Schaakmagazine 2012 - februari

Het grote succes van Levon Aronian

KNSB deelt verenigingsprijzen uit

Jonge Jorden tegen ervaren Hans

De mentale kant

magazine

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 119 • no.1

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Karel van Delft

Gert Devreese

René Duret

Monique van de Griendt

Herman Grooten

Erik Hoeksema

Johan Hut

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Jan van Reek

Eric van Reem

Karel van der Weide

Redactieadres:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Telefoon: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail:

schaakmagazine@schaakbond.nl

Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Verschijning

volgende nummer: week 17

Sluiting kopij: 26 maart 2012

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

Tel: (023) 525 40 25

Fax: (023) 525 43 53

E-mail:

bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & lay-out:

Interface Communicatie B.V., Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk:

Koninklijke BDU Grafisch

Bedrijf BV, Barneveld

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Schaken, storm en zee, alles kwam bij elkaar in Wijk aan Zee. Grootmeester Aronian won.

Schaaktechniek

Voorloper

Joris Gerlagh leerde schaken door te kijken 15

De digitale wereld van Bianca Muhren 9

Ervaring wint

Bond en

club

In het artikel over de 125-jarige Schaakclub Utrecht (SCU), in het oktobernummer van Schaakmagazine, wordt ook gesproken over de andere Utrechtse schaakclubs: tegelijk concurrenten én samenwerkingspartners binnen de stichting Stibus (Stichting ter Bevordering van de Utrechtse Schaaksport).

Deze clubs werden alle zes bij name genoemd, maar tot mijn verbazing staat ook de schaakclub Overvecht in het rijtje, hoewel deze al een kwart eeuw niet meer

Lekker ouderwets schaken Moira-Domtoren

bestaat. Mijn eigen club ontbreekt juist: schaakvereniging Moira-Domtoren. Deze club heeft naast een levendige seniorenafdeling (ruim 60 spelende leden) de grootste en sterkste jeugdafdeling van Utrecht en omstreken (afgelopen jaar werd het E-team zelfs nationaal kampioen), dus het is wel een gemis dat deze club er niet bij staat. Naast het genoemde zestal zijn er overigens nóg twee schaakclubs in Utrecht: Nieuw Amelisweerd en de Damrakkers. Deze kleine clubs hebben echter geen

eigen interne competitie of andere activiteiten, het zijn hoofdzakelijk vriendenteams die meespelen in de SGS-competitie, dus het ontbreken van deze namen vind ik wel begrijpelijk. Verder is er nog TRIO in De Meern, dat sinds de annexatie in 2000 ook bij Utrecht hoort.

Met vriendelijke groeten, Bram van Reemst

Schakend sloppenkind

Wie weer eens een schaaktoernooi in een ouderwetse caféomgeving wil zien moet de komende dagen op bezoek gaan bij het Vierde Batavia-Grolsch schaaktoernooi in Amsterdam. Er wordt gespeeld in de achterzaal, met uitzicht op een van de Amsterdamse grachten. De toeschouwers kunnen kiebitzen in het cafégedeelte. Het toernooi biedt jonge spelers de gelegenheid een gesloten tienkamp te spelen en een titelresultaat te behalen. In de komende editie treffen we onder de Nederlandse jongeren onder andere Robin van Kampen (reeds grootmeester), Hugo ten Hertog en David Klein aan. De overige deelnemers zijn Manuel Bosboom, Sipke Ernst, Achim Illner, Thibaut Vandenbussche, Keith Arkell, Mark Hebden en Richard Vedder. Er wordt van 24 februari tot 4 maart gespeeld in café Batavia 1910, met een fraai art-deco interieur. Het café ligt tegenover het Centraal Station in Amsterdam, naast de St. Nicolaaskerk.

Voor de meesten van ons is schaken vooral een aardige vrijetijdsbesteding. Boeiend, maar niet bepalend voor je leven. Dat het ook anders kan liet een groot artikel in de NRC van 7 januari zien. Mark Schenkel beschreef het leven van Phiona Mutesi, een meisje uit de sloppenwijken van de Oegandese hoofdstad Kampala. Haar leven leek kansloos te zijn tot ze in 2006, ze was toen waarschijnlijk tien jaar, in aanmerking kwam met het schaken. Dat gebeurde door het Sport Outreach Inistitute, een evangelische organisatie die kinderen in Afrika verder probeert te ontwikkelen door sport en spel.

Phiona bleek een natuurtalent te zijn. Al in 2007 werd ze landelijk kampioen bij de junioren. Vorig jaar mocht meespelen in het Oegandese team op de schaakolympiade. De schaaksuccessen maakten het voor haar en haar familie mogelijk zich te ontworstelen aan de allerarmste buurt van Kampala. “Eigenlijk is het bijzondere aan schaak dat het net is als mijn leven. Ik moet diep nadenken over slimme zetten wil ik niet in een verloren positie belanden”, zegt ze in de NRC. Een Amerikaanse journalist is bezig met een boek over Phiona Mutesi. Dat moet in zes talen verschijnen, ook in het Nederlands. Uitgever Bruna heeft het op zijn website al aangekondigd.

Vrouwvriendelijk, zo kan je het Tata Steel toernooi gerust noemen. De organisatie nodigt steevast een flink aantal vrouwen uit voor de grootmeestergroepen B en C. Dit keer waren het respectievelijk drie en vijf. In de C-groep troffen we onder andere de Nederlandse talenten Anne Haast en Lisa Schut aan. De laatste behaalde haar eerste grootmeesterresultaat bij de vrouwen.

Het hoogtepunt van het jaar

Januari is net achter de rug en we hebben het hoogtepunt van het jaar alweer gehad. Ja, zo zit de schaakkalender nu eenmaal in elkaar. Toptoernooien zijn er in de wereld genoeg, maar welk toernooi kent naast een superieur bezette hoofdgroep ook nog eens twee andere grootmeestergroepen, plus 1500 amateurs die elkaar in vierkampen, tienkampen en andere toernooien bestrijden.

Aan een toernooi als Tata Steel, het blijft wat moeilijk in de mond liggen, zou je een dik boekwerk kunnen wijden. Schaakmagazine moet het met minder pagina’s doen en dus heeft de redactie een keuze gemaakt. Die viel achteraf gezien gunstig uit. Zullen we Aronian eens vragen voor een interview, hadden we vooraf bedacht. Aronian wilde wel. Toen het

gesprek met Gert Devreese plaatsvond, naderde het toernooi zijn einde en stond het vrijwel vast dat hij de eerste plaats zou veroveren.

Schaaktechnisch moesten we ons beperken tot twee vaste rubrieken. In ‘De lezer aan zet’ kunt u proberen of u net als Erwin l’Ami kunt winnen van Sergei Tiviakov. En Karel van der Weide laat u combineren met de (groot)meesters. We nemen ook een kijkje achter de schermen met Bianca Muhren, die een dagelijks videoverslag van het toernooi maakte. Tekenaar René Duret verbaasde zich over Loek van Wely. En tenslotte mogen drie jeugdschakertjes vertellen wat er zo leuk is aan schaken in Wijk aan Zee.

En voor de rest? Ga vooral nog eens kijken op de voortreffelijke website www.tatasteelchess.com zouden we zeggen. Volgend jaar het vijfenzeventigste toernooi. We kijken er nu al naar uit.

En verder? Lees vooral het stukje over de verenigingsprijzen van de KNSB. Het laat zien hoe een schaakclub het internetschaak als propagandamiddel kan inzetten.

Minze bij de Weg Hoofdredacteur Schaakmagazine

Levon Aronian wint Tata voor het eerst ongedeeld

”Ik

ben het Armenië verplicht om wereldkampioen te worden”

Levon Aronian (29), de winnaar van het jongste Tata Steel toernooi, schaakt niet alleen voor zichzelf. “Armenië is maar een klein landje. Als ik wereldkampioen kan worden, zou dat mijn familie en mijn landgenoten zeer blij maken. Dat is dus geen wens van mij, maar min of meer een verplichting voor me tegenover mijn vaderland. En ik geloof rotsvast in mijn kansen.”

Wie heeft u leren schaken?

“De familie van mijn moeder speelde schaak. Bij mijn oom, mijn grootvader, mijn moeder was altijd liefde voor het schaken te zien. Vooral bij mijn moeder, die opgroeide in de grote tijd van Tigran Petrosian. Als we naar het dorp gingen om mijn grootvader en mijn oom te bezoeken, waren ze altijd met elkaar aan het schaken. Na enkele jaren gingen mijn ouders een keer naar Wit-Rusland, vanwaar mijn vader afkomstig was en lieten mij en mijn zuster achter in het huis van mijn grootvader. Toen heeft mijn grootvader me leren schaken en kreeg ik interesse in het spel. Mijn ouders zagen dat en in september brachten ze me dus naar de schaakclub in zo’n Pioniershuis uit de Sovjetcommunistische tijd in de

Armeense hoofdstad Jerevan. Ik was toen ongeveer negen jaar oud.

De dochter van de vrouw die ons schaakles gaf, stond op trouwen. Ze wilde trouwen met een sterke speler, een vluchteling uit Bakoe. De relatie met die man sprong echter af en hij had ineens geen plaats meer om te verblijven. Die man, grootmeester Khachian, zou uiteindelijk mijn schaaktrainer worden. Hij leeft tegenwoordig in de VS. Khachian trok dus bij ons thuis in, enkele maanden nadat ik me bij de schaakclub had aangesloten, om me schaakles te geven. Na enkele maanden al zei Khachian dat hij me een getalenteerd schaker vond. Maar veel belangrijker was toen dat ik heel gepassioneerd met schaken bezig was, dat ik heel graag schaakpartijen speelde. Ik heb vijf jaar met Khachian getraind. Ik heb toen al wat internationale jeugdsuccessen behaald. Ik ben onder meer jeugdwereldkampioen onder twaalf geworden. Toen ik de samenwerking met Khachian verbrak, was ik al internationaal meester. Dan heb ik een tijdje geen schaaktrainer meer gehad. Daarna ben ik begonnen te trainen met Arshak Petrosian, die nu trainer is van het Armeense nationale team en ook bekend als schoonvader van Peter Leko. Onder Arshak Petrosian begon ik in de Duitse Bundesliga te spelen. Dat was op mijn zeventiende.

Mijn eerste trainer Khachian had me vooral tactische wendingen bijgebracht, wij noemden dat in Armenië een beetje spottend de ‘Bakoe-school’.”

Een verwijzing naar Kasparov?

“Inderdaad. En naar zijn type spektakelschaak. Veel spelers met die Bakoe-achtergrond spelen met zwart bij voorbeeld de Siciliaanse Draak. Een risicovolle opening. Of Grünfeld of Konings-Indisch, al die typische Kasparov-openingen.

Terwijl de meeste Armeense schakers ... Frans speelden. (lacht) Arshak had een andere aanpak dan Khachian. Arshak trachtte me echte schaakvaardigheid bij te brengen, geen zet-per-zet-benadering en tactische agressie, maar eerder de positionele kant van schaken.”

Doorbraak

Wanneer bent u echt internationaal doorgebroken?

“Ik was al sterk als tiener, maar sponsors vinden in Armenië lag heel moeilijk, hoewel mijn moeder daarvoor letterlijk op alle mogelijke deuren klopte. Meestal kreeg ik wel wat geld, maar dat was genoeg om te overleven, niet om in een internationaal toernooi mee te spelen.

En als ik dan toch eens aan een internationaal toernooi kon meedoen, was ik eigenlijk min of meer verplicht om het te winnen, om het nodige prijzengeld te bemachtigen zodat ik me voor een volgend internationaal toernooi kon inschrijven. Die wetenschap legde gewoon te veel druk op me toen, mijn resultaten leden onder mijn te grote zenuwachtigheid.

Maar nadat we met het gezin definitief naar Duitsland waren verhuisd, is dat verbeterd. Dat was in november 2001, toen ik net negentien was geworden. We zijn echt naar Duitsland verhuisd met het oog op mijn schaakcarrière. Mijn beide ouders en mijn zus hadden banen in Armenië, maar hebben bewust besloten om die op te geven omdat ze ervan overtuigd waren dat ik het kon gaan maken als topschaker. Eigenlijk wilde ik aanvankelijk niet echt naar Duitsland verhuizen. Ik had alleen het probleem dat ik geen vooruitzichten had om in het Armeense nationale team te spelen, hoewel ik al een van de beste Armeense spelers was. Maar ze hielden er daar bij de selectie voor het team bijzondere regels op na. De oude generatie wilde er eigenlijk geen nieuwe, jongere spelers bij, ze wilden alleen spelen met de spelers die ze kenden van altijd. Dat feit was voor ons de concrete aanleiding om in Duitsland te gaan wonen. We beseften dat we in Armenië te weinig steun kregen. Vanuit Duitsland kon ik me ook veel beter verplaatsen naar schaaktoernooien dan vanuit Armenië, dat bovendien nog in volle ontwikkeling was in die tijd. De prijzen voor vliegtickets in Armenië waren toen ronduit belachelijk. Je moest toen per persoon 600 dollar uitgeven alleen maar om het land uit te geraken. Dat was gewoon te veel. In Duitsland kon ik met de trein overal naartoe voor zo’n 50 euro. (lacht)

In Duitsland werd ik vanaf 2001 sterker en sterker als schaker. En toen, pas toen... begonnen in Armenië dingen te veranderen. De schaakbond veranderde compleet, het nationale team veranderde ook. En de mensen van mijn generatie vormden het nationale team. Ik slaagde er ook in om het WK onder twintig in India te winnen. In de schaakwereld werd ik al een beetje bekend, hoewel ik toen nog lang niet bij de top-20 van de wereld hoorde. Doorstoten tot de wereldtop, zou ik pas in 2005 doen. Toen geraakte ik bij de top vijf of zo.”

Sargissian

Wie waren die ouderen die hun plaats in het Armeense team wilden veiligstellen?

“I don’t want to settle any old scores. Ik wil echt geen oude rekeningen vereffenen met die mensen. Ik wil je alleen mijn levensloop uitleggen. Maar ik heb na dat incident besloten om in het Armeense team, zolang ik er deel van uitmaak, nooit meer dingen te laten spelen die niets met schaken en schaaksterkte te maken hebben. De besten moeten spelen, ongeacht hun menselijke kwaliteiten. Als je toevallig iemand niet zo mag, is dat misschien vooral jouw probleem. Het hoeft niet het probleem van die persoon te zijn. De morele rechter spelen op zo’n moment, is niet in het belang van je eigen land.”

U zit nu al enkele jaren bij de wereldtop. Hebt u momenteel een coach of secondant?

“Ik heb enkele mensen in Armenië die op dagelijkse basis voor me werken. Schakers waarmee ik samen ben opgegroeid, én natuurlijk Gabriel Sargissian. Sargissian is al jaren mijn vaste helper. Hij is het vierde bord van het Armeense team. Hij is een van de mensen die me hebben gemaakt tot wat ik nu ben, een van de belangrijkste mensen in mijn ontwikkeling als schaker. Sargissian is maar een jaar jonger dan ik, maar we benaderen schaken heel anders. Hij is eerder een Karpov-type qua schaakstijl, meer positioneel, ik ben eerder een type Aljechin, een beetje Kasparov ook. Die combinatie van zeer uiteenlopende stijlen werkt prima voor mij.”

Wat zijn uw sterkste en zwakste punten als schaker? Of hebt u geen zwakke punten? (lacht) ”Wel, soms word ik te emotioneel, te opgewonden tijdens een partij, dat is mijn zwakke punt. Dan verlies ik ineens mijn kalmte, dat gebeurt eigenlijk veel. Het overkomt me overal, ook hier in Wijk aan Zee. Bij verschillende zetten. Ofwel slaag je er dan in jezelf weer tot bedaren te brengen ofwel lukt dat niet. Dat gebeurt me aldoor. Mijn sterkste punt is dat ik laid-back, ontspannen, relaxed ben. Ik kom niet naar een partij om die te winnen en te tonen dat ik de beste ben. Ik denk ook niet dat ik de loop van de partij zomaar meteen kan veranderen. Ik tracht wel mijn eigen schaakvisie in een partij te leggen. Maar ik ben daar niet door geobsedeerd, besef goed dat er een heleboel andere zeer sterke spelers zijn en that I’m one of the pack, dat ik er daar één van ben, niet meer en niet minder.”

Goed spelen

Dit interview wordt gehouden met nog drie ronden te spelen. De meeste schaakvolgers gaan ervan uit dat u dit toernooi ongedeeld zult winnen. “Je weet nooit. Dit is een lang toernooi, waarin ik de voorbije jaren zelf al behoorlijk dramatische ontwikkelingen heb meegemaakt. Ik heb zeker goede kansen op de toernooizege, maar... ik moet wel goed blijven spelen, dat moet kunnen in de laatste drie ronden.”

Maar met deze voorsprong zult u uiteraard ontgoocheld zijn als u Tata niet wint.

“Ik geef eigenlijk niet om winnen, verliezen, gedeeld of ongedeeld winnen van dit toernooi.”

Nee?! Stel, u wordt tweede. Daar kunt u toch onmogelijk blij mee zijn?

“Dat kan me niet schelen. Eerlijk. Het enige wat voor mij telt, is ...”

Dit is uw grote kans om het toernooi alleen te winnen.

“So what? En dan? Tata is een fantastisch toernooi én mijn favoriete toernooi. Maar als ik verschrikkelijk slecht zou spelen en daarmee Tata zou winnen, zou ik niet gelukkig zijn. In staat zijn om het spel te produceren waarover je tevreden kan zijn, om de juiste zetten in een partij te vinden, dat zijn de factoren die me gelukkig maken.”

En bént u tevreden met de kwaliteit van uw spel in dit Tata-toernooi?

“Ik ben blij met mijn prima voorbereiding op dit toernooi. En ik ben ook blij dat ik hier relaxed, ontspannen kan schaken. Ik heb hier in Wijk niet te veel stress. Ik denk dat ik tot nu toe goed aan het spelen ben en ik speel hier ook met vertrouwen. Dat geeft een goed gevoel.”

Enig minpuntje: u verloor hier wel van uw grote tegenstander Magnus Carlsen. “Je kunt altijd een partij verliezen van een sterke tegenstander. En des te meer, als je zelf ook nog eens slecht speelt. De partij tegen Carlsen was wellicht mijn slechtste partij in dit toernooi tot nu toe. Ik had al meteen na de opening enorme problemen, omdat ik de variant die Carlsen speelde niet echt respecteerde, ik niet dacht dat het een goede variant was. Dat is een van de dingen die mijn schaak kenmerken. Van het moment dat ik het spel van mijn tegenstander begin te respecteren, begin ik meteen beter te spelen. Is dat niet het geval, dan speel ik meestal slecht. Ik nam Carlsens variant niet echt au sérieux, maar achteraf bleek het toch om een normale variant te gaan.”

Zelf was Carlsen niet tevreden. Ondanks zijn duidelijke voordeel, gaf hij u nog kansen.

“Ja, ik wist, ondanks dat slechte begin, nog flink weerstand te bieden. Ik was natuurlijk eerst aangeslagen omdat ik meteen in zo’n slechte positie was terechtgekomen. Maar na de partij had ik toch een beetje een goed gevoel, ondanks de nederlaag. Ik was er tenminste in geslaagd om niet heel snel de partij te verliezen, ik had er nog een echt gevecht van kunnen maken, en dat in een eigenlijk totaal hopeloze stelling.”

Ambities

Wat zijn uw belangrijkste ambities in het schaken?

“Voor mezelf is het belangrijkste om kwaliteitsschaak te spelen, maar Armenië is maar een klein landje en ik zou het fijn vinden om met mijn prestaties dat kleine landje gelukkig te maken. Als ik wereldkampioen zou

kunnen worden, zou dat, denk ik, mijn familie en mijn landgenoten zeer blij maken.”

Omdat schaken heel belangrijk is in Armenië.

“Ja, inderdaad. Wereldkampioen worden, is dus geen wens van mij, maar min of meer een verplichting voor me tegenover mijn vaderland.”

In de voetstappen van Tigran Petrosian treden?

(lacht) “Op zijn minst dat proberen. Ik geloof rotsvast dat ik reële kansen heb om wereldkampioen te worden. En als het toch niet zou lukken, kan je tenminste tegen jezelf zeggen dat je er echt alles aan gedaan hebt om het te worden.”

Wereldkampioen worden is voor u belangrijker dan nummer 1 van de wereld?

“Ik weet niet wat nummer 1, nummer 2 van de wereld zijn, tegenwoordig inhoudt. Het is zeker leuk om een hoge rating te verwerven en jezelf te feliciteren met je hoge plaats. Maar ik vind andere dingen belangrijker. Deel kunnen uitmaken van de grote schaaktraditie van wereldkampioenen bij voorbeeld, mensen zoals Aljechin, Fischer, Kasparov, Karpov.

Als ik enkele jaren zeer hard kan werken en een goede fysieke conditie kan behouden, heb ik een mooie kans op de wereldtitel. Natuurlijk zal het heel moeilijk zijn, want iedereen aan de top van het schaak is tegenwoordig beresterk. Er zijn nog veel andere kanshebbers.”

WK-cyclus

Is Carlsen in het algemeen toch de beste schaker de laatste tijd?

“Jazeker. Carlsen heeft drie fantastische jaren achter de rug. Hij is vanzelfsprekend de beste. Niemand kan tegenspreken dat Carlsen de beste schaker van het jaar 2011 was. Kijk alleen al naar het aantal toernooien dat Carlsen heeft gewonnen. En hier in Tata zal hij misschien niet winnen, maar niemand weet hoe dit jaar verder zal verlopen. Ik heb respect voor Carlsens spel. Hij schaakt meestal goed.”

Bevalt het systeem van de huidige WK-cyclus u?

“Nee, het huidige systeem vind ik niet goed. Ik heb een alternatief WK-systeem voorgesteld in een brief aan de FIDE, maar dat heeft helaas weinig of geen aandacht gekregen. In die brief legde ik uit dat eerst een toernooi prima was, maar ...

Het probleem met de huidige korte WKmatches tussen twee spelers, is dat ze heel vervelend, heel saai dreigen te worden. Omdat iedereen de hele tijd alleen maar remises zit te spelen en gewoon de beslis-

sende rapidpartijen zit af te wachten. Laten we eerst een sterk bezet toernooi spe len en daaruit de drie beste spelers halen. Laat daarna die drie besten tegen elkaar een match spelen. De winnaar van die competitie mag het dan tegen de wereldkampioen opne men. Dat zou ik een eerlijker systeem vinden, een dergelijk systeem zou die vervelende mat ches met aldoor remises tegengaan.”

Hoeveel partijen zouden die drie in uw voorstel dan spelen?

“Telkens twee tegen elkaar, in totaal dus vier. En in het voorafgaande kwalificatie toernooi kan je een achttal spelers laten meedoen. Als je met drie man die match speelt, zal volgens mij iemand zijn nek moe ten uitsteken, risico moeten nemen. Oké, misschien is vier partijen niet genoeg, je kunt misschien ook twee keer vier partijen laten spelen tussen die drie spelers.”

Verkeerde WK-finale?

Is Anand - Gelfand niet de verkeerde WK-finale? Wie geeft er eigenlijk om die match?

“I care, ik geef om die match.”

Zit iedereen niet op een match Carlsen - Aronian te wachten?

“Dat denk ik niet. De gewone schaakfans zijn blijkbaar dol op de kampioen van de week, de kampioen van de maand, de kampioen van dit seizoen. Daarbij vergeten de mensen dat het voor spelers als Anand of Gelfand een heel lange tijd heeft gevergd om zich te ontwikkelen tot het niveau waar ze nu staan. Dan zeggen dat hun match totaal geen belang heeft, is zeer beledigend. Zo zou ik niet willen worden bejegend als ik zelf in hun schoenen stond. Oké, misschien zou een match tussen mij en Carlsen interessant zijn. Maar waarom zou een tweekamp Anand - Gelfand dat niet zijn? Dat moet men mij eens uitleggen.”

Gelfand staat niet eens in de top tien van beste spelers. “Gelfand heeft al een zekere leeftijd en Anand ook. Een leeftijd waarop je zuiniger met je energie moet omspringen. En als je kijkt naar Gelfands resultaten, bij voorbeeld het WK in Mexico in 2007, zie je dat hij wanneer het er echt om gaat, toont wat voor geweldige schaker hij is. Het is niet echt Gelfands ambitie om doorsnee toernooien te domineren of te winnen. Hij wil het alleen maar goed doen in de echte toptoernooien zoals het WK, of in WK-matches. En ik heb het gevoel dat Anand er op dezelfde manier tegenaan kijkt. Dat die twee soms slecht spelen in toernooien, is dus makkelijk uit te leggen.”

En misschien is Anand nog altijd de beste matchspeler, zelfs beter dan u en Carlsen. “Mogelijk. Ik denk niet dat Anand al over zijn top kan zijn, zeker niet met zijn schaakstijl. Hij kan soms rimpelloos partijen winnen, zonder een druppel zweet te laten. Hij speelt een zeer technisch schaak en is ook altijd prima voorbereid. Gelfand en Anand begrijpen goed dat je als je boven de veertig bent, ofwel kan spelen zoals Ivantsjoek, die heel creatief allerlei soorten openingen speelt, maar daarmee in een toernooi evengoed bovenaan als onderaan kan eindigen. Of je kunt je energie proberen op te sparen voor de topmomenten, zoals zij doen. Ik ben geen veertig, ik heb daar nog geen ervaring mee.” (lacht)

Wat is uw status in Armenië? Bent u er een nationale held of valt dat wel mee?

“De mensen in Armenië herkennen me op straat en betuigen me hun steun. Het is zeer aangenaam om te zien dat veel mensen weten wie ik ben. En ik doe mijn best om via mijn schaak de jongere generatie te inspireren, door deel te nemen aan promotionele activiteiten. Ik ga niet overdrijven, maar ik denk dat veertig, vijftig, misschien zelfs zestig tot zeventig procent me in Armenië nu op straat herkent. Het schaken heeft in Armenië ook een enorme boost gekregen sinds de recente overwinning van het Armeense team op het World Team Championship.”

Is schaken in Armenië belangrijker dan in het Westen?

“Schaken is een van de Armeense specialiteiten. Het is een van de activiteiten waarom Armenië beroemd is. En we willen dat zeker niet kwijtraken, omdat we dol zijn op schaken.”

(Dit interview werd afgenomen op de laatste rustdag van het Tata Steel toernooi.)

De digitale wereld van ... Bianca Muhren

Wie tijdens het Tata Steel Chess Tournament in Wijk aan Zee regelmatig de officiële toernooiwebsite heeft bezocht, zal waarschijnlijk een paar video‘s hebben bekeken. Direct na de partijen stond Bianca Muhren (1986) klaar om de spelers te interviewen. Ook presenteerde ze dagelijks met een charmant Rotterdams accent de hoogtepunten van de ronde in het videojournaal op de website. Bianca is de nummer drie op de Nederlandse vrouwenranglijst van januari 2012 en draait al een tijdje mee in de nationale en internationale schaakwereld. Ze was in 1998 Nederlands kampioen bij de meisjes tot twintig jaar. Ze speelde op Europese kampioenschappen mee en was lid van het Nederlands damesteam bij verschillende Olympiades. Ze is lid van De Stukkenjagers en werkt in het dagelijks leven als senior associate bij Pricewaterhouse Coopers in Rotterdam.

Speel je zelf nog regelmatig?

“Ik speel in de Meesterklasse bij De Stukkenjagers en speel af en toe open toernooien, het liefst in het buitenland. Dan kan ik dat met een vakantie combineren. In de eerste helft van het jaar is het vaak erg druk en dan kan ik maar weinig spelen, maar in de zomer is het een stuk eenvoudiger aan een toernooi mee te doen. Verder speel ik af en toe in de Duitse competitie en ook in IJsland speel ik voor een club.”

Hoe kom je aan een IJslandse club?

“Een paar jaar geleden hebben mijn vriend Jan-Willem (de Jong, EvR) tijdens een toernooi een IJslander leren kennen en die vertelde me dat ze een paar buitenlandse

spelers nodig hadden. In IJsland is er tegen de verwachting in toch nog wel aardig wat geld voor het schaken beschikbaar.”

Hoe blijf je op de hoogte van het nationale en internationale schaakcircus?

“Mijn grootste informatiebron is Jan-Willem (lacht), want hij volgt de schaakwereld heel intensief. Als er ergens een toernooi bezig is, bekijkt hij de partijen en het nieuws. Hij vertelt me dan of er iets leuks is gebeurd of zegt dat ik eens een bepaalde opening moet gaan proberen. Zelf vind ik achtergrondverhalen leuk. Ik volg verslagen van competities op schaaksite.nl en schaakbond.nl. Internationaal kijk ik op ChessBase en ChessVibes, maar het is niet zo dat ik standaard elke dag even kijk.”

Ik neem aan dat je in aanloop voor het Tata toernooi toch aardig wat websites en dergelijke doorgekeken hebt?

“Ja, in de weken voor het toernooi probeer ik wel op de hoogte te blijven van de activiteiten van spelers die in Wijk aan Zee meedoen. Ik lees achtergrondverhalen en kijk naar hun resultaten van de afgelopen tijd.”

Kijk je dan ook op persoonlijke websites van de spelers?

“Ja, voor dit toernooi heb ik dat vrij vaak gedaan. Ik heb regelmatig op de site van Anish Giri gekeken, www.anishgiri.nl, een geweldige site waar heel veel informatie op staat. Hij schrijft na elk toernooi wel een verslag. Er staan foto’s en filmpjes op, heel leuk. Daarnaast heb ik de Twitter accounts van verschillende spelers bekeken en hun berichtjes gelezen. Zelf ben ik niet zo’n actieve Twittertante, ik ben meer een volger, zeker tijdens een toernooi als Tata. Af en toe plaats ik tijdens een toernooi waarin ik meespeel zelf een berichtje. Verder vind ik de site van Nakamura wel goed, www.hikarunakamura.com. Hij schrijft ook over dingen naast het bord, zoals waar hij gaat eten en met wie. Dat vind ik wel leuk om te lezen.”

Is dat typisch iets voor vrouwen, om zulke berichtjes te volgen en leuk te vinden?

“Oh, absoluut! (lacht). Als ik op ChessBase lees dat er ergens een bruiloft is geweest, ga ik meteen foto’s kijken, maar ik kijk niet zo snel als er ergens een toernooi is. Ik vind het

Bianca Muhren na de ronde in gesprek met Erwin l’Ami.

wel goed dat er steeds meer achtergrondverhalen en foto’s gepubliceerd worden, die niet direct iets met schaken te maken hebben. Ik vind het wel leuk om te weten wat een schaker naast de zetjes doet.”

Terug naar Tata. Je deed daar de interviews en de dagverslagen. Hoe heb je je voorbereid? Kijk je bijvoorbeeld hoe andere sportverslaggevers hun vragen stellen?

“Ik heb mediatraining gehad, van Kees de Groot. Hij heeft de Media Academie geleid en ik heb meerdere sessies met hem gedaan. Hij is dit jaar ook weer langsgekomen op het toernooi en heeft wat tips gegeven. Daar heb ik wel veel aan.”

Is het lastig om steeds weer nieuwe vragen te bedenken?

“Ja, ik betrap me er wel op dat ik dezelfde vragen stel, maar ik probeer zo origineel mogelijk te zijn. Soms is het gewoon lastig

ad hoc een interview te voeren. Ik probeer wel alle partijen te volgen, maar ik ben ook met allerlei andere dingen bezig, dus ik weet niet altijd het fijne van de partij. Spelers waarderen het ook wel als er een originele vraag komt, en voor de toeschouwers moet het ook leuk zijn om te volgen.”

En werken de spelers over het algemeen goed mee?

“Ja hoor. Natuurlijk hoop je dat een speler zelf een verhaal gaat vertellen over de partij en bij een aantal spelers gaat dat prima. Er zijn ook spelers die wat minder vlot praten, dan moet ik harder werken en meer vragen stellen. Maar dat is ook weer elke dag verschillend, het ligt eraan hoe iemand heeft gespeeld. Ivanchuk heeft meestal even wat tijd nodig, loopt wat rond, checkt zijn mails en komt dan naar me toe voor een interview. Iemand als Radjabov ratelt meestal lekker door en geeft vaak heel veel zetten en varianten.”

Krijg je veel reacties op de filmpjes en interviews?

“We posten de interviews meteen op Twitter en Facebook, dus mensen die de partijen volgen kunnen meteen reageren. Het maakt het toernooi voor de mensen die thuis meekijken levendiger. We krijgen daardoor erg snel overwegend positieve reacties.”

Hoe zou de verslaggeving in jouw optiek nog beter kunnen worden?

“Je kunt hier in Wijk aan Zee de partijen volgen, er draait een engine mee, er zijn filmpjes en we maken gebruik van sociale media als Facebook en Twitter. Iedereen heeft het nu natuurlijk over een livestream, maar ik weet niet of dat haalbaar is voor het volgende toernooi. Ik weet eerlijk gezegd niet of het een toegevoegde waarde heeft om constant te kunnen kijken. Ik denk dat iedereen heel tevreden is met de verslaggeving.”

Ervaring wint van jeugd

Hans Ree nu nog te sterk voor Jorden van Foreest

Het was een mooi affiche: de 67-jarige oud-kampioen van Nederland tegen de twaalfjarige Jorden van Foreest, het supertalent uit Groningen. Zelden gaapte een generatiekloof je zo duidelijk in het gezicht: toen Ree in de jaren zestig zijn eerste nationale titel veroverde, gingen de ouders van Jorden nog niet naar de kleuterschool.

Over de genen van Jorden hoeven we ons geen zorgen te maken. Zijn betovergrootvader was jonkheer Arnold van Foreest, die zo rond 1890 drie keer kampioen van Nederland werd. Zijn talent staat buiten kijf en wordt in Groningen

gekoesterd. Hij wordt getraind door grootmeester Sipke Ernst en Hotels.nl betaalt zijn reizen naar buitenlandse toernooien.

Schaakstad Groningen gaat een aantal matches organiseren voor Jorden tegen coryfeeën uit het verleden, en deze match tegen Ree was de eerste in een hopelijk lange reeks.

Jorden is nog maar twaalf en een echt duidelijke stijl heeft hij nog niet, dat moet zich allemaal nog uitkristalliseren. Maar het is wel opvallend dat hij - zeker voor een jeugdspeler - een bijzonder rustige en gezonde manier van spelen heeft. Het oogt allemaal heel volwassen, Jorden is tevreden met een klein voordeeltje om daarmee de tegenstander het leven verder zuur te maken.

Eigenlijk is deze beschrijving ook van toepassing op het spel van Ree - rustig en positioneel. Diep in zijn hart wil Ree wel

scherper spelen, maar er is zo verschrikkelijk veel theorie tegenwoordig, voor een grootmeester op leeftijd is het niet meer bij te houden. Min of meer noodgedwongen speelt Ree met wit dus kalme openingen, geen hoofdvarianten, en met zwart is het zaak om de opening te overleven. Hij heeft natuurlijk een schat aan ervaring en voelt goed aan met welke ongebruikelijke zijvariant hij zijn tegenstander het beste kan verrassen.

De eerste partij eindigde zonder veel emotie in remise, de tweede partij was boeiender. De strijd golfde op en neer en na vele avonturen eindigde het in remise door eeuwig schaak.

Ree - Van Foreest Stelling na 30. .. d4!

Een gevaarlijke opstoot, het wordt plotseling heel scherp. 31. Dd3

In tijdnood ziet het eindspel na 31. Pc4 dxc3 32. Pxd6 Td8 33. Pc4 Td3 34. Kf2 Pd5 35. Ke2 Pb4 er heel eng uit.

31. .. Pd5!

Met als pointe 33. Dxd4? Pxe3+! en zwart wint de dame.

32. Pe4 Db4 33. Tc1 Pxe3+ 34. Kf2 Da3?

Sterk was 34. .. Db6! Dat dekt niet alleen pion d4, maar bereidt

Erik Hoeksema

ook de switch Db6-h6 voor.

35. Te1 Db2+?

Verder op het verkeerde spoor.

Beter was 35. .. Db4.

36. Te2 Dc1?

Beter was 36. .. Da1, waarna 37. Te1 Db2+ 38. Te2 enz. tot remise door zetherhaling leidt.

37. Te1?

Na het koelbloedige 37. Dxd4! Pd1+ 38. Kg2 Tc8 39. Dd3 hangt de zwarte stelling als los zand aan elkaar.

37. .. Dc7?

Beter was 37. .. Dc6 om de toren op e8 gedekt te houden.

38. Dxd4 Pc2?

Juist was 38. .. Pxg4+! 38. fxg4 Df4+ en zwart houdt makkelijk remise.

39. Pf6+!

Wint de kwaliteit. Zwart heeft geluk dat hij hierna nog geforceerd remise heeft.

39. .. gxf6 40. Txe8+ Kg7 41. Dd8 Dxh2+ 42. Kf1 Dh1+ 43. Kf2

Wit mag niet uit de schaakjes

lopen, na 43. Ke2 De1+ 44. Kd3 Pb4+ 45. Kc4 Dc1+ 46. Kb5 (of 46. Kd4 Pc6+) 46. .. Dc6+ 47. Kxa5 Dc5 is het mat. 43. .. Dh2+ En remise gegeven.

In de derde partij ging het al mis met Jorden in de opening.

waar een oudere speler alleen maar van kan dromen - loperpaar en meer ruimte. Ree kon risicoloos op winst spelen en dan is de oude hap nog altijd levensgevaarlijk.

Ree - Van Foreest

Stelling na 23. .. a6

Van Foreest - Ree Stelling na 12. .. Lg4

Al na twaalf zetten moet wit zijn best om de zaak in evenwicht te houden. Na het degelijke 13. Le3 zou dat vermoedelijk wel gelukt zijn. Wat Jorden speelt verliest op slag.

13. Dc2? Lxd4! 14. Pxd4 Pxd4 15. cxd4 Tc8 16. Dd1 Lxe2 17. Dxe2 Pg3! en wit gaf met 18. Dxe8+ Dxe8 19. Lxg3 zijn dame tegen toren en stuk, een kansloze missie.

In de vierde ronde kon Jorden geen vuist meer maken. Erger nog, het werd het soort partij

B OND EN CLUB

Hier had wit met meteen 24. Tdc1! de druk nog verder op kunnen voeren. De charmante pointe: 24. .. axb5 25. Da3+ Dxa3 26. Txa3+ Pa7 27. Txc8 mat.

24. Lf1 Ka7 25. Tdc1 Pa5 26. Da4 Txc3 27. Txc3 Pc4

Een pionoffer om onder de druk uit te komen, maar het is onvoldoende.

28. Lxc4 dxc4 29. Dxc4 Tc6 30. Db3 Dd7 31. Le5!

De loper is oppermachtig in deze open stelling.

31. .. Txc3 32. Dxc3 Pe8 33. Dc4 f6 34. Lf4 h5 35. d5 hxg4 36. hxg4 g5 37. Le3+ Kb8 38. Dc5 Dh7+

De zwarte dame komt nog even buurten, maar dit kan wit niet verontrusten.

39. Kc1 Dh1+ 40. Kd2 Dg2+ 41. Kc3 Dxf3 42. De7!

Beslissend, dreigt zowel Dd8 als Dxe8.

42. .. Pc7 43. Dd8

Mat.

De Pion, VAS en De Toren

De Pion uit Roosendaal heeft de verenigingsprijs gewonnen voor de club die in 2011 de meeste ledenwinst wist te behalen. Ze mochten een record van 28 nieuwe leden verwelkomen. De Pion behoort met 145 leden al jaren tot de grootste schaakverenigingen van Nederland. Het geheim van het succes is volgens

voorzitter Ad Bruijns “vooral de inzet van vrijwilligers en het bieden van een goed opleidingssysteem voor nieuwe leden. Daarnaast worden er veel activiteiten binnen de club georganiseerd.”

Als enige vereniging van Nederland heeft De Pion vijf verschillende toernooikamers op PlayChess. Kinderen van stap 1 tot 5 kunnen

in de prijzen

wekelijks in hun eigen toernooikamer een toernooitje spelen. Op vrijdagavond wordt les gegeven aan de jeugd en de vereniging bezoekt vaak met een grote groep kinderen regionale toernooien. Ook was De Pion in 2011 organisator van de pupillendag en de NBSB kampioenschappen.

Internetprijzen

Naast de jaarlijkse verenigingsprijs stelde dit jaar de KNSB ook prijzen beschikbaar voor de drie verenigingen die in 2011 het meest

Leerzame tweekamp voor Jorden van Foreest.

actief zijn geweest op het gebied van internetschaak. Verenigingen konden punten verdienen voor diverse activiteiten. Twee punten voor elk nieuw internetlid in 2011, en extra punten voor door de vereniging georganiseerde internetschaakactiviteiten, het aanmaken van een verenigingskamer op PlayChess en het internetschaaklid maken van meer dan 70% van de leden. De eerste internetverenigingsprijs ging naar VAS uit Amsterdam. In april organiseerde de club een succesvolle slim.nl SchaakChallenge. Daarna werd begonnen met een online schaakcompetitie voor de jeugd. Ook maakte VAS alle jeugdleden internetschaaklid. Nieuwe jeugdleden worden automatisch aangemeld bij PlayChess. VAS ging van 20 internetschaakleden in 2010 naar 58 in 2011. De tweede prijs werd gewonnen door De Pion uit Roosendaal. De vereniging organiseerde in 2011 verschillende inter-

netactiviteiten, zoals het 3x3 weekly schaaktoernooi op zaterdagavond, en maakte meer dan zeventig procent van de jeugdleden lid van PlayChess. De Pion kreeg in 2011 45 nieuwe leden, mede door het aanbieden van lessen en simultaans via Internet. Clublid Frans Peeters kreeg een extra onderscheiding voor zijn inzet op het gebied van internetschaak.

De derde internetprijs was voor De Toren uit Arnhem. De Toren is op vele fronten actief, heeft de op een na grootste jeugdvereniging en is met 150 leden ook de op drie na grootste vereniging van Nederland.

Het volledige juryrapport is te lezen op www.schaakbond.nl/2011/knsb-reiktverenigings-en-internetprijs-uit.

(Met dank aan Arlette van Weersel)

Jeugd schaakt in internet Grand Prix

Dit seizoen is het KNSB internetschaak met een nieuwe activiteit begonnen. Sinds oktober 2011 wordt er gespeeld in de Jeugd Grand Prix Internetschaak. Ruim zeventig jongens en meisjes hebben intussen de weg naar het toernooi gevonden.

De deelnemers aan de Grand Prix gaan een keer per maand aan de slag. Op de derde woensdag van de maand is het zover, dan

kan er om de Grand Prix punten worden gespeeld. Om iedereen een kans te geven wordt er in drie groepen gespeeld. Beginnende schakertjes uit het basisonderwijs, die bezig zijn met stap 1 of 2 gaan om 15.00 uur van start. Anderhalf uur later is het de beurt aan de scholieren van de basisschool die al wat verder zijn gevorderd: stap 3 en hoger. Om 17.00 uur begint het toernooi voor de scholieren van het voortgezet onderwijs. Voor alle toernooi geldt dat er zes ronden Zwitsers worden gespeeld, met een speeltempo van vijf minuten per speler. In een kleine vijf kwartier is het toernooi dus voorbij.

Bij het eerste toernooi moesten de jonge schakers de weg naar de KNSB toernooikamer op Play Chess nog even vinden. Met zestien deelnemers was het niet zo druk. In de toernooien daarna liep het lekker. Per toernooi melden ongeveer vijftig deelnemers zich bij toernooileider Pascal Losekoot. Vooral groep 2, de sterkere basisschooljeugd, is in trek. De meeste schakers spelen onder hun eigen naam, maar sommigen hebben leuke ‘nicknames’ gekozen als justchess of mookepook.

Leuke prijzen

De deelnemers kunnen in ieder toernooi punten verdienen. Van 40 punten voor de eerste plaats tot 6 punten voor de vijftiende plaats. Bovendien krijgen ze 25 punten voor ieder toernooi waarin ze meespelen. Met die punten zijn leuke prijzen te winnen. 200 punten leveren een Chess Tutor Stap 2 of 3 op. 300 punten zijn goed voor een Easy Game Timer en met 450 punten verdien je de Nederlandse versie van Fritz 12. Voor de vereniging of school die in een seizoen van acht toernooien de meeste punten scoort is een digitale klok beschikbaar. Deelnemers kunnen gratis aan het toernooi meedoen. Wel moeten ze voor 15 euro per jaar een Play Chess account voor het KNSB internetschaak hebben aangeschaft. Vooraf wordt gecontroleerd of de deelnemer inderdaad een jeugdspeler is.

Ook belangstelling om mee te doen? Neem een kijkje op http://www.schaakbond.nl/ internetschaak/gp.

Hans Böhm en KNSB bestuurslid Jan Stomphorst delen de internetprijs uit aan VAS uit Amsterdam.

Cursuskalender KNSB

Voor een gezond bloeiend clubleven is kader nodig. De cursusactiviteiten zijn in 2011 gegroeid ten opzichte van de laatste jaren. Maar dit is niet genoeg om het tekort aan kader bij de verenigingen op te vullen. Daarom vindt de KNSB dat er veranderingen moet komen in de organisatie van de kaderopleidingen. Het verhogen van het aanbod van opleidingen zal niet genoeg zijn, daar er regelmatig opleidingen geannuleerd worden vanwege te weinig deelnemers. Er is meer voor nodig.

Tot op heden werden de kaderopleidingen alleen vraaggestuurd georganiseerd. In 2012 wil de KNSB dit anders aanpakken door de kaderopleidingen zowel aanbodgestuurd

als vraaggestuurd te organiseren. Daarnaast zal op de website van de KNSB en in Schaakmagazine een kadercursuskalender komen. In deze kalender staan in gebieden waar veel verenigingen zitten cursussen gepland. Aangevraagde cursussen waar potentie in zit, zullen tussentijds ook op deze kalender worden geplaatst.

Informatie over de kadercursussen is te verkrijgen bij de coördinator van de opleidingen mevr. Sacha Schiermeier, tel. 023-5254025, e-mail sschiermeier@schaakbond.nl.

Voor informatie over en inschrijven voor de cursussen kunt u terecht op de website van de KNSB: www.schaakbond.nl/opleidingen.

De uiterlijke inschrijfdatum voor de cursussen is vier weken voordat de cursus van start gaat. De cursussen gaan door bij minimaal 10 deelnemers.

Talentcoach Dolf Meijer

Op 1 januari is Dolf Meijer (34) bij de KNSB begonnen als talentcoach. Schaakmagazine sprak kort met hem.

Kan je iets vertellen over je achtergrond?

“Achteraf gezien heb ik de keuze om schaaktrainer te worden al gemaakt toen ik op 15-jarige leeftijd zelf training kreeg van Rob Brunia. Een algemene fascinatie voor het menselijk denken deed me besluiten eerst de vrij brede studie cognitieve kunstmatige intelligentie te volgen. Al aan het eind van mijn studietijd gaf ik veel schaaktraining, en dat heb ik nadien uitgebreid tot een fulltime bezigheid.

Ik gaf les aan de beginnende jeugd op scholen en clubs, tot aan spelers met een rating boven 2100. Voor de KNSB gaf ik al trainingen, zowel aan diverse stergroepen als aan talentstatushouders. Ik heb redelijk veel les gegeven op Leonardoscholen. Ook heb ik met veel plezier les gegeven aan volwassenen.”

Is dat nog te combineren met je nieuwe baan?

“Nee, het werk voor de KNSB is een fulltime baan. Nu ik voor de KNSB werk ben ik met

een groot aantal lessen, waaronder die op scholen gestopt. Mijn baan bij de KNSB bestaat ongeveer voor de helft uit het organiseren van de trainingen voor de talentvolle jeugd en voor de andere helft uit het zelf geven van deze trainingen. Naast het organiseren van de diverse uitzendingen zal ik naar een aantal meegaan als coach. Op de hogere niveaus werk ik nauw samen met Jeroen Bosch die over topschaak gaat. Formeel vallen speelsters als bijvoorbeeld Anne Haast nog onder talentontwikkeling, maar natuurlijk net zo goed ook onder topschaak, omdat ze al is mee geweest naar de Olympiade.”

Ga je iets veranderen in de trainingsstructuur van de KNSB?

“In principe wil ik de huidige structuur met groepstrainingen voor de allerjongsten en geleidelijk een meer individueel toegespitst programma handhaven. Wel wil ik proberen een aantal onderdelen beter in te vullen. Behalve voor de toptalenten zou ik ook graag iets betekenen voor de houders van een nationale talentstatus. Daarnaast vind ik het erg belangrijk om bij de jongere kinderen meer kleine groepjes van de grond te krijgen, die samen hard aan de slag gaan.

Datum Omschrijving Plaats

maart Schaaktrainer Stap 1 Groningen

maart Schaaktrainer Stap 1 Enschede

maart Schaaktrainer Stap 1 Heemskerk

maart Schaaktrainer Stap 1 Rotterdam

maart Schaaktrainer 2 Almere

maart Indelingsdeskundige A Den Haag

maart/april Schaaktrainer Stap 1 Eindhoven

maart/april Schaaktrainer 3 Eindhoven

april Schaaktrainer 2 Haarlem

april Scheidsrechter A Heemskerk/Hoorn

april Scheidsrechter A Amersfoort

mei schaaktrainer 2 Amsterdam

september Schaaktrainer Stap 1 Hardenberg

september Schaaktrainer Stap 1 Arnhem

september Schaaktrainer Stap 1 Breda

september Schaaktrainer Stap 1 Leiden

september Schaaktrainer 2 Den Bosch

september Scheidsrechter A Arnhem

september Scheidsrechter A Leeuwarden

juni Indelingsdeskundige A Heemskerk/Hoorn

oktober Scheidsrechter C Utrecht

Via dergelijke beloftegroepjes moeten uiteindelijk de nieuwe talenten hun weg naar de top vinden. Zeker aan de basis zal samenwerking met clubs en regionale bonden essentieel zijn. ”

Bepaal jij als talentcoach de internationale uitzendingen?

“De selectie van de jeugd voor uitzendingen naar kampioenschappen in het buitenland staat min of meer vast. Wie waar naar toe gaat wordt in de hogere categorieën namelijk bepaald door zijn of haar talentstatus of de resultaten op het Nederlands kampioenschap. In de jongere categorieën heeft de technische commissie, waar ik voorzitter van ben, meer vrijheid om nog spelers toe te voegen.”

Nog ingrijpende plannen voor de toekomst?

“Waar we nog werk van moeten maken is de sponsoring van talent(groepjes). De subsidiëring van de talentondersteuning vanuit de overheid blijft een onzekere zaak, dus het is handig als we ook andere financiële middelen hebben. Iedere sponsor voor een regionaal of landelijk talent is welkom.” (MbdW)

Angsten, vechtlust en gezond verstand

Voorheen ‘jong Utrecht’ lonkt naar de ultieme beloning, Wim van der Wijk krijgt gratis training, Jan Nagel is niet bang voor Martijn Dambacher en Michael Riemens is wel bang voor Wieb Zagema. In dit nummer kijken we terug op vierde en vijfde ronde van de KNSB-competitie.

Utrechtse vrienden

In de meesterklasse nam Utrecht de eerste plaats over van De Stukkenjagers, maar het sprookje van de Tilburgers is nog lang niet uit. In de vierde ronde boekte de ploeg, die vooraf als degradatiekandidaat werd aangemerkt, zijn vierde overwinning. LSG werd met 5½-4½ verslagen. Een ronde later speelde De Stukkenjagers in Den Bosch gelijk tegen HMC Calder. Weer een goed resultaat gemeten naar Eloratings, maar omdat Utrecht het ook goed bleef doen nam die ploeg de koppositie over.

‘Jong Utrecht’ werd de ploeg lang genoemd, nadat een groep bevriende spelers van rond de twintig uit het hele land zich ruim tien jaar geleden aanmeldde bij de schaakclub Utrecht. Alleen Erwin l’Ami en Jelmer Jens speelden al bij die club, op initiatief van hen en de broers Jeroen en Thomas Willemze werd er een compleet tiental van gemaakt. Utrecht 1 werd daardoor in één klap Utrecht 2.

Inmiddels is de gemiddelde leeftijd 33 en is het ook niet meer alleen de oorspronkelijke vriendengroep. Utrecht versloeg in deze ronden Rotterdam en LSG beide met 6-4 en heeft na vijf ronden twee en een half bordpunt meer dan De Stukkenjagers. De club uit de Domstad, die onlangs een prachtig boek uitbracht over het 125-jarig bestaan, was kampioen van Nederland in 1946 en 1971. Een derde titel zou een mooie kroon zijn op het project ‘jong-Utrecht’.

Eens in je leven

Landskampioen HSG kwam in de vierde ronde tegen Groningen op z’n sterkst op, met vijf grootmeesters en twee meesters. Een overwinning met 7-3 was het resultaat. Een ronde later tegen Rotterdam was de

opkomst bedroevend: zes invallers. De wedstrijd werd met 8-2 verloren. Het leidde hier en daar tot kritische vragen: zet HSG zijn laatste geld soms alleen voor de cruciale wedstrijden in? Teamleider Jan Stomphorst desgevraagd: “Ik wil niet aan competitievervalsing doen, maar nu lijkt het er toch op. Tegen Rotterdam, en eerder tegen Utrecht, had ik daadwerkelijk met veel afzeggingen te maken. Ik probeer iedere wedstrijd zo sterk mogelijk op te komen en heb geen voorkeuren tegen welke club ik liever win dan tegen een andere.” Het geld is na dit seizoen echt op, hoe gaat het dan verder? Stomphorst: “Dat is aan mijn opvolger. Ja, 25 jaar vind ik wel genoeg.” Zijn enorme ervaring met topschakers blijft hij wel inzetten als bestuurslid topschaak van de KNSB.

Wim van der Wijk, die begin dit seizoen doorschoof van het tweede naar het eerste team: “Binnen de club is vorig jaar gesproken over vrijwillige degradatie en dat zal na dit seizoen (als we ons handhaven) wel weer gebeuren. Maar zelfs na de 8-2 nederlaag was de stemming prima. Unaniem waren we tegen vrijwillige degradatie. Voor de meesten is het spelen in de meesterklasse een leuke once-in-a-lifetime-ervaring. Gratis training van sterke tegenstanders. Dan maar een seizoen zonder paaltjes achter je naam. We degraderen vanzelf weer naar de plek waar we thuishoren.”

Een van de invallers uit het tweede team in de tweede ronde was Jan Nagel. Hij verloor van Martijn Dambacher, is dat leuk of weet je van tevoren dat je zult verliezen? Nagel: “Dat hangt af van je mentaliteit achter het bord. Bij een simultaan denk je ook dat je kansloos bent, maar ik heb in simultaans remise gespeeld tegen Korchnoi, Portisch, Browne en twee keer tegen Karpov. Het gaat om vechtersmentaliteit en gezond verstand. Je tegenstander is sterker, maar hij moet het bewijzen. Het verraste me wel dat ik nu tegen zo’n jonge meester nog goed kon meekomen.”

Angstgegner

Bij Groningen maakte in de vierde ronde één speler zich geen zorgen om de sterke opstelling van HSG: Michael Riemens. Hij had maar één angst: Wieb Zagema, tegen

wie hij in de onderlinge duels met 9-1 achter staat. Riemens na afloop: “Ik zag hem binnen komen en dacht: ik ben bang. We praatten luchtig wat bij, maar intussen dacht ik: ik ben bang. We hebben inmiddels allebei kinderen, kwamen daarover te spreken, maar ik dacht alleen maar: ik ben bang. Toen werd de opstelling voorgelezen en slaakte ik een zucht van verlichting: gelukkig, Chuchelov.” Riemens verloor, maar gelukkig niet van Wieb Zagema. Klasse 1A wordt geen walk-over voor de (groot)meesters van En Passant. De ploeg speelde al gelijk tegen Philidor Leeuwarden, maar bovendien blijft Braceland ESGOO het opvallend goed doen. Beide ploegen wonnen in de vierde ronde met 7-3 en in de vijfde ronde met 7½-2½. Dat iemand anders dan deze twee nog kampioen zal worden, lijkt uitgesloten. In de achtste ronde zal de onderlinge wedstrijd in Enschede de beslissing brengen. ESGOO heeft van over de grens twee mysterieuze jonge Duitsers gehaald: Alexander Baisakow en Jens Schulz. Volgens de KNSB-site hebben ze een rating van nog geen 2100, hun FIDE-ratings liggen rond de 2200. Nog niet indrukwekkend, maar hun score is dat wel: samen 8 uit 9.

Nationale schaakdag

Staatssecretaris Fred Teeven heeft opgeroepen om een nationale schaakdag in te stellen. Hij deed dat bij de prijsuitreiking van het Torentjesschaak, waarbij een sterke schaker, in dit geval grootmeester Kateryna Lahno, het in Den Haag opneemt tegen Eerste en Tweede Kamerleden, Haagse journalisten en ex-politici. Teeven, oud voorzitter van het Max Euwe Centrum, denkt aan een vaste dag, waarop een lid van de plaatselijke schaakclub het in een simultaan opneemt tegen gemeenteraadsleden, leden van de Provinciale Staten of tegen kinderen van basisscholen.

“Bij kinderen die schaken, zien we minder schoolverzuim, minder criminaliteit en minder drugsgebruik”, zei Teeven. Burgemeester Van Aartsen van Den Haag schaarde zich onmiddellijk achter Teeven.

In deze Voorloper:

Joris Gerlagh

leerde schaken door toe te kijken

Partijen van Joris

Afwikkelen naar het pionneneindspel

De jeugd bij Tata

Jeugdkatern Schaakmagazine

Joris Gerlagh

leerde schaken door toe te kijken

Hij is net dertien jaar geworden. Hij werd in 2010 Nederlands kampioen snelschaken en in 2011 zesde bij het NK-D in Rijswijk. Ook was hij al drie keer kampioen van NoordEngeland. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van... Joris Gerlagh.

Piet Peelen

Toen Joris vier jaar oud was kreeg zijn broer Peter schaakles bij Philidor Leiden. Joris keek toe en even later kon hij ‘opeens’ schaken! Door toe te kijken had hij de spelregels geleerd. Na een half jaar gingen ze naar de bekende jeugdschaakclub Op Eigen Wieken. Daar wordt structureel schaaktraining gegeven. Eerst les en dan spelen. “Ik heb tot ongeveer stap 4 les gehad van Suzy en Thomas Willemze.”

Clubshirt

“Toen verhuisden we naar Engeland. Daar ga je niet elke week naar de schaakclub. Je gaat meer samen naar toernooien. Dan draag je allemaal het clubshirt. We wonnen een paar keer met het jeugdteam. Als beloning mochten we eten bij de clubcoach. De stappenmethode kenden ze toen daar nog niet. De coach besprak vooral onze

partijen. Daarvoor hadden we een apart lokaal. In Engeland speel je vaker voor je provincie, bij ons het Great Manchester team. Dan speel je tegen andere provincies.”

Joris werd drie keer kampioen van Noord-Engeland. “Ik kreeg geen beker, maar geld. Daarvan heb ik een laptop gekocht!”

Geen voorgekauwde stof

In 2009 kwam Joris terug naar Nederland. Hij ging bij Rochade en Topschaak Brabant spelen. Met STB werd Joris meteen met het team eerste in Mierlo. Zijn belangrijkste trainer is Petra Schuurman. “Ze is een fijne trainer. Petra is hartstikke enthousiast en geeft leuk les. Door haar ben ik meer gaan aanvallen! Het liefst speel ik stellingen uit. Dan kan ik lekker plannetjes bedenken. Ik houd niet van voorgekauwde stof. Ik zoek liefst zelf mijn weg door de jungle.”

Petra: “Joris heeft veel talent en kan ook goed verdedigen. Eindspelen begrijpt hij prima. Hij doet altijd keurig zijn huiswerk. Het is lekker trainen met hem in de groep.”

Rood hoofd

Vader Reyer: “Hij is uitgebalanceerd en gedreven. Joris leert spelenderwijs. Dankzij het schaken heeft hij een goede studiehouding.” Een andere schaakvader: “Joris kan helemaal opgaan in een partij. Soms krijgt hij zelfs een rood hoofd van de inspanning!”

Joris gaat het liefst met anderen samen toernooien spelen. Menigmaal moest hij met broer Peter de degens kruisen. “Dat vind ik niet zo leuk. Liever speel ik tegen een onbekende tegenstander. Ik houd niet van saai. Fijn aan schaken is dat je lekker kan nadenken. Ik vind het leuk om me te ontwikkelen.”

Foto: Ilja Kalle

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

11 januari 1999

Tilburg

Theresialyceum

Wiskunde

Trampolinespringen

Toekijken

Rochade, Nuvema STB

Natuurkundige

Strooppannenkoeken

Partijen van Joris

Joris Gerlagh - Seréyo Bekkink

ONJK Borne C 2011

1. e4 c5 2. Pc3 d6 3. f4 g6 4. Pf3

Lg7 5. Lc4 Pf6 6. d3 0–0 7. 0–0 Pc6 8. De1 Pd4 9. Pxd4 cxd4

10. Pe2 d5! 11. exd5 Pxd5 12. Pg3 e6 13. Pe4 Tb8 14. Pg5 Pf6

15. Ld2 b6 16. Dg3 Ph5 17. Df2 b5 18. Lb3 a5 19. a4! b4

Nu blijft de damevleugel gesloten

20. Tae1 Db6 21. h3 Dc6 22. Kh2 Lb7

gevecht! 32. .. d3! 33. Le3 (33. Lxc6 Lxf2 34. Lxb7 Txb7) 33. .. Dc7+ 34. Kh1 Lxe3 35. Dxe3 Lxd5

36. exd5 dxc2.

33. Lf4 Ld6 34. e5! Lc5 35. e6

Ld6 36. exf7+ Txf7 37. Lxf7+ Kxf7 38. fxg6+ Kg7 39. Dxd4+, 1–0

Joris Gerlagh - Timardi Verhoeff

ONJK Borne C 2011

1. e4 d6 2. Pc3 Pf6 3. Lc4 e5 4. d3 Le7 5. Pf3 h6 6. Le3 c6 7.

Lb3 b5 8. a3 Pbd7 9. d4 a6 10. h3 c5 11. dxc5 dxc5 12. Ld5

Tb8 13. Lc6 0–0 14. g4

Een aanval met de pion, maar de zware stukken staan nog op hun plek. Is dat verstandig?

14. .. g5 15. Lxd7 Pxd7 16. h4

Kg7 17. hxg5 hxg5 18. Dd2 f6

19. Pd5! Lb7 20. Pxe7 Dxe7

21. Pxg5 Th8!

23. Pxe6!

Profiteert meteen van zwarts bijwerkingsblunder. Na 23. .. fxe6 24. Txe6 Dxg2+ 25. Dxg2 wint wit, evenals na 23. .. Dxg2+ 24. Dxg2 Lxg2 25. Pxf8 Lxf1 26. Pd7. 23. .. Lf6 24. Tg1 Tfe8 25. Pg5 Tf8 26. Pe4 Le7 27. g4 Pf6 28. Pg5 Ld6 29. Pe4 Le7 30. f5 Pxe4 31. dxe4 Lc5 32. Ld5 Dc7+

Met de tegenaanval kon zwart helemaal terugkomen in het

Een uitstekende tegenaanval van Timardi!

22. Txh8 Txh8 23. 0–0–0

Rokade met tegenaanval op Pd7!

23. .. Pb8

23. .. Pf8 had veld e6 gedekt. Waarom? Nu kon het brutale

24. Lxc5! Op 24. .. Dxc5 komt 25. Pe6+ met damewinst.

24. Pf3 Lxe4 25. Pe1 c4 26. f3 Lc6 27. g5 f5 28. f4! exf4

Het was spannend, maar nu komt de diagonaal open waarop de koning en de toren staan. Dat röntgenschaak ziet Joris en het gevecht is beslist.

29. Ld4+ Kg8 30. Lxh8 Kxh8

31. Dd8+ Dxd8 32. Txd8+ Kg7

33. Txb8 f3 34. Pxf3 Lxf3 35. Tb6! Le4 36. Txa6 f4 37. Tf6 f3

38. Kd2 Ld5 39. Ke3, 1–0

Joris Gerlagh - Ankit Majhi

NK D Rijswijk 2011

1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. Pf3 0–0 5. Lf4 d6 6. e3 Pbd7 7. Le2 c5 8. d5 a6 9. a4 Da5 10.

0–0 Ph5 11. Lg5 f6 12. Lh4 g5 13. Lxg5!? fxg5 14. Pxg5 Phf6 15. Pe6 Tf7 16. Pg5 Tf8 17. Pe6 Te8

Ankit wil geen remise door zetherhaling.

18. g4 Pf8 19. g5 Pxe6 20. gxf6 Lxf6 21. dxe6 Lxe6 22. Pd5 Lg7 23. Lh5 Lf7 Veiliger was Tf8, want na loperruil staat de zwarte

koning kwetsbaar.

24. Lxf7+ Kxf7 25. Pf4

25. Kh1 Kg8 26. Tg1 haalt de toren bij de aanval!

25. .. Db6 26. Dh5+ Kg8 27. Pe6 Kh8 28. Pg5 h6 29. Pf7+ Kh7 30. Df5+ Kg8 31. Dg6 Dxb2 32. Pxh6+ Kh8 33. Dh5?! Dc2

Ankit wil zijn dame bij de verdediging brengen. Goed idee, maar hij had eerst het sterke paard moeten ruilen. 33. .. Lxh6! 34. Dxh6+ Kg8 35. De6+ Kf8. 34. Pf5+! Kg8

35. Kh1!!

Ruimt veld g1 voor de toren en die beslist de aanval!

35. .. Lxa1 36. Tg1+ Kf8 37. Dh6+ Kf7 38. Dg6+, 1–0

Afwikkelen naar het pionneneindspel

Pascal Losekoot

Allereerst op de sleutelvelden.

Wit wint met 1. Tg8 Kh6 2. Th8+ Kg5 3. Txh4 Kxh4 4. Kxf4. De sleutelvelden van de

f3-pion zijn e5, f5 en g5. Wit verovert op de volgende zet een sleutelveld (5. Kf5) en wint. Als je meer wilt weten over sleutelvelden, kijk dan in stap 3.

Toreneindspelen hebben de neiging om nog wel eens in remise te eindigen, zelfs als je een pion meer hebt. Bij pionneneindspelen is het juist zo dat ze met een pion meer meestal gewonnen zijn. Deze keer kijken we naar het afwikkelen (afruilen) van toreneindspelen naar pionneneindspelen. Waar moet je op letten?

Wit heeft een pion meer, maar het is een dubbelpion. Daarbij komt dat de witte koning op de verkeerde vleugel staat. Toch kan hij winnen; maar niet met 1. Te1 Kd5 2. Txe6 Kxe6 3. Kf4 Kd5 4. Ke3 Kc4 5. Kd2 Kd5 6. Kd3 c4+ 7. Ke3 Ke5 en zwart snijdt de witte koning de pas af. Vraag: Hoe wint wit wel? Zes opgaven met

3. .. Txb5 4. axb5 Kxb7 5. a4! en wit haalt eerst de h-pion op met zijn koning, om daarna te winnen op de andere vleugel.

3. Tb5+! Onderbreekt de b-lijn.

1. Tg4+ Kc5 Op K?3 volgt Tg3+ gevolgd door Tb3. 2. Tg5+ Kc6

Opgave 6: In de vorige Voorloperrubriek schreef ik over -onderbre ken, dat komt hier mooi van pas:

hebt gezien dat wit wint door tot loper te promoveren: 4. h8L!

Opgave 5: Heb je gezien dat het na 1. Txb4 cxb4 2. h6 a3 3. h7 a2 4. h8D a1D 5. Dxa1 pat is? Zo ja, dan is dat heel goed. Het zou helemaal mooi zijn als je ook

Kxb8 3. Kd5 a5 4. Kxc5, 1–0.

Opgave 4: 1. Td8+ Niet: 1. Txb7 Kxb7 2. Kd5 Kb6 3. Kc4 Kc6 met remise, de zwarte koning stond te dichtbij. 1. .. Tb8 2. Txb8+

2. .. Kb6 3. Kc8.

Opgave 3: Ja, na 1. Txb7 Kxb7 2. Kd8! Door de vijand ‘in de rug’ aan te vallen, kan zwart nooit op b4 slaan zonder a6 te verliezen:

Opgave 2: 1. Te3! Txe3 2. fxe3 Kxe3 3. Kg2 Ke4 4. Kh3! Kf5 5. Kh4 Kg6 6. Kg4! Wit heeft wederom het sleutelveld -ver overd (Kling/Horwitz).

Opgave

Wit

Wit

Opgave

Wit

Opgave 6

Wit is aan zet

Kan wit dit nog winnen?

Opgave 1: Ja, na 1. Tg1! Kh3 2.Txg2 fxg2+ 3.Kg1 Kg3 is het pat, net als na 1. .. Kf2 2. Tf1 Ke2 3. Txf3 Kxf3, Pogosiants, 1792.

Ke4 Kd6 7. Kf5 en wit drijft de zwarte koning weg, waarna c5 verloren gaat en wit het eindspel wint.

c3 Verliest een tempo, en wint daarmee de partij. 5. .. Ke6 6.

Kd6 3. Txe6 Kxe6 4. Kf4 Kf6 5.

na 1. .. Kd5 2. c4! spelen! 2. ..

wel beginnen met 1. Te1+, maar

Vraag uit de inleiding. Wit moet

Oplossingen

De jeugd bij Tata

Veel jeugdleden doen mee aan de vier- of tienkampen van het Tata Steel Chess toernooi. Minder bekend is het rapidtoernooi dat in het tweede weekend wordt gehouden. Rolf Corstjens van SV Leiderdorp en Cas Koeman van Chesscool werden gedeeld tweede in de B-groep. Ze haalden maar liefst 5½ punt uit 7 partijen. Schaakmagazine sprak ze bij de prijsuitreiking.

Rolf Corstjens (12 jaar): “De eerste dag was ik wel moe, maar vandaag ging het heel goed! Mijn laatste partij was de beste. Ik speelde Weens en mijn tegenstander kende het niet, ik kwam in de opening al een paard voor en won!”

Rolfs favoriete grootmeester bij Tata is Anish Giri: “Hij is nog heel jong en kan al zo goed schaken!” Rolf denkt dat Anish het toernooi wel zou kunnen winnen, maar “Aronian en Carlsen zijn ook goed en die staan er beter voor”. Rolf schaakt al lang, zo deed hij mee aan de Nederlandse kampioenschappen in de H, G, F, E en D leeftijdscategorie! Hij krijgt schaaktraining van Frank Erwich en Nick Hortensius. Zijn zus Carol (8 jaar) schaakt ook maar zij heeft nog niet aan een toernooi meegedaan.

Cas Koeman (10 jaar) schaakt bij Chesscool in Haarlem. Zijn broer Feddo en zijn vader Jelle deden ook mee aan het rapidtoernooi, zij haalden 3½ en 2 punten. Cas deed mee aan het NK in de G, F en E categorie. Zijn beste resultaat was bij de G, toen werd hij gedeeld vierde. Zijn favoriete grootmeester is Magnus Carlsen. Cas: “Omdat hij de beste ter wereld is! Als ik de kans zou krijgen, zou ik hem willen vragen hoe hij zo goed is geworden.” Cas schaakt bijna elke dag en krijgt training van Jop Delemarre en David Klein. Hij heeft onder andere getraind op tegen je verlies kunnen en daarmee gaat het nu veel beter dan vroeger.

In de A-groep van het rapidtoernooi speelde Roi Sassoon uit Ramat Gan in Israël. Met zijn moeder was hij even in Nederland om een tante te helpen met verhuizen. Ze zijn fans van Boris Gelfand. Roi: “Omdat hij Israëli is en goed Hebreeuws spreekt!” (Gelfand is geboren in Minsk, Wit-Rusland en emigreerde op zijn dertigste naar Israel).

Roi is een fanatiek schaker en heeft zich in Israël geplaatst voor de regionale finales tot tien jaar. Als hij het daar goed doet, mag hij naar het nationale kampioenschap. Hij boekte zijn mooiste overwinning in 2010, op het Rabin Plein in Tel Aviv, bij een massale simultaan wereldrecordpoging. Na achttien uur (!) was hij de laatste (en

jongste) speler die grootmeester Alik Gershon versloeg.

Roi kwam op zaterdagochtend aan in Wijk aan Zee, liep het Paviljoen op de dorpsweide binnen en mocht tot zijn vreugde in het rapidtoernooi spelen. Er was iemand ziek geworden, waardoor Roi kon invallen. Hij scoorde 2½ uit 7. Zijn remisepartij vond hij de beste. Roi: “Ik stond goed in het begin, maar gaf iets weg. Toen moest ik erg mijn best doen om weer gelijk te komen. We kwamen in tijdnood, ik had nog 21 seconden en mijn tegenstander nog 14! Toen werd het remise.”

Monique van de Griendt

Cas Koeman

Roi Sassoon

Rolf Corstjens

Jeroen Bosch

Het Wimbledon van de schaaksport kende ook dit jaar weer een prachtige bezetting. Voor de lang niet misselijke B-groep waren maar liefst vijf Nederlandse grootmeesters uitgenodigd. In de eerste ronde versloeg Erwin l'Ami de op papier sterkste Nederlander Sergey Tiviakov. Het was het begin van een goed toernooi voor hem. Doet u ook mee?

Erwin l'Ami - Sergey Tiviakov Tata Steel B Wijk aan Zee 2012 1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 Lb7 5. Lg2 Le7 6. 0–0 0–0 7. Pc3 De meest klassieke variant van het Dame-Indisch staat op het bord.

7. .. Pe4 8. Ld2 f5 8. .. Pxd2 9. Dxd2 geeft wit (te) veel vrijheid in het centrum, en

8. .. Pxc3 9. Lxc3 helpt wit in zijn ontwikkeling - de loper staat goed op de lange diagonaal. 9. Pe5!?

Een ongebruikelijk zet die misschien als een verrassing kwam voor Tiviakov.

9. .. Pxc3 10. Lxc3 Lxg2 11. Kxg2

Zwart heeft twee paar lichte stukken weten te ruilen en is dicht bij gelijkspel. Toch heeft hij zijn openingsproblemen nog niet opgelost. Het is niet helemaal duidelijk hoe het paard ontwikkeld moet worden.

11. .. Lf6

Logisch lijkt 11. .. d6 maar na 12. Pd3 moet zwart eerst verder gaan met 12. .. De8 omdat 12. .. Pd7? faalt op 13. Pf4! Tf6 14. d5 e5 15. Pe6 met voordeel. Interessant is 11. .. Pc6!? om na 12. Pxc6 dxc6 verder te gaan met .. Dd7, .. Lf6, .. Tad8 en mogelijk .. c5. Maar wit kan ook met 12. Da4!? Pxe5 13. dxe5 gevolgd door 14. Tad1 spelen op pion d7. Altijd een nuttige zet lijkt 11. ..

Wij beleven de 74e jaargang van het Hoogoventoernooi, tegenwoordig Tata Chess Tournament genoemd. Elke editie heet sterker en fraaier

De8 waarna zwart de keuze tussen .. Pc6 en .. d6 nog openhoudt. Na de tekstzet staat wit iets beter. Kunt u net als l'Ami het witte voordeeltje vasthouden en uitbouwen?

De lezer heeft wit

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u de andere zetten aan die ook punten opleveren. 12. Dd3 8 d5 13. Tfd1 7

te zijn; promotiefilmpjes per ronde en meerekenende ‘engines’ deze keer als noviteiten. Het zal de nodige creativiteit vergen dit volgend jaar te overtreffen. Onveranderlijk blijft de combinatierubriek, die u acht stellingen uit Wijk aan Zee voorschotelt.

Karel van der Weide

8. Zwart is aan zet

7. Zwart is aan zet

6. Wit is aan zet

5. Zwart is aan zet

4. Wit is aan zet

3. Wit is aan zet

2. Zwart is aan zet

1. Wit is aan zet

De mentale kleurplaat van het zeventiende stuk

Presteren betekent presenteren: je laat in de arena zien wat je kunt. Schaakprestaties worden bepaald door schaaktechnische kwaliteiten, fysieke conditie, mentale aspecten en toeval. Een schaker kun je zien als het zeventiende stuk. Hoe hij zich gedraagt, kleurt hij zelf in.

Om te presteren moet een schaker een aantal mentale kwesties op orde hebben als zelfkennis, zelfvertrouwen, zelfspraak, motivatie, concentratie, besluitvaardigheid, spanningsregulatie en incasseringsvermogen. Via mentale training kan je die vaardigheden ontwikkelen.

De psychologie heeft het schaken veel praktisch toepasbare kennis te bieden, zoals inzichten in zelfmanagement, denkprocessen, didactiek, leren, coachen, training, communicatie, organisatie en stimulerende sociale interactiemogelijkheden.

De huidige wereldkampioen grootmeester Viswanathan Anand heeft duidelijk oog voor wat de psychologische wetenschap te bieden heeft. In zijn lezing Building a beautiful Mind (lezing NIIT University 2011, video YouTube) spreekt hij onder meer over de stimulerende invloed van een artistiek milieu, de rol van hersenhelften, het zichzelf ontwikkelende brein, serendipity (openstaan voor onverwachte ervaringen), de rol van het onbewuste en bisociatie (dwarsverbanden leggen), de invloed van emoties, stimuleren van het geheugen, het belang van zelfbeheersing, simuleren van wedstrijdomstandigheden in trainingen en risico’s nemen. Samengevat bepleit hij een ‘open mind’.

Zelfspraak

Het zijn niet de gebeurtenissen zelf, maar de gedachten er over die bepalen hoe mensen zich voelen en gedragen. Aan Boeddha wordt het volgende citaat toegeschreven: ‘Alles wat we zijn is het resultaat van onze gedachten. De geest is alles. Wat we denken worden we.’ Tegenwoordig spreken mental coaches over ‘empowerment’: controle over jezelf en je situatie.

Zelfspraak is een vorm van denken die het

denken stuurt. Een belangrijk aspect van mentale vorming en training is taalgebruik.

Taal draagt en stuurt ons denken. Om prestaties te leveren is het belangrijk om een realistisch beeld van jezelf, omstandigheden, doelen en beschikbare middelen te hebben. Zelfspraak maakt het mogelijk situaties te beoordelen, spraak maakt het mogelijk met anderen te communiceren. Via taal geef je richting aan je voorstellingsvermogen, je overdenkt de situatie en je doel en stelt je gedrag daar op af.

Via taalgebruik kun je het gebruik van een ‘open mind’ stimuleren. Grootmeester Jonathan Rowson (Chess for Zebra’s) citeert een Soefi-gezegde: ‘Als je hoefgetrappel hoort, denk aan zebra’s’. Je moet dus niet bij voorbaat aan paarden denken, maar waardevrij proberen te oordelen. Als je kunt ontsnappen uit beperkende aannames, kun je vruchtbaarder vragen stellen.

Bij productief denken formuleer je doelen en acties in positieve actieve woorden. In taal kun je mantra’s (richtinggevende boodschappen) formuleren. Gary Robson, de vader van de jonge Amerikaanse groot-

meester Ray Robson sprak zijn zoon jarenlang mantra’s toe voor het begin van een partij.

Sportpsychologen

Een mens is een informatieverwerkend systeem. Het is het werk van psychologen en mental coaches om problemen en situaties anders te laten formuleren. Dat heet cognitief herstructureren. Een psycholoog kan helpen mentale problemen te duiden en richting te geven aan het bereiken van oplossingen. Je moet het echter zelf doen. Een psycholoog kan je helpen jezelf te helpen. Sportpsychologen houden zich bezig met de vraag welke psychologische factoren een topprestatie bepalen. Mentale training bestaat enerzijds uit het vergroten van zelfkennis en zelfmanagement en anderzijds het aanleren van mentale vaardigheden. Psychologen kunnen tevens adviezen geven omtrent het mentaal optimaal inrichten van trainingen (bijvoorbeeld via wedstrijdsimulatie, deliberate practice en zelfregulatie). Deliberate practice betekent dat een sporter zich in een training bewust is wat en waar-

Bondscoach Chuchelov, hier in gesprek met Anish Giri: “Je moet je energie goed gebruiken”

om hij traint en daar intensief gericht aan werkt.

Een vertaling naar de praktijk van deliberate practice is bijvoorbeeld ‘Dvoretsky’s 15 minute drill’, waarbij een schaker heel geconcentreerd stellingen in beperkte bedenktijd oplost.

Sportpsychologen gebruiken interviews, tests, observaties en persoonlijkheidsvragenlijsten. Persoonlijkheidseigenschappen kunnen moeilijk te veranderen zijn. Daarom is het vaak handiger om te kijken hoe je ze in je voordeel kunt inzetten, dan om te kijken hoe je ze zou kunnen veranderen.

Bondscoach

Mentale training is geen onderdeel van de activiteiten van het nationale schaakteam, zegt KNSB-bondscoach GM Vladimir Chuchelov. Hij weet dat sportpsychologische inzichten in een aantal sporten benut worden. “Maar er zijn geen aangepaste methoden of technieken vertaald naar het schaken. Internationaal wordt er voor zover ik weet niet of nauwelijks gebruik van gemaakt in het topschaken.”

Uit zijn jeugd in Rusland herinnert hij zich dat er soms sportpsychologen in de schaakwereld actief waren. Dat betrof vooral autogene training (ontspanningsoefeningen).

Bekend is dat grootmeester Garry Kasparov daar gebruik van heeft gemaakt.

Alles wat het brein doet, zoals denken en leren, is psychologisch. Veel schakers, en ook Chuchelov zelf, maken gebruik van psychologische inzichten. Maar dat zijn inzichten gebaseerd op praktijkervaringen, niet op basis van systematisch wetenschappelijk onderzoek. “Carlsen ontspant zijn geest voor een partij via gymnastiek, maar voor een ander werkt yoga of wandelen misschien wel.” Van de jonge Indiase grootmeester Negi weet Chuchelov dat hij zich met een psycholoog op partijen voorbereidt via imaginatie: hij visualiseert het mogelijk partijverloop en kan zich daardoor goed focussen op een belangrijke partij. Chuchelov traint wereldwijd veel sterke jeugdige spelers, veelal grootmeesters. “De zelfstudie kan veel efficiënter. Veel uren maken is niet de sleutel tot succes. Je moet je energie goed gebruiken. Trainen alsof je met een wedstrijd bezig bent. Je moet helemaal opgaan in wat je doet, weten wat je doet en waarom. Je kunt beter een paar uur helemaal geconcentreerd en gemotiveerd bezig zijn, dan veel uren halfslachtig. Als de focus ontbreekt, kun je beter ontspannen of praktische dingen doen die je toch moest doen. Veel jeugdige talenten zijn zich daar niet van bewust.”

Een psychologisch inzicht, dat hij in de praktijk heeft opgedaan, betreft groepstrainingen. “Als je met een paar mensen of een duo bent, kun je elkaar enorm stimuleren. Je brengt elkaar op ideeën en stimuleert elkaar je enorm te verdiepen in de materie. Als je dat soort dingen weet, kun je er gebruik van maken.”

Talentcoach

Mentale aspecten spelen een rol bij het schaken en tot op zekere hoogte is daar ook begeleiding in mogelijk. De visie van de KNSB hierover is nog niet geheel uitgekristalliseerd. Incidenteel maakt de bond het financieel mede mogelijk dat getalenteerde jeugdspelers een sportpsycholoog bezoeken. De sportpsychologen met wie contact bestaat hebben echter weinig kennis van schaken en nauwelijks ervaring met jonge kinderen.

Dat zegt KNSB-talentcoach Dolf Meijer. Hij is vanaf 1 januari 2012 verantwoordelijk voor de nationale jeugdtrainingen van de KNSB. Mentale training definieert hij als het optimaliseren van de prestatie door het verbeteren van het zelfbeeld en zelfmanagement van spelers, zoals omgaan met emoties en spanning. Idealiter zou mentale training geïntegreerd moeten zijn met schaaktraining. Meijer heeft een genuanceerde visie op het door veel sportbonden gebruikte Action Type-model dat uitgaat van diverse typen persoonlijkheden. Zo’n model maakt je er van bewust dat mensen van nature bijvoorbeeld een aanleg voor introvertheid of extravertheid hebben, maar je moet er voor oppassen mensen rigide in hokjes te stoppen.

Op bijvoorbeeld het punt van zelfstudievaardigheden is pure winst te behalen, stelt Meijer. In dat verband kan de KNSB profijt trekken uit algemene sportpsychologische inzichten omtrent bijvoorbeeld deliberate practice en onderzoek naar zelfregulerend vermogen van jonge topsporters.

Focus driehoek

Voormalig Nederlands dameskampioen Anne-Marie Benschop werkt als mental coach met het aanleren van 'oordeelloos waarnemen' als voorwaarde om optimaal te presteren. Oordeelloos waarnemen betekent dat je je achter het schaakbord niet laat leiden door allerlei oordelende gedachtes ('ik heb zwart en daar baal ik van'). Je richt je aandacht volledig op wat er op het schaakbord is en op het 'nu'.

Een hulpmiddel om te oefenen met oordeelloos waarnemen is de ‘focus driehoek’. Die houdt in dat een sporter een balans moet vinden tussen drie doelen: resultaat, leren en genieten. Veel mensen zijn heel erg

Talentcoach Dolf Meijer: “Op het gebied van zelfstudie is pure winst te behalen”

bezig met het resultaat en daardoor niet oordeelloos ('ik zal het wel verprutsen', 'ik moet winnen'). Door de focus op alle drie te richten ontstaat een balans en ontspannen concentratie.

Benschop benadrukt twee zaken: het beste uit jezelf willen halen is belangrijker dan van een ander winnen. En als je al je handelingen kwaliteit meegeeft komt het resultaat vanzelf.

Schaakcircus

Mentale vaardigheden train je het beste als je ze combineert met schaaktechnische training. Anne-Marie Benschop en Karel van Delft ontwikkelen momenteel een ‘schaakcircus’. Dat is een metafoor voor workshops waarin deze zaken gecombineerd worden. Onderdelen zijn onder meer spanningsregulatie, concentratie, analyseren met een analysevragenlijst, gebruik van een dagboek, communiceren, opbouwen van een databank in woord en beeld, intuïtief denken, een studieprogramma maken, creativiteit, samenwerken met trainingspartners, goal-setting en fysieke aspecten (voeding, energiemanagement).

Een uitgebreide versie van dit verhaal verschijnt op www.maxeuwe.nl.

Website Karel van Delft: www.schaaktalent.nl

Website Anne-Marie Benschop: www.your-self.nl

Het verzamelen waard

Het gaat om het verhaal er achter

Schaakmotieven, waarop komen ze niet voor? Postzegels, kaarten, stempels, sigarenbandjes, t-shirts, kleding, bierpullen, WC borstels, bierviltjes, penningen, munten, je kunt het zo gek niet bedenken. Bij de Motiefgroep schaken kunnen ze ervan meepraten.

Eén ding willen Rob Bijpost en Nico van der Plas meteen gezegd hebben. Natuurlijk, een verzamelaar wil verzamelen, hij wil hebben. Maar het gaat niet alleen om de materiële kant, het gaat ook om de verhalen achter de verzamelde objecten. Nico van der Plas: “Je wilt de verhalen bewaren en liëren aan een object.”

Hij geeft er meteen een voorbeeld bij. “Als er een stelling op schaakzegels staat ga je kijken of de stelling met de personen klopt. Hebben ze tegen elkaar gespeeld, waar, hoe verliepen de partijen. Dat vind ik leuk om uit te zoeken.”

Rob Bijpost vult aan: “Ik ben jaren bezig geweest met Willy Schlager. Die stond op een postzegel van Mali, samen met onder andere Bogoljubow en Aljechin. Waarom staat hij daarop, wie was die man?”

Nico van der Plas: “Het gaat om de lol, niet om de waarde van wat je verzamelt. Die waarde is wat de gek ervoor geeft. Soms heb je een misdruk van een schaakpostzegel. Dan is de postzegel weinig waard, want daarvan zijn er veel, maar wordt voor de misdruk duizenden euro’s betaald.”

Kiezen

Met zoveel mogelijkheden moet je als verzamelaar een keuze maken. Beiden hebben dat gedaan.

Rob Bijpost: “Ik verzamelde vooral postzegels en stempels, maar na 2000 is de lol er een beetje vanaf. De markt wordt overvoerd. Iedereen kan nu ook zijn eigen postzegel laten maken en stempels kwamen er ook steeds meer.”

Nico van der Plas: “Ook ik verzamel postzegels en stempels. Daarnaast materiaal over het kandidatentoernooi 1962 in Curaçao en Groningen 1946. Je verzamelt het verhaal eromheen. Ik ben in de jaren tachtig begonnen. Ging even ergens naar toe en had na afloop 700 gulden uitgegeven.”

Motiefgroep

Rob Bijpost en Nico van der Plas zijn beiden bestuurslid van de Motiefgroep Schaken. Dat is de landelijke vereniging van mensen die geïnteresseerd zijn in het verzamelen van zaken op het gebied van schaken. De motiefgroep telt 164 leden, waarvan 150 Nederlanders. De buitenlandse leden komen vooral uit België en Duitsland. Ook elders in de wereld zijn er verenigingen, Frankrijk, Duitsland, Verenigde Staten bijvoorbeeld. Dat verzamelen is voor velen overigens slechts een onderdeel van hun schaakbelangstelling. Zo heeft Rob Bijpost bijvoorbeeld samen met Fred van der Vliet onderzoek gedaan naar schaakgraven. “Die kan je niet in je achtertuin bewaren. Over dat diepteonderzoek ga je dan publiceren.” Nico van der Plas: “Je kan het zo diep, zo specialistisch maken als je wilt. Ik ken iemand die alleen de Mardi Gras penningen met schaakmotief verzamelt. En ik weet dat schaakarbiter Geurt Gijssen een grote collectie posters heeft van de toernooien waar hij actief is geweest.”

Gebrek aan aanvoer van nieuw materiaal is er niet. Nico van der Plas: “Je komt voortdurend van alles tegen en je wordt door mensen in je omgeving ergens attent op gemaakt. Soms nemen de erfgenamen van overleden verzamelaars contact met ons op. Er staan hier op zolder nog een paar dozen. Is dat iets voor jullie, zeggen ze dan.”

Veiling

Om het beschikbare materiaal onder de aandacht van belangstellenden te brengen organiseert de motiefgroep twee keer per jaar een veiling. Leden en handelaars kunnen materiaal inbrengen. De belangstelling

In het zomernummer 2011 besteedde het blad van de motiefgroep schaken aandacht aan de bijzondere affiches die werden gemaakt voor de Schaakkreade. De affiches, ook deze uit 1979, werden ontworpen door Manfred van der Stolpe.

is goed, per veiling zijn zo’n 130 kavels te koop.

Rob Bijpost: “We bieden interessante dingen aan tegen plezierige prijzen. Het moet goedkoop en interessant zijn. De veilinglijst staat in het Engels op internet en er staan afbeeldingen bij. Mensen kunnen ook via internet bieden. Je betaalt pas als je de aankoop hebt ontvangen. Geen enkele veiling doet dat, maar wij hebben er nog nooit problemen mee gehad. De opbrengst gaat naar de aanbieder en wij krijgen vijf procent van de koper en de verkoper. Daardoor kunnen wij onze kosten laag houden en de contributie betaalbaar houden. Voor 15 euro zijn de mensen nu lid en daarvoor ontvangen ze zes keer per jaar de Schaakkoerier Die veiling valt samen met onze contactdag, daar komen ongeveer veertig man op af.

Een suikerzakje van het internationale toernooi Amsterdam 1964.

We combineren dat dan met een lezing.” De prijzen die betaald worden lopen erg uiteen. “Als je drie interessante dingen aanbiedt en er zijn twee belangstellenden blijft de prijs laag. Hebben vier mensen belangstelling dan gaat hij omhoog. Voor kaarten worden soms honderden tot duizenden dollars betaald.”

Een extreem voorbeeld deed zich enkele jaren geleden voor. Nico van der Plas: “Wij hadden op onze veilig een vel te koop met de handtekeningen van alle deelnemers van Groningen 1946. Een mannetje uit Brabant bleef daar op bieden, hij hield zijn hand voortdurend omhoog. Toen hij het uiteindelijk had vroeg ik of hij het ook voor het dubbel had gekocht. Ja zeker, zei hij, hij wilde het gewoon hebben. Wat bleek, die man verzamelde handtekeningen van wereldkampioenen van alle sporten, en hij had een van de deelnemers uit Groningen nog niet. En wat gaat u er nu mee doen, vroeg ik. Ik knip die ene eruit en de rest

INFORMATIEF

gooi ik weg, zei hij. Dat heb ik hem verboden. Desnoods doe je er een vel overheen met een venster voor die ene handtekening, zodat je die alleen ziet, maar weggooien van zo iets bijzonders, dat doe je niet. Die man had in zijn huis een brandvrije ruimte voor de handtekeningen laten bouwen en hij had geregeld dat bij zijn overlijden het Olympisch Comité de handtekeningen zou krijgen.”

De eerstvolgende contactdag en veiling van de motiefgroep schaken vindt plaats op 17 maart.

Informatie: www.euwe.nl

Een Zweedse postzegel met een deel van de eindstand uit Sundin – Andersson 1964.

Schakend Nederland vijftig jaar geleden

Ook vijftig jaar geleden stond de maand januari in het teken van het Hoogoventoernooi. Nu in Wijk aan Zee onder de naam Tata Steel Chess Tournament, toen in het Kennemer Theater in Beverwijk. Zo overweldigend als nu drukte het toernooi indertijd niet op de schaakkalender. Het telde 273 deelnemers, tegen zo’n 1500 dit jaar. En met modale grootmeesters als Trifunovic, Donner, Robatsch, Bisguier en O’Kelly was het toernooi aardig bezet, maar natuurlijk niet te vergelijken met het supertoernooi van nu.

Er was nog een parallel met het huidige toernooi. Sinds vele jaren ontlast een grote tent op de centrale weide van Wijk aan Zee de toernooizaal in De Moriaan. Vijftig jaar

geleden werd voor dezelfde oplossing gekozen. Hoofdredacteur Slavekoorde schreef in Schakend Nederland: ‘Allereerst werd het probleem van de speelruimte radicaal – zij het ook door middel van een noodoplossing – uit de weg geruimd door aan de speelzaal doodgewoon een tent vast te bouwen. Deze tent kreeg juist bij de opening haar krachtproef te doorstaan, want toen woei er een orkaan met een kracht van 10 à 12. De tent hield zich bèst.’ Hoe krap het Kennemer Theater was blijkt uit de drukte, ondanks de aanbouw. ‘Maar later, in het bijzonder op de eerste zaterdag en op de laatste twee toernooidagen – toen ook de vierkampers op het toneel verschenen en de toeloop der toeschouwers ongekende afmetingen aannam – was er geen redelijk verkeer in de grote speelzaal meer mogelijk, en nam het geroezemoes, vanaf het podium beluisterd, soms de allure aan, welke het permanente geruis van woedende golven altijd bij ons opwekt.”

Trifunovic won het toernooi, een halfje voor Donner en Robatsch.

In de marge

Nederland kende in het begin van de jaren zestig heel wat kleinere toernooien met een internationale bezetting. In het vorige nummer schreven we al over het PAMtoernooi. In Zwolle profiteerde het Caltextoernooi van Hoogovens, door het toernooi direct aansluitend te plannen. Daardoor konden enkele buitenlandse meesters zonder extra reiskosten worden aangetrokken. Mohrlok, Smederevac en de verrassend sterk spelende Nico Speijer wonnen.

In het februarinummer van Schakend Nederland staat een oproep van Hans Bouwmeester om schaakboeken te schenken aan de Rueb-stichting. Niets bijzonders, zij het dat hier de kiem werd gelegd van een later heel bijzondere bibliotheek. Begin jaren tachtig werd het grootste deel van deze verzameling geschonken aan de universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Het restant vormde het begin van de nu imposante bibliotheek van het Max Euwe Centrum. (MbdW)

Honderd jaar schaken tussen dam en dijk

Wie tegenwoordig via de Grevelingendam, de Zeelandbrug of een andere van glad asfalt voorziene verbinding zijn weg zoekt naar Schouwen Duiveland realiseert zich niet meer dat het verenigingsleven op de Zeeuwse eilanden lang iets heel anders is geweest dan elders in het land. De Schaakvereniging Zierikzee (SVZ) kan er van meepraten. Op 20 maart 2012 viert de club het honderdjarig bestaan. Op 20 maart 1912 werd SVZ opgericht. Het duurde echter tot 1947 voor de Zierikzeeënaars zich als vereniging aan de externe competitie waagden.

Wie honderd jaar is zou mooie verhalen uit de oude doos moeten kunnen vertellen. Helaas, dat zit er niet in. Schaakvereniging Zierikzee hield tot kort na de tweede wereldoorlog geen archief bij. Het weinige dat bekend is kan ontleend worden aan de Zierikzeesche Nieuwsbode . Zoals de ontstaansgeschiedenis van de vereniging. In februari 1912 had W. Muntjewerff, schaker, publicist en uitgever van Het Schaakblad, in Zierikzee een simultaanseance gegeven. Dat was zo goed bevallen dat een aantal deelnemers, merendeels lid van de sociëteit Ons Genoegen, op 20 maart besloot een schaakvereniging op te richten. De contributie bedroeg één gulden per jaar.

Studiecoryfee

Veel weten we dus niet over het schaken in Zierikzee in de jaren tot 1945. Toch moet het niveau behoorlijk zijn geweest ben je geneigd te denken. Want tot de leden in de jaren dertig behoorden Johan Barendregt, die later een sterk internationaal meester en een nationale subtopper zou worden, en de plaatselijke notaris J.J. van den Ende. Liefhebbers van de eindspelstudie kennen hem als een internationaal erkende componist. Hij verzorgde jarenlang de studie-

rubriek in het Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond Ook als ‘gewoon’ schaker leverde hij zijn bijdrage aan Schaakvereniging Zierikzee. Hij werd vele malen club- en Zeeuws kampioen. Bij het 75-jarig bestaan in 1987 toen hij na tientallen jaren voorzitterschap de hamer neerlegde, werd hij tot erelid benoemd. De club eerde hem door de meest oogstrelende studies van Van den Ende onder de titel Geschift Werk in boekvorm te publiceren.

We zitten dan in een periode waarin de Deltawerken hun vorm hebben gekregen en het isolement van Zeeland is opgeheven. De club begon zelf met het opheffen van dat isolement in 1947 toen ze inschreven voor de externe competitie van de Zeeuwse Schaakbond. Op de speeldagen werd er gezamenlijk, deels per boot, naar Goes op het vasteland van Zuid-Beveland gereisd waar de competitiewedstrijden werden afgewerkt. Vanaf 1965 ging dat een stuk gemakkelijker, toen de Zeelandbrug in gebruik werd genomen.

Schaakvereniging Zierikzee bleek steeds te klein voor tafellaken en te groot voor

servet. In 1956 en 1992 werd de Zeeuwse titel behaald, maar het verblijf in de KNSBcompetitie duurde niet lang. De basis van het team was te smal voor de landelijke competitie.

SVZ is tegenwoordig een kleine maar stabiele vereniging, met zo’n dertig seniorleden en sinds het begin van de jaren zestig een jeugdafdeling. De schooljeugd wordt niet vergeten. Leden van de club geven schaakles op diverse basisscholen op chouwen-Duiveland.

Zoals tegenwoordig wel vaker gebeurt heeft Schaakvereniging Zierikzee samenwerking gezocht met een andere vereniging. Samen met schaakvereniging ‘Denk en Zet’ uit Scherpenisse (Tholen) is een combiteam gevormd dat onder de naam ‘Zie Scherpe Combinatie’ meespeelt in de hoofdklasse van de Zeeuwse Schaakbond. (MbdW)

www.zierikzeeschaakt.nl

(Met dank aan Kees Bimmel en Herman Jukkenekke)

De leden van de Schaakvereniging Zierikzee op de klipper Bracksand, eigendom van clublid John van Dalsen. Op de klipper worden regelmatig vrije schaakavonden door de club georganiseerd.

Nederlandse activiteiten

Yochanan Afek komt uit Israel. Hij is al jarenlang actief in Nederland. Geregeld speelt hij hier toernooien in het bordschaak. Ook traint hij. Internationaal bekend is hij als componist van eindspelstudies. Daarin heeft hij de meestertitel verworven. Een recent werk volgt hierna.

1. Yochanan Afek

Derde prijs Lenin

Herdenkingstoernooi 2010

Jan Timman staat in de belangstelling ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag. Over zijn leven kunnen wij lezen in de nieuwe biografie De geest van het spel door John Kuipers. Jan viert zijn verjaardag met de publicatie van het boek The Art of the Endgame - My journeys in the Magical World of the Endgame, Alkmaar 2011. Het boek begint met eerdere artikelen. De volgende studie was succesvol.

2. Jan Timman

Tweede prijs The Problemist 2009

In januari 2011 begint een nieuwe reis in de magische wereld van de compositie. Veel recent werk wordt getoond. Harold van der Heijden was vorig jaar sterk in de belangstelling door de vierde versie van zijn database. Het was ook het jaar van zijn vijftigste verjaardag. Dat vierde hij met een toernooi. De eerste prijs was zeer indrukwekkend.

3. Oleg Pervakov

Eerste Prijs Van der Heijden

Jubileum

ARVES boek 2011

Wit begint en wint

1. e7 Td5+! 1. .. b2 2. Pe3+ wint vlot voor wit. 2. Kxd5 Lf3+! 3. Kd4! b2 4. Pe3+! Niet 4. e8D? b1D 5. Ph2+ Kg2! 4. .. Kf2 5. Pd1+! Lxd1 6. e8D b1D 7. De3+ Kf1 8. Dh3+! 8. Df4+? Lf3! 9. Dxf3+ Kg1 zorgt voor een ontsnapping. 8. .. Ke1 9. Lg3+ Kd2 10. Lf4+! Ke1 11. Ld2+! Kxd2 11. .. Kf2 12. Le3+ Ke2 13. Dg2+ leidt ook tot mat. 12. De3+ Kc2 13. Dc3, mat.

Wit begint en wint

1. Td1 Wit dreigt technisch te winnen door zijn materiële voorsprong. 1. .. a3! 2. bxa3 Ta4+ 3. f4! Txf4+ 4. Kg3 Td4!

5. Txd4 e2 Zwart wil promoveren. Wit geeft een gevat antwoord. 6. Td6+! Kh7 De pointe is 6. .. cxd6 7. La5. 7. Th6+! Kxh6

Wit begint en wint

Het begint met de verleiding 1. Te5+? Kxe5 2. Lxh6 a1D 3. Lg7+

Ke4 4. Lxa1 Tc1 5. Tf4+ Ke3 en zwart wint een stuk. Juist verloopt 1. Td4+! Kxd4 2. Lb2+

Ke3 De tweede val is 3. Te2+?

Kd3 4. Kxc5 Th5+ 5. Kb4 a1D 6. Lxa1 Tb5+ 7. Kxb5 en een ideaal pat.

Timman werd bekroond met de Vijfde Vermelding.

De Belgische verzamelaar Ward Stoffelen redigeerde jarenlang de studierubriek van het Probleemblad. Ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag werd een toernooi uitgeschreven. Een Nederlander won.

4. Martin van Essen Eerste prijs Stoffelen Jubileum Probleemblad 2008

Het is een epauletten-mat!

Afek blijft publiceren over de studie. In de Chess Informant plaatst hij een persoonlijke selectie. Dit jaar hervat hij zijn rubriek in The Problemist

8. Lg5+! Kxg5 9. f4+ Kh5 10. Kf2, 1–0

Het thema van een magneetoffer om promotie te beletten stamt uit de simultaanpartij LaskerLoman, Londen 1910.

Correct is 3. Tf3+! Ke4 4. Kxc5 a1D 5. Lxa1 Tc6+! Slaan leidt weer tot een ideaal pat. Tot de winst voert 6. Kb5! Tc1 7. Tf4+! Ke3 8. Ta4! Txg1 9. Ld4+ en 10. Lxg1. Er waren 110 inzendingen.

Wit begint en wint

1. Pxd4! Txf7 2. e4+ Kd6 3. e5+! Kd5 4. c4+! Niet 4. Lb3+? c4 5. Lxc4+ Kxc4 6. Pxc6 Lc7+. 4. .. Kxd4 Zwart staat een toren voor. Wat is de bedoeling? 5. Lb2+ Kxc4 6. d3+ Kd5 7. Lb3+ c4 8. Lxc4+ Kc5 9. Lxf7 Nu staat wit twee pionnen voor en moet zwart tegenspel zoeken. 9. .. Lc7+ 10. Ka6

A. 10. .. Lxe5!? 11. d4+! Mijdt 11. Lxe5? Lb5+. 11. .. Lxd4 12. La3, mat

B. 10. .. Lb5+ 11. Kb7 Lxe5 12. d4+! Lxd4 13. La3, mat Als zwart de pionnen verovert, loopt het op twee manieren mat.

Tegenwoordig wordt de rubriek in het Probleemblad geschreven door Martin van Essen! Hoewel hij al tien jaar studies publiceert, is hij toch een jonge componist door de hoge leeftijd van de rest. Hij is gepromoveerd aan de Universiteit Twente en houdt van pittige matstudies.

Begrijp wat u doet 29 Benonistructuren 3

Introductie

In de eerste aflevering over de Moderne Benoni hebben we een paar strategische basisideeën op een rijtje gezet. Hierbij is gekozen voor de schematische opbouw, waar enkele algemene plannen en specifieke kenmerken voor deze opening voor het voetlicht worden gebracht.

Dat de tactiek een hartig woordje meespeelt in dit systeem is al een paar keer duidelijk geworden. Dat er ook stereotiepe wendingen zijn, ligt voor de hand. We zetten er een paar op een rijtje.

II) Tactische ideeën

- Het schijnoffer op d6

Een bekende manier om een doorbraak in het centrum te forceren is via het schijnoffer op d6.

Voor wit

In de diagramstelling speelt wit 1. Lxd6 Dxd6 2. e5 waarna hij met exf6 het stuk herovert. Het gevolg is dat zijn d-pion een vrijpion is geworden die wellicht gebruikt kan worden in het vervolg.

- Röntgenaanval over h2-b8

Een ander thema dat niet zelden voorkomt is de röntgenaanval over de diagonaal h2-b8. In veel stellingen speelt zwart zijn dametoren naar b8 om de actie

.. b7-b5 voor te bereiden. Opnieuw wil wit graag zijn thematische opmars voor elkaar zien te krijgen en dat lukt in de diagramstelling met een tactisch motief.

Voor wit

Na 1. e5 dxe5 2. fxe5 Dxe5 volgt de röntgenaanval met 3. Lf4 omdat zwarts toren tactisch onhandig staat.

- Openen lange diagonaal

Als wit de centrumdoorbraak wil spelen heeft hij nog een tactisch middel tot zijn beschikking, namelijk het openen van de lange diagonaal h1-a8.

Voor wit

In deze stelling kan de afwikkeling na 1. e5 dxe5 2. d6 De6 3. Te1 wel eens heel gunstig voor wit uitpakken. Na 3. .. Pbd7 heeft zwart pion e5 nog net weten te dekken, maar na 4. Lxb7 is de zwarte damevleugel aan flarden geslagen, de witte vrijpion op d6 erg sterk en pion

e5 onder druk komen te staan.

- Het schijnoffer met .. b5

Vanuit de zwartspeler gezien is het opspelen van de damevleugelpionnen van cruciaal belang om spel te creëren. Vandaar dat een Benoni-speler altijd moeten blijven loeren of de volgende zet mogelijk is:

Voor zwart

Als wit (te) vroeg met f2-f4 komt, is vaak de actie 1. .. b5 een belangrijke mogelijkheid om het initiatief over te nemen. Met de koning op e1 is deze zet tactisch gerechtvaardigd omdat 2. Pxb5 wordt beantwoord met 2. .. Pxe4 en op 2. Lxb5 het schijnoffer 2. .. Pxe4! kan volgen. Na 3. Pxe4 Da5+ 4. Pc3 Lxc3+ gevolgd door .. Dxb5 is zwart vaak in het voordeel.

- De diagonaal a7-g1

Dat wit soms met een kwetsbare koning zit, hebben we al eerder geconstateerd. In onderstaand schematisch diagram zien we dat wit na f2-f4 zijn koning opengegooid heeft. Daarmee heeft hij de diagonaal a7-g1 verzwakt. Met de volgende thematische actie kan zwart daarvan proberen te profiteren.

Voor zwart

Beide spelers moeten de belangrijke wendingen met .. c5-c4 in de gaten houden. Die komen

vooral aan de orde als wit te vroeg met f2-f4 aan de slag gaat.

Na 1. .. c4!? 2. Lxc4 Db6+ 3. Kh1 Pg4 is wit in de problemen omdat er een lastig schaakje op f2 dreigt.

Bij mij kwam onmiddellijk de herinnering op aan een bijzondere partij uit onze schaakcultuur:

Donner – Velimirovic Havana 1971

14. f4?! Deze zet is waarschijnlijk te vroeg. 14. .. Peg4 15. Pf3 En nu heeft zwart zijn 'standaardwending' tot zijn beschikking. 15. .. c4! Er dreigt .. Db6+ met vreselijke gevolgen voor wit. 16. a5 Dc7 En nu is .. Dc5+ de hoofddreiging. 17. e5?! Donner offert in zijn nood een pion, maar hij kwam regelrecht verloren te staan. Velimirovic blijkt echter geen groot eindspelkunstenaar te zijn en Donner speelt hem daar helemaal zoek. Als de Joegoslaaf

opgeeft, schrijft Donner naar aanleiding van de diagramstelling het volgende gedicht:

Lieve pion op a5. Mooi klein ding, randpion ben je, niet meer dan één veldje mag je bestrijken. Je bent zo klein, bijna niets en je hebt de hele partij daar op je plaatsje gestaan, maar al die tijd was mijn hoop op jou gebouwd en al mijn angstig hunkeren was voor jou. Ik zag je wel, zoals je daar stond, kleine bengel. De mensen dachten natuurlijk dat het om de pion op d5 ging, hij trok hun aandacht, ja ze keken allemaal naar hem, maar jij en ik wisten het wel, het ging om jou, om jou en jou alleen. Je hebt gewacht, stouterd, je hebt je niet opgedrongen, want je wist dat ik al die tijd alleen maar aan jou dacht en dat je niets hoefde te doen, want dat ik vanzelf wel bij je zou komen. Kleine randpion, je bent nu vrij. Ga je gang, op a8 wacht jou en mij de onuitsprekelijke heerlijkheid. Heb mijn dank, lief klein ding. Ik heb je lief, je koning. Zwart geeft het op. (Overgenomen uit 'De Koning' van Tim Krabbé en Max Pam) (1-0)

- Wendingen over de e-lijn

Omdat zwart zijn stukken vaak richt op het tegengaan van wits standaardactie e4-e5, staan zijn stukken soms ook handig in verband met enkele tactische wendingen.

Voor zwart

Wit heeft zijn centrumpositie ‘verstevigd’ met f2-f3, maar daarmee heeft hij wederom de diagonaal a7-g1 verzwakt. Met een koning op g1 en de stukkenopstelling zoals in de diagramstelling, zit er soms een elegante combinatie in: 1. ..

Pfxd5! 2. Pxd5 Pxd5 3. exd5 Txe3! 4. Dxe3 Ld4. Merk op dat zwart mooi gebruik maakt van zijn sterke loper op g7 en het steunpunt op d4 en natuurlijk de kwetsbare koning op g1.

- De opmars g2-g4

Met bovengenoemde actie van zwart in het achterhoofd, kan wit wel eens op het idee komen om deze te gaan verhinderen. Door eerst zijn centrumpositie met f2-f3 te verstevigen, bereidt wit ook in sommige gevallen de opmars g2-g4, waarmee hij niet alleen .. f7-f5 bemoeilijkt, maar zich ook een substantieel ruimtevoordeel verschaft.

Voor wit

Nadeel van deze opstelling kan zijn dat de witte koningsstelling enigszins is aangetast en dat zwart de macht over de zwarte velden in handen kan krijgen.

- Het positionele pionoffer e4-e5

Uit de meeste voorafgaande voorbeelden wordt duidelijk dat het bezit van veld e5 voor zwart uiterst belangrijk is. Wit heeft een zeer interessant en krachtig pionoffer in petto om het zwarte spel tegemoet te treden, door op het juiste moment f2-f4 te spelen, gevolgd door het pionoffer e4-e5, d6xe5, f4-f5.

Voor wit

Hoewel zwart een pion voor is gekomen, staan veel van zijn stukken ‘aan te kijken’ tegen de pion op e5. De activiteit is daardoor flink gereduceerd. Met het bezit van veld e4 (waar wit liefst met een paard de stelling wil blokkeren) kan wit op koningsaanval spelen. Zeker ook gezien het feit dat zijn d-pion nu een gevaarlijke vrijpion is geworden en de f-lijn bij zwart zwaktes vertoont. Soms ook zet wit druk op het paard op f6 met Lg5, waarna zwart problemen ondervindt.

Adianto – Gunawan

Jakarta 1996 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. f3 O-O 6. Lg5 c5 7. d5 e6 8. Dd2 exd5 9. cxd5 a6 10. a4 Pbd7?! 11. Ph3! Te8 12.

Le2 Pe5 13. Pf2 Dc7 14. O-O Tb8 15. Lxf6!?

Een opmerkelijk idee. Wit geeft het loperpaar op, maar hij wint daar tijd mee om een snelle koningsaanval op te zetten. 15. .. Lxf6 16. f4 Pd7 17. e5! dxe5 18. d6 Dd8 19. Pfe4 Lg7?! Beter is 19. .. exf4. 20. f5 gxf5?! De voorkeur verdient 20. .. Pf6. 21. Txf5 Pf8 22. Taf1! Een mooi positioneel kwaliteitsoffer. 22. .. Lxf5 23. Txf5 Pe6? Nu wint wit geforceerd. De enige zet was 23. .. f6. 24. Pd5 Pd4 25. Pdf6+ Kh8 Of 25. .. Lxf6 26. Pxf6+ Kg7 27. Dg5+ Kh8 28. Dh6. 26. Th5 Pxe2+ 27. Kf1 Lxf6, 1-0

(Aantekeningen gebaseerd op die van Ftacnik).

Illustratieve partijen:

• Adianto-Gunawan, Jakarta 1996

• Donner-Velimirovic, Havana 1971

Geraadpleegde bronnen:

- Mastering the Modern Benoni and the Benko Gambit van Robert Bellin & Pietro Ponzetto.

- Megadatabase van Chessbase

- De Koning van Tim Krabbé en Max Pam

Oudere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen, treft u aan op www.schaaksite.nl onder het kopje “Techniek”.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

(wordt vervolgd)

Haarlemmerdijk 173 1013 KH Amsterdam Tel 020-6241171 Fax 020-6270885

info@schaakengo.nl www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

Schaak en Go winkel

Het Paard

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.

Open Nederlands Kampioenschap 2012 in Dieren

Het Open Nederlands Kampioenschap wordt van 23 juli tot en met 2 augustus gespeeld in Dieren. Het toernooi vindt voor de 44e keer plaats in de gemeente Rheden en wordt voor de 34e keer gespeeld in Sport- en Zalencentrum Theothorne in Dieren. In de hoofdgroep wordt gespeeld om de titel Open Kampioen van Nederland.

Van 24 juli - 2 augustus Deelname-eis Inleggeld Aan de zaal Prijzengeld

Open Kampioenschap KNSB- of FIDE-rating boven 2100 € 75,- € 80,- 1e prijs € 3000,-

Reservegroep A KNSB-rating maximaal 2150 € 55,- € 60,- bij 9 punten € 1150,- aflopend tot bij 6 punten € 70,-

Reservegroep B KNSB-rating maximaal 1850 € 45,- € 50,- bij 9 punten € 900,- aflopend tot bij 6 punten € 55,-

Reservegroep C KNSB-rating maximaal 1650 € 35,- € 40,- bij 9 punten € 500,- aflopend tot bij 6 punten € 50,-

GM/IM gratis deelname, FM € 25,- korting op inleggeld

Alle bovenstaande toernooien: 9 ronden Zwitsers, rustdag zondag 29 juli

Van Van 23 - 28 juli Deelname-eis

Zesrondig toernooi 1 geen ratinggrens € 30,- € 35,- bij 6 punten € 150,- aflopend tot bij 4 punten € 25,-

Zesrondig toernooi 2 KNSB-rating maximaal 1750 € 30,- € 35,- bij 6 punten € 100,- aflopend tot bij 4 punten € 25,-

Beide bovenstaande toernooien 6 ronden Zwitsers

Van 30 juli - 1 augustus Deelname-eis

Vierkampen geen ratinggrens € 15,- € 20,- 1e prijs € 30,-, 2e € 15,-

Alle toernooien ronde aanvang 13.00 uur m.u.v. de ronden op 2 augustus: aanvang 11.00 uur

Toeslag niet-leden KNSB

Voor Nederlandse deelnemers die geen lid zijn van de KNSB wordt het inleggeld voor het Open Kampioenschap en de Reservegroepen verhoogd met € 10, voor de zesrondige toernooien en de Vierkampen met € 5.

Verplichte aanmelding in de zaal De deelnemers dienen zich tijdig voor de eerste ronde bij de wedstrijdleiding aan te melden op de volgende tijden: Open Kampioenschap en Reservegroepen: dinsdag 24 juli van 10.30 - 12.00 uur; zesrondige toernooien: maandag 23 juli van 11.30 - 12.30 uur, Vierkampen maandag 30 juli van 11.00 - 12.00 uur.

Inschrijven

U kunt zich inschrijven via de internetsite http://onk.schaakbond.nl. De inschrijving dient vergezeld te gaan van gelijktijdige overmaking van het inschrijfgeld op rekening 31.36.20.512 t.n.v. Open Schaakkampioenschap 2012 te Dieren. Er wordt geen bevestiging van deelname verzonden, deelnemerslijsten worden ruim te voren gepubliceerd op http://onk.schaakbond.nl

Sluiting inschrijving: donderdag 19 juli, daarna is aanmelding aan de zaal mogelijk zolang er plaats is.

Huisvesting

Voor de deelnemers aan het toernooi is een camping ingericht op het Sportpark 'Het Nieuwland', ook voor caravans. Er is geen verhuur van tenten of caravans. Voor deze camping is reservering vooraf niet mogelijk. De kosten zijn € 5,50 per persoon per nacht aangevuld met € 5,50 per tent/caravan per nacht. Overige adressen voor overnachting zijn te verkrijgen via http://www.bedandbreakfast.nl/plaats/dieren

Nevenactiviteiten

Vele nevenactiviteiten zoals een doorgeefschaaktoernooi (donderdag), een Snelschaaktoernooi (vrijdag) en voetbaltoernooi (maandag)

Voor alle nevenactiviteiten geldt: aanmelding ter plaatse.

De lezer aan zet

12. Dd3 De beste zet. Wit verbindt de torens en maakt Tfd1 (of Tad1) mogelijk. Hij bereidt mogelijk Df3 voor, evenals een eventueel e2-e4, en pion c4 wordt alvast extra gedekt. Kortom een multifunctionele zet! Op 12. b4 volgt 12. .. d6 13. Pf3 c5 en het staat gelijk. Zwart krijgt ook gelijkspel na 12. Da4 De8 13. Tad1 d6. Voor nuttige zetten als 12. Dc2, 12. Tc1 of 12. Dd2 krijgt u 2 punten

12. .. d5?! Tiviakov kiest voor een zogenaamde 'Stonewall' opstelling. Het is waar dat zwart nu voldoende invloed in het centrum krijgt en dat het positioneel gunstig zou kunnen zijn dat hij de witveldige lopers al geruild heeft. Toch bevalt deze keuze mij niet. Zwart heeft een ontwikkelingsachterstand en daar zou hij iets aan moeten doen. Bovendien creëert zijn zet, dankzij het feit dat de witveldige lopers al geruild zijn, ook een aantal verzwakte velden op de damevleugel. Op de lange termijn kan zwart die velden afdoende verdedigen; dankzij zijn ontwikkelingsachterstand komt hij nu in de problemen.

13. Tfd1 Zo houdt zwart problemen met zijn ontwikkeling. Dankzij de centrale opstelling van wits zware stukken kan zwart zich niet bevrijden. 13. Df3 (2 punten) 13. .. Lxe5 14. dxe5 c6 15. Tfd1 Pd7 16. b4 b5 laat zien wat zwart wil. Hij had bijna gelijkspel in TurikovRosen, Dresden 2002. 13. b4 (2 punten) 13. .. Lxe5 14. dxe5 c6. 13. Tac1 (7 punten) is ook een goede zet. Net als in de partij gaat wit zijn torens dan op c1 en d1 plaatsen.

13. .. Dd6 Zwart moet nog een voorbereidende zet doen voor hij zijn ontwikkeling kan voltooien. 13. .. Lxe5 14. dxe5 c6 15. Lb4 en de loper gaat een dominante positie innemen op d6. Niet goed is namelijk 15. .. c5 16.

Lc3 d4 17. e3 en wit wint een pion. 13. .. Pd7? 14. cxd5 wint meteen materiaal.

14. Df3 l'Ami zet druk via de diagonaal. Ook goed is 14. Tac1 waarvoor u ook 7 punten krijgt. 14. cxd5 (3 punten) 14. .. Dxd5+ (14. .. exd5? 15. Dxf5 Lxe5 16. Dxe5 met een gezonde pion meer.) 15. Df3 is iets beter voor wit.

14. .. c6 De vreemde zet 14. .. Pc6 (eindelijk is het paard ontwikkeld) was misschien het beste. Het idee is dat zwart de stelling na 15. cxd5 Pxd4! 16. Lxd4 Lxe5 17. Lxe5 Dxe5 18. dxe6 Dxe6 remise moet kunnen houden. Daarom lijkt 15. b4 een betere poging: 15. .. Pxb4 (15. .. Pxd4?! 16. Lxd4 en nu verliest 16. .. Lxe5? (16. .. c5 17. bxc5 bxc5 18. Lxc5!) vanwege 17. c5!; 15. .. Pxe5? verliest onmiddellijk na 16. dxe5 Lxe5 17. c5!; 15. .. Lxe5 16. dxe5 Pxe5 17. c5 Pxf3 18. cxd6 d4! 19. Lxd4 (19. Lb2 Pe5 20. dxc7 Pc4!) 19. .. Pxd4 20. Txd4 cxd6 21. Txd6 Kf7 22. Tc1 is een beter dubbeltoreneindspel voor wit.) 16. Lxb4 Dxb4 17. cxd5 Lxe5 18. dxe5 en zwart is hier zeker nog niet uit de problemen, maar heeft remisekansen na 18. .. Db2!.

15. Tac1 Iets minder flexibel is 15. cxd5 (3 punten) 15. .. cxd5 16. Tac1.

15. .. Pd7 Eindelijk ontwikkelt zwart het paard en nu faalt deze zet tactisch! Toch is dat niet raar - wit heeft beide torens immers al centraal geposteerd en zwart nog niet. Hoe vervelend ook, zwart had nog een voorbereidende zet moeten doen met 15. .. a5.

16. Lb4 Een mooie combinatie die of een kwaliteit wint of wit een positioneel superieure stelling geeft. U krijgt evenveel punten (14) voor 16. cxd5 mits u gezien heeft dat wit na 16. .. cxd5 ook dan beschikt over 17.

Lb4!, echter 17. .. Dxb4 (17. .. Pxe5 18. Da3 is eventueel een voordeel van het inlassen van cxd5.) 18. Pxd7 geeft zwart in vergelijking met de partij de extra mogelijkheid 18. .. Tfc8 (18. .. Tf7 19. Pxf6+ Txf6 is zetverwisseling met het commentaar bij zwarts 16e zet.) 19. Pxf6+ gxf6 en nu staat wit echt beter na 20. De3 maar toch is het jammer om zwart in staat te stellen op de c-lijn te opponeren.

16. .. Pxe5 Na 16. .. Dxb4 17. Pxd7 Tf7 18. Pxf6+ Txf6 19. cxd5 cxd5 verliest zwart geen kwaliteit. Toch is zijn stelling na 20. Tc2 behoorlijk perspectiefloos. Wit controleert de enige open lijn en pion e6 is zwak.

17. Lxd6 Niet 17. Da3? c5.

19. e3 Ook goed is de desperado 19. Lxg7! Kxg7 20. e3 (ook 6 punten). Niet 19. La3? Pxe2 20. Tc2 Pd4 21. Tcd2 c5.

19. .. Pe2 Relatief het best. Wit wint tamelijk gemakkelijk na 19. .. Kxf8 20. exd4.

21. .. Ke7 Zwart moet proberen de stelling zo gesloten mogelijk te houden. Hij heeft een pion voor de verloren kwaliteit, dat is onvoldoende compensatie maar kan de technische fase voor wit wel bemoeilijken. Niet goed is daarom 21. .. dxc4 vanwege zowel 22. Td7 als 22. Td6.

22. Tc2 Geen punten voor andere zetten. De torens horen op de c- en de d-lijn. Het is nog wat vroeg voor 22. cxd5 exd5 23. Tc2 Kd6 en zwart heeft heel behoorlijke remisekansen. Door niet te ruilen op d5, houdt l'Ami meer mogelijkheden.

23. b4 Duidelijk de beste zet. Wit voorkomt .. c5 wat erg belangrijk is, en houdt de opties open tussen cxd5 en c5 (en soms b5). Niet 23. Tdc1 omdat zwart er na 23. .. c5! 24. b4 (24. Td1

Kc6) 24. .. d4! (24. .. cxb4? 25. cxd5 exd5 26. Tc6+ Ke7 27. Tc7+) 25. exd4 Lxd4 behoorlijk op vooruit is gegaan. Deze stelling moet remise te houden zijn.

23. .. a5 Tiviakov is een erg sterke verdediger, maar had duidelijk zijn dag niet. Deze zet, die wit tot een verklaring dwingt, maakt het technische karwei makkelijker. Passief afwachten was het beste.

24. cxd5 De sterkste zet, na alle andere zetten gaat de zwarte stelling erop vooruit: 24. b5 c5; 24. bxa5 Txa5; 24. a3 axb4 25. axb4; 24. c5+ bxc5 25. bxc5+ Kc7 26. Tb1 a4.

24. .. exd5 24. .. cxd5 25. b5! en wit heeft de enige open lijn in handen, terwijl c6 een prima steunpunt is en pion b6 ook nog zwak.

25. Tdc1 Zwakker is 25. b5 c5 26. Tcd2 en zwart kan zich taai verdedigen na 26. .. d4 (of 26. .. Ke6 27. Txd5 Ld4 28. T1xd4 cxd4 29. Txd4 Tc8) 27. exd4 Lxd4.

26. bxa5 De enige goede voortzetting, wit opent de b-lijn voor een van zijn torens. De zwarte pionformatie bestaat nu uit drie groepen terwijl wit er twee heeft. Dat maakt de verdediging voor zwart nog lastiger.

27. Tb1 Het minder logische 27. Tc5 is vrijwel even goed: 6 punten.

27. .. d4 Wit had al een technisch vrijwel gewonnen stelling, maar na deze onnauwkeurige zet verdwijnt de zwarte structuur en krijgen de witte torens meer ruimte.

28. Kf3 De meest logische zet (de koning moet actief gebruikt worden in het eindspel), maar voor het activeren van een toren met 28. Tb6 of 28. Tb7 krijgt u ook 3 punten

80-100 >2400

70-80 2300-2400

60-70 2200-2300

50-60 2100-2200

40-50 2000-2100

30-40 1900-2000

20-30 1800-1900

0-20 <1800

Combineren

Diagram 1

Motylev - Tiviakov

1. Txe7!, 1-0.

Diagram 2

Tiviakov - Ernst

1. .. Pd3! Een doorsnee dubbele

aanval die onder normale omstandigheden de pion op b4 wint. Ontstellend echter het partijverloop: 2. b5?? Pf2+, 0-1.

Diagram 3

Motylev - Vocaturo: 1. Txg4!, 1-0. Immers 1. .. fxg4 2. Dg5+.

Diagram 4

Radjabov - Karjakin

1. Tc4+!, 1-0. Na 1. .. Lxc4 2. Pc2+ promoveert de witte b-pion.

Diagram 5

Haast - Turov

1. .. Ke6!, 0-1. Torenwinst met La5 of Ld4 is onvermijdelijk.

Diagram 6

Tikkanen - Goudriaan

1. Dg4+ Kh8 2. exf6 Lxf6 3. Df3! Lxb2 4. Ta2 leverde wit stukwinst op.

Diagram 7

Grover - Adhiban

1. .. Txg2+! 2. Kxg2 De2+, 0-1 vanwege groot materiaalverlies na 3. Kg3 De3+ 4. Tf3 Tg5+ enzovoort.

Diagram 8

Cmylite - Lahno

1. .. Txe3+!! Voor de verandering een remisecombinatie. 2. Kxe3 Td3+! gaf zwart een dolle toren.

Recht toe recht aan

Uit een partij van Joris Gerlagh. Na 1. Pe2 Da5+ won Joris Gerlagh met de dubbele aanval een stuk. Wit kon zich redden door eerst de loper te ruilen met 1. Lxc6+. Tussenschaak. (Piet Peelen)

Oplossing schaakwoordenzoeker

De oplossers van de schaakwoordenzoeker in het decembernummer van Schaakmagazine hebben het weer eens aangetoond: schakers blijken bijzonder creatief te zijn bij het vinden van schaaktermen. Flink wat inzenders stuurden ieder woord in dat ook maar in de verste verte naar schaken verwees. Daar kon de jury zich niet altijd in vinden. Daarom als aanvulling de regels die zijn gehanteerd bij het beoordelen van de inzendingen.

1. Het inleveren van een werkwoord in de verleden tijd is afgekeurd, bijv. het woord won.

2. Het inleveren van een schaakterm in de vrouwelijke en mannelijke vorm rekenden we als één woord, bijv. schaakjournalist en schaakjournaliste.

3. Engelse woorden zijn afgekeurd, behalve tie dat in het Nederlands woordenboek staat en een schaakterm is.

4. Namen van bekende schakers zijn afgekeurd, bijv. Caro, Ree, Réti, Tal en Tan.

5. Woorden die alleen samen met andere woorden een schaakbetekenis hebben zijn afgekeurd, bijv. nat gaan en de schaakpartij in de tas hebben.

7. Ingeleverde schaaktermen moeten goed gespeld zijn. Raid i.p.v. Rapid en Schaakpronlemen i.p.v. schaakproblemen zijn dus afgekeurd.

8. Verkortingen zijn afgekeurd, bijv. schaakpro i.p.v. schaakprofessional en scheids i.p.v. scheidsrechter.

De volgende woorden zijn goedgekeurd:

18 letters: schaakgeschiedenis, schaakgrootmeester, schaakproblematiek

17 letters: schaakjournalist (-e), schaakoplossing (-en), vleugelaanvaller (-s), vleugelverdediger

16 letters: schaakdiagram (-men), schaakhoogtepunt

15 letters: schaakmiljonair, schaakproblemen, scheidsrechter (-s)

14 letters: schaakkampioen, schaakmagazine, schaakvriend (-en)

13 letters: schaakarbiter, schaakplezier, schaakspeler (-s), schaakverslag, vleugelaanval

12 letters: grootmeester, improvisatie, problematiek, schaaktattoo

11 letters: achterstand, oplossing (-en), schaaktitel, theoreticus

10 letters: aanvaller (-s), combineren, degradatie, diagram (-men), schaakkamp, schaakpret, schaakspel, schaakvers, verdediger

8 letters: aanraken, kampioen, koploper, wegjagen

7 letters: achttal, arbiter, meester, schaakt, schaker, slagzet, speler (-s), vleugel

6 letters: aanval, extern, intern, rokade, schaak

5 letters: jagen, jeugd, loper, recht (bij schaken heb je rechten, bijv. het recht om te promoveren), sport (schaken is een sport), stand, rapid, stand, titel, winst

4 letters: boer (=pion), bond, club, denk, fout, kamp, list, punt, slag, spel, team

3 letters: hek, les, lid, mat, pat, pot, sla, tie, val, win, zet

2 letters: om (verloren, uitdrukking van verlies)

De drie prijzen werden gewonnen door Alfred Gaasbeek (83 woorden), Sjaak Pielaet (76) en Liesbeth Roelse (70). Zij hebben het boek Zwart op wit van Paul van der Sterren intussen ontvangen.

Inzenders die belangstelling hebben voor de volledige uitslag kunnen het juryrapport opvragen door een mail te sturen naar schaakmagazine@schaakbond.nl. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd. De schaakwoordenzoeker werd samengesteld door Klaas Silver. INFORMATIEF

6. Een schaakterm mag maar één keer genoemd worden: 21 keer het woord schaak inleveren telt dus maar als 1 punt.

9 letters: clubavond, denksport, problemen, schaakdia, schaaklid

401 DGT 2010 nieuwe versie

501 Oprolbaar demonstratiebord

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Schaakklokken

401 DGT 2010 nieuwe versie 59,00

401-l DGT 2010 met logo van Het Paard

402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk 37,20

404 Garde klassieke houten analoge klok 47,50

406 Digitale Garde klok 75,00

407 DGT 960 vouwbaar Zakschaakklokje met 960 beginstellingen 29,50

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit 7,50

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit 5,75

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm Met of zonder coördinaten 32,50

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in plastic zakjes 4,50

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaard in plastic zakjes 9,50

506 Stevig kartonnen doosje voor art 503 en 504 4,00

509 Houten stukken, maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houten kistje 29,50

542 Palissander schaakcassette magnetisch. Koningshoogte 3.2 cm, veldgrootte 2 cm 29,50

551 Magnetisch zakschaakspel 5,75 558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 29,50

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte 7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50 517 Check! Vrolijk schaak kaartspelletje voor beginnende schakertjes ( niveau stap 1 tot 2 ) geënt op de methode van Wijgerden. 12,50 518 Raindropchess, maakt schaken nog spannender! Raindropchess stukken, bord + kaartset Gewoon schaakspel niet inbegrepen. 23,95 519 Raindropchess set kaartjes. 11,95

520 Raindrop Chess Gezelschapsspel 34,95 530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 84,00 510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00

CD’s

708 DGT Chesstrainer met spelregels 45 lessen met 1500 oefeningen schaakspelend programma: Fritz goes 960 9,95

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00

710 Schaak?mat!, een cool avontuur met schaakmaatje Fritz. Schaak leer CD voor jonge kinderen. 29,50

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat! Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95

712 Fritz 12. Zeer sterk spelend schaakprogramma 47,50

714 Rybka 4, zeer sterk spelend programma 47,50

715 Nieuw: Chesstutor stap 1. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,50

716 Chesstutor Stap 2. CD gebaseerd op de stappenmethode. 19,95

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Boeken

635 75 jaar Oom Jan leert zijn neefje schaken Jubileumeditie. Albert Loon en dr. M. Euwe 9, 95

645 De wereld van de schaakopening 1 1.d2-d4. Auteur: Paul van der Sterren 19, 95

647 De wereld van de schaakopening 3 E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren 24, 95

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

651 De macht van het loperpaar. Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95

652 Matten 9, schaaktijdschift 12,95

653 Schaken voor huisvrouwen. Memoires van een grootmeester in ruste

Auteur: Karel v.d. Weide 14,95

654 Bobby Fischer voor beginners. Het wonderlijke leven van Bobby Fischer

Auteur: Renzo Verwer 11,95

655 Schaken: geschiedenis, spelregels, strategie en tactiek. 256 blz. Auteur: John Saunders 24,95

656 Mijn Schaken. Mooie, licht weemoedige schets van de schaakwereld. Auteur: Hans Ree. 22,90

657 De Pion, De pion staat centraal in opening, midden- en eindspel. Auteurs: Hans Böhm en Yochanan Afek 17,95

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie. Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting. Handleidingen

Fritz 13 Let’s Check

Kom op mensen, meedoen! „Let’s Check“ is de nieuwste technische revolutie in Fritz 13, die de schaakwereld de komende jaren zal beïnvloeden en fundamenteel gaat veranderen. Met deze gehele nieuwe mogelijkheid kunnen alle gebruikers van Fritz 13 gezamenlijk een gigantische database aan schaakkennis opbouwen. Het maakt niet uit welke stelling u analyseert, Fritz 13 stuurt de evaluatie van uw engine indien gewenst geheel automatisch naar de „Let’s Check“- Server. De beste analyses worden in de kennisdatabase opgenomen. Uw voordeel: al na korte tijd vindt u in de database, zonder dat het nodig is zelf te moeten analyseren, van bijna elke stelling meteen een hoogwaardige analyse van een sterk schaakprogramma. Vaak vindt u zelfs meerdere analyses van verschillende schaakprogramma’s die u met elkaar kunt vergelijken. Bij live analyses op de playchess server volgen honderden computers parallel de toppartijen en de resultaten van de analyses worden meteen in de „Let’s check“ database verwerkt. Ook voor diepgravende openingsanalyses zal de „Let’s check“ database een onmisbaar stuk gereedschap worden.

Verover eigen stellingen. Het maakt niet uit of u een amateur, clubspeler of grootmeester bent:

met „Let’s check“ werkt elke schaker mee aan de samenstelling van de kennisdatabase. Bijzonder aantrekkelijk hierbij: wie een nog niet ontdekte stelling door zijn programma laat analyseren, verovert deze stelling in een handomdraai en verbindt de analyse van deze stelling voor de rest van de schaakwereld met zijn eigen naam. Wie heeft de meeste stellingen veroverd? U kunt stellingen van andere spelers nog dieper analyseren en daardoor nog meer stellingen veroveren en stijgen op de erelijst van „Let’s check“.

U heeft de gehele openingstheorie achter de hand. Ook wie geen expert op het gebied van openingen is, kan bij „Let’s check“ voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Fritz 13 levert namelijk de komplete openingstheorie als beslisboom meteen mee. Het „Liveboek“ toont voor elke stelling niet alleen de alle statistische gegevens die gebaseerd zijn op de wekelijks aktuele ChessBase online database (meer dan 5 miljoen partijen) maar ook of en hoe vaak een bepaalde voortzetting in de „Let’s check“ database is opgeroepen en bijzonder aktueel is. *

NIEUW IN FRITz 13:

Verbeterd databasemanagement met direkte keuzemogelijkheid, verfijnde interface in Windows Office 2010 standaard, nieuwe sterke Fritz 13 schaakengine.

Alles inclusief:

Database met 1,5 miljoen Partijen, 10 uur Fritztrainer videos met Garry Kasparov, Vishy Anand e.a., 6 maanden premium lidmaatschap op playchess.com.

FRITz 13

Inkl. Database met 1,5 miljoen partijen 49,90

Systeemvereisten: Minimum:

Pentium III 1 GHz, 1 GB RAM, Windows Vista, XP (Service Pack 3), DirectX9 grafische kaart met 256 MB RAM, DVD-ROM drive, Windows-Media Player 9 en internettoegang om het programma te activeren, playchess.com, Let’s Check en updates.

* Toegang op de „Let’s Check“-database tot 31.12.2014