wit toch al klaarstaat om 15. g4! te spelen. Om toch nog een alternatief te noemen: het was mogelijk om, in de stijl van de Chebanenko variant, en gebruikmakend van de penning over de c-lijn, tegenspel te creëren met 14...b5!?. 15.g4!

Laatste ronde Anish-Erwin

-+-trr+k+ zplwqn+pvlp -zp-+psnp+ +-zppsN-+-+PzP-zPP+ +PsN-zPL+PvLQ+-+-zP +-+R+RmK-

De enige manier om de druk op het centrum te verhogen. Los van 16.g5 is ook 16. Dg2 een dreiging. 15...cxd4 16.exd4 a6 17.Dg2! Pf8?

Na deze zet, waarvan ik zelf volledig ten onrechte dacht dat hij sterk was, ontstaat een kritiek moment. Mijn eerste gedachte was om nog maar een pion naar voren te gooien met 18.h4!, maar daarna dacht ik te diep door en besloot uiteindelijk tot een directe opstoot waarmee ik het grootste deel van mijn voordeel weggaf. Juist was 17...La8! om geen tijd te verliezen. Nu komt ...dxc4 in beeld, terwijl op 18.g5 zwart de beschikking heeft tot 18...Ph5! 19.Lxh5 gxh5 20.cxd5 en zwart krijgt prima spel voor zijn geofferde pion. Ook 17...b5!? is een manier om de zaak te compliceren. 18.f5?

Ik had een lange geforceerde variant uitgerekend die resulteerde in een eindspel met een pion meer. Het alternatief leek me nogal vaag, maar dat was een misvatting. Ik zag het volgende idee: 18.h4! La8 19.h5 dxc4 20.h6! maar realiseerde me niet hoe sterk het wel niet was. 20...Lh8 21.Lxa8 Txa8 22.bxc4 b5 23.g5! Nu is duidelijk dat de pionnen op h6 en g5 de zwarte stukken volledig verstikken. Na 23...Ph5 24.c5 is zwart er zeer slecht aan toe. Op het eerste gezicht leek het alsof h4–h5–h6 teveel tijd verspilt, maar nu is wel duidelijk dat de opmars het meer dan waard was. 18...exf5 19.gxf5 Dd6?

Probeert een beetje te slim te zijn, en de damezet is bovendien een blunder. Zwart had verder moeten gaan met 19...gxf5, na 20.Pxd5 Pxd5 21.Lxd5 Lxd5 22.cxd5 Pg6 raakte ik heel opgewonden over de mogelijkheid om 23.Txf5! te

spelen, maar het is natuurlijk allemaal nogal minimaal na 23...Ph4 24.Txf7! Dxf7 25.Pxf7 Pxg2 26. Pxd8 Pf4! (niet 26...Pe3 27.Te1!) 27.Pe6 Pxd5 28.Pxg7 Te2 29.Pe6! Ik had de variant zelfs tot hier berekend, maar het eindspel met paard tegen loper is simpel te verdedigen door zwart. Juist is dus 29...Txe6! en de pluspion stelt weinig voor. Wanneer zwart de loper neemt met 29...Txb2 komt hij echter in de problemen na 30.Tf1! h6 31.Tf8+ Kh7 32.Tf2. 20.fxg6

Een betere zetvolgorde was 20. Pxd5! nu heeft wit na 20...Pxd5 21.fxg6! de beschikking over 22.Pf7!. Ik kon maar niet kiezen tussen deze twee opties, maar deze volgorde geeft zwart niet de mogelijkheid tot 21...Ph4! zoals Jorden in de partij speelde. 20...Pxg6 21.Pxd5 Ph4!

De beste kans. Ik dacht dat het eindspel dat ontstaat makkelijk gewonnen moest zijn voor wit, maar het bleek verrassend gecompliceerd te zijn. Jorden moet oorspronkelijk 21...Pxd5 22.Pxf7! gemist hebben.

22.Pxf6+ Dxf6 23.Lxb7 Pxg2 24.Txf6 Lxf6 25.Pg4

naderende tijdnoodfase rekende ik de variant niet goed door. Het makkelijkst is 29.Lc3! maar ik wilde mijn vrije d-pion niet opgeven. Na 29...Tg6 30. Td2 Txd2 31.Lxd2 Lxd4 32.Kf1 zou wit technisch gewonnen moeten staan, alhoewel het zeker nog een tijd gaat duren.

29...Tg6+! 30.Kh1 Th6 31.Pg2 31.Lg2 wordt nu beantwoord met 31...Te6 32.Pf5 Tee2. 31...Th3! 32.Tf1 Kh8

33.Te1 Kg8 34.Tf1 Kh8 35.c5! Natuurlijk is het nog steeds wit die op winst speelt, alhoewel het zeker wat uit de hand is gelopen. 35...bxc5 36.b4 Td2?

Correct was 36...c4! waarna zwart goede kansen heeft om deze almaar voortdurende partij te redden. 37.bxc5?

Een leuke tijdnood truuk is 37. dxc5 Lxa1 38.Txa1 Txd5 39.Pf4! maar helaas zag ik hem pas nadat ik al had gezet.

37...Lxd4 38.Lxd4+ Txd4 39. Lxf7

Terwijl de seconden wegtikken is het makkelijk om een leuke variant als 39.Pf4! Th4 40.c6 Tdxf4 41.Tc1! te missen. 39...Tc3?

Trapt in een tijdnoodval. 39... Thd3! 40.Lh5 en pas nu 40...Tc3! 41.Pf4 Te4! was de nauwkeurige weg naar remise. 40.Pf4!

gevolgd door c5–c6–c7. 42.Tg1!!

Nu dreigt wit Pg5, Le6 en Pf7 mat. Deze partij is bepaald niet uit een stuk, maar dit moment spreekt me wel aan. 42...h6

De enige verdediging, maar nu kan wit energiek verder gaan. Onvoldoende zijn 42...Tb8 43. Pg5! en 42...a5 43.Pg5!.

43.Tg6 Kh7 44.Tg7+ Kh8 45. Tg6 Kh7 46.Tg7+ Kh8 47.Lg6! Tb8 48.Th7+ Kg8 49.Ta7!

Trapt in een val die niet werkt! 49...Tc1+ 50.Kg2 Tc3

Zwart dreigt mat nu, en 51.Kf1 lijkt fout vanwege 51...Tf3–f6. 51.Kg1!

De meest elegante oplossing. Toch wint 51.Kf1 Tf3+ 52.Ke2 Tf6 ook vanwege 53.Lh7+! Kh8 54.Pd4. 51...Tc1+ 52.Kf2 a5 53.Lh7+ Kh8 54.Pf4 Tf8 55.Ke3

Ik had het tot hier gezien, en beoordeeld als compleet gewonnen, maar het werd me al snel duidelijk dat er serieuze problemen zijn.

25...Lg7! 26.Lxg2 Te2 27.La1 Txa2

Nu is het verrassend moeilijk om de witte stukken te laten samenwerken. Ik dacht nog steeds dat ik mijn jonge tegenstander te slim af kon zijn met 28.Pe3!

Nu verliest 28...Te8–e2, maar zwart vond zijn enige tegenkans met 28...Td6! 29.Ld5?!

Het is te ambitieus om alle pionnen te willen houden. In de

Nu heeft wit het heft weer in handen. Bovendien komt er een half uur bij. Het leven is goed! 40...Td8

De beste verdediging. 41.Pe6 Tc8

De winst ziet er niet zo triviaal uit, maar gelukkig zag ik dat de zwarte koning vrijwel mat staat en de noodzakelijke hergroepering van mijn stukken is niet zo lastig te realiseren. 41...Tb8 verliest vanwege Lf7–h5–f3

Nu wordt het duidelijk dat zwart uiteindelijk een kwaliteit zal verliezen. Het eindspel van loper+randpion van verkeerde hoekkleur zou vroeg of laat altijd ontstaan. Zonder torens is het zoals bekend remise, maar met torens op het bord moet

Jorden van Foreest

het redelijk makkelijk winnen.

55...Txf4 56.Kxf4 Txc5 57.Lf5 Kg8 58.Ta6 a4 59.Txa4 Kg7

60.Ta7+ Kg8 61.Ta6 Tc7 62. Txh6 Kg7 63.Kg5 Tf7 64.Ta6 Tc7 65.h3

De winst is ook mogelijk door de pion op te laten marcheren naar h6, maar ik besloot om het eindspel van T+L tegen T te proberen te winnen (met nog een bonus achter de hand).

65...Te7 66.Tg6+ Kh8 67.Th6+ Kg8 68.Th4 Tg7+ 69.Lg6 Ta7

70.Kh6 Kh8 71.Td4 Th7+ 72. Kg5 Ta7 73.Td8+ Kg7 74.Lf5 Tf7 75.Le6 Te7 76.Kf5 Ta7 77. Tg8+ Kh7 78.Kf6 Tb7 79.Ta8

aanvalsstijl (een klassiek Lxh7+ offer in ronde 7, en een schijnoffer in ronde 9). In de slotronde had hij zwart tegen de Indiase GM Vidit (een lid van het team Giri).

Vidit – Jorden van Foreest, ronde 10

de witte aanval is afgeslagen.

28...Dd4 29.Txf5

29.Txb7 Pf2+ en wint.

29...f6! 30.Ph3

30.Pf3 Dxe4! 31.Dxe4 Pf2+ 32.Kg1 Pxe4 wikkelt af naar een gewonnen eindspel.

30...b5 31.axb5 cxb5

Positioneel (en materieel) staat zwart gewonnen, de rest is niet moeilijk meer:

32.Pf2 Pxf2+ 33.Txf2 Kh8 34. Df4 Tf7! 35.Lh3 Tg7 [35...Dd3!]

36.Lf5 Dd1+! 37.Tf1 Dd2

38.Dxd2 Txd2 39.Tfc1 Tgg2 0–1

Naast Jorden liet ook de toernooiwinnaar zich niet onbetuigd in het winnen van fraaie aanvalspartijen. De slotstelling tegen Donchenko spreekt boekdelen wat dat betreft.

Donchenko – Anish Giri, ronde 8

Giri heeft al zijn stukken klaargezet voor een koningsaanval, en Jobava stuurt daarom op dameruil aan. Opmerkelijk genoeg gaat de aanval daarna met onverminderde kracht door.

34.Df2 Dxf2! 35.Tfxf2 g5! 36.Tf1 g4 37.Pfd2 Tg5 38.c4

Anish offert nu zijn damevleugel voor een vol offensief op de witte koning.

38...Ph5! 39.cxb5 axb5 40. Lxb5 Pdf6 41.Pc5 Lc8 Alle stukken doen nu mee. 42.Tee1 Pf4

Ook sterk was 42...gxh3 43.gxh3 Lxh3! 44.Kxh3 Pf4+ 45.Txf4 (45. Kh2 Tg2+ 46.Kh1 Txd2) 45...exf4 en er hangen twee witte stukken over de 5e rij, terwijl ook 46...Tg3+ en 47...Pg4+ dreigt. 43.hxg4 Pxg4+ 44.Kh1 Pf6! Dreigt 45...g3 terwijl ook pion g2 hangt.

79…Tb6

De grappigste winst na 79...Kh6 is 80.Ta4 Tb5 81.Th4+ Th5 82. Txh5+! en plotseling telt de h-pion mee: 82...Kxh5 83.Kg7. 80.Ta4

1–0

Jorden liet zich door deze nederlaag bepaald niet uit het veld slaan. In de volgende 5 ronden stond hij nog twee remises toe met zwart, en won hij zijn drie witpartijen veelal in flitsende

Stelling na 20...Db4

Het staat nu ongeveer gelijk na een normale zet als 21.Tec1. Vidit mocht echter net als Jorden nog hopen op de toernooioverwinning (bij een misstap van Anish) en ging op jacht naar de koning met 21.Df3? Tad8!

Geen last van spoken. 22.f5? Pxe5 23.Df4 Pd3 24.Dh4

Dreigt mat, maar Jorden heeft goed ingeschat dat zijn koning veilig genoeg is.

24...h5 25.Tf1

25.fxe6 Pf2+ 26.Kg1 Dc5! wint vanwege de dreiging van stikmat en stukwinst.

25...Lc4 26.g4 Dxb2

Slaat een pion en betrekt de dame bij de verdediging.

27.gxh5 gxf5 28.Tab1

Of 28.exf5 Dd4! 29.Dg3 Kh8 en

P+-+NzP-+ +-+-zp-zPQzP-+-+-zP +-vL-+R+K

Stelling na 43.Pxe4

43...Df7!

Na deze kruispenning gaf de Duitse grootmeester op. In de voorlaatste ronde moest de Georgische GM Jobava eraan geloven. Door dit punt kwam Giri alleen op pole position.

Jobava – Anish Giri, ronde 9

45.Pd3 Tg3! -+l+-+-tr +-+-+pmk-+-+-sn-+ +L+-zp-+-+-+Psn-zp zP-+N+-tr-zP-sN-+P+ +-+-tRR+K

46.Tf3

Zwart wint na 46.Pxf4 h3!! (46... exf4? 47.Tf3) 47.Pxh3 Lxh3. 46...Lg4 47.Tfe3

Of 47.Txg3? hxg3+ 48.Kg1 Pe2+. 47...Txg2

Nog sterker was 47...Ld7! 48. Lxd7 Pxd3.

48.Pc4 Tc2 49.Pdxe5? Ook de alternatieven verliezen: 49.Pcxe5 Pg2, en 49.Tg1 P4h5 50.Pcxe5 Pg3+.

49...P6h5 50.Kg1 Pg3 51.Txg3 hxg3 52.Pe3 Ph3+ en Jobava gaf een zet voor het mat op. Een krachtige aanval zonder dames! 0–1

Stelling na 33...Teh8

Jobava en Anish praten na

In

deze Voorloper:

Achterin de klas

Speelt snoepschaak

Zoveel schakers!

Houdt van vooruitdenken

Vrolijke

flierefluiter

Jeugdkatern

Hij is 12 jaar. Bij de F werd hij Nederlands kampioen! Drie jaar geleden won hij brons bij het NK E in Waalwijk. Een jaar geleden zilver bij het NK-D in Rijswijk en met de Klim-op werd hij tweede in de JCC. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Lucas Nguyen

Lucas Nguyen

‘Lekker een hele dag schaken’

Foto: Harry Gielen

De spelregels leerde hij thuis van zijn vader Thao. Zijn broer ging naar de schaakcursus bij de naschoolse opvang. Zijn moeder vroeg of Lucas, toen 5 jaar, achterin de klas mocht zitten. “Zo zag ik de lessen bij meester Ruud Neumeijer.” Thuis schaakte hij tegen zijn vader die het spannend maakte door met minder stukken te spelen. “Toch won hij nog!” Maar die voorgift werd wel steeds minder. “Bij mijn eerste GrandPrix-toernooi werd ik 2e en kreeg een beker.” Later dat jaar ging Lucas naar schoolschaakvereniging Klim-Op. “De beginnerswaar ik bij hoorde - krijgen twee keer per week les, de gevorderden één keer. Toen ik mijn vinger opstak mocht ik naar voren komen en op het bord de oplossing laten zien!” Meester Jan helpt je het antwoord te vinden en stimuleert je om verder te komen. Met grapjes zorgt hij voor ontspanning.

Een geweldige schaakidealist!” Bij de pupillendag in Roozendaal was Lucas in topvorm. Hij stond één remise toe, maar “die had ik eigenlijk ook moeten winnen. Ik kreeg een mooie beker en een kroon! Die was te groot, maar mijn moeder bedacht een trucje zodat ik er toch mee op de foto kon.” Met Klim-Op vond hij het NK rapid in Mierlo erg leuk. “Lekker een hele dag schaken en tussendoor plezier maken. Super!” Bij de JCC in Den Bosch speelt hij verstoppertje of voetbalt op een zandveldje. Met het schoolteam van ‘De Stelberg’ werden ze de beste van Rotterdam. Bij de landelijke finale in Amsterdam ging het zo goed dat hij de laatste partij remise mocht aanbieden. Toen dat werd aangenomen waren ze kampioen van Nederland!! Broer Kevin en Lucas plaatsten zich allebei voor het EK in Praag. “Zoveel schakers bij elkaar had ik nog

nooit meegemaakt. Er waren een heleboel zalen Het was erg warm, ondanks dat er airco was. Met een aantal tegenstanders heb ik na afloop ook geanalyseerd. Op de rustdag kwamen we nog clubgenoten tegen!” Lucas haalde een plusscore. Bij de senioren promoveerde hij met Krimpen aan de IJssel naar de landelijke 2e klasse. Wat vindt Lucas leuk aan schaken? “Ik houd van vooruitdenken! Ook in het leven. Ik speel graag en probeer van mijn fouten te leren.” Training krijgt hij van Harold van Dijk en sinds een jaar van Zhaoqin Peng. “Harold is een blije trainer. We bekijken mijn partijen en doen fijne dingen. Zoals snoepschaak. Voor elke pion die je slaat krijg je een snoepje!” Harold: “Lucas is vrolijk en heeft erg veel plezier in schaken. Hij vindt het leuk als het spannend is en heeft geen last van stress. Hij is een vrolijke flierefluiter!”

Piet Peelen

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van: Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

17-6-2004

Rotterdam

Libanon lyceum

Frans

Tafeltennis, voetbal

Na school

Ssv Klimop, Krimpen a/d IJssel

Kok of arts

Parpadelle

Partijen van Lucas

Lucas - Andrew Mensing KNSB competitie 2017

1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 a6 5.Pc3 Dc7 6.f3 Pf6 7.a3 Ik wilde voorkomen dat hij … Lb4 kon doen.

7...b5 8.Le3 Lb7 9.Dd2 Pc6

10.Le2 Le7 11.g4 b4 12.axb4

Lxb4 13.Ta4 Pxd4 14.Lxd4 a5

15.Dg5 Pxe4

Een tegenaanval die verkeerd uitpakt. Na 15...Kf8 kon het spel nog alle kanten op.

16.fxe4 Lxe4 17.0–0 Lxc2 18.Txb4! axb4 19.Pb5 Dc6 r+-+k+-tr +-+p+pzpp -+q+p+-+ +N+-+-wQ-

Pxd4 g6 5.Pc3 Lg7 6.Le3 Pf6

7.Lc4 0–0 8.Lb3 d6 9.h3 a6

10.0–0 Ld7 11.Dd2 Tc8 12.Tad1

Pa5 13.f4 Pxb3 14.axb3 b5

15.e5 Pe8 16.Pf3 Lc6 17.Ld4

Dc7 18.exd6 Pxd6 19.Le5 Tfd8

20.Df2 Lxf3 21.Dxf3 Dc5+ 22.Df2 Lxe5 23.fxe5 Dxe5

24.Tde1 Dc5

Het alternatief is 24...Dg5 25.

Pe4 Pxe4 26.Dxf7+ Kh8 27.Txe4

Txc2. Pakt de partijzet beter uit?

25.Txe7 Pf5 26.Ta7 b4!

f5 45.Pa6 Ta2?

Een blunder. Zwart wint na 45... Td4! Ook 46...Ta3+ bood nog kansen, maar in het toreneindspel heeft zwart niets aan zijn pluspion.

46.Pxb4 Tb2 47.Txd5 Txb4

48.Td7+ Kh6 49.h4 Tg4 50.Tf7

Tb4 51.Ta7 Tc4 ½–½

Augustas Gucaga-Lucas

EK D Praag 2016

1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 g6 5.Pc3 Lg7 6.Le3 Pf6

7.Lc4 0–0 8.Lb3 a6 9.0–0 d6 10.f4 Pg4 11.Pxc6 bxc6 12.Ld4 e5! 13.fxe5 c5 14.Lf2 Lxe5 r+lwq-trk+ +-+-+p+p p+-zp-+p+ +-zp-vl-+-

nu kon wit met 27.Db6 nog verdedigen.

27.Kh2 Tf8 28.Lc4? Lxg2! Een voltreffer! Als wit slaat gaat hij mat.

29.Dg3 Lb7 30.Ld3 g5 31.Pd1 Dc6 32.De5+ Df6 33.Dg3 h5 34.b3 h4 35.Dg4 De5+ 36.Kg1 De1+ 37.Kh2 Dh1 mat 0–1

Gilian Honkoop-Lucas

NK C Assen 2017 1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4

6.Le3 Pf6 7.f3

8.Dd2 d5! 9.0–0–0 dxe4 10.Pxe4 Pxe4 11.fxe4 Pe5 Een goede zet, maar het verrassende 11...Lxd4! 12.Lxd4 Lg4! wint de kwaliteit. 12.h3

20.Txf7!

Een heerlijke zet om te spelen. 20...Kxf7 21.Dxg7+ Ke8 22. Dxh8+ Kf7 23.Df6+ Ke8 24.Pc7+ Ook winnend is 24.Le5 Dc5+ en de koning loopt naar h6.

24...Dxc7 25.Dh8+ Kf7 26.Dxa8 Lg6 en wit won.

Maksim Tsaruk-Lucas

EK D Praag 2016

1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4 4.

Lucas komt nu op de damevleugel binnenvallen. Dameruil is niet handig van wit. Meteen 27.Pe4 gaf nog verdedigingskansen.

27.Dxc5 Txc5 28.Pe4 Txc2

29.Txa6 Txb2

Pakt een pion. 29...Pe3! 30.Tf2

Tc1+ 31.Kh2 Pf1+ won.

30.Tf3 Pd4 31.Td3 Txb3 32.

Txb3 Pxb3 33.Kf2 Pd2 34.Pc5

Td5 35.Pa4 Pc4 36.Ta8+ Kg7

37.Tb8 Td2+ 38.Kf3 Pe5+ 39. Kf4 Pc6 40.Tb6 Tc2 41.g3 Pe7

42.Kf3 Pd5 43.Tb5 Td2 44.Pc5

Sterk gespeeld! Zwart wint de kwaliteit ook na 15.Lg3 Pe3! 15.h3 Pxf2 16.Txf2 Ld4 17.

Df3 Lxf2+ 18.Dxf2 Kg7 19.Td1

De7 20.Dg3 Td8 21.e5 dxe5

22.Txd8 Dxd8 23.Dxe5+ Df6 24.Dxc5 Lb7 25.Dc7 Lc6 26. Lxf7 Kh8

Sterk was 26...Dd4+ 27.Kh2 Ta7 28.Dxc6 De5+ 29.g3 Txf7 want

19...Pd3+! Een prachtige zet! Wit mag niet met de pion slaan en als hij met de toren neemt verliest hij zijn dame. 0–1

Foto: Ilja Kalle

Schakel die verdediger uit!

Pascal Losekoot

In de partij William Shakhverdian tegen Rembrandt Bruil gaat het hard tegen hard. Zoals zo vaak bij tegengestelde rokades willen beide spelers de ander matzetten en stormen ze met pionnen naar voren.

Deze keer nemen we een van de belangrijkste tactische motieven onder de loep: het uitschakelen van de verdediger. Aan de hand van partijen uit het NK Jeugd in Assen heb ik voorbeelden geselecteerd van het slaan, lokken, wegjagen en onderbreken van verdedigers. Het aantal voorbeelden dat ik tegenkwam was groot. Ik begin met voorbeelden en dan mogen jullie zelf aan de slag.

Wit speelde daarom 27.h5 , maar miste daarmee het idee van zwart. Beter was 27.Df2. 27…Txe3! 28.Dxe3 Lxg5! Wit mag niet nemen, want op 29.Dxg5 volgt 29…Dc3 met ondekbaar mat – het thema van de vorige SchaakMagazine bijdrage! Na 29.Dd3 Lxc1 30. Kxc1 had zwart een belangrijke pion gewonnen. De partij duurde niet lang meer: 30…Dc3 31.De2 (Dames ruilen levert een verloren toreneindspel op) 31… Db2+ opgegeven. Het tweede voorbeeld komt uit de partij Jonas Hilwerda tegen

Wahe Boghossian. Na 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Lc5 5.Le3 Df6 6.Pb5 Lxe3 7. fxe3 Dd8 (7…Dh4+!?) 8.Dg4 Pf6? (beter is 8…Kf8) ontstond de volgende stelling. r+lwqk+-tr zppzpp+pzpp -+n+-sn-+ +N+-+-+-+-+P+Q+ +-+-zP-+PzPP+-+PzP tRN+-mKL+R

Opgaven

Opgave 1. Zwart aan zet

Opgave 4. Wit aan zet r+-+-+qtr zppzp-mk-+-+-+-tRQzp +-+p+-zp-+-+-+-+ +-sN-+-zPPzPP+-+PzP +-+-+-mK-

Bij de opgaven mag jij aan de slag. Kijk goed wat de verdediger is en probeer die uit te schakelen door te slaan, weglokken, wegjagen of onderbreken!

Opgave 2. Wit aan zet -tr-+-mk-+ +p+-+pzpp ptR-+-sn-+ zP-+-sN-+-+-+-+-+ +-+-zP-+P -zP-+-zPP+ +-+-+-mK-

Opgave 5. Wit aan zet r+-+-+-tr zppmk-+-zp-+pvlpsn-zp +-sn-zp-+-+-+P+-+ zP-sN-vLN+P

Opgave 3. Wit aan zet -+l+r+k+ zp-+-+pzpp -zp-+-sn-+ +-+p+-+-+p+-+-wq +-+LtrPsNPzP-+-wQPzP +-sNR+R+K

Opgave 6. Wit aan zet

Wit is dus aan zet. Op 9.Dxg7 volgt 9…Tg8 en dan is 10.Pxc7 (weglokken van de dame die verdedigt) niet goed vanwege 10…Ke7! - er hangen twee stukken van wit. Maar Jonas sloeg toe met 9.Pxc7+! (weglokken van de verdediger) 9…Dxc7 10.Dxg7 en nu is na 10…Tg8 11.Dxf6 mogelijk. Wit won de partij dan ook.

6) Jip Damen - Marijn den Hartog, A-jeugd 33.Tf6!! (Onderbreken) Er dreigt nu Dh8 mat. De enig manier om dat te voorkomen is 33…Ke8, maar dan gaat de dame verloren: 33...Ke8 34. Dh8+ Kd7 35.Txd6+ 1–0. In de partij speelde wit 33.Dxg6 Ke8 34.Df5 maar won uiteindelijk wel.

Thd8 17.Te1 b6 18.Le3 Pd7 19.Pxe5! en wit won.

5) Duncan Klaren - Romayn Brandsma, C-jeugd 14.Txd6! 14.Lxc5 Lxc5 15.Pxe5 wint een pion, maar het kan beter! 14...Kxd6 15.Td1+ (wegjagen) 15…Kc7 16.Lxc5 Wit heeft twee lichte stukken gewonnen voor de toren, en pion e5 gaat ook verloren. 16...

4) Rembrandt Bruil – Khoi Pham, C-jeugd 19.Pxd5+! Kd8 (of 19...Dxd5 (Weglokken) 20.Dg7+ Kd8 21.Dxh8+) 20.Td6+ 1–0.

3) Eliza De Jong – Quirine Naber, A-meisjes 22.Le4! (Onderbreken) 22… dxe4 23.Dxe3 exf3 24.Dxf3 Lg4 25.Df4 1–0.

2) Bas de Boer– Jan Bosma, A-jeugd 30.Txf6! Te8 (30...gxf6 31.Pd7+ slaan + hout) 31.Txf7+ Kg8 32.Txb7 en wit won het toreneindspel met drie pionnen meer 1–0.

1) Thomas Berghuis – Geert van Hoorn A-jeugd 31...Th2+ en opgegeven, want wit verliest de dame of gaat zelfs mat na 32.Kg3 Dh4. 0–1

Nederlandse Kampioenschappen E-categorie

In het paasweekend vonden de Nederlandse Kampioenschappen in de E-categorie plaats. Voor één jaar niet in het vertrouwde Waalwijk, maar in Tilburg. 60 deelnemers streden twee dagen lang om de felbegeerde NK-titels, maar uiteindelijk kunnen er maar twee winnen! Nederlands Kampioen in de categorie Algemeen werd net als vorig jaar Yichen Han. Yichen versloeg zijn directe concurrente Machteld van Foreest in de onderlinge partij en bleef haar zo een halfje voor. Zuur voor Machteld dat een score van 8 uit 9 onvoldoende bleek voor de titel. Maar een paar weken later werd ze wel D-Kampioen. Met diezelfde score werd Manasvita Basa wel Meisjeskampioen.

De sterkste teamcompetitie in de wereld is ongetwijfeld de Russische. Echt spannend wilde het dit jaar niet worden in de zogenaamde Higher League die als een toernooi over zeven ronden werd verspeeld in Moskou. Kampioen werd het beresterke team Siberia-Sirius met onze landgenoot Anish Giri op bord 3. Een paar andere leden van het team die ook tot de buitencategorie behoren: Kramnik, Mamedyarov, Nepomniachtchi en Grischuk. Van de laatste een mooie Spaanse overwinning uit de wedstrijd tegen St Petersburg. Speelt u mee?

Grischuk - Alekseenko Sochi 2017

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0–0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.c3 0–0 9.h3 Lb7 10.d4 Te8 De scherpe Zaitsev variant,

Grischuk staat bekend als een echte tijdnoodspeler en last nu professioneel even de bekende zetherhaling uit deze variant in voordat hij verder gaat. 11.Pg5 Tf8 12.Pf3 Te8 13.Pbd2 exd4 Dit is een relatief nieuwe ontdekking. Verreweg de meest gespeelde zet is 13...Lf8 (om de bekende Spaanse paardmanoeuvre Pd2–f1–g3 nog even te verhinderen), na 14.a4 h6 15.Lc2 exd4 16.cxd4 Pb4 17.Lb1 c5 18.d5 Pd7 19.Ta3 zitten we dan in een complex middenspel met dezelfde structuur als in de partij. Kasparov en Karpov bestreden elkaar op WK-niveau al in de jaren 90 van de vorige eeuw vanuit deze stelling. 14.cxd4 Pd7 15.Pf1 Pa5 16. Lc2 Lf6 17.Pg3

De voltooiing van de manoeuvre die we al eerder noemden. Op hoog niveau worden hier ook allerlei andere zetten gespeeld.

Onze landgenoot Anish Giri leed twee jaar geleden in de halve finale van de World Cup een pijnlijke nederlaag na 17.Tb1 c5 18.d5 Pc4 19.b3 Pce5 20.P3h2 Stukkenruil

is gunstig voor degene met minder ruimte (zwart dus). 20...Pg6 21.Pg3 Lc8 22.Tf1 Pb6 23.Pg4 Lxg4 24. hxg4?! h6 25.Pf5 Pe7 26.Pe3 b4 27.g3 a5 en zwart had goed tegenspel in Giri-Svidler, Baku 2015. 17...g6 18.Tb1 c5 19.d5 Pc4

Wit heeft een centrumpion meer en kansen op koningsaanval. De zwarte stelling doet denken aan een Benoni. Hij heeft een sterke zwartveldige loper (wit heeft niet voor niets al eerder Ta1–b1 gespeeld om uit de diagonaal te gaan) en de beschikking over veld e5. Speelt u net als Grischuk krachtig op koningsaanval? r+-wqr+k+ +l+n+p+p p+-zp-vlp+ +pzpP+-+-

De Nederlandse jeugdkampioenschappen werden dit jaar in Assen gespeeld. Bij de A jeugd ging de titel, na een barrage met

1. Zwart is aan zet -+-tr-+k+ +-+-+pzpQ+-+-+-zp +pvl-+P+-+q+p+-+ zP-+-+-+-zP-+L+PzP +-+-tR-+K

-+-+r+k+ zp-+-wQpvl-zp-zP-sn-zp +-zp-+-zpq+P+-+-+ +-+-+-+PzP-+-zPPzP +-+RtR-mK-

Lucas van Foreest, naar Robby Kevlishvili. Andere kampioenen: Feline Waardenburg (A meisjes), Oele Dijkhuis (B jeugd), Robin

Duson (B meisjes) en Marrit Adema (C meisjes). Bij de C jeugd won Eelke de Boer na een barrage met Rembrandt Bruil. Karel van der Weide

2. Zwart is aan zet rsn-+kvl-tr +l+psn-+pzp-+-+qzp +-zpP+-+-+-+N+L+ +-+Q+-+PzP-sN-zPPzP tR-+-+RmK-

3. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet -+ltrr+k+ zppzp-snpzpp -+nzp-wq-+ +-+-+P+-+-+P+-+ +-zP-sN-zPPzP-sN-+LzP tR-+Q+RmK-

6. Wit is aan zet

Wit is aan zet

-+-tr-trk+ zppzp-+-vl-+nwq-+-zp +-+Nzp-zp-zP-+P+l+ +-zP-+NzPP+Q+L+P+ +-+RmK-+R

4. Wit is aan zet

De Lezer heeft Wit

Jeroen Bosch

Al schakend beter voetballen?

Een van de ambities van de schaakbond is om bruggen te slaan tussen denksport en fysieke sport. Het belang van lichamelijke beweging voor denksport lijkt inmiddels ontdekt. Steeds meer professionele schakers gaan regelmatig naar de sportschool. Een fit lichaam draagt bij aan een scherpe geest, en helpt topschakers om tijdens langdurige toernooien iedere partij weer voluit te presteren.

Minder bekend is of denksport van waarde kan zijn voor fysieke sport. Wel wordt vaak gesuggereerd dat denkoefeningen kunnen bijdragen aan tactische prestaties in fysieke teamsporten. Wie schaakt, oefent strategisch denken en het oplossen van problemen. Schaken zou dus het tactisch inzicht van teamsporters kunnen verbeteren. Dit zou hun strategische keuzes op het veld verbeteren. In dit artikel wordt deze suggestie verder uitgelicht, specifiek door na te gaan of schaakles het tactisch inzicht van jonge voetballers kan verbeteren.

Verwantschap tussen schaken en voetbal

Van alle teamsporten wordt voetbal verreweg het vaakst in verband gebracht met schaken. Er wordt bijvoorbeeld geschreven dat beide sporten draaien om het strategisch positioneren van spelers (stukken), hun onderlinge samenwerking, en het doel om controle te krijgen over het middenveld (centrum). Deze gelijkenis gaat zeker op, maar dat schaken en voetbal veel met elkaar worden vergeleken is vooral te danken aan beroemde voorbeelden. Denk aan de merk waardige sportcarrière van Simen Agdestein (grootmeester en spits van het Noorse elftal), en de uitgesproken liefde voor voet bal van zijn voormalig pupil Magnus Carlsen. Tijdens het Tata Steel-toernooi speelde de wereldkampioen samen met andere groot meesters nog een vriendschappelijke wedstrijd tegen eerstedivisieclub Telstar. En ook de voetballerij omarmt de schaaksport. Succesvolle voetbalcoaches zoals Alex Fergusson, Jose Mourinho en Pep Guardiolia hebben herhaaldelijk het nut van schaken benadrukt. Hetzelfde geldt voor spelers, met voetbalicoon Edgar Davids als bekend ste voorbeeld. Davids benadrukt dat beide sporten draaien om denken en intuïtie. De belangrijkste overeenkomst is volgens hem het cruciale belang van het aanleren en herkennen van patronen. Wie hier bekwaam in is, kan op beslissende momenten sneller

de juiste keuze maken. In beide sporten kan één fout immers al te veel zijn.

Het belang van executieve functies

De gelijkenis die Edgar Davids maakt, illustreert een groeiend besef in de voetbalwereld: naast conditie, baltechniek, coördinatie en persoonlijke karaktertrekken, is denkvermogen bepalend voor het succes van voetbalspelers. Specifiek draait het om het vermogen om in een complexe en dynamische omgeving snel relevante informatie te verzamelen, en deze informatie te vertalen in optimale strategische keuzes. Dit vermogen wordt dikwijls uitgedrukt met termen als “voetbal IQ” of “game intelligence”. In de neuropsychologie wordt het collectief aan cognitieve functies dat hierbij

betrokken is aangeduid met “executieve functies”. Executieve functies omvatten de uitvoerende controlefuncties van ons brein. Ze stellen ons onder meer in staat om doelen te stellen en behalen, impulsen te onderdrukken en weloverwogen keuzes te maken. Erg belangrijk tijdens schaken, maar ook op het voetbalveld is impulscontrole en planmatig denken bepalend voor succes: ‘… niet te hard schieten nu … passeren … schijnbeweging … bal klaar leggen: goal!’.

De ontwikkeling van jonge voetballers

Recent onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen toont aan dat er reeds op jonge leeftijd een nauw verband bestaat tussen executieve functies en voetbalvaardigheid. Jonge voetbalspelers die beter zijn in het onderdrukken van impulsen, het oplossen van problemen en planmatig denken, hebben een grotere kans om profvoetballer te worden. Sommige voetbalclubs overwegen hierom hun selectiemethodes aan te passen. De focus ligt dan minder op de kracht van het lichaam, en meer op de kracht van het brein. Anderzijds zijn de hersenen van kinderen nog volop in ontwikkeling. Pas ver na het twintigste levensjaar is de ontwikke-

Carlsen in actie (foto: Tata Steel)

ling van executieve functies voltooid. Bovendien kunnen executieve functies verbeterd worden. In plaats van jonge spor ters op vroege leeftijd uit te sluiten van talentprogramma’s, zou hun tactisch inzicht effectief getraind kunnen worden. Het gericht oefenen van impulsbeheersing en planmatig denken, zou zomaar eens het verschil kunnen maken voor speelse en minder geconcentreerde jonge voetballers. De vraag is dan of schaakles hierin een rol kan spelen. Zeker is dat schaakdocenten kinderen leren om hun impulsen te beheer sen en vooruit te denken, al is het maar door ze op hun handen te laten zitten. Maar, verbetert schaakles executieve functies?

Waarschijnlijk wel, word je van schaken immers niet slimmer?

Cognitieve vaardigheden van schakers

Het grootste stereotype omtrent schakers is waarschijnlijk dat ze slim zijn. Of schaakexperts bovengemiddeld intelligent zijn, of schakers intelligenter zijn dan niet-schakers, is de afgelopen decennia intensief onderzocht. Meer dan honderd studies zijn gepubliceerd. De resultaten zijn echter tegenstrijdig en vrijwel nooit zonder controverse. Een belangrijke reden hiervoor is dat intelligentie, of cognitieve vaardigheid, op verschillende manieren onderzocht wordt. Om de vraag toch te beantwoorden, werd vorig jaar een meta-analyse uitgevoerd. Hierbij werden resultaten van eerder onderzoek samengevoegd, om een algeheel effect te berekenen. Uit deze meta-analyse bleek dat cognitieve vaardigheden van schakers gemiddeld genomen (slechts) ietsje beter zijn dan die van niet-schakers. Ook bleken sterkere schakers vaak hoger te scoren op intelligentietests. Dit verband tussen schaakexpertise en cognitieve vaardigheden werd vooral gevonden bij jonge schakers. Maar, op basis hiervan kan nog niet geconcludeerd worden dat schaakles executieve functies kan verbeteren. Hoewel er overlap is in de cognitieve functies, zijn intelligentietesten anders dan testen die executieve functies meten. Het verband tussen schaakexpertise en executieve functies is nog niet voldoende onderzocht. Daarnaast bewijst de metaanalyse niet dat je van schaken slimmer wordt; het kan ook zijn dat intelligente mensen zich meer aangetrokken voelen tot een potje schaak.

Positieve effecten van schaaktraining

Nog vaker dan het verband tussen schaakexpertise en intelligentie, is onderzocht of schaakles schoolprestaties en cognitieve

vaardigheden van kinderen verbetert. Ook voor deze vraag is recent een grootschalige meta-analyse uitgevoerd. Hieruit bleek dat schaakles gematigd positieve effecten heeft op schoolprestaties en cognitieve vaardigheden. Maar, de auteurs van dit onderzoek waarschuwen dat dit resultaat voorzichtig geïnterpreteerd moet worden. Een groot probleem is dat kinderen veel enthousiasme, opwinding en plezier beleven aan een nieuwe activiteit op school. Dit veroorzaakt placebo-effecten en maakt het moeilijk om precieze conclusies te trekken over het effect van schaakles. Bovendien is het gematigde effect in lijn met iets wat algemeen bekend is in de psychologie: vaardigheden die geleerd worden in een bepaald domein zijn over het algemeen aan dat domein gebonden. Van schaakles ga je vooral beter schaken, niet hogere cijfers halen of meer goals scoren. Maar, er is een manier om bredere positieve effecten te bereiken. Als nadrukkelijk oplossingsstrategieën geleerd worden tijdens de schaakles, of de impulsbeheersing actief wordt aangeleerd, kan het positieve effect globaler worden. In zogeheten heuristisch onderwijs, is het schaakbord meer een medium om deze vaardigheden aan te leren. De kans dat executieve functies verbeteren is hierbij dan ook het grootst.

Toch voortaan schaken tijdens rust?

De wetenschap zal voorlopig vraagtekens plaatsen achter het voorstel om tactisch inzicht van jonge voetballers te verbeteren middels schaakles. En terecht; al is het maar omdat alleen empirisch onderzoek kan uitwijzen of schakende jonge voetballers beter presteren tijdens wedstrijden en sneller profvoetballer worden dan jonge voetballers die niet schaken. Daarnaast is

nog onduidelijk of schaakles executieve functies van kinderen verbetert, cognitieve vaardigheden zijn immers niet precies hetzelfde. Op dit moment lopen diverse onderzoeken, die hopen deze prangende vraag te beantwoorden. Ondertussen is het enthousiasme van professionele voetbalcoaches en schaaktrainers trouwens ook niet onterecht. Het ontwerpen van aan voetbal gerelateerde oefeningen met schaak materiaal kan nog steeds een eenvoudige en leuke manier zijn om voetbaltalenten te leren om vooruit te denken en strategische keuzes te maken. Bovendien maken placebo-effecten gerelateerd aan opwinding, enthousiasme en plezier voor voetbalclubs misschien minder uit. Maar, dat raakt aan wat eigenlijk het belangrijkste criterium is: als jonge voetbalspelers niet gemotiveerd zijn om te schaken, dan heeft schaakles weinig zin. Schaken moet leuk zijn, met verplichte schaakles boek je geen resultaat. Dan oefenen jonge voetbalspelers tactisch inzicht beter op het veld.

Over de auteur:

Leo van Brussel behaalde onlangs zijn masterdiploma ‘Brain and Cognitive Sciences’ aan de Universiteit van Amsterdam. Dit artikel is gebaseerd op zijn literatuurthesis ‘Can chess instruction enhance executive functions in talented young soccer players?: A narrative review’. De scriptie kwam tot stand onder begeleiding van professor dr. E. Scherder (VU Amsterdam) en dr. F. van Harreveld (UvA). Op verzoek is zijn volledige scriptie verkrijgbaar.

Schakers met Feyenoord shirts, wanneer zien we voetballers in schaakshirts? (foto: Tata Steel)

Kennemer Combinatie wint bekerfinale

Na het winnen van de Meesterklasse is Kennemer Combinatie er op Hemelvaartsdag eveneens in geslaagd de KNSB beker te winnen. In de halve finale werd MuConsult

Apeldoorn met 2,5-1,5 verslagen en in de finale won het viertal David Klein, Quinten Ducarmon, Miguoel Admiraal en Jasel Lopez met dezelfde cijfers van Groningen Combinatie. Schaakclub Rokade uit Lichtenvoorde tekende voor de organisatie en spaarde kosten noch moeite om het de spelers en het publiek naar de zin te maken.

De halve finales werden ‘s ochtends gespeeld, de finale en de troostfinale volgden ‘s middags. MuConsult Apeldoorn verloor in de halve finale nipt van Kennemer Combinatie. Ik werd in een vlotte aanvalspartij mat gezet door Jasel Lopez:

Lopez - Van Delft

r+l+-trk+ zpp+-+pvlp n+-zPp+p+ wq-+-zP-+-+-zpN+-+ zP-+Q+N+-zP-+-zPPzP tR-vL-mK-+R

Stelling na 14…Da5+

15.b4!?

Objectief het beste is wellicht 15.Ld2 Dd5 en nu is 16.Lh6 een leuke zet, met voordeel voor wit. 15...Pxb4 16.axb4 Dxa1 17.0–0 Ld7 18.Lh6

Na 18.Pf6+ Lxf6 19.exf6 moet zwart erg nauwkeurig verdedigen: 19...Da2! (19...Dc3? 20.De4) 20.Dxd4 Dd5! 21.De3 Df5. 18...Da6?

18...Db2! houdt de stelling in balans.

19.Dd2 Lc6 20.Lxg7

20.Pf6+! Lxf6 21.exf6 was sterk geweest, maar de varianten zijn niet makkelijk: 21...Tfd8 (21... Lxf3 22.Lxf8 Kxf8 en hier had Jasel 23.d7! gemist.) 22.Lf8!! Kxf8 23.Dh6+ Ke8 24.Pe5 Lxg2 25.Tc1 Dxd6 26.Dg7 Td7 27.Kxg2.

20...Kxg7 21.Pf6 Lxf3 22.gxf3

Db5 23.Dxd4

Na 23.Pg4! f5 24.exf6+ Kh8 blijkt wit het winnende 25.Tc1! (25.Dh6 Tf7) 25...Tf7 26.Tc7 te hebben.

23...a5 24.bxa5 Txa5 25.d7 Td8?

De laatste fout van de partij en nu maakt Jasel het overtuigend af: 25...Taa8 is nog heel taai.

26.Dh4 Taa8

26...Dxe5 27.Pe8+ wint ook.

27.Dxh7+ Kf8 28.f4 De2 29.

Dh6+ Ke7 30.Dh4 Th8 31.

Pd5+ Kxd7 32.De7+ Kc6 33.

Tc1+ Kxd5 34.Dxb7+ Kd4 35.

Db4+ Kd3 36.Dc4+ Kd2 37.

Dc3 mat 1–0

In de andere halve finale maakte Groninger Combinatie zijn favorietenrol waar door met 3-1 van De Stukkenjagers uit Tilburg te winnen. In de grote finale was Groninger Combinatie op papier favoriet met zijn drie grootmeesters, maar in een bekerwedstrijd zegt dat niets. Jasel Lopez had constant het betere van het spel tegen Jan Werle en hield eeuwig schaak toen het mooiste er vanaf was. Quinten Ducarmon won een strakke positionele partij nadat de toren van Daan Brandenburg op een zijspoor was beland. Cruciaal voor de einduitslag was het duel tussen de kopmannen:

Ernst - Klein

1.Pf3 d5 2.c4 d4 3.b4 g5!?

De toon voor de partij is gezet. 4.c5?

Dit is het in ieder geval niet, aldus Sipke. 4.Lb2 Lg7 5.Pxg5 e5 6.h4 is een interessante manier om het met wit aan te pakken.

Meteen 4.Pxg5 e5 geeft zwart prachtig spel.

4...g4 5.Pe5 Lg7 6.Da4+ Kf8!

De zwarte koning staat hier prima en ondertussen blijft zwart maar tijd winnen tegen het witte paard.

7.Pd3 e5 8.Pa3 Pe7 9.Lb2 Pg6 10.e4

10.g3 e4 11.Pf4 lijkt betere rommelkansen te bieden.

10...f5!

rsnlwq-mk-tr

zppzp-+-vlp -+-+-+n+ +-zP-zpp+QzP-zpP+p+ sN-+N+-+PvL-zP-zPPzP tR-+-mKL+R

Goed getaxeerd, zwart blijft om het initiatief vechten, ondanks die koning op f8. 11.exf5 Lxf5 12.c6?

Hier krijgt wit te weinig compensatie voor. 12.b5 e4 13. c6 was een betere versie, want na 13...Pxc6 14.Pc5 is het nog best chaotisch.

12...Pxc6 13.Pc5 Pf4! 14.g3

Op 14.Pxb7 komt ook 14...Dd5. 14...Dd5 15.Tg1 Ph3 16.Lg2 e4 Inmiddels domineert zwart mooi het centrum en kan hij in de komende zetten de gewonnen ruimte gaan consolideren.

17.Th1 b6 18.Pd3 a5 19.b5

Te8! 20.0–0–0 Pe7 21.Tde1 Pg6 22.Pc2 Td8 23.Kb1 Pg5

24.Pc1 Kf7 25.Td1 Pf3 26.Pb3 Pe7 27.Lxf3

27.h3 was de alternatieve poging om tegenspel te zoeken.

27...exf3 28.d3

Opeens staat d4 vier keer aangevallen.

28...c5!

Maar dankzij deze enige zet blijft het allemaal kloppen als een bus voor zwart.

29.Pa3

29.bxc6 Pxc6 en alles is gedekt. 29...Pc8 30.Pc4 The8 Nu pas is de zwarte ontwikkeling voltooid en kan zwart zelf gaan aanvallen.

31.Lc1 Te2 32.Thf1 Tde8 33. Lf4 T8e6 34.Pc1 Dd7 35.Db3 Kf8 36.Td2 Txd2 Een paar torens ruilen heeft zwart ook niets op tegen. David blijft in deze fase rustig de controle vergroten.

37.Pxd2 Pe7 38.Pc4 Pd5 39. Ld2 Pc3+ 40.Kc2 a4 41.Db2 Lg6 42.Pa3 Dd5 43.Pb1 Te2 44.Pxe2 Lxd3+!

Een leuke slotzet, als wit terugslaat is het mat in twee. 0–1

Daarmee was de bekerwinst binnen voor Kennemer Combinatie en was de winst van Jasper Geurink op Miguoel Admiraal slechts voor de statistieken. MuConsult Apeldoorn verzekerde zich van de derde plaats middels een 3-1 overwinning op De Stukkenjagers, dankzij drie prima overwinningen van mijn teamgenoten. Alle cijfers en partijen zijn hier terug te vinden: www.schaken.nl/ live-knsb-bekerfinale

Almere 1 pakt titel bij het

Nederlands Jeugdkampioenschap

voor clubteams t/m 10 jaar

Zuid-Scharwoude vormde dit jaar voor de derde opeenvolgende maal het toneel van het Nederlands Kampioenschap voor clubteams in de leeftijdscategorie tot en met 10 jaar. Het schitterende theater en tegelijk Cultureel en Educatief Centrum ‘De Binding’ bleek een prachtig multifunctioneel gebouw te zijn waar een toernooi met maar liefst 40 teams en massaal opgekomen begeleiders goed gehuisvest kon worden. Omdat sommige teams met een of meer reserves speelden, konden er uiteindelijk 170 kinderen geteld worden, die deelnamen aan dit toernooi.

Als vader van een schakende zoon (Tommy Grooten, 7 jaar) was ik aangesteld als coach van het eerste team van de Eindhovense Schaakvereniging, de club waarmee ik in 1984 nog ooit landskampioen was geworden. Bij binnenkomst viel ik van de ene in de andere verbazing. Het hele gebouw ademde de sfeer van een echt topschaaktoernooi. Een prachtige speelzaal en overal stonden kraampjes en andere opstellingen waarin diverse aantrekkelijke mogelijkheden werden aangeboden om de schakertjes die klaar waren met hun partij, op een leuke manier bezig te houden. Nadat wij op het keurige briefje dat we bij binnenkomst hadden ontvangen de definitieve bordvolgorde hadden doorgegeven, werd ons team in een soort provisorische studio op de foto gezet. Pas aan het begin van de laatste ronde werd duidelijk wat de organisatie hiermee voor ogen had:

alle deelnemers kregen een schitterende sleutelhanger met deze foto uitgereikt; wat een werk!

Tijdens het toernooi was het podium ingeruimd voor drie wedstrijden. De organisatie had geen liveborden, waar we tegenwoordig vaker bij toernooien mee verwend worden, maar men had wel een tweetal camera’s geplaatst waarmee de eerste twee

borden van de eerste twee wedstrijden via een intern televisiecircuit in de catacomben van het gebouw getoond werden. De camera’s waren zo opgesteld dat ook de mimiek van de spelers goed te zien was. Jammer dat soms de ruggen van de coaches, die zich veelal aan de kop van de tafels bevonden, deze prachtige beelden verstoorden… Het was waarschijnlijk iets teveel gevraagd als dit via webcams ook live op het internet gezet was. De registratie van de partijen is helaas nu verloren gegaan, maar gelukkig had de organisatie nog iets aardigs in petto. Twee jongedames, Halana Vlaming (dochter van toernooidirecteur Ruud Vlaming) en Rosa Ratsma (één van de twee ChessPrincesses, onderdeel van de welbekende ChessQueens) hielden een live webblog bij. Behalve de goed geschreven teksten en leuke foto’s kwamen de dames soms schaaktechnisch terug op stellingen die in hun ogen de moeite waard waren om voor het nageslacht te bewaren.

In het toernooi zelf maakte de kampioen van vorig jaar, Almere 1, een valse start door een 2-2-gelijkspel toe te staan in de eerste ronde. Daarna begon het te lopen, maar in de vijfde ronde werd het team met opnieuw een gelijkspel een halt toegeroepen. Dat bracht na vijf ronden twee koplopers die elk slechts één gelijkspel hadden afgegeven: Klim-Op 1 (uit Capelle a/d IJssel) en de Eindhovense Schaakvereniging (ESV 1) allebei met 9 machpunten. In hun kielzog met één matchpunt minder volgden Magnus Leidsche Rijn 1, VAS 1, en twee teams van Almere. In ronde zes werd het klassement flink op zijn kop gezet. Klim-Op 1 versloeg ESV 1 met 2½-1½. Almere 1 kwam met dezelfde cijfers voorbij VAS 1 en Magnus Leidsche Rijn 1 wees Almere 2 met 3½-½ terug. Dat beloofde een hectische slotronde waarin de volgende indeling uit de bus kwam rollen:

Tafel 1: Klim-Op 1 11 19 - Almere 1 10 18

Tafel 2: Magnus Leidsche Rijn 1 10 19½ - ESV 1 9 16

Tafel 3: De Paardensprong (Groningen) 9 15 - Promotie (Zoetermeer) 9 14

Almere 1 sloeg met maar liefst 0-4 toe maar moest toen afwachten hoe de wedstrijd aan Tafel 2 zou verlopen. Die eindigde na spannende strijd in een kleine overwinning (1½-2½) voor de Eindhovenaren. De Groningers wonnen met 3-1 van Promotie. En zo prolongeerde de titelhouder, Almere 1, met hulp van ESV de titel. De eindstand aan kop luidde:

1. Almere 1 12 22 2/4. Klim-Op 1 11 19½ ESV 11 19

De Paardensprong 11 18

5/6. Magnus Leidsche Rijn 1 10 21 VAS 1 10 20½

In memoriam: Wim Andriessen

Wim Andriessen die op 14 mei in Alkmaar op 78-jarige leeftijd overleed, was één van de meest toegewijde mensen die ik kende. Telkens wanneer ik hem opzocht - hij was bijna altijd thuis of op kantoor, hetgeen in zijn geval meestal op hetzelfde neerkwam - was hij aan het werk. Artikelen inplakken voor het tijdschrift, artikelen schrijven, diagrammen maken en alles wat destijds verder met het vak van schaakuitgever te maken had. Hij moet ook een eerder leven als grafisch ontwerper hebben gehad, maar toen kende ik hem nog niet (en was ik ook te jong om hem te kennen).

In 1968 nam Wim een initiatief dat uiteindelijk zijn leven radicaal zou veranderen: samen met Frits Hoorweg en Dick Kruithof, twee vrienden uit Wageningen, richtte hij het maandblad “Schaakbulletin” op. De benaming was geïnspireerd door het “Vietnambulletin”. Wim is altijd links georiënteerd geweest. Het leek een hachelijke onderneming om een schaaktijdschrift naast het bondsblad uit te geven. Kort tevoren was “Schaakrevue”, een hoofdstedelijk initiatief, over de kop gegaan. Maar Wim was serieus.

Samen met Hoorweg reisde hij in de zomer van 1968 naar Amsterdam om het IBM-toernooi te bezoeken. Ze legden twee contacten: Hans Ree werd bereid gevonden om voor 80 gulden bijdragen aan “Schaakbulletin” te leveren, Theo van Scheltinga zou voor de helft van dat bedrag een theoretische rubriek verzorgen. Zelf sleutelde Wim dan verder aan die rubriek. Hij was een sterke speler; een jaar eerder had hij Kavalek verslagen in het Caltextoernooi. Vanaf het derde nummer was ik zelf betrokken bij het blad. Aanvankelijk ging het om een kleine bijdrage, een partijcommentaar uit het Open toernooi in Biel dat ik had gewonnen. Mijn contact met Wim werd echter steeds intensiever. Vaak reisde ik samen met Hans Böhm naar Wageningen af om hem op te zoeken en geregeld logeerde ik er ook. Op zich was zoiets niet voor de hand liggend in de roerige jaren zestig; waarom zou je je vertier zo ver buiten de hoofdstad zoeken, en dan bij iemand die met vrouw en twee kleine kinderen in een flatje woonde? Het geheim lag er in dat Wim, hoewel hij voor de oorlog geboren was, ook eigenlijk bij onze generatie hoorde. Het viel me op bij zijn crematie. Toen ik iets te laat de aula van het crematorium binnentrad, kwamen de opgewekte klanken van Dylans “I want you”

me tegemoet. Later werd Harrisons ”While my guitar gently weeps” ten gehore gebracht. Over het algemeen hield de vooroorlogse generatie slechts van klassieke muziek, en anders, hooguit van jazz.

“Schaakbulletin” groeide geleidelijk aan uit tot een toonaangevend blad. In het 16de nummer begon Tim Krabbé een rubriek over combinaties. Weer veel later, in het 40ste nummer verscheen het roemruchte interview dat Max Pam met Hein Donner had. Daardoor kwam alles in een stroomversnelling. Donner ging zelf ook voor het blad schrijven. Eerder had hij bijdrages voor

“Schaakrevue” geleverd, maar dat werk zag er vooral plichtmatig uit. Voor “Schaakbulletin” schreef hij zijn beste stukken. Zijn hart lag bij het blad dat hij later liefkozend “onze schoolkrant” zou gaan noemen.

Op het moment dat “Schaakbulletin” groot begon te worden, besloot Wim zijn baan aan de Landbouwhogeschool op te geven om zich geheel aan het schaakuitgeven te wijden. Ree schrijft in NRC Handelsblad dat deze stap als financiële zelfmoord werd beschouwd. Zo zag ik het niet. In die tijd was niemand uit mijn directe omgeving met carrière maken bezig. Dat was “not done”. Wim sloot zich gewoon bij ons aan. Later zei hij dat hij voor het eerst in zijn leven vrijheid had gevoeld, ontworsteld aan maatschappelijke verplichtingen.

Het uitgeven van boeken liep aanvankelijk niet geheel naar wens. In Donners verhalenbundel “De Nederlander en andere verhalen” stonden verschrikkelijke drukfouten, waar Hugo Brandt Corstius zich in “Vrij Nederland” nog vrolijk over heeft gemaakt. Ook viel het boekje al snel uit elkaar, als je het doorbladerde. Wim liet zich er niet door

Wim Andriessen begin jaren '80 met John van der Wiel en Tim Krabbé

ontmoedigen. Er verscheen een goed boek van Langeweg over de Kandidatenmatches ‘71 en daarna “Tweekamp en polemiek” over de match Donner-Ree in hetzelfde jaar. Voor grotere projecten ging hij aanvankelijk een coproductie aan met een bestaande uitgeverij die kon bogen op een beter distributiesysteem. Mijn matchboek SpasskyFischer uit 1972 kwam bij Moussault uit. Ik schreef het in Wageningen. Wim had een werkkamer voor me ingericht in een herenhuis dat hij gekocht had - door een curieuze samenloop van omstandigheden is hij er nooit gaan wonen. ’s Avonds at ik bij Wim. Hij was altijd een en al gastvrijheid. Toen Genna Sosonko in ‘72 naar Nederland emigreerde, trok hij bij Wim in. Door zijn komst werd de redactie van “Schaakbulletin” verder versterkt. Sosonko bleef acht maanden en ging zich toen in Amsterdam vestigen. Wim trouwens ook; zijn huwelijk was op de klippen gelopen. Eerst zat hij in een flatje in de Bijlmer, toen wist hij een etage aan de Overtoom te bemachtigen. Het was er een komen en gaan van topspelers die inmiddels bij het bedrijf betrokken waren geraakt; iedereen kwam wel een artikel inleveren of een boekproject bespreken. Geregeld ontmoette ik er Donner die de redactie eveneens versterkt had. Ook ontvingen we bijdrages van buitenlandse topgrootmeesters, zoals Kavalek en Larsen. Van laatstgenoemde weet ik dat hij het blad altijd helemaal las.

Wim was een goede schrijver en had een scherpe pen. Hierin was W.F. Hermans - die dezelfde voornamen had - zijn grote voorbeeld. Met “Mandarijnen op zwavelzuur”, maakte Hermans bewust menig vijand en zo verging het ook Wim met zijn geschriften in “Schaakbulletin”. Die vijanden waren in de regel bondsbestuurders en andere hoogwaardigheidsbekleders in de schaakwereld. Wim kon ook een moeilijke man zijn, hoewel ik daar zelf nooit iets van heb gemerkt. Soms kreeg hij het aan de stok met mensen uit zijn directe omgeving. Het meest bekend is zijn conflict met Donner die zich in 1975 uit de redactie terugtrok. Het werd bijgelegd en Donner werd nu eremedewerker, een predicaat dat goed bij hem paste. Donner had een enorme waardering voor Wim. Tijdens de uitvaart van Johan Barendregt in januari ‘82, boog hij zich naar me toe en zei: “Als ik kom te overlijden, moet Wim Andriessen over me schrijven”. Waarom hij dat precies zei, weet ik niet, maar er sprak wel een diep respect uit. Nadat het 99ste nummer van “Schaakbulletin” was uitgekomen, vroeg Wim me om hoofdredacteur te worden. Ik ging erop

in. Dit was geen erebaantje voor me; ik was nauw bij het blad betrokken.

Eind zeventiger jaren hertrouwde Wim. Zijn tweede vrouw, Annelies, stond hem met raad en daad terzijde. Ze gingen in de Tweede Jan Steenstraat in Amsterdam wonen. Wim opende er ook een schaakboekenwinkel, zodat het een zoete inval werd. Tussen de toernooien door kwam ik er vrijwel elke dag langs.

Soms had Wim een zekere naïviteit als het om de beoordeling van mensen ging. Zo trok hij op een bepaald moment een compagnon uit Rotterdam aan die me absoluut niet beviel. “Ik heb begrepen dat je met een sjacheraar in zee bent gegaan”, liet ik hem weten. Wim wuifde het lachend weg en zei: “Nee, nee, Jan, jouw vrienden, dat zijn sjacheraars. Mijn compagnon is een respectabele zakenman”. We zullen zien, dacht ik. Enige tijd later zat Wim in de stationsrestauratie van Ede-Wageningen. Hij had in Wageningen de administratie opgehaald bij zijn accountant Rijk Timmer - huidig clubgenoot van me bij SV Wageningen. Het was leeg in de restauratie; verderop had Wim alleen een groepje mannen gezien. Ineens stonden de mannen bij hem en eisten de administratie op. Onder dwang verliet hij het lokaal. Hij slaagde er in om de caissière een seintje te geven dat ze de politie moest bellen. ”Hee, hee, broer, dat hadden we niet afgesproken”, zei één van de mannen en sloeg hem een bloedneus. Toen Wim me dit later vertelde, toonde hij zich vooral verbou-

wereerd over het jargon van het uitschot dat hem belaagd had; alsof er afspraken waren gemaakt!

De samenwerking met “Elsevier” leidde er toe dat het blad uiteindelijk in het Engels uitkwam onder de naam “New in Chess”. Door nieuwe technologische ontwikkelingen werd een database - “NIC-base” - op de markt gebracht en een “Yearbook” dat zich concentreerde op openingstheoretische ontwikkelingen. Wim heeft zich er nooit over uitgelaten, maar ik denk dat hij diep in zijn hart liever had gehad dat alles bij het oude was gebleven. Hij had zich inmiddels in Alkmaar gevestigd; in de Tweede Jan Steenstraat was het zo gezellig geweest dat hij vaak niet meer aan werken was toegekomen. Toen de samenwerking met “Elsevier” tot een einde kwam, haalde Wim ook het bedrijf naar Alkmaar. Hij bracht het onder in een oud vakbondsgebouw in een arbeidersbuurt; bij uitstek de geschikte plek voor noeste arbeid. Op een gegeven moment werd “NIC-base” afgestoten vanwege de concurrentie van het Duitse “Chessbase”, maar verder floreerde het bedrijf. In het begin van deze eeuw droeg Wim het over aan Allard Hoogland.

Wim had er toch al nooit van gehouden om toernooien te bezoeken, maar nu hij in Alkmaar woonde, zag je hem nergens meer. In de zomer van 2014 zocht ik hem op. Wim vertelde dat hij in zijn jonge jaren altijd omgeven was geweest door bossen. Nu was hij dichtbij zee en dat beviel hem uitstekend. Hij maakte een zeer gelukkige indruk.

Begrijp

wat u doet

De Moderne Verdediging

Nadat we in twee afleveringen de Pirc aan bod hebben laten komen, kunnen we er niet omheen om ook de ideeën achter de Moderne Verdediging, een systeem dat overeenkomsten heeft met de Pirc, te behandelen. Zwart begint in een vroeg stadium zijn koningsloper op de lange diagonaal te zetten en hij houdt ondertussen zoveel mogelijk opties open voor diverse opstellingen. Het is een flexibel systeem waarin beide spelers veel kennis en inzicht moeten hebben van overgangen naar bekende openingsvarianten.

1.e4 g6 2.d4 Lg7 rsnlwqk+ntr zppzppzppvlp

Omdat we ons nog in ‘Pircsferen’ bevinden, zullen we uitgaan van deze paardzet en laten we andere mogelijkheden buiten beschouwing.

3...d6

Zwart neemt de Pirc/KoningsIndisch-achtige opstelling in. Hij houdt zijn koningspaard nog even achter in de hoop dat hij nog iets subtielers kan doen in de tussentijd.

PzPP+-zPPzP tRNvLQmKLsNR

Ongeacht wat wit speelt, begint zwart met deze eerste twee zetten. Een stokoude anekdote in het correspondentieschaak deed hier de ronde. Om een postzegel uit te sparen, kon een speler bij het spelen van een zet meteen een voorstel doen over zijn volgende zet. Zo was er ooit een zwartspeler die op wits 1. d4 op zijn briefkaart zette dat hij 1...g6 antwoordde en op elke andere zet van wit 2...Lg7 zou spelen. Het antwoord van de witspeler was ontnuchterend toen de zwartspeler een tijdje later een kaart in de brievenbus vond. Wit had 2.Lh6 gespeeld met de opmerking dat hij zwarts 2...Lg7 zou beantwoorden met 3.Lxg7...

3.Pc3

Een ander slim zetje met diverse bedoelingen is 3...c6. Zwart houdt de mogelijkheid open of hij ...d7–d6 of ...d7–d5 gaat spelen. En als hij inderdaad tot ...d7–d5 overgaat, krijgt de stelling plotseling kenmerken van de Caro Kann. Laten we de problematiek eens nader bekijken. 4.f4 Net als in de eerste hoofdvariant, wil wit graag ruimte winnen in het centrum en op de koningsvleugel. (4.Pf3 wordt meer gespeeld en dan gaan de zwartspelers weer over naar Pirc-achtige stellingen met 4...d6 Bijvoorbeeld: 5.Le2 Pf6 en we hebben weer een volwaardige Pircstelling.) 4...d5 5.e5

develd voor zwart geworden. Hij moet een toekomstige opmars van wit met f4–f5 bemoeilijken, liefst permanent verhinderen. Dat gaat hij doen door het paard via h6 te ontwikkelen, waar het zich later op het mooie veld f5 kan nestelen, zonder dat het meteen kan worden weggejaagd met g2–g4. En omdat zwart nog geen ...e7–e6 heeft gespeeld, kan hij ook nog eerst zijn potentieel slechte loper op c8 buiten de keten ontwikkelen. Het lijkt allemaal wat traag wat zwart doet, maar het is zeer gefundeerd. 6.Pf3 Lg4 7.h3 Lxf3 Zwart levert het loperpaar in met de gedachte dat in deze vrij gesloten stelling zijn paarden voldoende tegenwicht zullen bieden. 8.Dxf3 e6

rsn-wqk+ntr zpp+-+pvl-+p+p+p+ +-+pzP-+p -+-zP-zP-+ +-sN-+Q+P PzPP+-+P+ tR-vL-mKL+R

(deel 1)

in om spel op beide vleugels te genereren.

Met 3...c5 kan de stelling overgaan naar posities die we kennen uit het Siciliaans (als er ergens ...cxd4 of dxc5 wordt gespeeld), of, als wit doorschuift met d4–d5, de Benoni.

4.Le3

Ook redelijk vaak komt 4.f4 a6 op het bord.

+pzp-zppvlp p+-zp-+p+ +-+-+-+-+-zPPzP-+

5...h5! Voor mensen die dit type stelling nooit eerder gezien hebben, zal dit misschien een verrassing zijn. Zwart verzuimt om stukken te ontwikkelen en doet weer een pionzet. De pionnenstructuur wijst ons echter weer de weg. Omdat wit een ver opgerukte pion op e5 heeft, is veld f5 een belangrijk blokka-

Zwart sluit nu de pionnenketen. Dat is nodig omdat wit anders met e5–e6 een kansrijk pionoffer kan brengen dat de hele structuur van zwart verminkt. Er is strategisch gezien een interessant moment ontstaan. Als wit ooit met f4–f5 wil komen, zal hij liefst de mogelijkheid g4 in de stelling moet brengen. Maar onder bepaalde omstandigheden kan zwart met ...h5–h4 deze beoogde pionnenopmars frustreren. Vandaar dat veel spelers het zekere voor het onzekere nemen met 9.g3. In een partij Mas-Kasimdzhanov, 1988, werd voortgezet met 9… Db6. Daarna slaagde de zwartspeler er op instructieve wijze

Met dit kleine pionzetje krijgt de stelling zijn eigen karakter. Het ligt in zwarts bedoeling om na ...b7–b5 (eventueel ...b7–b6 als wit a2–a4 antwoordt) ook zijn andere loper naar de lange diagonaal te spelen. Hij laat het koningspaard nog even wachten en ook houdt hij in het midden of hij met ...e7–e5 of met ...c7–c5 het witte pionnencentrum gaat aantasten. 5.Pf3 b5 6.Ld3 Pd7 r+lwqk+ntr +-zpnzppvlp p+-zp-+p+ +p+-+-+-

7.0–0 De meest normale reactie. Heel principieel is als wit direct voor een actie in het centrum gaat met 7.e5. Zwart mag dan

niet blijven stilzitten en nu is 7... c5 de meest gebruikelijke tegenzet. Dit kwam voor in een snelschaakpartij Anand-Caruana, 2014.

4...a6

Zwart kiest er opnieuw voor om te wachten met zijn koningspaard en hij maakt een begin om zijn dameloper te fianchetteren. Het blijft dus voor wit altijd een principiële vraag of hij wel of niet ...b7–b5 moet toelaten.

5.Dd2

De meeste spelers laten het toe.

Als wit besluit om ...b7–b5 uit de stelling te halen met 5.a4 dan accepteert hij dat 0–0–0 voor hemzelf niet aantrekkelijk meer is. Met een dergelijke verzwakkende pionzet is de lange rokade levensgevaarlijk. Het spel kan na 5.a4 als volgt verlopen: 5...b6 6.Pf3 Lb7 7.Ld3 Pd7 8.0–0 e6 Zwart stelt zich heel afwachtend op. Het systeem met lopers op de lange diagonalen en paarden op e7 en d7 wordt in de wandelgangen het Nijlpaardensysteem genoemd. Zwart bekijkt met welke pionzet hij het witte centrum straks gaat aantasten. Dat kan ...d7–d5, ...e7–e5, ...c7–c5 of zelfs ...f7–f5 worden. Wit staat optisch heel prachtig, maar de praktijk blijkt weerbarstig te zijn. (Uiteraard kan zwart het paard naar zijn natuurlijke ontwikkelingsveld spelen met 8...Pgf6 zoals bleek in de partij Arutinian-Miroshnichenko, 2011, en zwart bleef moeiteloos op de been.) 9.Dd2 h6 10.h3 Pe7 en nu 11.Tad1 FedorchukOnkoud, 2008, of 11.Tfe1 g5 Moroz-Najer, 2005.

5...b5

6.f3

Wit neemt een opstelling in die in het Siciliaans bekend staat als de Engelse Aanval. Hij bergt zijn koning meestal op de damevleugel op en begint dan met zijn koningsvleugelpionnen te stormen. Het kan voor wit ook een idee zijn om ...b5–b4 te provoceren met a2–a4: 6.a4 b4 7.Pd1. Anand was hier succesvol mee tegen Khalifman in 1993.

6...Pd7

Sommige zwartspelers laten de loperontwikkeling naar b7 bewust achterwege. De loper zou op ‘graniet’ (pion e4) staan te bijten. Zwart beoogt om met ...c7–c5 zijn c-pion tegen die witte d-pion te ruilen. De stelling begint dan weer kenmerken te vertonen van het Siciliaans. In dat geval kan de dameloper beter naar e6 ontwikkeld worden, waar hij veel actiever staat. Dat kwam mooi tot uiting in de partij Utrera-Bacrot, 2013.

7.h4

Het is altijd lastig om op een dergelijke flankactie te reageren. Tegenhouden met ...h7–h5 of afremmen met ...h7–h6?

7...h5

Net als in de Drakenvariant is deze aanpak om de witte pionnenopmars aan banden te leggen populair aan het worden. Het blijkt voor witspelers niet gemakkelijk om echt een vuist te maken, zolang de zwarte koning niet kort gerokeerd heeft. Vandaar dat wit de monarch eerst in het centrum wil bestoken, zodat hij naar de zijkant wordt gedwongen.

Een aantal sterke spelers wil de pionnenstelling niet vastleggen en gaat verder met 7...h6. Het nadeel hiervan kan zijn dat zwart na de paardontwikkeling niet kan kort rokeren. Soms gaat de zwarte koning dan aan de wandel op weg naar h7. 8.0–0–0 Lb7. Een mooie partij waarin zwart zijn loper op g7 de hoofdrol liet spelen, is Bergstrom-Agrest, 2000.

8.Ph3 Lb7 9.Pg5 Pgf6 10.0–0–0 r+-wqk+-tr +lzpnzppvlp+-zp-snp+ +p+-+-sNp -+-zPP+-zP +-sN-vLP+PzPPwQ-+P+ +-mKR+L+R

Beide spelers hebben (bijna) hun ontwikkeling voltooid. Wit heeft zijn koning op de damevleugel opgeborgen, zwart kan nog even wachten met de rokade. De strijd kan definitief beginnen.

Conclusie

In de Moderne Verdediging zet zwart in een vroeg stadium zijn loper op de lange diagonaal. Hij stelt de ontwikkeling van het koningspaard uit om ondertussen te kijken welke opstelling wit wil innemen. In sommige gevallen gaat het paard naar h6 of naar e7. Maar ook als het naar f6 wordt ontwikkeld, is het soms handig om eerst andere zetten te doen alvorens het paard ten tonele verschijnt.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Mas-Kasimdzhanov, 1988.

• Anand-Caruana, 2014.

• Arutinian-Miroshnichenko, 2011.

• Fedorchuk-Onkoud, 2008.

• Moroz-Najer, 2005.

• Anand-Khalifman, 1993.

• Utrera-Bacrot, 2013.

• Bergstrom-Agrest, 2000.

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op www.schaaksite.nl/ 2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: http://videos.chessbase.com/Pub Point/List?category=Training%20 TV%20Chessbase%20Netherlands

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Schaken in Nederlands-Indië

Wanneer u van geschiedenis houdt of een band hebt met Nederlands-Indië of Indonesië dan is het recent uitgebrachte boek van Rob van Vuurde wellicht iets voor u. De auteur is als schaakliefhebber en gepensioneerd docent Geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht als geen ander geschikt om de geschiedenis van het schaakspel vanuit de Nederlandse optiek in de voormalige kolonie op te tekenen. De studie is chronologisch van opzet en beslaat met name de eerste zes decennia van de twintigste eeuw. De vele foto’s, illustraties en schaakpartijen omlijsten het goed geschreven verhaal, waarbij anekdotes zeker niet geschuwd worden! Zo is er het verhaal van de Batakse schaker Si Narsar die door Louis Couperus de ‘schaakkoning’ van de

Karohoogvlakte werd genoemd. Of de tournee van Max Euwe die samen met zijn vrouw in 1930 Nederlands-Indië bezocht. De latere wereldkampioen toonde zich geïnteresseerd in het schaakspel volgens de Batakse spelregels waarbij het Euwe lukte om in een korte match een partij in de voor hem nieuwe regels te winnen van één van zijn leermeesters – opvallend genoeg niet de partij die Euwe meende zelf gewonnen te hebben! Rob van Vuurde, Adoe toean blanda, u staat schaakmat. Een geschiedenis van het schaken in Nederlands-Indië (Calbona Uitgeverij Rotterdam, mei 2017); 329 blz. incl. foto’s, zestig partijen, noten, bijlagen en een personenindex. Prijs: 24,75 euro, te bestellen via de boekwinkel of rechtstreeks bij de auteur (rob.vanvuurde@ziggo.nl).

Drie nieuwe

Uitgeverij New In Chess bracht in korte tijd drie nieuwe Engelstalige trainingsboeken op de markt. Opvallend genoeg zijn het alle drie boeken geschreven door grootmeesters en ervaren trainers die hun eigen schaakontwikkeling hebben doorgemaakt in de voormalige Sovjet-Unie en Rusland. Klassiek geschoold als deze auteurs zijn ligt het voor de hand dat er allerlei overeenkomsten zijn, en dan kom je bij de vraag waarom een uitgeverij deze boeken zo kort op elkaar op de markt brengt? De waarheid is echter dat ze wel degelijk behoorlijk verschillen in hun onderwerpkeuze en uitwerking.

Om te beginnen met Training with Moska van de Oekraïner Viktor Moskalenko. Het is met bijna 350 bladzijden het dikste van de drie en is onderverdeeld in drie delen: tactiek, strategie en eindspel. Moskalenko heeft een

trainingsboeken

enthousiaste schrijfstijl en houdt van lijstjes, opsommingen en tips. In het strategiedeel gebruikt hij de indeling van Steinitz en ook zijn eigen systeem van de 5 toetsstenen - dat hij ook al gebruikte in zijn Revolutionize Your Chess (NIC, 2009). Het sterkste punt van het boek is naar mijn smaak de grote hoeveelheid opgaven waarmee de lezer zelf actief aan de slag kan. In The Complete Manual of Positional Chess dat al in 2016 verscheen concentreren de Konstantin’s (Sakaev en Landa) zich op positionele concepten in de opening (7 hoofdstukken) en het middenspel (23 hoofdstukken). Ze doen dat op een heldere en gestructureerde wijze: een korte inleiding gevolgd door goed becommentarieerde partijen en partijfragmenten met verwijzingen naar extra materiaal tot slot. De analyses blinken uit in

goede verbale uitleg en weinig varianten. Geen opgaven maar wel nog een goed voorwoord met algemene aanbevelingen voor de serieuze schaakstudent. The Complete Manual is een interessant boek voor schaaktrainers, en dat geldt zeker ook voor Chess Training for Candidate Masters. In het voorwoord prijst GM Daniel Naroditsky zijn voormalige trainer en de auteur van het boek, Alexander Kalinin, om zijn aanpak die het zelf denken van zijn pupillen stimuleert. Met ruim 200 bladzijden is dit de dunste van de drie boeken, maar het is met kennis van zaken en veel liefde geschreven. De auteur gebruikt veel oorspronkelijk materiaal en allerlei partijen die niet zijn opgenomen in de moderne databases. Kalinin heeft een visie op schaakpedagogiek, erkent de verdiensten van eerdere trainers, en vertelt een overtuigend verhaal.

portret Si Narsar 1920 bijnaam de 'Bataksche Capablanca'

SAMEN LATEN WE HEEL VEEL MENSEN WINNEN

Nederlandse Loterij is de naam achter zeven bekende kansspelen: Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto.

Onze missie is bijdragen aan een gelukkiger en gezonder Nederland.

Samen laten wij heel veel mensen winnen en niet alleen met miljoenen aan prijzengeld. Jaarlijks investeren we ook miljoenen in de Nederlandse sport en 18 goede doelen op het gebied van gezondheid en beweging.

Van jong tot oud, van Olympisch tot Paralympisch en van revalidatie tot gehandicaptensport.

Door mee te spelen met één van onze spellen, draag je dus direct bij aan een gelukkiger en gezonder Nederland.

WAAR HEEL

NEDERLAND WINT

NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Kaderopleidingen

Informatie over de kadercursussen kunt u vinden op de vernieuwde website van de KNSB: www.schaakbond.nl onder het kopje voor schakers, via opleidingen komt u bij de informatie. De gedetailleerde cursusgegevens zijn weergegeven onder: www.schaakbond.nl/agenda

Voor meer informatie, aanvragen voor cursussen of om u in te schrijven voor de kadercursussen, kunt u contact opnemen met de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023-5254025 en e-mail sschiermeier@schaakbond.nl.

Cursussen gaan van start bij opgave van minimaal 8 cursisten (opgeven uiterlijk tot 2 weken voor aanvang van de startdatum).

In juni en in september zijn bijscholingsbijeenkomsten voor Scheidsrechters gepland.

Cursuskalender

Startdatum Dag

31 Juli Ma 31 juli + Di 1 aug

Scheidsrechter 1 Dieren

8 September Vrijdag Schaaktrainer 1 Amersfoort 7

23 September Zaterdag

Scheidsrechter 1 Doetinchem

4 okt Woensdag Schaaktrainer 2 Amsterdam 4

10 okt Woensdag Schaaktrainer 1 Amsterdam

Juni/okt In overleg

Oktober Woensdag

Scheidsrechter 1 Leiden 6

Schaaktrainer 2 Giessen de Linge 5

Oktober In overleg Schaaktrainer 2 Den Haag

Oktober In overleg

Schaaktrainer 1 Zeeland/ Rotterdam

Oktober Vrijdag Scheidsrechter 2 Tilburg 5

Oktober In overleg Schaaktrainer 1 Meppel

Oktober In overleg Schaaktrainer 1 Groenlo/Zwolle

Oktober In overleg Schaaktrainer 2 Haarlem

Oktober In overleg Schaaktrainer 2 Den Haag/Leiden

Februari 2018 In overleg

Schaaktrainer 1 Leiden/Den Haag

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

20.Ph2

Wit anticipeert erop dat er een zwart paard naar e5 zal gaan en bereidt zowel Pg4 als f2–f4 voor. Even goed is 20.b3 (ook 5 punten) om het sterke paard te verjagen en de loper van c1 te kunnen spelen. 20...Pcb6 en nu zou 21.Ph2 Pe5 tot de partij leiden, terwijl 21.Pf1 Lc8 22.Pe3 een partij is van onze huidige Nederlandse jeugdkampioen, Kevlishvili-Van den Doel, Amsterdam 2015. 20...Pde5 21.b3

Het is logisch om het paard weg te jagen. Het is nog te vroeg voor 21.f4 vanwege 21...Lh4! 22.Phf1 Pd7 en de penning is lastig. Wel interessant is 21.Tf1 (4 punten)

om f4 voor te bereiden.

21...Pb6 22.Lh6

Grischuk zet zijn loper alvast richting de zwarte koning voordat hij met f4 deze eventueel buiten zou sluiten. Hiervoor ging wit meestal verder met 22.f4 (ook 4 punten) 22...Ped7 (of 22...Lh4 23.Te3 Ped7 24.Df3 Lf6 25.Lb2 Lxb2 26.Txb2 a5 en de kansen waren ongeveer gelijk in GopalVidit, Dubai 2016.) 23.Tf1 Ld4+ 24.Kh1 Dh4 25.Pe2 Lg7 26.Pf3 De7 en zwart stond niet minder in Kevlishvili-Warmerdam, NJK Rotterdam 2016.

22...Lc8

Wel een normale zet in dit type stelling (zie ook Giri-Svidler in de inleiding), maar hier waarschijnlijk niet de beste. In aanmerking komt de stoorzet

22...Lh4 en ook het standaardplan voor zwart ...a6–a5–a4 en

...b5–b4 geeft tegenspel op de damevleugel. r+lwqr+k+ +-+-+p+p psn-zp-vlpvL +pzpPsn-+-+-+P+-+ +P+-+-sNP

23.Tf1

Grischuk spendeert nog een zet aan het voorbereiden van f2–f4. Hij speelde ongetwijfeld niet onmiddellijk 23.f4 (3 punten) vanwege 23...Lh4 24.Phf1 Lxg3 25.Pxg3 Dh4 26.fxe5 Dxh6 27. exd6 Df4 met een scherpe stelling. Mogelijk is de nuttige zet 23.Dd2 (4 punten) waarna

zwart verder gaat op de damevleugel met 23...a5. Een andere interessante voorbereidingszet is 23.Pe2 (4 punten) 23...b4

Het bekende plan, maar f4 komt er nu met kracht aan. Waarschijnlijk had zwart toch andermaal tot 23...Lh4 moeten besluiten. Na 24.Pe2 b4 25.f4 Ped7 26.Pf3 Lf6 hebben we ons complexe middenspel weer te pakken. Zwart gaat tegenspel ontwikkelen met ...a5 en ...La6. 24.f4 Ped7 25.Kh1 Opnieuw neemt Grischuk de tijd. Sterker lijkt het volgende, uit het Konings-Indisch en de Benoni, bekende positionele pionoffer 25.e5! (8 punten) 25...dxe5 26.f5! nu kan zwart nog het beste een pion teruggeven met 26...e4 (of 26...Lb7 27.Pg4 Lg7 28.Dd2 en zwart is in

grote problemen.) maar niettemin staat hij na 27.Pxe4 Ld4+ 28.Kh1 Lb7 (28...Pxd5? 29.Pxc5 wint voor wit.) 29.Lg5 heel slecht. 25.Pg4 (3 punten) wordt beantwoord met 25... Ld4+ 26.Kh1 Pf6. Een andere nuttige voorbereidende zet is 25.Df3 (3 punten)

25...Ta7

De zwarte stelling is bijzonder lastig te spelen. De toren moet verdedigen over de 7e rij maar de witte aanval kan zo niet gestopt worden. Op 25...Lg7 volgt 26.Pg4 Pf6 27.Pxf6+ Lxf6 (27...Dxf6 28. Lg5 Dd4 29.Df3) en nu weer 28.e5! dxe5 29.f5. 25...Lh4 wordt beantwoord met 26.Df3. 26.Df3

Andere goede zetten zijn 26.Pg4 en het ons inmiddels bekende pionoffer 26.e5 dxe5 27.f5 Lh4 28.Pe4. Voor deze alternatieven krijgt u ook 5 punten.

26...Pf8

Logisch gezien de vorige zet van zwart. De toren verdedigt zo over de 7e rij. Toch heeft wit nu verschillende goede zetten om de aanval in te zetten.

27.e5

Grischuk gaat tot actie over. Nu het zwarte paard veld e5 uit het oog heeft verloren is 27.f5 (7 punten) ook een sterke zet. Wit gaat verder met Pg4 en afhankelijk van zwarts antwoord speelt hij fxg6 (lijnen openen) of f5–f6 (zwarte stukken afsnijden van de verdediging). In stijl met Grischuks spel tot dusver was 27.Tbd1 (7 punten) - een laatste voorbereidende zet voordat e4–e5 of f4–f5 met grote kracht komt. Het is nuttig om de d-pion alvast te dekken (zie ook verderop in de partij).

27...dxe5

De witte aanval is ook ijzersterk na 27...Lg7 28.Lxg7 Kxg7 29. Tbd1 dxe5 30.f5 f6 31.Pg4. 28.f5

Geen punten voor andere zetten. Wit staat nu bijzonder goed, en wanneer u nog niet bekend was met dit kenmerkende pionoffer dan is dit zeker de belangrijkste positionele les die u uit deze partij kunt trekken.

28...Lg7

Deze zet verliest, maar ook na andere voortzettingen heeft zwart het erg zwaar: 28...e4 29.Lxe4! (29.Pxe4 Ld4) en 28...

Lh4 29.Pg4. 29.Lxg7

Ook heel sterk is 29.Pg4 (3 punten), maar Grischuk gaat voor een matbeeld dat wij allemaal kennen (pion f6 en Dg7).

29...Kxg7 30.f6+

Heel sterk gespeeld door Grischuk. Hij heeft goed gezien dat hij (onder opoffering van materiaal) voor een directe mataanval kan gaan. Allerlei andere zetten houden het witte voordeel vast. 5 punten voor een van de volgende alternatieven: 30.Tbd1, 30.Pg4, en 30.d6.

30...Kh8 31.Tbd1

Wit wint ook na 31.De3 (5 punten) 31...Pfd7 (31...Pxd5

32.Dh6 Pe6 33.Tbd1 Td7 - op

33...Lb7 volgt fraai 34.Tf5! - 34. Txd5! Txd5 35.Pe4 is weer de partij.) 32.Dh6 Tg8 (Wit wint mooi na 32...Pxf6 33.Txf6! Dxf6

34.Ph5) 33.Pe4 Df8 34.Pg4 en goede raad is duur.

31...Td7

Op 31...Lb7 heeft wit verschillende voortzettingen, maar het sterkst is 32.De3 mits je het fraaie 32...Lxd5 33.Dh6 Pe6

34.Tf5! kunt vinden en de witte aanval slaat door.

32.De3

De omgekeerde volgorde werkt ook (ook 5 punten): 32.Pe4

Pxd5 (32...Txd5 33.De3) 33.Txd5 Txd5 34.De3.

32...Pxd5

Wit wint ook na 32...Txd5 33.

Dh6 Pe6 34.Pe4.

33.Txd5

Dit kwaliteitsoffer is cruciaal. Grischuk moet het ruim van tevoren hebben gezien. Zwart wint na andere zetten: 33.Dh6 Pxf6 en 33.Dxc5 Pxf6.

33...Txd5 34.Dh6

Ook winnend is 34.Pe4 (2 punten).

34...Pe6 35.Pe4

Wit gaat de verdediger van veld

g7 uitschakelen. Dit is de enige winnende voortzetting. Op 35.Tf5 volgt 35...e4 (maar niet 35...gxf5?? 36.Lxf5 en zwart gaat mat.).

35...Tg8 36.Pf3

Opnieuw de enige. Op 36.Pg5 volgt 36...Pxg5 37.Dxg5 en nu bijvoorbeeld 37...Lf5 38.Lxf5 e4 en zwart wint.

36...Df8 37.Pfg5 -+l+-wqrmk +-+-+p+p p+-+nzPpwQ

Recht toe recht aan

1.a5! Ook een goede zet is 1.c4 maar na 1…g6 2.Dc6 De5 3.a5 De6 houdt zwart zijn stelling behoorlijk bij elkaar. 1...bxa5 2.Dxa5 Nu zijn de pionnen op a7 en d5 kwetsbaar. Wit staat duidelijk beter. Ook sterk is 2. c4!? h6 3.Dxa5 Df5 4.b4 en wit heeft duidelijk voordeel. Het verzilveren is nog wel een hele klus. Lucas Nguyen-Daan Hubers NK D Rijswijk 2016.

Combineren

Heel fraai - het stikmat is ook weer een mooi matbeeld. Winnend maar wel minder goed is het andere paard naar g5 spelen: 37.Peg5 (5 punten)

37...Tg7 38.Le4! (38.fxg7+ Dxg7 en zwart staat verloren maar stribbelt nog een beetje tegen.)

38...Td6 39.Pxe5!.

37...Pxg5

Nu kan zwart niet eens meer materiaal teruggeven, op 37...Tg7 gaat zwart mat na 38.fxg7+ Dxg7 39.Dxg7+ Kxg7 40.Txf7+ Kh8 41. Txh7+ Kg8 42.Pf6+ Kf8 43.Tf7.

38.Pxg5 Tg7

Het is stikmat na 38...Dxh6 39. Pxf7.

39.fxg7+

U krijgt ook 1 punt voor 39.Lxg6 en 39.Le4

39...Dxg7 40.Pxf7+ en zwart gaf op, een mooie aanvalspartij van Grischuk! 1–0

Diagram 1

Hartevelt-van Doren 1…Pf2 2.Kg2 Lh3 mat.

Diagram 2

Emans-Wedda 1…Dxe2! 0-1 (2.Txe2 Td1 mat).

Diagram 3

Joose-Eelsingh

1.Lh5! 1-0 (1…Dxh5 2.Pf6+).

Diagram 4

Kevlishvili-van Foreest 1.Pe3! De6 2.Lc4 1-0.

Diagram 5

Post-Eelsingh 1.Dxe8+! Pxe8 2.d7 1-0.

Diagram 6

Dubbeldam-Koning

1.Pg4 Dg5 2.h4 Dh5 3.Pf6+ 1-0.

Diagram 7

Den Hartog-Neczyporowski

1.Lxg7! Txe4 (1…Dxg7 2.Dxf4 +-) 2.Lxf8+ Kxf8 3.Dg8+ Ke7 4.Tg7+ Kf6 5.Df8+ 1-0.

Diagram 8

Nguyen-Tang 1.Tb7!! Pxb7 (na 1…Tb1+ loopt de witte koning naar h3) 2.Le8 mat.

C HESSBASE A CC ount:

Altijd en overal toegang tot de gehele

ChessBase wereld!

CHESSBASE 14

Ga net als de wereldkampioen of uw schaakvriend in de club aan de slag met ChessBase 14. Start uw eigen succesverhaal en verhoog uw plezier in het schaakspel. Leverbaar op DVD of als download.

PlAyCHESS

Online schaken tegen de rest van de wereld

lIVE DAtABASE

Professionele recherche: 8 miljoen partijen online

My GAMES ClouD

Alles op één plek

Centraal opslaan

FRItZ onlInE

Het Schaakprogramma in de browser

Van „A“ als analyse tot „Z“ als zet invoeren: in het nieuwe ChessBase 14 programma zijn veel verbeteringen verwerkt, die het invoeren en analyseren van partijen comfortabeler maken, maar ook voor uw training of het samenstellen van oefenmateriaal. De nieuwe functie “Assisted Analysis” is een uitstekend voorbeeld: als u een partij invoert en een stuk beweegt, wordt voor alle zetmogelijkheden een waardering uitgerekend en met een kleur op het bord visueel aangegeven. Zo kunt u al voor een zet wordt uitgevoerd zien of er een beter alternatief dan de geplande zet is. Dat is niet alleen een stuk handiger wanneer u een partij invoert, maar het zorgt er ook voor dat u subtiel permanent doorrekent en analyseert.

De nieuwe ChessBase 14 programmapaketten

startpakket

• ChessBase 14 programma

189,90 €

• Big Database 2017 met ca. 6,8 Mio. partijen

• Toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBase-Onlinedatabase (8 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. December 2017

• Half jaar abonnement ChessBase Magazin (3 uitgaven DVD + tijdschrift)

• Premium-lidmaatschap op de ChessBase Accounts en de Playchess-Server (zes maanden)

m egapakket

• ChessBase 14 programma

279,90 €

• Mega Database 2017 met ca. 6,8 Mio. Partijen, ca. 68.000 historische en openingsrelevante belangrijke partijen met analyses van meesters!

VIDEoS

Privé lessen van de meesters

oPEnInGS

Zo leer je openingen

tRAInInG

Combineren, offeren en mat zetten

EnGInE ClouD

Top Engines op de snelste hardware

lEt‘S CHECK

Weten is mat: 200 miljoen analyses

Nieuw in ChessBase 14 is ook de toegang op geanalyseerde partijen in de Live-Database. In combinatie met een Premium abonnement vindt u zelfs van nieuwe en actuele partijen uit toptoernooien uitvoerige analyses. Omdat de Live-Database voor het zoeken naar vergelijkbare partijen steeds belangrijker is geworden, zorgt ChessBase 14 tijdens het naspelen van een partij automatisch voor een update van het zoekresultaat.

Meer verbeteringen: nieuwe partijnotatie met diagrammen en het markeren van diepe variantenbomen met kleuren, een login voor alle ChessBase-Servers (Playchess, ChessBase Cloud, Let’s Check, ChessBase Accounts), volledige analyses van een partij om snel fouten te vinden, het zoekvenster bewaart zoekopdrachten, nieuw design in de stijl van actuele Office programma’s, export van een diagrammenlijst als ‘word’ bestand zorgt ervoor dat u in een handomdraai trainingsmateriaal kunt fabriceren, automatische analysejobs uit correspondentiepartijen, eenvoudig aanmaken van trainingsvragen, zoeken naar vergelijkbare structuren gaat nu interactief, het vervangen van partijen in grote databases gaat een stuk vlotter, verbeterde zoekopdrachten naar dubbele partijen, comfortabel tool voor het activeren van de Fritz-Trainer en engines en nog veel meer!

• Toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (8 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. December 2017

• ChessBase Magazin jaarabonnement (6 uitgaven DVD + tijdschrift)

• Premium-lidmaatschap op de ChessBase Accounts en de Playchess-Server (twaalf maanden)

p remiepakket

• ChessBase 14 programma

379,90 €

• Mega Database 2017 met ca. 6,8 Mio. Partijen, ca. 68.000 historische en openingsrelevante belangrijke partijen met analyses van meesters!

• Toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (8 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. December 2017

• ChessBase Magazin jaarabonnement (6 uitgaven DVD + tijdschrift)

• Premium-lidmaatschap op de ChessBase Accounts en de Playchess-Server (twaalf maanden)

• Fritz Eindspel-Turbo 4 (4 DVDs met Syzygy Tablebases)

• ChessBase correspondentiedatabase 2015.

ChessBase 14 upDate van CB 13

• ChessBase 14 programma

99,90 €

• Toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBase-Onlinedatabase (8 Mio. partijen)

• Premium-lidmaatschap op de ChessBase Accounts en de Playchess-Server (drie maanden)