Schaakmagazine 2014 – december

Carlsen behoudt wereldtitel

Giri wint niet(s) in Tasjkent Schaken in 3D komt er aan Ernst verschalkt favorieten Pielaet schaakvrijwilliger 2014

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Schaakklokken

Spelmaterialen

CD’s Wedstrijdformulieren en reglementen

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

www.schaakbond-winkel.nl Webwinkel

Opdrachtschaak de nieuwe schaakvariant waarbij mat niet zaligmakend is!

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland! DGT 3000 de nieuwe klok met permanente seconde aanduiding

Stap 3 vooruitdenken

De Schaakbijbel van James Eade Basistechnieken, tactieken, openingen, voorbeelden

magazine

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 121 • no.6 • december 2014

Hoofdredacteur

Martin Voorn

Aan dit nummer werken mee:

Cissy Caljé (foto’s)

Nastja Karlovich (foto’s)

David Llada (foto’s)

Ab Scheel (foto’s)

Frans Smit (foto’s)

Benjamin Smits (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Twan Burg

Voorloper

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Dolf Wissmann

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij: 20 januari 2015

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem tel: 023-5254025

Match om wereldtitel

Carlsen stabieler dan Anand 4

Toernooien

Univé: Giri overklast Sjirov 8

Giri mist geluk in Tasjkent 10

Remco Heite: Ernst verrast favorieten 20

BDO: soms houdt Nijboer tijd over 21

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out: Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld ISSN: 1385-8807

Carlsen behoudt wereldtitel Anand had meer zwakke momenten

Magnus Carlsen heeft zijn wereldtitel met succes verdedigd. In 2013 werd hij wereldkampioen door titelhouder Vishy Anand in het Indiase Chennai met 6½-3½ te verslaan. Toen was het een ongelijke strijd, dit jaar waren de krachtsverschillen veel kleiner. In Sotsji, de Russische badplaats aan de Zwarte Zee, was het tot het einde toe spannend.

Anand maakte een meer ontspannen indruk dan een jaar geleden en hij heeft ook een goed jaar achter de rug, met een toernooizege in Bilbao en natuurlijk een overtuigende eerste plaats in het Kandidatentoernooi. Hij zat met veel meer zelfvertrouwen achter het bord dan in 2013. Het jaar van Carlsen was minder overtuigend. Wereldkampioen vluggeren en rapid geworden, dat wel. Hij haalde een matige score bij de Olympiade en in het toptoernooi van Stavanger moest hij Karjakin voor laten gaan. Anders dan vorig jaar wist Anand ook een partij te winnen van zijn formidabele tegenstander.

Maar toch, toen het er echt om ging was Carlsen andermaal superieur. Anand blikte na afloop heel realistisch terug op de tweekamp. “Ik wist in ieder geval stellingen te krijgen waarin ik Carlsen pijn kon doen.

Vorig jaar lukte dat niet. Maar ook nu had ik meer zwakke momenten dan hij. Carlsen is niet alleen heel sterk, hij is ook stabieler dan ik. Dat is de beslissende factor geweest in deze match.” Carlsen erkende ook dat hij niet tot zijn beste spel was gekomen. “Mijn spel was wisselvallig, maar het was goed genoeg.”

Carlsen besliste de tweekamp door in de elfde en voorlaatste partij op een voorsprong van twee punten te komen. Hij wilde niet alles aan laten komen op een cruciale twaalfde partij, hij wilde het liefst met wit de zaak afmaken. Logisch, vonden internet-commentatoren Svidler en Nepomniachtchi en zij maakten een vergelijking met de tenniswereld. “Hij heeft wit, hij serveert als het ware voor de match.” Maar ook Anand had zich voorgenomen om niet uitsluitend op die laatste partij met de witte stukken te gokken, met

zwart wilde hij nu ook iets proberen. Kortom, in die allesbeslissende elfde partij speelden beiden op winst – zij het bijzonder omzichtig.

Carlsen – Anand 1.e4

Obligaat vraagje aan de spelers voor de match: wat is uw favoriete openingszet? Anand ging voor 1.e4, Carlsen koos voor 1.d4. U raadt het al: Carlsen opende zes keer met 1.e4, en Anand vijf keer met 1.d4!

1…e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.0-0 Pxe4 5.d4 Pd6 6.Lxc6 dxc6 7.dxe5 Pe5 8.Dxd8+ Kxd8

stand te houden tegen een sterke tegenstander en b) om mee op winst te spelen tegen een wat zwakkere tegenstander. 9.h3 Ld7

Vanaf nu stelt Anand zich zo ambitieus mogelijk op. Eerder in de match koos hij voor 9…Ke8 en 10…h5, en dat is meer gericht op remise maken.

10.Pc3 h6 11.b3 Kc8 12.Lb2 c5 13.Tad1 b6 14.Tfe1 Wit zet al zijn stukken zo centraal mogelijk neer, zwart op zijn beurt speelt min of meer om het centrum heen.

En het beruchte eindspel uit de Berlijnse muur-variant staat op het bord. Alle moderne topspelers bedienen zich van deze variant, sommigen zowel met wit als met zwart. Witspelers kunnen het niet met goed fatsoen uit de weg gaan, en zwartspelers gebruiken het om a) soepel

14…Le6 15.Pd5 g5!? Maakt het moeilijk voor wit om f2-f4 door te zetten. De schaduwzijde: veld f6 is nu toegankelijk voor een wit paard. Maar dan kun je je ook weer afvragen: doet zo’n paard daar eigenlijk wel iets? Verlamt het de zwarte stelling vanaf f6, of is het een luchthapper? Dergelijke subtiele en redelijk vage overwegingen spelen voortdurend een rol in the Berlin 16.c4 Kb7 17.Kh2 a5 Hier keken Svidler en Nepomniachtchi al naar het optimistische 17…b5!? Een onwaarschijnlijke breekzet, waarmee zwart de Muur verandert in een soort Wolgagambiet. Het idee is 18.cxb5 a6 19.bxa6+ Txa6 20.Pc3 c4! en zwart heeft een behoorlijk initi-

Foto: Nastja Karlovich

atief voor de pion. Anand laveert voorlopig rustig verder.

18.a4

Doet de boel op slot op de damevleugel – tenminste, normaal gesproken. Tegenspel met a5-a4 moet wit niet toelaten.

18…Pe7

Een bekende hergroepering in de Muur. Het paard staat actiever op g6 dan op f5.

19.g4

Met een helder plan: h3-h4 doorzetten, en na gxh4+ Pxh4 opstomen met de f-pion. Uiteraard neemt Anand passende maatregelen.

19…Pg6 20.Kg3 Le7 Controleert veld h4 nog een keer. 20.Pxe7 Pxe7 21.h4? hoeft hij nu niet te vrezen: 22…gxh4+ 23.Pxh4 Tag8! 24.f3 h5 en alle kansen zijn ineens aan zwart.

21.Pd2

Ziet voorlopig af van het plan met h3-h4 en brengt het paard over naar f6. Achteraf had Carlsen zo zijn twijfels over deze manoeuvre.

21…Thd8 22.Pe4 Lf8 23.Pef6 b5!?

d5 prijsgeven, en na 24.axb5 a4 25.bxa4 Txa4 heeft zwart ook heel hinderlijk tegenspel. 24…bxa4 25.bxa4 Kc6 26. Kf3!?

Verrassende centralisatie waar het bord nog vol met stukken staat. De koning is op weg naar e4, waar hij zowel d5 als e5 een extra steuntje geeft. 26…Tdb8

Een alternatief was 26…Le7 om de druk tegen de witte paarden verder op te voeren. Een variant: 27.Pe3 (27.Ke4 Lxf6 28.exf6 Lxd5+ 29.cxd5 Kd6 oog gunstig voor zwart) 27…Txd1 28.Txd1

Lxf6 29.exf6 Tb8 met de betere kansen voor zwart, ook na 30.Lxa5 Pe5+ 31.Ke4 Pxc4 32.Pxc4 Lxc4. Natuurlijk, de remisemarge is groot met ongelijke lopers maar alleen zwart mag ergens op hopen. 27.Ke4 Tb4?

Een belangrijk moment in deze WK- match Zwart offert pardoes een kwaliteit om zijn pionnenstructuur te verbeteren en om een mooi veld op c5 voor zijn loper te creëren.

Maar een kwal blijft een kwal, materiaal is ook wat waard. Anand sprak later over “een nerveuze beslissing, om niet te zeggen een slechte gok.” Met

27…Tb3 had zwart verder kunnen breien, dan is na 28.Tb1 Ta3 29.Ta1 Txc3!? 30.Pxc3 Lxc4 weer een heel interessant kwaliteitsoffer.

28.Lxb4 cxb4

Meer kansen gaf 28…axb4.

29.Ph5!

Wit gaat alsnog f2-f4 doorzetten.

29…Kb7 30.f4! gxf4

Ook 30…c6 31.f5 cxd5+ 32.cxd5 Ld7 33.fxg6 fxg6 34.Pf6 Lxa4

35.Td2 wint voor wit.

31.Phxf4 Pxf4 32.Pxf4 Lxc4

33.Td7

Dit is het probleem voor zwart, de witte stukken worden veel te actief. Zijn vrijpion op de b-lijn en zijn loperpaar leggen te weinig gewicht in de schaal.

33…Ta6 34.Pd5

Neemt c7 op de korrel, en ook f7 staat nu niet langer gedekt.

34…Tc6 35.Txf7 Lc5

36.Txc7+!

Tijdnood of niet, Carlsen wikkelt met een kleine combinatie af naar een gemakkelijk gewonnen eindspel.

36…Txc7 37.Pxc7 Kc6

Want na 37…Kxc7 38.Tc1 wint wit zijn stuk weer terug.

38.Pb5!

Vooral niet 38.Tc1 b3! 39.Txc4?? b2, de laatste bananenschil die wit moest omzeilen.

38…Lxb5+ 39.axb5 Kxb5 40. e6 b3 41.Kd3 Le7 42.h4 a4 43.g5 hxg5 44.hxg5

Toch die verrassende breekzet! Carlsen had dit totaal niet zien aankomen. Hier oogt b6-b5 nog gekker dan op de 17e zet, wit kan nu immers zowel met de aals met de c-pion nemen. 24.Lc3

Wit probeert controle te hou den. Na 24.cxb5? c6! 25.bxc6+ Kxc6 moet hij zijn steunpunt op

Carlsen houdt de wereldbeker omhoog, geflankeerd door Anand, Iljoemzjinov (rechts) en de Russische president Poetin (links) (Foto: Nastja Karlovich)

en Anand gaf zich gewonnen, 45…b2 46.g6 Lf6+ 47.Kb3 Kc6 48.Ka2! liet hij zich niet meer bewijzen. Dat betekende 6½-4½, waardoor de twaalfde partij niet meer gespeeld hoefde te worden.

In de tweede partij was Carlsen op voorsprong gekomen. Het begon als een rustige Spaanse partij waarin niet veel aan de hand leek, maar vanuit het niets wist Carlsen toch een vervelende drukstelling op te bouwen.

Carlsen – Anand Stelling na 34.g3

minder overtuigend is 35.Dxf3 Dxc2. Hoe dan ook, na 34…Dd2 gaat de partij verder. Maar Anand, murw gebeukt door het urenlange verdedigen, gaat verschrikkelijk in de fout. 34…h5?? 35.Db7! en opgegeven, tegen 36.Txg7+ is niets meer te verzinnen.

Alom werd nu gevreesd voor een snelle walk-over van Carlsen, maar niets bleek minder waar. In de derde partij sloeg Anand meteen terug met een tot in de puntjes voorbereide openingsvariant.

Anand – Carlsen stelling na 19…Ta5

Bilbao 2013. Toen ging het verder met 20.De2 Dd7 21.fxe4 Tc8 22.exd5 exd5 23.axb4 Txb5 en zwart maakte remise. Anand heeft iets anders gevonden.

20.fxe4 Txb5 21.Dxa4 Ta5 22.Dc6 bxa3 23.exd5 Txd5 24.Dxb6

Tijdens de persconferentie na afloop van de partij liet Anand doorschemeren dat hij deze stelling thuis nog had bekeken. Carlsen daarentegen was al zettenlang op zichzelf aangewezen, zijn openingsvoorbereiding is nu eenmaal veel minder grondig dan die van Anand. In het vervolg gaat het snel mis met zwart.

24…Dd7 25.0-0 Tc8 26.Tc6!

Een uitstekende zet waarmee de bewegingsvrijheid van de zwarte dame flink wordt ingeperkt.

26… g5 27.Lg3 Lb4?!

Versterkingen voor zwart moeten ongeveer hier gevonden worden. Deze lopermanoeuvre maakt bepaald geen overtuigende indruk.

29.Da6 Lxc7 30.Dc4!

Zwart staat moeilijk, maar met 34…Dd2 had hij nog voor aardig wat tegenspel kunnen zorgen. Vermoedelijk moet wit dan 35.Dc4+ Kh8 36.Dxc5 spelen,

Een scherpe stelling uit het Damegambiet en nog bekend uit een partij Aronian-Adams,

28.Ta1 La5?

En dit is helemaal uit de koers. Carlsen stort opvallend snel in, bijna alsof hij niet meer gewend is om onder druk te staan.

Deze penning vergt te veel van de zwarte stelling. De rest is simpel.

en Carlsen gaf op, geen tijd meer en vooral ook geen stelling meer.

De laatste overwinning van Anand op Carlsen in een echte partij dateerde alweer van december 2010, bijna vier jaar geleden! Deze partij laat goed zien hoe Carlsen aangepakt moet worden. Breng een scherpe, geforceerde openingsvariant op het bord komt, zorg ervoor dat je beter voorbereid bent, grijp dat voordeel en maak het af. Uiteraard is de praktijk weerbarstiger. De openingskeus van Carlsen is vaak moeilijk te voorspellen, en komt hij eens met nadeel uit de opening

dan is hij doorgaans een aalgladde verdediger.

Zo stond het na drie partijen weer gelijk. In de vierde en vijfde partij volgden twee evenwichtige remises, in beide partijen waren het de zwartspelers die hun best moesten doen om de zaak gelijk te houden. Toen kwam die gedenkwaardige zesde partij. Carlsen won, maar dat had ook anders af kunnen lopen.

Carlsen – Anand

1.e4 c5

Na deze partij zette Anand het Siciliaans bij het grofvuil en schakelde hij over op de Berlijnse muur.

2.Pf3 e6 3.d4

Geen zijvarianten deze keer (in de vierde partij opteerde Carlsen voor 3.g3), maar een echte open Siciliaan.

3…cxd4 4.Pxd4 a6 5.c4 Pf6

6.Pc3 Lb4 7.Dd3. Een zet die bekend is uit witpartijen van o.a. Kramnik en Anand (!).

7…Pc6

Na 7…d5 volgt 8.exd5 exd5 9.Le2 en wit staat iets prettiger. Kasparov vertelde dat hij de nu volgende afwikkeling al eens bestudeerd had voor zijn match met Kramnik in 2000. Zijn conclusie was toen: “onspeelbaar voor zwart.” Merkwaardig dat Anand zich hier toch op inlaat, hij zal de problemen voor zwart onderschat hebben.

8 Pxc6 dxc6

Want 8…bxc6? 9.e5! is heel vervelend voor zwart.

9.Dxd8+ Kxd8 10.e5 Pd7

Na 10…Pe4? is 11.a3! sterk met als idee 11…Lxc3+ (of 11...La5 12.b4 Pxc3 13.bxa5) 12.bxc3 Pxc3 13.a4! en de witte dominantie over de zwarte velden is zeker een pion waard. 11.Lf4 Lxc3+ 12.bxc3 Kc7 13.h4

vleugel is lelijk verminkt, maar verder pleit alles voor wit: twee lopers en veel meer ruimte. Anand wordt binnen de kortste keren helemaal ingesnoerd.

13…b6 14.h5 h6 15.0-0-0 Lb7

16.Td3!

Brengt de toren naar g3 om de zwarte koningsvleugel onder druk te zetten.

16…c5 17.Tg3 Tdg8

Een plan met 17…Thg8 en 18… f5 is te optimistisch, bv. 17… Thg8 18.Ld3 f5 19.Lxf5! (19. exf6+ e5! is niet zo duidelijk)

19…Tgf8 (19…exf5 20.e6+ Kc8

21.exd7+ Kxd7 22.Td1+) 20.Lxe6 Txf4 21.Txg7 Td8 22.Td1 Lc6

23.Lxd7 Txd7 24.Tdxd7+ Lxd7

25.e6 en wit wint.

18.Ld3 Pf8 19.Le3 g6

Zwart moet iets terug doen, anders wordt op termijn een plan met Th4 en Thg4 heel onaangenaam.

20.hxg6 Pxg6 21.Th5

Wits probleem is dat hij niet zomaar de zwakke broeder op h6 kan incasseren. Zijn eigen pion op e5 is ook hulpbehoevend.

21…Lc6 22.Lc2 Kb7 23.Tg4 a5

24.Ld1 Td8 25.Lc2 Tdg8 26. Kd2??

Snel uit het schaak, alles komt nu weer op zijn pootjes terecht voor wit.

27…a3

Anand probeert uit alle macht ergens tegenspel te vinden.

28.f3 Td8 29.Ke1 Td7 30.Lc1

Ta8 31.Ke2 La4

Kramnik en Svidler, toch geen kleine jongens, vroegen zich hier af of wit überhaupt nog wel beter staat. Zo moeilijk laat het spel zich soms taxeren – over zeven zetten heeft Carlsen het punt al binnen!

32.Le4+ Lc6?

Carlsen heeft het juiste plan gevonden – de koning moet naar de koningsvleugel om daar de boel te beschermen. Het goede plan in het verkeerde tactische jasje: aangewezen was 26.Kd1. Zwart had nu vernietigend toe kunnen slaan. 26…a4??

Ongelooflijk, een prachtig staaltje van wederzijde schaakblindheid. Anand profiteert niet van de blunder van Carlsen. Nagenoeg winnend was 26…Pxe5! 27.Txg8 Pxc4+ 28.Kd3 Pb2+! Een banaal trucje waar Anand normaal gesproken geen enkele moeite mee heeft, maar wie rekent hier nou op tegen Carlsen?

27.Ke2

Alleen met het kwaliteitsoffer 32…Ka7! 33.Lxa8 Kxa8 kon zwart nog vechten. Na 34.Txh6 Td1 35.Ld2 Ta1 is het buitengewoon rommelig. Ook 34.Lxa3 Td1 is volkomen onduidelijk, de loper op a3 is ingesloten.

33.Lxg6! fxg6 34.Txg6

Het heeft even geduurd, maar eindelijk kan wit al die zwakke pionnen incasseren. Het zwarte tegenspel via d1 komt te laat.

34…La4 35.Txe6 Td1 36.Lxa3 Ta1 37.Ke3 Lc2 38.Te7+

Toch topbezetting in Wijk

aan Zee

De Nederlandse schaakwereld kan opgelucht ademhalen. Na een jaar van bezuinigingen in 2014 lijkt in 2015 alles weer bij het oude bij het Tata Steel Chess Tournament. Gewoon weer 14 deelnemers in de A-groep die wel net als vorig jaar Tata Steel Masters heet en Magnus Carlsen die pas in Sotsji zijn wereldtitel prolongeerde is weer van de partij. Maar daar bleef het niet bij: toernooidirecteur Jeroen van den Berg wist ook Fabiano Caruana en Levon Arionian te strikken. Caruana beleefde een geweldige zomer met als hoogtepunt een serie van 7 overwinningen tijdens het toernooi in St.Louis in de VS die zijn weerga niet kende. Aronian boekte voor zijn doen wat mindere resultaten het afgelopen jaar, maar lijkt altijd zijn beste schaak voor Wijk aan Zee te bewaren.

Opvallend is dat er dit jaar geen Russen meedoen in de Masters. Wél drie deelnemers uit andere gebieden van de voormalige Sovjet-Unie. Vassili Ivantsjoek was voorheen alleen niet constant genoeg om een gooi naar de nummer éénpositie van de wereld of de wereldtitel te doen maar was - als hij op zijn best was - een gevaar voor elke wereldkampioen. Nu beleeft hij een van de langdurigste vormcrises van zijn loopbaan en is hij afgezakt naar de 25e positie op de wereldranglijst. In het kampioenschap van de Oekraïne had hij schijnbaar moeite om in de middenmoot te eindigen. Tata 2015 is voor hem belangrijk om de wereld te laten zien dat hij nog altijd meekan met de wereldtop. Als hij dat nog kan. Baduur Jobava uit Georgië speelde tegen mindere goden altijd al waanzinnige partijen maar bewees in 2014 ook tegen 2700+ opppositie zijn mannetje te staan. Teimoer Radjabov uit Azerbeidzjan heeft zich herpakt na een grote terugval op de wereldranglijst en kijkt weer voorzichtig naar boven.

en Anand gaf op, hij houdt geen pion meer over. Eigenlijk viel hiermee de beslissing in de match. In zijn twee volgende witpartijen kon Anand geen vuist meer maken, waarna het doek voor hem viel in de elfde partij. Carlsen in ieder geval wereldkampioen tot eind 2016, de schaakwereld wacht gespannen af wie zijn nieuwe uitdager zal worden!

Dan de Nederlandse deelnemers. Anish Giri schaarde zich in de afgelopen maanden bij de beste tien spelers van de wereld en van hem mag na zijn tweede plaats in 2014 veel verwacht worden. Loek van Wely is in de nadagen van zijn carriere als wereld(sub)topper maar bewees de afgelopen jaren dat De Moriaan het beste bij hem boven brengt. Na een pokertrip begin december gaat hij zich vol voorbereiden op het belangrijkste toernooi van het jaar. Zijn doelen zijn daar minimaal 50 procent halen en als het even kan een gunstig resultaat tegen Giri scoren.

Giri overklast Sjirov, Timman mist kansen

Het Univé-toernooi onderging dit jaar een grondige restyling. Loek van Wely, de nieuwe toernooidirecteur, zorgde voor een nieuwe toernooiformule. Het oude recept van een voormalig wereldkampioen, de beste vrouw, de jeugdwereldkampioen en de beste Nederlander was aan herziening toe. Op een zeker moment is de voorraad oudwereldkampioenen uitgeput en ieder jaar Judit Polgar – dat begint op den duur een beetje te vervelen. Daarom in plaats van een dubbelrondige zeskamp twee matches met een interessante line-up: Anish Giri tegen Alexei Sjirov en Jan Timman tegen Baadur Jobava.

Dus twee oudere spelers –Timman en Sjirov – die beiden bij de absolute wereldtop hebben gehoord en aan de wereldtitel hebben geroken, en twee jongere spelers – Giri en Jobava - die op de wereldranglijst dicht tegen de echte kanjers (Carlsen, Anand, Caruana, Aronian etc.) aan zitten en nog alle mogelijkheden hebben door te groeien.

De tweekamp tussen Giri en Sjirov was bijzonder eenzijdig. Giri won met overmacht: 4½-1½. Voorafgaand aan de match had Giri samen met trainer Toekmakov een aantal zwakke plekken ontdekt in het openingsrepertoire van Sjirov. En heeft een topspeler eenmaal zo’n weak spot ontdekt is het een kwestie van computer aanzetten en het beest laten rekenen op concrete varianten en zo mogelijk weerleggingen. Giri verscheen dus tot de tanden gewapend achter het bord, hongerig en gereed om zijn nieuwtjes op het bord te brengen. En hij had het geluk dat veel daarvan inderdaad op het bord kwamen, daar had hij een geweldige voorsprong op Sjirov.

De 42-jarige Letse grootmeester had zo rond de eeuwwisseling

recht op een WK-match met Kasparov. In de finale van de Kandidatenmatches had hij Kramnik met duidelijke cijfers verslagen, maar ondanks lang onderhandelen konden Kasparov en Sjirov het niet eens worden over alle voorwaarden rond de match. Uiteindelijk hakte Kasparov de knoop door en nodigde hij Kramnik uit voor een tweekamp om de titel. The rest is history – Kramnik greep de wereldtitel en een paar jaar later trok Kasparov zich terug als actieve topspeler. Dat was een dreun voor Sjirov, daarna zakte hij ieder jaar een beetje verder weg op de wereldranglijst.

Sjirov had zich duidelijk minder professioneel voorbereid op Hoogeveen dan Giri. Hij vertrouwde bij zijn openingskeus te veel op oud en soms gebrekkig analysewerk van een paar jaar geleden. Aan de andere kant – we moeten ook niet alles op de voorbereiding gooien. Giri oogde fitter en op de momenten dat het erop aankwam rekende hij gewoon scherper dan Sjirov. Na de match was Sjirov genadeloos over zijn eigen spel. “Ik moet heel veel dingen verbeteren, en snel ook.”

Na vijf partijen was de tweekamp al beslist, maar in de laatste partij zorgde Giri met een derde overwinning voor de slagroom op de taart.

Giri – Sjirov 1.e4

In zijn twee eerdere witpartijen had Giri met 1.d4 het Slavisch stevig onder vuur genomen, nu wil hij Sjirov ergens anders pijn doen.

1…c5 2.Pf3 Pc6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 e5 6.Pdb5 d6 7.Lg5 a6 8.Pa3 b5 9.Pd5

Dit werd vroeger in de Svesjnikov de rustige, positionele variant genoemd, maar zoals deze partij laat zien kan het heel snel heel scherp worden. 9…Le7 10.Lxf6 Lxf6 11.c3 Lg5 12.Pc2 0-0.

Het alternatief is 12…Tb8 om a2-a4 te ontmoedigen.

13.a4 bxa4 14.Txa4 a5 15.Lc4 Tb8 16.b3 Kh8 17.Pce3 g6

Ter voorbereiding van f7-f5, maar zover laat wit het niet komen – Giri begint meteen een soort Blitzkrieg 18.h4! Lxh4

Van belang is dat wit na 18… Lxe3 19.Pxe3 f5 over 20.h5! beschikt met als bescheiden pointe 20…f4 21.hxg6! fxe3 22.Txh7 mat.

19.g3 Lg5 20.f4 exf4 21.gxf4 Lh4+ 22.Kf1!

Giri had thuis vastgesteld dat dit kansrijker is dan het oude 22. Kd2, onder meer gespeeld door Topalov en Karjakin. Een belangrijk voordeel: de toren op a4 kan nu in twee zetten naar h2, met de koning op d2 duurt dat een zet langer.

22…f5 23.Ta2 fxe4 24.Tah2 Pionnetjes zijn even niet belangrijk, het draait nu om snelheid en initiatief.

24…g5 25.Dh5

Alles nog bekend. Met

Nieuw. Er was nog een partij bekend met 26…Pe5. Dit was geen zorgvuldig voorbereid nieuwtje van Sjirov, hij moest achter het bord alles weer terughalen. Geen eenvoudige opgave in deze heksenketel! 27.Dh6 Lg8

Niet afdoende, maar ook na 27…Lxd5 28.Pxd5 Tff7 – verdedigt h7 voor een derde keer – is zwart nog niet uit de problemen. Wit vervolgt met het krachtige 29.De6! waarna 29…Lg3 30.Th6 gxf4 31.Pf6! wint voor wit, er dreigt heel vervelend 32.Dxf7! en daarna mat op h7.

28.Tg2 Tbf7

Het lukt Sjirov niet langer om alle dreigingen te pareren.

29.Txh4! gxh4 30.Pf5! En vreemd genoeg staat zwart vrijwel machteloos tegen het plan Pf5-h4-g6 en mat. Ook 30.f5 met het idee 31.f6 en 32.Dg7+ ziet er ijzersterk uit. 30…h3 31.Ph4 Dxh4

Alleen met dit wanhopige dameoffer kan zwart nog even doormodderen. Giri heeft geen problemen met de afronding. 32.Txg8+ Txg8 33.Dxh4 Tg2+ 34.Kf1 Th2 35.Pe3 Tg7 36. Df6+ Th1+ 37.Kf2 Th2+ 38.Ke1 Th1+ 39.Kd2 Th2+ 40.Kc1 Pe7 41.Pf5 Thg2 42. Pxg7 Txg7 43.Df8+ Pg8 44. Lxg8 Txg8 45.Df6+ Tg7 46. Dh4 en 1-0.

Wie de tweekampen in Hoogeveen aandachtig volgde, moest wel tot de conclusie komen dat schaken een fysieke sport is geworden. Afbreken bestaat niet meer, je moet in staat zijn om zes, zeven uur lang een topprestatie te leveren. Giri en Jobava zijn allebei lean and mean, en zien eruit alsof ze iedere dag voor het ontbijt een marathon lopen. Die indruk wekken Sjirov en

Timman niet, en dat kan je lelijk opbreken in lange en zware partijen. Timman verloor net als Sjirov met 4½-1½, maar het was beslist geen kansloze nederlaag. Zuiver strategisch toonde Timman zich duidelijk de meerdere van Jobava, maar zodra er, al of niet onder druk van de klok, gerekend moest worden waren de rollen omgekeerd. En tja, in rekenstellingen en tijdnoodfases worden de punten meestal verdeeld. De eerste partij werd een comfortabele remise voor Timman, maar in de tweede ging het meteen mis. Timman ging ten onder in het va banque-spel van Jobava.

Jobava – Timman stelling na 29.c6

nen met 32.Dd7! met als idee 33.Tb1 gevolgd door 34.Tb7. Een variant: 32…a6 (om 33.Tb1 te beantwoorden met 33… Tb5) 33.Te6! Pc7 34.Ph6!! gxh6 35.Txf6+ Kg8 36.Df7+ Kh8 37.Txh6 met ondekbaar mat.

32.Tcd1? Dc7?

Met 32…Da8! had zwart de aanval kunnen afslaan, het idee is dat – anders dan in de partij – na 33.Pd8 Txd8 34.Td7 Txd7 het paard op e8 gedekt staat en dat wit dus geen mat heeft. Na 32…Da8! mag alleen zwart op winst hopen.

33.Pd8!

Dreigt mat op e8, zwart heeft geen keus.

33…Txd8 34.Td7!

Wit heeft het initiatief – misschien tijdelijk – en zwart moet ervoor zorgen dat hij alle rommelkansen netjes kan afweren.

29…Td5?

Of heel naïef, of heel optimistisch. Na het stevige 29…Td6! –dekt e6 en valt c6 aan - heeft wit niets beslissends. Sterker nog, na 30.c7 Db7+ 31.Pe4 Ld4 lijkt zwart al beter te staan.

30.Pxf7!

Tijdnood of niet, zo’n buitenkansje laat een aanvalsspeler als Jobava zich niet ontgaan.

30…Txa5 31.Dxe6 Kf8

en zwart gaf op, na 34…Txd7 35.Dxe8 is het mat.

Pech voor Timman? Niet echt.

De weg kwijtraken in een tactische janboel is nu eenmaal het lot van de ouder wordende grootmeester.

In de derde en vierde partij had Timman weer het betere van het spel en had hij de gelijkmaker moeten scoren. Vooral in de derde partij was hij er heel dicht bij.

Timman – Jobava stelling na 27.a4

Mist een grote kans. Sterk was 32.a3! om de toren van de vierde rij te verjagen. Na 32…Tb8 (32…Td4 33.Txd4 cxd4 34.Pc4 d3 35.d6 Pb6 36.Pd2 Kf8 37.Kg3 Ke8 38.Kf3 Kd7 39.Ke4 Kxd6 40.Kxd3 is zeer gunstig voor wit) 33.Pc4 heeft wit controle.

32…Kf8 33.d6 Ke8 34.d7+ Kd8 35.Pd6!

Maakt er nog het beste van. Na 35.Pe7 Tb6! blijft zwart op de been.

35…Kxd7 36.Pxf7+ Td4

Hier kan wit schitterend win-

De zwarte stelling kraakt in zijn voegen. Het natuurlijke 27… Txa4? faalt op 28.Pxd6! 27…Pb2 28.Td2 Txa4 29.Txa4 Pxa4 30.Pxd6 Tb1+ 31.Kh2 Tb4

Misschien had wit nu moeten ruilen op d4. Het paard-eindspel na 37.Txd4+ cxd4 38.Kg3 Kc6 39.Kf3 ziet er nog altijd heel kansrijk uit.

37.Tc2 Kc6 38.Pxh6 c4 39.Pg4 c3 en de gevaarlijke c-pion gaf zwart net voldoende tegenspel voor remise.

Toen de aalgladde Jobava ook in de vierde partij een verdachte stelling remise hield, was de pijp leeg bij Timman. Met nog twee relatief eenvoudige overwinningen boekte Jobava een ruime, maar geflatteerde zege.

Anish Giri kan mooie stellingen niet winnen

Meteen na zijn succesvolle optreden in Hoogeveen reisde Anish Giri door naar Oezbekistan om daar deel te nemen aan het tweede toernooi uit het Grand Prixcircuit. De overall winnaar van deze Grand Prix-toernooien plaatst zich voor het Kandidatentoernooi, en de winnaar daarvan speelt over twee jaar een tweekamp om de wereldtitel. Giri finishte in het verre Tasjkent op een teleurstellende 5 uit 11 en kwalificatie voor het Kandidatentoernooi via de Grand Prix-toernooien lijkt vooralsnog ver weg. Op rating kan hij zich overigens ook nog plaatsen.

Speelde Giri slecht in Tasjkent? Dat zeker niet. Zijn openingsvoorbereiding was weer voortreffelijk en hij kwam een aantal keren met duidelijk voordeel uit de opening. Maar anders dan in Hoogeveen –waar hij in Sjirov een vrij naïeve tegenstander trof die bij een beetje tegenwind meteen ging liggen – had hij in Tasjkent te maken met jonge, moderne topspelers die allemaal heel hardnekkig en nauwkeurig kunnen verdedigen als de stelling daar om vraagt. Deze nieuwe taaiheid is kenmerkend voor de jonge topgrootmeesters die groot zijn geworden met hun computer. Zelf ben ik opgegroeid met een rolmodel als Kick Langeweg, die eens na twaalf zetten opgaf omdat hij een zwakke c-pion had. Een wat extreem voorbeeld misschien, maar vroeger was de animo om matige stellingen te verdedigen beslist kleiner dan tegenwoordig.

Giri speelde tien keer remise, maar in de meeste partijen was hij de enige met winstkansen. Een voorbeeldje van hoe het steeds maar net niet wilde lukken was zijn witpartij tegen de Georgiër Baadur Jobava, die net als Giri meteen was doorgevlogen vanuit Hoogeveen. De live internet-persconferentie na

afloop was top-amusement. Jobava vond dat hij aardige aanvalskansen had, maar daar was Giri het hartgrondig mee oneens. Met een ironisch commentaar en dito glimlachje maakte hij dat duidelijk. Daar was Jobava niet van gediend, Giri moest zijn tegenstander met respect behandelen en dat stomme glimlachje kon hij maar beter achterwege laten “tegen een vent als ik” . Kortom, de stemming zat er goed in.

Giri-Jobava, 10e ronde Stelling na 29. Dg2

31.c5!

Een verrassende en leerzame breekzet. Wit ruilt de zwakte op d6 weg, maar daarna wordt de pion op e5 – en ook die op h5weer zwak.

31…Pxb4

Nog erger is 31…dxc5 32.Pxc6

Dxc6 33.Txe5

32.axb4 Dg6 33.Tfd1 dxc5

34.Txe5 Lf6 35.Lxc5 Lxe5 36. Lxf8 h4



Nog snel even een zetje in vermeende tijdnood. Na 41…Lc3! (Jobava) is het snel remise, b.v. 42.Tb8 Lxb4 43.f3 Txg3+ 44.Kf2 Lxe7 45.Th8+ Kg5 46.Kxg3 Ld6+ 47.Kf2 en zodra zwart een opstelling inneemt met b6, a5 en Lc5 heeft wit niets meer. Jobava vroeg aan Giri hoe hij hierover dacht. Zijn mistroostige antwoord: “ik heb helemaal niets gezien in deze partij, dus dat ook niet”. Na de tekstzet heeft wit goede winstkansen. We maken een sprongetje naar de 61e zet van zwart.

Stelling na 61…Te2+

29…De8

Over deze achteruit-zet zei een glimlachende Giri iets als ‘wanneer zwart zo’n zet moet spelen, dan zal het toch wel meevallen met zijn aanval’. Dat viel dus niet zo goed bij Jobava.

30.Pb4! h5?!

Wil aanvallen met h5-h4, maar na wits sterke reactie blijkt die pion op h5 heel kwetsbaar te staan.

Wit heeft nu een pluspion, maar er dreigen ongelukken op g3.

37.Le7

Mogelijk was 37.Lc5! sterker, met als pointe dat de zwarte aanval doodbloedt na 37… hxg3? 38.Dh3+ Dh6 39.Dxg4 Dxh2+ 40.Kf1 en f2 staat gedekt door de loper. Ook 37…Kh7

38.Dxb7 hxg3 39.hxg3 Lxg3 40. fxg3 Txg3+ 41.Kf2 is niet gevaarlijk voor wit.

37…hxg3 38.Td8+ Kh7 39. Dh3+ Dh6 40.Dxh6+ Nu zou 40.Dxg4?? Dxh2+ 41.Kf1 Dxf2 mat zijn.

40…Kxh6 41.hxg3 Te4?

Hier had wit beslist 62.Le5! moeten spelen. Een aantal varianten:

a) 62…Lxb4? 63.Td7 Lf8 64.Tf7! en wit wint

b) 62…Lc1? 63.Td7 Lxf4 64. Txg7+ Kh5 65.Kf5! Txe5+ 66. Kxf4 Te1+ 67.Th7+ Kg6 68.Th6+ Kg7 69.Txa6 en wit wint c) 62…Lb2 63.Td7 Lxe5 64.fxe5 Te4 65.Kd6 Txb4 65.e6 en dit

wordt bijzonder lastig voor zwart.

62.Kd7?

Nu verdampt het witte voordeel. 62…Te4 63.Le5 Lc1 64.Tf3 Kf5

65.Lxg7 Lxf4 66.Kc6 Kxg5

67.Kd5 Kf5 68.Lh6 Txb4

69.Kc5 Txb3 en remise.

In de zevende ronde tegen Sergei Karjakin zette Giri de partij met zwart bijzonder ondernemend op. Karjakin was zo nu en dan behoorlijk kwetsbaar in Tasjkent, en misschien had Giri hem uitgekozen als één van zijn doelwitten. Maar juist in deze partij bleek Karjakin messcherp, al miste hij in de opening een geforceerde winst.

Karjakin – Giri

1.Pf3 c5 2.e4 e6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5.Pc3 Dc7 6.Le3 a6

7.Df3!?

Normaal is 7.Dd2 of 7.Ld3. De tekstzet is niet gloednieuw, maar op topniveau is dit nog nooit gespeeld.

7…Pe5 8.Dg3 h5!?

Laat ook Giri zich al inspireren door Manuel Bosboom?

9.f3 b5 10.0-0-0 d6 11.f4 Pg4 12.e5! dxe5?

16.Pxe6! fxe6 17.Txd7! Dxd7

18.Dxe5 en wit wint, of 13… Dxe5? 14.Pc6!! en wit wint door de matdreiging op d8.

14.Dxe3

Wit heeft een flinke ontwikkelingsvoorsprong en Giri moest later een pion geven om erger te voorkomen. Net op het moment dat er sprake leek van enige compensatie, kwam Karjakin weer met een venijnig antwoord.

Karjakin – Giri

Stelling na 28…e5

Nu kan wit vernietigend uithalen met 13.Pdxb5! axb5 14. Lxb5+ Ke7 14.fxe5 (dreigt Lg5+) en nu 15…Pxe5 (15… Pxe3 15.Df4!! Pxd1 16.Db4+) 16.Lb6! Dxb6 17.Dxe5 Pf6 18.Thf1 (dreigt 19.Txf6 en 20.Pd5+) 18…Ta5 19.Df4 (dreigt weer Db4+) 19…Txb5 20.Pxb5 Ld7 21.Pd6 en zwart komt nooit meer los. Beslist geen eenvoudige kost, eigenlijk alleen op te lossen met een computer aan je zijde. Karjakin deed het anders.

13.fxe5 Pxe3.

Twee variantjes: 13…Pxe5 14.Pcxb5+ axb5 15.Lxb5+ Ld7

twee nederlagen) de smaakmaker in dit vrij saaie toernooi met een veel te hoog remisepercentage. Soms is het schitterend wat de Georgiër laat zien, maar er zit ook een keerzijde aan al die creativiteit. Dan gaat Jobava veel te ver en graaft hij zijn eigen graf. Toernooiwinnaar Dimitry Andreikin versloeg hem met nuchter en sober positiespel, en eigenlijk ging het helemaal vanzelf.

Jobava – Andreikin

1.d4 d5 2.Pc3 Lf5 3.Lf4

Meteen uit de theorie, een typische Jobava-opening. Andreikin laat zich niet provoceren en beperkt zich tot gezonde zetten.

3…e6 4.e3 Ld6 5.g4!? Het is duidelijk: dit gaat geen alledaagse partij worden.

5…Lg6 6.Pf3 Pd7 7.Ld3 Lxd3 8.Dxd3 Lxf4 9.exf4 h5!

c6-c5 voorbereiden. Ook 10.f5 hxg4 11.fxe6 gxf3 12.exd7+ Dxd7 leidt tot niets. 10.gxh5 Txh5 11.Tg1 Df6 12. Pe5?!

Verstandiger was 12.Tg5! b.v. 12…Th3 13.Tg3 Th8 14.f5! en wit lost zijn zwakke dubbelpion op. 12…c6

Weer een solide reactie. Toch kwam ook 12…Dxf4 13.Pxd7 (13.Txg7? Txe5+!) 13…Kxd7 14.Db5+ Kd8 15.Dxb7 Tc8 in aanmerking. 13.Pa4?

Zwart wil na 29.Pf3 verder gaan met 29…Pe4! met een lastig initatief, maar wit heeft veel sterker.

29.Da6!

En afgelopen. 29…exd4 30.

Dxf6+ is onspeelbaar, net als 30…Kf7 31.Pb5! en 32.Pd6+.

29…Kg7 30.Pe6+ Txe6 31. Dxe6 en met een kwaliteit en een pion meer won wit eenvoudig.

Zoals zo vaak was de kleurrijke Jobava (vier overwinningen,

Tast de witte structuur meteen aan. Niet aantrekkelijk is nu 10.g5 Pe7 11.0-0-0 g6, zwart vleugel en kan op zijn gemak

Nu loopt het echt uit de hand. Na 13.Pe2 (13…Txh2? 14.Pg4!) is de schade nog te overzien. 13…Dxf4 14.Pf3

Deze treurige zet was vast niet Jobava’s bedoeling, maar na 14.Pxd7 had zwart de sterke tussenzet 14…Txh2! met de dreiging 15…Dxf2+. Na 15.Tf1 Kxd7 16.Pc5+ Kc7 is wit uitgepraat. 14…e5!

Ook met het degelijke 14…g6 was niets mis, maar Andreikin wil meteen gebruik maken van de wanorde in het witte kamp.

15.Txg7 0-0-0 16.De3 Df6 17. Tg3 exd4 18.Dxd4. Niet 18.Pxd4?? Te5! en wit verliest de dame.

18…Dxd4 19.Pxd4 Txh2 20. Pf3 Th1+ 21.Tg1 Txg1+ 22. Pxg1 d4

en

een gezonde

Giri miste in Tasjkent net dat beetje geluk. (Foto: David Llada)

Edinburgh Chess Club is bijna de oudste

In december kijken we terug en maken we lijstjes. We discussiëren over de juiste volgorde. Waarom staat die hitsingle niet hoger in de Top2000? Wat was de belangrijkste gebeurtenis dit jaar? Ook de schaakwereld zet haar zaken graag op een rij. Een favoriete vraag: ‘Wie of wat is de oudste?’.

Schaakclub Fischer-Z uit Amsterdam bezocht begin oktober één van de oudste schaakclubs ter wereld: de Edinburgh Chess Club. Op zaterdagmiddag speelden we over dertien borden een match die we nipt verloren. Na afloop mochten we onze namen in het gastenboek schrijven en opende secretaris David Archibald de vitrinekast met de geschiedenis van de vereniging.

In 1822, toen de club werd opgericht, was schaken een sport voor heren van stand die speelden bij kaarslicht in hotels en koffiehuizen. De sterkste spelers waren Fransen, maar ook in het Verenigd Koninkrijk was het spel in opkomst. In 1824 zou Londen een correspondentiematch spelen tegen Parijs. Toen de Parijzenaren zich op het laatste moment terugtrokken, wilde Edinburgh het

Schaken per postkoets

David Archibald: ‘Men vond het voorstel arrogant en onbeschaamd, want Edinburgh had nauwelijks bekende spelers en bestond pas twee jaar. Maar we wonnen wel!’Archibald opent voorzichtig een kistje en laat ons de originele gevouwde notatievellen zien, met verbroken rood zegel. ‘De zetten kwamen met de postkoets, het versturen van één brief kostte evenveel als het clublidmaatschap. Er werden vijf partijen gespeeld, twee werden remise, die telden niet mee, twee werden er gewonnen door Edinburgh, één door Londen.’

In één van de partijen speelden de Engelsen het Schots gambiet, dat enthousiast werd overgenomen door de Schotten. Kranten publiceerden de zetten en er is een brief

een slechte zet die al was gepost, probeerden terug te halen, wat mislukte. De match duurde vier jaar en Archibald toont trots de beker die in 1828 werd gewonnen. ‘Dit moet de oudste schaaktrofee ter wereld zijn. Ze doopten hem de Scot’s Gambit Cup.’

Het smalle schaaklokaal is een walhalla voor sporthistorici. Zwart-wit foto’s aan de muur, antieke stukken en klokken en het orginele gastenboek met handtekeningen van (oud) wereldkampioenen Capablanca, Aljechin en Karpov. Archibald: ‘De meeste bezoekers schreven alleen hun naam, maar Aljechin vond het belangrijk om in 1938 ook zijn simultaanscore te noteren: 22 gewonnen, 1 remise en 0 verloren.’

Staunton

De vereniging leidde na het eerste succes een wat slapend bestaan, maar kreeg steun van Howard Staunton. Erelid Staunton was van 1843 tot 1851 waarschijnlijk ’s werelds sterkste schaker en naamgever van het Staunton gambiet en de standaard schaakstukken. In 1851 organiseerde hij het eerste

Schaakstukken uit 1831 (Foto: Frans Smit)

beschikt over een brief van Staunton uit 1852. Archibald: ‘Zijn handschrift was vrij beroerd!’

In 1922 kreeg de club een lening van 500 pond, een fortuin in die dagen. Daarmee konden ze hun huidige schaakruimte kopen. Archibald: ‘Het eerste wat onze voorgangers deden was toestemming vragen aan het stadsbestuur om binnen een toilet aan te leggen. Daar hebben we nog steeds plezier van!’ De vereniging ontvangt graag bezoekers, op haar website vindt u alle informatie.

Als u toch in Edinburgh bent, sla dan het National Museum of Scotland niet over. Daar vindt u elf van de Lewis chessmen. Deze schaakstukken van walrusivoor uit de twaalfde eeuw werden in 1831 gevonden op het eiland Lewis voor de westkust van Schotland. Het zijn prachtige figuren die tot de verbeelding spreken. Harry en Ron spelen er niet voor niets een potje toverschaak mee in de film ‘Harry Potter en de Steen der Wijzen’.

Neerlands oudste

De Edinburgh Chess Club denkt de een-naoudste ter wereld te zijn, na Schach gesellschaft Zürich. Deze Zwitserse schaak vereniging werd in 1809 opgericht. Maar zoals u vast weet begeven we ons met claims op glad ijs. In Nederland wordt door verschillende clubs strijd geleverd om de titel van ‘oudste’ en elk jubileumboek behandelt het thema.

Zo ook ‘Uit het noorden de kracht!’. Ter ere van het 140 jarig bestaan legde voorzitter Titus Ensink de historie vast van schaakv ereniging Van der Linde uit Winschoten. Hij schrijft dat er voor 1800 feitelijk geen schaakverenigingen waren en dat de allereerste schaakclubs eind achttiende eeuw in Londen en Berlijn ontstonden. Voor het vaststellen van de oudste Nederlandse schaakvereniging verwijst hij naar onderzoek van Hans Scholten in 1999.

Volgens Scholten gaat het niet alleen om de oprichtingsdatum, maar moet een vereniging ook onafgebroken hebben bestaan en niet fundamenteel zijn veranderd. Het Haagsche Schaakgenootschap is de eerst opgerichte vereniging, in 1803. Maar dit genootschap hield niet lang stand. Het Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap (VAS) zegt de oudste te zijn. Scholten wees de claim af. Hij vond dat de vereniging teveel afsplitsingen en herenigingen kende om te kunnen spreken van een continu clubbestaan. VAS werd overi-

kend voelend.’

Een ander lid, de Winschoter huisarts Tresling, ontving een medaille van koning Wilhelm III voor zijn ‘goede zorg en hulp’ bij het bestrijden van de cholera epidemie van 1866. Zo’n 20.000 mensen lieten daarbij het leven. Naast verhalen biedt het boek ook oude foto’s en partijen, zoals de correspondentiematch van 1883/84 en 1885 tussen Van der Linde en Schaakgenootschap Pallas uit Deventer.

Nogmaals de oudste

De discussie over welke club de oudste is, rakel ik liever niet op, wel de volgende zaken: ‘Is de Scot’s Gambit Cup inderdaad de oudste schaaktrofee? Bezit Edinburgh de oudste schaakklok? Op de website van Herman van Schaik zag ik een foto met bijschrift: ‘De oudste bekende schaakklok ter wereld werd geïntroduceerd op het door Zukertort gewonnen London International

BSG 2 met onder meer Theo Slisser, Tom de Ruiter en Bert Kieboom?

Meedoen?

Mocht u deze vragen van belang vinden en over antwoorden beschikken, dan ontvangt Schaakmagazine graag uw reactie.

Meer over de geschiedenis van de Edinburgh Chess Club: www.edinburghchessclub.co.uk

Over het jubileumboek: http://www.schaakclubvanderlinde. nl/jubileum/uit-het-noorden-dekracht/

Over de schaakklokken: http://mijnklokken.webnode.nl/

Portret van De Labourdonnais, de sterkste schaker uit zijn tijd, hij stierf in 1840 (Foto: Frans Smit)

De oudste schaakklok?

Schaken komt er aan in 3D en holografie

Het duurde lang voor de wereldschaakbond FIDE een stad had gevonden, die de WK-match tussen Magnus Carlsen en Vishy Anand wilde organiseren. Uiteindelijk werd de noodoplossing Sotsji gevonden, maar eigenlijk maakte het tegenwoordig niet zoveel uit waar grote matches en toernooien gespeeld worden. Belangrijk is een snelle en stabiele internetverbinding, zodat de kiebitzers thuis voor het beeldscherm, via een tablet of onderweg op de mobiele telefoon de zetten vanuit de speelzaal live kunnen volgen. Natuurlijk gratis.

Het is nog niet eens zo heel lang geleden, dat de zetten van een WK-match pas een dag later in de krant te vinden waren. Op zaterdag werd een stapel kranten gekocht, die achteloos in de prullenbak verdwenen als de schaakrubiek met aktueel schaaknieuws en analyses uitgeknipt was. Een interview met spelers verscheen soms maanden later in een schaaktijdschrift. Dat gaat nu allemaal sneller. En beter. En we willen steeds meer. Wat staat ons nog te wachten?

De WK match op het net

Een toernooi of match met live commentaar en een livestream? Het is inmiddels standaard geworden in de schaakwereld.

Laten we even naar de WK-match van dit jaar kijken. Hoe werd de match op het net en in de sociale media gepresenteerd? Natuurlijk is er een eigen website, waar de belangrijkste informatie wordt verzameld. We vinden informatie over de spelers, veel foto’s, informatie over de plaats van handeling en video-archieven, waar we persconferenties, video’s en analyses nog eens kunnen bekijken. Dat is niet alleen handig voor de schaakfan die na zijn werk de partij van de dag terug kan zien, maar ook voor de schaakjournalist, die vanuit zijn werkkamer een ooggetuigenverslag kan schrijven.

Sociale netwerken

Sociale netwerken als de fotodienst Instagram en Facebook zijn inmiddels ook een integraal en dynamisch deel van schaakverslaggeving geworden en de meeste toernooien maken al maanden voor de eerste partij wordt gespeeld eigen accounts aan. Belangrijk voor de schaakwereld is Twitter, de gratis internetdienst waarmee gebruikers korte berichtjes van maximaal 140 tekens publiceren. Tijdens het WK gaven spelers als Fabiano Caruana, Nigel Short, Hikaru Nakamura en Anish Giri regelmatig commentaar op de partijen in Sotsji. Het is wel jammer dat veel van deze tweets in de ruim 600 miljoen tweets per dag (!) ten onder gaan. Het is nauwelijks voor te stellen dat pas een jaar of vijf geleden de eerste toernooitwitter in gebruik werd genomen!

Als u denkt: dat hoeft voor mij allemaal niet: kijk eens op de website http://www. internetlivestats.com hoe snel en dynamisch de wereld op het net draait. Fascinerend.

Toekomst

Zijn we tevreden met de live verslaggeving op het net? Schaakfans hebben al een gratis rondom-zorgeloos-pakket en dan hebben we het nog niet eens over supersterke schaakengines die live tijdens een partij meedraaien en ervoor zorgen dat iedere amateur zich superieur kan voelen. Maar als we eens op bezoek gaan bij andere sporten, kunnen we in de schaakwereld op termijn zeker nog een aantal veranderingen verwachten.

Schaken in 3D: De TV’s zijn er klaar voor en in de bioscoop zet u ook steeds vaker een 3D bril op. Sporten als darts, golf en voetbal maken al gebruik van 3D techniek. Let op: schaken in 3D komt eraan! Een 3D camera in de bril van Anand en voila, u kijkt mee op het bord! Toekomstmuziek?

Holografie

Nog een stap verder gaat holografie. Knappe koppen zijn bezig om driedimensionale afbeeldingen van objecten te maken, met gebruik van een plat vlak in de vorm van een fotografische film of sensor, of een ingegraveerde structuur. Door de afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt het platte beeld te veranderen zodat de indruk van een ruimtelijk, driedimensionaal beeld bestaat. Voor sporten als basketball en American Football zijn Amerikaanse onderzoekers al een heel eind op weg. Kunnen we holografie eventueel in de schaakwereld gebruiken? Ja hoor: een match Carlsen tegen Anand kun je zo projecteren, dat het lijkt alsof de spelers in uw eigen woonkamer zitten. Dan hoeft de FIDE niet meer lang te zoeken naar een stad die het WK organiseert. De spelers komen naar u toe.

Zo kan een futuristische schaakarena er uit zien

In deze Voorloper:

Sjoerd van Roon.

Houdt van spelletjes

Partijen van Sjoerd

Ook het eindspel is interessant

Jeugdkatern Schaakmagazine

Hij is 12 jaar en won het ONJK E in 2011. Bij de pupillendag werd bij twee keer tweede van Nederland, net als bij het NK rapid. Hij speelde vier keer het NK D en werd dit jaar vijfde. Met Pinksteren won hij bij het Limburg-open de C-groep! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Sjoerd van Roon.

Piet Peelen

Sjoerd van Roon

‘Ik houd van tactiek’

Toen hij 4,5 jaar oud was leerde Sjoerd schaken van zijn vader, Tony. “Vader leerde me de spelregels en dan speelden we een partij. Hij begon wel met minder stukken!” Samen gingen ze naar de schaakclub, HMC Den Bosch. Daar kreeg hij les in stap 1 van Ben Span. “Het was leuk. Eerst kregen we les, daarna gingen we spelen. En na afloop kreeg ik chips en fristi, lekker! Ik begon in de paardengroep en werd derde.” Na een tijdje ging hij ook toernooien spelen van het Brabant criterium. “In Boxtel was een toernooi dat duurde liefst vier dagen!” Toen hij in groep 4 zat speelde hij voor het eerst met het schoolteam. “Ik moest op het eerste bord! Dat was best zwaar. De pupillendag was altijd leuk. Een keer scoorde ik heel weinig, maar ik werd twee keer tweede!” Met HMC speelde Sjoerd in vele jeugdteams. In Amersfoort werden we met het C-team kampioen van Nederland!

En ze hadden er super lekkere frietjes. Het leukst vind ik de kampen bij het ONJK. Dan gaan we met wel 10 man kamperen of in een scoutinghuis met stapelbedden. De hele dag schaken, analyseren, voetballen is heerlijk! Ook moesten we klusjes doen volgens een rooster. Tafels dekken, afruimen of afwassen.” ‘Toevallig’ lag Sjoerd al in zijn bed toen er afgewassen moest worden. Op de club kreeg hij les uit de stappenboeken tot en met stap 4. “Ook uit de ‘plus’ en ‘extra’-boeken. Op stap 5 niveau kregen we speciale onderwerpen. Partijen van wereldkampioenen als Fischer, maar ook onze eigen partijen werden besproken. Dat deed Guido Jansen en was leuk. Ik doe nu zelfstudie van stap 5 plus. Ook assisteer ik bij de les van stap 2. Dat is wel leuk, maar soms doe ik niet zo veel.” In zijn partijen zie ik mooie aftrekaanvallen. “Ik houd van alle soorten tactiek. Bijvoorbeeld als je met

een schijnoffer daarna materiaal met rente terug wint. Ook het eindspel is wel interessant. Ik houd van spelletjes waarbij je moet nadenken, zoals schaken of kolonisten. Het NK rapid vind ik leuk omdat je meer partijen op een dag speelt en niet hoeft te noteren. Ook snelschaken is leuk.” Zijn grootste succes behaalde Sjoerd met Pinksteren. Hij won bij het BPB Limburg open de C-groep met een TPR van 2359! “Het ging wel goed, vooral de laatste partijen. En er was een enorme storm! Daardoor moesten we daar blijven slapen.” De € 300,- zit in zijn spaarpot. “Voor als ik iets speciaals voor schaken wil kopen.” Moeder Elke was mee. “Sjoerd is altijd rustig en positief. Je best doen is genoeg bij ons. We zijn lekker uit eten gegaan in Maastricht. Ook gingen we in Valkenburg met de kabelbaan. Een ontspannen en leuk weekend!”

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van: Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

22-03-2002

Rosmalen

Sint-Janslyceum

Wiskunde (bord)spelletjes

Vader

HMC Den Bosch

Schaker

Friet met frikandel of kroket

Partijen van Sjoerd

Wolf Mestrom –Sjoerd van Roon

HiQ Invest NK D Rijswijk 2014 1. d4 Pf6 2. c4 e5 3. dxe5 Pg4 4. Lf4 Pc6 5. Pf3 Lb4+ 6. Pc3 De7 7. Dd5 Lxc3+ 8. bxc3 f6 9. e6

Leuk bedacht van Wolf. Hij ruimt de vijfde rij voor een dubbele aanval! Grootmeesters slaan op f6.

9. .. dxe6 10. Dh5+ g6 11. Dxg4 e5

Een aftrekaanval die het stuk terug wint.

12. Dg3 exf4 13. Dxf4 g5 14. Dd2 Ld7 15. e3 0–0–0 16. Le2 Lh3!

eerst 21. .. c5 22. Pb3 en dan Ld3. 22. Db3 c5! 23. Pb5 Lxe2 24. Kxe2 Df7

Sjoerd brengt zijn dame in de aanval!

25. Pa3 Dh5+ 26. Kf1 Pf3 27.

Db5 Pxg1 28. Kxg1 Dg4+ 29. Kf1 Td2 30. Db1 Df3 31. De1 Dh1# 0–1

Sjoerd van Roon –

Karg Brunner

BPB Limburg Open C

Maastricht, 2014

1. e4 d5 2. exd5 Dxd5 3. Pc3

Hier kon zwart de dame winnen met 24. .. Lxf2+ 25. Dxf2 (25. Kh1? hxg4) 25. .. Txf2 26. Kxf2 waarna het spannend blijft.

25. Le3

c4 Lg4 5. Pc3 e6 6. Le2 Dc7 7. 0–0 Pbd7 8. cxd5 exd5 9. Ld2 Ld6

Dreigt een pion te winnen met Lxf3, uitschakelen verdediging, en Lxh2.

10. h3 Lf5 11. Tc1 a6

Verhindert de dreiging Pb5, die moeilijk te zien is.

12. g4 Le4 13. g5 Pg8 14. Pxe4 dxe4

Deze aftrekaanval wint de pion terug en verhindert de korte rokade!

17. Pd4 Lxg2 18. Lg4+ Kb8 19.

Tg1 Le4 20. Db2 Pe5 21. Le2 Ld3

Een goede zet, maar wit kon nu nog lang rokeren! Het beste was

Da5 4. d4 c6 5. Pf3 Lg4 6. Lc4

Pf6 7. h3 Lxf3 8. Dxf3 Pbd7 9.

0–0 Pb6 10. Lb3 Pbd5 11. Pxd5 Pxd5 12. c4 Pf6 13. Td1 e6

Zwart heeft veel paardzetten gedaan en zijn koning staat nog in het midden. Meteen de stelling openen met 14. d5 was sterk.

14. a3 Le7 15. Lc2 Dc7 16. b4 h6 17. Lb2 h5 18. La4 0–0–0 19. d5 c5

Zwart probeert de stelling gesloten te houden. Toch was 19. .. exd5 beter.

20. bxc5 Lxc5 21. Tab1 Th6 22. Lc1 Pg4!?

Aanvallend gespeeld! Wit kan de aanval afslaan met 23. Lf4! e5 24. Lxh6, of wat hij kiest. 23. hxg4 Tf6! 24. De2 hxg4

De dame erbij halen met 25. .. g3 26. fxg3 Dxg3 was juist. Dan gaat wit mat na 27. Lxc5 Th8, dus moet hij het briljante 27. Ld7+! vinden.

25. .. Th8?

26. d6!

Snijdt de dame de weg naar de witte koning af.

26. .. Dd8? 27. Lxc5 Tfh6 28. d7+ Kb8 29. Txb7+ Kxb7 30. De4+ 1–0

Jan Heijenrath –Sjoerd van Roon

BPB Limburg Open C Maastricht, 2014

1. Pf3 d5 2. d4 c6 3. e3 Pf6 4.

In dit duel om de eerste plaats heeft wit de aanval gekozen. Het spannende 15. Ph4 past daar goed bij. 15. Pe1 Pe7 16. Lg4 0–0–0 17. Dc2 h6 Opent de stelling voor de aanval! 18. Dxe4 hxg5 19. Pf3 Tdf8 Dreigt een dubbele aanval met f5. Verrassend taai is nu 20. Lf5. 20. Lxd7+ Dxd7 21. Pxg5 Th5

Sjoerd brengt de toren in de aanval. Wit kan zijn pluspion niet houden.

22. f4 f6 23. Pe6 Tfh8 24. f5 g6!

De pion op f5 dekt Pe6, dus aanvallen die pion! Als wit slaat komt f6-f5 en het paard gaat verloren.

25. d5 Pxd5 26. Kg2 Pc7 27. Pxc7 Lxc7 28. De6 Tg5+ 0–1

Foto Cissy Caljé

Ontpenning

Pascal Losekoot

Bij de volgende stelling is zwart aan zet. Hij speelde hier 1… Tg6?, met het idee dat dan zijn f-pion promoveert als wit die toren pakt. Wit ontpent echter met tempowinst met 2.c6+! xc6

3.Txf2. Het grootste gevaar – de f-pion - is van het bord, de stelling is nu makkelijk remise te houden, bijvoorbeeld na 3…Kd6

4.Td2+ gevolgd door Kxa6.

Vraag: hoe had zwart wel kunnen winnen?

Penningen kunnen heel vervelend zijn. Een gepend stuk is amper en soms zelfs helemaal niet in staat om te bewegen. Als je de penning opheft kan dat ineens tot leuke verrassingen leiden. Dit “ontpennen” kan op meerdere manieren: zoals onderbreken, slaan en weglokken.

Bij de volgende stelling is het duidelijk: zwart zou erg graag Lxd2 willen spelen. Maar dat kan niet door de penning. Ook de dubbele aanval met Pf3+ werkt niet, omdat de h5-loper verdedigt. En dan lijkt het er sterk op dat zwart verloren staat: de loper gaat immers verloren. Maar er is nog een redding: 1…Dg4!! Met deze onderbrekingszet wordt de loper ontpend: 2.Lxg4 Lxd2. En op 2.Txg4 werkt ineens Pf3+ wel. Het staat ongeveer gelijk.

Opgaven

1.

2. Zwart

Bij

en nu is de loper tot leven gekomen: 2…Lxd5+ en mat volgt. 5) Zwart heeft één verdediging tegen mat: 1…Tf1+ 2.Ka2 Dc4+ en op Txc4 volgt hxg6. 6) Een analysevariant van de Immer Grune, AnderssenDufresne, 1852. Wit wint met 1.Td8+!! Op 1…Txd8 is de g2 pion ontpend: 2.gxf3 en wit wint. 1…Pxd8 faalt op 2. Dd7+!! Kxd7 3.Lf5+ Kc6 4.Ld7#, en 1…Kxd8 2.Lf5+ Dxd1+ 3.Dxd1+ Pd4 4.Lh3.

niet,

4. Zwart aan zet wint

Zwart aan zet wint

6. Wit aan zet wint

Europees Jeugdkampioenschap Rosa Ratsma en Eelke de Boer in subtop

Het EK voor de jeugd vond dit jaar plaats in de Georgische badplaats Batoemi. Jongens en meisjes verdeeld over 12 leeftijdscategorieën, het zal gezellig druk geweest zijn in de speelzaal. Nederland trad aan met elf spelers en vooral de prestaties van Rosa Ratsma en Eelke de Boer spraken tot de verbeelding.

Bij de meisjes tot 18 jaar begon Rosa met 5½ uit 7, een droomstart. In de tweede ronde sloeg ze toe met energiek aanvalsspel tegen de Oekraïnse Maria Bezkorovaina.

Ratsma- – Bezkorovaina

Stelling na 12…Dc7

De zwarte stukken staan samengeklonterd op de damevleugel en daarom begint Rosa een initiatief aan de andere kant.

13.Pg5! Pf6

Ambitieus gespeeld. Zwart weigert afstand te doen van het loperpaar, maar verstandiger was 13…Lxg5 14.Lxg5 Pc5.

14.Tad1

Een gezonde ontwikkelingszet waarmee wit de druk verder opvoert, maar veel sterker was 14.Pxf7! Txf7 15.Lxb6 Dxb6 16. Dc4! en wit wint.

14…Ta6

Geeft het paard op b6 een extra

steuntje.

15.f4!

De spijker op zijn kop, de toren op f1 moet ook meedoen aan de aanval.

15…Ld6

Of 15…h6 16.Pxf7! Txf7 17.fxe5

Dxe5 18.Ld4 Lc5 19.Lxc5+ Dxc5

20.Kh1 en tegen de dubbele dreiging e5 en Td8+ staat zwart machteloos.

16.fxe5

Neemt genoegen met kwaliteitswinst, maar er zat meer in.

De zwarte stukken werken totaal niet samen en sterk was 16.Dd3! Een mogelijk vervolg is 16…exf4 17.Pxf7! Txf7 18.Dxd6 Dxd6 19.Txd6 fxe3 20.Td8+ en zwart gaat mat.

16…Lxe5 17.Lc5 h6

Nog het beste. De meerslag 17… Lxc3 18.bxc3 Pxa4 19.Txf6! is helemaal verschrikkelijk voor zwart: 19…gxf6 (19…Pxc5 20.Dh5 h6 21.Lxf7+ Txf7 22.Dxf7+ Dxf7 23. Td8 mat) 20.Dh5! fxg5 21.Dxg5+ en wit wint in de aanval.

18.Lxf8 hxg5 19.Lc5 en met een kwaliteit meer won wit overtuigend.

Na een hardhandige nederlaag in de achtste ronde moest Rosa in de negende en laatste ronde met zwart tegen de sterke Russin Anna Styazhkina (2205). Rosa heeft het Siciliaans goed in

de vingers en een beetje in Kasparov-stijl bouwde ze een schitterende stelling op. Maar in tijdnood ging het mis.

Styazhkina – Ratsma Stelling na 31.f5

32…Ld4?

Verspeelt al haar voordeel. Zowel na 32…Pxb2 als na het kalme 32…Lg7 blijft zwart duidelijk beter staan.

33.fxg6 hxg6 34.Pxd4 Dxd4 35.Dg3 Dc4 36.Lc3 Pxb2?

Zwart heeft een pion geofferd voor een overweldigende stelling. Sterk was nu 31…Dc4 32.Tg1 Pd3! - dreigt mat op f2. Na 33.Le3 beschikt zwart over 33…Lh4! met de dreiging 34…Lf2! Een aardige variant: 33…Lh4 34.Pa5 Df4! 35.Lb6 Df2! 36.Pxb7 Te1! en wit kan opgeven.

31…Pd3 32.Ld2

Trapt niet in 32.fxg6? Pf2+! 33. Txf2 Dxd1+ en zwart wint.

Beter was 36…Pc5, maar op deze truc had Rosa vertrouwd toen ze 32…Ld4 speelde. Het idee is 37.Te1 Txe1+ 38.Dxe1 Pxd1 39.Dxd1 Dxc3 en zwart wint een stuk. Helaas zit er een lek in deze berekening. 37.Te1 Td8

Want na 37…Txe1+ 38.Dxe1 Pxd1 heeft wit 39.De8+! en 40.Dh8 mat. Ook 37…Txe1+ 38.Dxe1 Dc6 39.Lf3 is hopeloos voor zwart.

Erik Hoeksema

Lees verder op pagina 30.

Rosa Ratsma werd verdienstelijk 9e bij de meisjes tot 18 jaar. (Foto: Ab Scheel)

Jeroen Bosch

Een van de meest originele spelers van dit moment is de Georgische grootmeester Baadur Jobava. Nederlandse schaakliefhebbers hebben hem kunnen bewonderen tijdens het Univé schaaktoernooi in zijn match tegen Jan Timman. Jobava staat er om bekend tegen de allerbesten vaak al snel de gebaande paden te verlaten (om de openingsvoorbereiding te vermijden) om dan later met zijn uitstekende gevoel voor dynamiek toe te slaan. Net als Anish Giri reisde ook Jobava direct na het Univé toernooi af naar Tasjkent voor het FIDE Grand Prix toernooi. Hij deed het uitstekend en eindigde met 6 uit 11 een punt boven onze landgenoot. In de onderhavige partij tegen Sergey Karjakin laat Jobava een staaltje van zijn kunsten zien. Speelt u mee?

Combineren

Sergey Karjakin – Baadur Jobava, Tasjkent 2014

1.e4 c6

Jobava speelt ook Frans of Siciliaans. Zo was 1...e6 2.d4 d5 3.Pd2 (3.Pc3 Pc6 is een andere typische Jobavavoorkeur) 3...Ld7!? wat hij de vorige keer tegen Karjakin op het bord bracht. En 1...c5 2.Pf3 b6!? heeft de Georgische grootmeester ook al vaker gespeeld.

2.Pf3

2.d4 d5 3.e5 is wat Karjakin meestal speelt. Twee ronden later liet Jobava zien wat hij daarop gepland had: 3...Lf5 4.Pf3 e6

5.Le2 Pd7 6.0–0 h5!? 7.Pbd2 Ph6

8.Pe1 g5!? was Vachier LagraveJobava, Tashkent 2014. Een opmerkelijke manier van spelen!

2...d5 3.Pc3

Nu speelt zwart meestal 3...Lg4 (wat Jobava in eerdere partijen ook al had gedaan). De Georgiër begon nu lang na te denken en besloot achter het bord tot

3...dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.Pxf6+ exf6!?

Het ziet er misschien een beetje vreemd uit om wit zomaar een

Bij het WK junioren in India werd de driekleur verdedigd door Benjamin Bok, Robin van Kampen, Quinten Ducarmon en Bart von Meijenfeldt. Bok en

meerderheid op de damevleugel te geven (alhoewel 5...gxf6 ook niet zonder gevaar is), maar dit type ...exf6 Caro-Kann is in het verleden door veel sterke spelers gespeeld.

6.Lc4 De7+

Dit wordt niet vaak gespeeld. 6...Ld6 7.De2+ geldt als wat beter voor wit.

7.Le2

7.De2 Dxe2+ 8.Lxe2 Ld6 is iets beter voor wit, maar schokkend is het niet, zoals bekend uit I. Zaitsev-Bronstein, Kampioenschap Sovjet-Unie 1968.

7...Dc7

De dame heeft zijn werk gedaan (de loper is teruggedrongen naar e2) en maakt nu ruimte voor zwarts loper.

8.d4 Ld6 9.0–0 0–0 10.h3 Td8 11.Le3 Pd7 12.c4 Pf8 13.Ld3

Beide partijen hebben logische zetten gedaan. Wit zou wat beter moeten staan (hij heeft tenslotte een ‘halve’ pion meer), maar de pionmassa op de koningsvleugel geeft de zwarte stelling ook iets stevigs en biedt hem zelfs kansen voor een toekomstige opmars.

Van Kampen behaalden een gedeeld negende plaats met 8,5 uit 13. Ducarmon scoorde een half punt minder, maar draaide wel continu mee in de top. Von

Neemt u net als Jobava alle kansen optimaal waar?

Meijenfeldt haalde 7 uit 13. De Chinees Lu Shanglei greep met 10 uit 13 de titel.

Karel van der Weide

Sipke Ernst verrast favorieten opnieuw

Door een ongelooflijke ontknoping in de laatste seconden van het Remco Heite-toernooi kwam Sipke Ernst als winnaar uit de bus. De man met de laagste rating was de sterke concurrentie in Wolvega te slim af. In 2012 haalde hij de barrage, ditmaal deelde hij de prijs met niemand: 3,5 uit 5.

In de eerste drie ronden werd duidelijk dat dit niet het toernooi van de Engelsman Gawain Jones zou worden. In de openingspartij speelde hij Erwin l’Ami in de kaart met een ouderwets soort Schots Gambiet, waarmee L’Ami al eens overtuigend gewonnen had. Jones bleef één van de grootste smaakmakers van het toernooi, maar hij verloor ook in de volgende twee ronden. Het einde van de partij tegen Ernst was tragisch voor de Engelsman. Na origineel spel van beide zijden had Jones voordeel gekregen, maar nadat hij een paar goede winstkansen had gemist ontstond een onduidelijk eindspel. Daarin vergiste Gawain zich gruwelijk:

Jones – Ernst

 45.Tc6??

Oh-oh. De witspeler zei naderhand dat hij zich simpelweg één tempo verteld had. Wit heeft goede winstkansen na 45.Tg6! Kg8 46.b6, bijvoorbeeld 46...e4 47.Te6! Lb7 48.Te8+ Kxg7 49.Tb8 La6 50.b7 Lxb7 (50...Txc7?? 51. Tg8+) 51.Txb7 en zwart moet zorgen dat hij dit remise houdt. 45...Txc6 46.bxc6 Kxg7 47.b4 Kf6 48.b5 Ke6 49.b6 Kd6 50.b7 Kxc7 51.bxc8D+ Kxc8 52.Kf2 Kc7

L’Ami viel terug naar 50% na een nederlaag tegen de gedegen spelende Daniel Fridman. Daarmee stelde de Let zich weer kandidaat voor de eerste prijs, net als in 2012. In de vierde ronde gaf Reinderman hem echter geen kans op meer dan een halfje. Ook

het volgende spektakelstuk eindigde wonderwel in remise.

Jones – Van Wely

1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d3 d5 4.De2

Pc6 5.g3 Pf6 6.Lg2 Le7 7.0–0

0–0 8.e5 Pe8 9.c4 Pc7 10.Pc3

Tb8 11.a4 b6 12.h4 a6 13.Lf4 b5 14.axb5 axb5 15.Tfd1 Te8 16.b3 bxc4 17.dxc4!?

Een interessant pionoffer om de vaart erin te brengen. 17...Txb3 18.Dc2 Tb8 19.Pg5

25.Pef6+ Lxf6 26.Pxf6+ Dxf6 27.exf6 Pxg2 28.Txd4?! Achteraf bleek dat wit het paard wel kon nemen: 28.Kxg2 Lb7+ 29.Kh2 Pf3+ 30.Kh3 Lc8+ en nu lijkt zowel 31.Kg2 Lb7 32.Dc1 (of 32.Df4) als 31.g4 h5 32.Kg3 Lxg4 33.Td3 te winnen. 28...cxd4 29.h5!? Pe1 30. hxg6 Pf3+ 31.Kg2 Le6 32.Dc5 Pg5 33.gxf7+ Lxf7 34.Th1 Tbd8 35.Txh6

19...g6

Van Wely vond 19...Lxg5 minder aantrekkelijk wegens 20.Lxg5 f6 (na 20...Dd7 21.Pe4 Pd4 22.Txd4 cxd4 23.Pf6+ gxf6 24.Lxf6 Te7

25.Dd2 Kf8 26.Dh6+ Ke8 27. Dxh7 Dd8 28.Ta7 heeft wit een winnende aanval) 21.exf6 gxf6 22.Le3.

20.cxd5 Pd4 21.Da2 exd5 22. Pxd5 Pce6 23.Dc4?!

Krachtiger was 23.Da7! Ld7 24.

Le3 Tc8 25.Pe4.

23...h6 24.Pe4

35...Td5?

35...Ld5+ lijkt goed voor remise na 36.Kf1 Pf7 37.Tg6+ Kh8 38. Dc1 d3 39.Dd2 Ta8! en wegens de matdreiging moet wit eeuwig schaak houden met 40.Th6+ Kg8

41.Tg6+. Wit had nu kansen op winst behouden na 36.Da7!.

36.Tg6+? Lxg6 37.Dxd5+ Pe6

38.f4 Kf7!

Koerst naar een remise-eindspel met toren en paard tegen dame.

38...Lf7 39.Df5 Tc8 40.Dg4+ Kf8

41.f5 zou wit nog kansen geven.

39.f5 Kxf6 40.fxg6 Tg8 41. Df3+ Kxg6 42.g4 Tf8 43.Dc6 Kf6 44.Dd6 Tg8 45.Kf3 Tg5

24...Pxf4!

Een verwarrend dameoffer, dat Jones misschien het beste had kunnen weigeren met 25.gxf4 Le6 26.Pxc5.

46.Da6 Tc5 47.Kg3 Td5 48. Da8 Td8 49.Dh1 d3 50.Da1+ Td4 51.Kf3 Ke5 ½–½ Omdat in de slotronde Reinderman en Ernst zwart hadden en Fridman wit, leek deze de beste papieren te hebben. Jones liet zich ditmaal echter niet omverkegelen (remise) en L’Ami kwam langszij via een zwaarbevochten zege op Reinderman. De derde gegadigde voor een playoff was Van Wely. Na een mislukte opening hing Ernst in de touwen. Van Wely - Ernst

Er volgde een wanhopige uitval: 26...g5!? 27.fxg5

loopt de koning eruit. 32...Txf4 33.Dxe6+ Kh8 34.Kd3?? 34.Dg6! gaf wit nog steeds goede kansen. Van Wely zag het niet meer in tijdnood.

Wint simpelweg een stuk. 35.Dd5 Td7 36.Tf1 Txd5 37.Pxd5 Txf1 38.Txf1 Pe6 39.Pf4 Pxf4+ 40.Txf4 Dd1+ 41.Ke3 Dxd4+ En zwart won in de uitvluggerfase. En zo kreeg het toernooi een verrassende maar verdiende, ongedeelde winnaar.

Eindstand Invitatiegroep:

Ernst 3,5 uit 5

Fridman, l’Ami 3

Reinderman 2,5 Van Wely 2 Jones 1

Eindstand Open toernooi (45 minuten pppp): Lenderman 7 uit 9

Bok, Langheinrich 6,5 Peng, Van den Doel, Bijlsma 6

Soms houdt Friso Nijboer tijd over

Hij heeft in zijn carrière vele toernooien gewonnen, maar BDO 2014 was speciaal voor Friso Nijboer. “Deze was heerlijk”, zei de ex-prof, die sinds enkele jaren een eerzame fulltime baan heeft als business engineer bij een IT-bedrijf.

“Om een toernooi te spelen moet ik nu vrije dagen opnemen. Met En Passant had ik in de Europese teamkampioenschappen in Bilbao een soort van wedstrijdritme opgedaan. En ik had me voorbereid. Toch maakte ik snel fouten. Gelukkig deden mijn tegenstanders dat ook.”

Wagner – Nijboer

39.g4 Dd8! 40.g5 Tf4! De pointe. Als de dame via e6 naar f6 was gegaan, stond zij nu aangevallen. Nu bezwijkt de witte h4/ g5 paraplu onder de hagel.

38...De6! 39.g4 Df6! 40.g5 De6

Na wat heen- en weer-geloop is de deur open en wit krijgt hem niet meer dicht.

41.Dd3 Dg4 42.Lh7+ Kh8 0–1 Zo kwam Nijboer naast koploper Dimitri Reinderman. “Tijdnood is nog steeds een probleem, maar met het 30-secondenregime niet meer zo heftig als vroeger.” In ronde 5 verloor Reinderman ongelukkig van de Poolse IM Krystian Kuzmicz, die tweede werd. Nijboer won na wat hij zijn beste partij van het toernooi noemde.

Burg

– Nijboer

Twee pionnen achter en twee monsterlijke witte lopers bij de koning – wat valt hier nog te verzinnen voor zwart?

35...Dd6! 36.Lf4 e5 37.Lh6? Wagner gaat de fout in. Beter was 37.Lg5 en nog beter het gevatte 37.Dc6!

37...Pf8!

1.e4 c5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 e6 4.0–0 Pge7 5.Te1 a6 6.Lf1 b5 7.a4 b4 8. d4 cxd4 9.Pxd4 Pxd4 10.Dxd4 Pc6

11.Dd3 Dc7 12.c4 Ld6 13.g3 h5

14.Td1 Lc5 15.Le3 Pe5 16.De2 Lxe3 17.Dxe3 h4 18.Pd2 Lb7

19.Le2 hxg3 20.hxg3 0–0–0 21.f4

Pc6 22.c5 g5! 23.fxg5 Pd4! 24.Ld3

Th3 25.Pf1 De5!? 26.Tac1 Tg8 27. Lb1? Pc6 28.Kg2 Th5 29.Dd2 Dc7 30.Df4 Thxg5 31.Td6 Pe5 32.Pe3

33.Kf2 Pf7 34.Pf1 Txc5 35. Tdd1 Dxf4+

Hier was 35...Pe5 handiger. Nu is de winst niet eenvoudig meer.

36.gxf4 Txc1 37.Txc1+ Kd8

38.Tc4 a5 39.Tc5 Pd6 40.Pd2 Tg4 41.Kf3

Nu worden de witte stukken opgejaagd wild. Beter was 41.Ke3, ondanks het schaak op g3, want daar heeft zwart niet veel aan. 41...Th4 42.Kg3 Th1 43.Lc2 Lc6 44.Txa5 Tc1

Hij kon de toren insluiten met 44...Kc7 45.Ta6 Kb7 46.Ta5 Kb6, maar na 47.Pb3 ziet het er nog niet zo duidelijk uit. 45.Lb3 Lxe4 46.Ta6 Pf5+ 47. Kf2 Ld3 48.Tb6 Th1

mistisch voor wit in AshwinBanikas, Rethymnon 2009.

In een dolle tijdnoodfase onderschat wit de gevaren. Het beste was nog 38.Le3! Lxe3 (nu niet

38...De6? 39.Lxf2! Dh3+ 40.Kg1 Dxg3+ 41.Dg2 Lxf2+ 42.Kf1 en na dameruil brengt de vrije b-pion wit alsnog de winst!) 39.Dxe3 Dxg6 40.Dxf2 Dxb1+. Frank Erwich gaf op Schaaksite de fraaie variant 38.Lxf8 Dd7!!

Met een gepointeerde opbouw heeft Nijboer met zwart een aanvalsstelling ingenomen.

32...f6!?

32...Txg3+! 33.Dxg3 Txg3+ 34.Kxg3 Dd8 en paard en dame zijn zoals zo vaak een dodelijke combinatie. Op de volgende zet kon zwart ook nog op g3 slaan.

49.Kg2 Te1 50.Pc4 Te2+ 51.

Kg1 Pd4 52.Td6 Pf3+ 53.Kf1

Td2+ 54.Txd3 Txd3 55.Ke2

Txb3 0–1

In het Challenger-toernooi leek de Azerbeidjaanse Nargiz Umudova voor een sensatie te gaan zorgen, maar in de laatste ronden zakte zij terug. Chiel van Oosterom en Robby Kevlishvili kwamen bovendrijven.

Voor het 13-jarige talent betekende dit zijn eerste IM-norm, nadat hij in de slotronde smaakmaker Manuel Bosboom had verslagen. Hier het duel tussen de winnaars.

Kevlishvili – Van Oosterom

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4

4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le3 e6 7.f3 b5 8.Dd2 Pbd7 9.g4 h6

10.0–0–0 b4 11.Pce2 Dc7 12.h4 d5 13.Lh3

Een populaire variant is hier 13. Lf4 e5 14.Lh2 dxe4 15.g5 hxg5 16.hxg5 Txh2 17.Txh2 exd4. 13...Pe5 14.Lf4!

14.g5 Pc4 15.Dd3 Pd7 16.Pf4

Pde5 17.De2 Pxe3 18.Dxe3 Pc4

19.Pfxe6 fxe6 20.De2 De5 21.f4

Dxe4 bleek een beetje te opti-

14...Ld6

De cruciale zet is hier vermoedelijk 14...dxe4!? 15.g5 (15.Pc6 Pd3+ 16.Dxd3 Dxf4+ 17.Pxf4 exd3 18.Pxd3 Lb7 is OK voor zwart; hij kan zich loswerken) 15...Pd5 16.Lxe5 Dxe5 17.g6! met een compleet gekkenhuis. 15.Lxe5 Lxe5 16.g5 Ph5 17.exd5 Pf4 18.dxe6 fxe6 Zwart kon in troebel water vissen met 18...hxg5 19.Pc6 (of 19.Lf5) 19...Lxe6!?. 19.gxh6 Txh6 20.Lg4 a5 21.Kb1

Het zwarte paard moet nu e6 loslaten, waarmee zijn stelling in stort.

21...La6 22.Pxf4 Lxf4 23.De1 Ook 23.Pxe6 Txe6 24.Dd5 won. 23...e5 24.Pe6

En in het zicht van 24...De7 (anders 25.Pxf4) 25.De4 gaf Van Oosterom op.

Eindstand Premier:

Friso Nijboer 6,5 uit 9

Krystian Kuzmicz 6

Dimitri Reinderman 5,5

Andrey Sumets

Twan Burg, Jan-Willem de Jong 4,5

Eindstand Challengers: Chiel van Oosterom, Robby Kevlishvili 6

Nargiz Umudova 5,5

Miguoel Admiraal, James Jackson 5

Sjaak Pielaet is de schaakvrijwilliger van het jaar 2014

Sjaak Pielaet is schaakvrijwilliger van het jaar 2014 geworden. Pielaet (66) is al decennia lang een onmisbare steunpilaar voor ‘zijn’ schaakclub Bergen. De gepensioneerde onderwijzer is nu 42 jaar ononderbroken secretaris, 45 jaar lang schrijft hij het clubblad vol en al 26 jaar is hij de drijvende kracht achter de Bergense schoolschaakkampioenschappen. Hij stelde het jubileumboek ‘Een halve eeuw bedenktijd’ samen. En hij zag tussen de bedrijven door ook nog kans om 25 keer clubkampioen te worden.

Dat was voor de jury, bestaande uit Mark van der Werf, directeur van het Bondsbureau van de KNSB, en Martin Voorn, hoofdredacteur van Schaakmagazine, reden hem te verkiezen boven een aantal andere uitstekende kandidaten. Pielaet zelf is even met stomheid geslagen: ‘Ik voel me vereerd, moet er nog aan wennen, ik hoop dat ik vannacht kan slapen voordat ik morgen met vakantie ga naar Curaçao.’

Eerst weert Pielaet alle eer een beetje af; ‘Het is toch niet zo heel bijzonder wat ik gedaan heb?’ Maar dan realiseert hij zich: ‘Ja, als je het allemaal op een rijtje zet is het misschien toch wel veel’. Het lachje van zijn vrouw op de achtergrond is veelzeggend. En Pielaet is door de koningin ook geridderd voor zijn schaakactiviteiten. ‘Ik voelde me

daardoor al in het zonnetje gezet en nu sta ik voor heel schakend Nederland in the picture.’ Een paar keer per jaar gaat Pielaet met zijn vrouw op vakantie en dan moet de schaakclub Bergen hem dus missen. Maar dat maakt hij de rest van het jaar meer dan goed met tal van activiteiten. En hij verlaat altijd als laatste het clublokaal, zoals een kapitein als laatste zijn schip verlaat, behalve de kapitein van de Costa Concordia. Pielaet: ‘Ja, sommige mensen zeggen: Ik bén een beetje die schaakclub.’

Pielaet is overigens meer van het breedteschaak dan van (top)prestaties, zegt hij. ‘Je moet ook minder goede schakers enthousiasmeren. Mijn drijfveer is ook om zoveel mogelijk kinderen aan het schaken te krijgen. Ik wil de belangstelling voor schaken zo breed

mogelijk uitdragen. En ik ben er trots op dat onze schaakclub stabiel blijft, dat is óók mijn drijfveer om er veel energie in te steken.’

Sjaak Pielaet gaat na al die jaren van activiteit voor de schaakclub en de (Bergense) schaakgemeenschap gewoon door. ‘Zolang mijn vrouw het goed vindt blijf ik het doen.

Bondsraad in het teken van de vitale vereniging

De najaarsvergadering van de Bondsraad op 29 november stond in het teken van de vitale vereniging. De nadruk op de vitale vereniging in het meerjarenplan 2015-2018 oogstte veel waardering. De meerjarenbegroting voor 2015-2018 werd aangenomen.

Verenigingen vormen de basis van de georganiseerde schaaksport. In de komende periode staan de verenigingen centraal en waar nodig zullen zij ondersteund en versterkt worden. Daarbij zal veel aandacht zijn voor jeugd- en schoolschaak, maar ook andere doelgroepen krijgen meer aandacht. Om verenigingen zo effectief mogelijk te

ondersteunen zal in 2015 een enquête onder de schaakverenigingen worden gehouden. Daarnaast zal ook een lezersonderzoek voor Schaakmagazine plaatsvinden. De meerjarenbegroting werd goedgekeurd. Ondanks teruglopende subsidie-inkomsten laat die begroting voor de komende twee jaar een klein overschot zien. Voor de

periode vanaf 2017 wordt de discussie rond de NOC*NSF-subsidies bepalend voor de financiële ruimte. Die discussie gaat de komende 1,5 jaar plaatsvinden. In het verlengde van de begroting werd ook het voorstel voor uitbreiding van de Online Ledenadministratie (OLA) goedgekeurd. Dat is nodig om het groeiend aantal schoolschaakleden en ratingleden goed te kunnen registreren en om scholen, toernooiorganisaties, verenigingen en bondsbureau van de juiste informatie te kunnen voorzien. De volgende vergadering van de Bondsraad is op zaterdag 13 juni 2015.

Sjaak Pielaet: 'Voor heel schakend Nederland in the picture'

Jaroslav Pospisil

Jaroslav Pospisil werd op 5 mei 1934 geboren. Hij leeft in Praag. In de communistische tijd promoveerde hij. Daarna werkte hij voor de propaganda. Dit werd hij zo zat, dat hij toeristengids en tolk werd. Hij werd bekend door eindspelstudies te componeren. Het belang van oppositie toont hij in het volgende kleinood.

1. Jaroslav Pospisil

Welt am Sonntag 1996

Wit begint en houdt remise

1. Ka5! De koning maakt een omtrekkende beweging. Fout is 1. Kb5? Kb7! 2. Kc5 Ka6! 3. Kxd5 Kb5 4. Kd4 Kb4 5. Kd3 Kb3 6. Kd2 Kb2 7. Kd3 a5 8. Kc4 a4 9. Kb4 a3 en zwart wint. 1. .. Kb8!

2. Kb4! Kb7 3. Kb5 a6+ Het alternatief is 3. .. a5 4. Kxa5 Kc6 5. Kb4 Kd6 6. Kc3 Ke5 7. Kd3. 4. Kc5 a5 5. Kxd5 remise.

2. Jaroslav Pospisil

Eerste prijs

Ceskoslovensky Sach 1953

Wit begint en wint

Zwart staat op een tweesprong.

A. 9. .. Kb3 10. g6 c4 11. g7 c3

12. g8D+

B. 9. .. Kd3 10. g6 c4 11. g7 c3 12. g8D c2 13. Dg5 en wit wint in beide gevallen.

Opvallend is de correcte analyse. Dit keer hoef ik geen studies te corrigeren.

Pospisil zou een rubriek van het tijdschrift Ceskoslovensky Sach gaan vullen.

3. Jaroslav Pospisil

Derde prijs

Averbach 80

Jubileum Toernooi EBUR 2004

Wit begint en houdt remise

1. Ke4! Wits koning gaat op paardenjacht. 1. .. Kc6 2. Kf3 Kd5 3. Kg3 Pg1 Een lastig alter-

In zijn jonge jaren had Jaroslav veel succes met pionneneindspelen. Hij won een eerste prijs in het belangrijkste Tsjechische blad. 1. Kf7 Ke5 2. Ke8! Wit moet weer omzichtig spelen. 2. Ke7? c5! 3. Kd7 Kd4 leidt tot remise. 2. .. Kd6 Het alternatief is 2. .. Ke6 3. c5! Kd5 4. Kf7 Ke5 5. Ke7! en wit heeft de oppositie. 3. Kd8! c5 Of 3. .. Kc5 4. Ke7 Kxc4 5. Kxf6 Kd3 6. g5. 4. Ke8 Ke6 5. Kf8! Kd6 6. Kf7 Ke5 7. Ke7 Kd4 8. Kxf6 Kxc4 9. g5

natief is 3. .. Ke5 4. Kxh3 Kf4 5. d3! c6 6. d4 Kf5 7. Kg3! 4. Kf2 Ke4 5. Kxg1 Kf5 6. Kf2! Fout is 6. d3? Kf4 7. Kf2 Kg4 8. Ke3 Kxh4 9. Kf4 Kh3! 10. Kf3 c6! 11. d4 d5 12. Kf4 Kg2! en de zwarte koning wordt actief. 6. .. Kf4 7. Ke2! Kg4 8. Ke3! Kxh4 9. Kf4! Kh3 10. Kf3 Kh2 11. Kf2

5. Jaroslav Pospisil Diagrammes 2009

In het pionneneindspel wordt de zwarte koning buitenspel gehouden.

A. 11. .. Kh1 12. Kf1 d5 13. Kf2 c6 14. Kg3! Kg1 15. d4! Er is een wisseling van oppositie.

B. 11. .. c6! 12. d3! Kh1 13. Kf1! c5 14. d4! c4 15. d5 remise.

4. Jaroslav Pospisil

Eerste prijs

Matous Jubileum 1997

Wit begint en wint

1. Txg7+ Wit moet toeslaan. 1. .. Kh8 2. Tg8+! Lxg8 3. Lc3+ Le5 4. Dh4+ Lh7 5. Df6+! Dg7+ 6. Dxg7+ Lxg7+ 7. Lxg7#.

Met grof geschut ontstaat een prachtig mat.

Wit begint en wint

1. Lc2 Lg4+ 1. .. Tb6 2. Kg3! Lb7! 3. Tf5+! Kh6 4. Tf7 Kh5 5. Th7+ Th6 6. Txb7 kost een loper. 2. Kh2! Tb6 3. Kg3! Ld7 4. Th8+ Th6 5. Td8 Td6 Of 5. .. Lc6 6. Td2! 6. Lf5! wint voor wit.

In de jaren tachtig bezocht ik Praag en kwam Pospisil naar Margraten. Toen was het passeren van een communistische grens een lastige zaak. Jaroslav keerde terug om thuis de internationale ontwikkelingen via een wereldradio te volgen. Tegenwoordig verlopen de contacten wat eenvoudiger.

Meervoudige schaakprovocatie

Van problemen waarin wit voor het bereiken van het gestelde doel de eigen koning aan schaak bloot moet stelllen, ook wel schaakprovocatie genoemd, zijn in de probleemrubriek in het april-nummer al voorbeelden getoond. Na de schaakprovocatie was daar in de laatste twee composities een volgende provocatie te constateren op het moment dat het schaak door tussenplaatsing werd opgeheven en een volgend schaak met opruiming van het tussengeplaatste materiaal mogelijk werd. Deze verrassende strategie blijkt in nog veel meer problemen de weg naar succes, er zijn zelfs talloze meervoudige bewerkingen gemaakt, reden om er nog een aantal te selecteren.

Het idee leent zich vooral voor de meerzet, maar is in de basis in een driezet realiseerbaar.

Franz Sackmann Münchener Neueste Nachrichten 1911

In de diagramstand wordt mat op f6 of h5 nog verhinderd door de zwarte lijnstukken, maar die kunnen na 1. Kd7!, vanwege de dreiging 2. Tg8+ Kf7 3. Tg7#, de actie van de witte koning niet negeren en dat leidt tot de volgende hoofdvarianten: 1. ..

La4+ 2. Pc6! Lxc6+ 3. Kc7! Lf3 4. Txf6# en 1. .. Td2+ 2. Pd3! Txd3+ 3. Kc8! Tf3 4. Dh5#. Handig weet wit zowel loper als toren op het interferentieveld f3 te doen belanden.

Hans Peter Rehm

1e prijs Olympiade Leipzig 1960

3.-Te3!. Het moet met 1. Ke8! La4+ eerst over links want dan kan de zwarte loper naar de derde rij gedwongen worden: 2. b5! Lxb5+ 3. Kf8! Ld3 Vervolgens brengt 4. Kg8! Tg2+ 5. Pg4+! Txg4 6. Kf8! wel succes. Het pareren van de dreiging op e7 met 6. .. Te3 zit er nu niet in en dus rest zwart niet beter dan 6. .. Te4 7. Txf5#.

Jorma Paavelainen en Pauli Perkonoja

2e prijs Basse Saxe 75 1999

Ke2! Lb5+ 6. c4! Lxc4+ 7. Kf2 Le6 8. Lf6! (9. Le5#) Ta5 en dan is het voor de loper vanuit de hoek eindelijk raak: 9. Ld5! Txd5 10. Ke2! g3 11. hxg3#.

Dieter Kutzborski 2e prijs Schach-Aktiv 2006

Mat in drie

Er is de onmiddellijke dreiging 2. Tc4# als wit het paard van d4 speelt, maar dat lijkt in alle gevallen op 1. .. Da1+ te stuiten. Echter, na 1. Pe2!! Da1+ 2. Pe1! kan zwart een mat van de batterij op de volgende zet niet meer voorkomen. De pointe van de sleutel wordt duidelijk als zwart besluit ook op de tweede provocatie in te gaan: 2. .. Dxe1+ 3. Tg1#.

S.Brehmer

1e prijs Schach 1951

Mat in zeven

Aan de zevenzet liggen soortgelijke ideeën ten grondslag. Nu is het streven zwart te dwingen de dekking van e7 of f5 op te geven. Als een koningszet de dreiging f7-f8D in de stelling brengt krijgt de witte monarch schaaks te verwerken. Daarbij raakt zwart de dekking van een van genoemde velden tijdelijk kwijt en dat geeft wit gelegenheid zwart op het verkeerde been te zetten. De poging 1. Kg8? Tg2+ 2. Pg4+!? Txg4+ 3. Kf8 lijkt kansrijk, maar faalt op

Mat in elf

In het fraaie werk van het Finse duo heeft zwart in de beginstand de zaken nog onder controle dankzij de dekking van e7 (1. Lxe7?) en g4 (1. Txg4?) maar de loper moet ook zorgen voor het schaakje als de koning naar e2 (dreiging Tf2#) gaat. 1. Lb7? (dreigingen 2. Lc7# en 2. Ke2) gaat niet vanwege 1. .. Txd8 2. Ke2 Txd4!. Daarom 1. Ke2! (2. Tf2#) want na 1. .. La6+ 2. b5! Lxb5+ 3. Kf2 (4. Txg4#) Ld7 is er 4. Lxe7! (5. Ld6#). Omdat dan na 4. .. Ta6 ook de volgende verdediging geen succes oplevert (5. Lc6? Txc6 6. Ke2 Txc2+) gaan we nog een keer: 5.

Mat in zestien

De zestienzet is een waardig sluitstuk van deze beschouwing. Hoewel er vele fijne finesses zijn, is de beschrijving hierna beperkt tot de hoofdlijn. Na 1. Lc2? Lxd8 zou wit graag 2. Lh7+ Kf7 3. Lg6+ willen hebben maar dan zonder de ontsnapping 3. .. Ke6!. De loper van a2, controleur op de diagonaal, zou eigenlijk op e6 moeten staan. Hoe die daar zonder medewerking van zwart te krijgen is nog niet direct te zien maar het begin is te raden. Na 1. Kg6! (2. Th8#) Lb1+ 2. d3! Lxd3+ 3. Kh6 (dreigt 4. f7# maar ook 4. Lb3+, een stevige dreiging is op elke zet noodzakelijk) Lc4 4. Lb5! La2 is het wit in eerste instantie gelukt zijn loper op een gunstiger veld te krijgen en omdat die op de zesde rij nog beter staat komt dezelfde truc nog een keer: 5. Kg6! Lb1+ 6. e4! Lxe4+ 7. Kh6 (8. f7#/8. Lc4+) Ld5 8. Lc6! La2. Het gaat verder met het verrassende 9. Kg6! Lb1+ 10. Tf5!! want na 10. .. Lxf5+ 11. Kh6 is 11. .. Le6 gedwongen en dan is het mooie slotakkoord: 12. Le4! (13. Lh7#) Lxd8 13. Lh7+ Kf7 14. Lg6+! Kg8 15. f7+! Lxf7 16. Lh7# Een zeer sterke inhoud, wonderbaarlijk dat het klopt. Bovendien een geweldige constructie.

Ronald Ritsema speelt partij van het jaar

Ronald Ritsema heeft de ‘’correspondentiepartij van het jaar’’ gespeeld. Een jury bestaande uit David van der Hoeven, Anish Giri en ondergetekende koos zijn overwinning op Ian Pheby tot beste partij van het kalenderjaar.

In het Konings-Indisch brak hij de stelling open met ..f5, waarna hij zijn positie stapsgewijs versterkte en de dreigingen liet toenemen. Uiteindelijk wist zijn tegenstander te ontsnappen naar een eindspel, maar dankzij een ruimteoverwicht en binnendringende stukken was er toch geen houden aan. Anish Giri noemt de partij heel soepel, terwijl David van der Hoeven de partij erg overtuigend noemde en geen verbeteringen kon vinden. Zelf roemde ik vooral zijn moed om met zwart op winst te spelen en hoe hij de druk op de koningsvleugel opvoerde.

Pheby – Ritsema

1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4. Lg2 0–0 5.Pc3 d6 6.Pf3 Pc6 7.0–0 a6 8.Dd3 Aanbevolen door Avrukh in zijn boeken over 1.d4. 8. .. Ld7 9.d5 Pb4 10.Dd1 a5 11.e4 e5

Pakt ruimte op de damevleugel.

16.Le3 b4 17.Pe2 Lb5 18.Dd2 Pd7 Controleer belangrijke velden op de damevleugel en bereidt f5 voor. 19.Tac1 f5

20.exf5 gxf5 Door de ruil op f5 heeft zwart sterke centrumpionnen gekregen. 21.b3 De8

Hoewel de computers nog denken dat het ongeveer gelijk is, heeft zwart de touwtjes volledig in handen. Wit heeft geen duidelijk plan en zwart’s stukken staan optimaal. 27.Kh2 Kh8 28.Tg1 Tg8 29.Lf3 Lg7 30.Tc2 Te7 Naar eigen zeggen was dit moeilijkste zet van de partij. Je wilt eigenlijk iets actief doen, maar soms is het better om gewoon een stuk iets better te zetten en te zeggen: “Jij bent!”. 31.fxe5

Door Ronald’s openingskeuze is een gesloten stelling ontstaan. Dit soort stellingen zijn bij correspondentieschaak erg geschikt om op winst te spelen, omdat engines relatief slecht zijn in manoeuvreren. 12.Pe1 Pa6 13.Pd3 Een mooie positie voor het paard. Vanuit hier kunnen meerdere pionzetten ondersteund worden. 13. .. c6 14.h3 cxd5 15.cxd5 b5

Toont de aanvallende intenties van Ronald. De stukken worden naar de koningsvleugel gebracht alvorens de centrumpionnen op te spelen. 22.Tfd1 Df7 23.f4 Lxd3! Om controle te krijgen over c5 en e5 voor de paarden. 24.Dxd3 Pac5 25.Dc2 Lh6 26.Dd2 Tae8

Opent de stelling voor de zwarte stukken, maar het was maar de vraag geweest of wit na verdubbeling van de zwarte torens de spanning in het centrum had kunnen handhaven. 31. .. Pxe5 32. Lh1 Pe4 33.Dd1 Pf6 34.Ld4 Dh5

Begin van de infiltratie. 39.Kf2 Tc3 40.Tdc1 Pd7 41.Pe2 Td3 42.Tc6 Le5 43.Tc8 Pc5 44. Txg8+ Kxg8 Nu staan alle stukken van zwart optimaal. Wit’s stukken staan passief en zijn opgesloten. 45.Tc2 a4 46.bxa4 Ta3 47.a5 Pd3+ 48.Kg1 Txa5 49.Td2 Pb2 50.Pc1 Ta3 51.g4 f4 Nog een binnendringer. 52.Lg2 f3 53.Lf1 Lc3 54.Tc2 Pd1

En wit kan niets meer doen tegen de dreiging f2+ en Pe3. 0–1

Alle zwarte stukken staan nu op de damevleugel en er komen serieuze dreigingen in de stelling. 35.Pf4 Peg4+ 36.Kg2 Ronald heeft geen directe winst en wikkelt af naar een beter eindspel. 36. .. Pe3+ 37.Lxe3

Begrijp wat u doet

Het Nimzo-Indisch (deel 2)

We sluiten dit seizoen af met het tweede deel van het NimzoIndisch.

1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4

Stelling na: 3... Lb4

Een blik in de database leert dat de oudste (geregistreerde) partij met deze stelling gespeeld werd in 1851 (Cochrane-Mahescandra). De eerste partij van Nimzowitsch was die tegen Janowsky, in 1914 in St. Petersburg. Helaas zijn er geen partijen bekend met het Nimzo-Indisch tussen de aartsrivalen Tarrasch en Nimzowitsch, want die hadden we natuurlijk graag gezien! De vorige maal hebben we gekeken naar het Rubinsteinsysteem met 4. e3 en naar het Sämischsysteem met 4. a3, voornamelijk in combinatie met 4. e3.

Tijd voor weer twee andere mogelijkheden.

4. Dc2

Deze damezet is tegenwoordig zo’n beetje de belangrijkste bestrijdingswijzen tegen het Nimzo-Indisch. Wit wil voorkomen dat hij met een dubbelpion komt te zitten. Zijn strategie is er op gebaseerd om met a2-a3 de loper op b4 tot een verklaring te dwingen om na ... Lxc3 met de dame op c3 te kunnen terugnemen. Hij beschikt dan over het loperpaar zonder dat daar een verzwakking in zijn pionnenstructuur tegenover staat. De witte opzet is logisch maar het kost de

nodige tempi. Zwart ontwikkelt snel en hij probeert soms gebruik te maken van de wat geëxponeerde positie van de witte dame.

Van de andere mogelijkheden op de vierde zet, 4. Pf3, 4. Lg5 (de Leningradervariant), 4. g3 (de fianchettovariant) en 4. f3 zullen we ons beperken tot de laatste variant.

4. f3

Dit is een populair systeem dat grote affiniteit heeft met het Sämischsysteem (4. a3) dat we in de vorige aflevering summier hebben besproken. Wit staat natuurlijk klaar voor de opbouw van een sterk centrum met e2-e4. Een nadeel van deze opzet is echter dat het paard niet naar het natuurlijke veld f3 meer kan.

4... d5

Zwart doet snel iets terug in het centrum omdat hij geen zin heeft zo’n sterk pionnencentrum toe te laten.

5. a3 Bxc3+ 6. bxc3

We hebben nu een analoog zetverloop als met de Sämischvariant.

6... c5 7. cxd5 Pxd5

Met het terugnemen met het paard geeft zwart zijn tegenstander de vrije hand in het centrum. Toch is de gedachte niet zo gek: hij verstoort de ontwikkeling van wit en hij probeert tegelijkertijd wanorde aan te brengen in het witte kamp.

Een logisch antwoord is het alternatief om terug te nemen met de pion met 7... exd5, waarmee zwart meer grip houdt op het centrum. In de praktijk blijkt echter dat zwart na deze zet op de lange duur niet kan verhinderen dat wit tot e4 komt, gevolgd door het opspelen van zijn pionnenmeerderheid op de konings-

vleugel. De Engelsen noemen een dergelijk plan zo mooi ‘a pawnroller’. Dit alles kan leiden tot een voor zwart levensgevaarlijke koningsaanval. Een voorbeeld hiermee is AnandCarlsen, 2013: 8. e3 c4 9. Pe2 Pc6 10. g4 0-0 11. Lg2 Pa5 12. 0-0 Pb3 13. Ta2 b5 14. Pg3 a5 15. g5 Pe8 16. e4 In deze scherpe stelling lijkt het erop dat beide spelers hebben gekregen wat ze graag zouden willen. Wit heeft een mooi pionnencentrum en aanvalskansen op de koningsvleugel. Zwart heeft de meerderheid op de damevleugel en hij kan snel met ... b5-b4 een vrijpion creëren waarna hij hoopt op een gunstig eindspel. Deze partij eindigde dramatisch met een grove blunder van Anand in een spannende stelling die nog alle kanten op kon.

8. dxc5!?

Merkwaardig genoeg is dit wits beste kans op voordeel! Wit accepteert een ruïne van zijn pionnenstructuur, maar hij staat nu klaar voor e2-e4 of ook ooit c3-c4. Tegelijkertijd worden de zwakke zwarte velden in het zwarte kamp blootgelegd.

8... Da5

De oudere hoofdvariant, die echter ook meteen een test is voor wits opzet. Ook 8... f5 is geprobeerd door zwartspelers.

9. e4 Pe7

10. Le3 0-0

11. Db3 Dc7

12. Lb5

Wit wil graag ... a7-a6 provoceren omdat hij dan veld b6 in handen krijgt.

12... Pec6

Gek genoeg is gebleken dat zwart zich zo het beste kan opstellen.

13. Pe2 Pa5

14. Db4 e5

15. 0-0 Pa6

Het lijkt erop dat zwart zich zo kan verdedigen.

16. Lxa6 bxa6

De zwarte dubbelpion is weliswaar ook niet zo fraai, maar de aanwezigheid van de ongelijke lopers garandeert zwart goede kansen op gelijkspel.

Stelling na: 4. Dc2

4... 0-0

De alternatieven met 4... c5 en 4... d5 leiden tot een heel ander type stellingen.

5. a3

Consequent: wit wil zo snel mogelijk het loperpaar veroveren en ondertussen kijkt hij hoe zwart gaat ontwikkelen.

5... Lxc3+ 6. Dxc3

Stelling na: 6. Qxc3

6... b6

De meest populaire voortzetting. Zwart beoogt zijn loper op de lange diagonaal te ontwik-

kelen om daarna met ... d7-d6 en ... Pb8-d7 zijn stukken zo harmonieus mogelijk in het spel te brengen. Hij houdt nog in het midden of hij met ... c7-c5 of met ... e6-e5 iets in het centrum terug gaat doen. De eerste actie ligt meer voor de hand omdat de dame van wit op de c-lijn staat en als zwart een toren op c8 zet, kan die dreigingen over de c-lijn creëren. Wegens plaatsgebrek moeten we de andere mogelijkheden 6... d6 en 6... Pe4 hier ook links laten liggen.

7. Lg5 Lb7

Stelling na: 7... Lb7

8. f3

Vooral onder invloed van gedegen onderzoekingen van Kasparov werd dit jarenlang de meest principiële zet. De eerste bedoeling is dat zwart geen gebruik kan maken van veld e4 voor een stuk. Zijn loper op b7 staat nu op ‘graniet’ te bijten.

De tweede gedachte is dat wit, door het tempo e2-e3 uit te sparen, met meteen e2-e4 het pionnencentrum in handen kan nemen. Hij neemt het feit dat hij niet meteen kan ontwikkelen op de koop toe, maar juist daarin schuilt voor zwart de enige kans om niet met groot nadeel uit dit openingsgevecht te voorschijn te komen. Want als zwart nu ‘te slap’ speelt is het strategische nadeel te groot als wit zijn ontwikkeling zonder slag of stoot helemaal voltooid zou hebben.

Uiteraard is ook 8. Pf3 speelbaar. Wit maakt daarmee werk van het voltooien van zijn ontwikkeling. Het grote nadeel is dat hij in de nabije toekomst minder

invloed kan uitoefenen op het belangrijke centrumveld e4.

8... h6

Het is altijd lastig in te schatten of het inlassen van ... h7-h6, Lg5-h4 nu gunstig voor zwart is of niet. Maar meteen 8... d5 is ook vaak gespeeld.

9. Lh4 d5

Stelling na: 9... d5

Het is nu of nooit! Zwart mag de vorming van het sterke pionnencentrum niet toelaten. Kasparov ging nu meestal verder met

10. e3

en hij won hier in 1998 een mooi blitzpartijtje mee van Kramnik. Die ging het systeem toen maar met wit spelen en hij won daar vele partijen mee!

10... Pbd7 11. cxd5

Het is goed getimed om op dit moment te ruilen op d5.

11... Pxd5

De beste reactie, zo is door schade en schande duidelijk geworden.

12. Lxd8

Er is geen alternatief.

12... Pxc3 13. Lh4 Pd5 14. Lf2

De meest logische voortzetting. Zwart moet iets doen met zijn ontwikkelingsvoorsprong, omdat anders wit snel zijn stukken in het spel brengt en hij mag bogen op het loperpaar.

Ook 14... f5 is uitgeprobeerd door de ‘kanonnen’. Zo was Karpov met zwart dichtbij de winst in zijn partij tegen M. Gurevich in 1991.

15. e4

Ook 15. Lb5 is relatief vaak gespeeld.

15... Pe7

Voortschrijdend inzicht heeft geleid tot deze terugtrekking van het paard omdat het alternatief niet helemaal beviel.

16. Pe2

Stelling na: 14. Lf2 14... c5

Stelling na: 16. Pe2

Wit probeert eerst zijn paard naar het strijdtoneel te brengen, alvorens hij zijn koningsloper aan het spel laat deelnemen. De bedoeling is om met Pe2-c3-b5 onrust te stoken in de zwarte gelederen.

Het inleveren van het loperpaar met 16. Lb5 Lc6 17. Lxc6 Pxc6 belooft wit heel weinig, zoals ook bleek na 18. Pe2 cxd4 19. Pxd4 Pxd4 20. Lxd4 Tac8 want in Topalov-Leko, 2002 werd het spoedig remise.

16... f5!?

Na zijn debacle tegen Kramnik, speelde Leko deze zet een jaar later in een voorbeeldige partij tegen Gurevich.

Meer gespeeld werd 16... Tac8 maar na het concept van Kramnik in zijn partij tegen

Leko in 2005, worden er nu andere wegen bewandeld. De Rus had het idee opgevat om zijn koning naar de damevleugel te wandelen en daar later met Pc3-b5 de zaak onder druk te gaan zetten. Dat plan voerde hij als volgt uit: 17. Pc3 cxd4 18. Lxd4 Pc5 19. Td1 Tfd8 20. Le3 Txd1+ 21. Kxd1 e5 22. b4 Pe6 23. Kc2 Pc6 24. Kb2 Kf8 25. Lc4 Pcd4 26. Lxe6 Pxe6 27. Pb5 Ta8 28. a4 en nu ging Leko de fout in met 28... La6?! (Krasenkow beweert in zijn analyse dat zwart de schade beperkt houdt met 28... Lc6 om de manoeuvre Pb5-a3-c4 – die in de partij op het bord kwam – verhinderd is.)

17. Pg3 fxe4 18. fxe4 cxd4 19. Lxd4 Tac8 20. Td1 Pc5 en zwart bereikte moeiteloos gelijkspel.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Carlsen-Anand, 2013

• Kasparov-Kramnik, 1998

• Topalov-Leko, 2002

• M. Gurevich-Karpov, 1991

• Kramnik-Leko, 2006

• M. Gurevich-Leko, 2007

Geraadpleegde bronnen:

• ‘De wereld van de schaakopening’ deel 1 van Paul van der Sterren

• Megadatabase van Chessbase

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://schaaksite.nl/list. php?c=training.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Commentaar Paul van der Sterren

Hoewel de winnaars van de tweekampen in het Univé Toernooi in Hoogeveen al vast stonden, was er beslist geen sprake van inhouds loze slotpartijen, want zowel in Jobava-Timman als in Giri-Sjirov woedt een felle strijd. De aandacht van de twee commentatoren op de website, Jan Gustafsson en Fransisco Vallejo Pons, richt zich voor namelijk op de partij van Giri, die rechtstreeks vanuit de opening een moordende koningsaanval in handen lijkt te hebben gekregen. Wat ik zie is echter niet het oude, vertrouwde beeld van opgewonden stuurlui-aan-wal, die elkaar met matvarianten om de oren slaan. Het verwarrende gevoel bekruipt me dat ze zelfs helemaal niet naar varianten lijken te zoeken. Ze kijken naar hun computerschermen en praten geanimeerd. Heel keurig en onderhoudend, maar zo onwer kelijk. Hebben deze twee grootmeesters dan geen voor die superscherpe stelling? Beseffen ze niet dat de hele Sveshnikov-variant hier op instorten staat (nou ja vooruit, niet de hele Sveshnikov, maar toch)? Interesseert het schaken ze eigenlijk überhaupt nog wel?

Maar dan begrijp ik het. Gustafsson en Vallejo geven hun commen taar vanuit de onuitgesproken basisgedachte dat de computer het in dit soort stellingen toch altijd beter weet. Menselijk commentaar is niet alleen overbodig, het is onwenselijk. Ze geven geen commen taar op de zetten, maar op het commentaar dat de computer geeft. Daarbij vertellen ze reuze interessante dingen, die me enorm bijpraten over de stand van zaken op het gebied van de hightech. Het gaat over hardware en software en over pre-Houdini preparation. De termen computerstelling en beyond human capacity vallen frequent. “We never think. We read out the computer evaluation” zegt Gustafsson nog. Ze krijgen gelijk. Sjirov, in menselijk gezelschap toch een superrekenaar, verliest totaal kansloos. Later bevestigt Giri hun diagnose, als hij in een interview zegt dat “some old computer” de situatie na 22.Kf1! blijkbaar nog in evenwicht vond, maar dat het volgens het nieuwste Beest toch echt heel goed is voor wit. Some old computer! Wat zal het geweest zijn? Toch wel iets met een rating van ver over de 3000, schat ik. Maar de pointe lag dus voorbij zijn horizon en ja, ieder nieuw apparaat legt de horizon weer een paar zetten verder, dus dan ben je inderdaad nergens meer met je oude voorbereiding. Angstaanjagend?

Kadercursussen

Paul van der Sterren schrijft sinds augustus 2014 een column in Schaakmagazine. De columns hebben natuurlijk iets met schaken te maken, maar gaan niet altijd over partijen, over schaaktechniek, over toernooien of de actualiteit.

Informatie over de kadercursussen is te verkrijgen bij de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023-5254025, e-mail sschiermeier@schaakbond.nl

Informatie zoeken over en inschrijven voor de cursussen kan via de website van de K.N.S.B. www.schaakbond.nl/opleidingen 2 weken voordat de cursus van start gaat wordt besloten of de cursus doorgaat, cursussen gaan door bij minimaal 8 personen.

Vrouwen samen naar de top

Tweevoudig landskampioen En Passant is na drie ronden in de Meesterklasse al twee punten uitgelopen op de nummers twee. Op die tweede plaats staan maar liefst vijf ploegen met vier punten. Klasse 1A heeft een bijzondere koploper: DSC Delft, dat bijna voor de helft uit vrouwen bestaat. Martine Middelveld: “We wilden een gezellig team. De mannen? Ja hoor, die zijn ook heel gezellig.”

De Gooise derby is terug. Vroeger was dat HSG-BSG, maar na het wegvallen van de Hilversumse sponsor vertrokken de sterkste HSG’ers naar Bunschoten-Spakenburg, dat net buiten het Gooi ligt. De wedstrijd BSGEn Passant in de derde ronde was een topper, omdat beide ploegen de eerste twee wedstrijden hadden gewonnen. Het werd ook een spektakel. Man van de wedstrijd had Li Riemersma moeten worden. In 1987

kwaliteit en daarna een stuk, joeg Vedders koning het halve bord over, bereikte een gewonnen eindspel… en gaf toen zijn dame weg. Dat hij desondanks remise kon maken was ook bijzonder. Riemersma zal de partij wellicht willen vergeten, maar het was mooi om hem weer eens zo te zien schitteren. En Passant won met 6-4 en staat bovenaan, toch zegt het nog niet alles. De eerste twee tegenstanders Groninger Combinatie en

teruggekeerd, toen vijftig procent gescoord en nu na drie ronden met zes punten bovenaan. De ploeg won in de derde ronde met 6-4 van Wageningen, dat al jaren een topper is in de eerste klasse. Bijzonderheid: DSC speelt met vier vrouwen, in het verleden ook wel vijf. Momenteel: Lisa Hortensius, Smaranda Padurariu (beiden deelnemer aan het NK Vrouwen 2014), Talitha Munnik en Martine Middelveld. Omdat teamleider JanPieter Vos op vakantie was, wilde Martine Middelveld wel wat toelichtingen geven.

Deze zomer kregen jullie twee meesters erbij, Joost Michielsen en Chiel van Oosterom. Wat was daarvan de reden?

“Hun team Utrecht was uit elkaar gevallen en volgens mij vonden ze het daar niet meer leuk. Ze hebben allebei een verleden in Delft en kennelijk bevalt het ze hier wel.”

Jullie zijn, mede door hen, van een middenmoter een topper geworden.

“Natuurlijk, maar alleen als grapje. We zijn verrast met deze stand, maar krijgen met Kennemer Combinatie en Zukertort Amstelveen nog twee heel zware tegen-

Tegen Wageningen speelde Chiel van Oosterom remise tegen Jan Timman.

“Ja, van Timman. Maar toen hij gewonnen stond koos hij niet de juiste afmaker en kon Chiel remise maken door eeuwig schaak. Chiel had zelfs nog een betere voortzetting, maar volgens mij was hij wel blij met die

Vier vrouwen. Is dat toeval of hebben

“Ja, natuurlijk hebben we elkaar opgezocht. Pauline van Nies kwam met het idee. Zij speelt tegenwoordig trouwens nauwelijks meer mee. We kwamen uit verschillende plaatsen: Nijmegen, Gouda en Leiden. We wilden samen in een gezellig team spelen. Dat had ook bij een andere club kunnen

Moet je vrouw zijn om gezellig te zijn?

“Nee, ha ha, de mannen in ons team zijn

Johan Hut

Van links naar rechts: Smaranda Padurariu, Lisa Hortensius en Martine Middelveld (Foto: Benjamin Smits).

De lezer aan zet

38.Lxb2 en wit won gemakkelijk met een stuk meer. Een treurig einde, maar dat neemt niet weg dat de partij-opzet van Rosa een lust voor het oog was. Ze werd negende, waar ze op rating als 23e was geplaatst.

Bij de jongens tot 12 jaar viel Eelke de Boer uit Groningen na een nederlaag in de slotronde net buiten de medailles. Maar toch, 6 uit 9 is lang niet gek. Zijn positiespel is nog niet zo gepolijst als dat van Rosa, maar dat compenseert hij met optimisme, vechtlust en scherp rekenen. En een gelukje op zijn tijd kan natuurlijk ook geen kwaad, zoals in de zevende ronde tegen de Rus Danil Golikov.

Golikov-De Boer

Stelling na 10…De8

Zwart heeft zich lelijk laten overrompelen in de opening en met het niet al te moeilijke 11.e6! had wit de kroon op zijn werk kunnen zetten. Golikov had zijn zenuwen echter niet onder controle en speelde veel te snel.

11.Le2? h6! 12.Lxh5? Trapt met open ogen in de val. 12…hxg5! 13.Lxe8 Th1+ 14. Ke2 Txd1 15.Kxd1 Kxe8 en plotseling stond zwart een stuk voor. Soms moet het even meezitten.

Eelke scoorde met 6 uit 9 ver boven zijn rating. Vooraf stond hij als 69e op de lijst, maar in de eindstand prijkt zijn naam op de elfde plaats!

13...Pg6

Andere logische zetten zijn 13... Le6 (4 punten) en 13...Pe6 (4 punten).

14.Dc2 Le6

Zwart voltooit zijn ontwikkeling en nog belangrijker, hij bereidt met zijn volgende zet een heel gevaarlijk offer voor. Jobava was duidelijk in zijn element! 14...Pf4? ziet er actief uit, maar wit pakt brutaal h7 waarna zwart niks heeft: 15.Lxh7+ Kh8 16.Lxf4 Lxf4 17.Lf5. Daarnaast is 14...c5?! 15.d5 Ld7 16.Tfe1 Te8 ondanks de blokkade van de gedekte vrijpion plezierig beter voor wit. Zwart heeft geen tegenspel.

15.Tfe1

Dit geeft waarschijnlijk het voordeel weg, vanwege Jobava’s verbluffende antwoord.

15.Pd2 verhindert het offer op h3, dan volgt namelijk op 15... Dd7?! (Beter is 15...Lh2+ 16.Kh1 Lf4, of 15...Te8) 16.Pe4! waarna

16...Lxh3? slecht is vanwege 17.Pxd6 Lxg2 en nu de tussenzet 18.Lf5! (maar niet 18.Kxg2? Dg4+ 19.Kh2 Dh4+ met eeuwig schaak).

15...Dd7

Geweldig! Het blijkt erg lastig om de dreiging ...Lxh3 te verhinderen. 15...Te8 (5 punten) is een normaal alternatief, maar lang niet zo goed als Jobava’s zet.

16.Ld2

Karjakin verhindert het offer niet, maar zet zich schrap.

16.h4 ziet er vreemd uit, 16... Lh3! is misschien zelfs nu mogelijk: 17.gxh3 Dxh3 is prima voor zwart. Maar 16...h5 is ook prima. Zwart krijgt uitstekende compensatie voor de pion na 17.Lxg6 fxg6 18.c5 (18.Dxg6 Lxc4) 18...Lc7 19.Dxg6 Lf7.

16.Pd2 Ph4 is gevaarlijk voor wit, bijvoorbeeld 17.Lxh7+ Kh8

18.Le4 Lxh3 19.gxh3? Dxh3

20.Pf1 f5 21.Lh1 f4 met een ijzersterke aanval. Zelfs onmiddellijk 16...Lxh3 17.gxh3 Dxh3

18.Lf5 Dh2+ 19.Kf1 Te8 is trouwens al erg lastig voor wit.

16...Lxh3

Geen punten voor andere zetten. Zwart is vanaf nu aan het roer. In een praktische partij is het offer sowieso goed speelbaar omdat zwart in veel gevallen al eeuwig schaak heeft en vandaar uit kan kijken of hij op meer kan spelen.

17.gxh3 Dxh3 18.Lxg6

Wit moet deze aanvaller elimineren. Het paard dreigde naar h4 te springen.

18...hxg6

Zwart heeft voldoende compensatie voor zijn geofferde stuk. Het grappige blokje voor zijn koning maakt de opmars ...g5–g4 mogelijk. Dame en loper werken goed samen tegen de kale witte koning, en met een toekomstig ...Te8 kan zwart de vluchtweg van de witte koning afsnijden. Bovendien hangt op dit moment het witte paard - de enige verdediger van de koning.

19.Te3 g5

Een prima zet, waarmee Jobava laat zien op winst te spelen. Er zijn allerlei redelijke alternatieven:

- 19...Dg4+ (5 punten) 20.Kf1

Lf4 21.Tb3 Dh3+ 22.Kg1 (22. Ke2? Te8+ 23.Le3 Lxe3 24.Txe3 Txe3+ 25.fxe3 Dg2+–+) 22... Dg4+ is remise door eeuwig

schaak. - 19...Lf4 (5 punten) 20.Tb3 Dg4+ is dezelfde remise. - 19...Te8 (5 punten) 20.Tae1 Dg4+ 21.Kf1 Dh3+ 22.Kg1 (22. Ke2 Lf4 23.Te4 f5 24.Txe8+ Txe8+ 25.Pe5 Lxe5 26.dxe5 Dg4+ 27.Kf1 Dh3+ is ook remise) 22...Dg4+ is weer een zetherhaling.

20.c5

Dit is waarschijnlijk minder goed, maar de witte stelling is lastig te spelen in een praktische partij.

20.Tae1! g4 consequent, maar 20...c5 is ook interessant 21.Pe5 (21.Df5!? is nu de veilige optie want 21...g6 22.Dxf6 gxf3 23.Dxf3 is een gelijke stelling zowel na 23...Dxf3 24.Txf3 of direct remise na de herhaling 23...Lh2+ 24.Kh1 Lg3+ 25.Kg1 Lh2+) 21...Dh5 22.c5! Lc7 23.Pc4 Dh2+ 24.Kf1 is een ingewikkelde computervariant, na 24...g3! 25.fxg3 Lxg3 26.Txg3 Dxg3 staat zwart materieel niet slechter, maar krijgen de witte stukken weer steunpunten. Omdat de witte koning zo onbeschermd is heeft wit echter ook geen winstkansen.

20.Pe5 is ook mogelijk. Nu niet 20...Dh4?! 21.Kg2! fxe5? (21... Lxe5 22.dxe5 Dg4+ is beter, maar alleen wit kan winnen) 22.Th1 Dxd4 23.Te4! Db6 24. Lxg5 en wit heeft de aanval overgenomen, na 24...f5 wint hij het eenvoudigst met 25.Teh4 e4 26.Lxd8 Txd8 27.c5 Lxc5 28. Th8+ Kf7 29.Txd8 Dxd8 30.Dxc5. Juist is 20...Dc8! 21.c5 Lc7 22.Pc4 Txd4 en zwart heeft al drie pionnen voor het stuk en de witte koning is kwetsbaar. Het staat ongeveer gelijk.

20...Lf4

Heel goed, Jobava verjaagt de toren van de e-lijn met tempo.

20...Lc7 (5 punten) 21.Tae1 g4 22.Df5 g6 23.Dxf6 gxf3 24.Dxf3 Lh2+! 25.Kh1 Lg3+ is weer remise.

Vervolg van pagina 18.

20...Dg4+ (5 punten) 21.Kf1 Lf4 is ook goed, en 21...Dh3+ 22.Kg1 (22.Ke2!? Lf4 23.Te4 f5 24.Lxf4 fxe4 25.Pxg5 Dg4+ 26. Ke3 Txd4! vraagt stalen zenuwen van wit.) 22...Dg4+ geeft een zetherhaling.

21.Tb3 Lc7

Ook weer mogelijk is 21...Dg4+ (5 punten) 22.Kf1 Dh3+ (22... Lc7 23.Ke2!? Dh5 om Th1 te voorkomen is onduidelijk na 24.Le3 g4) 23.Kg1 herhaalt de stelling, maar niet 23.Ke2? Te8+ 24.Le3 Lxe3 25.Txe3 Txe3+ 26. fxe3 Dg2+ en zwart wint.

22.Dc4

22.Pe5 is een slag in de lucht na 22...De6 23.Pf3 en nu 23...Dg4+ 24.Kf1 Te8 (of 24...Dh3+ 25.Ke2 g4).

maar zwart staat beter vanwege de onveilige witte koning.

23...Dg4+

Niet goed is 23...Te8? 24.Th1 Dg4+ 25.Kf1 en met de toren op h1 is de witte koning niet meer zo kwetsbaar, terwijl wit (met Dd3) ook nog aan aanvallen kan denken.

24.Kf1 Te8

Houdt de witte koning opgesloten.

25.Te1

Dit leidt geforceerd tot een goede stelling voor zwart, maar goede raad is duur.

25.Pg1 Lh2! is ook lastig 26.Ph3 De4! 27.f3 Dh4 en wit is in grote problemen 28.Pg1 (28.Pf2? Dg3)

28...g4! 29.fxg4 (29.Le1 Txe1+!

30.Txe1 Lxg1–+) 29...Lxg1 30. Kxg1 Te4 en wit kan opgeven.

25.Pe1 Dh5 26.Le3 Te4! Geeft zwart een winnende aanval.

25...Dh3+

Geen punten voor andere zetten, in combinatie met de volgende zet is dit de manier om de aanval te voeren.

26.Kg1 Txe1+

22...Dh5

Ook heel sterk is 22...Dg4+! (8 punten) 23.Kf1 Te8 met aanhoudende aanval.

22...Te8 (5 punten) 23.Pe5 Dh5 24.Txb7! fxe5 25.Txc7 Dg4+ 26. Kf1 Dh3+ 27.Kg1 Dg4+ is weer remise.

22...Td5 (3 punten) is ook een logische manier om een aanvaller aan te voeren. Het geeft wit wel de gelegenheid voor 23. Df1! Dh5 24.Dg2 b6 25.cxb6 en dit lijkt beter voor wit.

23.Kg2

Dreigt Th1 maar 23.Txb7! was de beste verdediging om de sterke loper koste wat het kost uit te schakelen: 23...Tac8 (23... Td7; 23...Dxf3? 24.Txc7 Dg4+ 25.Kf1 Dh3+ 26.Ke2 wint voor wit) 24.Txc7 Dg4+ 25.Kf1 Txc7 en materieel staat het gelijk,

De sterkste zet. Zwart kan een nieuwe toren aanvoeren, terwijl de witte toren op b3 maar ten dele meeverdedigt.

26...Dg4+ (3 punten) 27.Kf1 is slechts zetherhaling, maar 26... Dh5 (7 punten) (dreigt 27…g4) is ook een goede aanvalszet.

27.Lxe1 Dg4+

Niet onmiddellijk 27...Te8? vanwege 28.Pe5! Dh5 29.Th3! en nu wint wit na 29...Dxh3 30.Dxf7+ Kh7 31.Dg6+! Kg8 32.Dxe8+ Kh7

33.Dg6+ Kg8 34.Df7+ Kh7 35. Dxc7 fxe5 36.Dxe5.

28.Kf1

28.Kh1 Te8 gevolgd door ...Te4 en zwart wint in de aanval.

28...Te8

Zwart is niet tevreden met remise, maar voert zijn laatste aanvaller aan.

29.Pg1

29.Ld2 Dh5! dreigt ...Dh1+ en ...Lh2. en op 30.Kg2 volgt weer 30...Te4!.

Combineren

Diagram 1

Lu-Bok

1.Tb8! 1-0

Diagram 2

Vidit-Blazeka

1.Txd4! 1-0

Diagram 3 Mohammad-Sidhant

1.Lxg7+ 1-0

Diagram 4

Taalaibekov-Manigandan

29...Lh2

Heel goed, Jobava gaat door met de aanval. Het zoenoffer 29...Txe1+ (1 punt) 30.Kxe1 Dxg1+ 31.Ke2 wordt natuurlijk niet geaccepteerd. Zwart heeft niet meer dan remise in deze stelling.

30.Pe2

Een blunder tot slot, maar tegen zoveel pressie is ook Karjakin niet bestand.

Het best was nog 30.Ph3 De4!

31.Te3 Dh1+ 32.Ke2 Txe3+ 33. fxe3 g4! en de g-pion dreigt door te lopen. Bijvoorbeeld

34.Pf2 (34.Pf4 g3) 34...Df3+ 35. Kd2 g3 36.Pd1 g2 37.Lf2 Dxf2+ 38.Pxf2 g1D.

30...Txe2

Uit! Wit gaat mat of verliest fors materiaal.

31.Txb7

Wit staat mat na 31.Dxe2 Dg1.

31...Te6 0–1

1..Ld7! 2.Ta6 Tb4 0-1 Zwart wint in alle varianten een stuk.

Diagram 5

Beradze-Gagare

1..Txf3+! 2.Dxf3 (2.gxf3 Lh3+ gaat mat.) 2..Lxf3 0-1 Na 3.gxf3 Dxb2 verliest wit materiaal.

Diagram 6

Gajwa-Lokesh

1.Dh2! Dxd4 2.Th8+ Kf7 3.Dh7+ 1-0 Vanwege 3..Dg7 4.Dxg7+ Kxg7 5.T1h7 mat.

Diagram 7

Deepthamsh-Raja

1..Txe5! 2.Dxe5 Dd3+ 3.Kb2 Lc3+ 4.Ka3 Dxd1 0-1 Zwart blijft een stuk voor.

Diagram 8

Grover-Megalios

1.Txe6! fxe6 2.Lxe6+ Kh7 3.Pf6+! Kg7 4.Pg4!! 1-0 Zwart gaat snel mat.

Recht toe recht aan

De witte koning staat op de tocht dus niet ruilen maar 1. .. Te8 om op aanval te blijven spelen wint snel. Of het dameeindspel wint is moeilijk te zeggen. Het toreneindspel na 1. .. De4+ 2. Dxe4 Te4 3. Tb2 is kansrijk, maar wit maakte nog knap remise in Maarten Hoeneveld-Sjoerd Van Roon, HiQ Invest NK D 2014.

CHESSBASE 13

wedstrijd enorm handig. Zelfs als uw teamkameraden geen Windows-PC gebruiken, kunt u ze met partijmateriaal van de volgende tegenstander voorzien en eventueel nuttige tips geven. De enige voorwaarde om de cloud te kunnen gebruiken is een ChessBase Account.

• U kunt het vermogen van uw engines vergoten door analyse opdrachten te geven. U kunt zelf van tevoren bepalen welke posities automatisch achter elkaar moeten worden geanalyseerd. Op die manier kunnen uw engines

13 - Startpakket

• ChessBase 13 programma

• Big Database 2015 met ca. 6 Mio. niet geanalyseerde partijen

• toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (meer dan 7 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. December 2015

• Half jaar abonnement ChessBase Magazin (3 uitgaven DVD + tijdschrift)

u ChessBase 13 - Megapakket 269,90 E

• ChessBase 13 programma

• Mega Database 2015 met ca. 6 Mio. partijen, ca. 68.000 historische en openingsrelevante belangrijke partijen met analyses van meesters!

• toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (meer dan 7 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. Dezember 2015

• ChessBase Magazin jaarabonnement (6 nummers)

u ChessBase 13 - Premiepakket 369,90 E

• ChessBase 13 programma

• Premium-abonnement op playchess.com (1 jaar)

• Mega database 2015 met ca. 6 Mio. partijen, ca. 68.000 historische en openingsrelevante belangrijke partijen met analyses van meesters!

• toegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (meer dan 7 Mio. partijen)

• Partijendownload tot 31. Dezember 2015

• ChessBase Magazin jaarabonnement (6 nummers)

• De nieuwe Fritz Eindspel-turbo 4 (4 DVDs met Syzygy tablebases) en ChessBase correspondentiedatabase 2013.

u ChessBase 13 Update van CB 12 99,90 E

• ChessBase 13 programma

• oegang tot ChessBase-Cloud en ChessBaseOnlinedatabase (meer dan 7 Mio. partijen)