Schaakmagazine 2015 - december

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 122 • no.6 • december 2015

‘Ik

wil naar de wereldtop’

Interviews met Jorden en Anna-Maja

EK-teams kunnen niet stunten

De meesterklasse is een tombola

Euwe bracht Nederland aan het schaken

Schaakklokken

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

Schaakmat!

Opdrachtschaak

Er is meer dan schaakmat alleen!

9,95

Terug naar het strijdperk

GM Paul van der Sterren beschrijft zijn terugkeer naar onze wereld! Een mooi beschreven en eerlijk verhaal

Een DVD met schaakspelletjes en een heuse tegenstander Ideaal voor het beginnende schakertje.

Schaken voor de Jeugd! Een leuk boekje om kinderen mee aan het schaken te krijgen! Sabrina Chevannes

ProBase schaakset 821 Luxe afgewerkt houten schaakspel in een mooie cadeaudoos

De vernieuwde en sterkere Fritz met verbeterde sparring mogelijkheden € 14,95

4,60

15

kunt online bestellen, per e-mail of telefoon. Ook kunt u een compleet bestelformulier per post laten toesturen. Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

Stap 1 plus Stap 1 thema's met een stukje extra venijn

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse

Schaakbond

Jaargang 122 • no.6 • december 2015

Hoofdredacteur

Martin Voorn

Aan dit nummer werken mee:

Bart Beijer (foto’s)

Jeroen Bosch (foto’s)

Max Euwe Centrum (foto’s)

Harry Gielen (foto’s)

Zhaoqin Peng (foto’s)

René Duret (kerstgroet)

Jeroen Bosch

Minze bij de Weg

Gert Devreese

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

Schaakgeschiedenis

Voorloper

E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij: 20 januari 2016

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem tel: 023-5254025

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Toernooien

EK-landen:

Nederland kan niet stunten

‘Het sterkste schaakevenement in IJsland sinds Fischer-Spassky’, zo werd het EK-Landenteams 2015 in Reykjavik door de IJslandse schaakliefhebbers en politici gezien. Laugardalshöll, de speelzaal van de legendarische ‘match van de eeuw’, was dan ook nu het strijdtoneel voor de 36 mannenteams en 30 vrouwenteams die deelnamen aan het EK. Eerbiedig stond de schaaktafel waarop Fischer Spassky 43 jaar geleden alle hoeken van het bord liet zien op het podium opgesteld – een populaire plek voor selfies.

Daar hielden de parallellen wel een beetje op. Op de plek waar eens een Amerikaan in zijn eentje de machtige schaakmachine van de Sovjet-Unie versloeg, toonden de Russische teams zich in beide competities superieur. Bij de slotceremonie merkte de premier van IJsland droogjes op dat hij helaas niet mee had kunnen zingen met het Russische volkslied dat hij twee keer had aangehoord omdat hij alleen de woorden van het volkslied van de Sovjet-Unie kende. Een gevatte opmerking als je weet dat de melodie van het volkslied niet veranderde bij de overgang van het grote communistische rijk naar de Russische republiek. De premier toonde sowieso gevoel voor humor door te zeggen dat het heel wat beter samenwerken was met de Europese schaakbond dan met de Europese Unie.

De zege van de Russische vrouwen was eerlijk gezegd geen grote verrassing, alhoewel Georgië op rating nipt favoriet was. De Russinnen hebben aan de laatste vijf edities nu 4 keer goud en 1 keer zilver overgehouden – een zeer indrukwekkende reeks. De Russische mannen daarentegen konden wel weer een succesje gebruiken. De laatste Europese titel werd in 2007 behaald. Beide zeges waren duidelijk teamzeges.

De vrouwen kenden een uitblinker met de 17-jarige Goryachkina (7 uit 8 op bord 4) en een goed

presterende Kosteniuk (5,5 uit 8), maar de prestaties van Oekraïense speelsters als Mariya Muzychuk (7 uit 8 op bord 1) en Anna Ushenina (6 uit 7 op bord 4) waren zeker zo indrukwekkend. Eigenlijk waren er geen zwakke plekken in deze teams. Bij de mannen waren er al helemaal weinig uitblinkers (Peter Svidlers 5 uit 8 op bord 1 mag gezien worden maar was ook niet extreem goed) – in totaal scoorden de 5 Russische mannen samen minder dan 1 punt overscore wanneer je naar hun ratings kijkt. De grootste bedreiging voor de titel had gevormd moeten worden door Oekraïne en Azerbeidzjan en die landen presteerden relatief matig.

Mannen (open)

1. Rusland 15

2. Armenië 13

3. Hongarije 13

Vrouwen

1. Rusland 17

2. Oekraïne 15

3. Georgië 14

En de Nederlandse teams? Die deden het naar behoren, alhoewel de eindstand voor beide licht tegenvalt. De mannen speelden in de laatste ronde op tafel 2 tegen Frankrijk nog om een medaille (ze verloren helaas met minimaal verschil). De vrouwen verloren in diezelfde laatste ronde met 3,5-0,5 van Oekraïne. Door de slotnederlagen vielen de mannen terug naar plaats 9 en de vrouwen

naar plaats 15. We lopen per team de individuele resultaten door op bordvolgorde.

De mannen

Anish Giri

Anish speelde alle partijen, en scoorde met drie overwinningen en zes remises een TPR van bijna 2800. Eigenlijk zijn we al niet anders van hem gewend, en zijn niveau is inmiddels zo hoog dat het ook niet heel bijzonder aanvoelde. Toch is het natuurlijk voor ieder team met ambitie noodzakelijk om over zo’n kopman te beschikken.

In ronde 8 speelde Nederland tegen Letland. Dat betekende dat Anish Giri het met wit mocht opnemen tegen Alexei Shirov. Ongetwijfeld een plezierig vooruitzicht gezien de 4,5–1,5 matchoverwinning van Giri in Hoogeveen 2014. Dit keer geen lange theoretische discussie in de Sveshnikov zoals in Hoogeveen. De Nederlands kampioen opteerde voor 3.Lb5 tegen het Siciliaans en staat in de diagramstelling heel plezierig.

Giri - Shirov, Reykjavik ronde 8

Zwart beschikt over de d-lijn en een actieve dame, maar wit staat toch beter dankzij zijn ruimte overwicht op de koningsvleugel, het superieure lichte stuk, de verzwakte zwarte structuur en mogelijkheden over de h-lijn. Eerst moet de zwarte dame verjaagd worden met 30.Te3

Een normaal vervolg zou nu zijn: 30...Db4 31.Pg5 Lh6?! (31... Td4 32.Th1) 32.Pe4! Td4 (32... Lxe3 33.Dxe3 wint op slag voor wit!) 33.Th1! Lg7 (33...Lxe3? 34.Dxe3 Txe4 35.Dh6 en zwart wordt matgezet.) 34.Df3 en wit heeft een winnende aanval, zo gaat 34...Lxe5? 35.Pf6+ Lxf6 36. Dxf6 weer mat. In plaats daarvan speelde Shirov het 'actieve' 30...Td3? waarna Giri de partij meteen besliste dankzij de leuke kruispenning 31.Td1! en Shirov gaf op. 1–0

Erwin l’Ami

Net als vorig jaar op de Olympiade had captain Vladimir Tukmakov bord 2 gereserveerd voor de grootmeester uit Woerden. Een uitstekende keuze. Ook Erwin mocht alle ronden acte de présence geven met als opdracht niet verliezen, en dat deed hij uitstekend. Hij begon het toernooi met een overwinning op een IJslandse legende en speelde de resterende 8 partijen remise. In de laatste ronde had er tegen Fressinet zelfs nog meer in gezeten.

Loek van Wely

KingLoek speelde 8 partijen en werd de smaakmaker van het team. Compromisloos vocht hij voor iedere centimeter (behalve in de laatste ronde toen hij met wit niets bereikte tegen Bacrot) en 5,5 uit 8 en een TPR van 2745 is een mooi resultaat. Over zijn

twee nederlagen zal hij niet tevreden zijn, maar als daar vijf overwinningen tegenover staan valt er toch weinig te klagen.

er ook niet in. De loper op g7 is voorts een probleemstuk.

18.Pd1

Conceptueel gedacht: er moet een paard naar f5 gespeeld worden.

18...Dd7 19.Pe3 Pe7 20.Pef5

Pxf5 21.Pxf5 Kh7

De stelling na 21...Lxf5 22.exf5 is perspectiefloos voor zwart.

22.f4! f6 23.Tf2 Tae8 24.Te1 Tg8 25.Ph4!

De loper op h3 wordt nu gevangen.

25...Lh8 26.f5 Tg4 27.Kh1

Teg8 28.Dd3 Dg7 29.De2 Df7

30.De3 Lg7 31.Pf3!

Van Wely - Kozul, Reykjavik ronde 2

Uit de match tegen Kroatië was dit de cruciale partij. Ivan Sokolov verloor op het laatste bord terwijl Anish Giri en Erwin l'Ami niet verder kwamen dan remise. Bij een 2–1 achterstand moest Loek winnen. In een karakteristieke Konings-Indische stelling lokt Van Wely nu eerst een verzwakking uit.

11.Lg5! h6 12.Ld2 Ph5 13.g3 Pb6

De pointe van 11.Lg5 blijkt na 13...f5 14.Ph4! en wit wint. 14.Tab1 Lg4 15.Ph4

Natuurlijk wil wit graag de lopers van de witte velden ruilen. 15...Lh3

Dit wint een pion omdat 32.Pg1 met vangst van de loper een te sterke dreiging is.

31...h4 32.Pxh4

32.Pg1 Lf8 33.Pxh3 hxg3 34.Tg2 wint ook, maar de pion slaan zonder tegenspel toe te laten is praktischer.

32...Dh5 33.Pg6!

De driehoek g4–h3–h5 staat nu buitenspel.

33...b6 34.Df3 a5 35.De2 Ta8

36.Tb1 Lh8 37.Df3 Tg8

actie. Merk op dat het zwarte driehoekje op de koningsvleugel nog steeds buitenspel staat.

53...Ta7 54.b4 axb4+ 55.axb4 Ta4 56.bxc5 bxc5 57.Tb7 Ta1

58.Kb2 Ta6 59.Kb1 Missie volbracht. De koning staat veilig en zwart is kansloos. Alleen een computer zou kiezen voor de winnende combinatie

59.Txg7+ Kxg7 60.Db3 Ta7 61.Db8. 59...Ta8 60.Tfb2

Of weer 60.Txg7+ Kxg7 61.Db3. 60...Tg5 61.Dxh5 Txh5 62.Tf7 Tg8 63.Tbb7?!

Dit is een tikje onnauwkeurig63.Ph4!

63...Lg2! 64.Pf8+ Kh8 65.Pe6 Lxe4+ 66.Ka1 Txh2 67.Pxg7

Ld3 68.g4 Ta8+ 69.Ta7 Txa7+ 70.Txa7 Le2 71.Ph5 en zwart gaf op vanwege de dreiging 72.Pxf6 en 73.Th7 mat. 1–0

Mastrovasilis -

Van Wely, Reykjavik ronde 4

47...Txd3! 48.exd3 a3

De pointe van het kwaliteitsoffer is dat de a-pion ongehinderd dreigt door te lopen. Merk op dat de witte toren niet naar h1 kan en ook niet via h8 naar a8 dankzij de centraal geposteerde loper.

49.Tg5

Of 49.Th6 a2 50.Ta6 Lb3 51.Ke3 Kb4 en wint.

49...a2 50.Tg1 Kd4! 51.Ke2 Kc3

16.Lxh5! gxh5

16...Lxf1 17.Txf1 gxh5 (of 17... Pxc4 18.Le2 Pxd2 19.Dxd2 en de lichte stukken zijn superieur aan de toren en pion.) 18.Pf5 geeft wit fantastische compensatie voor de geofferde kwaliteit. 17.b3! Pc8

Loek heeft goed gezien dat 17... Lxf1 18.Txf1 ook nu onspeelbaar is voor zwart - maar dat betekent dat zwart in grote problemen is. Zijn pionstructuur is versplinterd en ...f5 doorzetten zit

38.Kg1

Het begin van een Petrosjanachtige manoeuvre. De koning wordt naar de damevleugel gedirigeerd voordat wit begint aan het beslissende offensief.

38...Lg7

38...T8xg6 39.fxg6+ Dxg6 was een betere praktische kans. 40. Te1 Th4 gevolgd door ...Th5 en zwart kan dromen van een vesting of mogelijk tegenspel met ...f5.

39.a3 Tb8 40.De2 Ta8 41.Dd1 Lh8 42.Df3 Lg7 43.Le1 Lh8

44.Lc3 Tc8 45.Te2 Ta8 46.Kf2

Op weg naar de damevleugel.

46...Lg7 47.Ld2 Ta7 48.Lc1 Ta8

49.Ke1 Ta7 50.Kd2 Ta8 51.Kc2

Ta7 52.Tf2 Ta8 53.Kc3 Nu is de tijd gekomen voor

In de vierde ronde speelde Nederland tegen Griekenland. De Grieken waren in een vredelievende bui en stuurden duidelijk aan op een gelijkspel. Bij drie remises speelde alleen Van Wely nog op bord 3. In het eindspel wist hij op studie-achtige wijze de overwinning en daarmee 2 matchpunten binnen te slepen.

52.f5

Op 52.Ke3 had Loek de volgende winst uitgerekend: 52...Lb3 (ook goed is 52...f5 53.Te1 Lb3 54.Tg1 Lc2 55.Ta1 Lb1–+) 53.Ke4 Lc2 54.Ta1 Lxd3+ 55.Ke5 Lb1 56.Kf6 Kb2 57.Txa2+ Lxa2 en f7 staat gedekt!

52...Lb3 53.Ke3 Lc2 54.Ta1 Lb1 55.d4 Kc4

55...Kb2 56.Txa2+ Lxa2 57.Ke4 f6 58.d5 Lb3 wint ook.

56.Txa2 Lxa2 57.Ke4 f6 58.d5 Lb1+ 0–1

Ivan Sokolov

Soms is het niet duidelijk waarom het niet loopt en kom je terecht in vage formuleringen

Links Anish Giri, rechts Erwin L'Ami (Foto: Jeroen Bosch)

als ‘uit vorm’. Ivan speelde drie partijen en verloor ze allemaal, en werd de laatste drie ronden dan ook niet meer opgesteld. Hij kwam best redelijk uit de opening in al zijn partijen, speelde dan zijn gebruikelijke dynamische vechtschaak en op de een of andere manier ging het dan steeds mis. Ivan Sokolov kwam beter te staan tegen het GrunfeldIndisch van de Servische grootmeester Sedlak in ronde 3. In de diagramstelling heeft Sokolov zojuist 31.La4 gespeeld. Na zwarts volgende zet gaf hij op. Welke zet was dat?

Sergey Tiviakov

In het begin leek het alsof het met de vorm van Tiviakov niet veel beter gesteld was dan met die van Ivan Sokolov. Sergey begon met twee kleurloze remises, en stond in ronde 5 tegen de Sloveense GM Sebenik op verlies. Toen begon hij zich echter taai te verdedigen en de Sloveen, die terecht een stuk had geofferd voor een superieure stelling, raakte de draad kwijt. De Groninger kon dames ruilen en vasthouden aan zijn materiële voorsprong. Hij haalde zo een belangrijk punt binnen (Loek had verloren), en omdat Anish in een zeeslang Beliavsky versloeg gingen de twee matchpunten alsnog naar Nederland. Is dat geluk, of is het het gevolg van een belangrijke kwaliteit van Sergey: taai verdedigen? Hoe dan ook, friste zijn spel er enorm van op. Uiteindelijk kwam hij met 4 uit 7 en een TPR van 2629 op een acceptabele score uit.

Jones - Tiviakov, Reykjavik ronde 7

26.g5 Jones kiest de aanval en zwart moet nu nauwkeurig verdedigen (en aanvallen).

26...e3! 27.b4?

Hyperscherp, maar niet goed. Het probleem voor Jones was dat het logische 27.gxh6? verliest vanwege 27...Txc3! 28.hxg7 (of 28.bxc3

Da3+ 29.Kb1 Ld5 en wit wordt mat gezet.) 28...Txc2+ 29.Kb1

37.Te1 Dc4

37...Tf2+ won, maar in de tijdnoodfase wilde Tiviakov even zetten herhalen om met een extra half uur rustig de winst uit te rekenen.

38.g6 Lxg6 39.Te3 Txh4 40. Df2 Tf4 41.Dg3 Df1 42.Te1 Tf2+ 43.Kd1

Sokolov - Sedlak, Reykjavik ronde 3

Op het sterk uitziende 31...Th5 volgt nog 32.g4! en wit houdt remise, bijvoorbeeld 32...Txh2+ (32...Dxg4? 33.Tg1; 32...Tf8 33. Ld7 Txh2+ 34.Kxh2 Dh6+ 35.Kg3 Df4+ en remise) 33.Kxh2 Dh6+ 34.Kg3 Pf5+ 35.gxf5 Dg5+ met remise door eeuwig schaak. Sedlak speelde echter 31...Dg4

Waarna Sokolov opgaf vanwege het mat na 32.Dxd6

Of 32.Tg1 Th5! (maar niet 32... Dh3 33.g4!).

32...Dh3 33.Tg1 Dxh2+ 34. Kxh2 Th5.

De beste partij van Tiviakov komt uit de met 3–1 gewonnen match tegen Engeland. In een scherpe stelling met tegengestelde rokades en ongelijke lopers speelt Sergey zijn Engelse tegenstander zoek.

analysediagram

29…Tc1+!! 30.Txc1 Le4+ 31.Ka2

Da5+ 32.Kb3 Tb8+ 33.Kc4 Db4 mat - uitstekende gezien en een schoolvoorbeeld van verdedigen door een tegenaanval.

Jones had zich moeten verzoenen met 27.De1 h5! 28.Dxe3

Dxe3+ 29.Txe3 Txf4 met een ongeveer gelijke stelling. 27...De7! 28.Txe3

Hier zal Jones er achter zijn gekomen dat op 28.gxh6 Dxh4 29.Txh4 zwart niet 29...Txc3 speelt, vanwege 30.hxg7 Tfc8 (30...Kxg7?? 31.Tg1+) 31.Tg1 Txc2+ 32.Kb1 Lg2! 33.Th8+ Kxg7 34.Txc8 Txc8 35.Txg2+ met een moeilijk toreneindspel waarin zwart beter staat, maar de tussenzet 29...g5!! waarna zwart na 30.Tg1 straffeloos de loper kan slaan 30...Txc3. 28...Tfc8

Nu is duidelijk dat de zwarte aanval orkaankracht heeft, terwijl de witte helemaal voorbij is.

29.Dg3 hxg5 30.fxg5 Le4! 31.Td6 Lf5 32.h4 Dc7 33.Kd2 33.Kb2 Db7! dreigt 34... Txb4+ en 34...a5. 34.Kc1 Txb4! 35.Lxb4 Txc2+ 36.Kd1 Dxb4 en wit kan met een gerust hart opgeven.

33...Tg4 34.Df2 Dc4

Via de witte velden komen de zwarte stukken binnenvliegen.

35.Td7 Tf4 36.Dg3 Df1 of 36... Txh4

43…Lxc2+

Sergey nam rustig de tijd om feilloos een winst uit te rekenen. In stellingen waarin alle zetten lijken te winnen is het belangrijk om er gewoon een te kiezen waarvan je helemaal zeker bent.

Als geïnteresseerd toeschouwer rekende ik hier op 43...Lh5+ 44.Kc1 Dxe1+ 45.Lxe1 Tcxc2+ 46.Kb1 Tb2+ 47.Ka1 Ta2+ 48. Kb1 Lg6+ en nu kan wit het mat alleen verhinderen door zijn dame op te geven 49.Dxg6 Tfb2+ 50.Kc1 fxg6. Ook winnend is 43...Dc4 44.Dxf2 Dxc3. 44.Kc1 Ld3!

De fraaie pointe.

45.Td8+

Of 45.Txf1 Txc3+ 46.Kd1 Lc2+ 47.Ke1 Txf1+ 48.Kxf1 Txg3 en wint.

45...Txd8 46.Txf1 Txf1+ 47. Kb2 Lf5

Wit is nu kansloos tegen de gecombineerde aanval van de zwarte stukken.

48.Dg2 Tb1+ 49.Ka2 Tc1 50. Dc6 Td2+ 51.Kb3 Txc3+ en opgegeven vanwege 52.Dxc3 Td3 en 52.Kxc3 Tc2+ 0–1

De ChessQueens

Bianca Muhren, Zhaoqin Peng, Anne Haast, Tea Lanchava en Lisa Schut zijn ongeveer een jaar geleden ‘de ChessQueens’ begonnen. De gevolgen van het beleid van NOC*NSF om niet

Links Loek van Wely, rechts Sergey Tiviakov (Foto: Zhaoqin Peng)

langer het vrouwenschaak te ondersteunen waren hen een doorn in het oog, en in plaats van het te doen met de beperkte middelen van de KNSB besloten zij om sponsoren te zoeken, en om met activiteiten geld te verdienen om in zichzelf te kunnen investeren. De KNSB zorgde voor het aanstellen van de Oekraïense captain Mykhaylo Oleksiyenko, en voor de basisomstandigheden om het nationale team naar Reykjavik uit te zenden. De stichting ChessQueens zorgde voor aanvullende trainingen, het upgraden van de omstandigheden en het aanstellen van een extra trainer (Jeroen Bosch). Een positieve aanpak die alle lof en steun verdient, en aangeeft hoe ambitieus de ChessQueens zijn. Kort voor het EK-Landenteams moest Lisa Schut noodgedwongen afzeggen. Zij werd vervangen door Europees Jeugdkampioen Anna-Maja Kazarian, zodat de ChessQueens meteen een heuse ChessPrincess in hun midden kregen.

Zhaoqin Peng

De meest ervaren speelster van het Nederlandse team (ze speelde in 1988 haar eerste Olympiade, toen nog voor China) speelde op bord 1. Ze liet positioneel goed verzorgd spel zien, maar op het topbord krijg je alleen maar goede tegenstanders. Met 2,5 uit 7 zal ze niet tevreden zijn geweest, en ze liet zeker kansen liggen in een aantal partijen. Een voorbeeld daarvan was de volgende partij.

tij gespeeld en een gewonnen eindspel bereikt. Nu alleen nog de afronding: 56.Kf2?!

Juist was 56.Kh3! Tg1 57.g7 Kf6 (57...Pc6 58.Tb7 Pxb4 59.Lh7 en wint) 58.a6 en zwart kan niet beide vrijpionnen tegenhouden, bijvoorbeeld 58...Pf7 59.g8D Txg8 60.Txf7+! Kxf7 61.Lb3+ en wint.

56...Pxg6 57.Lxg6?

Dit toreneindspel wint uiteindelijk net niet. Juist was 57.Tb7. 57...Txg6 58.Tb7 Tg5 59.a6 en tot hier had Peng de variant berekend. Zwart lijkt het toreneindspel te verliezen, maar Atalik vindt de enige verdediging:

(niet 61.Ta5? Kd7 62.b5 Kc7 en zwart houdt remise) en wint.

- 59...Tf5+? 60.Ke3 Th5 61.Txb5!! Txb5 62.a7 en wint omdat zwart geen vesting kan bereiken na 62...Txb4 63.a8D.

60.Kg3

Het is ook remise na 60.a7 Th2+ 61.Ke3 Ta2, en 60.Txb5? Txb5 61.a7 Tf5+! verliest zelfs nog. 60...Td5!

Weer de enige zet om remise te maken. Wit wint na 60...Te5

61.Kf4.

61.a7 Td3+ 62.Kf4 Ta3 63.Ke4 Ta4 64.Kd3 Kd5 65.Txb5+ Kc6 en nu kan wit niets meer proberen, het werd remise na 66.Ta5 Txa5 67.bxa5 Kb7

68.Kd4 Kxa7 ½–½

Anne Haast

er nog 3 punten op rij! In de laatste ronde was Anna Muzychuk de ijzersterke tegenstandster. In het Open Spaans kreeg Anne een solide stelling en wist ze een remise te scoren tegen de zus van de wereldkampioen. Dat betekende een score van 6 uit 9 en een IM-norm. Normen in continentale kampioenschappen tellen extra zwaar en dus kan de titel nu conditioneel worden aangevraagd (Anne moet alleen nog een rating van boven de 2400 halen).

Peng - Atalik, Reykjavik ronde 4

Dit is de stelling na 55...Tg4+ Peng had een uitmuntende par-

59...Th5!

Verliezend zijn: - 59...Tg8? 60.Txb5 Ta8 61.Tb6!

De Nederlands kampioen deed het uiteindelijk voortreffelijk op bord 2, alhoewel ze moeizaam begon. Met een score van 1 uit 3 kwam ze tegen Turkije helemaal verloren te staan. Daarna liet ze zien over grote schwindelkwaliteiten te beschikken. Handig bezorgde ze zichzelf tegenkansen en toen de Turkse een handje hielp was het punt voor Anne. Met de wind in de rug volgden

Haast - Osmanodja, Reykjavik ronde 5

De nog redelijk jonge zwartspeelster (19 jaar) was in het Duitse team voor de leeuwen geworpen en op bord 2 terecht gekomen. In een heel theoretische en inge-

wikkelde Rauzer variant was Anne al een tijdje aan het nadenken. Haar volgende zet is nieuw.

17.Td2

Een consoliderende zet. Om er even in te komen, een paar alternatieven:

- 17.fxe6 fxe6 18.e5 fxe5 19.Dh6

A. Horvath-Kozul, Austria 2007, of 19.Dg4 is in ieder geval gevaarlijk voor zwart.

- Anne's broer Mark speelde hier 17.Pe2 a4 (17...e5!) 18.c3 b4 19.c4 (19.cxb4! Dxb4 20.a3 is beter voor wit en lijkt een beetje op de partij.) 19...a3

M.Haast-Brandenburg, Hilversum 2008

- 17.e5 fxe5 18.Dh5 a4 19.fxe6 a3 20.Lxb5! was beter voor wit in Z.Efimenko-Lupulescu, Balatonlelle 2001.

- 17.Thf1 e5 18.Le2 Tc7 19.Df2 Dxf2 20.Txf2 Tb7 21.Pd5 was wat beter voor wit in Jedryczka-Kozul, Panormo 2001.

Het is duidelijk dat het een variant voor liefhebbers is. Maar wanneer de zwarte koning niet in de problemen komt dan kan ze met het loperpaar en de opmars op de damevleugel ook ineens veel beter staan.

17...a4 18.Pd1 b4

18...a3 19.b3 b4 is het (betere) alternatief. Bijvoorbeeld 20.c3 bxc3 21.Tc2 Dd4 22.Dh3 met een spannende stelling.

19.Dh3 e5

Op 19...a3 volgt nu 20.fxe6. 20.c3! Ld8?!

Nu komt zwart in de problemen. Sterker was 20...a3 21.cxb4 (21.b3) 21...Dxb4 22.Tc2 Lxe4 23.Lxe4 Dxe4 24.Pc3 en wit heeft goede compensatie voor de pion omdat het paard veel sterker is dan de loper.

21.cxb4 Dxb4 22.Tc2 Db7

23.Dh4 Db6

Zwart durft niet te rokeren en speelt nu wat planloos heen en weer.

Op 23...0–0 volgt trouwens niet een directe koningsaanval, want na 24.Te1 (Beter is het positionele 24.Pc3 Kh8 25.Lc4 en de strategische dreiging van loperruil 26.Ld5 geeft wit groot voordeel) 24...Kh8 25.Te3 Tg8 26.Th3 Tg7 kan zwart zich verdedigen.

24.Pc3 Ta5 25.Td1 Db4?

Dit lokt een nuttige zet uit.

26.a3 Db3 27.Pa2!

Met deze leuke achteruitzet krijgt wit beslissend voordeel.

27...Tc5 28.Pb4 Lb7 29.Tdd2

Ontpent de toren van c2.

29...Ke7

Anne combineert nu naar de winst:

30.Txc5! dxc5 31.Lb5! cxb4

32.Td7+ Ke8 33.Td6+ andere zetten winnen ook maar nu is het geforceerd mat.

33...Kf8 34.Dh6+ 1–0

Haast - Pavlidou, Reykjavik ronde 6

Stelling na 17.Lb3 Tegen

Griekenland offerde Anne er lustig op los zonder dat haar tegenstandster het aangeboden paard durfde te slaan. Daarna sloeg de aanval snel door. 17...dxe4?

Slaat de pion maar niet het paard. Nu de diagonaal a2–g8 open komt heeft wit de beste kansen.

Juist was 17...hxg5 alhoewel het in de praktijk nog niet zo makkelijk is voor zwart. 18.Lxg5 (18. a3 De8; 18.f6 g6) 18...Dc3 (18... dxe4 19.Le7) 19.Lf6!? gxf6 (19... De3 20.Tf3 Dh6 21.Le5) 20.Dg4+ met eeuwig schaak. 18.Tc1 De8

Dit verliest meteen omdat de witte dame nu ongehinderd binnenkomt op de koningsvleugel. 18...Db5 19.Dh5 Pd5! 20.Ph7! is beter voor wit 20...Kxh7 (20... Pxe3 21.Pxf8 De8 22.Pg6 Lxd4 (22...Pxf1 23.Pe5!) 23.Txc7 met voortdurende aanval.) 21.f6! en zwart is in grote problemen. 19.Dh5 c6 19...hxg5 20.f6! (niet 20.Dg6? Le6!).

20.Dg6 hxg5 21.f6 en mat op de volgende zet! 1–0

Bianca de Jong-Muhren Bianca had een zwaar toernooi. Ze vocht als altijd voor wat ze waard was, maar het ontbrak net aan dat beetje geluk wat een schaker soms nodig heeft.

Ze speelde in de voorlaatste ronde wel de mooiste combinatie van het team!

Op 27.Kh1 volgt ook 27...Pxe3. 27...Pxe3+! 28.fxe3 Lxg2+ 29.Kxg2?

De enige zet was 29.Ke1 waarna de tussenzet 29...Ld5! zwart groot voordeel bezorgt: 30.Dxc3 (30.Db4 Dg3+ 31.Pf2 Dg1+ 32. Lf1 Lg3 33.Tc2 h5! en 34...Lc4 is een dodelijke dreiging.) 30... Dg3+ 31.Kd2 Txc3 32.Txc3 g5. 29...Dg3+ 30.Kh1

Srebrnic - De JongMuhren, Reykjavik ronde 8

Wit staat duidelijk beter, maar met nog 2 minuten op de klok vindt Bianca een werkelijk fantastische combinatie: 25...Kh8!

Engines zullen u nu vertellen dat bijvoorbeeld 26.e4 wint voor wit, en dat zwart daarom maar beter 25...f5 had kunnen spelen. Toch is dat niet de volle waarheid in een partij tussen twee mensen met nog een paar minuten op de klok. Voor de combinatie die Bianca in gedachten had is 25...Kh8 noodzakelijk en daarom verdient de zet een uitroepteken. 26.b5?

Niet goed, maar had wit dat moeten zien met zo weinig tijd op de klok? 26...Lh2+! 27.Kf1

en nu de fraaie slotzet 30...Lg1! en mat op de volgende zet is niet meer te verhinderen! 0–1

Tea Lanchava

Tea had met 4 uit 7 een redelijk toernooi. Zoals altijd speelde ze compromisloos: vier overwinningen en drie nederlagen. In de partijen die ze verloor stond ze meestal al zeer slecht na de opening. Opvallend was deze keer dat ze ook een aantal keren bijzonder goed uit de opening kwam! Wanneer dat het geval is dan krijgt de tegenstander het vaak bijzonder moeilijk met Tea’s dynamische kwaliteiten.

Anna-Maja Kazarian haalde een bronzen medaille (Foto: Zhaoqin Peng)

Stojanovic - Lanchava, Reykjavik ronde 2

Montenegro werd in de tweede ronde met 4–0 verslagen. De leukste partij uit de match kwam van de hand van Tea. In een goed gelukte Pirc met tegengestelde rokades is zwart met voordeel uit de opening gekomen. Als wit niks doet dan volgt ...Pd7 en pion e5 is dodelijk zwak.

11.h3 Lxf3 12.gxf3

Lelijk, maar 12.Dxf3 Pd7 is nog slechter. Wit verliest zonder compensatie een pion.

12...Pd7 13.f4 Dh4 14.Lxd5

Tot zover de voorbereiding waarin we nog gezien hadden dat 14.Dg4 Dxf2 wit onvoldoende aanval geeft voor de pion.

14...cxd5 15.Tdg1 Pb6

15...a6 16.Tg4 De7 17.h4 h5!

18.Tg2 Tfc8 is vergelijkbaar met de partij en ook heel goed voor zwart, Brumen-Mohr, Ljubljana 1998.

16.Pb5 Pc4 17.Tg4 De7 18. Lc3?! Tfc8 19.h4 h5!

Het is belangrijk om h4–h5 tegen te houden. Zwart staat positioneel nu duidelijk beter. Zij heeft een veel betere pion structuur en haar aanval op de damevleugel is sterker dan de witte op de koningsvleugel. Wit kan immers alleen maar verder komen door te offeren.

20.Tg2 a6 21.Pd4 b5 22.f5! Hoe dan ook de beste prakti sche kans voor wit. 22...Pxe5

Nog sterker was 22...b4 omdat zwart 23.f6 (23.Ld2 Pxe5 24.fxe6 Tc4!! 25.exf7+ Dxf7 26.Le3 Pg4 en zwart staat veel beter) kan beantwoorden met 23...Da7! 24.fxg7 bxc3 25.bxc3 Tab8 of 25...Dc5 met winnende aanval. 23.fxg6 fxg6 24.Th3? Hier mist wit haar enige kans.

Juist was 24.Pf3! Pxf3 25.Dxf3 Df7 (25...Lxc3 26.bxc3 Kh7 27. Thg1 Tg8 28.Tg5 dreigt mat 28... Df8 29.Dd3 is ook ongeveer gelijk) 26.Dxf7+ Kxf7 27.Lxg7

Kxg7 28.Thg1 en wit krijgt de pion terug waarna het toreneindspel gelijk staat.

24...b4 25.Le1?

Ook na andere zetten staat zwart veel beter: 25.Ld2 Tc4, en 25.Pf3 bxc3 26.Pxe5 Db4! Het is even schrikken na 25.Pc6!? met als bedoeling 25...Pxc6 26.Lxg7

Dxg7 (26...Kxg7 27.Thg3) 27. Txg6 Dxg6 28.Tg3 Dxg3 29. Dxe6+ Kf8 30.fxg3 Pe7 maar ook hier staat zwart goed.

25...Tc4 26.c3 Tac8 27.Kb1 Pg4

Tea speelde het vervolg vlotjes uit. 27...Df6 met als dreiging onder andere 28...Txd4 is ook heel sterk.

28.Td3 bxc3 29.Lxc3 e5! 30.f3

Dxh4! 31.Pe6

Dit lijkt nog best gevaarlijk, maar met een serie krachtzetten beslist Tea nu de partij:

KazarianMarkantonaki, Reykjavik ronde 6

Anna-Maja kwam goed voorbereid op een Siciliaanse Taimanov naar de 6e ronde toe. Alle witte stukken staan goed en ze besloot nu om toe te slaan met 15.Pd5! exd5 16.exd5 Lf8 Na 16...Pe5 17.Lxe5 is de tussenzet 17...Lg4 (17...dxe5 18.d6 Lxd6 19.Dxd6 Dxd6 20.Txd6 Lf5 21.Txd8+ Txd8 22.Lxb7 Lxc2 23. Txe5 en wit staat een gezonde pion voor) niet goed vanwege 18.Lxg7! Lxd1 (18...Kxg7 19. Dd4+ Lf6 20.Dxg4+ en wint) 19.Lb2! en na 19...Lxc2 20.Tc1 Tac8 21.Le4 heeft zwart geen keus en moet zij afwikkelen naar een troosteloze stelling met 21...Lxe4 22.Txc7 Txc7 23.

17.dxc6 bxc6 18.Lc3! Te8 19.La5 Da7 20.c4

Goed gespeeld door Anna-Maja. Wit heeft groot positioneel voordeel.

20...Tac8 21.Lb4

De zwarte pionnen zijn zwak. De tegenstandster probeert nu met geweld te ontsnappen aan de druk.

21...Lg4 22.Txe8 Txe8

Anna-Maja had haar goede spel hier kunnen bekronen met 23. Lxc6! Tb8 (23...Te2 24.Dd4, en 23...Lxd1 24.Lxe8) 24.Dd4 en wit blijft een pion voor in alle varianten.

In plaats daarvan speelde ze 23.Dd4 waarna wit ook wat beter staat - de partij eindigde uiteindelijk in remise.

Het vrouwenteam in oranje shirt (Foto: Jeroen Bosch)

Euwe bracht Nederland aan het schaken

De datum 15 december 1935 staat met gouden letters bijgeschreven in het boek van het Nederlandse schaken. Het was de dag waarop Max Euwe de wereldtitel veroverde. Voor de wat oudere schaker, zeg de schaker van vijftig jaar en ouder, is die gebeurtenis een begrip. Schaken zonder af en toe aan de naam van Euwe te denken is bijkans onmogelijk. Voor de jongere schaker ligt dat anders. Ja, je hebt in Amsterdam een Max Euwe Centrum. Maar waarom is dat er ook al weer? Waarom wordt die Euwe zo geëerd? Wat heeft hij betekend voor het schaken in Nederland?

Toen Euwe in 1935 zijn tweekamp tegen Aljechin speelde verkeerde Nederland in een schaakroes. Er verschenen grote stukken in de kranten, bij de dertig matchpartijen zaten de zalen vol en toen Euwe uiteindelijk in het Amsterdamse theater Bellevue zijn titel veiligstelde zaten er 1600 toeschouwers in de zaal. Vergelijkbaar met een vol theater Carré.

Velen moesten in de sneeuwstorm buiten blijven. Bij het gebouw van De Telegraaf volgden nog eens 1500 mensen de laatste partij, net als bij het AMVJ gebouw, dat door dagblad Het Volk was afgehuurd. Twee dagen later werd Euwe op weg naar de huldiging in het Carlton Hotel luid toegejuicht en bij het hotel zelf stond een grote massa. Een fanfarekorps bracht een serenade. Er werd in die dagen gesproken over een

het over het Euwe-effect: ‘meer dan tienduizend schaakliefhebbers schreven zich in als nieuw lid van de KNSB.’ Alexander Münninghoff schrijft in zijn biografie van Max Euwe dat het ledental steeg van 3000 naar 12000 en Hans Ree had het onlangs in zijn rubriek in NRC Handelsblad over een verviervoudiging.

Groeispurt

Maar hoe zit het nu echt? Dat is in de jaarverslagen van de schaakbond te lezen. Eind 1930 telt de bond 136 clubs met 3800 leden. Eind 1934 is dat gestegen tot 151 clubs en 4400 leden. In 1935, het jaar van de eerste match met Aljechin, begint het Euwe-effect licht te werken. Het aantal clubs stijgt tot 167, het ledenaantal tot 5450. En dan komt de explosie. Op 1 januari 1937 zijn er opeens

Euwe in 1937 zijn titel weer kwijtraakt. Een jaar later zijn er 296 clubs met 9620 leden en op 1 januari 1939 wordt het voorlopige hoogtepunt bereikt: 320 clubs die samen 10180 leden hebben. Daarna treedt een daling in. Het aantal clubs blijft op hetzelfde niveau, maar op 1 januari 1940 zijn er nog 8850 leden over. De Euwe-roes is uitgewerkt, maar de schaakwereld heeft een substantiële stap voorwaarts gezet.

Groeimarkt

Al die mensen die lid werden van een club moeten in eerder stadium hebben leren schaken. En eenmaal lid wilden ze ongetwijfeld beter gaan spelen. Er was dus een groeiende markt voor schaakboeken. De man die daar het beste in kon voorzien was Max Euwe. Hij geldt als misschien wel de eerste die het schaken wetenschappelijk aanpakte. Daarnaast liet de leermeester in hem nooit verstek gaan. Hij was niet voor niets leraar aan het Meisjeslyceum in Amsterdam. De wiskundige en de leraar gingen hand in hand. Voeg daarbij een grote werklust, een zeldzame discipline en het resultaat wordt verklaarbaar. De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag beschikt over de op één na grootste openbare schaakcollectie ter wereld. Wie in de digitale catalogus de naam Max Euwe invoert krijgt het verbijsterende aantal van 760 titels voorgeschoteld. Nader onderzoek leert dat het merendeels om vertalingen gaat van werk dat eerder in het Nederlands verscheen, maar toch. Het werk van Euwe is vertaald in onder andere het Duits, Frans, Engels, Russisch, Deens, Noors, Zweeds, Roemeens, Spaans, Fins, Behasa (Indonesië) en Afrikaans. De catalogus van het Max Euwe Centrum (MEC) is bescheidener. Deze telt ‘slechts’ 285 Euwe-titels, waaronder zeventig vertalingen. Bovendien bevat de MEC-collectie nogal wat verschillende drukken van hetzelfde werk. Dat brengt de totale boekenproductie van Euwe tot menselijke proporties terug, maar nog altijd blijft het indrukwekkend. En dan hebben we het nog niet over de talloze artikelen en rubrieken die hij schreef voor kranten, tijdschriften, de Losbladige Schaakberichten en het blad van de schaakbond.

Leerboeken

Bijna alle boeken die Euwe schreef hebben een educatieve opzet. Het zijn leerboeken.

Max Euwe deelt tijdens het feestdiner handtekeningen uit (Foto: Max Euwe Centrum)

De match Euwe-Aljechin is in volle gang. Organisator Van Harten (l), Landau (m) en Maroczy kijken toe (Foto: Max Euwe Centrum)

moet volgen, wat de finesses van het eindspel zijn. Hij begon daarmee in 1925, met de Practische Handleiding voor het schaakspel Hij ging ermee door tot zijn dood in 1981 en zelfs nu nog zijn er boeken van hem in druk. Het kan niet anders of iemand die zoveel produceerde moet hebben samengewerkt met anderen. In een van de eerste nieuwsbrieven van het Max Euwe Centrum noemde de toenmalige bibliothecaris Ton Sibbing de productie van Euwe’s boeken dan ook het Euwe-project. Dat geldt zeker voor zijn drie series leerboeken over De theorie der schaakopeningen, Het middenspel en Het eindspel. Elke serie telt twaalf delen van behapbare omvang, meestal 60 pagina’s, Van Goor in ’s Gravenhage gaf ze uit. De openingenserie begon in 1937, het eindspel in 1940, het middenspel in 1952. Die series schreef Euwe niet zelf. Wie zijn druk bezette agenda uit die jaren ziet, weet dat dit fysiek onmogelijk was. De middenspelreeks werd in feite geschreven door Haije Kramer op basis van een schema dat Euwe en diens assistent Kmoch in de jaren dertig en veertig hadden opgesteld. Kmoch nam zelf het eindspel voor zijn rekening en waarschijnlijk ook de openingsboeken. Dat werd in eerste instantie niet vermeld. Pas na de oorlog werd het meer gebruikelijk dat ook de medeauteur, vaak dus de echte auteur, op de titelpagina kwam te staan. Uiteraard stond de naam Euwe vooraan. Dat verkocht nu eenmaal beter. Iets anders lag het met de veel gelezen serie Praktische schaaklessen. Het eerste deel verscheen al in 1902/1903 toen Euwe nog in de luiers lag en werd geschreven door H.J. den Hertog. Pas bij de vierde druk, die identiek is aan de derde, werd de naam Euwe toegevoegd. Op de overige delen drukte Euwe wel zijn stempel. Nog eind jaren tachtig verschenen er nieuwe drukken van deze boeken.

Klassiekers

Naast de series schreef Euwe vele losstaande boeken. Zijn meesterwerk is misschien wel Oordeel en plan (1952), een serie gebundelde artikelen. Ook Veldheerschap op de 64 velden (1966), Meester tegen Amateur (1976) en natuurlijk niet te vergeten Oom Jan leert zijn neefje schaken (1936) behoren

tot de canon van de Nederlandse schaakliteratuur. Overigens werkte Euwe ook hier samen met anderen. Meester tegen Amateur werd geschreven met Walter Meiden en het jeugdboek Oom Jan leert zijn neefje schaken is volgens Ton Sibbing in feite geschreven door Albert Loon. Dat laatste boek beleefde een paar jaar geleden zijn dertigste druk. Het laatste boek van Euwe was Fischer en zijn voorgangers, dat in 1975 eerst in een Engelse uitgave verscheen. Misschien komt het doel van Euwe’s boeken

wel het best tot uitdrukking in de titel van de serie die hij samen met W.J. Muhring schreef: Zo leert u goed schaken. De lezer mag op de stoel van de (groot)meester gaan zitten en zelf zijn weg proberen te vinden. Zoals in de rubriek De lezer aan zet, die Jeroen Bosch sinds 1997 voor Schaakmagazine schrijft. De schrijver van dit artikel heeft er indertijd veel aan gehad. Zoals vele generaties schakers met de boeken van Euwe het spel beter in de vingers kregen.

Euwe bijna compleet

Van bijna alle wereldkampioenen schaken tot en met Karpov zijn complete partijverzamelingen verschenen. Alleen Euwe ontbrak. Schaakhistoricus Peter de Jong vond dat daar iets aan gedaan moest worden. Door jarenlang zoeken spoorde hij meer dan tweeduizend partijen op. Uit toernooien, matches, landenwedstrijden, competities en simultaanwedstrijden. Hij bracht ze samen in twee delen die onlangs verschenen onder de titel Max Euwe: Verhalen en partijen, deel 1 en deel 2

Het eerste deel, 350 bladzijden, bevat korte biografieën van Nederlandse schakers met wie Euwe te maken had, een kort overzicht van het Nederlandse schaken voor Euwe actief werd, en tien thematische hoofdstukken zoals Euwe als correspondentieschaker, Euwe in Nederlands Indië, het laatste toernooi van Euwe. In het tweede deel, ongeveer 650 bladzijden, staan alle partijen van Euwe in chronologische volgorde. Beide delen bevatten veel historische illustraties.

Peter de Jong heeft uitdrukkelijk niet de bedoeling gehad een biografie te schrijven.

Zijn boeken vormen daardoor een goede aanvulling op de biografie van Euwe, die Alexander Münninghoff in 1976 publiceerde.

De boeken van Peter de Jong zijn verkrijgbaar in de schaakboekhandel en bij de auteur (peterdej@kpnmail.nl). De zwart-wit editie van beide delen samen kost ongeveer € 110. Er is ook een luxe editie.

De match Euwe-Aljechin trok volle zalen

(Foto: Max Euwe Centrum)

Concentratie bij de kemphanen (Foto: Max Euwe Centrum)

Ervaren Timman nog te goed voor Van Foreest

Het is uitgegroeid tot een mooie traditie. Alweer voor de 19e keer werden in Hoogeveen toernooien en matches georganiseerd. Geen Kroongroep met wereldtoppers deze keer, dat liet het budget helaas niet toe. Wel waren er twee aantrekkelijke matches: Jan Timman tegen Jorden van Foreest en Anna-Maja Kazarian tegen Sopiko Guramishvili, de Georgische echtgenote van Anish Giri.

De meeste aandacht ging natuurlijk uit naar het treffen tussen de 63-jarige Jan Timman en de 16-jarige Jorden van Foreest. Ooit werd Timman beschouwd als de Best of the West en hij is al veertig jaar grootmeester. Supertalent Jorden is een jonge hemelbestormer en hij is pas sinds een paar maanden grootmeester. Kortom, echt een clash tussen twee generaties maar ook een botsing tussen twee stijlen.

Jorden speelt tegenwoordig alleen nog maar scherpe hoofdvarianten en gaat in principe recht op de vijandelijke koning af. Bij Timman is in de loop der jaren het rekenvermogen wat slechter geworden en dat probeert hij te maskeren door rustige stellingen op het bord te brengen waarin het aankomt op inzicht en niet op bruut rekenwerk. Conceptueel schaak tegen concreet schaak, zo u wilt.

De verwachtingen voor de match? Timman werd met al zijn ervaring toch wel als de favoriet gezien, maar als het Jorden zou lukken om ingewikkelde rekenstellingen op het bord te toveren - dan zou Timman wel eens een zware pijp kunnen gaan roken.

Aan Timman dus de schone taak om de zaak strak positioneel te houden. In het eerste deel van de tweekamp slaagde Timman er inderdaad in om Jorden zijn wil op te leggen. De oude mees-

ter deelde de lakens uit, en in de derde partij kwam hij volkomen verdiend op voorsprong.

Van Foreest-Timman, derde matchpartij

1.e4 c6

De rustige Caro-Kann bleek in deze tweekamp een uitstekende opening om de agressie van Jorden te beteugelen.

2.d4 d5 3.e5

De doorschuifvariant geldt als ‘scherp’, maar in deze partij komt wit niet over de middellijn heen.

3…Lf5 4.Pf3 e6 5.Le2 Pd7

6.0-0 Pe7 7.Pbd2 h6 8.c3 Dc7

9.Te1 c5 10.Pf1 Pc6

Zwart kan tevreden terugkijken op de opening. Hij heeft een soort Franse doorschuiver op het bord gekregen met de ‘slechte’ loper al buiten de keten.

11.Pg3 Lg6

12.Le3 Le7 13.a3 Vaak moet wit het in deze doorschuifvariant hebben van actieve wendingen als 13.c4!? om het centrum op te blazen, maar hier werkt dat niet goed. Na de tekstzet kan Timman de stelling

op slot gooien. Ideaal voor de man met het superieure inzicht: er hoeft niet meer gerekend te worden en hij kan rustig vanuit de loopgraven aan zijn plan gaan werken.

13…c4! 14.Pd2 0-0-0 15.f4?! Voegt dit echt iets toe aan de witte stelling? De loper op e3 wordt er in ieder geval niet beter op. Beter lijkt mij 15.Ph5 Tdg8 en nu misschien 16.b3 om iets te proberen op de damevleugel.

15…f5

Heerlijke manoeuvre van Timman. De loper heeft nuttig werk verricht op a4, en keert nu terug naar een schitterend veld op g6. Wit is veroordeeld tot totale passiviteit en kan alleen maar afwachten waar de klap gaat vallen.

26.Dd1 Lg6 27.Ta1 Ld8 28.Dc1 Th6 29.Kh1 Tgh8 30.Lg1

Maakt veld c4 vrij voor het nog werkeloze paard op b6. 36.Pxb3 cxb3 37.Dd1 Wit kan het kwaliteitsoffer niet met goed fatsoen aannemen,

Jan Timman

want dan verschijnt met verwoestend effect de zwarte loper op e4.

37…Pc4 38.Dxb3

Een onbelangrijke pion, zwart heeft inmiddels winnende aanval.

38…Pe3! 39.Db4 Pxf1

en wit gaf het op, na 40.Lxf1 Le4+ gaat hij mat.

Een partij met een ongelooflijk eenrichtingsverkeer, en Timman greep het momentum aan om in de vierde partij zijn voorsprong uit te breiden tot twee punten. In de vijfde partij deed Jorden wat terug, en hoe!

Van Foreest-Timman, vijfde matchpartij

1.e4 e5

Timman switcht naar het Spaans, omdat hij kon vermoeden dat Jorden eindelijk iets had gevonden tegen de Caro-Kann. Een beproefde matchtactiek, maar ook in het Spaans blijkt Jorden heel wat huiswerk te hebben verricht.

2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Pxe4

Natuurlijk is er niets mis met het Open Spaans, maar het zijn wel stellingen die Jorden erg goed liggen.

6.d4 b5 7.Lb3 d5 8.dxe5 Le6 9.Le3 Le7 10.c3 Pc5 11.Lc2 Pd7

Neemt pion e5 op de korrel. Maar daar maakt wit zich geen zorgen over, hij offert die pion graag voor vlot stukkenspel en een langdurig initiatief. 12.Pd4 Pdxe5 13.Pxe6

In Tal-Timman, Montpellier 1985 (!) volgde een indrukwek kende meerslag: 13.f4 Pc4

14.Pxc6 Pxe3 15.Pxd8 Pxd1 16. Pxe6 Pe3 17.Pxc7+ Kd7 18.Pxa8 Pxc2 19.Pd2 Lc5+ 20.Kh1 Pxa1 21.Txa1 Txa8 22.Te1 Kd6 23.g3 Tc8 en remise overeengeko men. De tekstzet is sterker.

13…fxe6 14.Pd2 Lf6 15.f4

Pf7

Met 15…Pd7 kon zwart veld c5 controleren, maar dan zit wel

16.Dg4 De7 17.Lxh7! (17… Txh7? 18.Dg6+) in de stelling.

16.Dg4 Dc8 17.Lc5

Zwart heeft een pluspion, maar verder hangt er nu al een ver dacht luchtje rond zijn stelling.

17…h5 18.Dh3 Le7 19.Pb3 Ld6

20.Tae1 Th6

Zwart moet zijn toevlucht nemen tot allerlei kunstgrepen om nog even op de been te blijven.

21.Le3!

verlost.

23…c5 24.Pf3 Dc7 25.Lg6 Kd7

26.Dh7 Kc8 27.Dxg7 De7 28. f5 Df8 29.Dxf6 Le7

Dreigt f4-f5. De zwarte toren raakt overbelast, die moet zowel e6 als h5 dekken.

21…Tf6 22.Pd4! Pcd8 23.Dxh5 Wit heeft zijn pion terug en

Met damewinst voor zwart?

Nee, Jorden heeft uiteraard verder gerekend.

30.Lh6! en Timman gaf zich gewonnen, na 30…Pxh6 31. Dxf8 Lxf8 32.fxe6 blijft wit een kwaliteit en twee pionnen voor.

De zesde en laatste partij eindigde na veel avonturen in remise, zodat Timman de match met minimaal verschil won: 3½-2½.

De match tussen Anna-Maja Kazarian en Sopiko Guramishvili was minder spannend. De Georgische was duidelijk nog een maatje te groot voor AnnaMaja en won met 5½-½.

Jorden van Foreest (Foto: Harry Gielen)

Giri wint onbedreigd, maar is niet soeverein

Het Nederlands Kampioenschap Rapidschaak was met acht topspelers en zeven rondes al een heel leuk evenement. Maar doe er nog vier grote jongens bij –Timman, L’Ami, Van Foreest en Tiviakov om maar eens een paar te noemen – maak het dubbelrondig, smeer het uit over twee dagen en je hebt echt een topattractie in huis. Maar goed, toekomstmuziek. Op het laatste moment slaagde de organisatie er nog in om Anish Giri vast te leggen. Giri, net terug van de World Cup in Bakoe waar hij in de halve finale verloor van Svidler, was huizenhoog favoriet voor de titel en met 6½ uit 7 werd hij inderdaad overtuigend eerste. Toch ging het allemaal niet zo soepel en soeverein als zijn score doet vermoeden. Soms moet het gewoon even meezitten, zoals in de eerste ronde tegen Dimitri Reinderman.

Reinderman-Giri

Van alle goede geesten verlaten vergreep Reinderman zich aan:

37.Pe3?? en na 37…Ta2+

38.Kh3 Pxe7 gaf hij zich gewonnen, een volle toren de doos in.

Giri-Smeets

Het is ook van groot belang in een partij met beperkte bedenktijd om tactisch heel alert te zijn. Tegen Jan Smeets won hij na een kalme opening pardoes een pion. 

komen. Na 21…Kd7 22.axb4 Txa1 23.Dxa1 heeft wit overweldigend spel voor de pion. 21…Txa3 22.Txa3 bxa3 23. Ld6 Pg8 24.Dxd3 a2 25.Da3 Kd7 26.Da7!?

Veel directer dan 26.Lxe7 Pxe7 27.Dxa2 waarna wit nog steeds mooi spel heeft voor de pion, maar misschien niet meer dan dat. 26…Lxd6

Niet 26…Dc8? 27.Lxd5! cxd5 28.c6+ en wit wint na 28…Kxd6 29.cxb7. 27.cxd6 Kxd6 28.Dxb7 Pe7 29.Tc1

15.Lxb4! Lxb4 16.Ta4! Le7

Ook 16…c5 17.Lf3 is onprettig voor zwart.

17.Tfa1!

Heel concreet schaak. Pion a7 hangt en is niet te verdedigen, 17…a6? faalt op het paardvorkje op b6.

17…Kc7 18.Txa7 Txa7 19.Txa7

Lc2 20.Lf3 Kb8 21.Ta1 Lxb3?

Veel taaier was 21…Td8. Na de tekstzet gaat het hard.

22.Pa5! Lc2

Of 22…Ld5 23.e4!

en Smeets gaf op, na 27…Kxe7 28.Txe6+ gaat de loper op e4 weer verloren.

Alle aspecten van succesvol rapidschaak kwamen aan bod in Giri’s partijen. Soms leek het een soort masterclass. David Klein werd geklopt op zitvlees, in een statische stelling met een klein plusje schoof Giri net zo lang heen en weer tot het ineens niet meer klopte bij zwart. En alles natuurlijk in een strak hoog tempo, zodat de tegenstander geen moment rust krijgt. Tegen Friso Nijboer was het meer een veredelde simultaanpartij en alleen tegen Wouter Spoelman kwam Giri nog in de problemen. Sterker nog, het was een klein wonder dat hij die aanval overleefde.

Spoelman-Giri

Spoelman blijft het proberen. Na 29.Db4+ Kd7 30.Db7+ Kd6 is het remise door zetherhaling. 29…Pd7

Dreigt dameruil via Db6+ en 30.Txc6+ Pxc6 31.Dxc6+ Ke7 is niets voor wit.

30.Db4+ c5 31.Pb5+ Kc6 32. Pa7+ Kc7 33.Da5+ Kb8

Volgens de computer is 33…Pb6 een betere verdediging.

34.Dxa2 Th6 35.Pb5 Pc6 36. Dxd5

23.Lxc6! bxc6 24.Pxc6 Kc7

Niet beter is 24…Kb7 25.Pxe7

Te8 wegens 26.Pc6! Kxc6 27.Tc1 en wit wint zijn stuk met winnend voordeel terug.

25.Pxe7 Le4 26.d5!

Met allerlei kleine finesses redt wit zijn paard op e7.

26…Kd6

Na 26…exd5 is 27.f3 afdoende. Ook 26…Te8 wordt beantwoord met 27.f3. 27.Ta6+

Tot hier schitterend gespeeld door Spoelman, en dat alles in een Koningsgambiet-achtige stijl. Wit heeft twee pionnen geofferd voor een verschrikkelijk initiatief. De zwarte koning zit lelijk vastgepind in het centrum en Lf4-d6 zit eraan te

Wit staat nu gewonnen, maar het valt niet mee om een verdedigingskunstenaar als Giri echt op de knieën te krijgen. Na 58 zetten had Giri een zwaarbevochten halfje in de knip.

Ook bij de vrouwen een overduidelijke winnaar: met 6½ uit 7 was Anne Haast een klasse apart.

In deze Voorloper:

Jonas Hilwerda

Won van een WIM

Zette ooit pat

Leert kinderen matzetten

Partijen van Jonas

Jeugdkatern

Schaakt met hoofd en hart

Hij is 12 jaar. Bij de pupillendag in Roosendaal in 2011 won hij de G-categorie! Bij het NK E in 2012 in Waalwijk werd hij als 9-jarige tweede en bij het NK C in Rotterdam in 2015 als 12-jarige gedeeld tweede! Tenslotte werd hij met het E-team van De Paardensprong Nederlands kampioen in Naaldwijk 2013. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Jonas Hilwerda.

Piet Peelen

Jonas Hilwerda

‘De hele dag schaken, heerlijk!’

“Mijn vader heeft mij de spelregels geleerd toen ik vijf was. Ik vond het leuk en werd lid van jeugdschaakclub De Paardensprong. Daar kreeg ik les met opstapje 1 en 2 en daarna stap 1 tot 5. Ook ging ik meedoen aan een Grand-Prix-toernooi. De hele dag schaken, heerlijk!” Later ging Jonas veel GP's spelen en won zijn eerste beker. “Dat vond ik mooi. Ook zette ik iemand heel dom pat. Maar de meeste zette ik mat.” Ondertussen was zijn jeugdrating de hoogste van de G bij de pupillendag. “We moesten vroeg op want het was helemaal in Roosendaal. Maar het ging goed en ik werd kampioen van Nederland!”. “Bij de Paardensprong organiseert Ronald van Nimwegen alles heel goed. Op vrijdagmiddag kreeg ik les van diverse trainers, zoals Evie Warmelink. Ons sportief hoogte-

punt was het clubkampioenschap van Nederland in de E-categorie.” Zijn vader, Anders, is Deens en in de zomervakantie is Jonas in Denemarken drie keer op schaakkamp geweest en heeft twee keer aan een weekendtoernooi meegedaan. Op school werd geschaakt, vader Anders gaf er les en later Jonas ook! ”Ik vond het leuk om les te geven. Ik leerde ze matzetten met dame en zelfs met twee lopers. En met resultaat!” Bij het NK E in Waalwijk in 2012 werd Jonas als F-speler 2e en mocht naar Praag voor het EK. “Dat was een hele leuke ervaring. Dolf Meijer was mijn coach, hij had extra opdrachten wanneer ik te vroeg kwam. Het was intensief, mijn score was niet heel hoog, maar ik had veel geleerd.”

Bij het afgelopen NK C in Rotterdam maakte hij indruk met een gedeelde tweede

plaats! In oktober speelde hij het EK D in Kroatië.” De voorbereiding met Frank Erwich kwam vaak op het bord, mijn vorm was goed en de score ook!” Dat trok Jonas door bij het Univétoernooi in Hoogeveen. “Ik had me opgegeven voor de amateurs, maar ze plaatsten me zelfs in de open groep. Daar won ik een spannende partij van een damesmeester!” Stertraining kreeg hij van Migchiel de Jong en dat beviel goed. “Nu bekijken we samen mijn partijen en als mijn openingen me niet bevallen dan heeft Migchiel ideeën voor nieuwe.” Migchiel: “Jonas wil echt het naadje van de kous weten! Hij is ècht geïnteresseerd en we hebben veel plezier. Ik verheug me op onze trainingen. Van nederlagen baalt hij even, maar haalt er ook kracht uit. Hij schaakt met zijn hoofd en zijn hart!”

Foto: Zhaoqin Peng

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van: Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

Volgen & steunen:

13-3-2003

Groningen

Topsport Talentschool Groningen

wiskunde

floorball, zwemmen & tennis

van zijn vader

SG Staunton

GM

pasta & patat

www.talentboek.nl/jonas.hilwerda.html

Partijen van Jonas

Jonas HilwerdaYordi de Block

ONJK A Borne 2015

1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. Pe2 e6 5. Pg3 Lg6 6. h4 h6 7. h5 Lh7 8. Ld3 Lxd3 9. cxd3 Db6 10. Le3 Dxb2 11. Pd2 Lb4

Jonas heeft net als GM Kuzmin een pion geofferd. GM Khenkin deed 11. .. Da3 met aanval op d3. 12. 0–0 Lxd2 13. Tb1! Da3 14. Lxd2 De7 15. Dg4! f5 16. Dg6+ Kd8

Of 16. .. Df7 17. Txb7 Pe7 18. Pxf5! 17. Lb4 Dd7 18. Lf8 Pa6 19. Lxg7 Pe7 20. Df6 Tg8

21. Pe2!

Haalt het paard bij de aanval!

21. .. b6 22. Pf4 Pc7 23. Lf8

De8 24. Pg6 Kd7 25. Lxe7 en wit won. 1–0

Jonas HilwerdaLorena Zepeda

Univé open, Hoogeveen 2015

16. h4! Lh6 17. f6 Te6 18. g4

gxf6 19. g5! e4 20. fxe4 Pe5

21. Dh3

"Ik dacht dat beide damezetten goed waren." Dat klopt, maar

21. Dg3 fxg5 22. hxg5 Lg7 23. Lh3 wint simpel.

21. .. Dc5 22. c3 Lg7 23. gxf6

Lxf6 24. Dg3+ Kh8 25. Tg1 Pf3

Een onverwachte zet die succes

heeft! Na 26. Dxf3 Dxg1 27. Lh3

Dg6 28. Lxe6 fxe6 29. Dxf6+ wint wit. Het vervolg is als een spannende rit in een achtbaan.

26. Tg2 Pxh4 27. Tf2 Tg8! 28.

Dh2 Lg5 29. Ld3 f6 30. Tdf1

Pg6 31. Dh3 Tee8 32. Th2 Tg7

33. Pxf6 Lxf6 34. Txf6 Pe5 35.

Kc2? Pg4!

Wint de kwaliteit.

36. Tf3 Pxh2 37. Dxh2 De5 38.

Df2 Teg8 39. Kb3 b5 40. Tf5

De6+ 41. Ka3 De7 42. Kb3 Tb8

43. Dd4 Tf8 44. Td5 Tf6 45. e5

dxe5 46. Txe5 Te6 47. Td5 Df6

48. Dc5 Tc6 49. Db4 Df7 50. c4

bxc4+ 51. Lxc4 Tg3+ 52. Ka4 De8 53. Ka5 Tcg6 54. Lb3 h6?

Na een lang gevecht, met een onveilige koning en tijdnood blundert zwart. Voor de haag toeschouwers een sensationeel slot!

55. Dd4+ Kh7 56. Td7+ Dxd7 56. .. Tg7 57. Lc2+! Kh8 58. Td8 wint.

57. Dxd7+ Tg7 58. Df5+ Kh8

59. Df8+ Kh7 60. Lc2+ 1–0

Kelvin KanneJonas Hilwerda Pathena NK C, Rotterdam 2015

1. e4 e5 2. f4 d5 3. exd5 exf4

4. Pf3 Pf6 5. c4 c6 6. d4 cxd5 7. Lxf4 Lb4+ 8. Ld2

Liever Pc3, want twee keer met hetzelfde stuk spelen kost tijd. Magnus Carlsen speelde 7. c5 om Lb4+ te voorkomen.

8. .. Pc6 9. Db3?! Lxd2+ 10. Pbxd2 0–0 11. Le2 Te8

Nu blijkt het nadeel van Db3: wit kan niet rokeren!

12. Dd3 De7 13. Pf1 Lf5 14. Dd1 Pb4!

Zwart valt met alle stukken aan en er is geen echte verdediging meer.

15. Pg3 Pc2+ 16. Kf2 Pg4+ 17. Kf1 De3 18. De1 Pxe1 19. Kxe1 Ld3 20. Pg1 Lxc4 21. b3 Dc3+ 22. Kd1 Pf2 mat 0–1

Kelvin KanneJonas Hilwerda

HiQ Invest NK D, Rijswijk 2015

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. d3 Le7

d5 7. exd5 Pxd5 8. Te1 Lg4 9. h3 Lh5 10. g4 Wint een pion, maar verzwakt de koningsstelling. Voorzichtiger is ontwikkelen met 10. Pbd2. 10. .. Lg6 11. Pxe5 Pxe5 12. Txe5 Pb6 13. Lb3 Pd7 14. Te1 Pc5 15. d4 Pd3 16. Tf1 Lh4!? 17. f4 Lf2+

Geeft een onverwachte verdedigingskans die Kevin knap vindt! Na 17. .. Pf2! 18. Df3 (18. Txf2 Lxf2+ 19. Kxf2 Dh4+) wint 18. .. Le4! een belangrijk tempo: 19. De3 Te8 20. Txf2 Lxb1 21. Dd2 Lxf2+ 18. Txf2 Pxf2 19. Df3! Te8 20. Dxf2 Ld3 21. Ld2

Dit faalt op een fraaie truc. Juist was 21. Pd2! 21. .. Te2 22. Df3 Dh4! 23. Ld1 Le4 24. Dxe2 Dg3+ 25. Kf1 Ld3 met damewinst. 0–1

Foto: Harry Gielen

Verdedigen

tegen mat

Pascal Losekoot

Aanvallen en matzetten is leuk, maar even belangrijk is letten op dreigingen. Het is daarom goed om je af te vragen waarom je tegenstander een bepaalde zet speelt. Valt hij iets aan? Dreigt er mat? Zo ja, dan zal je moeten verdedigen. Er zijn diverse manieren om te verdedigen, zoals tussenplaatsen, dekken en de tegenaanval. Belangrijk is dat als je materiaal voorstaat, het niet erg is om iets terug te geven. Dat zien we in het eerste voorbeeld:

Zwart is aan zet. Hij staat voor, maar zijn koningsstelling is open en de witte dreiging is

1.Dh5+ Kg8 2.Tg1 mat. Wat kan je daar nog aan doen? Stukken erbij halen! 1...De7 bijvoorbeeld. Maar na 1...Dh6+ 2.Dh7

3.Dxf8+ gaat zwart - hoewel een paar zetten later - mat.

Toch is er een redding: 1.Ld3!! Dit haalt de loper erbij in de verdediging, en na 1...Kxd3

2.Kxd3 De7 3.Dh6+ is 3...Dh7 ineens schaak! Wit moet dames ruilen, de aanval is voorbij en zwart staat beter.

Opgaven

1.

Hier lijkt wit een groot probleem te hebben, er dreigt immers Dxg2 mat. Maar hij heeft een sterke verdediging: de tegenaanval: 1.Dxb7+ Kd8 2. Pe6+!! (2.Da8+ Ke7 3.Db7+ Kd8 leidt tot zetherhaling) 2...Dxe6 3.Dxc6 en het mat is verhinderd, want na 3...Dh3 4.Dxf6+ loopt het niet goed af voor zwart.

Bij de opgaven mag jij zelf aan de slag. Kijk goed naar de lange diagonaal en denk aan uitschakelen verdediging en penningen. Soms moet je iets offeren...

2. Zwart aan

3. Wit aan zet

Hoe

4. Wit aan zet

Zwart dreigt mat in twee, wat

6) 1...Dxf1+!! met een -tegen aanval brengt zwart de stelling onder controle: 2.Lxf1 Pf3+ 3.Ke2 Pd4+ 4.Kd1 Pxc6+ 5.Dd2 Txd2 en zwart heeft een pion meer.

5) Opgave was echt niet nodig. 1...Dg4! was uitstekend geweest, na 2.hxg4 gxf6 gaat het niet meer mat.

4) Op 1.Txd7 heeft zwart de tegenaanval 1...h6! Niet goed is 1...Dxd7 vanwege 2.Lxf6 en mat volgt. 2.Txd8 hxg5 en zwart staat voor.

3) Na 1.De1 is de dreiging (Dg3+ en Pf2 mat) weg. Na 1... Pxg1 2.Dxf2 Pxf2 3.Kxg1 is de stelling ongeveer in -even wicht.

1) Er zijn twee goede zetten: 1.Td4! of 1.Td8, allebei met het idee om daarna Lc1 te -spe len om het matveld b2 te -ver dedigen. 2) 1...Lf3 ! Dit maakt f2-f4 onmogelijk. Dat zwart de dame verliest is niet erg, want hij staat veel materiaal voor.

Wit dreigt Dxb7 mat en op 1... b5 volgt 2.Da5 en mat volgt. Wat is de beste verdediging?

6. Zwart aan zet

Schoolschaakplan is een succes

In de zomer van 2014 heeft de HSB in samenwerking met de KNSB een schoolschaakplan ontwikkeld dat in januari van start ging. Al snel bleek dat dit plan een schot in de roos zou kunnen zijn en dreigde er zelfs een tekort aan vakdocenten.

Na een cursus schaaktrainer 1 was dat probleem opgelost en konden de deelnemers direct aan de slag op scholen. Inmiddels zijn er binnen het plan meer dan 10 scholen actief en zijn er nog besprekingen gaande met een aantal andere scholen die willen aansluiten.

Het succes van het plan blijkt ook uit toernooideelname van de schakende leerlingen. De Grand Prix in Leidschenveen telde meer dan 200 schakers, waarvan een groot deel nieuwe aanwas. Inmiddels heeft het schoolschaakplan navolging gekregen in het Westland, waar in september een veelbelovende start is gemaakt. De plannen staan op de website van de schaakbond, www.schaakbond.nl

Jeroen Bosch

Vier Nederlandse grootmeesters speelden mee in het open toernooi op de Isle of Man dat werd gewonnen door Harikrishna met 7 uit 9. Erwin l'Ami en Jorden van Foreest deden het behoorlijk met 6 uit 9. Sergei Tiviakov en Jan Timman zullen met respectievelijk 5,5 en 5 punten iets minder tevreden zijn geweest. In de vijfde ronde won Timman een aantrekkelijke aanvalspartij van de Litouwse IM Deimante Daulyte. Speelt u mee?

Jan TimmanDeimante Daulyte

Isle of Man (5) 2015

1.c4 Pf6 2.Pc3 e6 3.d4 Lb4

4.e3 b6 5.Pge2 La6 Dit wordt ook weleens de Fischer variant van het Nimzo-Indisch genoemd.

Timman speelt deze variant overigens met beide kleuren!

6.Pg3 De andere hoofdvariant is 6.a3 Lxc3+ (6...Le7) 7.Pxc3 d5.

6...h5

De Amerikaanse wereldkampioen speelde hier graag 6... Lxc3+ 7.bxc3 d5 De tekstzet die ruim vijftig jaar geleden al gespeeld werd door Keres is een scherpe poging om het paard op g3 aan te vallen.

7.h4 Lb7

De loper heeft zijn storende werk op a6 gedaan (het paard is naar g3 'gedwongen') en staat nu beter op de lange diagonaal.

8.Ld2 Zwart stond prima na 8.Dc2 Ld6! 9.Pge2 c5 in FriskDaulyte, Koge 2014.

8...Ld6 Ook deze loper heeft zijn storende werk gedaan en valt nu het paard op g3 aan.

9.Th3

Dit lijkt heel futuristisch schaak, maar de torenzet is het best. Het paard op g3 blijft zo h5 aanvallen (waardoor zwart

niet kan rokeren nu) en de toren kan ook nuttig werk verrichten over de derde rij.

9...c5

De meest consequente zet, zwart zou het spel graag openen met die witte toren op h3.

- 9...g6 10.Dc2 Pc6 11.a3 a6 12.Pge4 Le7 13.Pg5! Ph7 14. Pf3 was een hele rondedans (Pg1–e2–g3–e4–g5–f3!) maar dan heb je ook wat! Wit stond beter in RapportJanssen, Duitsland 2013.

- 9...De7 10.Dc2 Pg4 11.Pge4 Lb4 12.a3 Lxc3 13.Pxc3 c5 14.d5 gaf wit ook een plezierig voordeeltje in DemianjukMaletin, Vladivostok 2012.

- 9...a6 10.d5 exd5?! 11.cxd5 Pxd5? 12.Pxh5 Le5?! 13.Pxd5 Lxd5 14.Lc3 was duidelijk beter voor wit, CherepkovIvanov, Minsk 1985.

Na Daulytes 9...c5 is het Timmans en uw beurt! Hoe gaat u verder? Combineren

Karel van der Weide

Naast de matches Timman-Van Foreest en Kazarian-Guramishvili, vonden in Hoogeveen meerdere toernooien plaats. De sterk bezette open groep was een prooi voor

de Indiër Abhijeet Gupta met 7 uit 9. Jan Werle en Benjamin Bok eindigden op een gedeeld tweede plaats met 6,5 uit 9. In een grote groep met 6 uit 9 treffen we nog

de landgenoten Erwin l'Ami, Roeland Pruijssers, Sipke Ernst en Thomas Beerdsen.

3.

Voor kersvers grootmeester Jorden van Foreest

begint nu pas het echte

werk

‘Ik

wil naar de wereldtop’

Op zijn 16e is Jorden van Foreest al grootmeester. ‘GM worden is maar een kleine stap. Uiteindelijk wil ik graag bij de wereldtop horen.’ Anish Giri achterna dus? ‘Die is wel een stukje beter dan ik. Zo goed als Giri zal ik nooit worden. Maar Top-30 moet er misschien wel in zitten.’

2015 was een topjaar voor je, wat was het hoogtepunt?

Ik denk wel dat dat het behalen van de grootmeestertitel was. Dat was vooraf een belangrijk doel. Ik had wel een voorgevoel dat 2015 het jaar zou worden waarin dat zou lukken. Het blijft wel echt fantastisch om dat dan ook waar te maken.

Waren er nog meer hoogtepunten?

Goh, ik denk niet echt iets heel bijzonders of zo. Mijn resultaten zijn dit jaar wel weer beter geworden, maar ik heb ook niet echt verrassende resultaten geboekt. Ik ben gewoon een beetje door blijven stijgen qua rating, uiteindelijk boekte ik een grootmeesternorm en zo heb ik ook de GM-titel binnengehaald.

Hoeveel is je elorating dit jaar gestegen?

In de zomer heb ik een dertigtal punten gewonnen. Maar de rest van het jaar ben ik een beetje stil blijven staan. Ik denk dat mijn rating in januari 2470 was of zo. Dan heb ik dit jaar toch zo’n tachtig elopunten gewonnen. Nu zit ik wel al een paar maanden rond 2550.

Tachtig punten gestegen, dat is niet niks

Nee, dat klopt, maar naarmate je sterker wordt, wordt het wel steeds moeilijker om je rating te laten groeien. Drie jaar geleden heb ik bijvoorbeeld ongeveer het hele jaar stilgestaan, kreeg ik mijn rating niet verder omhoog. Ik bleef dat hele jaar rond 2200 hangen, dat was een moeilijke tijd. Maar het jaar daarna ging ik wel ineens van 2200 naar 2450.

250 punten in één jaar??

Ja, zoiets. Dat was misschien niet toevallig ook het jaar waarin ik Europees kampioen werd onder 14. Tegenwoordig gaat dat al wat moeilijker, maar ik zie nog altijd een

redelijk stijgende lijn in mijn elorating.

Het was je ambitie om GM te worden voor eind 2015. Het ging zelfs nog sneller

Ja, ik haalde mijn laatste GM-norm bij het WK Jeugd in Siberië, zo’n twee maanden geleden.

Ondanks je topzomer bleven de 2e en 3e GM-norm wel nog even uit. Werd je daar onrustig door?

Nee, ik maakte me daar niet zoveel zorgen over. Ik was er niet zo mee bezig: ik speel altijd gewoon mijn toernooien, en dan kijk ik wel waar ik op het eind uitkom. Ik speel ook bijna nooit van die normgerichte toernooien, zo’n tienkamp bijvoorbeeld waarin alle deelnemers met zorg zijn uitgekozen, zodat een of meerdere spelers een optimale kans krijgen om een norm te maken.

Die titel zou toch wel komen?

Ik verwachtte dat die GM-titel vroeg of laat wel zou komen. Verder heb ik ook een beetje pech gehad, nadat ik mijn eerste GM-norm op het Russische Aeroflot-toernooi had behaald. Ik speelde in de zomer nog twee goede toernooien, Dieren en Vlissingen. Door twee ‘onfortuinlijkheden’ kreeg ik daar twee keer, ondanks de juiste TPR, toch geen GM-norm.

Wat waren die onfortuinlijkheden?

In het eerste toernooi had ik een buitenlan der te weinig onder mijn tegenstanders voor een norm, en in het andere toernooi was er een titelspeler te weinig: daar deden maar twee grootmeesters mee, terwijl dat er drie hadden moeten zijn. Ik had wel twee keer een TPR van boven 2600, maar ik had tel kens gewoon pech dat ik er geen GM-norm voor kreeg toegekend. Trouwens, de twee toernooien daarna haalde ik direct wel twee erkende GM-normen. Stiekem heb ik dus vier GM-normen op rij gemaakt. ik heb

nooit het vertrouwen verloren, ik voelde dat ik wel goed speelde de voorbije zomer.

Wat leerde je in je tweekampen tegen Timman en Reinderman?

Ja, ik heb al veel van dat soort matches gespeeld. Ik heb ze helaas wel allemaal verloren (lacht). Ik heb wel het gevoel dat ik bij elke match wat leer. Het is toch wat anders om zes rondes tegen dezelfde tegenstander te spelen. Bij zo’n match bekijk je je tegenstander helemaal van binnen tot buiten, je analyseert ook heel goed het soort openingen dat-ie speelt. Bij elke match werd ik flink verrast door de openingskeuzes van mijn tegenstrevers. Bij elke match ging wel een keer het licht uit bij mij. Ik weet niet precies wat het is, maar daar leer je wel van.

Je tegenstanders zijn beter voorbereid op zo’n match?

Ze zijn vooral een stuk ouder dan ik. Ze hebben veel meer matchervaring, voelen beter aan wat voor opening ze het best spelen. In beide matches werd ik echt verrast door de openingen. Dimitri Reinderman speelt bovendien erg veel verschillende dingen, het is heel lastig om je op hem voor te bereiden. En Timman speelt ook al zijn hele leven

‘Zo goed als Giri zal ik nooit worden’ (Foto: Harry Gielen)

alles. En ik ben nog jong, ik heb nog niet zo heel veel openingen bekeken. Ik ken wel een aantal systemen, maar daar houdt het ook bij op. Tegen echt sterke tegenstanders moet ik mijn repertoire duidelijk verbeteren, mijn openingen dieper bestuderen. Maar dat komt wel met de tijd.

GM ben je al, wat zijn nu je verdere ambities?

Grootmeester worden was maar een kleine stap, als je wilt doorgroeien naar de echte wereldtop, zoals ik. Dan heb ik nog maar heel weinig bereikt, ik heb nog een hele weg te gaan. Uiteindelijk wil ik graag bij de wereldtop horen. Ik weet nog niet precies waar mijn grenzen zullen liggen. Ik zal daar keihard voor moeten werken, er mijn uiterste best voor moeten doen. Maar ik wil zover mogelijk komen.

Wereldtop; mik je dan even hoog als Anish Giri?

Die is wel een stukje beter dan ik. (lacht) Zó goed als Giri zal ik nooit worden, maar… Top-30 moet er wel inzitten als ik er erg hard voor werk. Anish Giri is natuurlijk echt uitzonderlijk, ik weet niet wat die had op mijn leeftijd: misschien al een rating van bijna 2700 (Giri had volgens wikipedia in juli 2010 een rating van ongeveer 2670, red.)

Eerder heb je 2700 elo als een doelstelling vernoemd. Dat is niet meer zo? Ja, vroeger was 2700 enorm goed, maar er komen steeds meer spelers die die horde overschrijden. Wie weet, tegen de tijd dat ik de 2700 haal, zijn er misschien wel honderd

mensen die minstens 2700 hebben. Dan kan je 2700 niet echt meer de wereldtop noemen. Er is veel ratinginflatie. Naar ratings kan je dus beter niet te veel kijken, het lijkt me beter om te mikken op top-30 of zo.

Je hebt een betovergrootvader die driemaal Nederlands kampioen werd. Is de Nederlandse titel ook een ambitie?

Jazeker. Maar zolang Anish Giri aan het NK blijft meedoen, lijkt me dat wel erg moeilijk. Ik moet eerst maar eens beginnen met een keertje mee te doen aan het NK. De eerste stap moet ik zelfs nog zetten, het is nog veel te vroeg om al na te denken over het even tueel winnen van het NK. Maar op middel lange termijn is Nederlands kampioen wor den wel mijn ambitie.

Zou je op termijn een NK kunnen winnen met Giri erbij?

Met Giri erbij toch Nederlands kampioen worden zou natuurlijk fantastisch zijn. Dat wordt heel moeilijk én een mooie uitdaging. Over een aantal jaren kan dat misschien, misschien over vijf jaar of zo. Als Giri dan een keertje een slecht toernooi heeft en ik toevallig een goed toernooi, als alles goed uitpakt, is dat niet onmogelijk. Maar het is wel heel erg ver in de toekomst denken.

Maak je voor het NK 2016 al kans om erbij te zijn?

Ik denk het wel, maar mijn rating moet wel nog wat groeien om te worden uitgenodigd voor het kwalificatietoernooi. En daarna moet ik dat toernooi ook nog winnen. Mijn

rating moet eerst zeker nog dertig, veertig punten omhoog. Dat is nogal wat. Het NK is ook niet meer zo groot als vroeger, de plaatsen zijn duurder geworden. Zo deden vijf jaar geleden Bok en Van Kampen mee aan het NK, hoewel ze toen maar een rating van ergens tussen 2450 en 2500 hadden. Maar toen waren er wel meer deelnemers aan het NK, namelijk 10. Nu zijn er dat nog 8. Je moet nu een stuk beter zijn dan toen om aan het NK te mogen meedoen.

Weet je al of je profschaker zult worden?

Ja, ik denk het wel. Maar zeker weet ik het nog niet. Als ik op mijn huidige niveau zou blijven steken, word ik waarschijnlijk geen profschaker. Het kan misschien wel, maar dan moet je er schaaktrainingen gaan bijgeven, en dat is niet echt mijn ding. Ik wil me vooral echt op het schaken zelf toeleggen en daar vol voor gaan. Om schaakprof te worden moet ik nog beter worden, maar ik wil later wel graag profspeler worden. Als je bijna heel je leven al schaakt zoals ik, lijkt me dat logisch. Ik denk dat die beslissing ongeveer rond mijn 18e zal vallen.

En heb je een plan B?

Ik zit op school. Als plan A (profschaker) niet lukt, moet ik gaan studeren en dan later een baan zoeken. Schaken zal wel altijd in mijn leven blijven, of ik nou prof word of niet. Ik denk dat ik wel erg goeie kansen heb om als profschaker te slagen, als ik zie waar ik nu ongeveer sta als schaker.

‘Top-30 moet er wel in zitten’ (Foto: Harry Gielen)

Anna-Maja Kazarian Europees kampioen

‘Ik begrijp zelf ook nog niet hoe het me gelukt is’

In de gang van het appartement van de familie Kazarian in Den Haag staan 225 (!) schaakbekers en er liggen (waarschijnlijk) minstens zoveel medailles. En in de woonkamer overheersen grote foto’s aan de muur van Anna-Maja achter het schaakbord. Vader en (vooral) moeder Kazarian zijn niet zo’n klein beetje trots op hun 15-jarige dochter, zeker niet na het Europees kampioenschap bij de meisjes tot 16 jaar!

En daar zal het, als het aan Anna-Maja én haar ouders ligt, niet bij blijven, ze wil wereldkampioen bij de vrouwen worden! Tijd voor een interview. ‘Ik begrijp zelf ook nog niet helemaal hoe het me gelukt is Europees kampioen te worden’. Na het EK kreeg Anna-Maja wel een tegenslag te verwerken, ze verloor de match tegen ‘Miss Tactics’ Sopiko Guramishvili kansloos met 5,5-0,5. Maar op het EK landen revancheerde ze zich weer met een mooie score.

Gefeliciteerd, Europees kampioen, had je het verwacht?

Eh, ja, vooraf dacht ik steeds: dit moet wel lukken, ik ben 2e geplaatst, het kan bijna

niet misgaan. Maar tijdens het toernooi, na de 3e ronde, dacht ik wel van: mmm. Misschien was ik toch wel iets te optimistisch. Ik twijfelde toch wel een beetje, was niet meer zo heel zelfverzekerd. Nee, ik weet niet hoe dat kwam.

Toch ben je kampioen geworden en heb je de nummers 1 en 3 verslagen Ja, ik had al eerder tegen de nummers 1 en 3 gespeeld en nog nooit van hen gewonnen, maar wel een paar keer verloren. Nu heb ik ze allebei verslagen, eentje door een wonder. In die partij stond ik wel wat minder. Maar toen kwam ik terug in de partij; ze had nog remisekansen, maar ruilde verkeerd af, ze verprutste het en verloor.

Je hebt ook een beetje geluk gehad Ja; ik heb wel heel goed gespeeld, alleen zonder wat geluk had ik het niet gered. In de opening was het niet zo best.

Over je sterke en zwakke punten: de opening is niet je sterkste punt… Nee, dat klopt. In de eerste ronden kwamen steeds andere varianten op het bord dan ik had voorbereid. Dat was als het ware tegen mijn repertoire in. Dus ik dacht: dan ga ik ook maar tegen mijn repertoire in nieuwe dingen proberen, bijvoorbeeld een zijvariant van de normale variant.

Maar die varianten ken je niet goed genoeg

Het is meer dat ik wil voorkomen dat ze zich tegen mij kunnen voorbereiden. En ik wilde ook laten zien dat ik stellingen kan spelen zonder voorbereiding.

Zoals Anish Giri, die speelt bijna alles, tegen hem kun je je bijna niet voorbereiden?

Nee, ha, ha.

Nederlandse topspelers zeggen dat je meer aan openingstheorie moet doen, doe je dat nu al?

Ja, dat klopt. Ik probeer wel wat andere varianten te spelen, maar dat gaat niet zo makkelijk. Ik moet het wel allemaal zelf doen, want ik heb geen trainer. Dat ik het alleen moet doen, dat is wel lastig. Maar volgens mij gaat het nu wel goed.

Is er dan niemand die je helpt?

Nee. Mijn moeder Maja begeleidt me vaak, maar ze kan niet zo goed schaken.

Dimitri Reinderman begeleidde je op het EK, met veel succes, dus vaker?

Ik weet het niet. Ik heb momenteel geen sponsor, ik heb niet het geld om zelf een trainer te zoeken. Ik hoop dat dat nog komt.

Zijn er geen contacten met sponsors?

Ik heb mij op Talentboek aangemeld, maar daar komt niet zoveel op, zo’n 1700 euro voor het WK en het EK van Famous Flavours.

Vertel eens wat meer over je openingsvoorbereiding

Ja, daar ben ik nu wel mee bezig. Ik zoek op Chessbase naar leuke variantjes, zo van: dat lijkt me wel wat. En dan ga ik daar partijen van zoeken en kijken hoe de variant precies in elkaar zit.

Je opening is erkend zwak, heb je nog meer zwakke kanten?

Nee, ik denk het niet, ik weet het ook niet.

'Ik moet het allemaal alleen doen, want ik heb geen trainer' (Foto: Zhaoqin Peng)

En wat zijn je sterke kanten?

Ik heb vechtlust, ik houd het makkelijk tot het einde vol, tactisch gaat het heel goed.

Op het EK was je zetgemiddelde 60,4, uithoudingsvermogen is ook één van je sterke kanten

Ja, ha, ha. Maar dat ik zo’n hoog zetgemid delde had had ik niet eens door. Het kan ook een partij van 120 zetten zijn of zo, maar dat heb je op dat moment niet eens door. De tegenstanders speelden heel goed en dan moet je ook een goed eindspel spelen.

En is je eindspel goed?

‘Schaken is voor mij heel veel blijdschap en af en toe wat verdriet’ (Foto: Zhaoqin Peng)

was naar aanleiding van mijn Europese kampioenschap.

Goed, die sponsor, dat moet toch kunnen, je bent nu Europees kampioen

Ja, maar die sponsor is er nu nog niet. Ik heb ook na Europees Kampioenschap niet meer sponsors gekregen.

Kost schaken veel geld?

Met mijn moeder heb ik daar heel veel aandacht aan besteed.

En vechtlust is je grootste talent?

Ja, ik weet niet zo goed waar dat vandaan komt, het is van nature, denk ik. Ik had het altijd al.

Jeroen Bosch, Directeur Sportief van de KNSB belde net, waarom?

Hij belde met een uitnodiging voor het EK landenteams, één van de spelers is ziek geworden, Lisa Schut. Ik mag daarvoor invallen. Ik heb een heel druk programma nu, eerst Hoogeveen, een schaakmatch tegen Sopiko Guramishvili, bijna direct daarna het WK in Griekenland, dan een week school en daarna het EK voor landenteams.

Maar hoor je sowieso niet in het damesteam?

Ik weet het niet, volgens mij is er een vast team voor en is er geen plekje voor mij.

Op het laatste NK deed je het al beter dan een paar ChessQueens

Dat klopt, ha, ha. Maar qua rating zitten vooral Anne Haast en Zhaoqin Peng en ook Bianca De Jong-Muhren boven mij, alleen de rest niet.

Je hebt een druk programma, maar dat was altijd al zo Ja, alleen nu is het wel extra druk, ik heb nog nooit bijna een maand van school af gemoeten voor het schaken.

Geeft de school makkelijk vrij voor schaken?

Ja, want ik zit op een Topsport Talentschool, dus dat gaat makkelijk. Of ik vrij kan krijgen wanneer ik wil? Nou ja, dat heeft wel z’n grenzen, maar als ik maar naar school ga en mijn huiswerk gewoon doe kan het. En als mijn cijfers goed zijn, als ze niet goed zijn laten ze je niet zo makkelijk vrij. Dat is de voorwaarde: goede cijfers. Voldoendes is goed genoeg.

Je hebt het zo druk, en je schaakt zoveel, ben je niet bang dat je ‘overschaakt’ raakt?

Ik zou het niet weten, maar ik denk het niet, hoor. Ik vind het leuk en ik vind het een hele eer dat ik die uitnodiging krijg om op het EK voor Nederland te spelen.

Wat vind je zo leuk aan schaken?

Al de mogelijkheden die er zijn en de creativiteit die er in zit, alle plannen die je moet verzinnen, je moet heel veel denken. En dat maakt het allemaal zo spannend.

Is één van de leuke dingen van het schaken het winnen?

Ja, dat is zeker zo, ha, ha.

Wat zijn je grootste teleurstellingen in het schaken?

Ja, vorig jaar, het EK in Georgië liep het niet zo heel lekker. Daar had ik meer van verwacht. Ik dacht: het moet wel lukken, maar het lukte niet. Ik weet niet waar het aan lag, het ging gewoon niet. En ook op het NK tot 20 jaar bij de jongens heb ik wel wat teleurstellingen gehad. Toen haalde ik iets van 3 punten en toen daalde ik 100 elo-punten. Dat was best dramatisch.

Kun je goed met teleurstellingen om gaan?

Ja, dat gaat wel. Als ik verlies baal ik daar wel van, maar de volgende dag ben ik het vergeten. Aan de psychologische kant helpt mijn moeder mij, alleen niet met schaken, want dat kan ze niet. En met schaken heeft Thomas Willemze mij geholpen, hij kan mij heel goed stimuleren. Ik denk dat als ik een trainer heb de openingen wel wat soepeler zullen verlopen. Dat moet dan veel beter gaan. Maar ja, dan moet er eerst een sponsor komen of ik moet meer geld verdienen.

Je match tegen Sopiko Guramishvili was een flinke teleurstelling Daar wil ik nu niet op ingaan, dit interview

Ja, als iemand moet lesgeven kost dat natuurlijk geld. En over het WK en EK: de bond betaalt een deel voor mij, een groot deel moet ik, of mijn ouders, zelf betalen. En als mijn vader of moeder mee wil moeten ze dat zelf betalen.

Maar ja, je wilt wereldkampioen worden…

Ja, ik wil wereldkampioen bij de vrouwen worden. Dat is al van jongs af aan mijn droom…

En voel je je al een beetje Chess Queen?

Ik heb geen idee, daar ben ik niet zo mee bezig.

Behalve schaken zing je ook nog

Ja, dat vind ik heel leuk, maar ik doe het slechts af en toe, het is meer een hobby.

En je wilt verder eerst het gymnasium afmaken?

Ja, eerst mijn diploma en dan zien we verder wel.

En dan een studie, welke?

Ja, ik zit te denken aan rechten. Ja, wiskunde, daar ben ik wel goed in. Maar ik zie niet waar ik dat voor nodig heb. Dus dat lijkt me helemaal niks. Alleen voor het schaken is het handig, het heeft te maken met vooruit denken, ja, dat heeft toch wel iets met wiskunde te maken.

Wat wil je later worden?

Geen idee…. Nou ja, advocaat of zo, ik weet het nog niet zeker.

Maar schaken is nu het belangrijkste in je leven?

Ja, ik denk het wel. En mijn vader en moeder zijn het daar mee eens. Schaken is voor mij heel veel blijdschap en af en toe ook wel wat verdriet. Soms wordt de spanning een beetje te veel. Soms heb ik spanning in een stelling waarvan ik denk: hoe moet ik hier nog uit komen? Maar dat is me heel vaak gelukt op het EK. Het is gewoon gelukt, ik begrijp zelf ook niet helemaal hoe.

PROBLEEMSCHAAK

Dameoffers

Naast grote verschillen tussen partijschaak en probleemschaak, zijn er natuurlijk ook overeenkomsten. In de partij wordt bijvoorbeeld de dame beschouwd als het sterkste stuk binnen het spel. In problemen, waarin het spel zich meestal toespitst op pogingen een koning in een gegeven aantal zetten mat te zetten en pogingen van de andere partij om dergelijke plannen te verhinderen, is dat natuurlijk niet anders.

Het weggeven van de dame is daarom ook in problemen meestal niet sterk. De oplosser, die het optimale spel van zowel wit als van zwart probeert te vinden, zal zich echter realiseren dat de meeste componisten vaak juist proberen problemen te maken waarvoor de oplossing verrassende en/of onwaarschijnlijke elementen bevat. Het sterkste stuk dat moet sneuvelen voor het hogere doel is natuurlijk een aantrekkelijk motief in de oplossing van een probleem.

In partijen komen dameoffers niet al te vaak voor, in die van mij niet tenminste. Wat dat betreft zijn de mogelijkheden om de zaken enigszins naar je hand te zetten in het probleemschaak wat groter. Er bestaan namelijk zeer veel problemen met (een) dameoffer(s) in de oplossing, de afgelopen weken heb ik een aantal driezetten en meerzetten bekeken en voor deze rubriek heb ik uiteindelijk geprobeeerd een aardige selectie te maken.

1. William Shinkman

Dubuque Chess Journal 1890

sleutel meerdere dreigingen zijn en waarin in bijvarianten ‘duals’ zijn te ontdekken, maar die op hoofdpunten volledig geslaagd is. In een mooie open stand met slechts zeven stukken op het bord lijkt wit met koning, dame en loperpaar te beschikken over een macht die bij zwart enige schade aan zou kunnen richten. Daardoor kan het als een verrassing komen dat na 1. Le2!, om het doel te bereiken, de sterkste component van die macht twee keer in de aanbieding moet worden gedaan, maar het is zo, na 1. .. Kb6 moet 2. Da5+! Kxa5 3. Lc7 mat, met het mooie mat na 2. .. Kb7 3. Da6 mat als extra, en als antwoord op de andere koningszet komt wit met nog een donderslag bij heldere hemel: 1. .. Kb7 2. Dc8+! Kxc8 3. La6 mat met een zelfde matbeeld als in de eerste variant als zwart het cadeau weigert: 2. .. Kb6 3. Dc7 mat.

2. Alexander Goldstein 1e prijs Szachy 1948

achter de dameoffers goed te beredeneren. De mogelijke paardmats op d7 en g4 zijn belangrijke troeven voor wit. Beide velden worden in de diagramstand gedekt door de dame en daarvan weet wit slim te profiteren. Na 1. De3! verovert wit namelijk in de mooie dreiging 2. Df3+! een van de velden voor het paard: 2. .. Dxf3 3. Pd7 mat/2. .. gxf3 3. Pg4 mat, terwijl op 2. .. Kxe5 3. Pc6 mat volgt. Als de zwarte dame haar taken vanaf a4 probeert uit te voeren, anticipeert wit door een veldje hoger toe te slaan: 1. .. Da4 2. Df4+!. Op 1. .. Le4/Pe4 is 2. Dd4! de juiste zet, daarop had zwart steeds 2. .. Dxd4!, maar met een stuk op e4 is dat voor zwart geen oplossing meer: 3. Pxg4 mat. In 1. .. Ta4 2. Dxc3! gebeurt ook iets dergelijks. Er dreigt een dubbelschaak, maar na 2. .. Td4 is één schaakje ook wel genoeg: 3. Pd7 mat.

3. Eddy Van Beers en Dolf Wissmann

Horizon, januari 2011 Naar Matantsev

Driezet

Een klassieker waarin er na de

Driezet

Ook (2) is van goede kwaliteit. De componist heeft een mooie opstelling van stukken gevonden om zijn idee te tonen. Mede daardoor is de motivatie

Horizon, januari 2011 Naar Matantsev

In 2010 werd het EK in het oplossen van schaakproblemen

in het Engelse Sunningdale gehouden. Ik deed daar namens Nederland mee, kopman bij de Belgen was Eddy van Beers, een partijschaak-IM die in de jaren daarvoor steeds minder schaker en steeds meer oplosser was geworden, en dat in 2009 had bekroond met het behalen van de GM-titel. Dankzij een mooie derde plek op dat EK zou hij zich op de ratinglijst van 1 juli 2010 uiteindelijk nestelen in de mondiale top-10, om die tot op de dag van vandaag niet meer te verlaten. Ervaring met componeren had hij eigenlijk niet, maar dat veranderde bij die gelegenheid in Sunningdale, we werkten daar namelijk met veel plezier aan een speciaal voor de vrije uurtjes door de Britten uitgeschreven compositietoernooitje.

De opdracht daarvoor was om een oude driezet uit 1928 van een zekere Matantsev, met in het spel een paar mooie dameoffers, te repareren vanwege enkele onvolkomenheden die kort daarvoor waren ontdekt. Naast het repareren ook streven naar een verbetering van de oorspronkelijke inhoud, bleek voor dat weekeinde uiteindelijk wat te hoog gegrepen maar nadat we in de maanden daarna thuis allebei verder hadden gewerkt, eens waren gestopt, maar de zaak toch weer hadden opgepakt, kon het project een half jaar later worden afgerond met de publicatie van (3). Na 1. Ke7! is de dreiging 2. Dd5+! Kxd5 3. Pxf6 mat of 2. .. Kc3 3. Dd3 mat. De volgende dameoffers had het oorspronkelijke probleem ook al: 1. .. Pc3/Lc3 2. Dc4+! Kxc4 3. Pe3 mat, 1. .. Pe3 2. De4+!

Dolf

Kxe4 3. Pxf6 mat. Het had enige tijd nodig maar het extra dameoffer in de dreiging is ten opzichte van het spel van Matantsev duidelijke winst. Verder aardig dat de sleutel een schaak mogelijk maakt vonden wij, op 1. .. Te3+ komt 2. Pe5+!

Een sterk staaltje op het gebied van dameoffers vind ik het volgende voorbeeld.

4. Lev Kapusta

1e prijs Magyar Sakkszovetseg 1977

Db4! waarna 3. Pc3 mat niet te pareren is, na 1. .. Th2 blijkt 2. Dxd2+! nog steeds te werken. In alle varianten biedt wit op de tweede zet de dame aan en dit gebeurt op acht verschillende velden.

5. William Shinkman

La Stratégie 1909

l 

Driezet

Geen slecht idee in (4) is om de dame te spelen want daarmee wordt de matzet Pa2-c3 in stelling gebracht. Maar na de meeste damezetten kan zwart veld c3 nog dekken met bijvoorbeeld b5-b4 of Db8-c7. Daarom gooit wit het in eerste instantie met 1. f4! over een andere boeg. Dan dreigt fraai 2. Dxd2+! Kxd2+ 3. Lf1 mat. Hiertegen heeft zwart maar liefst acht verdedigingen en daarop heeft wit, dankzij een dubbele dreiging, steeds één goede schaakloze damezet. Dat alles is te zien in de volgende varianten (tussen haakjes steeds de extra dreiging naast 3. Pc3 mat): 1. .. Te1 2. Db3! (3. Pe3 mat), 1. .. Dh8 2. Dc4! (3. Le2 mat), 1. .. Lxf4/Lf6 2. Dc5! (3. Dh5 mat), 1. .. exf3 e.p. 2. Dc6! (3. Dxf3 mat), 1. .. e3 2. Dc6! (3. Dxh1 mat), 1. .. Db6 2. Dc8! (3. Dg4 mat), 1. .. exd3 2. Dxd3! (3. Df3 mat). Verder is er ook nog 1. .. Pc6 2.

Driezet

In deze driezet (5) is het voor wit belangrijk om na de tweede zet directe matdreigingen te hebben en daarvoor dient de witte dame in een aantal gevallen een wederzijdse aanval met zowel dame als loper van zwart aan te gaan en daarmee zichzelf op die momenten in feite dubbel in de aanbieding te doen. Met 1. Pce8! brengt wit de potentiële matzetten Lc7 en Le7 in de stelling, zwarte dame en loper doen de dekking op c7 en e7 maar blijken na de mokerslag 2. De1! (met op zowel links als rechts een directe dreiging, 3. Dxa5 mat en 3. Dxh4 mat) helemaal uitgepraat, dat is dus de dreiging. Het idee herhaalt zich in 1. .. Lf6 2. Da1! en 1. .. Lg5 2. Dd2!. Vanwege de dubbele aanbieding vind ik die drie de mooiste, maar het gaat net zo goed om de 'dubbele dame' in de volgende varianten: 1. .. Db6 2. Dd4! , 1. .. c3 2. Da4! , 1. .. cxb5 2. Dh1!. Steeds hetzelfde principe, maar met veel variatie opgevoerd.

6. Baldur Kozdon 1e prijs Deutsche Schachzeitung

Vierzet

In (6) heeft wit de schaakjes op de diagonaal a2-g8 nodig, de toren moet eerst weg. Vervolgens wil wit ook in dit geval aansturen op een situatie, die onder normale omstandigheden meestal beter gemeden kan worden, namelijk een wederzijdse aanval en dus een rechtsstreekse confrontatie tussen de dames met de tegenstander aan zet. Die situatie is er bijvoorbeeld na 1. Te1! (Zugzwang!) h2 2. Da2+! Kh8 3. Dxh2+! . Zwart moet het schaak opheffen en zou dat zonder de mogelijkheid 4. Dxb8 mat doen met het reddende 3. .. Kg8!. Wit op zijn beurt kan 3. .. Dxh2 wel hebben vanwege 4. Te8 mat.

Net zo gaat het in 1. .. Dc8 2. Db3+! Kh8 3. Dxh3+! en 1. .. Dd8 2. Dc4+! Kh8 3. Dh4+!, verder noem ik nog 1. .. Kf8 2. Da2!. De witte dame gebruikt het hele bord voor haar acties, boven e1 staat de toren natuurlijk niet goed: 1. Te2? h2!, 1. Te3? Dc8!, 1. Te4? Dd8!.

7. Vladimir Pachman 1e prijs UJCS 1951

Tot slot een aantrekkelijk werkje (7), waarin er voor de dame geen geschikte aanvalsroute in de richting van de zwarte koning lijkt te zijn, wat haar doet besluiten zich te richten op haar verdedigende taken en er voor het mat voor het omspelen van Pe8 naar f7 gekozen moet worden. Nu kan de witte koning ook wel enige hulp gebruiken. Zwart dreigt met dat schaakje op f3, daarnaast moet het schaakje op e5 ook even in de gaten gehouden worden. Deze maatregel, 1. Kh1! , lost wel het een en ander op natuurlijk. Helemaal veilig lijkt het voor de koning op de lange diagonaal ook niet, maar er is in ieder geval een dreiging waarin het gevaar fraai wordt beteugeld: 2. Dd4+! Lxd4 3. Pd6! en 4. Pdf7 mat. Mooie interferentie op d4. Maar zwart kan natuurlijk ook eerst de diagonaal openen met 1. .. d4+. Dan is het echter andersom, op d4 hindert de pion nu de loper die daardoor de dekking op g7 verliest. Wit profiteert niet met 2. Kh2? Pf3+? 3. Dxf3 en mat omdat zwart het betere 2. .. dxe3! heeft. Wit moet kiezen voor het fraaie 2. Df3!, is na 2. .. Lxf3+ weliswaar de dame kwijt maar omdat beide schaakjes die zwart in de beginstelling had nu niet meer mogelijk zijn kan de koning terug: 3. Kh2! gevolgd door 4. Lg7 mat. De componist was een broer van Ludek Pachman, de bekende schaakgrootmeester.

Begrijp wat u doet

De Engelse opening

De vorige keer hebben we een paar varianten in de Engelse opening besproken. Daarin kwam het Vierpaardenspel aan bod. Deze keer aandacht voor het Symmetrisch Engels dat ontstaat na de zetten 1. c4 c5:

Omdat het geven van een variantenoverzicht te uitgebreid wordt, heb ik gekozen voor de benadering met tabiya’s (zie ook de vierde aflevering van deze reeks). De keuze bestaat uit:

A) De pure symmetrie-stellingen, waarin de zwartspeler zijn tegenstander zit na te apen!

B) De 'Botwinnikopstelling'.

Daarin zet wit pionnen op c4, d3, e4, g3 en vaak ook op h3. Deze opbouw is genoemd naar de oud-wereldkampioen omdat hij zich hiervan bediende als hij zwart had tegen het Gesloten Siciliaans (1. e4 c5 2. Pc3). Het hangt er uiteraard vanaf hoe zwart zich hiertegen te weer stelt, maar vaak gaat wit zelf zijn gang met soms a2-a3 en b2-b4 en hoort de opmars f2-f4 tot een belangrijk strijdwapen. Overigens kan ook zwart de Botwinnikopstelling innemen als wit bijvoorbeeld het bescheiden e2-e3 speelt.

C) Het 'Drierijensysteem ofwel de 'Egel'. Het belangrijkste kenmerk is dat zwart zijn c-pion ruilt voor de witte d-pion. In feite ontstaat er dan een vorm van het Siciliaans waarin wit een pion op c4 heeft. Zwart begint een loopgravengevecht waarin hij zich ingraaft op de laatste

drie rijen. Hij plaatst pionnen op a6, b6, d6, meestal ook op e6 en soms ook nog op g6 en/of h6. Die pionnen verhinderen wit om een stuk op de vijfde rij te plaatsen, zodat hij niet zo goed kan naderen. Die pionnen worden gezien als de stekels van de egel.

D) De Versnelde Draak die ontstaat nadat zwart met een vroegtijdig ... g7-g6 zijn loper naar de lange diagonaal brengt, terwijl wit snel aanstuurt op d2-d4. Wit neemt de Maroczyopstelling in. Het grote verschil met de 'Egel' is dat zwart niet snel een pion op e6 krijgt, waardoor wit de mogelijkheid heeft om ooit een keer met Pc3-d5 druk uit te oefenen op de zwarte stelling. Toch is ook de Versnelde Draak een lastig te kraken systeem dat op het repertoire van veel sterke spelers staat.

2. Pf3

Hier leidt 2. Pc3 tot twee totaal verschillende stellingstypen.

A) 2... Pc6 3. g3 g6 4. Lg2 Lg7 (zie analysediagram)

(deel 2)

A1) 5. e3 en nu bijvoorbeeld 5... e5 waarna zwart kiest voor de opstelling van de oud-wereldkampioen. 6. Pge2 Pge7 7. 0-0 0-0 8. a3 d6 9. Tb1 a5 10. d3 Tb8 11. Ld2 Le6 12. Pd5 b5 13. cxb5 Txb5 zoals voorkwam in CarlsenAronian, 2011.

A2) 5. e4 (zie analysediagram)

Draak. Vroeger heette dit de Maroczy Bind, genoemd naar zijn Hongaarse grondlegger, Geza Maroczy, begin 1900. Die kan ook uit andere volgordes, zoals bijvoorbeeld uit het Siciliaans (1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 g6) ontstaan. 7... 0-0 (7... Pg4 is een andere, veel gespeelde variant) 8. Le2 d6 9. 0-0 Ld7 10. Dd2 Pxd4 11. Lxd4 Lc6

(zie analysediagram)

Dit kan de voorbode worden voor de symmetrievariant of de Botwinnikopstelling.

Nu kiest wit voor de Botwinnikopbouw.

B) Met 2... Pf6 kan de zwartspeler een eigen weg inslaan als hij niet kiest voor symmetrie. 3. g3

De zet 3… d5 wordt de Grünfeld¬methode genoemd. 4. cxd5 Pxd5 5. Lg2 Zwart kan dan opteren voor 5... Pxc3 6. bxc3 g6 waarmee zwart zijn koningsloper naar de lange diagonaal brengt of voor 5... Pc7 waarmee hij beoogt met zwart een soort Maroczyopstelling met verwisselde kleuren op het bord te zetten.

2... Pf6

Het alternatief 2... Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 g6 5. e4 Lg7 6. Le3 Pf6 7. Pc3 (zie analysediagram)

leidt meestal tot de Versnelde

Dit is een bekende tabiya uit de Versnelde Draak. Het plan voor wit is om op termijn a2-a3 en b3-b4 door te zetten om zo het sterke paard van c5 te verdrijven. Een belangrijk speelplan voor zwart is om te proberen de zwartveldige lopers te ruilen. Er zijn partijen bekend waarin zwart ... Db6-d8-f8 en ... h7-h5 gevolgd door ... Kg8-h7 speelt. Dan staat zwart klaar voor ... Lg7-h6. Als wit dit plan doorziet, kan hij antwoorden met de manoeuvre Pc3-d1-f2-h3 om op tijd met Ph3-g5 het zwarte plan te doorkruisen. Zwart kan zijn plannen enigszins wijzigen door niet met de dame naar f8 te gaan maar naar h8. Op het moment dat wit b3-b4 speelt gaat de a-lijn open en dan kan hij via de lange diagonaal ook invloed op het centrum en de damevleugel uitoefenen. Heel vaak zien we dat wit domweg een paard naar d5 brengt. Als zwart dan antwoordt met ... Lc6xd5, c4xd5, kan de c-lijn in handen van wit vallen als het

Herman

paard van c5 wordt verdreven. Daarnaast heeft zwart heeft nog een 'standaardplan'. Als de dames eraf zijn kan hij soms met ... f7-f5 het witte centrum proberen te ondermijnen.

Modelpartijen met de hele problematiek zijn o.a. Carlsen-Lie 2009, Bareev-Pavlovic, 2003 en Areschenko-Savchenko, 2009.

3. g3 b6

Uit het Catalaans weten we dat de loper op g2 tegenover die van c8 een factor van betekenis kan worden. Vandaar dat zwart hem graag snel op de lange diagonaal plaatst. De tekstzet houdt tegelijkertijd een uitnodiging in tot het 'Drierijensysteem'. Zwart kan overigens ook weer symmetrisch antwoorden met 3... g6.

4. Lg2 Lb7 5. 0-0

5... e6

De meest gangbare voortzetting. Ook 5... g6 is op topniveau vaak gespeeld. Zelfs in een van de WK-tweekampen tussen Karpov en Kasparov bediende laatstgenoemde zich een paar keer van deze opstelling. Bij gebrek aan plaats laten we deze variant achterwege.

6. Pc3 Le7

In deze stelling kan wit wachten met het spelen van d2-d4.

7. d4

Omdat wit liever niet heeft dat de witveldige lopers geruild worden, maar hij toch graag met een paard op d4 zou willen slaan, moet hij eerst e2-e4 doorzetten. Dat kan met 7. Te1 d6 8. e4 a6 De juiste volgorde, anders zit er een truc voor wit in de stelling. 9. d4 cxd4 10. Pxd4 Dc7 De loper moest gedekt worden, want er dreigde pardoes e4-e5! 11. Le3 Pbd7 en hier kan de partij beginnen, waarin wit meestal met 12. f4 ofwel met 12. Tc1 verder gaat.

7... cxd4 8. Dxd4

Wit neemt met de dame omdat gebleken is dat zwart geen problemen heeft na de ruil van de witveldige lopers. Na 8. Pxd4 Lxg2 9. Kxg2 is BlanvillainVelikov, 1998 een stereotiepe partij waarin zwart succesvol zijn 'egelopstelling' inneemt. Hij weet ... b6-b5 door te zetten en komt daarmee in het voordeel.

8... d6

Het erg verleidelijke 8... Pc6 is toch niet helemaal wat zwart wil. In de praktijk is gebleken dat het damepaard het best op d7 staat. Hoe groot de moeilijkheden kunnen worden voor zwart na 9. Df4 werd aangetoond in de illustratieve partij Ramirez Alvarez-Panchanathan, 2011.

9. Td1

Wit beoogt pion d6 onder druk te zetten. Hij beschikt in deze stelling over diverse plannen. Ik inventariseer er vier:

1) Een opstelling met b3 om met Lc1-a3 de druk op d6 verder op te voeren.

2) Een idee met Lg5 om te vervolgen met een vrijwillig Lxf6.

Dat inleveren van het loperpaar is van korte duur omdat wit daarna met Pc3-e4 het zwarte loperpaar afhandig maakt aangezien ... Lb7xe4 dan gedwongen is.

3) Het idee met Pg5 of Pd2 om daarna met een paard naar e4 te springen om zo pion d6 onder druk te zetten.

4) Een opstelling met e2-e4 om zo in een soort Maroczy te komen en een langdurig ruimtevoordeeltje te verkrijgen.

9... a6

Zwart is min of meer gedwongen tot deze zet aangezien de dreiging Pc3-b5 actueel begint te worden. Deze vierde pion op de zesde rij is kenmerkend voor de egel. De zwarte pionnen zorgen ervoor dat de witte stukken de vijfde rij niet kunnen betreden. De pionnen fungeren als een soort stekels van het stekelvarken.

10. b3

Helaas moeten we de behandeling van 10. Lg5, 10. Pg5 en 10. e4 achterwege laten.

10... Pbd7 11. e4

om dan een veld op de vijfde rij te veroveren voor zijn stukken. Dat krijgt hij als volgt voor elkaar:

11... Dc7 12. La3 Pc5 13. e5 dxe5 14. Dxe5 Tc8

Minder goed is 14... Dxe5 15. Pxe5 Lxg2 16. Kxg2 en wit heeft een wat beter eindspel.

15. Dxc7 Txc7

Het lijkt erop dat wit iets heeft, maar in Bu-Adams, 2007, hield zwart alles onder controle.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Carlsen – Aronian, 2011

• Malakhov – Carlsen, 2005

• Carlsen – Lie, 2009

• Bareev – Pavlovic, 2003

• Areschenko – Savchenko, 2009

• Aronian – Kramnik, 2005

• Karpov – Kasparov, 1986

• Kramnik – Karpov, 1994

• Bu – Adams, 2007

• Balanvillain – Velikov, 1998

• Ramirez Alvarez –Panchanathan, 2011

• Vallejo Pons – Nisipeanu, 2008

Geraadpleegde bronnen:

- Megadatabase van Chessbase

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://schaaksite.nl/list. php?c=training

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

In deze specifieke variant is wit niet van plan om een Maroczyopstelling in te nemen. Hij beoogt met e4-e5 één van de 'stekels' van zwart af te ruilen

Elke ronde een andere koploper

En Passant stelde zich in de eerste ronde van de KNSB-competitie direct nadrukkelijk kandidaat om voor de derde keer in vier jaar landskampioen te worden. Na de tweede ronde dachten mensen: zou promovendus Kennemer Combinatie misschien een kanshebber zijn? In de derde ronde wonnen vooral lager geklasseerde teams van hogere, schoof het veld dus in elkaar en stond LSG IntelliMagic bovenaan. In de Meesterklasse kan het dus alle kanten op. In de andere klassen is dat ook zo, maar Groninger Combinatie zette wel een zeldzame 10-0 op het scorebord.

Schommelingen

In de eerste ronde versloeg En Passant de verrassende landskampioen Charlois Europoort. Orde op zaken gesteld, voor de ploeg uit vissersdorp Bunschoten-Spakenburg. Een ronde later wonnen de Bunschoters met 7,52,5 van Utrecht, maar dat was nietszeggend. Die ploeg lijkt nu al in volle vaart op degradatie af te stevenen.

Verrassend in die tweede ronde was de 6-4 overwinning van Kennemer Combinatie op de degelijke subtopper HMC Calder. Een stunt van de Haarlemmers, die hun kopmannen Loek van Wely en Wouter Spoelman misten. Vooral een tactische opstelling was daaraan debet. Vier van de vijf sterkste spelers zaten aan de borden vier tot en met zeven en wonnen alle vier. Een overwinning van Miguoel Admiraal op Twan Burg aan het topbord maakte het resultaat compleet.

Gelijkmatig team

dat daarmee de kop overnam, ook al omdat En Passant verloor van HMC Calder. In de eerste ronde had de Leidse ploeg nog een punt afgestaan aan HMC. LSG promoveerde in 2012 naar de Meesterklasse, na een eenjarig verblijf in de eerste klasse. De ploeg is vooral heel gelijkmatig. Na de topspelers Predrag Nikolic en Jan Sprenger verschilt de rest niet veel van elkaar. Daardoor kunnen ze ook makkelijk in bordvolgorde wisselen, wat de wedstrijd voor de tegenstander onvoorspelbaar maakt. Teamleider Folkert Geertsma: “Dat klopt wel, maar vergis je niet. Arthur Pijpers en Edwin van Haastert zijn onlangs de rating van 2450 gepasseerd. Edwin won in de eerste ronde van Wouter Spoelman. We schuiven ook in de opstelling omdat spelers soms wensen hebben. Tegen Kennemer Combinatie wilde Arthur aan bord één spelen omdat hij tegen Van Wely wilde. Maar die speelde helaas niet mee.” LSG speelt met vrijwel dezelfde ploeg als vorig jaar. Sponsoring was nodig om kopman Nikolic te kunnen blijven betalen. Geertsma: “IntelliMagic is een bedrijf dat software ontwikkelt voor datacenters. Ze

zijn altijd op zoek naar programmeurs, daarom willen ze bekendheid krijgen in de schaakwereld. Het bedrijf komt natuurlijk niet zomaar bij ons, er is een link met de club, via een speler in een lager team.”

Sportieve tegenstander

In de eerste klasse A won de huizenhoge favoriet Groninger Combinatie met 10-0 van Caïssa Eenhoorn, toch niet direct een zwakke tegenstander. De uitslagensite van Eric Roosendaal leert dat die maximale uitslag in de jaren tachtig en negentig eens per een of twee jaar voorkwam, maar zeven jaar geleden voor het laatst. Dat was een overwinning in de Meesterklasse van HSG op LSG 2. Nou was Caïssa naar Groningen gekomen met drie invallers uit veel lagere teams. De Groningse teamleider Bart Beijer: “Dat wisten we. Hun teamleider was zo beleefd dat de avond tevoren aan ons te vertellen en ook dat hij ze heel sportief aan de laagste drie borden zou zetten. Hun sterkste spelers wilden tegen onze grootmeesters spelen.’’ Dat Groninger Combinatie opkwam met Joris Brenninkmeijer omdat Caïssa doorgaans een sterk team is, spreekt Beijer tegen: “Nee, Joris kan niet altijd, zijn zoontje voetbalt op zaterdag, maar deze wedstrijd had ik al met hem afgesproken. Dan ga ik hem niet afzeggen omdat onze tegenstander verzwakt is.” Kijkend naar het wedstrijdformulier zou je van tevoren al aan 10-0 kunnen denken. Zo dacht Beijer niet. “Nee, eigenlijk kan het bijna niet. Al onze spelers waren sterker, maar op een aantal borden waren er duidelijke meevallers. Alhoewel, net als in de Meesterklasse zie je dat uiteindelijk de sterkste spelers toch aan het langste eind trekken.”

Beijer herinnerde zich uit zijn eigen ervaring slechts één 10-0, uit een ver en grijs verleden. “Zelf herinner ik me alleen een wedstrijd in de NOSBO-competitie, in de jaren tachtig, waarin ik zelf meespeelde. Met Groningen, derde of vierde team, wonnen we met 10-0 van Emmen.”

Groninger Combinatie scoorde in de eerste drie ronden 24 bordpunten en lijkt regelrecht af te stevenen op terugkeer naar de Meesterklasse. Beijer: “Het spannendst lijken de twee ronden die tegelijk gespeeld worden met de Bundesliga. Dan is het afwachten waar onze sterkste spelers voor kiezen.”

Groninger Combinatie met de grootmeesters Sipke Ernst en Jan Werle aan de topborden (Foto: Bart Beijer)

Cok Ippel Schaakvrijwilliger van het jaar 2015

Uit de goede inzendingen van dit jaar is Cok Ippel van Schaakclub De Uil gekozen tot Schaakvrijwilliger van het jaar 2015. Ippel is al 51 jaar lid van deze club uit Hillegom en heeft zich in die periode op allerlei manieren ingezet voor schaakclub De Uil en het schaken in het algemeen.

Hij is vijfendertig jaar zowel intern- als extern wedstrijdleider geweest. Hij verzorgde met veel liefde voor de club de interne wedstrijden en daarnaast regelde hij dat de externe teams volledig bezet waren. Als de teams een uitwedstrijd speelden, woonde hij de wedstrijd als toeschouwer bij. In de tijd dat er nog afgebroken partijen waren, ging hij deze met de spelers analyseren om voor zijn club een goed resultaat te behalen.

Verder organiseert Cok Ippel al heel lang de diverse toernooien van Schaakclub De Uil: al 43 jaar het vierkamptoernooi van de Uil, al 33 jaar het Open Hillegoms Schaakkampioenschap, al 29 jaar het Rapidtoernooi, al 21 jaar het Rapidtoernooi voor schaak clubs uit de regio en al vele jaren het simul taanschaken ter gelegenheid van de najaars feesten te Hillegom. Ook is hij behulpzaam bij de organisatie van het schoolschaakkam pioenschap. Om deze toernooien tot een succes te maken, en dat zijn ze, brengt de heer Ippel de flyers van de toernooien per soonlijk bij de clubs en maakt reclame voor de toernooien.

Daarnaast heeft hij vele jaren het produceren van het clubblad op zich genomen, in de

Tata Steel Chess naar Amsterdam en Utrecht

De 78e editie van het Tata Steel Chess Tournament vindt plaats van 15 tot en met 31 januari 2016. Het is inmiddels een traditie dat ook twee speeldagen buiten Wijk aan Zee worden gehouden. Komend toernooi zullen de topspelers uit de Tata Steel Masters op 21 januari een ronde spelen in Science Center NEMO in Amsterdam en op 27 januari in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Wereldkampioen Magnus Carlsen is weer van de partij en Anish Giri en Loek van Wely zullen de Nederlandse eer verdedigen.

Met andere woorden, Cok Ippel was en is van onschatbare waarde is voor Schaakclub De Uil en daarom komt hem de titel Schaakvrijwilliger van het jaar 2015 helemaal toe.

Nationale sportweek 2016 van 17 t/m 24 september

Sinds 2004 vindt jaarlijks in april de Nationale Sportweek plaats. Met ingang van 2016 zal de Nationale Sportweek in september plaatsvinden. Dan vindt namelijk de Europese Sportweek plaats en NOC*NSF heeft besloten daarbij aan te sluiten. Het startschot zal gegeven worden in Utrecht op 17 september. De Sportweek duurt tot en met 24 september. De afgelopen jaren hebben diverse schaakverenigingen in samenwerking met de KNSB deelgenomen aan de Nationale Sportweek en dat zal in 2016 ook weer zo zijn. In de loop van 2016 zullen verenigingen hierover geïnformeerd worden. Nu al is informatie te vinden op www.nationalesportweek.nl.

Bondsraad in teken bezuinigingen én onderscheidingen

Op 28 november vond de najaarsvergadering van de Bondsraad plaats. Een belangrijk onderwerp op de agenda was de begroting voor 2016. Die begroting laat een grote bezuiniging op de personeelskosten zien. Die bezuiniging is nodig omdat de inkomsten van de KNSB dalen en de kosten stijgen, wat vanaf 2016 tot een structureel en groeiend tekort zou leiden. In de Bondsraad werd vooral gediscussieerd over de gevolgen van de bezuiniging voor de dienstverlening. De precieze consequenties zullen pas later duidelijk worden. De Bondsraad keurde de begroting unaniem goed.

Twee leden van de KNSB werden tot lid van verdienste benoemd. Arthur Rongen, die in het vorige nummer van Schaakmagazine

uitgebreid aan het woord kwam, nam afscheid als secretaris van de KNSB, hij zit na negen jaar aan zijn maximaal statutair toelaatbare termijn. Dit én het feit dat hij zich al meer dan een generatie lang inzet voor het Rotterdamse schaakleven was aanleiding om hem tot lid van verdienste te benoemen.

Dezelfde eer viel Frank Clevers ten deel. Hij nam op 30 oktober afscheid als voorzitter van de Limburgse Schaakbond. Ook hij is in een eerder nummer van Schaakmagazine aan het woord geweest en ook hij is al meer dan een generatie actief. Bovendien heeft hij zich in het verleden ingezet voor de redactiecommissie.

Arthur Rongen (links) en Frank Clevers werden benoemd tot lid van verdienste

In de volgende Bondsraad, op 18 juni 2016, zullen onder andere de Jaarrekening en het Jaarverslag over het jaar 2015 op het programma staan.

Cursusagenda

Hiernaast een overzicht van de kadercursussen die bij de KNSB zijn aangevraagd.

Uitgebreide informatie over alle opleidingen van de KNSB is te vinden op www.schaakbond.nl/opleidingen. Hier staan de meest actuele gegevens en de data van de cursussen. Het overzicht wordt regelmatig aangevuld.

U kunt ook contact opnemen met Sacha Schiermeier van het Bondsbureau van de KNSB tel. 023 - 525 4025 e-mail: sschiermeier@schaakbond.nl

De cursussen kunnen van start gaan bij een minimale bezetting van 8 cursisten.

Startdatum Cursus Plaats

19 december

10 januari

22 januari

31 januari

februari

februari

februari

februari

februari

18 maart

oktober

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

10.d5

Dit is de juiste zet! De lange diagonaal a8–h1 houdt wit graag gesloten en er is een tactische rechtvaardiging tegen twee keer nemen op d5.

Geen punten voor 10.Pb5 vanwege 10...Lxg3! (10...Le7 11.dxc5 bxc5 12.Lc3 Pc6 13.Pd6+ Lxd6 14.Dxd6 De7 is iets beter voor wit) 11.Txg3 Pe4 en dit is prima voor zwart omdat 12.Df3 (12. Txg7? Df6) 12...0–0! 13.Ld3 Pxg3 14.Dxb7?! Pc6! 15.fxg3 a6! het witte paard vangt (of de dame).

Ook 10.dxc5 Lxc5 is niet goed, zwart staat eerder al wat beter.

10...Le7

10...exd5 11.cxd5 g6 (11...Pxd5? 12.Pxd5 Lxd5 13.Lc3 en wit wint)

12.Pge4 (12.Pb5 is ook sterk)

12...Pxe4 13.Pxe4 Le7 (13...Le5 14.f4±; 13...De7 14.Pxd6+ Dxd6 15.Lc3±) 14.Lc3 Tf8 Arni NilssenLund, Amager 1999, en nu had wit met 15.Lf6! (in plaats van

het gespeelde 15.Le5) onmiddellijk kunnen winnen vanwege

15...Lxf6 16.Pd6+ Ke7 17.Pxb7

Dc8 18.d6+ Ke8 19.Df3 Le5 20.Pa5! Pc6 21.La6!!.

11.e4

Een andere goede zet is 11.Le2 (3 punten).

11...d6 12.Lg5

De beste zet. Timman dwingt zijn tegenstandster tot 12... Pbd7.

Niet slecht is ook 12.Le2 (3 punten) bijvoorbeeld:

- 12...g6 13.Lg5 exd5 14.cxd5 Pbd7 had tot een variant in de partij kunnen leiden.

- 12...Lc8 13.dxe6 Lxe6 14.Pf5 Lxf5 15.exf5 Pc6 16.Lf3 en wit staat beter.

- 12...exd5 13.cxd5 Lc8 14.Pf5! (14.Th1 Pbd7 15.Pxh5 Pxh5 16.Lxh5 a6!?) 14...0–0 15.Tg3 Lxf5 16.exf5 Pbd7 en zwart krijgt wat tegenspel. Minder accuraat is 12.Ld3 (1 punt) de loper staat sowieso beter op e2 om pion h5 aan te vallen. 12...Lc8! (12...Pbd7

Schaaktrainer 1 Zundert

Schaaktrainer 1 Vleuten

Schaaktrainer 1

Schaaktrainer 1

Maarssen

Groningen

Scheidsrechter A/Indelingsdeskundige A Tilburg (of Breda)

Scheidsrechter A/Indelingsdeskundige A Akkrum

Schaaktrainer 2

Amsterdam

Schaaktrainer 2 Breda

Schaaktrainer 2 Arnhem

Schaaktrainer 1 Vught

Schaaktrainer 1

Soerendonck

13.dxe6 fxe6 14.f4) 13.dxe6 Lxe6 14.Pf5 0–0 en wit heeft maar een klein voordeeltje.

12...Pbd7

12...Lc8 is nu niet goed vanwege 13.e5! dxe5 14.d6! Dxd6 (14... Lxd6 15.Df3) 15.Dxd6 Lxd6 16. Pb5 en wit wint materiaal. Deze variant geeft ook aan waarom 12.Lg5 beter is dan 12.Le2. 12...exd5 13.cxd5 Lc8 14.Lb5+! Kf8 15.Pf5 is beter voor wit. 13.Le2

De meest normale voortzetting, alhoewel wit aantrekkelijke alternatieven heeft:

- 13.f4 a6 14.dxe6 fxe6 15.Le2 g6 16.Dc2 met groot voordeel.

- 13.dxe6 fxe6 14.f4 leidt tot een vergelijkbare stelling als in de vorige variant.

- 13.Dd2 om lang te rokeren is ook mogelijk.

Voor een van deze zetten krijgt

u 4 punten

13...e5

Dit is een grote positionele fout die wit de vrije hand geeft. Juist was 13...exd5 14.cxd5 g6.

14.Pf5

Natuurlijk springt het paard in het ontstane gat. 14...Lf8

Zwart hoopt het witte paard terug te jagen met ...g6 om daarna weer ...Le7 te spelen. Wit heeft groot positioneel voordeel na 14...g6 15.Pxe7 Dxe7 alhoewel dit objectief misschien beter was dan de partij. 15.f4

Deze energieke zet is duidelijk het best. Wit staat natuurlijk beter na normale zetten als 15.Pe3, 15.Dd2, of 15.Dc2 Voor een van deze zetten krijgt u 3 punten. 15.Pb5 Db8 levert niets op.

15...g6

Dit is de kritieke zet, die weerlegd wordt door fraai spel van Timman.

Ook belangrijk voor de beoordeling van 15.f4 is 15...exf4 16. Pb5! (16.Lxf4 Pe5 17.Da4+ Dd7 18.Pb5 Kd8! en zwart doet weer helemaal mee.) 16...Db8 (16... Pe5? 17.Da4 wint op slag!) 17.Lxf4 Pe5 18.Da4 Pfd7 19.Lxe5 dxe5 en wit heeft groot voordeel na 20.d6 of 20.0–0–0. Na 15...a6 zijn vergelijkbare wendingen als in de partij mogelijk: 16.fxe5 Pxe5 (wit heeft groot positioneel voordeel na 16...dxe5) 17.Da4+! Dd7 (17...Ped7 18.0–0–0 g6 en wit wint als in de partij met 19.Te3! of 19.e5! dxe5 20.Te3) 18.Lxf6 gxf6 (18...Dxa4 19.Pxa4 gxf6 20.Pxb6) 19.Db3 is een afschuwelijke stelling voor zwart. 16.fxe5

Deze tussenzet is noodzakelijk en het begin van een leuke combinatie.

Niet 16.Pe3 exf4 17.Lxf4 De7! (17...a6) 18.Pb5 anders staat zwart sowieso prima. 18...Pe5! 19.Lxe5 Dxe5 20.Pc7+ Kd8 21. Pxa8 Lxa8 en zwart heeft plotseling fantastische compensatie voor de kwaliteit.

16...Pxe5

Na 16...dxe5 17.Pe3 heeft wit een superieure stelling. Wit wint eenvoudig na 16...gxf5 17.exf6.

17.Da4+

Weer de enige goede zet. Zwart zou beter staan na 17.Pe3 Le7, of 17.Pg3 Le7 18.Dd2 Lc8 19.Th1 Pfg4.

17...Ped7

Zwart verliest een stuk na 17... Dd7 18.Lxf6 Dxa4 19.Pxa4 Th7 20.Lxe5.

18.Te3

Weer de beste zet, maar wit wint ook na 18.e5 (6 punten) 18…dxe5 19.Te3 (19.Pe4) alhoewel zwart nog tegenspartelt met 19...b5! 20.Dxb5 (20.Pxb5) 20...Db6 21.Txe5+ Kd8 22.Dxb6+ axb6 en nu is 23.Pe4! de zet die wit dan vooruit had moeten zien om winnend voordeel te krijgen (niet zo eenvoudig!).

18...Le7

Om 18.Te3 te spelen is het voldoende om te zien dat 18...gxf5 19.exf5+ Le7 20.Lxf6 wint voor wit.

19.e5

Wit heeft de winst voor het uit kiezen inmiddels, maar Timman speelt de krachtigste slotzet waarna Daulyte meteen opgaf: na 19...dxe5 20.Txe5 verliest zwart minimaal een stuk bij slechte stelling.

19.Pxe7 (3 punten) 19...Dxe7 20.e5! dxe5 21.Pe4 wint ook, evenals 19.Pxd6+ (1 punt) 19... Lxd6 20.e5 Lxe5 21.Txe5+ Kf8

22.Te3 maar deze laatste variant waarin het materiaal nog gelijk staat op dit moment is natuurlijk veel minder goed dan Timmans 19.e5. 1–0

Let op: Om tot de juiste prestatierating te komen voor deze aflevering van De Lezer aan Zet, moet u uw aantal behaalde punten met 2 vermenigvuldigen voordat u in de tabel kijkt.

Combineren

Diagram 1

Sparenberg-Kouwenhoven

1.Txh5! Txh5 2.Dg7+ Ke8 3.De7 mat

Diagram 2

Bogner-Mellema

1.Pc6! 1-0 vanwege 2.Lxd5 en de paardvork 3.Pe7+

Diagram 3

De Wolf-Lecomte

1..Txf3+! 2.Kxf3 d3 0-1 De zwarte pionnen zijn sneller dan de witte.

Diagram 4

Halkias-Rudolf

1.Txd7! Txd7 2.Lxe6+ 1-0

Diagram 5

Brandjes-Poghosyan

1..Dh4! 2.Pxc6 De1 mat

Diagram 6

Van Randtwijck-Schoehuijs

1..Dh1+ 2.Ke2 Dxe1+! (Veel sterker dan 2..Dxg2 3.Dg3) 3.Kxe1 Ped3+ 0-1 Nu wint zwart immers een kwaliteit en een pion.

Diagram 7

Van der Marel-Hendriks

1.Txg6! Dxh5 2.Tg7 mat

Diagram 8

Van Osch-Hortensius

1.Lc4! De4 2.Te1 Plotseling is de zwarte dame midden op het bord gevangen.

Recht toe recht aan

Antwoord: Na 1. .. Dh4! 2. Ld1 (2. Dxd3 Df2+) 2. .. Le4 3. Dxe2

Dg3+ 4. Kf1 Ld3 wint de dame. 0-1 Kevin Brands - Jonas Hilwerda, HiQ Invest NK D Rijswijk 2015.

Fritz 15

met Fritz 15 even welke mogelijkheden u heeft gemist. Maak gebruik van de trainingsmodus en probeer de juiste weg naar de winst zelf te vinden. Zo wordt u langzaam, zet na zet en partij na partij beter Op deze manier stijgt uw Playchess-ELO!

Nieuwe auteur, nieuwe engine

• „My Games Cloud“ – uw eigen verzameling serverpartijen zijn met een enkele klik bereikbaar!

• „Training“ –verbeter uw tactische vermogen. Meer dan 34.000 trainingsopgaven staan klaar – van mat in één tot lastige tests met stille zetten en oplossingen!

Nieuwe Fritz, nieuwe vriend

U uurtjes met uw nieuwe trainingspartner verheugen: Fritz 15! De geheel nieuw bewerkte ‘vriend-modus‘ heeft veel te bieden: tijdens de partij kan Fritz zich voortdurend aan uw speelsterkte en tijdgebruik aanpassen. Bovendien geeft het programma een seintje, als er een tactische grap in de stelling zit, of geeft een waarschuwing als uw een typische fout maakt. Bijzonder interessant is de evaluatie van uw speelsterkte in verschillende fases van de partij: in welke gedeelte van de partij speelt u sterk, en wanneer slecht? In de opening, het middenspel of toch het eindspel? Voor elke drie fases van een partij krijgt u van Fritz 15 een eigen Elo evaluatie! Dat is toch iets moois om naar uit te kijken!

Beter benutten van mogelijkheden

‘Die partij had ik toch moeten winnen!’ Hoe vaak heeft u dat gezegd na een vluggertje op Playchess, nadat alweer een goede partij op het eind toch nog werd verloren? U bent nieuwsgierig waarom het steeds weer mis gaat? Kijk meteen na de partij

Vasik Rajlich is de nieuwe man in het Fritz-Team. De Amerikaan, die een paar jaar geleden met zijn programma „Rybka“ aan de top van alle computerschaakranglijsten stond, is de auteur van de nieuwe Fritz 15 engine. De nieuwe multiprocessorversie kan alle processorkernen van uw systeem benutten! Het is duidelijk dat Fritz 15 bij de beste schaakprogramma’s van de wereld hoort!

Goed overzicht, betere toegang

Degene die veel met trainingsvideo‘s of databanken werkt, zal happy zijn met het uitgebreide databankvenster van Fritz 15. Hier wordt niet alleen automatisch alle op de harde schijf bewaarde Fritz-Trainer enz. getoond. De partijenlijst biedt nu, gebaseerd op het ChessBase programma, duidelijk meer mogelijkheden data te sorteren en te bewerken.

Eén programma, vele mogelijkheden

Met Fritz 15 heeft u niet alleen direkt toegang tot de de Playchess-Server , maar ook op de nieuwe ChessBase Webtools:

• „Video Flat“ – die alomvattende ChessBase Mediatheek: Trainingsvideo’s over allerlei schaakthema’s, schaakshows, interviews, enz.

• „Let’s Check“ – de unieke analysedatabank met meer dan 200 Mio. diep geanalyseerde stellingen en nog veel meer.

Met Fritz 15 krijgt u 6 maanden lang premium toegang tot alle nieuwe ChessBase Webtools!

- Nieuwe 64-Bit multiprocessorengine

- Verbeterde 64-Bit programma interface (ook 32-Bit mogelijk naar wens)

- Premium-lidmaatschap op de nieuwe ChessBase Accounts en de Playchess-Server (zes maanden)

- Databank met meer dan 1,5 Mio. partijen

Systeemvereisten:

• „Live-Database“ – Toegang op de ChessBase Online-Databank met 8 Mio. partijen. FRITZ 15 69,90 €

Minimaal: Pentium III 1 GHz, 2 GB RAM, Windows XP (Service Pack 3), 7/8, DirectX9, grafische kaart met 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows Media Player 9 en Internetverbinding om het programma te activeren, PlayChess.com toegang, Let’s Check en updates. Aanbevolen: PC Intel i7 (Quadcore), 4 GB RAM, Windows 8.1/10, DirectX10, Grafische kaart met 512 MB RAM of hoger, 100% DirectX10- kompatible geluidskaart, Windows Media Player 11, DVD ROM drive en internetverbinding om het programma te activeren, Let’s Check, ChessBase Live Database, Engine Cloud, Tactiek Training en updates.