Schaakmagazine 2014 – augustus

NK: Toch weer Loek van Wely

Webwinkel

Anish Giri

My junior years in 20 Games

Paul van dr Sterren: terug van weggeweest Schaakset ook leverbaar met zwarte stukken.

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse

Schaakbond

Jaargang 121 • no.4 • augustus 2014

Hoofdredacteur

Martin Voorn

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Even Emberland (foto’s)

Frans Peeters (foto’s)

Ab Scheel (foto’s)

Peter Boel

Jeroen Bosch

Twan Burg

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Jan van Reek

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Hans van der Zijden

Redactieadres:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

Tel: 023-5254025

E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij: 23 september 2014

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem

tel: 023-5254025

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorloper

Probleemschaak

Toernooien

NK: Loek van Wely flikt het weer, 4

Anne Haast grijpt macht bij vrouwen

Norway Chess; Niet Carlsen, maar Karjakin 7

Open NK: ‘Eindelijk’ zege Ikonnikov 19

Interview

Geurt Gijssen: arbiter is politieagent 10

zwarte loper op a4 is aangevallen.

Anne Haast pakt titel bij vrouwen

Toch weer Loek van Wely

Loek van Wely heeft het toch weer geflikt; hij werd voor de 7e keer Nederlands kampioen. daar zag het lange tijd niet naar uit. Maar in de laatste ronde kwam Van Wely, met Sergei Tiviakov, boven drijven. En hij versloeg Tiviakov in de snelschaakbarrage.

Het Kampioenschap van Nederland was een prachtig toernooi. Veel strijd, voortdurend hakten de spelers als wildemannen op elkaar in. Veel spanning ook, de krachtsverschillen waren klein. Niemand bleef ongeslagen en iedere ronde weer werd de ranglijst op zijn kop gezet. Het was echt een open strijd. Titelverdediger Dimitri Reinderman kwam niet in het stuk voor en Erwin l’Ami bleek totaal uit vorm, maar verder had vrijwel iedereen op enig moment de kans om het toernooi te winnen. In de vijfde ronde rekende Sipke Ernst af met Sergei Tiviakov en met die dure scalp nam Ernst alleen de leiding. De vreugde bleek van korte duur voor de Groningse Fries: in de zesde ronde werd hij van het bord gecombineerd door Wouter Spoelman. Toen was Spoelman eventjes ongedeeld koploper,

maar ook aan hem was deze luxe niet besteed: in de laatste ronde werd hij door een ontketende Benjamin Bok keihard teruggeworpen. En zo stonden na zeven rondes toch weer twee oude bekenden bovenaan, twee oudkampioenen: Loek van Wely en Sergei Tiviakov. Een snelschaakbarrage moest net als vorig jaar de beslissing brengen over de titel. Van Wely geldt als de betere vluggeraar van de twee en die reputatie maakte de Tilburger helemaal waar – hij versloeg Tiviakov met 2-0. Maar helemaal vanzelf ging dat niet, vooral de tweede barragepartij was heel spannend. Een Siciliaanse partij tussen twee grote kenners: Van Wely geldt met zwart als de koning van de Scheveninger, Tiviakov verdient juist de kost door wereldwijd alle mogelijke Sicilianen te kraken. We komen erin na de 15e zet van zwart.

Tiviakov-Van Wely, tweede barragepartij Stelling na 15…Pd7

heel veel opties en opties vreten tijd.

20.Pg5 Pf8

Als suffe internet-toeschouwer zat ik me af te vragen wat er mis was met 20…h6, maar dan volgt 21.Dxh6! gxh6 22.Pe6+ en 23. Pxc7.

21.Pxd5 Lxd5 22.exd5 Txe1 23.Lxe1 Lxg5

Alweer een uitstekende praktische beslissing. Waarom tijd en energie verspillen aan dingen als 23…Lxb2 24.Dg2 – dreigt Dxb2 en brengt d6 in de stelling. 24.Txg5 de5 25.Lc3 dxd5+ 26.Kg1 f6 27.Lxf6 dc5+

Het ligt voor de hand om Lf6 te verhinderen met 16.g5, maar dan heeft zwart de venijnige tegenactie 16…d5! 17 exd5 Lb4! en de loper op b7 wacht een grote toekomst. Mogelijk is 17 e5 sterker, al doet zwart volop mee na 17…Lc5 18.Pce2 a5 met het idee La6.

16 f5 Lf6 17.Pf3 exf5

Dwingt gxf5 af, zodat zwart zich nooit meer zorgen hoeft te maken over varianten met g4-g5. Bovendien, in een vluggertje moet je praktisch zijn en komen riskante varianten als 17…Pc5 18.d4 Pd3 19.Te3 Pxb2 20.g5 – goed of niet - niet eens in aanmerking.

18.gxf5 d5!?

Het oog wil ook wat, alleen daarom al is dit een prachtzet.

Tot onduidelijk spel leidt 18… Pc5 19.d4 Pd3 20.Pg5 Lxg5 21.

Dxd3, evenals 18…Pe5 19.Pxe5 dxe5 20.Tg1 Kh8. 19.Tg1 Tfe8

Op enig moment moet zwart dxe4 inlassen, maar de tekstzet is veel handiger – wit heeft nu

Wit probeert eeuwig schaak te vermijden, daar heeft hij immers niets aan, maar dit had een stuk moeten kosten. Dat geldt ook voor 30.Df2 Dc1+ 31.Kg2? Dc6+.

30…Ta7?

Van Wely profiteert niet. Met het koelbloedige 30…Kf7! had hij een stuk kunnen winnen. Na 31.Txg7+ Kxf6 is de witte aanval al voorbij voordat-ie goed en wel begonnen is.

31.Le5??

Een treurige blunder. Na 31.Tg1 De4+ 32.Dg2 Dxg2+ 33.Txg2 heeft wit een gunstig eindspel, echt een kolfje naar de hand van Tiviakov.

31…dxg5

Boem een volle toren de doos

Loek van Wely bewees dat hij een betere vluggeraar is dan Sergei Tiviakov (foto: Ab Scheel)

in, zo wordt een Nederlands kampioenschap uiteindelijk beslist.

32.dc4+ Tf7 en wit gaf op.

Wat veel aandacht voor een vluggertje misschien, maar de partij was van groot sportief belang en bevatte veel boeiende leermomenten.

Net als bij de vorige editie van het NK kwam Wouter Spoelman weer heel dicht bij de titel. In de zesde ronde ging hij dwars door Sipke Ernst heen.

Spoelman-Ernst, zesde ronde

Stelling na 14.g3

ongemak is dat niet.

19…0-0?!

Rokeert tegen de storm in. Je moet maar durven.

20.g4 Pd7

Na 20…Tfc8, ter voorbereiding van c6-c5, kan wit het meer positioneel aanpakken, b.v.

21.Lf4 Db6 22.g5 Ph5 23.Le3 c5

24.d5 exd5 25.Pxd5 Pxd5

26.Txd5 met een duidelijke plus voor wit – twee lopers in een open stelling en het paard op h5 staat buitenspel.

21.h4 e5 22.h5

Hier ligt Pxc4 voor de hand om het witte loperpaar uit te schakelen, maar Ernst pakt de zaken ambitieuzer aan.

14…a5 15.Le2 a4 16.dc2 a3 17.b3 Pbd5 18.e4 Pb4 19.dc1

Zwart heeft alle happy moves uit mogen voeren, maar nu stokt het even. De witte dame staat een beetje raar op c1, maar meer dan een tijdelijk

Ook 28…dxc3 helpt niet na 29.Txg7+! Dxg7 30.Lxc3 f6 31. Lxb4 en wit wint. 29.de1!

Stelling na 12…Pd7

Met als idee de volgende klassieker: 22…exd4 23.hxg6 dxc3?

24.Th8+! Kxh8 25.Th1+ Kg8

26.Th8+ Kxh8 27.Dh1+ en mat op de volgende zet.

23…gxh5 24.Txh5 g6 24.Th6 exd4 25.Tdh1 Lf6 26.g5

Het kon sneller: 26.Pb5! De5

(26…Da5 27.De1 cxb5 28.Th8+!

Lxh8 29.Dh4 Kg7 30.g5 met ondekbaar mat) 27.Lf4 Dc5

28.Lc4 cxb5 29.Txg6+ Lg7 30. Txg7+ Kxg7 31.Le5+! Dxe5

32.Dh6+ en mat op de volgende zet.

26…Lg7 27.Th7 de5 28.f4! dc5

Met het idee Dh4 en vernietiging. De zwarte tegenactie komt te laat.

29…dxc3 30.Txg7!+

De laatste verdediger wordt ook geëlimineerd.

30…Kxg7 31.Lxc3+ f6 32.Lc4! Pd5

Of 32…Th8 33.gxf6+ Pxf6 34. Lxf6+ Kxf6 35.Dc3+ en wit wint. 33.exd5 cxd5 34.gxf6+ Txf6

35.de6 Td8 36.Lxd5 b5 37. Lxf6+ en Ernst gaf zich gewonnen.

Benjamin Bok, die eerder al een indrukwekkende partij van Van Wely had gewonnen, verbrijzelde in de slotronde de illusies van Spoelman. Hij deed dat met een wonderschone zet, de zet die iedere schaker eens in zijn leven hoopt te spelen.

Bok-Spoelman,

Zwart lijkt heel redelijk te staan in deze Siciliaan, maar Bok start een geweldig offensief.

13.Pf5!

Een bekend type offer, maar toch schrik je je altijd weer dood als argeloze zwartspeler. 13… exf5 14.Pd5 d d8 15. exf5

Wit had het stuk terug kunnen winnen met 15.Pxe7 Dxe7 16.Dxa5 maar hij wil meer, hij wil zwart helemaal vastpinnen op zijn onderste rij. 15…Lb7 16.Pxe7 dxe7 17. The1 0-0 18.Lg1 dd8? Computers hebben er geen moeite mee: met het bizarre 18…De4! had zwart het evenwicht kunnen bewaren (19. Dxa5 Dxf4+ 20.Kb1 Dxf5 of 19.Lxb5 Pc4! 20.Df2 axb5! 21. Txe4 Lxe4). Na deze gemiste kans komt Spoelman niet meer los.

19.dxd6 Lc6

De enige manier om het kwets-

Sergei Tiviakov gaf in de 1e barragepartij een pion weg en in de 2e een toren (foto: Ab Scheel)

Wouter Spoelman kwam net als vorig jaar iets tekort (foto: Ab Scheel)

20.f6!

Brengt ook Lg4 in de stelling. 20…Te8 21.Lg4 Txe1 22.Txe1 Tc8

Logisch, zwart geeft de loper op c6 een steuntje waardoor het paard op a5 weer kan spelen. Mogelijk was 22…gxf6 23.Td1 fxg5 een betere kans om te overleven.

23.Te7 Pc4

Zo op het eerste gezicht heeft zwart zich aardig losgewerkt, maar met de zet van het jaar weerlegt Bok alles: 24.de6!!

Echt briljant! Zwart gaat mat na 24…fxe6 25.Lxe6+ Kf8 26.Tf7+ Ke8 27.fxg7.

24…df8

De enige manier om f7 te dekken.

25.fxg7 dxg7 26.Ld4! Pf8

Ook na 26…fxe6 27.Txg7+ Kf8 28.Lxe6 gaat zwart het niet navertellen.

27.dxc4

Wit wint al het geofferde materiaal met rente terug.

27…Ld7 28.dd3 dg6 29. dxg6+ hxg6 30.Lxd7 Td8 31.Te8! en zwart gaf zich gewonnen, na 31…Txd7 32.Lc5 verliest hij een stuk.

Peng-Haast, zevende ronde

1.Pf3 d5 2.d4 Pf6 3.c4 dxc4

4.da4+ Pbd7 5.Pc3 e6 6.e4 c5

7.d5 exd5 8.e5 d4

De spelers vliegen elkaar meteen naar de keel. Zo werd in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw al gespeeld. Een prachtig onderdeel van het schaakspel is immers het wiel opnieuw uitvinden!

9.exf6 dxc3 10.Lxc4 dxf6 11. Lg5 dc6

Haast-Lanchava, 2e ronde

Stelling na 37.Te8

de vrouwen

Een definitieve aflossing van de wacht bij de vrouwen? De titel ging weer niet naar Peng (46) of Lanchava (39) maar naar de 21-jarige Anne Haast. Vorig jaar werd Lisa Schut kampioene, deze keer dus weer iemand van de jonge garde. Onwillekeurig moet je denken aan een beroemd refrein – met een knipoog naar Peter Koelewijn – “je wordt ouder mama (papa) geef het maar toe, je wilt er alles aan doen, maar je weet niet hoe - je wordt ouder mama”. De titel van Haast was verdiend, ze versloeg zowel Lanchava als Peng. Vechtlust en hardheid op de momenten dat het er echt op aankwam – dat sleepte haar er vaak doorheen. Tegen Peng was het in de laatste ronde kantje boord, in een stokoude variant van het Damegambiet miste

Hier kan wit toeslaan met het verrassende 12.0-0-0!! met als pointe 12…Dxa4 13.The1+ Le7 14.Txe7+ Kf8 15.Txf7+ Ke8 16.Te1+ en wit wint. Een oude partij TaimanovPolugajevski, Leningrad 1960, ging verder met (na 12 0-0-0!!) 12…cxb2+ 13.Kxb2 Le7 14.The1 f6 15.Lb5! Db6 16.Kc1 fxg5 17. Lxd7+ Kf8 18.Txe7 Kxe7 19.De4+ Kd8 20.Lf5+ Kc7 21.De5+ Kc6 22.Td6+ Kb5 23.Db2+ en 1-0. In plaats daarvan volgde er: 12.dxc6? bxc6 13.0-0-0 f6 en met een pion meer won zwart in 47 zetten. Ook tegen Tea Lanchava had het balletje zomaar de andere kant op kunnen rollen. In tijdnood vlogen de hele en halve punten om beurten naar de

Beide koningen op de tocht, dus spektakel verzekerd. Fasten your seatbelts!

37…Lxf3 38.db8

Brengt Txf8+ en Tg8+ in de stelling, initiatief is cruciaal in tijdnood. Het alternatief was 38.gxf3 Dxf3 39.Dd7, maar onder druk van de klok ziet 39…Dd1+ 40.Kg2 f3+ er veel te gevaarlijk uit.

38…Kg7

Met 38…Dc1+ 39.Kh2 Ph6 40.Txf8+ Kg7 41.gxf3 Df1 had zwart zich van eeuwig schaak kunnen verzekeren.

39.Txf8??

Laat veld e1 in de steek. Na 39. gxf3 Dxf3 40.Txf8 Dg4+ wordt het weer remise.

39…de1+ 40.Kh2

Een belangrijk moment in dit NK. Zwart beschikt over 40… Ph6! 41.gxf3 Dxf2+ 42.Kh1 Dxf3+ 43.Kg1 Dd1+ 44.Kg2 f3+ met winnende aanval. In haar laatste seconden vergreep Lanchava zich echter aan: 40…dxf2??

En nu klopt alles weer voor wit. 41.Tg8+ Kh6 42.dxf4+ en zwart gaf op, na 42…Kh5 43. Dxf3+ worden de dames geruild en wint wit gemakkelijk. Een dreun voor Lanchava: vroeger was zij altijd de handigste in dit soort gokstellingen, maar nu werd ze zelf bij de neus genomen.

Benjamin Bok drukte zijn stempel op het toernooi door zowel Van Wely als Spoelman te verslaan (foto: Ab Scheel)

Anne Haast klopte de oud-kampioenen Peng en Lanchava (foto Ab Scheel)

Karjakin na eindsprint voorbij Carlsen

Schaken is hot in Noorwegen nu Magnus Carlsen wereldkampioen is. Het tweede Norway Chess Tournament kreeg dan ook een prominente plaats in de Noorse media. Ook op tv kwam het toernooi ruim aan bod, zo nu en dan zelfs in een Oranje-achtige Voetbal International setting. Stelt u zich eens voor: een Noorse René van der Gijp die de kijker uitlegt dat zo’n Kramnik er helemaal niks meer van kan! Natuurlijk hadden de Noren gehoopt dat Carlsen dit supertoernooi op zijn naam zou schrijven. Maar zelfs Carlsen kan niet winnen op bestelling. Net als vorig jaar lag Sergei Karjakin in de weg. Hij scoorde 6 uit 9 en bleef daarmee een half punt voor op Carlsen. In de strijd om de wereldtitel is Karjakin een speler van de toekomst. Anand krijgt dit jaar nog een kans om Carlsen van de troon te stoten, daarna lijken jongere spelers als Caruana en Karjakin aan de beurt.

Karjakin had een geweldige eindsprint van 3 uit 3. Het zat hem in die fase bepaald niet tegen, voor hetzelfde geld had hij uit die drie partijen slechts één punt gehaald. Schaken op hoog niveau is pure topsport, iedereen is super fit en heeft de energie om urenlange partijen te spelen. Neem bijvoorbeeld Giri-Karjakin, een duel uit de zevende ronde. Voor beiden een cruciale partij, bij winst had Giri zich in de top van het klassement genesteld, maar de jonge Nederlander ondervond hoe verschrikkelijk taai Karjakin kan zijn. Het was een zeeslang van 130 zetten met eindeloos veel gemanoeuvreer, daarom een rondreis door die partij aan de hand van een paar diagrammen.

Giri-Karjakin stellling na 74…db7

Met de toren van b5 op d8 zou alleen zwart winstkansen hebben, maar op b5 staat de toren heel kwetsbaar. Giri opent de jacht.

75.a4! Ta5

Want na 75…Tb4 76.Pa3! (idee Pc2) gaat er alsnog een kwaliteit verloren.

76.Pxa5 bxa5 77.Tdc1 Lf8

78.Tc3 Kf7 79.dh1 Ke8 80.Tc4 Kd7

Giri-Karjakin stelling na 113…Lf8

Kwaliteit meer, maar nog steeds is het een hels karwei voor wit om verder te komen.

Giri schuifelde geduldig verder. Hij bracht zijn koning over naar de damevleugel en na 113 zetten achtte hij de tijd rijp voor verdere actie.

114.Txd4 cxd4 115.Tc4 Lb4 116.g4!?

De enige manier om voortgang te boeken. Wit opent ten koste van een pion een tweede front op de koningsvleugel.

116…hxg4 117.h5 gxh5 118. dxh5 c5 119.df7+ Ka6 120.Tc2 dc6! 121.dg6 c4!

122.dxc4 d3 is ook doodeng. 122.Txc4 dg2+.

Nu zou het door eeuwig schaak in remise moeten eindigen, maar de partij krijgt een curieus slot.

123.Kb1 df1+ 124.Tc1 dxd3+ 125.Ka2 de2+ 126.Kb1 de4+ 127.Ka2 dg2+ 128.Ka1 dd5 129.Ka2 dg2+ 130.Kb1 dd5 131.Tc4??

Zwart heeft genoeg tegenspel voor remise. Onspeelbaar voor wit is nu 122.bxc4? Dxa4+ en

Een blunder maakt een einde aan deze uitputtingsslag. 131…Lc3! en wit gaf zich gewonnen, vanuit het niets heeft zwart ineens winnende aanval. Zuurstofmaskers en infusen stonden intussen klaar voor de spelers, wat een gevecht!

Na deze teleurstelling sloot Giri het toernooi af met twee remises. Tegen Grischuk ging hij nog een keer all in maar tegen Svidler nam hij genoegen met een korte, strijdloze remise. Tja, de tank raakt een keer leeg, je kunt niet blijven rennen. 4 uit 9 is natuurlijk lang niet slecht in dit milieu, maar als supporter had je op iets meer gehoopt. Bij ieder toptoernooi heb je het gevoel dat Giri iedere keer iets dichter bij de echt grote jongens in de buurt komt, maar vooralsnog gaapt er toch nog een redelijk kloofje tussen hem en pakweg de top-5 van de wereld. In de negende ronde moest

ken. Immers, iedereen op topniveau kent die scherpe, kritieke varianten van haver tot gort. Dus ook in deze partij weer omzichtig openingsspel om alle opties open te houden en om de tegens tander zoveel mogelijk dingen ter over peinzing mee te geven. Geen sprankelend schaak, maar geïnspireerd werkschaak in een kalme Engelse opening.

Caruana-Karjakin

1.Pf3 Pf6 2.c4 c5 3.Pc3 Pc6

4.g3 d5 5.cxd5 Pxd5 6.Lg2 Pc7 7.a3 g6 8.h4 h6 Om h4-h5 altijd met g6-g5 te kunnen beantwoorden.

9.d3 Lg7 10.0-0

Logischer lijkt 10.Le3 Pe6 11.Dd2 om druk tegen h6 te houden, maar na 11…Ped4 (dreigt een vork met Pb3) 12.Tb1 Lg4! staat zwart prima.

10…Ld7

Zwart doet eerst allerlei nuttige zetten op de damevleugel voordat hij zijn koning in veiligheid brengt.

11.Le3 Pe6 12.Tb1 Tc8 13.Pe4 b6 14.b4

Vroeger dacht ik naïef: “zo, wit is er in geslaagd om snel b2-b4 door te zetten, de rest is een kwestie van techniek” . Onzin natuurlijk, de zwarte stelling is kerngezond en er is nog niets beslist.

14…cxb4 15.axb4 Pcd4 16.Pxd4

Ook de wat saaiere partijen tussen topspelers bevatten vele kleine leermomentjes. Topspelers hebben geen last van dogma’s en wit doet afstand van het loperpaar.

Het paard op d4 is te dominant.

16…Pxd4 17.Lxd4 Lxd4 18.e3

Lg7 19.b5 0-0 20.d4 Tc7

Karjakin kiest voor afwachten en tegenhouden, waar ook een zet als 20…e5 in aanmerking kwam. 21.f4!?

Veel sterker was 32.Pe4! De7 33.Lxd7 Txd7 34.Tc6! en zwart

Pion b6 hangt, en na 34…Tb7 35.d5! exd5 36.Pf6+ Kg7 37. Pxd5 rammelt het nog steeds

22…Td8 23.Kh2 Le6 24.Tff2 Lf5 25.Tbc2 a5 Een scherpe zet. Zwart heeft nu een vrijpion, maar de pion op b6 kan ook zomaar een makkelijk doelwit worden voor wit.

26. d c1 Txc2 27.Txc2 d b8 28.Tc6 Ld7 29.Pc3!

32…Lxc6 33.Txc6 db4!

Een kwaliteitsoffer dat zwart maar beter niet aan kan nemen.

Na 29…Lxc6 30.bxc6 b5 is 31. Pd5! heel sterk, b.v. 31…Dd6 32.Dc5! Dxc5 33.dxc5 Kf8 34. Pb6! en de pion op c6 is niet meer te stoppen.

29…e6 30.Tc4 Lf8 31.Lc6 dd6?

Geeft wit pardoes een kans, maar Caruana zal niet profiteren.

Zou Caruana deze actieve tegenstoot – zwart neemt pion b5 onder vuur – in gierende tijdnood gemist hebben?

Nu neemt zwart het initiatief over.

34.Pc3 a4!

In zekere zin de bekroning van zwarts 25e zet. De vrije a-pion gaat lopen.

35.dc2 a3 36.Txb6

Op de website van het toernooi wordt 36.De2 Db2 37. Dxb2 axb2 38.Txb6 Tc8 39.Tc6 als hardnekkiger aangegeven, maar na 39…Tb8 40.b6 Lb4 41.Pb1 La5 blijft het afzien voor wit.

36…Tc8 37.Tc6 Txc6 38.bxc6 dc4!

De Noorse wereldkampioen Magnus Carlsen kon in eigen land niet excelleren (foto’s: Even Emberland)

den er weer geen handen geschud, Kramniks commentaar: “ik respecteer hem gewoon niet als mens.”

Pent het paard en ruimt de witte c-pion op. Daarna is de rest eenvoudig.

39.c7 dxc7 40.db3 da5 41. dc2 db4 42.Pa4

Er dreigde weer Dc4 met totale dominantie.

42…de1 43.Pc5 dxe3 44.Pd7 dxd4 45.dc8 Een wanhoopsoffensief dat simpel gepareerd wordt.

45… d b4 46.Pf6+ Kg7 47. Pe8+ Kh8 48.dc7 de7 Nog overtuigender is 48… Db2+ 49.Kh3 a2 50.Dxf7 Lg7 en de a-pion promoveert, maar in het zicht van de haven wil Karjakin geen enkel risico meer nemen.

49. d e5+ f6 50.Pxf6 Lg7 51.db8+ df8 en wit gaf op.

Oud-wereldkampioen Vladimir Kramnik ging met 3½ uit 5 als een raket van start. In de zesde ronde trof hij Veselin Topalov, met wie hij niet meer on speaking terms is sinds hun geruchtmakende tweekamp van 2006. Voor de partij wer-

Topalov grijnzend na de vraag wat hij zou doen als Kramnik een poging zou doen hem de hand te schudden: “Dat lijkt me een uiterst hypothetische kwestie.” Wie er ook gelijk heeft, deze onaangename koude oorlog-stemming doet vooral het spel van Kramnik geen goed. Hij verloor kansloos van Topalov en daarna stortte hij volledig in.

Met 4 uit 9 bleef de Rus zelfs nog onder de vijftig procent.

Topalov-Kramnik

Stelling na 18…Ld7

Om zwarts sterke loper met Le4 te neutraliseren.

21…Te8 22.Le4 Lb5 23.Te1

Pareert de dreiging Pe2+. Met iedere zet verbetert wit zijn stelling.

Je voelt hoe het Kramnik tussen de vingers door glipt.

23…da6

Hernieuwt de dreiging Pe2+ en neemt ook pion a2 op de korrel. Topalov komt met een sterk antwoord.

24.Tc7! dxa2 25.Txb7 a6

Natuurlijk niet 25…Dxb2? 26. Tb1! en wit wint. 26.b3!

Dxf4. De tekstzet geeft zwart een onverwachte kans.

30…dd2 31.Tg1 Kh7?

Alleen met de waanzinnige computerzet 31…Ph3!!

19.dc1!

Met slechts een pion en een mooi paard op d4 voor de kwaliteit moet zwart het hebben van dynamiek en activiteit.

Geen stukken ruilen dus, iedere ruil is in principe gunstig voor wit.

19…df6 20.de3 Lc6 21.Ld3!

Snijdt de zwarte dame af van de verdediging. 26…Dxb3

27.Dxb3 Pxb3 28.Ld5 is hopeloos voor zwart, daarom gaat Kramnik Ld5 verhinderen.

26…Td8 27.Ld5!

Toch! Het idee is 27…Txd5

28.Tb8+ Kh7 29.De4+ en de toren op d5 valt.

27…Pe2+ 28.Kh1 Pf4 29. Lxf7+ Kh8 30.db6?

Een koele, klinische winst was 30.Lc4! Lxc4 31.Dxe5 Tg8 32.

kon zwart nog vechten. Na 32.gxh3 Le2! (dreigt Lf3+) 33.Dc6 Dd3! heeft wit niet beter dan 34.Ld5 Dxd5+ 35. Dxd5 Txd5 waarna hem een zware technische klus wacht. 32.h3

Nu is alles weer in orde voor wit en geeft zijn materiële overwicht de doorslag.

32…Td6 33.dc7 Ld7 34.db8 h5 35. d g8+ Kh6 36. d h8+ Kg5 37.dxg7+

In tijdnood vergeet Kramnik op te geven. De rest is een slachting.

37…Kf5 38.Lxh5 Pxh5 39. d g4+ Kf6 40. d xh5 d xf2 41.dh6+ Ke7 42.dg7+ Ke6 43.dg4+ Ke7 44.Td1 en 1-0.

Het zat de Rus Sergei Karjakin in de laatste ronden bepaald niet tegen

Anish Giri verloor in de 7e ronde ongelukkig van Karjakin

Geurt Gijssen erelid KNSB

‘Als arbiter mag je nooit boos worden’

de bekendste schaakarbiter van Nederland, Geurt Gijssen, is in augustus 80 geworden. Hij is erelid van schaakvereniging SMB, van de FIdE en sinds de bondsraad van juni ook van de KNSB. Reden voor een interview.

Gijssens carrière startte in Nijmegen, de stad waar hij al bijna zijn hele leven woont. ‘Ik was speler en teamleider van het eerste team van SMB en bestuurslid. Toen er een kampioenschap van Nijmegen volgens Zwitsers systeem werd georganiseerd heb ik mij in dit systeem verdiept. Later heb ik er met Wil Haggenburg een boekje over geschreven. In 1973 werd ik arbiter bij het Nederlands Kampioenschap tot 13 en tot 16 jaar, dat was in het Nijmeegse Canisiuscollege, onder leiding van Pater Krekelberg.’

‘Ik werd in 1977 arbiter bij het Open NK en daar vroeg Ad Bestman, toen burgemeester van Abcoude, maar ook president van de International Braille Chess Association, me voor de Blindenolympiade die hij in 1980 organiseerde in Noordwijkerhout. In 1979 had ik bij het IBM toernooi mijn laatste norm voor internationaal arbiter (IA) gehaald. Je kon toen IA worden als je vier internationale toernooien had geleid en geen grote fouten had gemaakt. In 1983 was ik bij het Europees teamkampioenschap in Plovdiv, captain van het Nederlandse team. Tijdens dat toernooi introduceerde Jan Timman me bij de organisatoren van Interpolis, die een nieuwe arbiter zochten.’

Wiskundeleraar

‘In 1985, tijdens het NK in Hilversum, vertelde John van der Wiel me dat hij een Belg kende die me wilde spreken in verband met een toernooi in Brussel. Ik dacht dat John me in de maling nam, want we maakten altijd geintjes. Maar het was serieus en zo ben ik bij de Swifttoernooien van Bessel Kok gekomen. In 1985 kwam Ohra erbij en in 1987 VSB. Dus ik rolde er gewoon in. In 1985 kon ik met mijn baan als wiskundeleraar en decaan stoppen. Daarna deed ik zo’n zeven tot tien toernooien per jaar. In 1987 mocht

ik tot mijn verbazing de match om het wereldkampioenschap tussen Kasparov en Karpov leiden.’

Wat maakt een goede arbiter? Volgens Gijssen moet je goed met individuen kunnen omgaan en slecht nieuws goed kunnen brengen. ‘Ik heb van mijn schoolperiode veel geleerd. Als decaan moest ik vaak besluiten verdedigen en de slechte boodschap brengen. Ik moest dan “nee” verkopen als bijvoorbeeld een leerling naar een hogere afdeling wilde. Ik zei nooit dat iets moest, maar ik ging erover praten. Ik kon dat goed opbrengen, had daar veel geduld voor. Als arbiter moet je proberen de boodschap zo te brengen dat beide spelers het logisch vinden. Tijdens een partij is dat niet zo moeilijk. Dan gaat het om zaken die je vaststelt, zoals een vlag die is gevallen, een illegale zet, of een losgelaten stuk. Dat is meestal moeilijk te ontkennen.’

‘Toch kun je als arbiter iets missen. Kasparov speelde tegen Judith Polgar zijn paard van d7 naar c5 en toen ineens naar f8. Maar hij had het op c5 losgelaten. Judith vertelde mij dat Kasparov haar daarna niet meer aankeek. Er is beeld van, maar alleen als je het filmpje heel vertraagd afdraait, kun je zien dat hij het stuk losgelaten heeft. De Spaanse arbiter zei dat er niets aan de hand was. Dat had hij niet moeten doen. Hij heeft het niet gezien en dat had hij moeten zeggen. Hij stond bij het bord en noteerde de zetten, in tijdnood, dan heb je je ogen niet constant op het bord. Deze arbiter was een perfectionist, hij deed alles zo keurig en was kundig en betrouwbaar, er zou nooit een leugen uit zijn mond komen.’

Spelletje

Rondom partijen is het werk van een arbiter

vaak lastiger. ‘Zo hadden Kasparov en Karpov een partij afgebroken in remise stand. Volgens de etiquette moest Karpov bellen om remise aan te bieden. Maar dat deed hij maar niet. Totdat ik een telefoontje kreeg van zijn chauffeur en vertaler. Toen ik Kasparov belde over het remiseaanbod, kreeg ik hem niet aan de lijn. Dan weet je dat er een spelletje wordt gespeeld tussen die twee en moet je gewoon meedoen. Dus ik deed net alsof m’n neus bloedde. Karpov wilde vervolgens zijn remiseaanbod intrekken. Dat kon natuurlijk niet. Toen er verder gespeeld moest worden, wilde Kasparov wel voor remise tekenen. Karpov liet ik stoom afblazen, hij vertelde wat er bij eerdere partijen was voorgevallen, ik maakte de envelop open en hij tekende. Dat was nooit gelukt als ik alles op haren en snaren had gezet. Zo loste het zich vanzelf op. Maar je moet wel veel geduld hebben.’

‘Mijn schoonmoeder was trouwens pisnijdig, want ik kon niet mee op een uitje omdat ik op het remiseaanbod moest wachten. Ze is 96 geworden en haar hele leven kwaad gebleven op die kerel! Maar als arbiter mag je nooit boos worden. Je bent er voor de spelers. De spelers zijn er niet voor jou. Al lijken sommige arbiters dat wel te denken. Je hebt verplichtingen naar het organisatiecomité en naar beide spelers. Je moet erop toezien dat ze zich correct gedragen. Ik vind daarom ook niet dat je alleen maar kunt reageren als één van de spelers klaagt. Veel arbiters reageren maar ageren niet. Nu ja, ik ben van een andere school.’

‘Als arbiter ben ik niet onomstreden, ik heb niet alleen maar vrienden. Soms wordt er negatief over mij geschreven. Besluiten die de FIDE neemt, worden gezien als besluiten van mij. De FIDE spelregels mogen eens in de vier jaar veranderen. Per 1 juli zijn nieuwe regels ingegaan. Wegens omstandigheden heeft het dit keer vijf jaar geduurd, over drie jaar veranderen ze weer, dan is dat recht getrokken. De spelregelcommissie,

de algemene vergadering. Daar zitten alle lidstaten in, dus ook de KNSB. Het is te vergelijken met hoe het bij de Nederlandse schaakbond werkt: het bestuur komt met voorstellen, de bondsraad beslist.’

Politieagent

‘De arbiter is een politieagent. Je moet een aantal wetten uitvoeren die het hogere gezag heeft verordonneerd. Je kunt het wel met die wetten oneens zijn, maar dan moet je geen politieagent worden. Bij de match om het wereldkampioenschap tussen Kramnik en Topalov, in 2006, besloot de commissie van beroep om de privé-toiletten te sluiten en volgens het reglement had de commissie deze macht. Kramnik kwam uit protest niet tijdig opdagen voor de volgende partij. Dan moet ik die voor hem verloren verklaren. Dat kan niet anders.’

‘Achteraf zei Kramnik dat hij zijn besluit om niet te spelen, waarschijnlijk te emotioneel had genomen. Ik ben erg boos geweest over sommige commentaren op mijn beslissing. Ze mogen best schrijven dat ik de slechtste wedstrijdleider ter wereld ben, maar niet dat ik dingen doe die in strijd zijn met de regels. Dat is niet zo. Ik kon niets anders dan

‘Ik heb een column op de internetsite ChessCafe.com, waarin ik de regels toelicht. Over de nieuwe regels heb ik al negen A4-tjes aan vragen binnen gekregen! Dat je je mobieltje niet meer bij je mag hebben, is een heikel punt. Ik begrijp dat iemand bereikbaar wil zijn. Maar je kunt op zoveel manieren misbruik maken van zo’n telefoon, dat is in de praktijk ook gebleken. Bij een professioneel toernooi zou je wellicht een kluis kunnen hebben, waarin je ze opbergt. Een toernooicomité mag minder zware straffen opleggen dan het verlies van de partij, als ze je met een telefoon zien. Maar als het alleen bij waarschuwen blijft, helpt dat natuurlijk niet.’

Bedrog

‘Tegenwoordig worden er terecht veel maatregelen getroffen tegen bedrog. Dat is om de spelers te beschermen, niet om de arbiter een plezier te doen. Als iemand een goede partij speelt, wordt er snel beweerd dat hij met behulp van een computer speelt. Dat is heel vervelend. Heel vaak is het niet terecht. Iemand die zo beschuldigd wordt, volg ik en dan zie ik dat hij echt alleen naar buiten gaat om te roken. Dat geldt niet voor

computer analyseerde. Feller had ik in een Aeroflot toernooi al een waarschuwing gegeven vanwege veel praten met Hachard.’

Heeft Gijssen weleens een verkeerde beslissing genomen? ‘Ik ga waarschijnlijk de geschiedenis in als de man van de onterechte remiseclaim van Carlsen tegen Morozevich. Ik kende de claim toe. Het was weliswaar driemaal dezelfde stelling, maar niet in ieder van deze stellingen was dezelfde speler aan zet. Ik ontdekte dit zelf als eerste, binnen een minuut. Ik dacht: er klopt iets niet. Carlsen kon ik nog terughalen. Maar Morozevich was ‘m al gesmeerd. Die wilde niet bij het afhandelen van de remiseclaim zijn. Dat had ik niet toe moeten staan, ik had hem naar het bord moeten halen. De stelling was waarschijnlijk remise, maar daar gaat het niet om. Ik zat fout.’

Hoogtepunt

Aan welk toernooi bewaart Gijssen de mooiste herinneringen? ‘Ik heb genoten van een heleboel mooie toernooien. Ik ben bang dat ik een toernooi tekort doe met een uitspraak. Die eerste WK match KasparovKarpov, in Sevilla, was natuurlijk een hoogtepunt. Dat was heel nieuw voor mij, heel

'Als arbiter moet je slecht nieuws goed kunnen brengen' (Foto: Bas Beekhuizen)

uitdagend. Ik heb wel veel fouten gemaakt, ten koste van mezelf. Ik zei bijvoorbeeld dat ik tussen 9 en 12 uur bereikbaar was voor de spelers, daar heb ik in hun volgende match van half 12 tot 12 van gemaakt.’

‘De toernooien van Joop van Oosterom waren heel bijzonder. Daar hing zo’n relaxte sfeer. Er waren twaalf deelnemers, maar er speelden er maar zes tegelijk. De anderen kwamen kijken en samen analyseren. Er werden uitjes georganiseerd, ook voor de aanhang, familie en begeleiders. Dat was ontzettend gezellig. Ik mis die toernooien wel. Van Oosterom’s dochter Melody is nu 23. Een week nadat ze geboren was, sprak ik Van Oosterom in Amsterdam en zo is de Melody Amber toernooienreeks begonnen. Verder heb ik alle tien de VSB toernooien gedaan, vier van de zes GMA worldcup toernnooien, Interpolis, de grote Zwitserse toernooien van Aeroflot. En het Siciliaanse toernooi in Buenos Aires, dat was echt genieten. We aten in restaurants waar de tango werd gedanst. De herinneringen zitten ook in de schil van het toernooi, de dingen eromheen, de mensen die je ontmoet.’

‘Zo kom ik heel graag in Oost-Europa, in Georgië, Armenië en in Kalmukkië. De mensen zijn er gewoner. Ze hebben een soort gastvrijheid waar ik op kick, je wordt uitgenodigd om bij mensen thuis te komen eten. In 1998 ben ik voor de Olympiade in Elista naar fabrieken geweest om de stoelen en tafels uit te zoeken. Die staan er nog, dat is een mooie gedachte. Ik heb heel Kalmukkië gezien, paardenmelk gedronken, in de Kaspische Zee gezwommen.’

Invloed techniek

Gijssen heeft enorme veranderingen gezien, vooral onder invloed van de techniek. ‘Toen ik in 1973 begon, speelden we met analoge klokken en waren er bijvoorbeeld nog hangpartijen, ook bij de jeugd t/m 13 jaar! Als je dat nu aan een jeugdschaker vertelt, weet hij niet wat het is. Je kon nooit een tussenstand opmaken, je zat altijd met twee of drie partijen zonder resultaat. Ik denk dat het laatste FIDE-toernooi waarin werd gespeeld met afgebroken partijen, de match tussen Karpov en Kamsky was, in 1996 in Kalmukkië. Daar was in het voortraject nog grote ruzie over.’

In 1987 werd ik voor het eerst geconfronteerd met elektronische klokken, die werden aangeboden bij het wereldkampioenschap snelschaak in Brussel. Kasparov hield dat tegen: ‘No way!’, zei hij. In 1992 werd de

elektronische klok voor het eerst gebruikt, in het Ambertoernooi en bij Interpolis. Nog weer later kwam de Fischer modus (tijd per zet erbij). In 1990 deed de computer zijn intrede, bij de WK match Kasparov - Karpov. Ik herinner me dat ze toen voor het eerst met behulp van een computer naar de partijen keken en onthutst waren over de zetten die ze hadden gemist! Als je vroeger een teamwedstrijd in het buitenland speel de, sprak je tevoren af wie welke boeken meenam, zoals de Informators met openingsnieuwtjes. Tegenwoordig zit alles in een laptop!’

Fraude

‘We zijn op een keerpunt gekomen, compu ters komen niet alleen in positieve zin in beeld, maar ook bij fraude. Bovendien gaat het creatieve element uit het spel. De secondanten van WK matches zitten hele nachten achter de computer naar varianten te kijken. Ze voeren maar in en in en kijken wat er dan uitkomt. Bij de opening van het laatste Nederlands Kampioenschap zei Tiviakov dat hij veel meer kans zou hebben als er niet zoveel partijen van hem werden gepubliceerd. Hij noemde mensen papagaaien: ze doen graag na wat een ander heeft bedacht. Ze proberen elkaar vliegen af te vangen, met hulpmiddelen. Die kant gaan we op.’

'De arbiter is een politieagent' (Foto: Bas Beekhuizen)

Gijssen is tegenwoordig zelf weer aan het schaakbord te vinden. ‘We hebben een team van twee tachtigers, twee zeventigplussers, één speler van zestig en één van vijftig. Het is heel gezellig, niks hoeft, alles mag. We spelen in de derde klasse OSBO, ik heb 5,5 uit 7 gescoord. Het vergt veel van me, vooral nachtrust. Ik kijk meteen na de partij met het computerprogramma Rybka wat ik fout heb gedaan en dan blijft het maar malen. Ik wil graag zien waar de omslag heeft plaatsgevonden, waar het beter had gekund.’

‘Fysiek begin ik wel te voelen dat ik een tachtiger word, maar eigenlijk kan ik het niet geloven. In 2007, ik was toen 73, brak ik mijn heup in Moskou. De val was een omslagpunt in mijn leven. Ik mocht daarna niet meer hardlopen, dat was afschuwelijk. Ik trimde nog drie keer per week een rondje van 7 kilometer, in het bos achter mijn huis. Het was een goede uitlaatklep, het maakte mijn hoofd helemaal leeg.’

Schaakverzameling

Gijssen is nog steeds actief als arbiter en ook als verzamelaar. Mede dankzij zijn wedstrijdleiderschap heeft hij een indrukwekkende schaakverzameling aan kunnen

leggen. ‘In 1980 was ik assistent-arbiter in Amsterdam, Jenny Withuis gebruikte de notatievellen voor het toernooibulletin en gooide ze daarna weg. Daarmee verdween een stuk schaakhistorie! Ze haalde ze voor mij uit de prullenbak. Een notatieformulier van Timman- Karpov getekend door beide spelers, iets mooiers is er niet. Inmiddels heb ik heel wat toernooien ingebonden thuis liggen. Nu zijn mensen jaloers op mijn verzameling, maar ik vond het logisch om toernooizaken te bewaren, zoals posters en menukaarten, ondertekend door de spelers.’

Gijssen is lid van de Ken Whyld Association, een internationale vereniging van schaakverzamelaars, genoemd naar de Engelse schaakhistoricus Kenneth Whyld die in 2003 overleed. ‘Twee keer per jaar is er een veiling en daar vergaderen we ook. We hebben 185 leden, het zijn wel allemaal grijze koppen. Er is nu één jongen van 23 jaar bijgekomen. Ik heb er een lezing bijgewoond: Verzamelen, een lust of een last. Ik schrok van de overeenkomsten met mensen die verslaafd zijn. Je wilt je verzameling compleet hebben en rust niet voordat je een bepaald boek in je bezit hebt. Op veilingen worden prijzen daardoor opgedreven. Zo ging er een programmaboekje van de Olympiade weg voor 900 euro!’

Wordt het geen tijd voor zijn eigen boek, met memoires? ‘Ik heb van de eerste tweekamp een dagboek bijgehouden, maar daarna niet meer. De verhalen worden gekleurd, na verloop van tijd. Je moet je afvragen hoe dicht je nog bij de waarheid zit. Je loopt het risico dat je je eigen rol steeds belangrijker maakt en er alleen uithaalt waar je als arbiter glorieerde. Dat schept een verkeerd beeld.’

Computer veel te sterk voor de mens

de afgelopen jaren is er wat veranderd in de computerschaak wereld. Matches van mens tegen de (schaak) computer worden niet meer gehouden, omdat de programma’s te sterk zijn geworden. Het is zoiets als hardlopen tegen een auto, en dat doe je natuurlijk niet. Hans

Met voorgift partijen is wel geëxperimenteerd, maar dat is onbevredigend. Een voorgift van een pion is niet eens zo’n groot nadeel voor de computer, en een voorgift van een stuk is te veel van het goede. En welke grootmeester zou een match met voorgift willen spelen? Dus is het begrijpelijk dat er geen mens/computer confrontaties meer (zullen) plaatsvinden. Blijft over het spelen van toernooien met alleen computers. De CSVN (Computer Schaak Vereniging Nederland) organiseert nog altijd 2x per jaar zo’n toernooi. Op 17 en 18 mei stonden er 3 evenementen gepland.

Het Programmeurstoernooi

Mensen die zelf een schaakprogramma hebben ontwikkeld kunnen hier aan deelnemen. Bekende programma’s als Fritz, Shredder, Hiarcs en Junior zijn

regelmatig aanwezig. Ditmaal was de bezetting wat magertjes. Slechts 8 programma’s streden voor de titel. Zo’n computerschaaktoernooi lijkt niet erg op een normaal schaaktoernooi. Niemand hoeft zich te concentreren, de computer doet al het (reken)werk, en de programmeurs praten onderling. Ook toeschouwers kunnen gewoon een praatje maken en vragen stellen over de programma’s.

Er werden 7 ronden gespeeld met 1 uur per persoon per partij. Wedstrijdleider Jan Krabbenbos had het zo ingedeeld, dat de interessante ontmoetingen zoveel mogelijk aan het eind zaten, waardoor het tot het laatst spannend bleef. Twee kandidaten voor de eindoverwinning moesten in de laatste ronde tegen elkaar. The Baron had genoeg aan een remise.

The Baron - dirty [E88] CSVN PT46 Leiden (7), 18.05.2014 1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.f3 0–0 6.Le3 e5 7.d5 c6 8.Ld3 b5 9.Pge2 b4 10.Pa4 Ld7 11.a3 Pa6 12.dd2 c5 13.0–0 Tb8 14.axb4 Pxb4 15.Lc2 Pxc2 16.dxc2 Tb7 17.Pc1 Ph5 18.Pd3 dc8? Hier onderschat Dirty waarschijnlijk de kracht van verbonden vrijpionnen. 18... Lxa4 was beter geweest.

29.dd3 h6

Tcb7 31.d6 Td7 Zwart kan duidelijk geen plan verzinnen en wordt langzaam teruggedrongen. 32.b5 Ph7 33.h4 g5 34.f4 gxf4 35.gxf4 f6 36.f5 Kh8 37.Tg1 Tbd8 Wederom besluiteloosheid. De waardering loopt al op naar +2,5. 38.Kh2 dh5 39.dd1 df7 40.dg4 Lxd6 Zwart moet het stuk wel teruggeven om erger te voorkomen. 41.cxd6 h5 42.de2 Pf8 43.Tga1 de8 44. Txa7 Txd6 45.de3 T6d7 46. dh6+ Ph7 47.b6 dg8

19.Pdxc5! dxc5 20.Pxc5 Lh6

Een geniepige tussenzet. Als wit de loper slaat, heeft zwart na Dxc5+ weer ongeveer een gelijkwaardige stand. 21.Lf2 Tc7 22.Pxd7 dxd7 23.c5 db5 24.g3 Pf6 25.b4 Zwart kan natuurlijk niet slaan op b4, want dan gaat na Tfb1 de dame verloren. 25... Tb8 Een onnodige zet. Wit was toch wel Tfb1 van plan. 26.Tfb1 Lf8 27.Kg2 Kg7 28.Ta5 de8

En hier vond zwart het wel genoeg. Als het een partij tussen 2 mensen betreft zou je wellicht nog doorspelen. Je staat tenslotte slechts 1 pion achter en misschien trapt wit wel in een val. Maar computers die een miljoen stellingen per seconde kunnen berekenen, lopen dat gevaar niet. Ook niet in tijdnood. De waardering is ook al meer dan 7.

Winnaar werd dus The Baron van Richard Pijl. Zijn enige nederlaag was tegen zijn dochter die als operator fungeerde voor Arasan.

Het Gebruikerstoernooi

Dit is voor mensen die geen zelfgemaakt programma hebben, maar toch graag meedoen met een toernooi. Je kunt dan een schaakcomputer van huis meenemen en tegen andere hobbyisten spelen. Het is zelfs mogelijk om een schaakcomputer in bruikleen te krijgen voor de duur van het toernooi. Twaalf programma namen het tegen elkaar op in 5 ronden Zwitsers met 20 minuten per persoon per partij. De maximaal toegestane rating was 1950.

Dit toernooi is altijd gezellig en vaak is de computer op een fout te betrappen. Het is goed om je als mens af en toe beter te voelen dan de computer.

Winnaar werd de MM IV met 4 uit 5.

Een van de deelnemers had zijn camcorder meegenomen en het filmpje is te zien op www.computerschaak.nl.

WK

De ICGA (International Computer Games Association) organiseert jaarlijks (als er een sponsor is) een officieel wereldkampioenschap. Dit vroeger prestigieuze toernooi is helaas erg gedevalueerd. Een Kloon van een sterk programma wordt niet toegelaten, waardoor elk jaar dezelfde programma’s strijden om de wereldtitel. Een beginnend schaakprogrammeur zal niet gauw vanuit niets een schaakprogramma ontwikkelen. Er zijn namelijk sterke programma’s genoeg op het internet te vinden, die daarna hopelijk verder verbeterd kunnen worden. Doe je dat niet dan heb je zo’n grote programmeerachterstand, dat je weinig te zoeken hebt op een WK. Dat bleek wel tijdens het laatste WK in Yokohama, Japan. Er deden slechts 6 programma’s mee. Eén daarvan speelde voor het eerst mee op een WK en bleef puntloos. Zo’n programma heb ik ook geschreven. In ranglijsten waar niet zo nauw wordt gekeken of een pro-

gramma een kloon is, zijn de beste 5 programma’s van het WK (Junior, Hiarcs, Shredder, Pandix en Jonny), niet bovenin te vinden.

TCEC

Ook op internet worden veel toernooien gehouden. Eén daarvan is zo interessant, dat het door velen gezien wordt als het echte WK. Momenteel is al weer de zesde editie bezig. Het is het Thoresen Chess Engines Competition (TCEC), opgezet door de Noor Martin Thoresen.

De hardware is (voor kenners) indrukwekkend:

The TCEC Server

CPUs: 2 x 8 core Intel Xeon

E5-2689 @ 3300 MHz

CPU Coolers: 2 x Corsair H80i

Motherboard: Asus Z9PE-D8 WS

RAM: 64 GB Kingston

KVR16R11D4K4/32 Reg/ECC

PSU: Corsair AX 760

SSDs: 2 x Samsung 840 Pro 128

GB @ Raid 0

Case: Silverstone Raven RV03B-WA

Deze hardware en de lange bedenktijen zorgen voor een ongekend hoog niveau. De beste engine zit al boven de 3100 elo.

Er deden maar liefst 36 engines mee in deze editie, die verdeeld werden over 3 groepen van 12. Het bekende programma Hiarcs werd door de programmeur teruggetrokken. Hij had te weinig tijd gehad om zijn

programma te verbeteren.

Per groep speelde elk programma 1x tegen een ander programma. Het speeltempo was 2 uur voor de hele partij + 30 seconden per zet. Het toernooi wordt volledig automatisch door de computer verzorgd, met alleen een onderbreking aan het eind van elke ronde. Er worden zo‘n 5 à 6 partijen per dag gespeeld. Een interessante partij uit ronde 3:

Komodo - Stockfish

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Lg5 e6 7.f4 Le7 8.df3 h6 9.Lh4 0–0 10.0–0–0 Ld7 11.Lf2 Pc6 12. Tg1 b5 13.e5 Pxd4 14.Lxd4 dxe5 15.fxe5 Pd5 16.Pxd5 exd5 17.Ld3 Le6 18.Kb1 Tb8 19.g4 g6 20.Tgf1 Tc8 21.h3 Te8 22.Lf5 Tf8 23.a3 Kh7 24.Ld3 Tb8 25.dg3 b4 26.axb4 Txb4

En gewonnen verklaard voor wit.

Een zeer uitgebreide analyse van GM Davorin Kuljasevic kunt u vinden op: http://www.chessdom.com/komodo-stockfishtcec-season-6-stage-3-annotated-by-gm-davorin-kuljasevic/

In ronde 4 speelde elk programma 4x tegen elkaar. Stockfish en Komodo eindigden hier afgetekend bovenaan en betwisten, op het moment van schrijven, in 64 partijen met 32 verschillende openingen, wie kampioen gaat worden.

Eindstand ronde 4: Engine Rtng Pts

1 Stockfish 3157 30

2 Komodo 3148 28

3 Houdini 3148 24

4 Critter 3038 14

27.Lf5 dc8 28.Lxe6 fxe6 29. Txf8 dxf8 30.dd3 da8 31.Tf1 Kg7 32.de3 Tb8 33.Tf6 dc6 34.df2 Tb7 35.Tf7+ Kg8 36.Tf3 Tb8

Na 36 partijen van de 64 in de superfinale gaat Stockfish aan de leiding (20-16). Kan regerend kampioen Komodo zich nog terugvechten? U kunt het terugzien op: http://tcec.chessdom.com/live.php

Het Gebruikerstoernooi

In deze Voorloper: Casper Schoppen

Wil grootmeester worden

Partijen van Casper

De loper terug trekken?

Heeft liefde voor het spel

Jeugdkatern Schaakmagazine

Hij is 12 jaar en werd al jeugdkampioen bij de G, E en d. Met het E-team van Moira-domtoren werd hij twee keer landskampioen. Ook met zijn schoolteam won hij tweemaal de Nederlandse titel. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van… Casper Schoppen.

Casper Schoppen

‘Lekker uitdagende problemen oplossen’

Toen hij vijf jaar oud was leerde Casper schaken van zijn vader, Hajo. “Mijn vader leerde me de spelregels en dan speelden we regelmatig ‘s avonds een partij. Toen ik in groep 3 zat mocht ik meedoen met schoolschaken. Meester Albertus ten Hertog gaf eerst les op het grote demonstratiebord. Daarna maakten we opgaven in de werkboeken. Tenslotte gingen we spelen.” Moeder Floor: “Hierin kon hij zijn ei kwijt. Lekker uitdagende problemen oplossen.” De Koekoek werd met het schoolteam in Leiderdorp liefst twee keer Nederlands kampioen. Ook speelde Casper in de SGS-Grand Prixtoernooien. “Eerst in een lage groep, maar ik kwam steeds hoger. Toen ik steeds 1e of 2e werd vond ik het saai.” Ook ging hij bij MoiraDomtoren spelen. “Eerst was het nog te laat, dan sliep ik al. Toen ik 7 jaar was mocht het en het was leuk.” Met het E-team speelden ze de finale in Groningen. “Het was

heel spannend. We dachten niet dat we gewonnen hadden tot we opeens de beker kregen! Op de club werd het gevierd met een enorme taart. Het jaar erop zaten ze weer in de finale, nu ook met broertje Jochem in het team. Moira-Domtoren won nipt: “Opnieuw kampioen, maar een iets kleinere taart.” Sinds twee jaar schaakt Casper bij de senioren.”Nu krijg ik meer tegenstand. En soms wordt het erg laat.”

Hij heeft al heel wat gewonnen, zoals het NK G, E en D. “Op het NK E in Waalwijk speelde ik voor het eerst op een livebord. Heel mooie stukken en fijn om mee te spelen.”

De beker van Rijswijk staat op zijn nachtkastje. Hij speelde EK’s in Praag en Budva. “Toen heb ik voor het eerst gevlogen. Met zoveel schakers in een hotel was ook bijzonder. Wat ik wel geleerd heb: om op zo’n toernooi meer punten te halen, moet ik meer studeren.”

Pascal Losekoot gaf hem een paar jaar training. “Ik leerde er veel van en het was ook heel gezellig. Het was voor het eerst dat ik in mijn eentje les had. We bespraken mijn partijen. Daaruit haalde Pascal onderwerpen, bijvoorbeeld ‘klein plan’, en daarover kreeg ik dan opgaven. Pascal: “Casper is aardig en heeft liefde voor het spel. Echte interesse.” Tactiek en koningsaanval vindt hij leuk. “Maar strategie is ook interessant.” Trainer Willy Hendriks: “Zijn stukken gaan naar mooie velden.” Toernooien spelen doet hij graag. “Ik vind het fijn als er vrienden en bekenden meedoen.” Dit jaar was hij met het Basamro schaaktoernooi in Moermansk, “dag en nacht zon!”, in Maastricht “mooie score” en in Rotterdam “door botscheurtje gestopt”. Moeder Floor “Casper is nieuwsgierig, creatief en eigenwijs. En hij kan goed volhouden.“ Wat hij later wil worden is duidelijk: grootmeester!

Piet Peelen

Foto: Frans Peeters

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

21-03-2002

Utrecht

St. Bonifatiuscollege

Engels Voetballen

Vader

Moira-domtoren

Grootmeester

Pannenkoeken

Partijen van Casper

Casper Schoppen-Mate Todashvili

EK D Budva 2013

1. d4 d5 2. c4 dxc4 3. Pf3 Pf6

4. e3 e6 5. Lxc4 c5 6. 0–0 cxd4

7. exd4 Ld6 8. Pc3 0–0 9. Lg5 h6 10. Lh4 Le7 11. de2 Pbd7

12. Tfd1 Te8 13. Pe5 Pb6 14. Lb3 Pbd5 15. df3 Pxc3

Casper heeft zijn stukken beter ontwikkeld dan zwart. Hij speelt energiek verder!

16. bxc3 dc7 17. Lg3! Ld6 18. c4! Ld7

De engine bereikt nog een verloren eindspel, met 18. .. b6 19. c5 bxc5 20. dxc5 Lxe5 21. Dxa8 Lxg3 22. hxg3 Ld7 23. Df3 Dxc5 24. Tac1 Db6 25. Df4 Lc8 26. Dc7 Lb7 19. c5! Lxe5 20. Lxe5 dc6 21. dg3! Kh8

De zwarte stelling staat ook op instorten na 21. .. Ph5 22. Dg4 g6 23. Lc2! 22. Lxf6 gxf6 23. dh4 Kg7

24. Td3!

Haalt een vriendje erbij, met pionwinst!

24. .. Tg8 25. Tg3+ Kf8 26. dxf6 de4 27. d5 Txg3 28. fxg3!? Te8 29. Tf1 dh7 30. dxe6 Lc6 31. exf7 Te7 32. dxe7+ 1–0

Casper Schoppen-Eelke de Boer

HiQ Invest NK D Rijswijk 2014

1. d4 f5 2. c4 Pf6 3. Pf3 g6 4. g3 Lg7 5. Lg2 d6 6. 0–0 0–0

7. Pc3 de8 8. d5 a5 9. Le3 Pa6 10. Ld4 Ph5?

Beter meteen 10. .. c5 want wit wil vast zijn loper niet ruilen voor het paard. Loperruil heeft hij veel liever! Ook kan wit de stelling nu openen met e4. Daarom misschien terug met 12. .. Pf6!?

11. a3 Ld7 12. b3 c5 13. Lxg7 Kxg7 14. e4! Pc7

Misschien ietsje beter 14. .. fxe4 15. Pxe4 Pc7 16. Te1 Dd8

17. a4 Pf6 zodat het paard kan helpen. 15. e5! b5 16. a4! Mooi positiespel! Veld b5 wordt voor het paard veroverd en tegenspel verhinderd.

16. .. bxc4 17. bxc4 Ta6 18. Pb5 dc8 19. de2 db7 20. exd6 exd6

21. Pxd6 db6 22. de7+ Kg8

23. Pg5 Pg7

Casper: 23. .. Pf6 24. Pgf7 Db8 25. Dxf6 Txd6 26. Ph6# 24. Pdf7 1–0

Sjoerd van RoonCasper Schoppen

HiQ Invest NK D Rijswijk 2014

1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 d c7 6. Pdb5 d b8 7. Le3 a6 8. Pd4

Casper: “Meestal speelt wit 8. Lb6 waarna de leuke variant 8. .. axb5 9. Pxb5 Lb4+ 10. c3 La5 11. Pc7+ Dxc7 12. Lxc7 Lxc7 wordt gespeeld.”

8. .. Pf6 9. Le2 Lb4 10. f3

Ld6 11. g3 h5 12. f4 Lb4 13. Pxc6?! bxc6 14. d d3 a5!

15. Lf3 La6 16. d d4 d5 17. exd5 cxd5 18. a3 Ld6 19. b3?

Sjoerd ziet goed dat pion b2

is aangevallen. Met 19. 0–0–0 kon hij die dekken en zijn koning veiliger zetten. Vanaf nu faalt rokeren op Lxa3+. De pion op d5 komt van b7 en is sterk geworden! 19. .. 0–0 20. Tg1

20. .. e5!

Opent de stelling! Daardoor kunnen alle stukken meedoen met de aanval op de koning in het midden. De NBSB-kampioen kan dit niet verdedigen.

Foto: Frans Peeters

Torenoffer op f7

Pascal Losekoot

deze keer kijken we naar druk tegen f7 bij een korte rokade stelling. door dit brandpunt aan te vallen wordt zwart in de verdediging gedrukt. daarna spelen er allerlei offers een rol, vaak om verdedigers weg te lokken. Kijk maar naar de volgende stelling:

niet helemaal uit, want zwart heeft nog 3…df5. Hoe wint wit daarna geforceerd?

Wit sloeg hier toe met 1.Txf7! (Na Kh8 loopt de e-pion makkelijk door) 1…Txf7 2.dd8+ df8 3.Lxf7+ Kxf7 en de beslissing: 4.e6+ Kg8 5.e7 1–0

Ook in dit voorbeeld berooft wit de zwarte koning van de beschutting door een toren te offeren: 1.Txf7+! Kxf7 2.dh7+ Kf8 3.Tf3+. Het is alleen nog

Opgaven

Opgave 1: Wit aan zet wint

Opgave 2:

Opgave

Kg7 6.Pxd6 1–0 6) Ja, met 1.Txf7 verovert wit een pion en krijgt hij het -initi atief: 1…Ld7 2.Dh5! Lf6 3.Pf5 is slecht voor zwart, dus -aanne men lijkt verplicht: 1…Kxf7 hd2.5+ en nu is 2…Kg8 het beste (2…Kf8 3.Tf1+ Lf5 (Lf6

Opgave 4: Zwart aan zet

Opgave 5: Wit aan

Opgave 6: Wit aan zet

Daniël PupillenkampioenKutchoukov

Kavya Raulji beste bij de meisjes

Daniël Kutchoukov van SV Almere is Pupillenkampioen van Nederland 2014 geworden. Op de Nationale Pupillendag bij SV De Pion in Roosendaal liet hij er geen misverstand over bestaan wie er de beste was: hij won alle zeven partijen in de categorie F.

Miguel Angel Garceran Wang uit Hong Kong (maar met een Nederlandse vader) had zich geplaatst via het Open Nederlands Kampioenschap (ONK) en samen met Khoi Pham van VAS Amsterdam (winnaar van de G in 2013) werd hij tweede met zes punten. Ze verloren alleen van Daniël. Ook

op het NK E in Waalwijk won Daniël dit jaar en hij is dus ook al de huidige kampioen van Nederland tot en met 10 jaar, op basis waarvan hij naar het Europees Kampioenschap mag in Batumi.

Daniël was vorig jaar slechts achtste in de G en hij heeft dus een behoorlijke progressie gemaakt. Maar liefst zeven spelers scoorden vijf punten. Luuk van Steenoven van Kennemer Combinatie (winnaar in de H in 2012) had het zwaarste programma van allemaal en hij werd vierde op WP. Clovis Kien van SSV Klim-Op (die in Parijs woont) werd vijfde. Volgens de kenners was het

een sterk bezette Pupillendag met opvallend veel sterke spelers en speelsters uit de regio Amsterdam.

Kavya Raulji van Bobby Fischer uit Wassenaar werd Pupillenkampioene van Nederland 2014. Vorig jaar was zij al het beste meisje in de G. Dit jaar scheelde het slechts een haartje, want Selma Bertholee van ENO uit Nijverdal was heel erg dichtbij met slechts een half weerstandspuntje minder dan Kavya. Selma had zich verslikt in de eerste ronde, maar ze kwam sterk terug.

Daniël en Kavya werden Pupillenkampioen (foto: Frans Peeters)

Dozijn is scheepsrecht voor Ikonnikov

Twaalf keer nam Viacheslav Ikonnikov deel aan het Open Nederlands Kampioenschap in dieren.Vanaf 2000 miste hij alleen de edities in 2003, 2011 en 2013. Altijd hoorde hij tot de besten, maar nooit reikte hij verder dan 6,5 punt en nooit was dat genoeg voor de eerste plaats. dit jaar werden het dan eindelijk zeven punten, en won hij de titel. deep Sengupta uit India kwam op gelijke hoogte, maar moest, evenals vorig jaar achter Erwin l’Ami, genoegen nemen met een tweede plaats op weerstandspunten.

Niemand misgunde het Ikonnikov, de sympathieke grootmeester uit Perm die in Nederland al vele schaakmijlen heeft afgelegd. Twee jaar geleden nog leek hij met 6 uit 7 af te stevenen op de titel, maar verloor hij zijn laatste twee partijen. Op het beslissende moment knapte er telkens iets. Maar niet dit jaar. Deep Sengupta stond na de eerste speelweek aan de leiding. “Maar in de laatste drie ronden was ik uit vorm”, zei de Indiër. Hij produceerde nog drie remises en die zagen er niet erg geïnspireerd uit. In de slotronde moest Ikonnikov nog een halfje goedmaken. Tegen Hausrath, met wit, had hij zich voorbereid volgens de oude Sovietschool: gedegen en met een snufje psychologie.

Ikonnikov - Hausrath

1.d4 Pf6 2.Pf3 g6 3.c4 Lg7

4.Pc3 0–0 5.e4 d6 6.Le2 c5

7.0–0 cxd4 8.Pxd4 Pc6 9.Le3 Ld7

10...db6 11.Kh1 Pg4?!

Niet goed is 11…Pxe4? 12.Pd5!, bijvoorbeeld 12…Dxb2 13.Tb1 of 12…Dc5 13.Pxc6 Dxc6 14. Pxe7+. De tekstzet klopt tactisch, maar niet strategisch.

12.fxg4 Pxd4

Zwart heeft nu slechts bereikt dat zijn paard in een vervelende penning staat; vroeg of laat moet hij het verzwakkende ... e7-e5 spelen. En Ikonnikov zit in zijn knollentuin: hij kan in alle rust de druk opvoeren.

13.dd2 Lc6 14.b4 e5 15.b5 Ld7

16.Pd5 dd8 17.g5 Pxe2 18. dxe2 Le6 19.Tfd1 Lxd5 20. Txd5 dc7 21.Tc1 Tfd8 22.a4 Lf8

grootmeester die het hele palet beheerst. We zien niet vaak offergeweld van hem, maar tegen de Indische meester George Anthony Stany liet hij in de derde ronde wat moois zien.

Stany - Ikonnikov

Stany had hier 27...Dh2 28.Dg4 Th4! gezien (dit was ook het zwarte antwoord geweest op 27.Dg4 in plaats van 27.Kf2), maar ook na de tekstzet is hij kansloos. 28.dd2 dh2 29.Txe8+ Txe8 30.Tg1 Te3 31.dxb4 dg3+ 32.Kf1 d3 33.dd2 Te2 34.dxe2 dxe2+ 35.Kxe2 Lf3+ 0–1

“Ik heb net dat beetje geluk gehad dat ik in eerdere toernooien wel eens miste”, zei Ikonnikov. Zo stond hij aanvankelijk ook goed in zijn nieuwe opening, het Frans, tegen Roeland Pruijssers, maar gaf hij pardoes een kwaliteit weg en waren er een paar fouten van de Apeldoorner nodig om alsnog de partij om te draaien. En tegen de in prima vorm verkerende Eelke Wiersma had de Rus de hele partij problemen. Met een dame tegen twee witte torens wist hij zich nipt te redden.

10.f3!?

In plaats van het ‘normale’ 10.Dd2. De tekstzet lokt een tactische afwikkeling uit die aantrekkelijk lijkt voor zwart.

23.a5!

Creëert een verre vrijpion die zwart niet onschadelijk kan maken.

23…dxa5 24.b6 da3 25.Td3 da6 26.bxa7 b6 27.df2 Tdc8 28.Lxb6 Txc4 29.Tf1 db7 30.Tf3 dxe4 31.Txf7 Tcc8 32. df6 Te8 33.h3

Exquisite torture... Hausrath houdt het nog even vol: 33...dc6 34.Tc7 dd5 35.Td7 de6 36.dxe6+ Txe6 37.Td8 Te8 38.Txe8 Txe8 39.Tb1! d5 40.Ld8! 1–0

Ikonnikov (48) is een ervaren

21...Lxe5!

Die kan niet direct geslagen worden wegens 22...Dxe5 met aanval op h2 en g5.

22.Lxc6 Lxc6 23.dxe5

Maar nu de echte pointe: 23...dh7!

Dit was ook op 23.fxe5 gevolgd, waarna wit nog veel meer materiaal moet geven om mat te voorkomen.

24.dxe6+ Kb8 25.dg4 dxc2 26.de2 dh7 27.Kf2

Deep Sengupta (26) speelde in de eerste zes ronden nog soepeler. Begin juli had hij al de Commonwealth Championships in Schotland gewonnen, in het daaropvolgende LCT moest hij zijn landgenoot Das Arghyadip nog voor laten gaan. In de eerste drie ronden ontdeed Sengupta zich heel handig van een stel subtoppers.

Sengupta - Van Osch

1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5.Pc3 Pc6 6.Lg5 Ld7 7.dd2 Tc8 8.f3 Pxd4 9.dxd4 da5 10.h4

27...Te8

De zwarte aanval is vernietigend.

10... d e5!?

Een nieuw idee van de jonge Arnhemmer. Maar Sengupta is niet bang: 11. d xa7 Ph5

Natuurlijk niet 11...Txc3 12. bxc3 Dxc3+ 13.Kf2 Dxa1 14. Da8+.

Dat is het probleem voor zwart: zijn koningsvleugel is niet ontwikkeld.

12.0–0–0 Pg3 13. d xb7!?

De computer geeft 13.Pd5! Pxf1 (13...Pxh1 14.Dxb7 en net als in de partijstelling is 15.Lb5! de volgende pointe) 14.Lf4 De6 15.Dxb7 en het paard is gevangen, terwijl ook Pc7+ in de lucht hangt. 13...Txc3!? 14.bxc3 14.Td5! won. Ook verderop kan wit het nauwkeuriger doen, maar hij houdt de touwtjes stevig in handen.

14...f6 15. d a8+ Kf7 16.Lc4+ e6 17. d d8 La4 18. d c7+ Le7 19.Ld2 Pxh1 20.Txh1 Td8 21.Te1 Td7 22. d c8 Td8 23. d a6 Ld7 24.Lb3 d c5 25.f4 Lc8 26. d d3 d h5 27. d h3 d5?!

Hij houdt het niet uit; er dreigde onder andere 28.f5.

28.g4 d h6 29.exd5 exd5 30.f5 g5 31. d e3! d f8





Kolbus - Jorden van Foreest

En Sengupta maakte het elegant af met: 32.hxg5 fxg5 33.dxe7+ 1–0

In de eerste ronden stal Jorden van Foreest, die net zijn derde IM-norm op zak had, de show. Hij versloeg de Catalaanse FM Ramon Chalmeta Ugas in een scherpe theoretische Siciliaan en pakte daarna de Duitse meester Dietmar Kolbus in.

rend – maar die vlekjes zal hij in de komende jaren wel wegwerken. Nog ontluisterender was de teloorgang van Ernst. Na de wat te gemakkelijk opgevatte partij tegen Van Foreest en een tweede nederlaag tegen Csaba Horvath probeerde hij met geweld terug te komen –een teken van slechte vorm, en doorgaans geen goed idee.

Beerdsen - Ernst

30...Pxf3!

Met dit stukoffer zet Van Foreest een enorme pionnenwals in beweging, die onstopbaar blijkt.

31.Lxf3 Th3 32.dg2 Tg3 33.

dh1 Pxg4 34.Kb2 Pf6 35.Ld1 g4 36.Lc2 f3 37.Tf2?

Ergens hier had Kolbus tegenkansen moeten zoeken met 37. Pb5. Nu wordt hij opgerold.

37...Th3 38.dc1 dh5 39.Le3 g3 40.Tf1 Lg4 41.Pd2 g2 42.

Tg1 Lh6 43.Lf2 Th1 44.de1

dh2 45.Pb3 Lf4 46.Pb5 Lg3!

47.Pxd6+ Kg6 48.Lxg3 dxg1

49.dc3 f2 50.dxe5 f1d 51.de7

Er is niets aan de hand. Wit is overspeeld en heeft al een pion ingeboet. Maar Ernst zag hier iets moois:

27...Pe3+?? 28.fxe3 df1+ 29.Kg3 dg1+ 30.Kh4

Tot Ernst’s verbijstering ontdekte hij later dat wit hier ook nog 30.Kh3 Dxe3+ 31.Kg2 had kunnen spelen – zwart heeft niets. Maar Beerdsen zag de hele beoogde variant van Ernst – en rekende één zet dieper.

30...dxe3 31.Kh5! g6+

En nu gooit Van Foreest er nog eens een dame en een toren tegenaan voor een matnet:

51... d a1+ 52.Pxa1 d xa1+

53.Kb3 Tb1+! 54.Lxb1 Ld1+

55.Lc2 d b1+ 56.Ka3 d c1+

57.Ka2 dxc2+ 58.Ka1 dc3+

59.Kb1 Lc2+ 60.Ka2 d b3+ 0–1

Het vijftienjarige talent speelde het vervolgens klaar om tegen Erwin L’Ami regelrecht uit de opening een minder eindspel in te gaan en daarin nog bijna te winnen. Hij versloeg ook zijn voormalige coach Sipke Ernst in het eindspel. Dat belooft wat. Maar Van Foreest ging ook een paar keer hard onderuit. Vooral zijn slotnederlaag tegen Bart von Meijenfeldt was ontluiste-

Titelhouder L’Ami was klaar om te vlammen in Dieren – immers, net als vorig jaar had hij een slecht NK gespeeld. Hij speelde een aantal interessante partijen, maar liet teveel halfjes liggen tegen subtoppers. Tegen Eelke Wiersma speelde het Olympiadeteamlid een avontuurlijke partij, maar uiteindelijk moest hij voor remise vechten. Tegen de Engelse FM Peter Sowray offerde hij uit onvrede met zijn aanpak van de Hollandse Leningrad-variant een kwaliteit, en ook daar mocht hij uiteindelijk blij zijn met een halfje. Toen hij in de achtste ronde een gewonnen stelling tegen Hausrath verknoeide was het afgelopen met zijn aspiraties, en tot overmaat van ramp kwam hij in de slotronde ondanks een pluspion in een toreneindspel niet door Kolbus heen. Met Sowray is de grootste smaakmaker van het toernooi genoemd. Hij won in de eerste ronde al een droompartij tegen Tom Bus, waarin hij in een soort Koningsindiër een verrassend paardoffer op g3 pleegde. Daarna klopten ook alle andere fraaie offers in een woest festijn. Na de remise met L’Ami ging de routinier (56) lekker door en samen met Roeland Pruijssers produceerde hij een enorm spektakel.

Sowray - Pruijssers

1.d4 f5 2.Pc3 Pf6 3.Lg5 d5 4.f3 c5 5.e4 fxe4

Overigens, ongeveer alle witte en zwarte zetten vanaf de vierde verdienen dit teken.

11…Pxe4 12.Lh4 db6

32.Kxg6! En enkele zetten later kon Ernst opgeven. De geplande pointe 32...Tg8+ gaat niet op wegens 33.Kf7 Txg4 34.Td8+ Kh7 35.Pf6#. Daarmee was de gifbeker nog niet leeg voor de Friese grootmeester – ook tegen de jongere Foreesttelg Lucas probeerde hij ijzer met handen te breken in de slotronde en dat kwam hem op een nieuwe nederlaag te staan. Resultaat: vier nullen op rij en een onthutsende 4 uit 9 eindscore.

13.Pxd4!?

Na een avontuurlijke opening speelt Sowray te direct. Beter was ontwikkelen met 13.Pf3!.

Na het te ambitieuze 13...e5?!

14.The1 Pc5 (wat Pruijssers had overwogen) kan wit dan een winnend dameoffer plegen met 15.Pxe5! Pxa4 16.Lh5+. 13...g6!? 14.Lb5!? 0–0–0!

Logisch en waarschijnlijk beter dan 14...Lh6+ 15.Kb1 Pd2+ 16.Txd2, wat achteraf uitgebreid werd geanalyseerd. 15.Pgf3 a6 16.The1!?

Sowray twijfelde geen moment hier. Typisch.

16...Lh6+ 17.Kb1 axb5 18.Pxb5 Lf5!

Dit is beter dan het ‘veilige’ alternatief 18...Da6 19.Dc4 (19. Txe4? Lf5! met matdreiging op de onderste rij) en nu leidt zowel 19...Lf5 20.g4! Txd1+ 21.Txd1 Lxg4 22.Dxe4 Dxb5! (22…Lxf3?? 23.De6+ loopt verkeerd af) als 19...g5 20.Txe4 gxh4 21.Ted4! Da5 22.Txd7 Txd7 23.Txd7 Kxd7 24.Pe5+!, zoals dat gaat in zulke stellingen... hoogstwaarschijnlijk tot remise! 19.da8+ Pb8 20.Pfd4 Txd4! 21.Pa7+ Kc7 22.Txd4 Pc3+ 23.Ka1 dxd4 24.Lg3+ Kb6?!?! 24...Lf4! won. Nu volgt een

krankzinnige fase. Pruijssers had het volgende antwoord gemist: 25.Le5!

31.Dd7! was iets beter.

31...dc5! 32.da4+ Pa5

Maar toen ging hij er eens goed voor zitten en repliceerde met het verbluffende

25...Pc6!!

25...Df2! is de winnende zet wegens de matdreigingen op de onderste rij, bijvoorbeeld 26.Lxc3 Td8! 27.La5+ Kc5 28.Te5+ Td5. Maar blijf maar eens van een zet als 25...Pc6 af als je hem ziet.

26.Lxh8! da4! 27.bxc3! Allemaal uitroeptekens. Na 27.Lxc3 Dxa7 28.Dg8 Da4! raakt wit uitgepraat.

27...dxa7 28.Tb1+ Ka6 29.dg8 e6 30.dxh7 Ld2 31.dh4!?

33.c4?

In tijdnood gaat de Engelsman dan toch in de fout. Hier moest 33.Dd4! gebeuren. De eindspelen na 33...Dxd4 34.Lxd4 Pc6 35.Tb6+ en 33...Le3 34.Dxc5 Lxc5 35.Ld4 Lxd4 36.cxd4 Pc6 37.Td1! zijn goed speelbaar voor de torenpartij. Wit kan gewoon aan de e-pion gaan hangen:

37…Lxc2 38.Te1! Pxd4 39.Kb2 en als de loper naar f5 gaat volgt h2-h3! en g2-g4.

33...dxc4 34.da3

Na 34.Dxc4+ Pxc4 35.Tf1 e5! wint zwart ook.

34...b6 35.dd6 Lc3+ 36.Lxc3 dxc3+ 0–1

CORRESPON d ENTIESCHAAK

Wat L’Ami en Ernst niet lukte, kreeg de geïnspireerd spelende Pruijssers dus wel voor elkaar. Hij eindigde direct achter de twee leiders met 6,5 punt na een slotremise met Sengupta en plaatste zich daarmee rechtstreeks voor het NK 2015. Wegens de op handen zijnde Olympiade was er maar één damesspeler in Dieren: de jeugdige Anna-Maja Kazarian, die het in een sterk veld heel verdienstelijk deed met 4 uit 9. Zij is echter nog niet geplaatst voor het NK omdat zij de enige gegadigde was. In het volgende Olympiadeloze jaar hoopt het Open NK meer damesspelers te begroeten.

Eindstand Open NK: 1. Ikonnikov, Sengupta 7 3. Pruijssers, Arghyadip 6,5 5. Hausrath, Horvath, Wiersma, Von Meijenfeldt, Afek 6

10. L’Ami, Pijpers, Stany, Kolbus, Sowray, Goudriaan, Beerdsen, Bollen, Mostertman 5,5

De eerste en laatste partij van Dick van Geet

In het juni-nummer van Schaakmagazine schreef ik dat dick van Geet zijn laatste partij in geheel eigen stijl won. Ook zijn eerste partij in de database was een correspondentiepartij en beide partijen zijn het bekijken waard.

Van Geet,dick daniel –Versnel, 1950

1.Pc3 De zet die naar Van Geet vernoemd is.

1. .. c5 2.Pf3 d5 3.a3

Van Geet gaf het centrum graag op, om het vervolgens aan te vallen met pionnen.

3. .. d4 4.Pe4 e5 5.e3 f5 6. Pg3 e4

De zwarte pionnen domineren het centrum, maar laten toch wat zwaktes achter.

7.Pe5!

Van Geet profiteert met deze sterke paardzet. Zowel Lb5+ als Dh5+ zijn nu vervelend voor zwart.

7. .. Ld6 8.Lb5+ Pd7 9.dh5+

Een standaardmanier om gebruik te maken van het

voortijdig op spelen van de f-pion. Wit wint minimaal een pion.

9. .. g6 10.Pxg6 Pgf6

Twan Burg

Wit heeft zelfs sterker. Zwart moet nu kiezen tussen groot materiaalverlies en het dameoffer aannemen.

11. .. Pxh5 12.Pxd6#

Een prachtig plaatje met zijn geliefde paarden. 1–0

In zijn laatste correspondentiepartij won Van Geet van de sterke Finse GM Kujala.

Geet,dr. dick daniël van (2617) -Kujala, Auvo (2637), 2010 1.b3

Ook deze zet speelde Van Geet regelmatig. Net als 1.Pc3 geeft deze zet het centrum op, maar hij biedt wel de mogelijkheid rustig te ontwikkelen en het centrum aan te vallen.

1. .. e5 2.Lb2 Pc6 3.Pf3 e4



 

heeft het centrum nog aardig onder controle. 16.g4!

erg goed zijn in het eindspel.

36.Thd1

Het volgende plan is om de druk om d5 toe te laten nemen.

36. .. Kf7 37.Lf6 c4 38.Kb2 Tc8 39.Le2 cxb3 40.cxb3 Ta7

41.Lb5 Tcc7 42.Le5 Tcb7

43.Ld4 Tb8 44.Tc1

In principe laat elke pionzet zwaktes achter. Zwart verliest nu de controle over d4 en f4 en bovendien komt de diagonaal open. Daar gaat Van Geet optimaal gebruik van maken.

4.Pd4 Pxd4 5.Lxd4 d5 6.e3 Pe7 7.Lb2 Pc6 8.d3 dg5 9.Pc3

Valt het centrum aan. Zwart heft de spanning liever niet op, want dit zou wit meer ruimte geven.

9. .. Lb4 10.a3 Lxc3+ 11.Lxc3 Lg4 12.dd2 0–0 13.h3 Le6 14.0–0–0 de7 15.Lb2 f6 Wit heeft het loperpaar en geen zwaktes, maar zwart

Pakt ruimte en geeft de mogelijkheid om de loper naar g2 te ontwikkelen.

16. .. a5 17.Lg2

valt het centrum weer eens aan, zwart voelt zich nu genoodzaakt de spanning op te heffen.

17. .. exd3 18. d xd3 Tfd8 19.f4!

Wit pakt nog meer ruimte en de druk over de diagonaal wordt steeds meer voelbaar.

19. .. Td6 20.The1 Tad8 21.Lf3

Op termijn wil wit g5 spelen en deze zet opent alvast de g-lijn voor de toren.

21. .. Lf7 22.db5 dd7 23.a4

b6 24.La3 Pa7 25. d xd7

T6xd7 26.g5 f5

Na 26. .. fxg5 zou wit met 27.Lg4 een kwaliteit buit maken.

27.h4 Pc8 28.h5

Het openen van de c-lijn heeft averechts uitgepakt voor zwart. Hij komt steeds beroerder te staan.

44. .. Ld7 45.Tdc2 Lxb5 46. axb5 Tbb7 47.Tc6!

len van de pionnen zo gunstig is voor het eindspel. De witte pionnen zijn niet meer te stoppen.

58. .. d4 59.Tg7 Te2+ 60.Kc1 Th2 61.Txg6+ Kd5 62.Tg8 Ke4 63.g6! De h-pion wordt geofferd om de g-pion opzeker naar de overkant te brengen.

63. .. Txh6 64.g7 Th1+ 65.Kb2 Tg1 66.Te8+ Kd3 67.g8d Tg2+ 68.Ka3 1–0

In het NBC-toernooi is het in de meeste groepen nog spannend.

Hans Noorda won de H-groep echter al met grote overmacht.

Met wit won hij overtuigend van Tony Westermann.

Noorda – Westermann

Een sterk kwaliteitsoffer om door de zwarte verdediging heen te breken.

47. .. Pxc6 48.bxc6 Tb8 49.c7 Tc8 50.Lxb6 Ta6 51.Tc6 Ke8

52.Td6

Omdat de zwarte koning niet veilig is kan zwart niet anders dan de kwaliteit terug offeren.

52. .. Txb6 53.Txb6 Txc7

54.Tb5 Te7 55.Txa5 Txe3

56.Ta8+ Kd7 57.Ta7+ Kc6

58.Txh7

Met de bedoeling om h6 te spelen, waarna wit de lange diagonaal compleet domineert.

28. .. c6 29.Lb2 Pe7 30.Td2

Kf8 31.Ted1 Le6 32.Ld4 c5

33.Lb2 Lf7 34.Th1 Le6 35.h6 g6

De pionnen vastleggen heeft de bijkomende voordelen dat de zwarte loper steeds slechter wordt en dat de pionnen

Nu zien we waarom het opspe-

Eerder had Hans voldoende materiaal gekregen voor zijn dame.

Inmiddels domineren zijn lichte stukken.

30.Pf4!

Met deze zet wordt de loper op b3 erg gevaarlijk.

30. .. Pxf4 31.Txd6 Een aftrekaanval.

31. .. dxb3 32.Lxf4

32.Pxb3 met stukwinst was ook goed geweest.

32. .. d xb2 33.Txc6 Tc8 34.Te7

De witte stukken komen dodelijk binnen en mat volgde spoedig.

de eerste ronde van een toernooi is altijd belangrijk - een speler komt er achter hoe het zit met zijn ‘vorm’, en neemt dat gevoel mee naar zijn volgende partijen. Het Nederlands Kampioenschap 2014 was een gesloten achtkamp – en in een toernooi van 7 ronden is iedere klap helemaal een daalder waard. In de openingsronde van dit NK nam zesvoudig Nederlands Kampioen Loek van Wely het op tegen de 19-jarige Robin van Kampen: ‘Ervaring’ tegen ‘Jeugd’. Van Wely zette de partij een beetje speculatief op, en dat bleek zeer succesvol: in een sprankelende aanvalspartij trok hij het punt naar zich toe en legde daarmee de basis voor zijn 7e titel. Speelt u mee?

Combineren

Karel van der Weide

Loek van Wely – Robin van Kampen

NK Amsterdam ronde 1 2014

1.c4 Pf6 2.Pf3 e6 3.Pc3 d5 4. d4 Pbd7 5.cxd5

Van Wely heeft altijd goede resultaten behaald in de Ruilvariant van het Damegambiet.

5...exd5 6.Lf4!?

In de vorige onderlinge ontmoeting tussen beide spelers speelde Van Wely 6.Lg5 na 6...h6!?

7.Lh4 Le7 8.e3 0–0 9.Ld3 c6 10.Dc2 Te8 11.Lg3 (11.0–0 Pe4 is het idee van de zwart opzet. Met de pion nog op h7, dus zonder de inlassing 6...h6 7.Lh4, is deze paardzet niet mogelijk vanwege pionverlies - Lxe4 en Lxh7+.) 11...Ph5 12.0–0–0 Pxg3

13.hxg3 Pf6 14.Kb1 Ld6 stond zwart prima in Van Wely-Van Kampen, Hoogeveen 2013.

6...c6 7.dc2 Ph5

Zwart probeert terecht te profiteren van het feit dat de loper niet op g5 maar op f4 staat. Na

Gelijktijdig aan het NK in Amsterdam werd op het Science Park een open toernooi georganiseerd. De Leidse Grootmeester Erik van den Doel was niet

het normale 7...Le7 8.h3 0–0 9. e3 Te8 10.Ld3 Pf8 11.0–0–0 heeft wit een tempo meer ten opzichte van een bekende variant (waarin de loper vrijwillig teruggaat van g5 naar f4).

8.Ld2

Van Wely staat ruil van de loper niet toe - het nadeel is dat de loper hier passief staat natuurlijk. Wit gaat ervan uit dat het zwarte paard slecht staat aan de rand. Meestal speelt wit 8.Lg5 Le7 9.Lxe7 Dxe7 10.e3 Pb6 11.h3 g6 maar zwart staat behoorlijk solide (en nu is het wit die een tempo heeft verloren met Lf4–g5). 8.Lg3 Le7 9.e3 Pxg3 10.hxg3 Pf6 11.Ld3 h6 kwam voor in bijvoorbeeld Piket-Timman, Wijk aan Zee 1995. Zwart heeft opnieuw zijn doel bereikt, de witte loper is geruild.

8...Phf6

Van Kampen dirigeert het paard terug naar zijn natuurlijke veld. Op 8...Le7 is 9.g4!? een goede optie, en nog slechter is 8...Ld6 vanwege 9.e4.

9.e3

alleen op papier de sterkste deelnemer. Hij scoorde 8,5 uit 9 en zette het veld op 1,5 punt achterstand. De ongedeelde 2e plaats werd met 7 uit 9 bezet

Van Wely sluit zijn eigen loper in binnen de keten, maar hij heeft een tempo gewonnen (de zet Ld2 is ‘gratis’). In de praktijk speelt wit ook 9.Lg5 of 9.Lf4 terug. De geniale Ivanchuk opteerde jaren geleden al eens voor de opstelling die Van Wely kiest in deze partij. Na 9.0–0–0 Lb4!? 10.e3 0–0 11.Ld3 Te8 12. Pe2 Ld6 had zwart echter geen enkel probleem in IvanchukAndersson, Istanbul Olympiade 2000.

9...Ld6 10.Ld3 0–0 11.g4?!

Een speculatieve zet waarmee

Van Wely zijn agressieve intenties duidelijk maakt. Zelf noemde hij de partijen van Manuel Bosboom als inspiratiebron. 11...Pxg4

Van Kampen neemt de handschoen op. Weigeren van het pionoffer was goed mogelijk: Heel solide is 11...g6 12.h3 De7 en zwart staat niet minder in wat een scherpe stelling met tegengestelde rokades gaat worden.

Lees verder op pagina 28

door Manuel Bosboom, bekend om zijn attractieve speelstijl. Een kleine 300 schakers speelden mee in Amsterdam.

1. Zwart is aan zet

5. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

6. Zwart is aan zet

3. Zwart is aan zet

7. Wit is aan zet

4. Wit is aan zet

8. Wit is aan zet

Jeroen Bosch

Rusinek houdt remise

Jan Rusinek (1950) woont in Polen. Hij is hoogleraar wiskunde in Warschau. Sinds het eind van de jaren zestig publiceert hij eindspelstudies. Veel werk verscheen in FIdEAlbums, waardoor hij grootmeester in de schaakcompositie werd. Hij heeft meerdere boeken over studies geschreven en jarenlang redigeerde hij een rubriek in Szachy. Zijn studies eindigend in pat zijn beroemd. Met weinig middelen toont hij dit thema in het eerste voorbeeld.

1. Jan Rusinek

Eerste prijs

T`emes 64 1976

Correctie in 1981

Wit begint en houdt remise

Zwart heeft een groot materieel voordeel, waartegen wit actie moet ondernemen.

1.Ta8+! 1.h6? Pd5+ 2.Kc5 Pf6 stopt de vrijpion. 1...Kd7 2.h6 Pd5+ De pointe is 2...Th2 3.h7!

Txh7 4.Ta7+. 3.Kc5 Tc2+ 4.Kd4 Td2+ 5.Ke5! Te2+ 6.Kd4 Lb1!

Geen nut heeft 6...Pc7 7.h7

Pxa8 8.h8D. 7.Ta1! 7.Kxd5?

Le4+ kost alles. 7...Td2+ 8.Ke5 Lg6 8...Pc3 9.Txb1! Pxb1 10.Kf6 Pc3 11.h7 Pe4+ 12.Kg7 Tg2+ 13.Kf8! houdt net remise. 9.h7! Lxh7 10.Td1! Wit geeft alles weg. 10...Txd1 pat.

slotstelling is economisch. Studie één werd vijf jaar na de eerste publicatie door Rusinek gecorrigeerd. De tweede studie is door mij gecorrigeerd. Het thema “pat met gepende of geblokkeerde eigen stukken” wordt getoond. In Harold van der Heijden’s database wordt één fout aangegeven. Bij controle bleek er nog één te zijn. De studie kon worden gecorrigeerd door een pion van e6 naar d5 en een loper van g5 naar h4 te verplaatsen. Nu klopt de studie wel en is de hoofdvariant identiek gebleven. De verbetering lijkt simpel maar vergt toch urenlang werk.

2. Jan Rusinek

Eerste prijs

Lewandowski Jubleum 1988

Correctie door Jan van Reek

Opgedragen aan Minze bij de Weg

gonaal d4-h8 wordt geopend. Geen zin heeft 6...Txg7 7.h8D Pf3+ 8.Ke4! 7.Pxf3 Txg7 8.Lc6+! Wit geeft eerst schaak. Niet goed is 8.h8D? Lf6+ 9.Pe5 Tg4+ 10.Le4 Lxh8 en het veld c3 blijft open. pat. Vier witte stukken staan onbeweeglijk.

3. Jan Rusinek

Eerste prijs Szachy 1975

Versie door Jan van Reek

Wit begint en houdt remise

Zwart dreigt te promoveren. 1.La4+! Fout is 1.Pd4+? Kc5.

Het eenvoudige thema “offer alles om pat te bereiken” wordt subliem getoond. De

Wit begint en houdt remise

1.d8 d ! Lxd8 De achtste rij is gestremd. 2.h7 Pd7+ 3.Kf7! Wits koning kiest het vrije veld. 3...Pe5+ 4.Ke6! Niet 5.Ke8? Lf6. 4...Te7+ 5.Kxd5 5.Kf5? Lh3+! wint voor zwart. 5...Lc4+ 6.Kd4 Pf3+! De dia -

Deze correctie verscheen eerder in het blad Schaakminzine Dat werd gepubliceerd ter gelegenheid van Minze’s afscheid.

In mijn rubriek is de lezer gewend aan geslaagde correcties. Vaak is een correctie echter nauwelijks mogelijk, omdat de fout in het thematische slot zit. In de volgende studie is het succes gemengd. De studie werd gecorrigeerd door halverwege de oplossing een zwarte pion op e2 te zetten. Daarmee verviel de inleiding grotendeels. Wel bleven de aantrekkelijke manoeuvres behouden.

Als de toren wordt geslagen, geeft het paard schaak en gaat dan de loper naar c6. 4...Kc7 5.Td7+! Kb6 6.Tb7+! Kc5 7. Tb5+ De toren draait tegen de klok in. Een carrousel leidt tot eeuwig schaak. B. 1...Kc5 2.Te5+ Kb6 3.Tb5+ Kc7 4.Tb7+!

Als de toren wordt genomen, volgt het bekende idee. 4...Kd6 5.Td7+! Kc5 6.Td5+! Kb6 7. Tb5+ In de tweede variant draait de carrousel met de klok mee.

Rusinek wint

Jan Rusinek (1950) is een hoogbegaafde man, die meent altijd gelijk te hebben. In werkelijkheid is dat bijna altijd het geval, maar sommige studies moeten worden gecorrigeerd. We beginnen met twee mat-studies.

1. Jan Rusinek

Vermelding Problem 1979

Correctie door Jan van Reek

Wit begint en wint

1.Pf3! Wit wil de pion stoppen.

Zwak is 1.Pxg6? b2 2.Lc2 Ka2. 1... Pe5+! 2.Pxe5 b2 3.Lc2 Ka2 4. Lb3+! Ka1 Zwart forceert de promotie. 5.Pd4! b1d 6.Pc2+ Kb2 7.Pd3 mat. Een charmant slot is ontstaan in een simpele studie.

2.Kb4! Onvoldoende is 2.Kc4? b5+ 3.axb5 c6. 2...b5! Als zwart niet probeert de a-pion te ruilen, beslist het materiële verschil.

3.Lxb5! c6 4.Pd7+ Kb7 Twee stukken staan aangevallen. Wit heeft echter een beslissende combinatie. 5.La6+! Kxa6 6.

Pc7+! Pxc7 7.Pc5+ Kb6 8.a5 mat. Een nietige pion deelt de finale klap uit.

zwarte loper verloren.

2. Jan Rusinek

Tweede Eervolle Vermelding

Tidskrift för Schack 1984

Correctie door Jan van Reek

Hierna volgen twee studies met dominantie als thema.

3. Jan Rusinek

Schweizerische Schachzeitung 1991

Correctie door Jan van Reek

In de jaren negentig waren Rusinek en ik goede vrienden. Toen bezochten we soms de Commissie voor Schaakcompositie. Zo deden we in Rotterdam mee aan de sub-commissie voor de eindspelstudie. Wij zagen het als een vakantie en maakten vrolijke grappen over problemisten. De voorzitter John Roycroft nam het wel serieus en piepte benauwd: “Dit kan ik niet aan de commissie voorleggen”. Hij heeft daarna de vergadering opnieuw belegd op een tijd dat de stoute Jantjes nog sliepen. Dit leidde tot de gewenste rapportage.

4. Jan Rusinek

Gedeelde eerste en tweede prijs Szachy 1971

Correctie door Jürgen Fleck in 1997

computers mogelijk werd. Dat is geen toeval. Wit kan een mataanval inzetten. 1.h3+ Kh4 2.Le5 e2+ 3.Kh2 dg1+! Zwart gaat in de tegenaanval. 4.Kxg1 Ta1+ 4...e1D+ 5.Df1! Dxf1+ 6.Kh2! verloopt analoog aan de hoofdvariant. 5.Kh2 Th1+ 6.Kxh1 e1d+ 7.df1! 7.Kh2?? Dxe5+ wint voor zwart. 7...dxf1+ 8.Kh2 df2! Zwart stelt een geweldige val. 9.d8d dg1+! 10.Kxg1 b1d+ 11.dd1!! 11.Kh2? Dh1+! 12.Kxh1 leidt tot pat. 11...dxd1+ 12.Kh2 Nu is de loper sterker dan de dame. 12... g4 13.Lf6 mat.

Zwart begint; wit wint Wit staat een stuk voor. 1...Pe6+

Wit begint en wint

Aan het begin staat een koning schaak, maar ik vind dat weinig bezwaarlijk in een natuurlijke stelling. 1.Kc5 Pa7 2.b6! De verleiding is 2.Lc4? b6+! 3.Pxb6 Pxb5 4.Lxb5 La7 remise. 2...Pc8 3.Pd8 Pxb6! Zwart lijkt te ontsnappen. 4.Pxb6 La7 5.Pxb7+ Ka6 6.Kc6 Lxb6 7.Lc4+! Ka7 8.Ld3! Door zetdwang gaat de

Wit begint en wint

Van deze ingewikkelde studie zijn meer correcties bekend. De beste versie is gemaakt in een tijd dat een serieuze controle door

De slotstelling lijkt op een positie uit de studie van Heinrich Cordes: Tweede prijs Rigaer Tageblatt 1895. Rusinek maakte er een schitterende compositie van.

Rechts op de foto staat Rusinek

Begrijp wat u doet

de Moderne Benoni (deel 2)

Ik ben de vorige aflevering begonnen met een van de scherpste bestrijdingswijzen op 1. d4 namelijk de Benoni. Eerst kwamen de gebruikelijke varianten aan bod na e2-e4. Zwart kan met twee verschillende paardzetten (… Pb8-a6 en … Pb8-d7) voor een totaal ander spelbeeld zorgen. Ditmaal drie belangrijke systemen, dat zijn:

• De vierpionnenaanval

• Het g3-systeem

• Het Ld3 en h3 systeem

1. d4 Pf6 2. c4 c5

Voor een goed begrip van de stelling die zich later via de Benoni aandient, is het raadzaam eerst de vierpionnenaanval te bekijken, zoals die vanuit het Konings-Indisch op het bord kan komen. Dat gaat als volgt: 2... g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. f4 0-0 6. Pf3 c5 7. d5 e6 8. Le2 exd5 9. cxd5.

3. d5 e6 4. Pc3 exd5 5. cxd5 d6 6. e4

We nemen deze logische zet toch weer als hoofdvariant. Wit heeft echter een andere opstelling voor ogen dan in deel 1 van deze rubriek. We onderzoeken in deze stelling ook 6. g3 (zie analyse diagram).

Analysediagram

Stelling na: 6. g3

Een variant die een tijd lang in het middelpunt van de belangstelling stond. Dat

heeft vooral te maken met openingskeuzes en zetvolgordes. Als wit begint met 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 om er Catalaans van te maken kan de zwartspeler het spel in andere banen leiden.

Na 3... c5 4. d5 kan het een Benoni worden, maar dan met een witte loper op de lange diagonaal.

Als wit daar geen zin in heeft kan hij verder gaan met 4. Pf3, dat ook uit het Engels kan ontstaan maar veelal “geweigerd Benoni” wordt genoemd.

De ontwikkeling van de witte loper naar de lange diagonaal heeft zo zijn specifieke kenmerken. Een loper op e2 of d3 houdt de actie ...b7-b5 langer tegen, zodat een mogelijk ...c5-c4, gevolgd door Pd7-c5-d3 nog even niet aan de orde is.

Een ander aspect van de opstelling met Lg2 is dat de witte koningsstelling kwetsbaarder wordt, zeker als wit er ook h2-h3 bij speelt omdat hij graag een zwart paard van g4 wil weghouden.

Die kwetsbare koningsstelling kan een belangrijk thema worden. Op de lange diagonaal vervult de loper soms ook goed werk.

De opmars e2-e4 wordt beter ondersteund, de toren op e1 (die er vaak staat) wordt niet gehinderd door een loper op e2 en als wit tot e4-e5 en d5-d6 is gekomen, kan de loper op g2 een zeer sterk stuk worden. Kortom: genoeg “pro’s” en “contra’s” om een interessante strijd tegemoet te zien.

Een summier voorbeeld: 6... g6 7. Lg2 Lg7 8. Pf3 0-0 9. 0-0 Te8 dat onder andere door Topalov wordt gespeeld. 10. Pd2 Wit wil in dit type stelling koste wat het kost verhinderen dat zwart een licht stuk

kan ruilen. 10... a6 11. a4 Pbd7 12. h3 Tb8 13. Pc4 Pe5 14. Pa3 Ph5 15. e4 Tf8 16. Kh2 f5 17. f4

7. Ld3

Dit is tegenwoordig de meest gespeelde bestrijdingswijze. Maar het alternatief met 7. f4 , de vierpionnenaanval, is een bijzonder belangwekkend systeem dat tijden lang de zwaarste aanslag op de Benoni was. 7... Lg7 En dat had alles te maken met dit lastige schaakje. 8. Lb5+

Stelling na: 17. f4

Deze stelling kwam in een paar partijen op het bord en zwart liet het paard op e5 gewoon in staan! Het beroemdste voorbeeld is de partij Korchnoi-Kasparov op de Olympiade in Luzern 1982 waar zwart verder ging met 17... b5!? waarmee hij veel spel kreeg.

Dit was een beladen partij omdat Korchnoi de dissident was die het gewaagd had de Sovjet-Unie in diskrediet te brengen. Eigenlijk bezette toen wereldkampioen Karpov het eerste bord, maar hij liet zijn “stand-in”, de nog jonge Kasparov de honneurs waarnemen.

Die kweet zich uitstekend van zijn taak door een uiterst gecompliceerde partij te winnen tegen een absolute topspeler.

6... g6

Stelling na: 8. Lb5+

8... Pfd7

De enige zet om geen stuk te verliezen. Met deze stelling zijn veel ervaringen opgedaan. Het is wellicht aardig om de volgende anekdote op te halen, die te maken heeft met twee partijen van de toen nog heel jonge Kasparov, te weten: KasparovCuijpers, 1980 en KasparovNunn, 1982. Wit antwoordt normaliter met 9. a4

Stelling na: 6... g6

Stelling na: 9. a4

Wits bedoeling is om te verhinderen dat zwart (te) snel tot ... a6 en ... b5 komt. Ik analyseer hier:

A) 9... 0-0

B) 9... Pa6

C) 9... dh4+!?

Herman

A) 9... 0-0 was de hoofdvariant. 10. Pf3 a6 en toen kwam er een spectaculair nieuwtje: 11. Le2! Voor de goede orde: 11. Ld3 was de oude zet. Zwart ondervindt hier niet zoveel problemen omdat het tegenspel met ... Dc7, gevolgd door ... c5-c4 en ... Pd7-c5 snel op gang komt.

Maar na 11. Le2! begon Kasparov zijn tegenstander doordringend en triomfantelijk aan te kijken. De vraag was natuurlijk waarom hij dat deed.

Cuijpers ontdekte na verloop van tijd dat deze stelling eigenlijk schreeuwt om het in orde brengen van de ontwikkeling met ... Pf6.

Maar toen begreep hij de blik in de ogen van Kasparov. Deze stelling met het paard al op f6 kan ook ontstaan vanuit de Konings-Indische vierpionnenaanval en daar is zwart aan zet! Nogal een verschil… Cuijpers vervolgde met 11... Pf6 12. 0-0 Dc7 13. e5 Pe8 maar na 14. e6! fxe6 15. Lc4! werd hij volkomen onder de voet gelopen.

B) 9... Pa6 Mede naar aanleiding van de partij KasparovCuijpers, gaf de Engelse grootmeester John Nunn in een van zijn boeken aan dat zwart moest wachten met ... a7-a6.

Hij diende eerst zijn damepaard te ontwikkelen alvorens de loper te ‘befragen’. Een mogelijk vervolg is dan: 10. Pf3 Pb4 11. 0-0 a6 en toen was het natuurlijk wachten op een partij Kasparov-Nunn. Die kwam snel na het verschijnen van het boek, namelijk in 1982.

En het verrassende antwoord van de latere wereldkampioen is geniaal: 12. Lxd7+! Hij geeft zomaar zijn mooie loper voor een paard. De

pointe op de volgende zet is dan ook ingecalculeerd. 12...

Lxd7 13. f5!

Kasparov-Nunn, 1982. 13... 0-0 14. Lg5 f6 15. Lf4 en deze stelling hield de Brit niet lang vol.

Hij moest al op zet 21 opgeven. En deze variant in zijn boek kon meteen de prullenbak in…

C) 9... d h4+!? Dit dameschaakje blaast de variant nieuw leven in. Een tijdlang leek het zwarte systeem nauwelijks speelbaar. Het is zwarts bedoeling een lelijke verzwakking uit te lokken. Na g2-g3 zijn de witte velden verzwakt zodat de zwartspeler later zijn witveldige loper ergens ‘kwijt’ kan raken. Zwart heeft volop kansen, zoals na 10. g3 Dd8 11. Pf3 0-0 ook blijkt uit een partij Bareev-Gelfand, 2005. We keren nu terug naar de hoofdvariant.

7... Lg7 8. h3

Stelling na: 9... b5!?

Met deze “gewelddadige” zet probeert zwart de stelling naar zijn hand te zetten. Een ander speelbaar alternatief is 9... a6 10. a4 Te8 (10... Pbd7 11. 0-0 Te8 12. Lf4 Dc7 13. Te1) 11. 0-0 c4 12. Lc2 Pbd7 13. Le3 Dc7 Shirov-Topalov, 1998.

10. Pxb5

In de moderne theorie blijkt

dat wit met deze zet de tegenstander het meest op de proef stelt. Minder goed is 10. Lxb5 vanwege de fraaie ‘standaardtruc’ 10... Pxe4! 11. Pxe4 Da5+ 12. Pfd2 (12. Pc3 Lxc3+ 13. bxc3 Dxb5 is goed voor zwart vanwege het bezit van de witte velden.) 12... Dxb5 13. Pxd6 Da6 14. P2c4 Pd7 15. 0-0 Pb6 Karpov-Topalov, 1996.

10... Te8

Opnieuw is 10... Pxe4 mogelijk. Maar na 11. Lxe4 Te8 heeft wit de uitstekende extra mogelijkheid 12. Pg5! met groot voordeel in DreevSkoberne, 2011.

11. Pd2

Stelling na: 11. Pd2

11... Pxe4!?

Zwart investeert flink wat materiaal om vooral de witte koning gevangen te houden in het ‘tochtige’ centrum.

12. Lxe4 La6 13. a4 da5 14. Pxd6 Pd7

15. dc2

Direct 15. Pxe8 leidt na 15... Txe8 16. Dc2 tot de hoofdvariant.

15... f5 16. Pxe8 Txe8 17. Kd1 fxe4

Stelling na: 14... Pd7

Stelling na: 17... fxe4

18. Pxe4

Deze stelling is nog altijd onderwerp van discussie. Een belangrijke partij is VescoviJobava, 2006 waarin zwart iets wist te vinden zodat dit alles speelbaar blijkt te zijn. 18. Ta3 is overigens niet de beste zet, zoals bleek in Van WelyTopalov, 1998.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Kasparov-Cuijpers, 1980.

• Kasparov-Nunn, 1982.

• Bareev-Gelfand, 2005.

• Shirov-Topalov, 1998.

• Karpov-Topalov, 1996.

• Dreev-Skoberne, 2011.

• Vescovi-Jobava, 2006.

• Van Wely-Topalov, 1998.

Geraadpleegde bronnen:

- ‘Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambit’ van Robert Bellin & Pietro Ponzetto

- Megadatabase van Chessbase

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://schaaksite.nl/ list.php?c=training.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Vervolg van pagina 23

Ook goed speelbaar lijkt het pionoffer 11...Pe4!?:

- Na 12.Lxe4 dxe4 13.Pxe4 volgt 13...Pf6 14.Pxd6 Dxd6 15.g5 (15. h3 Dd5 16.Dd1 Te8 met uitstekende compensatie voor de pion.) 15...Dd5 16.gxf6 Dxf3 17.Tg1 Dxf6 (niet 17...Lg4 18.Dd1! Dxd1+ 19.Txd1 Lxd1 20.Txg7+ Kh8 21.Kxd1±) en nu 18.d5 of 18.Lc3 met een scherpe maar ongeveer gelijke stelling.

- 12.Pxe4 dxe4 13.Lxe4 Pf6 14. Lf5 en nu 14...g6 (14...Te8!?) 15.Lxc8 Dxc8 16.h3 (16.g5 Dg4 is beter voor zwart.) 16...De6 en vanwege het verzwakkende g4 heeft zwart voldoende compensatie voor de pion.

Na het verplichtende 11...Pxg4 zitten we in een scherpe stelling met wederzijdse kansen.

Bent u even slagvaardig als Van Wely?

Paul van der Sterren

Een eenvoudig spel, maar….

Nuchter beschouwd is schaken een eenvoudig spel. Je leert de regels, wit doet een zet, zwart doet een zet en dat gaat een tijd lang zo door totdat er iemand mat staat of om andere redenen geen volgende zet meer kan of wil bedenken. Maar het wordt moeilijker wanneer geen van beiden de sukkel wil zijn die wordt mat gezet. Want op dat punt besef je onherroepelijk dat zomaar wat zetjes doen niet goed genoeg is. En wie goede zetten wil doen merkt dat daar een inspanning voor nodig is, een forse inspanning zelfs, zeker als de tegenstander zich ook niet onbetuigd laat. En wanneer die tegenstander dermate goede zetten gaat doen dat het gewoon niet leuk meer is, wordt het écht moeilijk. Maar tegelijkertijd wordt het ook pas dan echt een mooi spel.

Het is toch maar een spelletje?

Die onmogelijkheid om mijn vader uit te leggen waar ik mee bezig was, ging gepaard met heftige gevoelens van eenzaamheid, maar ook van bijzonderheid. Wow! Een wereld te hebben ontdekt die voor mijn vader blijkbaar niet zichtbaar is. Hier ben ik dus de baas. Mijn vader kan er niet eens binnenkomen, laat staan dat hij me zou kunnen corrigeren.

Wat wél indruk op hem maakte was dat ik er blijkbaar erg goed in was en dat ik er zelfs geld mee verdiende, net zoveel als hij met zijn nuchterheid, zijn techniek en zijn motoren. Zo werden we uiteindelijk toch min of meer elkaars gelijken en ontstond er een vorm van begrip, ook zonder dat we elkaar begrepen.

De Lezer heeft Wit

12.Lxh7+ 2 Kh8

13.Tg1 3 f5

14.Lg6 2 Df6

15.h3 3 Ph6

16.0–0–0 4 Tg8

17.Pe2 5 Pf8

18.Pe5 3 Lxe5

19.dxe5 1 Dxe5

20.Lc3 4 De4

21.Dd2 4 Ld7

22.Pf4 4 Le8

23.f3 5 Dxf3

24.e4 6 d4

25.Lxd4 1 Td8

26.Pe6 3 1-0

Totaal 50

Ongeveer op deze manier probeerde ik ooit mijn vader uit te leggen wat de essentie van het schaakspel is en hoe iemand er toe kan komen om er zijn hele ziel en zaligheid in te leggen. Zonder succes. Hoe een spelletje spannend zou kunnen zijn wilde er bij deze volkomen praktisch ingestelde man niet in.

Maar deze drang, deze behoefte om aan niet-schakers uit te leggen wat het eigenlijk betekent een schaker te zijn, heeft me – net als het schaken zelf – nooit meer verlaten. Van schaker tot schrijver over het schaken, het is voor mij een natuurlijke stap geweest. Een eenvoudig spel, maar je raakt er nooit over uitgepraat.

Paul van der Sterren gaat met ingang van dit nummer een column in Schaakmagazine schrijven. De columns hebben natuurlijk iets met schaken te maken, maar gaan niet zozeer over partijen, over schaaktechniek, over toernooien of de actualiteit.

Lees verder op pagina

Pionoffers bij trainingen op internet

De KNSB organiseert vanaf oktober voor de vijfde keer een cyclus van vijf schaaktrainingen voor volwassenen op internet. IM en ervaren internetschaaktrainer Arthur van de Oudeweetering heeft voor deze cyclus een nieuw onderwerp uitgewerkt: Pionoffers en ‘breekzetten’. Structuur, ruimte, ontwikkeling en een (on) veilige koningsstelling worden belicht. De trainingen staan open voor schakers van bijna alle niveaus, van licht gevorderd tot sterke competitieschaker. De groepen worden naar ratingniveau ingedeeld van Elo 1400-2200. Voor schakers zonder rating of lager dan 1400 zullen de trainingen op maat worden afgestemd met onderwerpen op Stap 3 niveau. Een cyclus van vijf trainingen van 1,5 uur kost €60 inclusief een KNSB jaarlidmaatschap Internetschaak met toegang tot Playchess. Ook Dimitri Reinderman, Herman Grooten, Frank Erwich, Robert Ris en Piet Peelen verzorgen een trainingsgroep. De trainingen vinden plaats op maandag-, woensdagavonden en zondagmiddagen om de week in oktober, november en december. De exacte data vindt u op de website: www.schaakbond.nl/internetschaak/internettraining-volwassenen. Aanmelden kan tot 15 september via het aanmeldformulier op de KNSB-website.

Cursusagenda

Het is nog mogelijk om een Schaaktrainer cursus bij uw vereniging te houden. In de cursusagenda staan daarom nog niet de definitieve plaatsen waar de cursus gegeven wordt vermeld. Het is echter beperkt mogelijk om een cursus te laten organiseren in andere regio’s, dus wees er snel bij. Bij minimaal 8 deelnemers kan een cursus van start gaan. Voor de scheidsrechter cursussen zijn nog voldoende docenten voorradig.

Informatie over de kadercursussen is te krijgen bij de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023 - 5254025, e-mail: sschiermeier@schaakbond.nl.

Informatie zoeken over en inschrijven voor de cursussen kan via de website van de KNSB: www.schaakbond.nl/opleidingen.

NK Schoolschaak finales in Arnhem en Wijk aan Zee

Voortgezet Onderwijs

De finale van het NK Schoolschaken Voortgezet Onderwijs zal dit seizoen plaatsvinden in Wijk aan Zee op de openingsdag vrijdag 9 januari 2015 van het Tata Steel toernooi. In de finale spelen 12 schoolteams van vier spelers. Er wordt gespeeld in twee categorieën (bovenbouw en onderbouw). Scholen kunnen zich voor deze finale plaatsen via een drietal kwalificatietoernooien op vrijdagmiddagen tussen 15.30 en 17.00 uur via Internet op 14 november, 28 november en 12 december 2014. Nadere informatie en aanmeldingen: http://nkscholen. schaakbond.nl

Basisonderwijs

Wegens groot succes zal ook komend seizoen weer een grote landelijke finale voor het basisonderwijs worden georganiseerd voor zowel de bovenbouw (groepen 6 t/m 8) als de middenbouw (groepen 3 t/m 5) en wel op zaterdag 13 juni 2015 in Arnhem. De bovenbouw speelt ook op zaterdag 6 juni. Voor de middenbouw was het afgelopen seizoen de eerste keer dat er een apart lan-

delijk toernooi werd georganiseerd met voorafgaand ook een lokaal schoolschaaktoernooi. Schaakverenigingen worden opgeroepen komend seizoen ook een eigen kwalificatietoernooi te organiseren voor de scholen in hun regio. De sterkste scholen uit de kwalificatietoernooien plaatsen zich rechtstreeks voor de landelijke finale. Voor deze kwalificatietoernooien is een handig draaiboek beschikbaar voor de organisatie. De eerste kwalificatietoernooien staan al gepland vanaf november. De datum kan zelf gekozen worden, als deze maar voor 1 mei 2015 ligt. Organisatoren kunnen eenmalig tot €200 subsidie van de KNSB ontvangen, zie voor de voorwaarden: www.schaakbond. nl/jeugd/schoolschaken

De schoolschaaktoernooien hebben als doel om het schaken bij de jeugd te promoten en fungeren als stimulans voor schaakverenigingen om schaaklessen te organiseren op scholen. Schaakverenigingen en hun lesgevers worden opgeroepen zo mogelijk al te starten met het aanbieden van schaaklessen in groepen 3 en 4. Zie ook de notitie visie op jeugdschaak op de KNSB website: www.schaakbond.nl/jeugd/visie-op-jeugdschaak.

September (wo)

Oktober (ma, do of vrij)

Oktober (ma t/m za)

Oktober

Oktober (ma t/m za)

Oktober (di of do)

Oktober (wo of do)

Februari (ma, do of vrij)

Oktober (wo of do)

Februari (ma)

Oktober (wo)

Oktober (ma of wo)

Februari

April (ma)

November (wo)

Schaaktrainer 1

Schaaktrainer 2

Schaaktrainer 3

Scheidsrechter A

Amsterdam

Regio Oost en Midden-Brabant, Limburg

Regio Gelderland

Spijkenisse/Rotterdam

Regio Gelderland/Overijssel

Regio Brabant N-Limburg

Spijkenisse/Rotterdam

Zundert

Amsterdam

Regio Limburg

Regio Den Haag, Leiden, Rotterdam

Regio Gelderland

Scheidsrechter C Utrecht

Indelingsdeskundige A

Regio Limburg

Regio Den Haag, Leiden, Rotterdam

de lezer aan zet

12.Lxh7+

Geen punten voor 12.Tg1 want na 12...Pdf6 heeft wit onvoldoende compensatie, zwart staat duidelijk beter. 12...Kh8 13.Tg1

U krijgt 1 punt voor 13.Ld3 alhoewel zwart na 13...Df6 prima staat. 13...f5

Deze verdediging is gebaseerd op een leuke truc. De zet lijkt sterk omdat de witte loper bijna is ingesloten. Zoals later blijkt kan de loper echter niet gevangen worden, en dan is ...f5 behoorlijk verzwakkend.

Van Wely krijgt later mooi spel via de zwart velden.

Diverse andere zetten leveren zwart redelijk goed spel op, en dus lijkt 11.g4 niet echt voor herhaling vatbaar.

Niet goed is het hebberige 13...Pxh2? 14.Pxh2 Dh4 (14... Lxh2 15.Th1 Dg5 16.Ld3 Dg2 17.0–0–0 is veel te gevaarlijk voor zwart.) 15.Ld3 Lxh2 16. Th1 en wit staat natuurlijk fantastisch. De zwarte koning zal de open g- en h-lijn niet overleven.

13...Pdf6 14.Ld3 Ph6!? is een serieuze optie. Zwart wil 15.0–0–0 beantwoorden met 15... Lg4.

13...Pb6!? ziet er ook prima uit. Wit heeft geen duidelijk vervolg en na bijvoorbeeld

14.Ld3 (14.Lf5 Lxf5 15.Dxf5 Ph6 16.Dh5 Pc4 17.0–0–0 Df6) 14... Df6! 15.Dd1 Lf5! staat zwart positioneel heel goed. 16.Pe5 Ph6!.

13...Ph6 14.Ld3 Pf6 is zetverwisseling met 13...Pdf6. 14.Lg6

U krijgt geen punten voor andere zetten: Het idee van Van Kampen blijkt na 14.Lxf5? Pde5! 15. Pxe5 (15.dxe5 Lxf5 16.Db3 Pxe5 zwart beter; 15.Lxc8?? Pxf3+–+) 15...Lxf5 16.Pg6+ Kg8! en zwart staat beter na 17.e4! Lxg6 18.Txg4 De8.

14.Tg2 is een sneue zet en zwart staat beter na 14...De8. 14.0–0–0 is slecht vanwege 14...Pxf2. En verder faalt 14.h3 op 14...Pxf2 15.Kxf2 (15.Lg6 Pe4) 15...Kxh7.

hxg4 Dxg6 17.Th1+ Kg8 18.g5 is heel onaantrekkelijk voor zwart. Wit speelt lange rokade gevolgd door Th4 en verdubbeling van de torens over de h-lijn.

16.0–0–0

De meest normale voortzetting. Wit voltooit zijn ontwikkeling en kan met al zijn stukken gaan aanvallen. Ook goed is 16.Pe2 (3 punten) om het paard naar f4 te dirigeren.

16...Tg8

14...df6

Een hele logische zet, maar in het vervolg blijkt dat Van Wely de stelling goed heeft ingeschat.

14...Pb6 15.h3 Df6 16.hxg4

Dxg6 is ook iets beter voor wit, maar sterk in aanmerking kwam 14...Tf6!? 15.Lxf5 (15. Pg5 Pb6 16.Pf7+ Txf7 17.Lxf7

Df6 met als idee 18.Lh5 Pxf2!; 15.Ph4 Pf8 16.Lxf5 Pxf2! 17.

Kxf2 Tf7 18.Tg4 Lxf5 19.Pxf5

Dd7; 15.Lh5 g6 16.Lxg4 fxg4

17.Pg5 Pb6) 15...Pde5 16.dxe5

Lxf5 17.e4 Pxe5 18.Pxe5 dxe4 met een scherpe stelling die iets beter lijkt voor zwart:

19.Lg5 Lxe5 20.Td1 Dc7 21.Lxf6

Lxf6 en dankzij zijn lopers heeft zwart mooie compensatie voor de kwaliteit.

15.h3

De beste zet. 15.Lh5? Dh6 16.Lxg4 fxg4 verliest voor wit. Een andere goede mogelijkheid is 15.0–0–0 (2 punten) 15…Pb6 (15...Dxg6?! 16.h3

Pdf6 17.hxg4 Pxg4 18.Pe5; 15...

Pxf2 16.Tdf1) 16.h3! Pxf2 17. Tdf1 Pe4 18.Le1! met goede aanvalskansen voor de geofferde pion.

15...Ph6

15...Dxg6 16.hxg4 Pf6 17.Pe5! is wat beter voor wit (nu volgt op 17.g5? Pe4). 15...Pb6 16.

Van Kampen dekt alvast g7, maar hij is bijna ongemerkt in een hele slechte stelling terecht gekomen. Het is dan ook moeilijk om zwart in het vervolg van advies te voorzien. Zijn kansen lagen hiervoor (op zet 11 niet op g4 nemen, op zet 13 waren er diverse goede voortzettingen en op zet 14 was het lastig te vinden 14... Tf6 de laatste goede kans).

17.Pe2

Uitstekend gespeeld. Van Wely heeft goed gezien dat hij 17... Pf8 niet hoeft te vrezen. Het paard wordt omgespeeld en veld c3 vrijgemaakt voor de loper. U krijgt evenveel punten (5) voor 17.Tg5. Ook met het wat bescheidenere 17.Tg2 (2 punten) om torens te verdubbelen houdt wit voordeel. 17...Pf8

Dwingt wit tot het volgende (sterke) pionoffer. Ook op 17... Pb6 heeft wit diverse goede voortzettingen: zoals 18.Lc3, 18.Pe5, en 18.Pf4.

als 18.Le8? Le6.

18...Lxe5

Het pionoffer niet accepteren is ook niet kansrijk. Bijvoorbeeld 18...Ld7 19.Pf4 Le8 20.Lc3 en de witte stelling speelt zich vanzelf. 19.dxe5 dxe5

Niet slaan helpt niet veel: 19... Dh4 20.Pf4 Pe6 (20...Dxf2 21. Dc5 Dh4 22.Dd6 en de opmars van de e-pion is niet tegen te houden.) 21.Tg3 met superieure stelling.

20.Lc3

Het is ironisch dat de ooit zo passieve zwartveldige loper nu het sterkste aanvalsstuk is geworden. De druk over de lange diagonaal is moordend. Ook goed is trouwens 20.Pf4 (4 punten) om pas op de volgende zet de loper op de lange diagonaal te zetten.

20...de4

Van Kampen biedt dameruil aan. Meestal brengt dat verlichting voor de verdediger. 20...De7 21.Pf4 Ld7 22.De2! dreigt 23.Dh5 en na 22...Dh4 wint 23.Td4.

21.dd2

Merkwaardig genoeg wint wit makkelijker door dameruil toe te laten. Direct winnend zijn 21.Tg5 en 21.Pf4 . Beide ook 4 punten.

Na 21.Tg5! Dxc2+ 22.Kxc2 heeft zwart geen verdediging meer tegen Tg5–h5–xh6. Hij verliest na

- 22...Ld7 23.Th5 en 24.Txh6 is niet meer te verhinderen.

- 22...d4 23.Txd4! Pxg6 (23... Pe6 24.Th4) 24.Td6! (24.Txg6 wint ook) 24...f4 25.e4 en zwart kan opgeven.

- 22...Pxg6 23.Txg6 Pf7 24.Tdg1 en g7 valt.

Even sterk is 21.Pf4! Dxc2+ 22.Kxc2 en weer is Tg5–h5 niet te verhinderen. 22...Pe6 23. Pxe6 Lxe6 24.Td4! Tad8 25.Th4 en wint.

18.Pe5

Verliezend is 18.Lh5? g6, even-

Minder goed is 21.Dxe4 fxe4! en nu heeft het h6–paard de

Vervolg van pagina 28

beschikking over veld f5. (21... dxe4 22.Tg5+–) 22.Pf4 (22.Tg5 Pxg6 23.Txg6 Pf5) 22...Ld7 23. Tg5 Pxg6 24.Pxg6+ Kh7 25. Tdg1± of 25.Pe7±.

21...Ld7

Of 21...Dh4 22.Pf4 Ld7 23.Lh5 en 24.Dd4 is een winnende dreiging. 23.Dd4 en 23.e4 winnen overigens ook.

22.Pf4

De witte stelling is met de dames er nog op ook volledig gewonnen en Van Wely maakt het sterk af.

U krijgt evenveel punten (4) voor de eveneens winnende zetten 22.f3! Dxf3 23.e4! dezelfde truc als in de partij wit wint na bijvoorbeeld: 23... f4 24.Pxf4 Pxg6 25.Pxg6+ Kh7 26.Pe5 Dxh3 27.Pxd7 Dxd7 28.Dg5, en 22.Tg5 Le8 (22... Pxg6 23.Txg6 Kh7 24.Tdg1 Pg4 25.Tg5) 23.Th5 Lxg6 24.Txh6+ Lh7 25.Pf4 en 26.De2 en 26.Tg1 zijn winnende dreigingen.

U krijgt 1 punt voor 22.Tg3 of 22.Lh5.

22...Le8

22...Pe6 23.Pxe6 Lxe6 (23... Dxe6 24.e4!) 24.Tg5 en de inmiddels bekende wending Tg5–h5 beslist.

zet 25.Dh5!+–.

Winnend is ook 23.Tg3 (3 punten) 23…Lxg6 24.Pxg6+ Kh7 25.Tdg1 Pe6 en nu 26.f3 Dc4 27.b3 Dc5 28.Pf4! Pxf4

29.Txg7+ Txg7 30.Txg7+ Kh8

31.exf4.

23.Tg5 (1 punt) is iets minder goed, de toren wordt later met tempo aangevallen: 23...Lxg6 24.Pxg6+ Kh7 (24...Pxg6 25.

Txg6 Pf7 26.Tdg1+–) 25.Tdg1 Pe6 26.T5g3 d4 27.exd4 Tae8 en zwart leeft nog enigszins.

23...dxf3

23...De7 24.e4 fxe4? 25.Pe6 verliest ook op slag.

24.e4

De sterkste en de mooiste zet.

Dit was Van Wely’s bedoeling toen hij 23.f3 speelde.

De weg wordt vrijgemaakt voor de dame richting h6 - zie de ijzersterke loper op de lange diagonaal.

Geen punten voor 24.Lxe8

Txe8 25.e4 fxe4 26.Tdf1 e3!

27.Lxg7+!? Txg7 28.Dc3 Dxf1+!

29.Txf1 Pf5 en het is niet meer zo duidelijk.

Niet slecht is ook 24.Lh5 (3 punten) 24...Lxh5 25.Tdf1 De4

(25...Dxf1+ 26.Txf1 Lf7 27.e4!)

26.Pxh5 en wit houdt een beslissende aanval.

Veel lastiger is het na 24.Tdf1 (1 punt) 24...De4 25.Lxe8 Txe8 (25...Dxe8? 26.Txg7 Txg7 27. Tg1+–) 26.Ph5 Te7 27.Tf4 Dxe3

28.Dxe3 Txe3 29.Lxg7+ Txg7

30.Pxg7 Pe6 31.Th4 Pxg7 32.

Txh6+ Kg8 en wit moet nog techniek tonen in het eindspel. 24...d4

Er is geen redding meer: - 24...fxe4 25.Tdf1 vangt de dame.

en 27.Pxf8. Een mogelijk vervolg na 26.Pe6 is 26…Lxg6 (26...Txd4 27.Pxd4 Dxe4 28. Tde1 Dd5 29.Lxe8 en wit staat een toren voor) 27.Dxh6+ Lh7 28.Lxg7+ Txg7 29.Dxg7 mat. U krijgt (2) punten voor 26.Pd5, 26.Pe2 , en 26.Tgf1. En 1 punt voor 26.exf5 , en 26.Tdf1. Maar niet 26.Lxg7+? Txg7 27.Dxd8 Dxf4+. 1–0

Let op: Om tot de juiste prestatierating te komen voor deze aflevering van De Lezer aan Zet, moet u uw aantal behaalde punten met 2 vermenigvuldigen voordat u in de tabel kijkt.

met twee opeenvolgende pionoffers betrekt Van Wely de dame in de aanval. Dit is de sterkste voortzetting, maar andere zetten winnen ook.

‘Gewoon’ de dame overbrengen met 23.de2 (4 punten) werkt ook vanwege 23...Lxg6 24.Txg6! Pxg6 en nu de tussen-

- 24...Dxe4 25.Ph5! dreigt

26.Dxh6+ (25.Tde1+–) 25...d4 26.Pxg7!

- 24...Lxg6 25.Pxg6+ Kh7 (25... Pxg6 26.Dxh6 mat) 26.Pe7+–.

25.Lxd4 Td8 26.Pe6

De allersterkste zet waarna Van Kampen op gaf. Er dreigt 27.Dxh6 mat maar ook 27.Pxd8

Combineren

diagram 1

Veltkamp-Hachijan

1..Lc1+! 0-1 Immers 2.Ka2 Dc2+ loopt mat en 2.Kb1 Lg5+ verliest de dame.

diagram 2

Sikkel-In ’t Veld 1.Lxg7+! Kxg7 2.Dg6+ 1-0

diagram 3

Theulings-In ’t Veld 1..Txd6! 2.Txd6 Da1+ 3.Lf1 Dxf1 mat

diagram 4

diagram 5

Von Meijenfeldt-Roos

1.Pf5+! gxf5 2.Txd6 Txe3 3.fxe3 1-0 Nu de rook is opgetrokken, staat wit een kwaliteit voor.

diagram 6

Den Hartog-Dijkhuis

1..Le2! (Na bijvoorbeeld 1.. Lxd2 2.Ta1! staat wit niet eens minder.) 2.Te1 exd2 3.Pxd2 Lc5 mat

diagram 7

Dijkhuis-Zimmerman

1.Dxf7+! Lxf7 2.Txf7+ Kd8 3. Txd7+! 1-0 Na het gedwongen terugnemen verliest zwart met Pf7+ of Pe4+ zijn Dame. Een nevenoplossing met een identiek thema is: 1.Pxf7 Dc5+ 2.Kh1 Tf8 3.Txd7! Kxd7 4.Pe5+

diagram 8

Van den Doel-Vos 1.Db8+! 1-0 Zwart verliest een stuk vanwege de paardvork op d6.

Castaneda-Roemersma 1.Pxf7! Kxf7 (1..Tf8 2.Ph6! +-) 2.Lxd5 Kf8 3.Dh5 1-0

Recht toe recht aan

Terugtrekken geeft wit de kans torens te ruilen en zich te verdedigen. Zie 1. .. Ld7 2. Tc1 Db6 3. Txc8 Lxc8 4. Dc2. Energiek is de tegenaanval 1. .. dc2! Na 2. bxa4 Dxa2 staat zwart zeer actief. Na 2. dc1? dxa2 3. dxc8 dxb1+ 4. Lc1 Pxb3 0–1 Kevin Nguyen-Casper Schoppen HiQ Invest NK D Rijswijk 2013

NIEUW!

Het tijdperk van de „Singles“ is nu definitief afgelopen. Daarom verschijnt de nieuwe Fritz nu voor het eerst meteen in een sterke en krachtige meerprocessorversie. Deep Fritz 14 wordt voor het eerst met een 64-Bit-Engine geleverd en kan tot aan 8 processorkernen gelijktijdig gebruiken. De engine werd helemaal opnieuw ontwikkeld en speelt daardoor maar liefst 100 Elo punten sterker dan de vorige versie. Deep Fritz 14 hoort dus in de topgroep van de wereldwijd sterkste schaakengines. Het programma is optimaal compatibel met Windows 7/8: ook de interface van Deep Fritz 14 verschijnt voor het eerst als 64 bit versie en draait daarom op de aktuele Windows besturingssystemen sneller en vlotter. Natuurlijk heeft de nieuwe versie ook alle vertrouwde speel-, train- en analysefunkties, die ervoor hebben gezorgd dat Fritz één van de popu-

lairste schaakprogramma’s ter wereld is geworden.

Premium voor playchess.com: eenvoudig met Deep Fritz 14 op de grootste schaakserver ter wereld inloggen en genieten van het spannende live commentaar tijdens belangrijke toernooien door ervaren mensen als Maurice Ashley, Yasser Seirawan, Alejandro Ramirez en vele anderen. Natuurlijk is het mogelijk te trainen met coryfeeën als GM Daniel King of GM Karsten Müller. Met Deep Fritz 14 koopt u tevens een Premium abonnement voor 6 maanden.

Alleen de beste analyses zijn goed genoeg. Met Deep Fritz 14 kunt u gebruik maken van „Let’s Check“, de grootste database ter wereld met alleen de beste analyses. Er zijn inmiddels al meer dan 200 miljoen stellingen met diepe engine analyses op de Let’s Check-Server bewaard, en er komen elke dag meer en nog betere analyses bij. Als u snel wilt weten, hoe een bepaalde openingsstelling wordt gewaardeerd, kijkt u bij Let’s Check – hier vindt u met een enkele klik meteen alle informatie die relevant is. Informatie, waar u uw eigen PC urenlang voor moet laten rekenen.

ISBN: 978-3-86681382-3 69,90 €

Systeemvereisten voor Deep Fritz 14 en Houdini 4: Minimaal: Pentium III 1 GHz, 2 GB RAM, Windows Vista, XP (Service Pack 3), 7/8 -DirectX9, Grafische kaart met 256 MB RAM, DVDROM drive, Windows Media Player 9 en Internet.

Houdini 4

De nieuwe versie van de sterkste schaakengine ter wereld, gecombineerd met de beste interface ter wereld: een perfectie combinatie. Houdini 4 wordt met de 64-Bit interface van Deep Fritz 14 geleverd en u krijgt een Premium abonnement voor de Playchess .com server voor 6 maanden erbij.

Karsten Müller: Eindspelen 14 –Gouden eindspelregels

Vuistregels zijn enorm belangrijk om in een complex eindspel te juiste route te vinden. Op deze laatste DVD van zijn eindspelserie legt de eindspelexpert pur sang de belangrijkste vuistregels uit. Karsten Müller kijkt op deze DVD echter ook naar uitzonderingen op de gangbare regels.

De eindspelschool van Karsten Müller – Nummer 1 tot 14 compleet voor 299,- €

Deep Fritz 14