Schaakmagazine 2017 - december

Spannende matches in Hoogeveen

‘Mooi als plannen uitkomen!’

Nederland voorspelbaar op

‘Je spreekt allemaal schaak’ Net geen medaille op WK Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 124 – no. 6 – december 2017

Webwinkel

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

Fritz 16 (Nederlandstaling)

Nieuwste schaakprogramma. Sterker dan de wereldkampioen en met allerlei handige analyse en sparringsfuncties. Alleen voor Windowscomputers. Introductiekorting

van € 69,90 voor € 62,90

Reis Schaakcassette met coördinaten

Stap 2 mix (meertalig)

Een boekje met allerlei mix toetsen gebaseerd op onderwerpen van stap 2

Schaak ideeën

Blauw schaakbord Vogelogen/Ahorn hout, veldgrootte 55 mm, Staunton stukken dubbelverzwaard, zwart/rood gelakt, Koningshoogte 95 mm. Met recht een koningsspel. Schaakklokken

Houten reisschaakspel met houten stukken. 35 mm velden, 57 mm koningshoogte.

Bevat 100 verhalen met een thematische schaakstelling. Het is bedoeld voor jeugdschakers die op avontuur gaan in de wonderlijke schaakwereld. Schaaktrainers, huisschakers en andere schaakliefhebbers kunnen er eveneens veel inspirerende en leerzame ideeën aan ontlenen.

17,50

Houten Schaakcassette Staunton 3

Een handige houten schaakcassette met beukenhouten gebeitste stukken. Stukken zijn individueel op te bergen aan de binnenkant. Velden 45 mm en koningshoogte 73 mm.

Elite Blue Schaakspel

Een noten houten bord met ingebouwde stukherkenning en ledverlichte velden. Een klok met een geïntegreerde schaakcomputer, die ook los als klok is te gebruiken, speelsterkte 2300 ELO, programmeur Richard Lang. De Exclusive is snel, makkelijk in gebruik. Aan te sluiten met de meegeleverde adapter. Afmetingen. 40 x 40 x 2 cm.

U kunt online bestellen, per e­mail of telefoon. Ook kunt u een compleet bestelformulier per post laten toesturen. Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

Hoofdredacteur

Jeroen Bosch

Aan dit nummer

werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Harry Gielen (foto’s)

Ilja Kalle (foto)

René Olthof (foto’s)

Lennart Ootes (foto’s)

Zhaoqin Peng (foto’s)

Dimitri Reinderman (foto)

Eric van Breugel (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Herman Grooten

Johan Hut

Timo Können

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Sacha Schiermeier

Bart Stam

Monique van de Griendt

Dimitri Reinderman

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Gerjos Weelink

Redactieadres

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Tel: 023­5254025

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij 20 januari 2018

Bondsbureau KNSB

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem tel: 023­5254025

E­mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out

Interface Communicatie, Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

Informatief

Voorloper

Schaaktechniek

Schaken is meer dan schaken

Wanneer je langere tijd het schaakspel beoefent dan treden er veranderingen in de hersenen op ´die leiden tot verbeteringen op het gebied van bijvoorbeeld aandacht, concentratie, het vermogen tot plannen, flexibiliteit´. Deze wetenschappelijke vaststelling las ik onlangs in een onderzoek van twee Spaanse psychologen in opdracht van de Spaanse schaakbond. Ook in Nederland onderkennen we nu al een tijdje de meerwaarde van schaken. U leest er meer over in het artikel van Timo Können over het hoe en waarom van schaken leren in Kanaleneiland (Utrecht) en de dag die organisatiebureau Berenschot erover opzette (en de ondersteuning die ze boden!).

Het leven is ‘meer dan bord en stukken’ voor grootmeester Wouter Spoelman die geïnterviewd werd door Gerjos Weelink. Maar hij tekent uit de mond van basisarts en onderzoeker Spoelman ook op dat ‘aan schaken een enorm sociaal aspect’ zit. Na negen jaar actief te

Gezocht: schaakvrijwilliger van het jaar 2017

Ook in 2017 willen wij u vragen om kandidaten voor de titel ‘Schaakvrijwilliger van het jaar’ bij de redactie van SchaakMagazine te melden. Is er in uw omgeving iemand die in de afgelopen periode onmisbaar is geweest voor de schaakvereniging? Het gaat niet alleen om mensen die veel doen, ook kandidaten die een bijzondere bijdrage leveren komen voor de titel in aanmerking. Ieder jaar worden er vele interessante kandidaten bij ons gemeld. Helaas kunnen wij maar één winnaar uitkiezen. Die keuze betekent dus niet dat de andere kandidaten ongeschikt zijn voor uitverkiezing. Integendeel! Daarom wijzen wij er uitdrukkelijk op dat kandidaten die in vorige jaren niet zijn gekozen opnieuw voorgedragen kunnen worden. Wilt u in dat geval al het materiaal opnieuw naar de redactie opsturen en niet volstaan met verwijzing naar een voorafgaand jaar?

Wij willen van de kandidaten graag het volgende weten:

• de naam van de vrijwilliger

• een overzicht van zijn of haar activiteiten in de afgelopen jaren

• eventueel andere redenen om de vrijwilliger in het zonnetje te zetten

Aanvullend materiaal in de vorm van krantenknipsels, clubbladen, foto’s, artikelen op websites enzovoort is uiteraard van harte welkom. De winnaar van deze wedstrijd zal in het februarinummer van 2018 in het zonnetje worden gezet. U kunt uw nominatie onder vermelding van Schaakvrijwilliger van het jaar 2017 tot 5 januari 2017 sturen naar schaakmagazine@schaakbond.nl.

zijn geweest als KNSB­bestuurslid trad Jan Stomphorst af. Monique van de Griendt sprak met de organisator pur sang die in zijn rol als bestuurslid altijd graag de verbinding zocht met de regio’s. Natuurlijk werd er ook weer gewoon veel geschaakt. Jorden van Foreest greep naast een medaille op het WK­junioren (ondanks een slotserie van 5,5 uit 6!), maar won er wel een op het EK­Landenteams bij zijn debuut in de nationale ploeg. Daarvoor wist hij in een match topper Adhiban te verslaan in Hoogeveen. Dat schaken soms ook zeer frustrerend kan zijn blijkt duidelijk uit een door Lennart Ootes geschoten foto aldaar. Wel eens een oneven aantal deelnemers op uw clubavond? Dan heeft Bart Stam een tip voor u: zet ‘Donald Trump’ in voor een avond.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Schaken verbindt –Global Chess

Zaterdag 14 oktober was alweer de derde editie van het ‘Global Chess Festival’ georganiseerd door Judith Polgar in Boedapest. Schaken verbindt miljoenen mensen over de hele wereld en onder de hashtag ‘Chess connects us’ was dat op deze wereldschaakdag ook op sociale media duidelijk. In Nederland werd tijdens het Hutton toernooi in Rotterdam (zie ook pagina 18) op een bijzondere manier uiting gegeven aan het verbindende karakter van schaken. De 7­jarige Oscar Verwer (Pupillenkampioen van de Rotterdamse Schaakbond) en de 97­jarige Wim Witvliet (het oudste nog actieve lid van Rotterdam Schaakbond) speelden tegen elkaar. De jonge Oscar ging vol voor de aanval, de iets oudere Wim verdedigde knap. Na het ruilen van de dames stelde hij remise voor, hetgeen door Oscar werd aangenomen. Op de tweede zaterdag van oktober 2018 zal de vierde wereldschaakdag plaatsvinden.

COLUMN

Bert Enklaar Paul van der Sterren

Als de poging van Johan Hut op Schaaksite.nl om een top­40 van ‘beste Nederlandse schakers’ samen te stellen één ding duidelijk maakt, is het wel hoe onmogelijk zoiets is. Het is een illusie te denken dat prestaties van nu werkelijk te vergelijken zijn met prestaties van twintig, veertig, tachtig jaar geleden. Niet alleen de schaakwereld, maar de hele wereld is ‘nu’ zo volslagen anders dan ‘toen’, dat de overeenkomsten onvermijdelijk in het niet vallen bij de verschillen. Maar het is waar: ranglijsten zijn altijd fascinerend en een stukje Nederlandse schaakgeschiedenis is nooit weg.

Maar bij mij roept zo’n ranglijst toch vooral gedachten op aan wie er niet op staan en ik denk dan in de eerste plaats aan mijn oude vriend Bert Enklaar.

Geboren in 1943 was Bert een van de beste spelers van de generatie die de Nederlandse schaakwereld van pakweg 1965 tot 1985 gedomineerd heeft. Hij werd IM, deelde in

1973 de eerste plaats in het Nederlands kampioenschap (maar won niet, dat deed Sosonko) en maakte deel uit van het Olympiadeteam in 1972 en 1974. Zijn grootste succes was het winnen van de Hoogovensmeestergroep in 1972 met de klinkende score van 12 uit 15.

Bert was bij vlagen beroepsschaker en bij grotere vlagen wiskundeleraar. Hij nam het schaken serieus. Van spelers die niet echt nadachten over hun zetten moest hij niets hebben en van te snel met te weinig tevreden zijn al helemaal niet. “Als je zo speelt hoef ik je partijen niet meer te zien” kreeg zijn vrouw, Marian Stada, van hem te horen toen ze een keer naar een gelijk eindspel had afgewikkeld in plaats van op aanval te spelen (en waar ze trouwens hartelijk om moest lachen). Problemen waren er voor hem om tot op het bot opgelost te worden. Een dergelijke instelling leidt natuurlijk tot veel zelfkritiek en twijfel aan eigen kunnen. Bert had eigenlijk een klassieke haat­liefde­

verhouding met het schaakspel en verschillende keren stopte hij het jarenlang weg onder dikke lagen wiskunde en andere zaken. Maar toen hij in 1993 kanker bleek te hebben won de liefde het definitief. Vanaf die tijd schaakte hij zonder remmingen, met veel plezier, met volle inspanning van zijn afnemende krachten en zoveel als hij kon. Remises, die hij altijd al had verafschuwd, speelde hij nauwelijks meer.

Het hield zijn naderende dood niet tegen, maar het gaf zijn leven in die laatste jaren een ongewone glans.

Van 22 februari tot 4 maart 2018 vindt alweer het tiende invitatieschaaktoernooi plaats in café Batavia, gelegen tegenover het Centraal Station Amsterdam. Dankzij hoofdsponsor dMP (De Melker & Partners) en extra particuliere ondersteuning is deze editie extra sterk bezet. Acht van de tien spelers zijn al bekend: Ivan Sokolov, Friso Nijboer, Elisabeth Paehtz, Anna Zatonskih, Robby Kevlishvili, Thomas Beerdsen, Liam Vrolijk en Manuel Bosboom.

De online activiteiten van de KNSB worden verplaatst naar chess.com. Binnen deze schaakserver zijn de clubs ‘KNSB’ en ‘KNSBjeugd’ opgericht waarin we verschillende activiteiten zullen ontplooien. Elke zaterdagavond wordt om 20:00 uur een snelschaaktoernooi gehouden, in deze toernooien kunnen de vertrouwde Meesterpunten behaald worden. Ook de kwalificatietoernooien NK Voortgezet Onderwijs vinden al plaats op chess.com. Chess.com is geschikt voor zowel snelschaak als ‘traagschaak’, bij deze laatste vorm moet er minimaal 1 zet in twee of drie dagen gedaan worden.

Heeft u al een chess.com account dan kunt u lid worden van club KNSB. Heeft u nog geen chess.com account dan kunt u een account aanmaken via /www.chess.com/nl/l/KNSB. Zo wordt u meteen lid van club ‘KNSB’.

De Nederlandse clubs hadden dit jaar weinig zin in deelname aan de European Club Cup. Voor diverse teams zal hebben meegespeeld dat het teamtoernooi dit jaar in het Turkse Antalya werd gehouden. LSG liet zich niet van deelname weerhouden en eindigde als 6e in het eindklassement. De hoogste klassering van LSG tot nu toe in Europa, ze stonden als 12e geplaatst op de startranglijst. Jan Sprenger scoorde 4 uit 7 op het eerste bord voor LSG en behaalde daarmee een GM­norm en voldeed tevens aan alle eisen voor de titel. De Europacup werd gewonnen door de Russische club Globus met Anish Giri in de gelederen.

Dimitri Reinderman

Jorden van Foreest 5e op WK junioren

Van 13 tot en met 25 november werd in Tarvisio (Italië) het WK junioren gehouden.

Onder de 148 deelnemers waren vijf Nederlanders: Jorden van Foreest (18 jaar, rating 2616), Lucas van Foreest (16, 2474), Robby Kevlishvili (16, 2445), Casper Schoppen (15, 2432) en Liam Vrolijk (15, 2425) die begeleid werden door de coaches Ivan Sokolov en Dimitri Reinderman. Jorden was een van de grote favorieten om het toernooi te winnen en hij wist dat bijna waar te maken: uiteindelijk strandde hij op een half punt van de titel met een vijfde plaats.

Tarvisio is een kleine Italiaanse stad in de bergen op fiets­ en zelfs wandelafstand van zowel de Sloveense als Oostenrijkse grens (dat hebben we bewezen op de tweede rustdag!). Het deed me een beetje denken aan Wijk aan Zee: veel hotels en restaurants. Ons hotel was oké, maar niet meer dan dat, wat eigenlijk ook wel over de speelzaal en de organisatie in het

De resultaten van de Nederlandse spelers waren in het begin wat tegenvallend, maar na de eerste rustdag ging het een stuk beter en uiteindelijk eindigden drie van de vijf spelers op ratingplus. Van laag naar hoog:

Casper Schoppen begon met een nederlaag, kwam toen terug, maar de nederlaag in de

uitzicht op een IM­norm, maar een onverantwoorde winstpoging in ronde 8 verpestte dat. Met een matig slot kwam hij vervolgens op een 75e plek met 5 punten.

Robby Kevlishvili begon matig met 2,5 uit 5 maar een tussensprint van 3,5 uit 4 bracht hem in de subtop. Daarna kwam hij tegen twee sterke Russen twee

verloren stelling in de achtste ronde. Hij ontsnapte met remise en finishte ondanks nog twee verloren stellingen met 3 uit 3! Zodoende een 26e plek met 7 punten, heel netjes. Een voorbeeld hoe hij binnen een paar zetten het oordeel over een stelling wist om te buigen:

Vaibhav – Lucas

Het is niet gek dat wit (Vaibhav, 2560) hier kan winnen: 23.f6! g6 24.Te4! De dreiging is 25.Dh6 Tg8 27.Dxh7+ Kxh7 28.Th4 mat, terwijl op 24...Tg8 25.e6 met winst volgt. Wit dacht dat hij langzaam zijn stelling kon versterken, maar kwam

23.h4? Tg8 24.Lf3? Da4! 25. a3?! Db3! 26.axb4? Lf2 27.

Opeens kan wit niet meer alles gedekt houden. Hij gaf hier zijn dame voor toren en stuk, maar gaf een paar zetten later op.

Tenslotte de kopman, Jorden van Foreest. Hij was als eerste geplaatst, wat op zich al een unicum is voor een Nederlander. Er deden echter maar liefst 26 grootmeesters mee, waarvan 18 met een rating van 2550 of meer, het was dus duidelijk dat er veel andere kandidaten voor de titel waren. De start van Jorden was matig: de eerste ronde met wit remise tegen de Kazach Saiyn (2374), die gewoon een goede partij speelde. Daarna twee overwinningen, maar in de vierde ronde verloor Jorden met zwart jarige Indiër

Praggnanandhaa (2509, scoorde overigens dit WK zijn eerste grootmeesternorm) en daarna ook nog eens geheel onnodig met wit tegen de Chinees Lan Yui (2422).

Jorden – Lan Yui

37.Kd2?

37.b6! wint. Zwart moet dan een stuk geven voor de twee verbonden vrijpionnen, waarna met een kwaliteit meer wit een gewonnen eindspel overhoudt.

37...e4 38.Tc6?!

38.fxe4 fxe4 39.Ke2 geeft wit nog steeds heel goede winst kansen.

38...e3+ 39.Kd3 f4 40.a5?? En nu verliest wit zelfs nog. Na een zet als 40.Ke2 is het remise.

40...Ld7 41.Tb6 Kc5 0-1

2½ uit 5, de titel was op de rustdag ver weg. Er zat niets anders op dan te proberen heel veel partijen te winnen en deze ‘strategie’ ging behoorlijk goed: met een serie van vijf overwinningen op rij kwam Jorden op 7½ uit 10! Daar zat onder andere deze snelle overwinning bij.

Jorden – Sorokin

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le2 e5 7.Pf3 h6 8.Pd2 b5 9.a4 b4 10.Pd5 Pxd5 11.exd5

In de partij tegen Yan Lui kwam deze stelling ook op het bord, maar dan met de dame op c7 in plaats van de pion op h6 en dat is minder ongunstig voor zwart.

Slechte voorbereiding van de Russen dus... 11...Le7

De partij tegen de Chinees (met een net iets andere stelling dus) ging verder met 11...a5 12.Lb5+ Ld7 13.Dg4 Db7 14.Pc4 Dxb5 15.Pxd6+ Lxd6 16.Dxg7 met

ingewikkelde maar voor wit gunstige complicaties.

12.a5

Een nuttige zet. Pion a6 wordt vastgelegd, pion b4 geïsoleerd en b6 is een mogelijk steunpunt voor het paard.

12...Lf5 13.Pc4 Pd7 14.Ld2

rwq-+k+-tr +-+nvlptRp+-zp-+lzp zP-+Pzp-+-vLN+-+-+ +-zP-+-+-zP-+LzP-zP tR-+QmK-+-

Wellicht had de zwartspeler tot hier gerekend. De toren op g7 staat ingesloten en gaat waarschijnlijk verloren, waarna zwart materiaal voorstaat. Althans, in een optimistische voorstelling van zaken voor zwart.

25...Kf7 gewoon een dame zou winnen met 26.Lg6+ of voor een snel mat zou gaan met 26.Dg6+. Niet lang, want zwart gaf het op. 1-0

De situatie voor de laatste ronde was dat de Noor Tari (2581) met 8 punten bovenaan stond, terwijl zes spelers met een half punt achterstand ook nog kans maakten. Jorden mocht het met wit tegen de Noor opnemen en de andere uitslagen vielen zo dat de wereldkampioen uit deze partij zou komen. Jorden moest dus winnen, Tari had aan remise genoeg om kampioen te worden. Lange tijd stond het ongeveer gelijk, maar vlak voor de tijdcontrole speelde de Noor een paar mindere zetten en zo ontstond deze stelling.

Jorden – Tari

En nu kwam zwart erachter dat hij geen goede manier heeft om pion b4 te dekken. 14...Db8

15.Ta4 helpt niet, 14...Tb8

15.Pe3 verliest de a­pion. Zwart had geen zin om gewoon maar met een pion minder te spelen en gaat daarom voor complicaties.

14...Le4 15.Lxb4 Db8

Eerst even d6 met tempowinst dekken.

16.c3 Lxg2 17.Tg1 Le4 18. Txg7 Lg6

19.Lh5! Kf8 20.Txg6 fxg6 21. Lxg6

Het staat materieel gelijk (wit heeft twee pionnen voor de kwaliteit) maar zwart heeft grote problemen, o.a. dankzij zijn onbeschutte koning. Het duurt ook niet lang meer.

21...Kg7 22.Lc2 Pf6 23.Dd3 De8

23...e4 was de beste verdediging, maar wit wint dan pion d6 en blijft aanval houden.

24.Pxd6 Lxd6 25.Dg3+! Jorden twijfelde nog of hij na

Omdat de witte koning een rij hoger staat staat wit beter. Een goed plan is om de pionnen op h3 en b3 te zetten en dan vervolgen het paard naar d5 of c4 te spelen, dan gaat zwart het heel lastig krijgen. Maar kan het paard niet meteen naar d5? 41.Pd5? Pc4 42.Pf4+ Kd6 43. b3 Pd2+ 44.Kd3 g5! Goed verdedigd van zwart. 44... Pxb3 45.Pxg6 geeft wit goede winstkansen. Het pionneneindspel is totaal remise. 45.Kxd2 gxf4 46.g3 fxg3 47. hxg3 h5 48.c4 Ke5 49.Ke3 Kf5 50.Kf3 Kg5 51.Kf2 Kg4 52.Kg2 Kf5 53.Kf3 Kg5 54.Kf2 1/2-1/2

En zo kreeg Noorwegen er weer een wereldkampioen bij. In januari kunt u overigens zowel Tari als de broers Van Foreest in actie zien als deelnemers aan Tata Steel Challengers. Hopelijk nemen de Groningers dan revanche...

Jeroen Bosch

EK-Landenteams: Nederlandse teams voorspelbaar

Van 28 oktober tot en met 6 november werd op Kreta het Europees Kampioenschap voor Landenteams gehouden. De Nederlandse teams toonden daarbij in ieder geval de betrouwbaarheid van de elo-cijfers aan. De Nederlandse mannen eindigden uiteindelijk op de 9e plaats, een plekje hoger dan hen vooraf was toegedicht. De vrouwen eindigden exact op de 14e plaats die ze ook innamen op de startranglijst.

Opvallende afwezige in het mannenteam was Nederlands Kampioen Loek van Wely. Als toernooidirecteur van Hoogeveen had hij op de eerste speeldag nog verplichtingen in Drenthe, en hij had de KNSB dan ook tijdig gemeld niet als speler af te willen reizen naar Kreta. Omdat het team nog wel op zoek was naar een captain werden door de spelers en de bond 1+1 bij elkaar opgeteld, met als slotsom dat het team een speler armer maar een captain rijker was. Tijdens de eerste ronde nam Jeroen Bosch waar voor de afwezige Van Wely. Bosch mocht extra lang genieten van het debuut van Jorden van Foreest voor de nationale ploeg.

Van ForeestKalezic

Nederland-Montenegro

hij zich lang goed.

126.a6 Dd4+

Eenvoudiger is misschien 126... Kg6 wit kan niet goed verder komen, zo komt hij na 127.Kb8 Db5+ 128.Db7 De8+ 129.Ka7

De3+ in een eeuwig schaak mechanisme terecht.

127.Kb7 Dd5+ 128.Kb6 Db3+ 129.Ka7 Dc3 130.Dg7+ Kh5

131.Dd7 Kg5 132.Ka8 f5 133.a7

135...Dc4+ 136.Kd8?

Te ver bij de vrijpion vandaan. Wit kan terug naar de aangegeven winst bij de vorige aantekening met 136.Kb7 Db4+ 137.Ka6. 136...Dg8+?

Nu is alles weer in orde voor de debutant in Oranje. Zwart had remise kunnen maken met 136...Da2! bijvoorbeeld 137. Db7 (137.Dd4 Kg4) 137...Dg8+ 138.Kc7 Dg7+ 139.Kb8 Df8+ 140. Dc8 Db4+ en wit kan niet aan de schaaks ontkomen. Niet 136... Da6? 137.Dd5+ en wint. 137.Kc7 Dc4+ 138.Dc6 Df7+ 139.Kb6! en opgegeven omdat 139... Db3+ nu met een tegenschaak wordt beantwoord. 1–0

daille in de wacht te slepen. Onder de goedkeurende blik van Van Wely werd in de tweede ronde een professionele overwinning behaald op het sterke team van Oekraïne. Terwijl l´Ami, Bok en Sokolov remiseerden tegen een hoger gerate tegenstander, versloeg kopman Anish Giri medewereldtopper Pavel Eljanov.

Giri – Eljanov

Nederland-Oekraïne

Stelling na 123.Kxa6

Er staat een remise dame eindspel op het bord, waarin de Groninger echter onverdroten doorspeelt op winst.

123...Dc4+ 124.Kb6 Db3+ 125. Ka7 Dd5!

Deze centralisatie is juist. Alhoewel het praktisch lastig is voor de zwartspeler verdedigt

Wit is weer een veldje opgerukt met de a­pion, maar nog steeds is er geen vuiltje aan de lucht wanneer zwart de koning nu opsluit. De Montenegrijn speelde echter 133...f4?

Het lijkt misschien logisch om op te rukken met de eigen vrijpion, maar die is toch te laat, en hij laat nu de ‘dekking’ van zijn eigen koning vallen. Juist was 133...Db4

134.Db7 Df8+ 135.Db8 Df7 en wit komt niet verder.

134.Kb7 Db4+ 135.Kc8?!

Veel thematischer was 135.Ka6 Da3+ 136.Kb6 De3+ (136...Db4+ 137.Db5+!) 137.Kb7 Db3+ 138. Kc7 Dc3+ 139.Dc6 De5+ 140.Kb6 en nu wordt een zwart schaak altijd beantwoord met een tegenschaak zodat de a­pion nu promoveert.

Opvallend was dat veel van Jordens overwinningen op deze manier tot stand kwamen: vechtschaak en lange partijen waarin hij uiteindelijk meestal de handigste bleek. Met 5 uit 7 had hij een belangrijke bijdrage aan het team, en wist hij indivi­

Stelling na 26...Tb5

27.Kh2!?

Haalt de koning van de onderste rij en brengt een trucje in de stelling.

27...h6?

Beter was 27...Tb2 want nu heeft zwart de tijd voor 28.La4? Td2!. 28.La4! Tb8

De tactische reden voor de koningszet op zet 27 is 28...

al dreigt op d5 te nemen.

29.Tae1 Kh8 30.Kg2 Nu kan wit afwikkelen met 30.Txd5 exd5 31.Te8+ Dxe8 32.Lxe8 Txe8 33.Dxd5 maar omdat dit nog niet eenvoudig gewonnen is, draait Anish eerst een paar rondjes:

30...Ta8 31.Kg1 Tb8 32.Kh2 Ta8 33.Lc2

Anish heeft zijn tegenstander op sluwe wijze zand in de ogen gestrooid. Die gaat nu in de fout. 33...Dd7?

Het onooglijke 33...Dg8 wordt door de engines aangegeven als de beste verdediging.

r+-+-+-mk +-+q+-zpp+-+ptr-zp zP-+ntRp+-+pzP-+-zP +-zP-+QzP-+L+-zP-mK +-+-tR-+-

34.Txe6! Txe6 35.Dxf5 Een dubbele dame beslist de partij ­ zie hoe noodzakelijk het weer is dat de witte koning niet op de onderste rij staat.

35...g6 36.Dxe6 Dxe6 37.Txe6 Pxc3 38.Txg6 en voordat hij drie pionnen achter komt gaf Eljanov op.

1–0

Zonder Anish Giri is het Nederlandse team bij voorbaat kansloos en ook deze keer deed Anish wat er van hem verwacht mocht worden. Hij speelde alle partijen en had een bordmedaille op bord 1 gewonnen als hij in de laatste ronde niet teveel risico had genomen tegen de Sloveen Lenic.

In de derde ronde werd op tafel 1 Hongarije op 2­2 gehouden,

Nederland-Hongarije op tafel 1

bracht Armenië Oranje terug op aarde. Anish wist met zwart met opvallend gemak Levon Aronian te neutraliseren. Op de borden 3 en 4 verloren Benjamin Bok en Ivan Sokolov waardoor de matchpunten de verkeerde kant opgingen. Zowel Bok als Sokolov waren niet in grootse vorm en eindigden beiden uiteindelijk met 2,5 uit 6. Op bord 2 had Erwin l´Ami ondertussen, met een schuin oog op wat er naast hem gebeurde, de knuppel in het hoenderhok gesmeten.

l’Ami – Movsesian

Nederland-Armenië

Stelling na 29...Pg8

30.f4!

Offert de kwaliteit voor mooie compensatie in de vorm van een sterk pionnenblok dat potentieel verandert in ver opgerukte vrijpionnen.

30...Pxf6

Zwart moet het geschenk eigenlijk wel aannemen. Zo staat hij slecht na zowel 30...Pe7 31.e6 fxe6 32.Pe5 Te8 33.Txe6, als na 30...Td7 31.Pc5 Tdd8 32.Td6.

31.gxf6+ Kh6 32.Tc1 Tbc8

33.Tg1

Erwin versterk rustig zijn stelling en bereidt f4–f5 voor.

33...Tg8 34.Pc5! Tc7

Movsesian was ongetwijfeld bang voor 34...b6 35.Pb7 Tc7

36.Pd6.

35.f5

Net iets te gehaast, maar hoe zwart dit moet verdedigen is zonder engine ook lastig te zien. Nauwkeuriger is waarschijnlijk 35.Tg5 Kh7 36.Pd3 en nu staat alles klaar voor 37.f5. 35...g5?

Juist was 35...Tcc8! want nu staat de toren van g8 gedekt zodat op 36.Pxb7 gxf5 volgt. Wit speelt daarom 36.Pe6!? fxe6 (36...gxf5 37.Pg7 is de andere pointe, zwart zal op g7 een kwaliteit terug moeten gaan geven, waarna het overigens gelijk staat.) 37.fxe6 en nu hebben we vroeger allemaal geleerd dat twee verbonden vrijpionnen op de zesde rij een toren waard zijn. Dat lijkt te kloppen! Na enige tijd springen de engines naar 0.00. 36.e6! g4 37.e7

Roemenië verloren. In die match won Anish middels een fraai dameoffer.

Giri – Lupulescu Nederland- Roemenië -tr-wq-+-mk +-+-sn-vlQ+nzpl+pzp +Nzp-zpp+-+P+-+-+ +-sNP+-zP-+-vLPzPLzP +-+-+RmK-

Stelling na 24...Dd8

25.Lxc6! Tb6

Wit wint een pion na 25...Lc8 26.Lb7! Lxb7 27.Dxd6. 26.Da8 Tb8

En nu geen zetherhaling maar 27.Ta1!

Dit dameoffer was de bedoeling. 27...Txa8 28.Txa8 Lc8

28...Pxc6 29.Txd8+ Pxd8 30.Pxd6 is weer een extra pion.

29.Lg2

-zP-+K+-+ +-+-+-tR-

De witte gedekte vrijpion op e7 legt het zwarte spel mank, en de gedekte vrijpion op g4 legt eigenlijk weinig gewicht in de schaal.

37...Te8 38.Kf2 b6 39.Pd3!

Maar niet 39.Pxa6 Ta7 40.Pb4 Td7! en nu volgt op 41.Pxc6? sterk 41...Td6 42.Pd4 Txf6 en zwart wint. Daarom moet wit berusten in een zetherhaling met 41.Pa6 Ta7 (41...c5 42.b4! zou weer beter voor wit zijn).

39...c5 40.Pf4!

Haalt echt al het tegenspel eruit. Technisch lastiger is 40.Pe5 Tcxe7 41.fxe7 Txe7 en wit moet nog wat werk verrichten.

40...Td7 41.Td1! d4 42.e4 Kh7 43.Pd5 Tb8 44.Kg3 en zwart gaf op, hij kan niets uitrichten tegen het opmarcheren van de e­pion. Bijvoorbeeld 44... Kh6 45.Pf4 b5 46.e5 c4 47.e6 fxe6 48.fxe6 en wint. 1–0

Na het verlies tegen Armenië werd in ronde 5 ook van

R+lwq-+-mk +-+-sn-vl-+-zp-+pzp +Nzp-zpp+-+P+-+-+ +-sNP+-zP-+-vLPzPLzP +-+-+-mK-

Zonder a­ en b­pionnen is het bord eigenlijk kleiner geworden en daarom legt de dame minder gewicht in de schaal. De witte stukken komen makkelijk op goede velden te staan. Wit staat al gewonnen!

29...Kh7 30.Pd5 Pc6 31.h4! e4 Probeert de diagonaal tijdelijk te sluiten en wat activiteit te ontwikkelen.

32.dxe4 Dd7 33.Pb6 Db7

34.Txc8 Dxb6 35.exf5 Pd4

36.fxg6+ Kxg6 37.Le4+

Nu is wit ook materieel al in het voordeel, terwijl de zwarte koning nooit meer veilig staat. 37...Kf7 38.Tc7+ Kg8 39.Ta7 d5 Wanhoop, maar 39...Pxb5 40. Ta8+ Kf7 41.La5 vangt de dame!

Of 39...Pxe2+ 40.Kf1 Pd4 41. Ta8+ met dezelfde damevangst. De rest is niet moeilijk meer:

40.Lxd5+ Kh7 41.Le4+ Kg8

42.Ta8+ Kf7 43.Ld5+ Kg6 44.Te8 Lf6 45.h5+ Kh7 46.Pxd4 cxd4

47.Lf4 Lg5 48.Te6 Db1+ 49.Kg2 Dd1 50.Lxg5 hxg5 51.h6 1–0

Na de rustdag werd de weg omhoog weer gevonden, maar toen in ronde 8 van het op Kreta sterk opererende Turkije werd verloren was definitief duidelijk dat er geen wonder in zat. In de laatste ronde werd Slovenië met minimale cijfers verslagen en eindigde Nederland nog net binnen de top­10. Het goud ging naar Azerbeidzjan dat het toernooi heel matig begon (verlies tegen Italië en gelijkspel tegen Spanje), maar vervolgens vijf keer op rij won waaronder een cruciale 3­1 overwinning op Rusland in ronde 8. Uiteindelijk kwamen beide toplanden tot 14 matchpunten, maar was de tie­break score van de Azerbeidzjanen beter. Oekraïne won het brons nipt voor de uitstekend presterende Kroaten.

De vrouwen

Met Zhaoqin Peng, Anne Haast, Tea Lanchava en Anna­Maja Kazarian bestond het Nederlandse vrouwenteam uit ervaren spelers die al vaker in deze samenstelling ons land vertegenwoordigen. Iozefina Paulet maakte haar debuut in Oranje, maar ook dat was relatief. Ze kende het vakantiecomplex op Kreta waar dit EK gehouden werd goed, omdat ze er tien jaar geleden in hetzelfde evenement op dezelfde plaats ook al had gespeeld, maar toen nog voor Roemenië! Ook de begeleiding was vertrouwd. Naast Jeroen Bosch als trainer, was dit keer Roberto Cifuentes de captain. De Spaanse (ooit Chileense) GM woonde lang in Nederland, speelde mee op 7 NK´s en begeleidde lang de vrouwen waaronder Peng en Lanchava. Het begin was goed maar in de ronden 4 en 5 werd er van twee min of meer gelijkwaardige tegenstanders

genoeg het als 5e geplaatste Duitsland op het programma stond. Die wedstrijd begon slecht omdat Peng een stuk verloor. Gelukkig scoorde Iozefina tegen.

Paulet –Levushkina

Nederland-Duitsland

38...Dc3 39.Df7+ Kh8 40.Te3

Da1+ 41.Kh2 en opgegeven. 1–0

Omdat Tea Lanchava inmiddels een minder staande stelling remise had weten te houden, mocht Anne bij de stand 1,5­1,5 de wedstrijd beslissen.

Haast – Heinemann

Nederland-Duitsland

Deze overwinning werd gevolgd door een 3,5­0,5 overwinning op Hongarije (7e geplaatst). Peng won vlotjes van Hoang, en ook Anne en Tea boekten goede overwinningen.

Peng - Hoang

Nederland-Hongarije r+l+-trk+

Stelling na 22...Lf8

23.Pg4!?

Objectief misschien niet de beste zet, maar Iozefina had hier al wel de koningsaanval in gedachten waarmee ze uiteindelijk de partij zal beslissen.

23...Pxg4 24.hxg4 Tab8 25.Tbd1 Db6 26.Da1 Db3! 27.a5 Db5

Nog beter is 27...Da4!.

28.Lc1 Db1 29.Dc3 Db4?

Juist is 29...Db3! om te voorkomen dat de witte dame richting de zwarte koningsstelling gaat.

30.Dh3! Te8 31.Ld2 Db3?!

32.Dh5 Db5

Nu laat Iozefina zien dat ze een gevaarlijke aanvalsspeelster is.

33.g5! Le7

Of 33...hxg5 34.Te3 met sterke aanval.

34.e5! hxg5 35.Dg6!

Iedere zet van wit is raak.

35...Db3? 36.exd6 Lxd6 37. Lxg5 Lf8 38.Td7

En nu alle witte stukken in de aanval betrokken worden is de zwarte koning kansloos, er

Stelling na 61...Pd3

Wanneer het zwart lukt om haar paard voor de e­pion te geven en om met de koning de hoek te bereiken dan is het remise. (Zie ook pagina 17 over dit eindspel van randpion met loper van verkeerde hoekkleur).

62.e6! Pc5?

De enige zet om remise te maken was 62...Pb4! en nu: ­ 63.Lb3 Pc6

64.Kxh5 Kf6 65.Kh6 Pd4 66.Ld5 Pf5+ 67.Kh5 Pg7+ met remise.

63.Lc4 Pc2! (nu verliest 63...Pc6 vanwege 64.Kxh5 Kf6 65.Kh6 Pd4 66.h5 Pf5+ 67.Kh7 Pe7 68.h6 en wint als in de partij.) 64.Kxh5 Pe3 65.La2 Kf6 en opnieuw kan wit niet winnen.

63.Kxh5 Kf6 64.Kh6 Pe4 65.h5 Maar nu is zwart precies een zet te laat!

65...Pg3 66.Lb3 Pf5+ 67.Kh7 Pe7 68.La2 Kg5 69.h6 Kf6

70.Lb1 Kxe6 71.Kg7 1–0

Stelling na 16...Pf6

17.c5! dxc5 18.Lxf5 cxd4?! Hoang had zich moeten verzoenen met het gevaarlijk uitziende 18...Lxf5 19.Dxf5 Pxh5 20.De6+ Kh8 na 21.Pe5 had ze dan de kwaliteit kunnen offeren met 21...cxd4 22.Pg6+ Kh7 23.Pxf8+ Txf8 met een spannende maar gelijke stelling.

19.Lxc8 (19.Pxd4!) 19...dxc3?! Iets beter voor wit is 19...Taxc8 20.Pxd4.

20.Le6+ Kh8 21.Pe5 Dxe5 Van dit dameoffer heeft zwart zich teveel voorgesteld. Peng had scherp gezien dat wit nog steeds aanval heeft na 22.Txe5 cxd2 23.Dxd2 Pxh5 24.Te4

De partij ging verder met 24...Tad8 25.Dc2 Pf4 26.f3 Td6 27.Lb3 Tfd8 28.g3 Pd3 Of 28...Td2 29.Te8+.

29.Te7 (29.De2!) 29...b5? 30. De2 Tf6 31.Txg7! en wit won. De slotronde was bepalend voor een plek in de top­10. Bij een 1,5­0,5 achterstand blunderde Peng in gewonnen stelling. Ze overzag een tussenschaak waardoor het punt de andere kant opging. Dat Anne daarop met paard en loper mat zette was goed voor haar individuele score (6 uit 8!), maar leverde geen matchpunten meer op. Een 14e plaats in plaats van een 8e was het teleurstellende gevolg. Rusland werd kampioen een straatlengte voor op Georgië en Oekraïne.

Vrouwenteam met captain Cifuentes

Meesterklasse: iedereen kan kampioen worden

De Meesterklasse van de KNSB-competitie is een loterij geworden. Bijna ieder team kan kampioen worden en een kampioen kan het seizoen erna degraderen. De tijden van Rotterdam, De Variant (Breda) en HSG (Hilversum) zijn voorbij. Dat waren achtereenvolgende alleenheersers van wie aan het begin van het seizoen al bijna vaststond dat ze kampioen zouden worden. En Passant (Bunschoten-Spakenburg) leek die rol over te nemen, maar dat was tijdelijk. Wie dit seizoen een gokje wil wagen wie er kampioen wordt, kan dat het beste doen op LSG IntelliMagic (Leiden).

Topploegen degraderen

Het is geen nieuwe ontwikkeling, het is al een paar jaar aan de gang. Laten we beginnen bij het seizoen 2011­12. Voerendaal, dat pas zijn tweede seizoen in de Meesterklasse speelde, werd de eerste Limburgse kampioen in de geschiedenis. Drie jaar later degradeerden de Limburgers, maar ze zijn inmiddels weer terug. Tweede achter Voerendaal werden HMC Calder (Den Bosch) en De Stukkenjagers (Tilburg). Laatstgenoemde degradeerde een jaar later!

In 2012­13 werd En Passant kampioen, nota bene een debutant. Apeldoorn werd tweede en degradeerde een jaar later. En Passant prolongeerde zijn titel in zijn tweede seizoen. In 2014­15 werd Charlois Europoort (Rotterdam) kampioen. Alweer een debutant, als we alleen naar de laatste decennia kijken. BSG (Bussum) behaalde evenveel matchpunten, maar degradeerde een jaar later. Charlois degradeerde twee jaar later.

In 2015­16 was SISSA (Groningen) een geduchte kanshebber, maar haalde En Passant zijn derde titel binnen.

Vorig seizoen werd Kennemer Combinatie kampioen. De ploeg uit Haarlem en omstreken was twee jaar daarvoor uit de eerste klasse gepromoveerd. Het ‘rijke’ En Passant werd nu achtste en ontliep degradatie dus maar net.

Homogeen LSG

Dit seizoen hebben we vier ronden achter de rug en er is weer geen peil op te trekken. In de eerste ronde viel HMC Calder op met een krappe overwinning op landskampioen Kennemer Combinatie. De Brabanders wonnen in de tweede ronde van SISSA en stonden daardoor aan kop met LSG en En Passant. Kennemer Combinatie speelde gelijk tegen BSG en leek na twee ronden prolongatie van de titel al te kunnen vergeten. In de derde ronde eindigde de topper LSG­HMC in een gelijkspel en liet En Passant een punt liggen bij Voerendaal. Na drie ronden leek het erop dat LSG, HMC en En Passant om de titel zouden gaan strijden. Natuurlijk kun je dat na drie ronden nog niet echt zeggen, maar het ziet er al een paar jaar naar uit dat LSG het maar eens moet gaan worden. In de afgelopen seizoe nen werden ze derde, derde, vijfde en tweede. De Leidse ploeg geldt al jaren als de meest homogene ploeg in de Meesterklasse, met het kleinste verschil tussen het hoogste en het laagste bord. Dit seizoen begon LSG met negen internati onaal meesters (IM) plus Michiel Bosman (FM). Na het toernooi om de Europacup mocht kopman Jan Sprenger zich grootmeester noemen, wat nog officieel moet worden bevestigd. Grootmeester Predrag Nikolic is de superinvaller. Het

kleine gemis aan de hoogste borden (wat meestal wel meevalt) compenseert LSG aan de laagste borden. HMC werd afgelopen jaren een keer vijfde en drie keer vierde. De Brabanders kwamen ooit in de Meesterklasse met betaalde sterspelers die ervoor moesten zorgen dat de eigen jonge talenten op het hoogste niveau konden spelen. Dat is nog steeds zo, zij het dat de jonge talenten inmiddels wel volwassen zijn. Wat zou het leuk zijn als LSG of HMC die hoge posities eens zou bekronen met de titel.

Bordpuntenrecord

HMC kreeg in de vierde ronde echter met 7­3 een tik van

Voerendaal. Kennemer

Combinatie, dat het na twee ronden leek te kunnen vergeten, werkte zich met twee overwinningen op naar de derde plaats, met de confrontaties met de koplopers LSG en En Passant nog voor de boeg. Cijfermatig staat LSG er nu het beste voor, omdat En Passant zijn overwinningen boekte op de drie ploegen die nu onderaan staan. LSG heeft dus een makkelijker programma voor de boeg. Maar ja, wat zegt dat als iedereen van iedereen kan winnen? LSG­En Passant op 10 maart geldt op dit moment als de belangrijkste wedstrijd. In klasse 1A valt Charlois Europoort nogal op. Naast een gelijkspel tegen Purmerend wonnen de Rotterdammers de andere drie wedstrijden met in totaal 26­4. Daar zaten nog niet eens de ploegen tussen die op dit moment op de laatste twee plaatsen staan. Charlois gaat uiteraard voor terugkeer naar de Meesterklasse, maar misschien ook voor een bordpuntenrecord.

De onvoorspelbaarheid van de competitie komt mede door wisselende opstellingen. In de vierde ronde kwam Voerendaal met een nieuwe speler, de Duitser Bernhard Stillger (rechts). Hij versloeg Jasper Broekmeulen (HMC Calder), die daaraan wel zijn medewerking verleende. (Foto: René Olthof.)

Veel animo schoolschaak in Utrecht

Schaken voor een betere wijk

Tijdens het Kanaleneiland Open presenteerden 52 basisscholen uit Utrecht en omgeving hun plannen voor schoolschaakprojecten. De schaaklessen, waarbij ook ouders en leerkrachten betrokken worden, moeten als bindmiddel gaan fungeren in de achterstandswijken waarin de scholen staan. “Leeftijd, geslacht of etniciteit maken niet uit: je spreekt allemaal schaak.”

Het is vrijdagmiddag 3 november en er hangt een licht zinderende sfeer op het Kanaleneiland Open, de relatiedag van organisatieadviesbureau Berenschot in Utrecht. Terwijl er elders in het gebouw een groot jeugdschaaktoernooi plaatsvindt, zit een zaal op de begane grond vol met vertegenwoordigers van scholen, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Ze zijn gekomen om onder leiding van voormalig hockeycoach Tom van ’t Hek – “mijn vader was een fervent speler in het derde team van het Bussums Schaakgenootschap” – over plannen voor schaakprojecten te praten. Coach en voormalig Nederlands meisjes­ en dameskampioene Anne­Marie Benschop vertelt over het grote voorbeeld, het project Kanaleneiland Schaakeiland. “Voor dat project in de Utrechtse wijk Kanaleneiland geef ik op basisschool Het Schateiland schaakles aan kinderen, leerkrachten en moeders.” De school heeft ook het softwarepakket Chessity aangeschaft, zodat de kinderen van groep 3 t/m 8 het schaken verder kunnen oefenen tijdens hun wekelijkse computerlessen.

Vooruitdenken

“Het was van het begin af de bedoeling om op liefst alle zeven basisscholen in Kanaleneiland schaakles aan kinderen te geven en daaromheen een netwerk op te

bouwen van leerkrachten, ouders en grootouders die de kinderen konden begeleiden”, zegt Benschop. De achterliggende gedachte is dat de schaaklessen niet alleen de ontwikkeling van de kinderen stimuleren, maar ook hun onderlinge contact en dat tussen volwassenen in de multi­etnische wijk. “Leeftijd, geslacht, etniciteit enzovoort maken niet uit: je spreekt allemaal schaak”, zegt Benschop. “De fanatiekste leerlingen zijn nog de moeders. ‘Moeten we nu al naar huis?’ klinkt het steevast aan het eind van de les.” Twee van hen, Hatice Temel en Yeliz Sancar Yesilbas, bevestigen voor de microfoon die constatering. “Ik vind het fijn dat ik nu met mijn kinderen kan schaken”, zegt Sancar Yesilbas. “Maar daarnaast vind ik het mooie van denksport dat het vooruitdenken stimuleert. Ik ga absoluut door.”

Meester Henk ten Hoeve van Het Schateiland vertelt hoe hij de ingeving voor het project kreeg toen het Tata Steel Chess Tournament in januari 2016 het Utrechtse Spoorwegmuseum aandeed. Terwijl de grootmeesters tegelijk met een grote groep kinderen tegen de achtergrond van de locomotieven hun partijen speelden, woonde Ten Hoeve een lezingenprogramma over jeugdschaak bij. Onder anderen neuropsycholoog Erik Scherder sprak daar over het belang van denksporten voor de ontwikke­

ling van het jeugdige brein. Ten Hoeve: “Ook ging de film De droomvermenigvulderaar in première, die Mustapha Eljarmouni volgt bij het oprichten van een schaakschool voor kinderen in de Indische buurt van Amsterdam.” In die film van Kees Hoogeveen en Johan Wakkie blijkt hoe Eljarmouni er niet alleen in slaagt de kinderen aan het schaken te krijgen, maar ook om de diverse etniciteiten in de Amsterdamse achterstandsbuurt dichter bij elkaar te brengen.

Gemeenschap steunen

“Ik dacht meteen: dat wil ik ook in mijn school en mijn wijk”, zegt Ten Hoeve. “Nog die middag in het museum vond ik twee partners: Paulus Jansen, de Utrechtse wethouder en schaakliefhebber, en Ferdi van den Berg, senior managing consultant bij Berenschot.” Vanuit het ideaal van maatschappelijk verantwoord ondernemen wilde Berenschot graag iets doen voor Kanaleneiland, de wijk waar het hoofdkantoor staat. “‘Een goede buur is beter dan een verre vriend’, zei Ferdi tegen me. Die uitspraak heb ik altijd onthouden, want hij heeft hem helemaal waargemaakt.” Ten Hoeve doelt daarmee niet alleen op het project Kanaleneiland Schaakeiland, maar nog meer op het Kanaleneiland Open van vandaag, waar Van den Berg als organisator veel werk in heeft gestoken.

Naast de gemeente zegden later ook de Rabobank en Tata Steel financiële steun toe. “Ons sponsorbeleid is erop gericht om mee te helpen aan sociaal­maatschappelijke verbetering”, verklaart head of corporate branding Myra Rooselaar van Tata Steel dat besluit. “Enerzijds steunen we de gemeen­

Foto's: Eric van Breugel

schap in de regio’s rond onze fabrieken met diverse activiteiten, en anderzijds willen we meer in het algemeen iets nuttigs voor de samenleving doen door denk­ en fysieke sportactiviteiten voor de jeugd te organiseren. Kanaleneiland Schaakeiland past daar natuurlijk goed bij.”

Wat vinden de kinderen er zelf van? In meerdere van de filmpjes die de sprekers van vanmiddag laten zien, komen ze aan het woord. “Schaken is niet alleen een leuk spel, maar je wordt er ook heel slim van”, zegt Arda uit groep 6. Schaken is leuk omdat je je beter leert concentreren en vooruit leert denken, en omdat je er vrienden door maakt, zijn de antwoorden die vaak terugkomen. Een meisje merkt op dat ze door het schaken creatiever wordt en meer zelfvertrouwen krijgt. Ten Hoeve zegt het zo: “Het is winst als een heel beweeg lijke leerling 15 minuten stilzit bij het scha ken. En als een kind merkt dat het van iemand van 70 kan winnen, helpt dat het zelfvertrouwen.” Voormalig profschaker Hans Böhm en KNSB­voorzitter Marleen van Amerongen benoemen in hun presen taties weer andere stimulerende kanten van het jeugdschaak. Allebei onderstrepen ze de ontwikkeling van het probleemoplos send vermogen: een doelstelling formule ren, tussenstappen bedenken en die bij tegenslag opnieuw kunnen overwegen, zijn ook buiten het schaken belangrijke vaardigheden.

Vrijwilligers en sponsors

Een jaar na de start van Ten Hoeves project sloten twee andere scholen in Kanaleneiland, de Da Costaschool en Hart

van Noord, zich erbij aan. Dat smaakte naar meer, vond Johan Wakkie, de voormalige directeur van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond die het als zijn missie ziet de ideeën van Erik Scherder over de ontwikkeling van het jonge brein in de praktijk te helpen brengen. Met de KNSB en de sponsors bedacht hij het idee om ook andere scholen uit Utrecht en omgeving uit te nodigen om plannen voor schoolschaakprojecten – met een duidelijke link naar de wijk – te bedenken. Die projecten worden nu gepresenteerd op het Kanaleneiland Open, dat door de combinatie met het toernooi en een simultaan na afloop tot een klein schaaksymposium is uitgegroeid. Overigens is er door Berenschot ook nog

een niet­schaakonderdeel in dezelfde geest aan toegevoegd: vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties kunnen zich vandaag gratis door medewerkers laten adviseren.

52 scholen blijken aan de uitnodiging gehoor te hebben gegeven en in totaal negen plannen te hebben ingediend. De bedenkers – onder andere van een aantal vestigingen van De Brede School – hebben net als Kanaleneiland Schaakeiland geschikte partners nodig en combineren een schets van hun project met een oproep. Zo komt er een verzoek langs om financiële steun om naast de lessen op school een schaakbuurthuis op te kunnen zetten, en ook de vraag of er een bedrijf is dat ruimte voor een toernooi voor vijf­ tot zeshonderd kinderen beschikbaar wil stellen. Maar in de meeste gevallen blijken de organisatoren op zoek naar vrijwilligers (van schaakclubs en/ of uit de buurt) om de kinderen les te geven, of naar sponsors om de vrijwilligers te kunnen laten opleiden door een betaalde schaakdocent.

Nadat alle projecten voor het voetlicht zijn gebracht, maakt Wakkie bekend dat Berenschot, Tata Steel en de gemeente Utrecht een startfonds van € 17.500 bijeen hebben gebracht. Om aanspraak te maken op een deel daarvan moeten de projecten nog wel even aantonen dat ze genoeg verdere steun van vrijwilligers en sponsors hebben binnengehaald om van start te kunnen gaan. Het informele circuit is dus nu nadrukkelijk aan zet. Datzelfde geldt voor Robby Kevlishvili en Lucas en Machteld van Foreest, die aan hun simultaan gaan beginnen.

Simultaan Machteld van Forees

Simultaan Lucas van Foreest

Simultaangever Lucas tegenover Johan Wakkie

‘Donald Trump’ schaakt… in Nederland!

Het zal voor menigeen een verrassing zijn maar ‘Donald Trump’ schaakt! Niet in het Witte Huis maar bij 3-Torens, de schaakvereniging van Bleiswijk, Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs.

Om te voorkomen dat een gerespecteerd tijdschrift als Schaakmagazine wordt beschuldigd van nepnieuws, legt voorzitter Arjen Hofman de ware identiteit uit van Donald Trump. “Het is een fictieve speler in onze interne competitie. Bij een oneven aantal speelt het clublid zonder tegenstander een normale partij tegen de overige leden die per toerbeurt een zet doen. Heel strikt zijn we daar niet in, het moet ludiek blijven.”

Volgens Hofman is dit een betere oplossing dan het spelen van rapidpartijen of een partij tegen een computer dan wel de barman. “De slechtste optie is echter om iemand zonder tegenstander weer naar huis te sturen.”

De naam is begin september bedacht tijdens de algemene ledenvergadering. Hofman: “Er zit geen diepere gedachte achter de naam, al liggen sommige associaties voor de hand. Onze Donald Trump moet snel en impulsief spelen.” Medio november was hij na zeven ronden driemaal in actie geko men en stond hij met vijftig

procent op de 16e van de 23 plaatsen. Hofman: “Vooral aan het slot van de avond, als de sterkere spelers klaar zijn met hun partij, kan Donald flink van zich afbijten.”

Ere wie ere toekomt, Hofman heeft het idee opgepikt van

Gerard Beerepoot, wedstrijdleider van sv Attaqueer. “Ik speelde in 2015 een partij tegen hem in Wijk aan Zee. Na afloop raakten we hierover aan de praat.” De schaakclub uit Nibbixwoud (Noord­Holland) speelt sinds vier jaar volgens dezelfde formule met ‘Donald Duck’ in

de interne clubcompetitie. Voorzitter Jos Vlaar: “Driekwart vindt het prima maar er zijn ook een paar spelers die weigeren tegen hem te spelen.”

Het bestuur van 3­Torens overweegt om halverwege het seizoen de Amerikaanse president zijn Elo­rating door te geven via Twitter. Hofman: “Al weten we eigenlijk niet of hij wel kan schaken!” www.3­torens.nl

´Donald Trump´lid 3–Torens

1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pc3 Lb4

4.Pxe5 0–0 5.d3 d5 6.Ld2 De7

7.f4 Lxc3 8.Lxc3 dxe4 9.Le2 Pd5 10.dxe4 Pxc3 11.bxc3 Le6

12.Ld3 Dc5 13.De2 Dxc3+ 14.Kf2 Pc6 15.Pf3 Tae8 16. Dd2 Da3 17.Thb1 b6 18.f5

Tot nu toe een vrij evenwichtige partij waarin zwart iets beter zou staan na 18...Ld7. Er volgde echter 18...Lxa2? waarna ’Trump’ impulsief reageerde met 19.c3? Eerst de dreiging van de tegenstander eruit halen met 19.Kf1! wint uiteindelijk de gepende loper.

19...Dc5+

Want nu wint zwart beslissend materiaal.

20.Kf1 Lxb1 21.Txb1 Td8 22.Pe1 Pe5 23.Tc1 Td6 24.De2 Tfd8 25.Td1 Dxc3 26.Lc2 Txd1 27.Lxd1 Td2 28.Db5 Dc4+ 29. Dxc4 Pxc4 30.Lb3 Pe3+ 31. Kg1 Tb2 32.La4 b5 en ’Trump’ gaf op. 0–1

Simultaan op clubavond 3-Torens

Jeugdkatern

In deze Voorloper:

Leerde schaken van meester Ton

8e op NK basisscholen

Won de schoonheidsprijs

Speelt voluit

Talent en discipline

Zij is 12 jaar. Met De Hazesprong werd ze 8e basisschool van Nederland. Bij het NK D in Rijswijk werd ze vierde meisje. Deze zomer won ze in Borne het ONJK D zowel bij de meisjes als algemeen! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Lise Heskes.

Lise Heskes

“Het is mooi als je plannen uitkomen!”

In groep 6 kregen ze schaakles met de hele klas van De Hazesprong.

“Dat was leuk!” Meester Ton Huybregts vertelt: “In deze groep heerste een soort schaakkoorts. Er werd fanatiek gespeeld en veel kinderen werden lid van de schaakclub. Het schoolschaak kreeg een extra stimulans door de Nijmeegse schoolschaakkampioenschappen.”

Lise: “We deden met twee teams mee en hadden een superleuke dag. Ik zat in een team met mijn klasgenoten van groep 7. We plaatsten ons voor het OSBOkampioenschap en later voor het NK!” Ton: “Deze kinderen hebben elkaar ontzettend gestimuleerd. Een bijzondere lichting. Afgelopen jaar werden ze met De Hazesprong 8e op de NK Schoolschaak! We speelden vaak op maandagmiddag na school nog partijtjes. Inmiddels laat Lise me alle hoeken van het bord zien!” SMB, Strijdt Met Beleid, is haar schaakclub waar vrijdag

jeugdavond is. “Eerst krijgen we les en daarna spelen we in groepen. Ik ben begonnen in de pionnengroep en verder gepromoveerd. Ook heb ik daarna nog vaak zitten snelschaken met Hans van Leeuwen.” Twee jaar geleden speelde Lise haar eerste IJSCO­jeugdtoernooi. Bij haar volgende toernooi, de Tinnen Roos in Millingen, won Lise al haar groep! “We waren met veel kinderen van de club en het was heel gezellig. Ik heb een heleboel IJSCO’s gespeeld. Ik was heel trots toen ik de hoogste groep won!” Sinds een jaar speelt ze ook mee bij de senioren. “Op de dinsdagavonden heb ik eerst training van Bram Rijkschroeff en speel daarna soms interne. Dat is erg leuk en ik leer er heel veel van!” Dit jaar speelde ze sterk bij het NK D voor meisjes in Rijswijk. “Een spannend toernooi in een mooie omgeving. Tussen de partijen door ging ik als het even kon naar de kinderboerderij. En ik won de

schoonheidsprijs!” Ton: “Lise is met haar talent en discipline zo ver gekomen.” Bram: “Ze is altijd enthousiast, opgewekt en een echt natuurtalent. Ze speelde nog geen jaar bij SMB toen ze me met 5­4 versloeg met snelschaken. Vijf keer ging ze dwars door mijn KoningsIndische verdediging heen. Het is een voorrecht om met zo’n aardig en talentvol persoon te mogen werken. Voor de laatste ronde van het ONJK raadde ik Lise aan voluit op winst te spelen. Als je de kans hebt om zo’n kampioenschap te winnen moet je daarvoor gaan. En het lukte!” Dit seizoen speelt ze ook bij De Toren in Arnhem. Ze heeft nu training van Willy Hendriks. De jeugdinterne, landelijk met het C2­team en extern in een jeugdteam bij de seniorencompetitie. Wat vindt ze leuk aan schaken? “Plannen bedenken, aanvallen en varianten uitrekenen. Het is mooi als je plannen uitkomen!”

Piet Peelen

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van: Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

7-11-2005

Nijmegen Kandinsky College wiskunde, gym tennis, piano spelen van meester Ton SMB, De Toren (Arnhem) ietsje groter J pizza

Partijen van Lise

Leon D’Haenens-Lise

ONJK DE Borne 2017

1.c4 c6 2.Pc3 d5 3.e3 Pf6 4.d4 e6 5.g3 Ld6 6.Lg2 Pbd7 7.Pge2 0–0 8.0–0 Te8 9.cxd5 exd5

De loper op c8 kan nu actief worden omdat pion e6 niet meer in de weg staat. In plaats van ruilen was de spanning handhaven met 9.b3 beter.

10.a3 Pf8 11.Ld2 Lf5 12.Pc1 Pg6 13.b4 a6 14.Pa4

Wil met het paard naar c5. Dat kon ook met het passieve paard van c1, dus 14.Pb3. Nu kan zwart met 14...h5 gevolgd h4 een pion bij de aanval halen. Lise zet het paard actief.

14...Pe4 15.f3 r+-wqr+k+ +p+-+pzpp

Er dreigt …Dh4 en mat, dus moet een verdediger helpen. Maar wie? De dame, de loper of het paard?

17.De2?

Wit haalt de meeste punten erbij, maar overziet iets. Het paard erbij halen is de beste verdediging: 17.Pe2 Lc7 18.f4 en het staat gelijk. 17...Dh4 18.Lh1 Pf4!

Deze paardzet heeft wit vast niet gezien. De pion op e3 is gepend en de aanval slaat door! 19.Tf2 Lxf2+ 0–1

Lise-Kavya Raulji

NK D Rijswijk 2017

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.c3!? dxc3 5.Pxc3 Pc6 6.Lc4 e6 7.0–0 Pge7 8.Lf4 Pg6 9.Lg3 Le7 10.De2 0–0 11.Tfd1 e5

12.h3 a6 13.a4 b6

Lise heeft alle stukken actief gemaakt en begint nu aan te vallen. De zwarte torens staan passief.

20...b5 21.axb5 axb5 22.Dg3

g6 23.Lxd6 Lxd6 24.Txd6 De7

25.Dd3 b4! 26.Td7 Dg5 27.

Pe2 La6 28.Dg3 Met een pion meer wil Lise dames ruilen en Kavya niet.

28...Db5 29.Td2 Tfe8 30.Pd4 Db7 31.f3 Tad8 Df2 Dd7 33.Tcd1 Da7 34.Pc6! Dwingt ruil af, waardoor zwarts tegenspel verdwijnt.

34...Dxf2+ 35.Kxf2 Txd2+

36.Txd2 b3 37.Td8 Txd8 38. Pxd8 Lc4 39.Pc6 Kf8 40.Pa5

Le6 41.Ke3 Ke7 42.Kd4 Kd6

heid. Bij de D wordt nog gewoon teruggeslagen.

12...Lxe6 13.a3 Le7 14.Pb5 Wil de rokade verhinderen, maar op de volgende zet gaat het paard weer terug. Tijdverlies! 14...Ld7 15.Pc3 0–0 16.Le2 Te8 17.0–0 Ld6 18.Pd4 c6 19.Lf3 Dc7 20.h3 Tad8 21.Pce2? Lc8

Lise: “Een belangrijk moment want het was de laatste ronde en ik stond een halfje voor. Ik keek bij mijn concurrent, de Wit­Rus Jan Casur, en zag dat die ging winnen. Dus ging ik vol in de aanval!”.

15...Pxg3! 16.hxg3 Lxg3

De loper naar e6 ontwikkelen was beter.

14.Ld5 Lb7 15.Lxc6! Lxc6 16. Pxe5 Pxe5 17.Lxe5 Dc7 18.Lf4 Lb7 19.Tac1 Dd7 20.De3!

43.Kc3 Kc5 44.Pxb3+ Lxb3 45.Kxb3 Met twee pionnen meer wint wit. Een knap gespeelde partij van Lise op het topbord! 1–0

Tyani de Rycke-Lise

ONJK DE Borne 2017

1.e4 Pf6 2.e5 Pd5 3.d4 d6 4. c4 Pb6 5.Pf3 Pc6 6.Le3 dxe5 7.d5 Pb8

De tegenaanval 7...e4 is pittiger. 8.Pxe5 P8d7 9.Pf3 Pf6 10.Pc3 e6 11.Lxb6

Ruilt de mooie loper af. Beter 11.dxe6 Lxe6 12.Pd4 want slaan op c4 gaat niet. 11...axb6 12.dxe6

Na 12...Dxd1+ 13.Txd1 is 13… Lb4! een verrassende mogelijk­

Na 21...c5! 22.Pc2 Lc6 verliest wit al een stuk. Daarom moest meteen 21.Dc2. 22.Dc2 Le5 23.Tad1 g6 -+ltrr+k+ +pwq-+p+p -zpp+-snp+ +-+-vl-+-+PsN-+-+ zP-+-+L+P -zPQ+NzPP+ +-+R+RmK-

24.Tfe1?

Eindelijk komt de laatste toren in het spel, maar het verliest een stuk! De sterke Belgische werd 3e, maar was deze ochtend niet goed wakker. Lise profiteert met uitschakelen verdediging.

24...Lxd4! 25.Pxd4 Txe1+ 26.Txe1 Txd4 27.Dc3 Dd8 28. Kh2 Td3 29.De5 Dd6 en met een stuk meer won zwart. 0–1

Foto: Ilja Kalle

Verkeerde loper

Pascal Losekoot

De basisstelling. Ondanks vier punten voorsprong is dit niet te winnen omdat de loper het hoekveld h8 niet kan aanvallen.

‘Verkeerde loper’, noemen we dat. De regel is dan, dat als de zwarte koning de hoek kan

Opgaven

Opgave 1: Zwart aan zet

bereiken, het remise is. Met de loper op d2 zou wit het eenvoudig winnen. Probeer maar!

Als je dit weet, dan kan je mooie dingen doen, zoals in het tweede voorbeeld.

Deze keer kijken we naar een veel voorkomend eindspel, waarbij een van de partijen een koning, loper en randpion heeft, en de tegenstander alleen een koning.

Wint 1.d7+ hier? Nee! 1...Lxd7 2.Lxd7+ Ke7 3.Lxa4 f6! Dreigt de laatste niet­randpion te slaan. 4.h4 fxg5 5.hxg5 h6 6. gxh6 Kf6 en de zwarte koning bereikt de hoek: 7.Le8 g5 8. Lh5 g4 remise (analysevariant Vadim van Kuijk­Sjef van der List, 2017).

Toch kan de loperpartij soms winnen, bijvoorbeeld door te voorkomen dat de koning in de hoek komt, of door van de randeen niet­randpion te maken. Dat zien we in het laatste voorbeeld, waar wit een triple­randpion en loper van de verkeerde kleur heeft.

bxa5 7.b5 (Khasanov ­ Borisov, 1995).

Bij de opgaven is de vraag telkens: kan degene met de loper nog winnen? En waarom wel, of niet? (tip: pak je schaakbord erbij!)

Opgave 2: Wit aan zet

Opgave 3: Wit aan zet

Opgave 4: Zwart aan zet

Opgave 5: Zwart aan zet

Opgave 6: Zwart aan zet

5) Zwart won met 103...Lb1, opgegeven, want wit moet zijn pion­b spelen. Kasparov,­(Short 1989) 6) 1...Kc4! Alleen deze zet leidt tot remise. Zwart houdt eerst de witte koning af. Niet goed is 1...a5? 2.Kd4! Wit houdt zijn pion­c over en wint: 2...axb4 (2.a4 3.Lc3 a3 4.Ke5+–) 3.Lf2 b3 4.Kc3 2.Ke4 (of 2.Lf2 a5 3.Kd2 axb4 4. Kc2 b3+ 5.Kb2 Kb4 omdat de loper c5 moet blijven dekken, kan deze niet helpen met het ­verove ren van de pion.)­b 2...a5 Nu wel! 3.bxa5 Kxc5 4.Ke5 Kb5 5.Kd6 Ka6 remise. (Losekoot, 2017)

4) Zwart maakt remise met 1... b5! 2.axb5 pat.

3) Wit wint na 1.Kf4. Niet goed is 1.Lc2+? Kg5 en …h5. Nu volgt 1...h5 2.g5! (of eerst 2.Lc2+) en nu heeft wit geen randpion. 2... h4 3.Lc2+ Kh5 (3...Kf7 4.Kg4) 4.Kf5 h3 5.g6 h2 6.Le4 Kh6 7.Kf6 1-0.

2) Remise. Als wit de pion­h slaat met zijn koning, bereikt de zwarte koning de hoek.

1) Het is remise als zwart 1...a4 speelt. Na 2.bxa4 heeft wit een randpion en de verkeerde loper; op 2.b4 volgt 2...Kc4! gevolgd door a3.

RSB weer winnaar Huttontoernooi

Het was alweer de 58e keer dat het Hutton toernooi georganiseerd werd! Dit jaar zochten de jeugdspelers van de regionale bonden elkaar op op zaterdag 14 oktober in het Erasmus Sports Centre in Rotterdam. De Rotterdammers wonnen in eigen huis, maar dat lag niet aan het thuisvoordeel. Van de laatste 6 Huttontoernooien won de RSB maar liefst 5 keer het algemene klassement. Tweede werd de NHSB en derde de SGA.

In de verschillende leeftijdscategorieën won de RSB bij de C (t/m 14) en E (t/m 10).

In A-categorie (t/m 20 jaar) won de LeiSB. De B-categorie (t/m 16) werd gewonnen door de NHSB, en de D-categorie (t/m 12) door de SGA.

Foto’s: Harry Gielen

Elders in dit nummer heeft u al kunnen lezen dat Rusland het zilver won op het Europees Kampioenschap voor Landenteams. Dat de elo­favorieten niet wonnen lag met name aan de relatief matige prestaties van Grischuk en Nepomniachtchi op de borden 1 en 2. ‘Nepo’ verloor in de belangrijke matches tegen Hongarije en Azerbeidzjan. De onderhavige fraaie aanvalspartij was de enige Russische overwinning in de match tegen Tsjechië, toen alles nog prima verliep en de Russen alleen aan kop kwamen met 6 matchpunten. Speelt u mee?

Nepomniachtchi - Laznicka, Europees teamkampioenschap Mannen (3) 2017

1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5

De Rus kiest voor de doorschuifvariant tegen de Caro­Kann die vaak tot scherp spel leidt.

Combineren

van der Weide

3...Lf5 4.Pf3 e6 5.Le2 c5 6.Le3 cxd4 7.Pxd4 Pe7 8.0–0

Om het spel meteen te openen wordt hier ook 8.c4 gespeeld, met als vervolg 8...Pbc6 9.Da4. Ook mag wit graag zijn ontwikkeling voltooien en de belangrijke centrumvelden d4 en e5 extra controleren met 8.Pd2 Pbc6 9.P2f3. 8...Pbc6

Nu hangt pion e5 en op 9.f4 slaat zwart eenvoudig op d4 en verschijnt het volgende paard op c6, vandaar dat wit nu een tempo verliest met 9.Lb5 a6 10.Lxc6+ bxc6

Zwart komt in de problemen na 10...Pxc6 11.Pxf5 exf5 12.c3 Le7

13.Pd2 Pxe5 14.Ld4 f6 (Na 14... Dd6 15.Lxe5!? Dxe5 16.Te1 Dc7

17.De2 Ni­Ankit, Fujairah 2012, had wit voldoende compensatie voor zijn geofferde pion.) 15. Te1 Pc6 16.Pf1 f4 17.Dg4 0–0 18.Dxf4 en wit stond wat beter (en won) in Shirov­Laznicka, Novy Bor 2012.

De winnaar van het open toernooi in Hoogeveen werd dit jaar op een originele manier bepaald. Na zeven ronden speelden de bovenste vier deelnemers in de

1. Wit is aan zet -tr-wq-trk+ +p+-zppvlp -+lzp-+p+ zp-sn-+-+-snPsNPzP-+ +-sN-vL-zPP PzP-+Q+LmK +-+R+R+-

r+q+-tr-mk zpp+-zp-vlp -+-zp-snP+ +-+Q+-+-+-+P+P+ +-+-vLn+PzPP+L+-+ +-mKR+-+R

5. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

r+-+-tr-mk zppwq-+p+-+-vlp+-zp +-+nzp-+-+-+N+-zP +-zP-+-tRPzPQ+-+P+ +-mK-+R+-

Nu zwart met de b­pion teruggeslagen heeft op c6 beschikt hij over een stevig centrum. Bovendien is hij in het bezit van het loperpaar. Structureel zou Laznicka dus zomaar in het voordeel kunnen komen als wit niet snel genoeg tot actie overgaat om gebruik te maken van zijn ontwikkelingsvoorsprong (het nadeel van 10...bxc6). Kunt u net als ‘Nepo’ aantonen dat wanneer het spel geopend wordt wit in het voordeel is?

De Lezer heeft Wit

rangschikking matches tegen elkaar. De Nederlandse grootmeester Roeland Pruijssers versloeg in de halve finales landgenoot Thomas Beerdsen. In de

-+-tr-vlk+ +p+n+p+p p+q+p+p+ zP-zp-zP-zP-+-+NzP-zP +-+-vLQ+-zPP+-+K+ +-+R+-+-

finale rekende hij af met de jonge Duitser Dmitrij Kollars. Stefan Kuipers hield met 7 uit 9 de resterende deelnemers onder zich.

3. Wit is aan zet -+-+-+k+ +p+-+-+p -vLnvl-+p+ +-+-zpp+L+-+-+-+ zP-+-+-+-zP-+-zPPzP +-+-+K+-

4. Wit is aan zet

6. Wit is aan zet -+-tr-+-+ zpp+-zppmkp -+p+-+psN +-+-zP-+-+l+-zP-+

Wit is aan zet

Wit is aan zet

Karel

Jeroen Bosch

Jan Stomphorst doet het (iets) rustiger aan

Op de laatste Bondsraad trad Jan Stomphorst af als KNSB bestuurslid. Na negen jaar zat hij aan zijn maximale termijn. Veel schakers kennen hem als toernooidirecteur van Nederlandse Kampioenschappen, of als teamleider van het professionele HSG-1. Stomphorst (75) blijft teamleider van HSG-2 en ambassadeur voor het vernieuwde KNSB bestuur, waarin hij alle vertrouwen heeft.

Jan Stomphorst: ‘Onze statuten en de NOC*NSF richtlijnen zeggen dat het na drie termijnen tijd is om te stoppen. Dat is een goede zaak. Nieuwe bestuursleden geven nieuwe impulsen. Het huidige KNSB­bestuur is een enthousiasmerend team waar niemand omheen kan. De voorzitter, Marleen van Amerongen, steekt er heel veel tijd in. Nieuwe bestuursleden zoekt ze zelf, zodat ze weet dat ze er goed mee kan communiceren. Het nieuwe team heeft in korte tijd al veel bereikt.’

Kikkers organiseren

‘Toen ik in 2008 aantrad, schrok ik van twee dingen’, blikt Stomphorst terug. ‘Ik werd benoemd als bestuurslid Topschaak en dacht daar wat te doen omdat ik al die topjongens kende. Maar die laten zich niet organiseren! Het zijn kikkers in een kruiwagen die allemaal anders springen. Ik was bovendien niet aangenomen om te zorgen voor het grote

geld, voor sponsoring. Daar ben ik niet geschikt voor. De competitie en top­evenementen organiseren, dat zat in mijn portefeuille en daar had ik ervaring mee.’

Ook viel de ‘wij­zij verhouding’ Stomphorst tegen. Tussen de Bondsraad ­ met vertegenwoordigers van de regionale besturen ­ en het KNSB­bestuur. ‘Er was geen enkele binding. Dat had deels te maken met de Schaakacademie die mislukte, dat was verschrikkelijk. Ik heb weer ingesteld dat de bestuursleden de algemene ledenvergaderingen van de regionale bonden bezochten. De laatste jaren ging ik zelf overal heen. Dat heb ik als belangrijk werk ervaren. Je merkt aan de regionale bestuurders dat ze het waarderen als het KNSB bestuur aanspreekbaar is om beleid toe te lichten.’

Stomphorst: ‘Toenmalig voorzitter Eddy Schuyer voerde het bestuurdersoverleg in,

met voorzitters van de bonden. Het directere contact zorgde voor een omslag. Nu is er een visiedocument opgesteld voor 2018 tot 2021 [met als speerpunten het verankeren van het jeugdschaak: zoveel mogelijk kinderen op jonge leeftijd (6­9 jaar) met schaken kennis laten maken; het versterken van de verenigingen; het verbinden met de schaakliefhebber (ook niet­leden) en het vernieuwen van de schaakorganisatie –red.]. Het bestuur neemt samen met het bondsbureau nieuwe initiatieven. Zo organiseren ze veel workshops, met aandacht voor training en het werven van vrijwilligers en samenwerking met andere sportbonden.’

Schakende bestuurders

Voor Stomphorst is het van belang dat bestuurders de schaakwereld en het schaken door en door kennen. ‘Op het bondsbureau zat dat altijd goed – en niets ten nadele van vorige voorzitters – maar onze huidige voorzitter is opgegroeid in het schaakleven. Ik ken haar van de jeugd­NK’s die ik in de jaren tachtig bij de VARA in Hilversum organiseerde.’ Zelf leerde Stomphorst schaken op zijn twaalfde, van zijn natuurkunde leraar. ‘Mijn Hilversumse school deed met zes teams mee aan het toernooi voor middelbare scholen. We hadden zelfs een team dat geheel

foto’s René Olthof

uit meisjes bestond – toen al! Mijn team werd kampioen van de StichtsSchaakbond in de onderbouw. Dat toernooi heb ik uiteindelijk zelf georganiseerd, omdat er niemand meer was die dat deed.’

Op zijn zestiende, in 1958, werd Stomphorst lid van het Hilversums Schaakgenootschap (HSG). ‘Tijdens mijn diensttijd ben ik lid gebleven, daarna kreeg ik een baan in Haarlem, toen ben ik lid geworden van Schaakvereniging Het Oosten. En ik heb twee jaar bij Daniël Noteboom gespeeld, toen werkte ik in Noordwijk. Min of meer toevallig kwam ik weer in Hilversum terecht, als bedrijfsleider van een drogisterij die ik later overnam en ik werd snel weer lid van HSG. Daar wil en kan ik niet meer weg, want ze hebben me erelid gemaakt.’

Dictatoriale bevoegdheden In 1973 lag de interne competitie van HSG op z’n gat. Stomphorst sloeg aan het organi seren, nadat hij dictatoriale bevoegdheden had afgedwongen. ‘Dat moest, want het was een zootje. Als mensen niet kwamen opdagen, gaf ik ze een nul. Na drie nullen had iedereen het begrepen en al snel speelden er honderd leden in de interne competitie. Ook de sterkste spelers deden mee, in een twaalfkamp. In 1980 werd ik extern wedstrijdleider. Dat was ook veel werk, op een gegeven moment hadden we negen teams in de competitie. Wat hielp, was dat bijna niemand voor een wedstrijd durfde af te zeggen. Ik vroeg altijd door naar de reden. Dat vonden ze maar lastig.’

Toen HSG in 1987 honderd jaar bestond, werd Stomphorst benaderd om teamleider te worden van het eerste team dat al zes jaar werd gesponsord door schaakmecenas Joop van Oosterom. Maar Stomphorst werkte op zaterdag! Zijn vrouw nam hem op de competitiezaterdagen waar en zo begon zijn 25­jarige carrière als captain van HSG­1 waarin het team vier landstitels behaalde. ‘Ik overlegde altijd alles met mijn kopman: de opstelling, wie we erbij zouden halen. Bovendien regelde ik dat iedereen netjes op tijd betaald kreeg, zonder gedoe. En we gingen altijd samen uit eten. De spelers deden ook mee aan clubactiviteiten, zoals een Zwitsers zevenrondig toernooi, de profs moesten integreren.’

Zussen Polgar

‘In het seizoen ‘89/’90 kwamen de Polgarzusjes – Judith was pas veertien! – voor HSG spelen. Dat was een sensatie’, vertelt Stomphorst. ‘Binnen veertien dagen werd ik van een nobody een bekend figuur voor alle schaakjournalisten. Daar had ik zelf niks

voor gedaan! Van de wedstrijd tegen Volmac Rotterdam [dat kampioen werd en ook werd gesponsord door Van Oosterom – red.] werd live verslag gedaan op de radio. Stomphorst zette de laatste tien jaar geen spelers uit het buitenland meer in. ‘Dat gaf teveel organisatorische kopzorgen en ze hadden te weinig binding met de club. Dat gold natuurlijk niet voor de buitenlandse spelers die hier woonden, zoals Seirawan en Rogers. Ik koos verder voor jonge Nederlandse talenten als Smeets, De Vreugt, l’Ami, Stellwagen en Van Kampen.’

Stomphorst deed ‘ontelbare dingen’ naast zijn betaalde werk. Hij is dan ook niet voor niets benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. ‘Op mijn zestiende zat ik al in het jeugdwerk, toen werd ik door de burgemeester gevraagd de Aktie 4maal Z.N in mijn dorp Hollandsche Rading te organiseren, voor de bouw van een Diaconessenhuis in Paramaribo.’ Stomphorst was verder negentien jaar CAO onderhandelaar voor de drogistenbond, aan de werkgeverskant voor de zelfstandige ondernemers. ‘Dat vond ik echt heel leuk om te doen! Verder zat ik veertien jaar in het bestuur van de winkeliersvereniging. Laatst werd ik weer gevraagd als voorzitter van de Kerkenraad, maar ik heb er geen zin meer in en dan kun je het niet goed doen.’

Ambities

Door zijn drukke werkzaamheden, heeft Stomphorst minder met zijn kinderen

kunnen optrekken. Zoon Bart (49) is investeerder en manager, in 1999 was hij medeoprichter van postbedrijf Sandd, zoon Jeroen (44) is presentator bij NOS Studio Sport. Stomphorst heeft vijf kleinkinderen, twee jongens en drie meiden, tussen de elf en twintig jaar. Hij gaat graag bij hun sportwedstrijden kijken, voetbal voor de jongens en hockey bij de meiden. ‘Je weet pas later wat je met je kinderen hebt gemist. Dat is toch wel jammer. Gelukkig heb ik met mijn vrouw, die op haar 68­ste ziek werd en is overleden, veel lange reizen gemaakt. Ik ben blij dat we daarmee niet tot ons pensioen hebben gewacht. We hadden uitstekend winkelpersoneel die we alle vertrouwen gaven.‘

‘Ik blijf gewoon schaken. Ik heb een rating van ergens in de 1400, da’s niet veel, maar dat vind ik niet erg. Toen ik ging organiseren, schaakte ik steeds slechter. Ik ben altijd in de interne blijven spelen en ben nu invaller voor de externe. Ik heb gemerkt dat schakers vaker hoger ingedeeld willen worden dan ze aankunnen. Ambitie is goed, maar het moet niet ontaarden in hoogmoedswaanzin. Mijn beste prestatie leverde ik in een KNSB­bekerwedstrijd. Een van mijn spelers kwam te laat, dus ging ik maar op bord vier zitten. Mijn tegenstander had 700 ratingpunten meer, maar ik wist remise te maken met eeuwig schaak. Hij kwaad! Ik was nog matchwinnaar ook. Die partij heb ik nog wel ergens liggen.’

Hoogeveen 2017: Van Foreest mag terugkomen – maar welke...?

Twee levendige topmatches en een Open toernooi met jeugdtalenten en vele sterke dames. Het Hoogeveen Schaaktoernooi werd eind oktober weer stevig op de kaart gezet. Jorden van Foreest won zijn eerste match, Ivanchuk won ook, en Roeland Pruijssers bracht het Open op zijn naam na spannende kruisfinales.

Ook de derde match van Jorden van Foreest in Hoogeveen (eerder verloor hij nipt van Timman en Sokolov), ditmaal tegen Adhiban Baskaran, gaf veel vuurwerk te zien. Uit de eerste twee ronden peurde hij met veel moeite een halfje.

Adhiban - Van Foreest, 3e partij

-+r+k+-tr +l+-+pzpp pwq-+psn-+ +-vl-+-+RsnQsNP+-+ +-sN-vL-+-zP-+-zPPzP +L+R+-mK-

Stelling na 17...Tc8

Het tweede van drie Aangenomen Damegambieten in deze match. Hier staat Adhiban optisch goed. Tijd voor een offer!

18.Pxe6! Lxe3

Hopeloos is 18...Dxe6 19.Dxe6+ fxe6 20.Lxc5 Txc5 21.Txb4. 19.Pxg7+ Kf8 20.Dxb4+ Kxg7 21.Dxb6

Hier was de tussenzet 21.e5! sterk. Na 21...Lxf2+ 22.Kh1 staat de loper verkeerd op de f­lijn! Na 22...Dxb4 23.Txb4 Tb8 24.exf6+ kan zwart niet terugnemen wegens 25.Tf4+. Het paard kan ook niet weg van f6 omdat de witte aanval na bijvoor beeld 22...Pe8 23.De7 snel wint.

22...Thg8 23.exf6+ Kh8 is zwarts beste kans, maar na 24.Le4 staat wit wat beter.

21...Lxb6 22.Tb4 Tc6 23.e5

Het paard kan nog steeds niet weg, nu vanwege 24.Pd5 en wit

wint het stuk met vette rente terug.

23...Te8 24.exf6+ Txf6

Maar nu heeft zwart prachtige compensatie voor de pion met zijn actieve lopers en torens.

25.Kh1 Tfe6 26.h4 Lc7 27.f4

La8 28.Kg1?! La5! 29.f5 Te1+

30.Kf2??

Overziet een trucje. Na 30.Txe1 Txe1+ 31.Kf2 Lxb4 32.Kxe1 Lxg2 moet wit het kunnen houden.

30...Lxb4 31.Txe1 Lc5+ 32.Kf1

32...Lxg2+ 33.Kxg2 Txe1

En het eindspel was niet moeilijk meer: 0-1

Ook de vierde partij won Jorden van Foreest door een al te optimistische aanval van de Indiër heel nuchter af te slaan, maar Adhiban sloeg terug met een eindspelzege in ronde 5. Na een slotremise stond het 3­3 en moest er gevluggerd worden. Daarin bleek Van Foreest de sterkere en zo won hij voor het eerst een match in Hoogeveen! Toernooidirecteur Loek van Wely had hem al gewaarschuwd: na nog een nederlaag zou misschien zijn broer Lucas wel aan de beurt zijn.

In de match tussen Wei Yi en Ivanchuk sloeg in de derde ronde ook de vlam in de pan.

Ivanchuk - Wei Yi

Stelling na 17.Thc1

Hier heeft zwart een briljant torenoffer: 17...Txe3!? 18.Kxe3 d4+ 19.Kxd4 Tc4+!! en de dame geeft mat op c5 of e5! Wei Yi zag hiervan af wegens 18.Lxf6!, en na 18...Pxf6 is er geen ...De5+ meer. 18...gxf6 gaat ook niet wegens 19.Txc5!. Na 18...Txe2+ 19.Kxe2 Da6+ 20.Kf2 Tb5 21.Dd1 Pxf6 heeft zwart compensatie, maar wit staat stevig. 17...g5 18.Lg3 Txe3?! Hij heeft het ‘voorbereid’, maar nu is e5 gedekt door de loper. 19.Kxe3 d4+ 20.Kxd4 Te5 21.Ld3

Jorden van Foreest tegen Adhiban (foto: Lennart Ootes)

34.Lxf4 Lxf4 35.Txf4 De1+

36.Dxe1 Txe1+ 37.Pf1 Txf1+

38.Kh2 Kg7

Herman Grooten gaf op Schaaksite 38...Tb1 als handiger aan, om de witte toren te binden aan de dekking van b4.

39.Tf6 Tb1

Maar nu gaat dat niet meer op: 40.f4! Txb4

komt Machteld van Foreest er ook al aan. De 10­jarige telg uit de notoire Groningse schaakfamilie begon met 4 uit 7 en kwam bijna broertjelief Lucas tegen aan het bord. Hier is haar eerste zege, uit de tweede ronde.

De Graaf – Machteld van Foreest

Een hallucinatoire stelling. De witte koning staat in het midden van het bord, omringd door zwarte stukken, maar hij kan niet aangevallen worden.

21...Le6 22.Dxb7!

A tempo gespeeld. Wei Yi had deze zet overzien, en het is meteen uit. Hij had 22.Tc8+ Kg7 23.Pc4 Lxc4 berekend, maar hier wint ook zowel 24.T8xc4 als 24.Dxc4 (niet 24.Lxc4?? Dd2+).

22...Kg7 23.Pe4 Pd5 24.Lxe5+ Pxe5 25.Tc5 1-0

Ivanchuk leek nog niet echt in zijn hum met deze voorsprong. Het was toch Wei Yi die met de geniale invallen kwam. In de slotronde kwam Wei Yi langszij. Deze nederlaag van Chuky leverde een paar onvergetelijke foto’s op. Een uurtje later had hij zich herpakt en won hij de blitz playoffs overtuigend met 2­0. De kers op de taart kwam op de dag daarna, toen de Oekraïner in het provinciehuis in Assen een paar damvluggertjes speelde met wereldtopper Jan Groenendijk.

In het Open toernooi was Roeland Pruijssers ongenaakbaar. Hij kwam na de zevende ronde in de in dit toernooi ingevoerde kruisfinales, met de 20­jarige Kazachstaanse Dinara Saduakassova, de 18­jarige Duitse GM Dmitrij Kollars en de 19­jarige Thomas Beerdsen. In de halve finale trof Pruijssers zijn Apeldoornse teamgenoot.

Pruijssers - Beerdsen

41.g4! h4?!

Lastiger voor wit was 41...hxg4 42.Kg3 d4 43.Kxg4 Tb5 44.Td6 Txa5 45.Txd4 Td5 46.Te4. In zo’n stelling (in een vluggertje natuurlijk) zei Manuel Bosboom ooit: “Twee pionnen lopen sneller dan drie.” De witte pionnen zijn hier verder gevorderd. Maar het kost ook minder zetten om twee pionnen naar voren te brengen dan drie!

42.Kh3 c5 43.f5 d4 44.Td6 d3

45.Td7+ Kg8 46.Txd3 Td4 47. Tc3 c4 48.Kxh4 Kg7 49.Kg3 Sneller was 49.g6 Kf6 50.Te3 en de witte koning komt binnen via g5. Pruijssers gebruikt zijn koning om het zwarte tegenspel in toom te houden en laat zijn toren en pionnen het loopwerk doen.

stelling na 22...f6

Dick de Graaf heeft een pion geofferd met 1.e4 c5 2.b4 en doet nu dat waarvoor hij was gekomen: 22.Lxh7+ Kxh7 23.Th3+ Kg8 24.Pg6

stelling na 28...g5

29.Te5?

Niet de juiste volgorde! Winnend was 29.Tg3 Kh8 (nu sneuvelt na 29...Te8? 30.Txe8

Txe8 het paard op f4) 30.Te5

Tg8 31.Lxf4 en slaan op h5.

29...Tae8 30.Txe8

Had Pruijssers 30.Txg5+ gepland? Dan komt 30...Dxg5!

31.Tg3 Dxg3! 32.fxg3 Pd3 met dodelijke ondersterij­perikelen.

30...Txe8 31.h4 Lxd4! 32. hxg5 De6! 33.Le3 Le5

Niet 33...Lxe3? 34.fxe3 en het paard heeft geen goed veld!

49...Kf7 50.Kf3 Kg7 51.Te3 Kf7 52.g6+ Kf6 53.Te6+ Kg7 54.Te7+ Kf8 55.f6 Td3+ 56. Ke2 Td8 57.Th7 Te8+ 58.Kd2 1–0

In de finale trof Pruijssers Kollars, die de inventief verdedigende Saduakassova na een remise in de reguliere partij pas in het vijfde snelschaakpotje had verslagen. Kollars kreeg van Pruijssers geen kans. In de troostfinale bleef Saduakassova Beerdsen de baas in de playoffs.

Het ‘resterende’ Open werd gewonnen door Stefan Kuipers – ook uit Apeldoorn! En dan

Hij had 24.Dh5 kunnen proberen: 24...fxe5 25.Dh7+ (25.Dh8+ Kf7 26.Dh5+ g6 27.Dh7+ Ke8 28.Dxg6+ Df7 is ook niet genoeg) 25...Kf7 26.Lxe5 en wat nu? Wel, zwart wint met 26... Dxe5! 27.fxe5 Pf4 in een verwoestende tegenaanval. Zou ‘Maggie’ dat ook gezien hebben? Nu maakt ze het in ieder geval keihard af: 24...Pe3! 25.Txd8+ Txd8 26.Txe3 Lxe3 27.Dh5 Dxc2 28.Pe7+ Kf8 29.Dh8+ Kf7 0–1

Ivanchuk­Wei Yi 3­3 (2­0 in playoff)

Van Foreest­Adhiban 3­3 (2­0 in playoff)

Eindstand Open: Kruisfinales:

1 Roeland Pruijssers

2 Dmitrij Kollars

3 Dinara Saduakassova

4 Thomas Beerdsen

Open:

1 Stefan Kuipers 7

2 Ernst, Sachdev, Kuljasevic 6½

5 Colijn, Engel, Gritsak 6

Ivanchuk na zijn verlies in de zesde partij (foto: Lennart Ootes)

Voor Spoelman is er meer dan bord en stukken

In 1999 wordt hij, eigenlijk uit het niets, Nederlands kampioen voor spelers tot negen jaar. Tien jaar later, in 2009, behaalt Wouter Spoelman zijn grootmeestertitel. Inmiddels zijn we opnieuw bijna een decennium verder en behoort Spoelman nog steeds bij de beste tien schakers van Nederland. En dat is bijzonder, want hij heeft zich nooit volledig op het schaken willen storten. Voor hem is er meer dan bord en stukken. Spoelman wil met mensen werken, besluit om Geneeskunde te studeren en kiest bewust voor een maatschappelijke carrière. Anno 2017 oogt en is hij tevreden, ook al klinkt af en toe dat stemmetje: ‘Wát als je er toch vol voor was gegaan…’.

Jeugdjournaal

Wouter Spoelman groeit op in het dorpje Laag­Zuthem, onder de rook van Zwolle. Zijn vader brengt hem er de beginselen van het schaakspel bij. ,,Eigenlijk wilden mijn ouders dat ik bij een damclub zou gaan, maar ik vond schaken gewoon veel leuker.

Mijn allereerste echte toernooi speelde ik in 1999, waarin ik me kon plaatsen voor het Nederlands Kampioenschap. Ik werd op dat toernooi tweede en op het NK even later zelfs kampioen van Nederland voor spelers tot negen jaar. In die tijd had de meerderheid van de mensen nog geen mobiele telefoon, dus het thuisfront zag op het jeugdjournaal ineens dat ik kampioen van Nederland was geworden. Vanaf dat moment is het allemaal heel snel gegaan.”

Spons

Waar andere jongens gaan voetballen of hun tijd verdoen met het spelen van computerspelletjes, begint Spoelman (samen met zijn ouders) het schaken serieuzer te benaderen. Hij komt in selectiegroepen terecht en traint veel, zelfs al voordat hij ‘s ochtends naar school gaat. ,,Als je nog zo jong bent, ben je je er haast niet van bewust dat je talent hebt. Je schaakt in de eerste plaats omdat je het leuk vindt en daarom kost het ook vrijwel geen moeite. Maar met alleen talent kom je er niet. Want goed leren schaken betekent toch vooral heel hard werken. Uren maken, discipline, en veel tijd steken in studie. Om echt goed te worden moet je het spelletje als het ware leren begrijpen. Dat probeerde ik door vooral boeken over Karpov en Kasparov te lezen, over openingen en tactieken. Als een spons zoog ik alles op.

Studiekeuze

Spoelman traint zo’n twee uur per dag, verspreid over de ochtend, middag en avond. Tussendoor gaat hij naar school. ,,Een betere schaker worden was tot mijn veertiende niet echt een doel op zich. Ik had er zoals gezegd vooral plezier in. Daarna, zo ongeveer aan het einde van mijn middelbareschooltijd, heb ik een periode van ongeveer twee jaar gekend dat ik beduidend minder getraind heb. Want ik kreeg het gevoel dat ik, juist vanwege het schaken, andere zaken dreigde te missen. Maar om écht de top te halen zul je in plaats van minder te gaan trainen, juist steeds meer moeten doen. Dus vijf, zes uur trainen in plaats van twee. Het moest meer uit mezelf komen en dat vond ik lastig. Ik had het er op de een of andere manier niet voor over. Bovendien kwam er op het einde van de middelbare school ook nog eens een studiekeuze bij.”

Druk

Voor een rekenwonder als Spoelman ligt een studie Wiskunde of Econometrie natuurlijk voor de hand. Maar hij wil met mensen werken en weet al vlot wat het moet worden: Geneeskunde. ,,Het probleem was dat ik in eerste instantie werd uitgeloot. In plaats van een andere studie op te pakken, heb ik samen met een vriend besloten om me toch een jaar volledig op het schaken te richten. Ik was nog geen grootmeester, dus

Wouter Spoelman in Azie

het behalen van die titel was in mijn ogen dat jaar een soort doel geworden om naar toe te werken. Juist doordat ik er de tijd voor nam en me er intensief voor inzette, bleef ik er wel van overtuigd dat het me vroeg of laat zou gaan lukken. Bij zo’n laat ste partij merk je trouwens wel dat er veel druk op komt te staan, want ook je tegen stander weet dat hij bij een bepaald resul taat een grootmeester tegenover zich heeft zitten.”

Dromen

Zelfs het behalen van zijn grootmeestertitel kan Spoelman niet verleiden het schaakspel op één te zetten in zijn leven. Daarvoor vindt hij de schaakwereld toch ‘te smal’. ,,Ik heb altijd al een brede interesse gehad, vooral voor alles wat met mensen te maken heeft. Twee jaar geleden ben ik afgestu deerd en heb als basisarts in het ziekenhuis gewerkt. Inmiddels ben ik onderzoeker en wil over een jaar beginnen met de huisart senopleiding, dus daar gaat nogal wat tijd in zitten. Met mijn club Kennemer Combinatie in Haarlem speel ik nog in de meesterklasse, daarnaast schaak ik in de Duitse competitie (Bundesliga) voor Werder Bremen en heel soms in België (Fontaine). Af en toe een klein toernooitje voor de gezelligheid hoort er ook bij, zoals het kroegloperstoernooi in Leiden. Op schaak gebied heb ik zeker nog wel bepaalde

eens een gooi willen doen naar het Nederlands kampioenschap. Ook wil ik de 2600­grens slechten. Ik sta nu op 2585, dus zo heel ver zit ik daar niet eens vanaf.”

In juli 2013 was Spoelman al eens heel dicht bij de winst op het Nederlands kampioenschap, nota bene in een periode waarin hij zich vooral stortte op de laatste fase van zijn studie. Na zeven rondes ging hij met de latere kampioen Dimitri Reinderman gezamenlijk aan kop met 5,5 punt. In een barrage van vijf minuten per speler per partij kwam Spoelman in Amsterdam helaas net te kort voor de eindzege.

,,Op dat moment dringt het idee dat je er heel dichtbij bent geweest nog niet echt door. Reinderman was fulltime prof, terwijl ik in de eerste plaats hoopte een mooie carrière als arts te krijgen. Nu zijn we ruim vier jaar verder en sta ik nog steeds bij de top tien van Nederland, terwijl ik niet eens heel intensief kan trainen. Het is denk ik niet meer dan logisch dat je dan af en toe zo’n ‘wat­als­momentje’ hebt. Ik heb geen moment spijt van de keuzes die ik gemaakt

heb. Ik vind mijn werk leuk, zit voor mijn gevoel op de juiste plek en groei ook nog steeds als persoon. Als ik me vol op het schaken had gestort had ik die persoonlijke ontwikkeling absoluut niet doorgemaakt.”

In de lente en zomer van 2017 maakt Wouter Spoelman, samen met zijn vrouw, een rondreis door Azië. Het stel begint in Indonesië, ziet vervolgens veel landen en ontmoet bijzondere mensen. Natuurlijk neemt hij af en toe ook plaats achter een schaakbord. ,,We zijn vorig jaar getrouwd en kregen nu de kans om een aantal maanden door Azië te reizen. Voor ons was dit wel een droom die uitkwam. In landen als Vietnam, Laos en Indonesië heeft schaken een andere functie dan hier in Nederland. Men schaakt tegen elkaar op straat en het lijkt wel alsof iedereen weet hoe het spel gespeeld wordt. Voor mijn gevoel beperkt het schaken zich in Nederland toch wel tot de clubs, of af en toe een toernooi in een kroeg. Eigenlijk is dat toch wel jammer, want aan schaken zit ook een enorm sociaal aspect.”

barrage NK 2013 Wouter-Dimitri (foto: Bas Beekhuizen)

Wouter Spoelman NK 2014 (foto: Bas Beekhuizen)

Begrijp wat u doet

De Caro Kann

In de vorige aflevering hebben we de hoofdvariant van de Caro­Kann besproken. Ditmaal zullen we drie andere systemen onder de loep nemen:

A) De Doorschuifvariant

B) Ruilen op d5

B1) De Ruilvariant

B2) De Panov-variant

1.e4 c6 2.d4 d5

A) Doorschuifvariant

Op dit moment kan wit met 3.e5

een systeem op het bord brengen dat veel overeenkomsten vertoont met de Franse verdediging als zwart zo dadelijk ...e7–e6 speelt. Wit zou dan een tempo meer hebben omdat zwart met ...c5 moet komen. Bekend is dat zwart in het Frans met de zogenaamde slechte loper op c8 komt te zitten, maar vanuit de Caro Kann is de keten nog niet meteen gesloten. De ‘slechte loper’ kan dus eerst naar buiten worden gebracht, waarna zwart met ... e7–e6 de zogenaamde ketenstrijd kan beginnen.

3...Lf5

Dit mag gezien worden als een succesje voor zwart. De praktijk is echter weerbarstig. De loper op f5 kan een aanvalsobject worden.

4.Pf3

Wit bekommert zich niet om de loper op f5 maar ontwikkelt gewoon door. Van de andere mogelijkheden pikken we er één belangrijk alternatief uit:

4.Pc3 e6

Nu zwart de ‘keten heeft gesloten’, gaat wit als een bezetene op jacht naar die witveldige loper van zwart.

5.g4 Lg6 6.Pge2

De bedoeling is eigenlijk 6.h4 maar dat is hier te vroeg vanwege 6...h5!

6...c5

Zwart mag niet aarzelen, hij moet het witte centrum meteen

(deel 2)

aanvallen.

7.h4 h5 8.Pf4

Dat is het idee.

8...Lh7

De moderne aanpak. Zwart offert een pion in de hoop dat hij voldoende tegenspel tegen het witte centrum kan krijgen.

9.Pxh5 cxd4 10.Pb5 Pc6

Vanaf hier beginnen duizelingwekkende verwikkelingen. Aardige voorbeelden zijn Grischuk­Seirawan, 2002, en Fedorov­Belov, 2003.

4...e6

5.Le2 c5

Tegenwoordig wordt deze opmars gezien als de juiste speelwijze voor zwart. Andere mogelijkheden zijn: 5...Pd7, 5... Pe7 en 5...Lb4+.

6.Le3 cxd4

De gebruikelijke aanpak voor zwart, hoewel het er op het eerste gezicht op lijkt dat hij de witspeler hiermee helpt.

7.Pxd4 Pe7

Zwart verliest geen tijd en laat zijn loper op f5 gewoon ruilen door het paard.

8.Pd2 Pbc6 9.P2f3 Le4 10.0–0 Een van de uitgangsposities van

dit systeem. Veel toppartijen zijn hiermee gespeeld, waarvan Karjakin­So, 2011 (1–0), ShirovAnand, 1998 (0–1), en KarjakinAnand, 2009 (0–1), wellicht de meest interessante zijn om te bekijken. De zwartspeler loopt een beetje achter in zijn ontwikkeling, maar daar staat tegenover dat zijn stelling solide is. Daarbij heeft hij het belangrijke succesje geboekt dat hij in een Franse structuur de loper buiten de keten heeft gekregen.

B) Ruilen op d5 1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 en nu:

B1) De Ruilvariant

Met 4.Ld3 Pc6 5.c3 r+lwqkvlntr zpp+-zppzpp -+n+-+-+ +-+p+-+-+-zP-+-+ +-zPL+-+PzP-+-zPPzP tRNvLQmK-sNR

gaat wit de Ruilvariant in. Die oogt vrij onschuldig, maar bevat het nodige venijn. Vandaar dat sommige topspelers het systeem de laatste tijd weer van stal hebben gehaald. Wit hoopt erop dat, als beide spelers volledig ontwikkeld zijn, hij een aanvalletje tegen de zwarte koning (die zich zal verschansen op de koningsvleugel) kan opzetten. Zwart moet het hebben van de minderheidsaanval met ...b7–b5–b4xc3. 5...Pf6

Het komt er in deze stelling een beetje op aan of zwart zijn witveldige loper buiten de keten krijgt. Voor wit geldt dat hij graag bovengenoemd plan tegengaat en zijn koningsloper op f4 wil hebben. De volgende

zetten zijn wel eens uitgeprobeerd: 6.Lf4, 6.h3, 6.Pf3 en 6.Pe2.

B2) Panov-variant

Met 4.c4

gaan we over naar de Panovvariant, één van de scherpste systemen tegen de Caro Kann. Heel vaak komt de partij in het vaarwater van de 1.d4–openingen terecht.

4...Pf6 5.Pc3 e6

Behalve de tekstzet zijn er twee alternatieven.

1) Een scherp, maar helaas ook in de theorie vrij uitputtend uitgeanalyseerd systeem, is 5...Pc6 6.Pf3 Lg4

De meest principiële variant. Wat bescheidener is 6...e6.

7.cxd5 Pxd5 8.Db3

Wit accepteert vrijwillig een dubbelpion op f2/f3, maar daar staat tegenover dat hij de ontwikkeling van de tegenstander verstoort.

8...Lxf3 9.gxf3 r+-wqkvl-tr zpp+-zppzpp

9...e6

Het meest solide antwoord, maar dan moet je als zwartspeler wel van het eindspel houden dat weldra ontstaat. Scherp maar vermoedelijk dubieus is 9...Pb6?! waarop wit het best met 10.d5 antwoordt.

10.Dxb7 Pxd4 11.Lb5+ Pxb5 12. Dc6+!

Het is dit tussenschaak dat zwart in lichte moeilijkheden brengt. 12...Ke7 13.Dxb5 Dd7 14.Pxd5+ Dxd5 15.Dxd5 exd5

Dit fianchettosysteem kan ook uit het Siciliaans met 2. c3 ontstaan!

6.Db3

Wit wil de tegenstander provoceren tot ...dxc4. Maar zwart laat zich niet uit de tent lokken en offert liever (tijdelijk) een pion.

6...Lg7 7.cxd5 0–0 8.Le2 Wit gaat ‘op de pion zitten’. Hij wil graag met Lf3 en Pge2 de pion op d5 verdedigen. 2a) 8...Pbd7

8...Pa6

Het idee is om na 9.Lf3 Db6 dameruil aan te bieden. Het vervolg is dan meestal: 10.Dxb6 axb6 11.Pge2 Pb4 12.0–0 Td8 13.d6 Txd6 14.Lf4

Td7

Zwart heeft zijn pion weer terug en wit een geïsoleerde pion bezorgd. Daar staat tegenover dat hij zijn toren op d7 op een wat ongelukkig veld heeft moeten zetten. De kansen lijken in evenwicht. In Naiditsch­Turov, 2011, kwam wit tot winst, in Gelfand­Morozevich, 2002, won zwart.

6.Pf3 Lb4

Met deze loperzet komt het spel in de banen van het NimzoIndisch terecht. Het alternatief 6...Le7

pardoes pion b2 meeneemt en tegelijkertijd bereidt hij onder omstandigheden b2–b4 voor. 13...Ld7 14.Tfd1

Eigenlijk wil wit de andere toren op d1 zetten. Maar dat kan in verband met pion b2 niet. 14...Tad8

Dit is de uitgangspositie van dit systeem dat min of meer geforceerd ontstaan is. Openingstheorie wordt heden ten dage zelfs in het eindspel uitgevochten! Hoe moeten we deze stelling beoordelen?

• Wit bezit een pionnenmeerderheid op de damevleugel, hij kan daar dus potentieel een vrijpion krijgen.

• Zwart heeft al een vrijpion in het centrum, maar die kan snel kwetsbaar worden.

• De versplinterde structuur van wit op de koningsvleugel is nadelig. Een zwarte toren die daar binnendringt, kon wel eens de h­pion veroveren. Dan heeft zwart meteen een gevaarlijke vrijpion.

• De zwarte koning staat in het centrum wat in het eindspel vaak een voordeel is. Hier is het twijfelachtig omdat er nog vier torens op het bord staan. De zwarte koning kan daarom belaagd worden.

Het finale oordeel is nog niet geveld over deze stelling maar de grootmeesterpraktijk laat zien dat de meeste partijen bijna steevast in remise eindigen. We kunnen zeggen dat de stelling dus ongeveer in evenwicht is. 2) 5...g6

Zwart beoogt de pion op d5 op te halen met ...Pd7–b6 en ...Pxd5 en zou dan iets beter staan.

9.Lf3 Pb6 10.Pge2 Lg4

Zwart voltooit zijn ontwikkeling en ruilt een belangrijke verdediger van pion d5 af.

11.Lxg4 Pxg4 12.a4 a5 13.0–0 Pf6 14.Pf4 Dd6

Zwarts idee is duidelijk: hij wil met ...Dd6–b4 de witte dame wegjagen waarna hij pion d5 kan gaan oppikken. Maar zo eenvoudig is het allemaal niet. Wit kan door gebruikmaking van veld b5 voor het paard soms met d5–d6 de pion op een handige wijze teruggeven. 15.Pb5

heeft zelfstandige betekenis, maar ontstaat meestal uit varianten van het Damegambiet.

7.cxd5

Voortschrijdend inzicht! Vroeger speelde men vooral 7.Ld3 . 7...Pxd5 8.Ld2 Pc6 9.Ld3 0–0

10.0–0 Le7

Zwart trekt nu achtereenvolgens een loper en een paard terug in verband met mogelijke acties van wit op de koningsvleugel.

11.De2 Pf6 12.Pe4 r+lwq-trk+ zpp+-vlpzpp -+n+psn-+ +-+-+-+-+-zPN+-+ +-+L+N+PzP-vLQzPPzP tR-+-+RmK-

Deze stelling was belangrijk in de (Fide ­ )WK ­ tweekamp Kamsky­Karpov, 1996. 12...Db6

15.Pxf6+

15.b4 wordt hier tegenwoordig nog geprobeerd om er voordeel uit te slepen.

15...Lxf6 16.De4 g6 17.Le3

Pe7

En Karpov had een comfortabele stelling bereikt, die hij later in winst omzette.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Grischuk­Seirawan, 2002.

• Fedorov­Belov, 2003.

• Karjakin­So, 2011.

• Shirov­Anand, 1998.

• Karjakin­Anand, 2009.

• Kovacevic­Atakisi, 2009.

• Rajilich­Erenburg, 2002.

• Naiditsch­Turov, 2011.

• Gelfand­Morozevich, 2002.

• Kamsky­Karpov, 1996 (2x).

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op www.schaaksite.nl/2013/05/03/ overzicht­begrijp­wat­u­doet/

De pro’s en contra’s van deze stelling zijn waarneembaar in de partijen Kovacevic­Atakisi, 2009, en Rajilich­Erenburg, 2002.

2b) De andere methode om de minuspion te heroveren is

Dit was de verbetering in de vierde matchpartij ten opzichte van de tweede partij. Daarin volgde 12...Ld7?! en toen werd hij na 13.Tad1 Tc8 14.Tfe1 Pd5

15.Pc3 Pf6 16.a3 Dc7 17.Lg5 Da5 18.d5! totaal van het bord gecombineerd.

13.a3

Deze zet verhindert dat zwart

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: http://videos.chessbase.com/ PubPoint/List?category =Training%20TV%20Chessbase %20Netherlands

Het eerste boek “SpaansItaliaanse structuren” gebaseerd op deze rubriek is uit! Meer info op www.sterkspel.nl.

Reageren? Stuur een e­mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Drie nieuwe openingsboeken

Bij de Alkmaarse uitgeverij New In Chess zijn recentelijk drie nieuwe openingsboeken uitgekomen. Het zijn alle drie repertoireboeken, maar daar houdt de overeenkomst dan ook wel op, omdat ze totaal verschillend van opzet zijn.

Alexey Bezgodov is een expert in de TarraschVerdediging (1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 c5) en deelt nu zijn kennis in The Art of the Tarrasch Defence: Strategies, Techniques and Surprising Ideas. Dat hij besloten heeft een origineel soort openingsboek te schrijven blijkt al uit het eerste deel van het boek waarin hij vier als slecht bekend staande Tarrasch­systemen behandeld om vervolgens aan te tonen dat ze helemaal nog niet zo slecht zijn! Voor de kenners van klassieken: hij behandelt Rubinstein­Salwe (Lodz 1908), vaak geciteerd als modelpartij voor het spelen tegen hangende pionnen, en geeft diverse verbeteringen aan voor het spel van Salwe. Zijn uiteindelijke conclusie: een perfect verassingswapen voor de zwartspeler. Het tweede (witte alternatieven voor de hoofdvariant met 9.Lg5) en derde deel van het boek zijn traditioneler van opzet. Dat derde deel gaat over wat Bezgodov de Kasparov variant noemt (9…cxd4 10.Pxd4 h6) en is theoretisch het ‘zwaarst’ alhoewel hij bij de opzet van modelpartijen blijft. Dat het om een ‘leerboek’ gaat blijkt uit deel 4 (waarin onder andere modelpartijen van Spassky, Keres en Kasparov aan de orde komen) en deel 5 (96 trainingsopgaven met oplossingen).

Een andere openingsexpert van een heel specifiek spectrum is Jörg Hickl. Samen met Erik Zude beveelt hij aan om met zwart 1…d6 tegen alles te spelen (Play 1…d6 Against Everything). Daarbij smokkelen ze een beetje door bijvoorbeeld op 1.c4 verder te gaan met 1…e5 pas daarna gevolgd door 2…d6, en zo gaat het ook met

Gyula Breyer

sommige minder belangrijke flanksystemen. Merkwaardig genoeg lijken Zude en Hickl de Reti opening (1.Pf3) te zijn vergeten op te nemen in hun repertoire boek. Maar die zet kan uitstekend met 1…d6 worden beantwoord waarna we bijna altijd in een van hun systemen terecht. De hoofdmoot van het boek bestaat uit de Philidor tegen 1.e4 (en dan vroeg slaan op d4 de zogenaamde Antoshin variant) en het Oud­Indisch tegen 1.d4. Het boek is bedoeld voor clubschakers en of wit wat beter staat vinden de auteurs niet belangrijk zolang je maar weet wat je moet doen, of zoals GM Hickl opmerkt: ‘de openingsfase is de minst beslissende in de hele partij’.

In 1984 publiceerde John Nunn zijn Beating the Sicilian: een repertoire met wit tegen het Siciliaans gebaseerd op hoofdvarianten (2.Pf3 en 3.d4). Twee latere edities waren nodig om alle ontwikkelingen die er nou eenmaal zijn in het Siciliaans bij te benen, en daarna heeft de Engelse grootmeester zijn project opgegeven. Anderen kwamen voor hem in de plaats. Niet de minste daarvan was Jesus de la Villa die in 2009 Dismantling the Sicilian publiceerde. U begrijpt het al, anno 2017 was een update noodzakelijk en die is verzorgd door Max Illingworth waarbij de Australische GM diverse andere repertoire keuzes heeft gemaakt. Zijn filosofie: ‘de beste zetten spelen tegen alles’! Ook dit boek is bedoeld voor clubspelers, maar duidelijk veel theoretischer van opzet dan het spelen van 1…d6 tegen alles.

Jeugdboek

De naam Breyer wordt tegenwoordig bijna uitsluitend geassocieerd met 9…Pb8 in antwoord op 9.h3 in het Spaans. Alhoewel het hier om een van de belangrijkste openingsvarianten gaat, doet dit toch geen recht aan alles wat de Hongaarse ‘revolutionair’ heeft betekend voor het schaakspel. Breyer was ‘Hypermodern’ voordat Reti en Nimzowitsch het waren, hij stond aan de wieg van vele moderne openingen (Budapester gambiet, 8…Pg4 in de Maroczy, allerlei Indische openingen), hij publiceerde veel en populariseerde (blindsimultaan over 25 borden) het schaakspel, en hij componeerde problemen. Jimmy Adams bracht vele artikelen van en over Breyer (vele daarvan vertaald uit het Hongaars) samen met zijn partijen en problemen en schreef er een biografie omheen. Het resultaat mag er zijn: ruim 850 bladzijden in een mooie gebonden uitgave geïllustreerd met foto’s. Een prachtig en rijk schaakhistorisch boek!

‘De

Koningszoon’

In het pas verschenen historische jeugdboek De Koningszoon speelt een schaakspel een belangrijke rol. Dat is geen toeval want de auteur, Bram Baptist, is een zeer ervaren jeugdtrainer bij schaakclub De Paardensprong in Groningen. Het boek speelt zich af in de middeleeuwen (de schrijver studeerde Geschiedenis en staat voor de klas) waarin boerenzoon Tom het opneemt tegen de tiran Safir, daarbij geholpen door prinses Carmen (de dochter van Safir). Samen gaan ze op zoek naar een gouden koning – het laatste nog ontbrekende schaakstuk van een magisch schaakspel dat Safir, wanneer hij het compleet krijgt, onsterfelijk zou maken. Hoe dat afloopt kun je maar beter zelf lezen!

SAMEN LATEN WE HEEL VEEL MENSEN WINNEN

Nederlandse Loterij is de naam achter zeven bekende kansspelen: Staatsloterij, Lotto, Eurojackpot, Miljoenenspel, Lucky Day, Krasloten en Toto.

Onze missie is bijdragen aan een gelukkiger en gezonder Nederland.

Samen laten wij heel veel mensen winnen en niet alleen met miljoenen aan prijzengeld. Jaarlijks investeren we ook miljoenen in de Nederlandse sport en 18 goede doelen op het gebied van gezondheid en beweging.

Van jong tot oud, van Olympisch tot Paralympisch en van revalidatie tot gehandicaptensport.

Door mee te spelen met één van onze spellen, draag je dus direct bij aan een gelukkiger en gezonder Nederland.

WAAR HEEL

NEDERLAND WINT

NEDERLANDSELOTERIJ.NL

Kaderopleidingen

Informatie over de kadercursussen kunt u vinden op de website van de KNSB: www.schaakbond.nl onder het kopje voor schakers, via opleidingen komt u bij de informatie.

De gedetailleerde cursusgegevens zijn weergegeven onder: www.schaakbond. nl/agenda, via deze link kunt u zich ook inschrijven voor de desbetreffende cursus.

Cursussen gaan van start bij opgave van minimaal 8 cursisten (opgeven uiterlijk tot 2 weken voor aanvang van de startdatum).

26 januari Vrijdag

Februari

Februari

Februari

Februari

Februari/maart

z.s.m.

z.s.m.

z.s.m.

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

11.c4

Zoals gezegd moet het spel worden geopend om gebruik te maken van de witte ontwikkelingsvoorsprong. Te traag zijn daarom 11.Pd2 c5, en 11.f4 c5 (nog ambitieuzer is 11...Lg6!) 12.Pxf5 Pxf5 13.Lf2 Le7. 11...Dd7

In een eerdere partij had Laznicka hier meteen op c4 genomen. Na 11...dxc4 12.Da4 Dd7 13.Pa3 c3 14.bxc3 Pd5 15.Pxf5 exf5 16.Pc4 Le7 17.Tfd1 stond wit heel prettig in Khalifman ­ Laznicka, Plovdiv 2012.

12.Pc3

De meest gespeelde zet in de praktijk, het paard wordt ontwikkeld op zijn ‘natuurlijke veld’, en voor zwart is het nog steeds niet eenvoudig om zijn ontwikkeling te voltooien. Toch komen andere zetten zeker ook in aanmerking.

Met 12.cxd5 (5 punten) 12… Pxd5 13.Pxf5 exf5 14.Ld4 speelt

wit op een klein structureel plusje. Minder goed lijkt 12.Da4 (2 punten) vanwege 12...Ld3 13.Td1 en nu is 13...Lxc4 beter dan 13...dxc4 14.Pa3 Pd5 15. Pxc4 Ni­Gagare, Kolkata 2012. Zwart lijkt ook uit de problemen na 12.Pa3 (2 punten) 12…Lg6! 13.Da4 Pf5 14.Pxf5 Lxf5.

12...dxc4

Zwart is wel gedwongen om zijn eigen structuur uit elkaar te slaan omdat hij anders zijn koningsvleugel nooit kan ontwikkelen (hij wil verder gaan met 13...Pd5, 14...Le7 en ...0–0). Het probleem na 12.Pc3 is dat wit nu op 12...Lg6 verder gaat met 13.Pa4! Tb8 14.Tc1 waarna 14...Pf5 15.Pxf5 Lxf5 vrijwel winnend is voor wit vanwege 16.Pb6! gevolgd door nemen op d5 en Da4. 13.Pa4

Een prima alternatief is 13.Pxf5 (6 punten) 13…Pxf5 (maar sterker is 13...Dxd1!) 14.Dxd7+ Kxd7 15.Pa4 Pxe3 16.fxe3 en wit stond beter in RobsonKaliksteyn, Saint Louis 2017. Niet 13.Da4? Ld3.

Schaaktrainer 1 Maarssen

Schaaktrainer 1 Leiden

Schaaktrainer 2 Haarlem

Schaaktrainer 1 Amsterdam

Schaaktrainer 2 Amsterdam

Scheidsrechter 2 Doetinchem

Scheidsrechter 2 Amsterdam

Indelingsdeskundige 2 Amsterdam

Schaaktrainer 1 Doetinchem

r+-+kvl-tr

+-+qsnpzpp p+p+p+-+ +-+-zPl+N+psN-+-+ +-+-vL-+PzP-+-zPPzP tR-+Q+RmK-

13...Pd5 14.Pxf5 exf5 15.Tc1 Een moeilijke zet die gebruik maakt van het feit dat zwart nog niet echt op e3 dreigt te slaan.

Een prima zet lijkt ook 15.Ld4 (6 punten) maar Karpov heeft ruim 20 jaar geleden al laten zien hoe zwart zich dan moet verdedigen: 15...Td8 16.Df3 c5! 17.Pxc5 Db5 18.a4 Db4 en nu leverde het stukoffer 19.e6 Lxc5 Gelfand uiteindelijk eeuwig schaak op. Gelfand­Karpov, Sanghi Nagar 1995. Een van de volgende damezetten is ook logisch: 15.Dc1, 15.Dd4, 15. Dc2, en 15.De2 (voor ieder van deze zetten krijgt u 3 punten).

Zwart gaat bijvoorbeeld na de laatste damezet verder met

15…Le7 16.Dxc4 (16.Lc5 c3) 16… Pxe3 17.fxe3 Td8 18.Dxa6 0–0 en wit staat niet beter. De e­pionnen zijn zwak en de loper is beter dan het paard. 15...c3

Wanneer wit gewoon op c4 terug mag slaan dan staat hij altijd wat beter. Deze zet was nog gespeeld door Laznicka’s teamgenoot Navara. 15...Pxe3?! 16.Dxd7+ Kxd7 17.fxe3 Ke6 18.Txc4 Tc8 19.Tfc1 en wit staat beter in dit eindspel. Wit staat prettig na 15...Le7 16.Txc4. 16.Dc2

Een scherpe zet die ongetwijfeld nog werd voorbereid door de Russen. De meeste mensen zullen gewoon op c3 slaan, maar na 16.Pxc3 (5 punten) 16…Pxe3 17.fxe3 g6 zijn alle partijen in de database (6) in remise geëindigd. Een voorbeeld is 18.Df3 Lh6! 19.Pa4 0–0 20.Pb6 Da7! 21.Txc6 Tae8! 22.Pc4 f4 23.Kh1 fxe3 met gelijke kansen in Caruana­Navara, Baku 2016. 16...Le7

Nu krijgt zwart een slechte versie van de stelling die

ontstond in de vorige opmerking (na 16.Pxc3 Pxe3). Ook na andere zetten is het niet makkelijk:

16...Tb8 17.Pxc3 Pxe3 18.fxe3 Lc5! 19.Pd1 Lb6 20.Dxf5 lijkt toch wat beter voor wit Borstnik­Rydholm, correspondentie 2012.

Het probleem met nemen op b2 blijkt het meest duidelijk in de volgende variant: 16... cxb2 17.Dxb2 Le7 (17...f4; 17... Pxe3) 18.e6! fxe6 19.Dxg7 Lf6 20.Dh6 en de zwarte koning is nog steeds niet veilig.

Na 16…Pxe3 17.fxe3 cxb2 18.Pxb2 g6 19.Pc4 is de stelling open en daar is zwart eenvoudigweg niet klaar voor.

17.Pxc3

Nu is er niks beters dan gewoon terugslaan, maar met de slimme tussenzet 16.Dc2 heeft wit wel degelijk iets bereikt. De zwarte loper staat nu op e7 zodat zwart niet snel ...g6 en ...Lh6 kan spelen zoals dat kon na 16.Pxc3 ­ wit heeft dus als het ware een tempo gewonnen.

Hier is 17.bxc3 (1 punt) 17… Pxe3 18.fxe3 Tb8 19.Tcd1 De6 20.Dxf5 Dxf5 21.Txf5 niks voor wit vanwege 21...Tb5!. 17...Pxe3

Wit staat beter na 17...0–0 18. Pxd5 cxd5 19.Dc6.

18.fxe3 Lg5

Wit staat een soort halve pion (de dubbele e­pion) voor na 18...0–0 19.Dxf5 Dxf5 20.Txf5 maar nog belangrijker is dat c6 en a6 ook nog zwak zijn. Sterker is waarschijnlijk 18...g6 maar wit blijft wat beter staan na 19.Pa4 Lg5 20.Dc5. 19.Tce1

Natuurlijk dekt wit de pion met deze toren, zo blijft f5 aangevallen staan.

Het staat gelijk na 19.Kh1 (1 punt) 19…Lxe3 20.Tcd1 De6, en identiek is 19.Tcd1 (1 punt) 19…Lxe3+ 20.Kh1 De6. Niet goed is 19.Tfe1 0–0 en alleen zwart kan beter staan hier. 19...g6

Een begrijpelijke zet waarvan de nadelen alleen maar kunnen worden aangetoond door heel energiek spel. Objectief beter

was 19...0–0 20.Dxf5 Dxf5 21. Txf5 maar dan staat wit gewoon goed.

20.g4

Een geweldige zet die veld e4 voor het paard verovert. Het is de enige manier om de ontwikkelingsvoorsprong van wit uit te buiten. Zwart houdt het na 20.Pa4 (4 punten) 20…Td8

21.e4 f4.

20...fxg4

Wit staat heel goed na 20...0–0 21.gxf5.

21.Pe4 Le7 22.Td1

Natuurlijk wint wit nog een tempo voor zijn aanval. Onvoldoende zijn 22.Pf6+ Lxf6 gevolgd door ...0–0, en 22.Tf6

0–0.

22...Dc8

Niet 22...De6 23.Pd6+ en wit wint meteen.

23.e6

Een spectaculaire zet. Veel eenvoudiger is 23.Pc5 (ook 9 punten) 23…0–0 (23...Lxc5 24. Dxc5+–) 24.Pd7 en wit wint een kwaliteit. Wit staat wat beter na 23.Pd6+ (3 punten) 23…Lxd6

24.exd6 0–0 25.d7. De spectaculaire zet 23.Tf6 (1 punt) levert weinig op na 23...0–0 24.Txc6 De8. Zwart is uit de problemen na 23.Pf6+ (1 punt) 23…Lxf6

24.Txf6 (24.exf6 0–0) 24...0–0.

23...fxe6

Nu staat zwart verloren in alle varianten. Zijn koning komt nu nooit meer in veiligheid. Een betere kans was 23...Dxe6

24.Pd6+ Lxd6 25.Dxc6+ Ke7 26. Db7+ (Zwart moet het remise

kunnen houden na 26.Txd6

Dxd6 27.Db7+ Dd7 28.Txf7+

Kxf7 29.Dxd7+ Kf6 30.Dxg4 Kg7)

26...Lc7 27.Dxc7+ Kf8 28.Txf7+

Dxf7 29.Tf1 Dxf1+ 30.Kxf1 en omdat de torens niet samenwerken heeft wit winstkansen.

r+q+k+-tr +-+-vl-+p p+p+p+p+ +-+-+-+-+-+N+p+ +-+-zP-+PzPQ+-+-zP +-+R+RmK-

24.Dc3

Dit is zeker niet de enige zet die wint. U krijgt ook 5 punten voor 24.Pf6+, 24.Dc4, 24.Dd3, of 24.Pd6+ 24...Tf8

Verliezend is ook 24...Tg8 25. Pf6+ (25.Tf6, 25.Td6) 25...Lxf6 26.Txf6 (of 26.Dxf6). 25.Txf8+

U krijgt evenveel (ook 4) punten voor 25.Dg7. 25...Lxf8

Zwart gaat mat na 25...Kxf8 26.Dh8+ Kf7 27.Tf1+. 26.Dh8

De beste zet, maar wit wint ook na 26.Df6 en 26.De5 allebei ook 5 punten. Laznicka had nu genoeg gezien en gaf op. 1–0

Recht toe recht aan

Na 3.Tfe2 Pxb4! 4.axb4 Dxc3 5. Dxc3 Txc3 had zwart een pion gewonnen in Alexander Malfliet­Lise Heskes Borne ONJK

D. Beter was 2.Tb1 wat de damevleugel niet verzwakt.

Combineren

Diagram 1

Kuipers-Wempe

1.Ph6+! gxh6 2.Dg4+ 1­0

Diagram 2

Heemskerk-Boersma

1.Pxc6 gevolgd door Lxc5 1­0

Diagram 3

Molenaar-Aan

1.Txd7! Txd7 2.Pf6+ Kg7 3.Dxc6 1­0 Uiteraard kan de volgorde met 1.Pf6+ ook.

Diagram 4

Van Foreest-Vroombout

1.Lxc6! bxc6 2.a4 1­0 De a­pion loopt door.

Diagram 5

Schulze-Duson

1.Txh7+! Pxh7 2.Dh5 en spoedig 1­0

Diagram 6

De Graaf-Bekedam

1.Tf6! Pxf6 2.Pxf6 en mat op h7 is onvermijdelijk.

Diagram 7

Videnova-Damen

1.Td1! 1­0 Bijvoorbeeld 1…Kxh6 2.f5+ Kg7 3.Lh6+ wint de kwaliteit.

Diagram 8

Xu-Uksini

1.Pxh7!! 1­0 Een mogelijk vervolg: 1…Kxh7 2.h5 Kg8 3. hxg6 fxg6 (3…f5 4.Th7 gevolgd door Teh1) 4.Lxg6 Dg7 5.Th7 enz.

6 MAANDEN

Ch E ssb A s E A CC ou N t:

Altijd en overal toegang tot de gehele ChessBase wereld!

Fritz 16

Hij wil alleen maar spelen!

Het is erg leuk met en tegen Fritz 16 te schaken. U kunt uitzien naar vele spannende partijen met uw nieuwe trainingspartner!

PlAyChEss

Online schaken tegen de rest van de wereld

liVE DAtAbAsE

Professionele recherche: 8 miljoen partijen online

My GAMEs ClouD

Alles op één plek Centraal opslaan

Fritz oNliNE Het Schaakprogramma in de browser

ViDEos

Privé lessen van de meesters

oPENiNGs Zo leer je openingen

trAiNiNG

Combineren, offeren en mat zetten

ENGiNE ClouD

Top Engines op de snelste hardware

lEt‘s ChECK

Weten is mat: 200 miljoen analyses

Cb

Wanneer is het eigenlijk echt leuk om te schaken? Natuurlijk, als je wint! Sinds de 4:2 overwinning op wereldkampioen schaken Kramnik in 2006 wordt Fritz door menselijke tegenstanders echter als onverslaanbaar geacht. Tja, wie wil dan nog tegen Fritz spelen? Maar met de nieuwe Fritz 16 is het weer leuk om tegen de computer te spelen: met „Assisted Analysis“ krijgt u nog tijdens de lopende partij discrete grafische informatie. Deze FritzEmoticons laten zien hoe de tegenstander zich tijdens de partij voelt. Daarom kunt u op elk niveau, ook als u nog niet zo sterk bent, spannende partijen tegen Fritz spelen en zelfs partijen winnen! En als het onverhoopt toch niet lukt, kunt u direct na de partij samen met Fritz in de “tactische analyse” bekijken welke combinaties u heeft gemist. Op deze manier leert u snel en concreet van uw eigen fouten en weet voor de toekomst waar u op moet letten. U kunt ook de nieuwe rekentrainer „Easy Play“ starten en daarmee uw eigen persoonlijke zoekdiepte sterk verbeteren. Ach ja, apropos speelsterkte: de nieuwe Fritz 16 multiprocessor-engine is ontwikkeld door de bekende en ervaren topprogrammeur Vas Rajlich („Rybka“)

Geen enkel ander schaakprogramma biedt u zoveel mogelijkheden als Fritz 16. Toch is het programma heel eenvoudig en intuïtief te bedienen. U hoeft enkel op de opties te klikken die u nodig heeft, b.v. spelen, analyseren of online schaken. Fritz 16 start dan meteen als een overzichtelijke app met de functies die u op dat moment nodig heeft.

Met Fritz 16 blijft u bovendien mobiel: met het ChessBase Premium Account (6 maanden) heeft u de mogelijkheid de ChessBase Web Apps volledig te gebruiken (ook voor iPads, Android Tablets en smartphones): 13.000 schaak-trainingsvideos, 60.000 tactische opgaven, 8 miljoen partijen in de Live-Database en natuurlijk online schaken op playchess.com. Ook nieuw in Fritz 16: u kunt uw partij direct na afloop op playchess.com naspelen, indien gewenst met de volledige analyse!

Fritz 16

SYStEEMVErEiStEN VOOr Fritz 16:

69,90 €

Minimum: Pentium III 1 GHz, 2 GB RAM, Windows 7 of 8.1, DirectX9, Grafische kaart met 256 MB RAM, DVDROM-drive, Windows Media Player 9 en Internet. Aanbevolen: PC Intel i5 (Quadcore), 4 GB RAM, Windows 10, DirectX10, Grafische kaart met 512 MB RAM of hoger, 100% DirectX10-compatibele geluidskaart, Windows Media Player 11, DVD-ROMdrive en Internet.

Systemvereisten voor ChessBase Account: Internet en een actuele browser, b.v. Chrome, Safari. Voor Windows, OS X, iOS, Android, Linux