Tot liefst 45% korting op een combiticket voor beurs en avondvoorstelling!
De KNSB is dit jaar aanwezig op de 50PlusBeurs en biedt haar leden daarom twee gratis toegangstickets voor een bezoek aan de 50PlusBeurs aan. Natuurlijk is niet iedereen 50plus, daarom mag u de kaarten ook met korting bestellen voor uw ouders, grootouders of andere familie.
Een bezoek aan de 50PlusBeurs is zeer de moeite waard! Bezoek ook de stand van de Schaakbond op de beurs! Op de stand van de KNSB wordt speciaal aandacht besteed aan het nieuwe Masters
Project van de KNSB. Dit project richt zich op de schakende vijftig plusser. IM Hans Böhm zal tijdens alle dagen van de beurs op de KNSB-stand aanwezig zijn.
Profiteer van het ‘schaakbond aanbod’: u ontvangt twee gratis toegangstickets voor de beurs! Bovendien ontvangt u op de 50PlusBeurs gratis een heerlijk stuk gebak én de 50PlusGids. Exclusief voor u: Combikaart 50PlusBeurs én voorstelling samen slechts € 29,50, u ontvangt 45% korting!
Voor beide acties is een beperkt aantal kaarten beschikbaar. Ga naar www.schaakbond.nl en reserveer uw kaarten. Bij bestelling via internet betaalt u geen reserveringskosten! Telefonisch bestellen kan ook: (026) 377 97 36 (€ 2,50 reserveringskosten per bestelling)
Beleef het mee op de 50PlusBeurs 2008
‘Het leven daagt je uit!’ Dat is dit jaar het thema van de 50PlusBeurs. Met ruim 95.000 bezoekers is de 50PlusBeurs ‘s werelds grootste evenement voor actieve plussers. Van 17 tot en met 21 september 2008 biedt de 50PlusBeurs 50.000 m2 informatie, amusement en voordeel in de Jaarbeurs te Utrecht. Kijk op www.50plusbeurs.nl. Er zijn ruim 600 stands in zes beurshallen met workshops, lezingen en presentaties. Maar ook vele optredens op podia met muziek, show, dans en exposities. En natuurlijk heel veel voordeel, proeverijen, cadeaus en acties. Wat dacht u van gratis vlaai? De gratis informatieve 50PlusGids? Of de gratis beurstas vol hebbedingetjes? Wie weet wint u een avontuurlijke vakantie. Niemand verlaat de 50PlusBeurs met lege handen!
Geniet ná de beurs aansluitend van:
Guido’s Orchestra Bent u fan van de muziek van bijvoorbeeld André Rieu of James Last? Stilzitten is geen optie tijdens de geweldige show Guido met zijn 30-koppig orkest. The Mediums Spirituele avond met de beroemde Engelse Mediums Thelma Francis en Janet Parker. De voorstellingen zijn aansluitend op de 50PlusBeurs van 17.30 tot 19.30 uur. Met de combinatie beurs én concert bent u verzekerd van een bijzondere dag uit! Belangrijke gegevens: De zestiende editie van de 50PlusBeurs wordt gehouden van woe. 17 t/m zon. 21 sept. 2008 in de Jaarbeurs te Utrecht. Gemakkelijk bereikbaar per trein. De beurs is open van 10.00 - 17.00 uur.
De aansluitend voorstellingen vinden plaats van 17.30 tot 19.30 uur.
Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond
Jaargang 115 • no.4 • augustus 2008
Hoofdredacteur
Minze bij de Weg
Aan dit nummer werken mee:
Bas Beekhuizen (foto’s)
Peter Boel
Jeroen Bosch
Gert Devreese
René Duret (tekeningen)
Herman Grooten
Johan Hut
Pascal Losekoot
Piet Peelen
Eric van Reem
Jouwert Turkstra
Karel van der Weide
Redactieadres:
Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem.
Telefoon: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl
Adreswijzigingen naar uw vereniging.
Bondsbureau KNSB:
Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem, Tel: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl
Internet: www.schaakbond.nl
Verschijning
volgendenummer:
week 48 2008
Sluiting kopij: 24 september 2008
Vormgeving & lay-out:
De Loods Ontwerpers
ISSN: 1385-8807
Voorpagina:
In Curaçao werd spectaculair onder water geschaakt.
Foto Lion’s Dive & Beach Resort.
6
Diagonaal.................................................................4
Ali Bitalzadeh Open Kampioen...............................6
Op Eigen Wieken blijkt vruchtbare bodem..........10
Surftips.................................................................12
Schaken en technologie...........................................20
Herman Grooten houdt van vrijbuitersbestaan...22
In dit nummer:
Rosa Ratsma doet het liefst eindspel.....................15
Partijen van Rosa....................................................16
Verdedigen........................................................17
Sjaak & mat.............................................................18
Het Master Project van de KNSB........9
Korte berichten.....................................13
Wedstrijdkalender.........................28
Winkel..............................................31
Schaaktechniek
10
Rinck verbeterd.....................................14
Combinaties van Roeland Pruijssers....19
De lezer aan zet.................................19
Partij en probleem.............................25
Begrijp wat u doet.............................26
Oplossingen.......................................29
recht toe recht aan
De zwarte dame moet de loper dekken, anders gaat hout verloren. Wat doet wit?
15
Gedenkwaardig schaakseizoen
2007-2008 WSV
Het afgelopen schaakseizoen zal de analen van de Waddinxveense Schaakvereniging (WSV) ingaan als een gedenkwaardig jaar. WSV kan bogen op een goed bezette interne competitie, waaraan in het seizoen 20072008 45 spelers meededen.
De wedstrijd leverde dit jaar een wel heel bijzondere eindstand op. De nummers een tot en met drie van de eindrangschikking droegen allen dezelfde achternaam, namelijk Hennink. Het gaat hierbij om vader Wim Hennink, die tweede werd en zijn zoons Erik (eerste) en Arjan (derde). Een opmerkelijk staaltje familieschaak. U ziet ze op de foto met kampioen Erik in het midden. Kent u een schaakvereniging met een opvallende inbreng van een familie? Laat het ons weten. We besteden er in Diagonaal graag aandacht aan.
Ter gelegenheid van het verschijnen van het zogenaamde Visbeenboek schrijft de Nederlandse Bond van Schaakprobleemvrienden (NBvS) een prijsvraag uit.
Frank Visbeen was jarenlang hoofdredacteur van Probleemblad, het tijdschrift van de NBvS en als zodanig was hij de dragende kracht achter de verschijning van dit internationaal hoog aangeschreven tijdschrift.
Frank Visbeen heeft bij zijn overlijden een manuscript nagelaten voor een boek en dat is nu, enigszins aangepast, uitgegeven door de NBvS. In dit Visbeenboek worden vele
schaakproblemen getoond, vergezeld van onderhoudende anekdotes en herinneringen.
de zettenreeks geweest?
De oplossing kan tot 1 oktober 2008 worden gestuurd naar de wedstrijdleider van de Nederlandse Bond van Schaakprobleemvrienden:
H. le Grand, Heimanslaan 5
6705 AD Wageningen
E-mail: h.le.grand@orange.nl
Onder de inzenders van een goede oplossing worden vijf exemplaren van het Visbeenboek verloot. De winnaars krijgen persoonlijk bericht. Na 1 oktober verschijnt de oplossing met de uitslag op de onderstaande website.
De opgave van de wedstrijd luidt: de bovenstaande stand is ontstaan na de vierde zet van zwart. Hoe is de voorafgaan-
Voor meer informatie over de Nederlandse Bond van Schaakprobleemvrienden zie de website www.probleemblad.nle en hotel-
Je kunt tegenwoordig schaken waar je wilt. Lees het artikel van Eric van Reem in dit nummer. Dus waarom niet onder water, te midden van een school nieuwsgierige vissen?
Alex Roose kwam op dat idee en stapte ermee naar Lions Dive & Beach Resort in Curaçao. Robin Swinkels en Hans Böhm waren bereid om halverwege het Open Toernooi van Curaçao elkaar onder water te bestrijden. Robin begon meteen in Nederland met zijn duiklessen, Hans liet zich pas in Curaçao bijscholen. Er moesten vooraf logistieke problemen worden opgelost voor deze wedstrijd. Er werden betonnen krukken en een tafel te water gelaten. Het schaakbord, een doodgewoon exemplaar, werd met een roestvrijstalen constructie aan de tafel bevestigd. In de velden werden gaten geboord. De stukken werden gevuld met loden kogeltjes van de schietclub en voorzien van pinnen die precies in de gaten pasten.
De grootste problemen leverde de klok op. Die moest waterdicht worden ingepakt en toch hanteerbaar blijven. De waterdruk dreigde het plastic in te drukken en hinderde het gebruik van de hefboom. Met wat improviseren werd ook dat probleem opgelost.
De dag na zijn wedstrijd tegen Böhm speelde Robin Swinkels ook nog een partij met grote stukken tegen de Amerikaanse WGM Anna Zatonskih (zie de voorpagina). Geverfde stoeptegels deden daarbij dienst als schaakbord. Omdat het heen en weer zwemmen naar de klok in dit geval te veel tijd vergde werd deze bediend door initiatiefnemer Roose.
Het spectaculaire idee trok veel aandacht en haalde zelfs de voorpagina van De Telegraaf
Een goed begin van een jaar schaken
De ludieke Mister Chess verkiezing won hij niet, maar daar zat Ali Bitalzadeh niet zo mee. Verder won hij namelijk alles: de Open Nederlandse titel, een ticket voor het NK 2009, zijn derde IM-norm en daarmee de titel, en ook nog eens een grootmeesternorm met een TPR van 2760 en een overscore van anderhalf punt!
‘Nee, ik ben niet teleurgesteld dat ik niet Mister Chess ben geworden’, grijnsde Ali direct na zijn slotremise met de Servische grootmeester Milos Pavlovic. ‘Onze vader had Mahsa en mij aangemeld omdat we het wel een leuk initiatief vonden. Meer niet.’ Er moest ook nog wat te winnen overblijven voor de rest, want de 19-jarige FIDE-meester uit Kesteren liet geen spaan heel van het toch niet misselijke deelnemersveld in Dieren.
De op 19 april 1989 in het voormalige
Joegoslavië uit Iraanse ouders geboren Ali geldt al jaren als een groot talent, maar de echte klapper bleef uit. In jeugdkampioenschappen bleven spelers als Wouter Spoelman en Roeland Pruijssers hem voor. Maar dit jaar waren in Sporthal Theothorne zusje Mahsa en vader Masoud niet van het eerste bord weg te slaan, de plek die Ali al vroeg in het toernooi voor zich opeiste. Met een concentratie en een winstwil die sterk opviel en ook zijn concurrenten bewonderende opmerkingen ontlokte. In juni had Ali zijn VWO-diploma
behaald en vanaf dat moment stortte hij zich volledig op het schaken. ‘Ik had me heel goed voorbereid, ik voelde me goed en ik was heel gemotiveerd’, vertelde hij. ‘Ik mikte op een IM-norm, en verder zou ik wel zien.’ Met die norm zou de titel officieus binnen zijn, want in Hoogeveen 2006 was zijn rating al eens boven de 2400 gestegen. Ali’s toernooi werd geopend met een luchtige tactische pointe en dat is ook voor dit verslag een leuke binnenkomer.
Zwart is aan zet
Wit hoopte met zijn laatste zet 21. Db4 een einde te hebben gemaakt aan een paar vervelende dreigingen. 21. .. Pd1+!
Een killer! Het is niet moeilijk te zien dat er geen redding meer in zit voor wit.
In de tweede ronde viel zijn zege tegen de sterke grootmeester Chanda Sandipan al op. Bitalzadeh (wat ‘zoon van een dierenarts’ betekent) stond lichtelijk onder druk, maar bevrijdde zich met een klein trucje (door commentator Roeland Pruijssers bestempeld als: ‘sneaky rekenwerk, echt iets voor Ali’) en profiteerde vervolgens handig van enkele onnauwkeurigheden van de Indiër. Een partij met een Capablanca-achtige allure: een petit combinaison afgerond met fluwelen techniek.
Er volgde een remise tegen de handige rommelaar Reiner Odendahl, die kind aan huis is in Dieren. In een LöwenthalSiciliaan was een onoverzichtelijke stelling ontstaan waarin beide spelers eieren voor hun geld kozen. Ook een verstandige beslissing van Bitalzadeh, want in zulke stellingen is Odendahl levensgevaarlijk.
Op de vierde speeldag eindigde
het treffen tussen Ernst en Bitalzadeh dramatisch. Ernst stak niet in zijn beste vorm en had een ronde eerder van Daan Brandenburg verloren. Het kleine voordeeltje dat hij tegen Bitalzadeh had bewerkstelligd leek hem in staat te stellen terug te komen. Maar in een lastig, door beiden niet foutloos gespeeld eindspel hield Bitalzadeh stand en toen ging Ernst met de kop door de muur.
Ernst - Bitalzadeh
Wit is aan zet
55. Td7?
Zoals gastmeester Roeland Pruijssers in zijn analyses voor de website aangaf, had wit hier de doorgang van zijn f-pion kunnen forceren met 55. Ke2! Td5 56. h6!.
55. .. Tf5+ 56. Kg1 Pf4!
Nu kan zwart op f6 pakken omdat wit geen penning over de lange diagonaal meer kan forceren. Op de 58e zet faalt
58. Lc3 op een vorkje op e2. Hierna is het remise, maar nu gebeurde er iets kenmerkends.
Ernst had veel tijd gebruikt en moest het hier nog nauwkeurig doen. Dus gaf Bitalzadeh blijk van een keiharde wedstrijdmentaliteit door zijn grootmeesterlijke tegenstander nog eventjes aan de tand te voelen.
57. Le1 Txf6 58. Ld2 Kg8 59. Lxf4 Txf4 60. Te7 Te4 61. h6 a5 62. h7+ Kh8 63. Kf2 a4
64. Kf3 Te1 65. Ta7 Ta1
66. Te7?
En het gaat fout. Pruijssers gaf hier de volgende remiseweg: 66. Kg4! a3 67. Kg5 a2 68. Tf7 Tg1+ 69. Kh6 Th1+ 70. Kg6 Tg1+ 71. Kh6. 66. .. a3!
En met nog een seconde of 20 op de klok gaf Ernst gedesillusioneerd op vanwege de logische variant 66. .. a3 67. Kg2 a2 68. Ta7 e5 en de e-pion beslist. Maar ook in deze stelling heeft wit nog remise, zoals al vrij snel bleek! 67. Kg4! (of 67. Kf4 met hetzelfde idee) 67. .. a2 68. Kg5 Tf1 69. Kg6 Tf6+!? (nog een laatste truc) 70. Kxf6 a1D+ 71. Kxe6.
heel lang onder druk en overleefde het.’ De meevaller gaf hem vleugels. In de volgende ronde werd Daan Brandenburg, die het dit jaar verder weer prima deed in Dieren, op schokkende wijze in twintig zetten van het bord geveegd. De ronde daarop werd een andere ambitieuze meester teruggewezen. Willy Hendriks was met 4 uit 4 begonnen en had eerder met wit in de Panov-variant van de CaroKann een prachtige partij gewonnen van de Zambiaanse meester Amon Simutowe. Bitalzadeh had deze variant met zwart thuis bekeken en hij kwam op zet 11 met een verbetering. Daarop ontspon zich een strategische strijd tegen de geïsoleerde witte pion op d4. Hendriks kreeg er geen aanval voor en toen hij zijn dame toch op h7 kreeg was het al te laat. Opnieuw een partij die er in tijdnood griezelig uitzag voor Ali, maar waarin hij het hoofd supercool hield.
In deze stelling komt zwart niet verder. De toren blijft gewoon h7 dekken.
Een keiharde klap voor Ernst, maar deze reageerde laconiek de volgende ochtend: ‘Met zo weinig tijd moet je niet zo veel risico meer nemen. Dan kun je verwachten dat het mis gaat. Eigen schuld.’
‘Dat was mijn zwaarste partij van het toernooi’, verklaarde Bitalzadeh achteraf. ‘Ik stond
In de volgende twee ronden volgde de echte test. Eerst zwart tegen de in Dieren overbekende Viacheslav Ikonnikov, die tot dan toe soepel zijn puntjes had vergaard. De Russische grootmeester wikkelde echter te vroeg af, waarna een ver opgeschoven d-pion een zwakte bleek. Er ontstond een theoretisch toreneindspel met twee pluspionnen voor Bitalzadeh, dat echter remise bleef omdat hij op de koningsvleugel de verkeerde pion opspeelde. De taaie Ikonnikov bleef overeind en Erik van den Doel schoof een half puntje dichterbij. De regerend Open Kampioen had tot dan toe ook prima gespeeld en een paar aantrek-
kelijke aanvalspartijen gewonnen. Dit nerveuze treffen werd de climax van het toernooi.
Bitalzadeh - Van den Doel Zwart is aan zet
22. .. Txd4! 23. Dxd4 Td8 24. Da4 Lb3!
de witte loper kan er niet tussen.
25. Db5 De3+ 26. Le2 Pf6!?
In deze stelling draait alles om de mogelijkheid .. Td2!, waarmee wit volledig vastgepind wordt. Daarom moest zwart hier een luchtgaatje maken met 26. .. g6!. In sommige varianten is het ook handig om het paard op h5 te hebben, zodat wit niet h2-h4 kan spelen vanwege .. Pxg3+.
27. Kf1 Le6!? 28. h4 g6?
Th2 Pd7 36. Tc2 Da1 37. Kg2
Pe5 38. Le2 Db1 39. Dd1 Dxd1 40. Lxd1 Pc4
Een briljante aanvalsvoering, die doet denken aan Van den Doels overwinning in de tweede ronde:
Zoals op Chess Today werd aangegeven had zwart hier nog steeds kunnen winnen met 28. .. Td2! 29. Te1 h6, en nu 30. Th2 (of bijvoorbeeld 30. Dxb7 Txe2 31. Txe2 Dxf3+) 30. .. Pxe4! 31. fxe4 Dxg3 32. Th1 Lg4 met de dreiging 33. .. Lxe2+, waarna wit niet met de toren kan terugnemen wegens mat. 29. Dg5!
De redding.
29. .. Dc3 30. Td1?
Beide spelers zaten trillend achter het bord, met elk nog een minuut of drie op de klok. De tekstzet geeft zwart een nieuwe kans. Winnend was 30. Kf2!.
Eindstand
Open Kampioenschap
1. Bitalzadeh 7.5; 2. Ikonnikov, Sandipan, Pavlovic, Odendahl, Brandenburg 6.5; 7. Ernst, Van den Doel, Simutowe, Hendriks, Van Delft, Otte 6.
Marijn Otte en Vincent Rothuis (5.5 punt) behaalden ook een IM-norm.
Michalczak - Van den Doel
20. .. Pc3!! en zwart wint in alle varianten.
De loper kan niet genomen worden wegens 25. .. De3+ en
30. .. Txd1+ 31. Lxd1 h6 32. Df4 Ph5?
Na 32...Lc4+ 33.Kf2 Db2+ 34.Kg1 Dd4+ 35.Kg2 Db2+ 36.Kh3 h5 is het nog allerminst duidelijk.
33. Dd6 b5 34. g4 Pf6 35.
Ondanks de tijdnood had Bitalzadeh precies in de smiezen dat de veertigste zet was gehaald. Voor zijn volgende zet nam hij eerst de tijd om te relaxen, en na enige tijd speelde hij de zet die alles eruit haalt. 41. Tc3 en na nog 32 zetten was het punt binnen.
Daarmee was Ali al spekkoper. De derde IM-norm en de eerste GM-norm waren binnen; alleen een vierde buitenlandse tegenstander was nog vereist en die kwam bij de indeling ook uit de bus: Milos Pavlovic. Deze toonde in de slotronde respect en probeerde het niet eens met zwart: met de korte remise was Ali ook Open Kampioen en was zijn plaats in het NK 2009 veiliggesteld.
Het kon niet op, en aan alle kanten werd de winnaar met vuisttikjes gefeliciteerd. Van alle prijzen vond hij de Open Kampioenstitel het mooiste. ‘Dan heb je toch iets tastbaars.’ Een mooier begin van een jaar als schaakprof kun je je niet wensen.
Ook in Leiden
slaat de jeugd toe
Ook het Leiden Chess Tournament leverde een jonge winnaar op. Jeugdkampioen Roeland Pruijssers behaalde er zijn eerste grote toernooioverwinning. Net als titelverdediger Erik van den Doel kwam hij tot een score van 7 uit 9, maar Pruijssers bleek meer weerstandspunten te hebben verzameld.
Het toernooi in Leiden werd voor de tweede keer gespeeld en was opnieuw een groot succes. De 140 beschikbare plaatsen waren ruim voor het toernooi al bezet.
Toernooiorganisator Jan Bey leidde uit de vele positieve reacties van de sponsoren en de pers af dat er volgend jaar een derde Leiden Chess Tournament zal komen.
Eindstand:
1. Pruijssers, Van den Doel 7; 3. Pavlovic, Horvath, Slingerland, Golubev, Gutman 6.5; 8. o.a. Van der Wiel, Van Halderen, Goes 6. Zie www.leidenchess.nl
Heel veel mensen hebben belangstelling voor het schaakspel. Maar niet iedereen heeft er behoefte aan om op een vaste wekelijkse avond een schaakpartij te spelen. Hoe zorgt de schaakwereld ervoor dat deze groep mensen toch op een plezierige manier met het schaken bezig kan zijn? Op die vraag probeert het Master Project van de KNSB antwoord te geven.
Het Master Project richt zich speciaal op de schaker van vijftig jaar en ouder. De bedoeling van het project is om een breed pakket van activiteiten aan te bieden, die op de een of andere manier met het schaken te maken hebben. Op drie plaatsen in het land is intussen begonnen met een proefproject: Leeuwarden, Rotterdam en Elburg. Laten we eens naar de Schaakclub Caïssa in Elburg kijken, dan wordt duidelijk hoe een Master Project er uit kan zien.
De actieve projectleider Willem van der Hulst heeft onder andere de volgende activiteiten georganiseerd:
• vanaf begin september is er op woensdagmiddag en vrijdagavond de mogelijkheid om recreatief te schaken.
• tijdens de Botterdagen in Elburg is er een schaakstand waar met grote schaakstukken gespeeld kan worden
• de leden van de Chess Master Club Elburg kunnen inschrijven voor een bezoek aan het Max Euwe Centrum en het Corus Toernooi 2009
• op zaterdag 18 oktober is er een consultatiewedstrijd. Twee groepen schakers nemen het tegen elkaar op. De ene groep krijgt hulp van grootmeester Erik van den Doel, de andere van groot-
meester Karel van der Weide
• een Chess Masters toernooi in februari 2009.
Deze opzet maakt precies duidelijk wat de bedoeling is van het Master Project. De Master Club biedt zijn leden een grote variatie aan activiteiten aan. De deelnemers kunnen vervolgens kiezen. In Elburg hebben de eerste twaalf Master-leden zich al aangemeld.
Wat kost het?
Deelnemers aan het Master Project kunnen zelf kiezen hoeveel geld zij willen besteden. Wie zich aanmeldt bij een van de Master Clubs betaalt een laag eenmalig bedrag en ontvangt een welkomstpakket. Hij of zij is daarna gedurende een jaar lid van de Master Club en van de KNSB. Vervolgens betaalt het Master-lid per activiteit. Na een jaar kan het lidmaatschap van de Master Club worden verlengd.
Wie doet er mee?
Het Master Project is gestart met drie proefprojecten in Rotterdam, Elburg en Leeuwarden. Daar is intussen een vierde
project in Leiden bij gekomen. In het najaar zullen nog eens zes andere plaatsen van start gaan. Voor de nieuwe projecten is een startsubsidie beschikbaar van € 5000. Belangstellenden die een van de projecten willen organiseren kunnen zich tot 1 september 2008 aanmelden bij het bondsbureau van de KNSB. Een aanvraag moet vergezeld gaan van een plan van aanpak en een begroting. De aanvragen worden in de eerste week van september beoordeeld.
Uitvoerige informatie over het Master project kunt u vinden op: www.schaakbond.nl/masters
Voor vragen kunt u terecht bij het Bondsbureau van de KNSB: (023) 525 40 25, e-mail: bondsbureau@schaakbond.nl
Ieder jaar wordt in de Jaarbeurs in Utrecht de 50PlusBeurs georganiseerd. De KNSB doet dit jaar voor het eerst aan deze beurs mee. De 50PlusBeurs wordt dit jaar gehouden van 17 tot en met 21 september.
Schaakmeester Hans Böhm zal gedurende deze periode op de stand van de KNSB aanwezig zijn om tegen belangstellende bezoekers een partij te spelen. Op de KNSB stand wordt speciaal aandacht besteed aan het Master Project. Medewerkers van het Bondsbureau en projectleiders van de drie proefprojecten zijn ook dagelijks in Utrecht aanwezig.
Zie de aankondiging op bladzijde 2 van dit nummer.
Wat betekent eigenlijk de naam Op Eigen Wieken? De schaakclub met die naam zit in Leiden, een stad met veel molens. Maar ‘op eigen wieken drijven’ (wieken in de betekenis van vleugels) betekent volgens Van Dale ook hetzelfde als ‘op eigen benen staan’, het los van de ouders (of leraren) zelfstandig verder kunnen gaan. Schakers die bij Op Eigen Wieken zijn opgeleid slaan hun vleugels uit, gaan naar sterkere clubs, trekken de wijde wereld in. Opmerkelijk bij deze club: hun ouders blijven achter en gaan vervolgens andere kinderen opleiden. Sinds kort probeert de club ook sterke spelers die vertrekken in elk geval als trainer te behouden door ze een trainerscursus aan te bieden.
De fraaie naam Op Eigen Wieken is overigens ook gewoon de naam van het buurthuis waar de club in 1981 werd opgericht. In Leiden was de Merenwijk ontstaan en daar was nog geen schaakclub. In een nieuwbouwwijk is het logisch dat het accent kwam te liggen op de jeugd, de sterke schakers onder de wijkbewoners wisten Philidor Leiden en LSG immers wel te vinden. Tegenwoordig is Op Eigen Wieken zelfs een jeugdschaakclub. In de loop van de jaren gebeurde namelijk wat bij veel clubs gebeurt: jeugdspelers die zijn opgeleid gaan ofwel naar een sterkere club in de eigen stad, ofwel ze gaan studeren in een andere stad. Doorstroming naar de senioren vond niet of nauwelijks plaats, ook al omdat de senioren de goed opgeleide tieners niet genoeg tegenstand konden bieden.
UItzonderlijke oogst kampioenen en grootmeesters voor Leidse club
De jeugdopleiding was het sterke punt van de club, voor senioren had Op Eigen Wieken geen meerwaarde boven de bestaande Leidse clubs. Daarom zette de club op een gegeven moment de opmerkelijke stap om alleen met jeugd verder te gaan. Een belangrijke rol in deze ontwikkeling speelde de befaamde jeugdtrainer Rob Brunia, die met Cor van Wijgerden de stappenmethode ontwikkelde en deze eind jaren ‘80 bij Op Eigen Wieken uitprobeerde, voor er het land mee in te gaan. Daarvoor werd nog gewerkt met het boek Jeugdschaak van Berry Withuis. Brunia (die in 2004 overleed) bleef vijftien jaar lesgeven en zorgde er ook voor dat de club een goede trainingsstructuur kreeg.
Er zijn jeugdleiders die er gefrustreerd van
raken, jeugdspelers opleiden en ze dan ingepikt zien door grotere clubs. Suzy Willemze, de huidige voorzitter, ziet dat heel anders. "Je leidt ze op, ze worden goed en dan ben je ook geslaagd." Ze vergelijkt het met de basisschool. "Als de kinderen daar zijn opgeleid, gaan ze naar de middelbare school. Dan wil je ze toch ook niet vasthouden?"
Op de vraag of Op Eigen Wieken meer een schaakschool dan een schaakclub is, merkt ze op dat je dat misschien wel zo mag zien. De club speelt wel met jeugdteams in de externe competitie, zowel regionaal als landelijk, maar de spelers kiezen al snel voor sterkere clubs. De sterksten willen natuurlijk naar LSG, dat in de meesterklasse speelt, maar zelf geen jeugdafdeling heeft. LSG heeft een studentikoos karakter, bij Phili-
Leonore Braggaar is een van de jonge schakers die zich voor Op Eigen Wieken inzet.
dor is de gemiddelde leeftijd wat hoger. Toch spelen ook bij Philidor momenteel zo’n tien oudere tieners die van Op Eigen Wieken afkomstig zijn. Beide clubs hebben daarvoor een opmerkelijke ‘overeenkomst’ Op Eigen Wieken vraagt aan jeugdspelers die bij Philidor intern willen gaan spelen tot ongeveer hun zestiende extern voor hun oude club uit te blijven komen. Dan gaat er een hele groep tegelijk over naar Philidor, zodat ze niet als eenlingen ergens komen te zwemmen. Bij Op Eigen Wieken blijven ze ook daarna training volgen. In Leiderdorp en Voorschoten, buurgemeentenvan Leiden, worden de spelertjes op de plaatselijke schaakvereniging ook goed opgeleid, maar kinderen uit bijvoorbeeld Oegstgeest, Katwijk en Noordwijk zoeken hun heil bij Op Eigen Wieken. Hoe werf je
daar kinderen om buiten het eigen dorp, namelijk in Leiden, naar de schaakclub te gaan? Suzy Willemze: "Nee, wij doen niet aan werving, het gaat vanzelf. Er is bijvoorbeeld een grand-prix van jeugdtoernooien in de regio, waardoor ze ons leren kennen. Maar ook via schooltoernooien komen ze vanzelf met ons in aanraking." Ze noemt Jan Roorda als voorbeeld van iemand die in zijn woonplaats Noordwijk heel actief met jeugdschaak bezig was, maar de kinderen wel in contact bracht met Op Eigen Wieken. Blijkbaar wordt dat door de kenners als het juiste adres gezien.
Op de website van de club is te lezen: "In vijf stappen, die in normale gevallen ieder ten minste één, vaak twee jaar in beslag nemen, word je van absolute beginner opgeleid tot een schaker met een rating van ongeveer 1600." Dan spreek je dus over zeven of acht jaar, is dat niet lang?
Suzy Willemze: "Nee hoor. Ons jongste lid is vier jaar, maar we krijgen er veel van zes. Dus voor hun veertiende hebben ze alle stappen doorlopen." Die trainingen worden gegeven door ouders, maar ook door eigen jeugdspelers die zelf wat ouder zijn geworden. Sinds een jaar volgen twaalf leden de cursus Schaaktrainer A van de KNSB, die hen opleidt om les te geven voor de stappen 1 tot en met 3. Suzy Willemze: "Dat vind ik erg leuk, het is begrijpelijk dat de sterke spelers een andere club zoeken, maar hierdoor kunnen we ze toch op een of andere manier aan de club blijven binden." Onder anderen Leonore Braggaar en Harry van Vliet, die op Nederlandse kampioenschappen in hun leeftijdscategorie hoog scoorden, volgen deze cursus. Voor de sterksten is er een selectietraining, die wordt gegeven door Thomas Willemze en Chiel van Oosterom, die beiden internationaal meester zijn. Thomas was na zijn studie enige tijd profschaker. Suzy Willemze: "Nu geeft hij minder les omdat hij werk gevonden heeft, maar met de pet van moeder op vind ik dat wel weer fijn. Professionele trainers kunnen we niet betalen zolang we geen sponsors hebben. We werken bijna alleen met vrijwilligers."
Niet iedere sterke schaker gaat lesgeven. "Neem bijvoorbeeld Jan Smeets. Die geeft geen training, maar kan heel leuk simultaan geven, wat hij bij ons een keer per jaar doet."
Koninklijke waardering
Vorig jaar kregen zes vrijwilligers van Op Eigen Wieken een enorme blijk van waardering: vlak voor Koninginnedag, tijdens de jaarlijkse ‘lintjesregen’, werden ze koninklijk onderscheiden. Het waren Ger Dekker (oprichter van de club, vader van Joris en Bas), Dik de Heer (25 jaar jeugdleider, vader van Machiel), Piet Pouw (ook een oudgediende, vader van Pieter), Suzy Willemze (moeder van Thomas, Jeroen en Annemiek), Harry Delemarre (vader van Jop, Maaike en Aukje) en Ria Fijn van Draat (moeder van Erik van den Doel).
De namen van de kinderen zet ik er bewust bij. Suzy Willemze: "We hadden allemaal kinderen op de club, de kinderen zijn nu weg en wij zijn blijven hangen. Sommigen geven training, maar bijvoorbeeld Ria is heel goed in regelen. Zij is heel belangrijk als we met een grote groep kinderen naar een toernooi gaan."
Schakers die bij Op Eigen Wieken zijn opgeleid en later grootmeester werden, zijn Jan Smeets (de huidige kampioen van Nederland), Erik van den Doel en Dennis de Vreugt. Meester werden Jop Delemarre, Stefan van Blitterswijk, Thomas Willemze en Marc Erwich. Overige spelers van meesterklassesterkte zijn Jeroen Willemze en Frank Erwich . Geen enkele andere club in Nederland komt in de buurt van deze uitzonderlijke oogst.
Op Eigen Wieken werd dit jaar tweede bij het NK voor E-teams in Naaldwijk.
Van links af zien we Ruben Snijder, Ruben
Fleuren, Suzy Willemze, Maarten van Harten, Sena Özdemir en Bart Schipper.
Iedereen googelt. Ook schakers. Het woord googelen werd zelfs opgenomen in de woordenlijst van de Nederlandse Taalunie: googel-googelt-gegoogeld. Maar er zijn prima alternatieven die vaak betere resultaten opleveren dan Google.
Een zoekmachine die zich geheel op schaaksites concentreert bestaat nog niet, wel kan vaak in schaakwebsites zelf naar artikelen en trefwoorden worden gezocht, bijvoorbeeld op de website www.schakers.info Daar kunt u in google zoeken, maar ook in het eigen archief. Ook websites als www.chessbase.com bieden deze mogelijkheid aan.
Als u op zoek bent naar foto´s van schakers kunt u prima resultaten bereikenop www.picsearch.com Daar staan meer dan 2 miljard foto´s klaar. Tikt u de naam Bobby Fischer maar eens in. U zult versteld staan van het aantal hits en bovendien worden de foto´s netjes geordend aangeboden. Uitproberen! Als u liever bewegende beelden bekijkt, dan klikt u waarschijnlijk automatisch naar www.youtube.nl, maar ook hier is een goed alternatief beschikbaar: www.vdoogle.com zoekt namelijk op verschillende videoplatformen naar het door u ingevoerde zoekbegrip en biedt daarom betere resultaten.
Mooier zoeken
Niet altijd beter, maar wel optisch fraaier is de visuele zoekmachine www.searchme.com Het bijzondere van de zoekmachine is dat het landingspagina’s op vergelijkbare wijze toont als dat Itunes albums weergeeft. Erg web 2.0 en gebruiksvriendelijk. Het visueel tonen van de landingspagina maakt het zoeken een stuk dynamischer en interactiever. Ook kunt u hier gericht naar blogs zoeken. Een soortgelijke website is www.exalead.com, maar daar zijn de getoonde pagi-
na´s wat kleiner. Als u een schaakvraag heeft, moet u www.powerset.com eens bezoeken. Voer een vraag in het Engels in, enkele seconden levert deze zoekmachine een kant en klaar antwoord. De zoekmachine doorloopt de Wikipedia encyclopedie voor een antwoord. Handig.
We gaan toch weer terug naar Google, maar nu naar een ‚onderafdeling’ namelijk het zoeken naar blogs. Een weblog, ook wel blog genoemd, is een website waarop regelmatig - soms meerdere keren per dag - nieuwe bijdragen verschijnen en waarop de geboden informatie in omgekeerd chronologische volgorde wordt weergegeven. Dit onderwerp werd al eerder in deze rubriek besproken, maar het aantal (schaak)blogs blijft explosief stijgen. Zoeken naar blogs kunt u met de Google zoekmachine http://blogsearch.google.com maar de resultaten zijn mager. Een blogzoekmachine die 100% bevredigende resultaten oplevert is er nog niet. Vandaar dat hier nog een paar sites worden genoemd die u misschien nog niet kent.
http://blog.magnuschess.com is de blog van de virtuele nummer 2 van de wereld, de Noor Magnus Carlsen . Papa Henrik houdt de belevenissen van junior keurig bij en zijn verhalen zijn de moeite waard. Het is één van de weinige goede sites van topspelers. Waarom is Carlsen eigenlijk de virtuele nummer twee? Op de site http://chess.liverating.org vindt u een live ratinglijst van spelers die een FIDE rating van 2700 of hoger hebben. Dat waren er eind juli overigens al 29! Als er ergens een belangrijk toernooi met topspelers wordt gespeeld wordt de site dagelijks ververst. Het slechte resultaat van Vladimir Kramnik in Dortmund heeft meteen invloed op zijn positie op de lijst: -15 punten! Eind juli stond Magnus op de tweede plaats met een rating van 2795, nog maar drie puntjes minder dan wereldkampioen Vishy Anand , maar als u dit leest kan hij al de virtuele nummer één van de wereld zijn!
Eric van Reem
Het eerste SpeelZ toernooi wordt gespeeld op zaterdag 25 oktober. De actieve schaakclub Caïssa in Elburg zorgt voor de organisatie. Er wordt
gespeeld in verschillende categorieën. Het toernooi begint om 10.00 uur en duurt tot 17.00 uur. Ook kinderen die niet meedoen aan SpeelZ kunnen mespelen. Zij betalen € 3.50. Voor SpeelZ deelnemers is het toernooi gratis.
SpeelZ is het schoolschaakproject van de KNSB. Het biedt scholen de mogelijkheid om tegen een geringe vergoeding schaaklessen te organiseren. SpeelZ is ook een ideale activiteit voor de buitenschoolse opvang. Uitvoerige informatie over SpeelZ en het SpeelZ-toernooi vindt u op: www.schaakbond.nl/speelz
NK voor bedrijven op zaterdag 11 oktober John Markus seniorenkampioen
Op 11 oktober wordt het Nederlands Kampioenschap voor Bedrijven gespeeld.
Er wordt gespeeld met viertallen die zeven ronden Zwitsers tegen elkaar spelen.
Wanneer uw bedrijf, kantoor of overheidsinstelling belangstelling heeft om een keer mee te spelen, kunt u contact opnemen met het bondsbureau van de KNSB. Titelverdediger Sogeti zal dit jaar als gastheer optreden.
De VAS-speler John Markus heeft bij het Bilderbergtoernooi in Oosterbeek de seniorentitel gewonnen. Met vier overwinningen en drie remises bleef hij ongeslagen. De tweede plaats ging met een half punt minder naar Tom de Ruiter. Er deden aan de hoofdgroep 26 spelers mee. Dat de 50-plusser voor het schaken een belangrijke doelgroep is bleek uit het aantal deelnemers. Dat is met 168 nog nooit zo hoog geweest. Er moesten in Hotel De Bilderberg extra zalen beschikbaar worden gesteld.
(ADVERTENTIE)
Piet Zwart overleden
Op maandag 28 juli is schaakorganisator Piet Zwart overleden. Voor velen was hij synoniem met het Hoogovens Schaaktoernooi. Gedurende 44 jaar maakte hij deel uit van het organisatiecomité van dit toernooi. Van het vijfentwintigste tot het zestigste toernooi was hij toernooidirecteur. In deze periode maakte het toernooi de ontwikkeling door van een aardig grootmeestertoernooi met nevengroepen tot een van de allersterkste toernooien ter wereld.
Piet Zwart heeft ook voor de KNSB een belangrijke rol gespeeld, want samen met enkele andere leden van de schaakvereniging Pat Mat in Beverwijk organiseerde hij het Nederlands Kampioenschap Snelschaken voor Teams. De KNSB gebruikte deze traditionele afsluiting van het competitieseizoen jaren lang om de klokken aan de kampioensteams uit te reiken. Piet Zwart en clubgenoten hebben deze taak 25 jaar op zich genomen.
Piet Zwart was Lid van Verdienste van de KNSB, Ridder in de Orde van Oranje Nassau en erelid van Pat Mat, dat een aantal jaren geleden is opgegaan in De Wijker Toren
Een door Jan van Reek in Schaakmagazine van juni 2008 opgenomen oude eindspelstudie van Henri Rinck trok mijn belangstelling.
Rinck demonstreerde het dalen van een trap door een dame. Hij gaf als oplossing: 1. Dg6+ Tg2 2. Db6+ Kh1 3. Dc6 Kg1 4. Dc5+ Kh1 5. Dd5 Kg1 6. Dd4+ Kh1 7. De4 Kg1 8. De3+ Kh1 9. Df3 e6 10. Kf1 e5 11. Dxg2. Mat in elf zetten dus.
Gratis catalogus: WGM Erika Sziva / IM Johan van Mil
Adriaan van Ostadepad 5, 5684 AS Best
Tel: 0499 46 03 20
www.debestezet.nl
info@debestezet.nl
Een elektronische blundercheck detecteerde drie nevenoplossingen (duals). Met de dual 5. Df5 (mat op de elfde zet) valt wellicht te leven in zoverre hij de matvoering niet versnelt. Twee andere duals - 3. De3 en 3. Db3doen dat echter wel en zijn daarom dodelijk. Vanaf de beginstand zet wit mat in tien zetten:
A) 3. De3 Tg1+ 4. Kf2 Tg2+ 5. Kf3 Tg4 6. De1+ Tg1 7. De4 Tg2 (7. .. Tf1+ 8. Kg3+) 8. Kf4 e6 9. Ke5 Kg1 10. De1 mat.
B) 3. Db3 Tg1+ 4. Kf2 Tg2+ 5. Kf3 e5 (of 5. .. Tg4/g5/g6/g7; op 5. .. Tg1 kan volgen 6. Db7 Tg2 7. De4 e6 8. Ke3 e5 9. Kd3 Kg1 10. De1#) 6. Db1+ Tg1 7. De4 Tg4 (7. .. Tf1+ 8. Kg3+) 8. Dxg4
verzendhuis voor schaakboeken, -materiaal, -computers en -software
Vakkundig, goedkoopen snel!
Nieuwe boeken
• Fighting the Anti-King’s Indians - Dembo € 20,95
• Dangerous Weapons: the Benoni and Benko - o.a. Palliser/Emms € 21,95
• The Flexible French - Moskalenko € 21,95
Nieuwe software:
• Chessbase 10 starterpackage € 154,90 • Update van versie 9 € 99,90
• Rybka 3, leverbaar vanaf medio augustus - Rajlich, v.a. € 99,90
Wordt in augustus verwacht:
• Modern Chess, Part 2: Kasparov vs. Karpov 1975-1985
Marc J.G. Schroedere4 9. Dxe4 Kg1 10. De1 mat.
Gelet op het voorgaande is de studie incorrect en behoeft reparatie. Dit bleek simpel: een verplaatsing van pion e7 naar g7 elimineert alle nevenoplossingen.
8. De3+ Kh1 9. Df3 g6 10. Kf1 g5 11. Dxg2 mat.
Anders dan in Rincks studie leidt 5. Df5 niet tot mat op de elfde zet: 5. Df5? g5! 6. De4
Kg1 7. Dd4+ Kh1 8. Kf1 Tg1+ 9. Kf2 Tg2+ 10. Kf3 g4+ 11. Kf4
Tg3 12. De4+ Tf3+ 13. Kxg4
Kg1 14. Dxf3 h1=D 15. De3+
Kf1 16. Dc1+ Kg2 17. Dd2+ Kf1 18. Dd1+ Kg2? 19. De2+ Kg1 20. Kg3 Dh4+ 21. Kxh4 Kh1 22. Kg3 Kg1 23. Dg2 mat.
Mat in 11 zetten
Rincks oplossing werkt nu wel: 1. Dg6+ Tg2 2. Db6+ Kh1 3. Dc6 Kg1 4. Dc5+ Kh1 5. Dd5 Kg1 6. Dd4+ Kh1 7. De4 Kg1
Ook de matvoeringen via 3. De3 en 3. Db3 duren langer dan elf zetten:
A) 3. De3? g5! 4. De4 Kg1 5. Dd4+ en verder zoals boven;
B) 3. Db3? g5! 4. Dd5 Kg1 5. Dd4+ en verder zoals boven.
Haarlemmerdijk173
1013KHAmsterdam
Tel020-6241171
Fax020-6270885
info@schaakengo.nl
www.schaakengo.nl
de meest complete denksportwinkel
SchaakenGowinkel HetPaard
• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge
• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino
• Legpuzzels en breinbrekers
• Boeken over over mathematische puzzels
• Gezelschapsspellen open van 10.00 uur tot 17.30 uur, maandag vanaf 13.00 uur, donderdag tot 20.00 uur.
Retiefstraat 73-B, 1092 VZ Amsterdam, Bestel via internet: www.xs4all.nl/~chess (Bezoek alleen na afspraak!)
Tel./fax 020-66.507.93
NIEUW: RYBKA 3 schaakprogramma met veel nieuwe analyseopties
• ChessBase - versie € 49,90
• DEEP Rybka € 99,90
• CD Rybka-Openings (Jeroen Noomen) € 24,99
NU OOK Pocket Fritz 3!
Convekta-versie: Rybka-Engine vanaf € 39 tevens Deep - UCI of met "Aquarium" interface
NU ook ChessBase 10 en Chess Assistant 10 - zie website! bovenstaande prijzen zijn inclusief verzendkosten!
E-mail: chess@xs4all.nl
Giro 3189910 - België: PostCheque 000-1666852-04
• Schaakcomputers met garantie voor correcte prijzen! Ook reparatieservice!
> Verwacht augustus: "2ROBOT" van NOVAG - zet zelf met robotarm! € 149,90
•Alle NOVAG-, Saitek & Mephisto- en Excalibur-modellen leverbaar!
• Werkboeken stap 1 t/m 6 & Handleidingen - altijd snel geleverd!
• STAPPENMETHODE-CD stap 1 t/m 5 € 15
• Borden, stukken, klokken - altijd kwaliteit voor de juiste prijs!
NU nieuw van DGT: opvouwbare electronische schaakklok "Chess 960"! € 29,95
• Kijk regelmatig op www.xs4all.nl/~chess voor nieuws, akties en KOOPJES!
> steeds nieuwe OP=OP-aanbiedingen en antiquarisch aanbod!
In deze
Voorloper: Rosa Ratsma doet het liefst eindspel
Partijen van Rosa Verdedigen
Waar ga je naar toe?
Sjaak en mat
Jeugdkatern Schaakmagazine
Rosa heeft de spelregels geleerd van haar vader toen ze zes was. Toen haar broer Midas met bekers van de schaakclub thuis kwam wilde ze daar ook wel heen! En inmiddels heeft ze ook al heel wat bekers gewonnen. Bij SV Voorschoten kreeg ze les in stap 1 van Jan. Daarna van Harry en Louis. Haar 2e stap examen had ze in 10 minuten af. Toen deed ze meteen stap 3. Ook dat haalde ze!
Roderick van Kempen, jeugdleider en toen haar leraar, vertelt:
"Rosa is heel nuchter en rustig. ‘Ik red me wel!’ past bij haar." Nu zit ze in de groep bij Marcus Driessen. "Het liefst doe ik eindspel. Opening vind ik minder leuk. Ook doe ik graag de extra- en de plus-werkboeken." Vorige maand
heeft ze net haar 5e stap diploma gehaald!
Ze heeft zeker 25 Grand Prix toernooien gespeeld. Leuke toernooien zijn het ONJK in Hengelo en het NKD in Rijswijk. "Naar het ONKJ gaan we altijd met ouders, kinderen en trainers van de club. Daar staan we samen op de camping. Dat is leuk." Dit jaar won Rosa daar de D-categorie bij de meisjes. Ook heeft ze in het buitenland geschaakt.Met een groep kinderen geleid door Hiddo Zuiderweg ging ze naar Bagneux. In Utrecht doet ze mee met de centrale training. "Dat is gezellig met de meiden die ik ken van NK’s. Dolf Meijer kan goed lesgeven. We doen veel verschillende onderwerpen en
Ze is elf jaar. Met Hemelvaart werd ze vierde bij het NK-D voor meiden in Rijswijk. En met haar school werd ze kampioen van Nederland in Nijmegen. Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van...
Rosa Ratsma.
Piet Peelen
het gaat lekker vlot. Het huiswerk is niet veel, maar wel moeilijk! Soms zit ik lang op een stelling te turen voordat ik het zie."
Met haar school, De Vink, werd ze tweede van Leiden. In Nijmegen was het spannend of ze de finale zouden halen. Dat lukte. Een week later werden Rosa, Jip Damen, Simona Lu en Martijn Vlak kampioen van Nederland! "Op het gemeentehuis zijn we gehuldigd door de wethouder. We kregen een bos bloemen en een medaille. De school kreeg een groot schaakspel. Voor op het schoolplein." Van de hele school kregen ze applaus. Ook op de club was het feest, want alle vier zijn lid! Ze kregen een shirt met ‘kampioen’.
Geboortedatum: 17 oktober 1996
Uit: Voorschoten
School: De Vink
Leukste schoolvak: Gym en drama
Hobby’s: Tennis, turnen & tekenen
Schaken geleerd: M’n vader
Club: SV Voorschoten
Wat wil je worden: Iets bij een goed doel (bijv. WNF)
Lievelingseten: Pasta met kaas
Naomi de Ridder - Rosa Ratsma
NK D Rijswijk 2008
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Lb5+ Ld7 6. Pc3 e6
7. Lg5 Le7 8. 0-0 h6 9. Lh4 a6
10. Lc4 Pc6 11. f3 Tc8 12. Lb3
b5 13. a4 b4 14. Pce2 Dc7 15. c3 Tb8 16. Tc1 0-0 17. Te1 Tfe8
26. Df3 Pe5! 27. Dg3 Lxb5
28. axb5 Dxb5 29. Pd4 Db6
30. Df2 bxc3 31. Txc3 Pg4! Alweer een aftrekaanval.
Specialiteit van Rosa!
32. Df4 Lxd4 33. Dxg4 Lxc3
34. Txd8+ Txd8 35. bxc3
Dxb3, 0-1
Olivia Meng - Rosa Ratsma
NK D Rijswijk 2008
Na een spannende Siciliaanse partij sloeg Olivia toe met 34. Txf6!
Oei! Die toren mag je niet slaan, want pion g7 is gepend door de dame.
34. .. a5 35. Tb1 Txc5!
Nu maakt ook Rosa gebruik van ‘gepend stuk is geen goede verdediger’. Na 36. Tf3 axb4 had ze twee pionnen meer en won. (0-1)
Mia Rosa Hupkens - Rosa Ratsma
NK D Rijswijk 2008
De laatste ronde en een topduel. Mia Rosa wil winnen om alleen kampioen te worden en Rosa speelt voor een EK-plek.
27. .. Pe4 28. Dh5 Lxh4+ 29. Dxh4 Th8 30. Dh5 Pg3 31. Df3
Beide meiden vallen flink aan. Rosa heeft een dubbele aanval op dame en toren. Met de verrassende tegenaanval 31. Dg5
Pxh1 32. Dxg7 Tf8 33. Dxh7 had Mia Rosa haar dame actief gehouden.
31. .. Pxh1 32. Dxh1 Le4 33.
Dh2 De7
Rosa heeft materiaal gewonnen en won. (0-1)
Beide meiden zijn al heel sterk. Dat kun je goed zien. Ze gebruiken al hun stukken.
18. Dd2 Db7 19. Ted1 a5 20. Pb5 Pxe4
Met een aftrekaanval wint Rosa een pion.
21. fxe4 Lxh4 22. Pxd6
Naomi wint een pion terug en heeft een dubbele aanval.
23. .. Da7+ 23. Kh1 Ted8 24. Df4 Lf6 25. Pb5 Db6
Naomi ziet de röntgenaanval!
Rosa dreigde Lg5. Iets beter was meteen Dg3.
Rosa Ratsma - Louise Beukema
NK D Rijswijk 2008
Na een hard gevecht zijn we in het verre eindspel. Rosa heeft een vrijpion die wil promoveren. Ze doet nu een prachtige zet!
37. Ta7! Tc3 38. Kb8+ Ke6 39. c7 Tb3+ 40. Tb7
De toren tussenplaatsen beschermt de koning tegen schaak. Dit had Rosa vier zetten geleden al bedacht!
40. .. Tc3
41. c8D+ Txc8+ 42. Kxc8 en 1-0.
Verdediging vraagt net als aanvallen om een scherpe blik. Je analyseert wat er in de stelling aan de hand is. Wat is het probleem?
Dan ga je op zoek naar ontsnappingsmogelijkheden, zoals een tegenaanval of een eeuwig schaak-wending.
1. Stelling na 1.Th2 (stap 2)
4. Stelling na 1.Tb1xb7 (stap 4)
In deze stelling, uit de partij Aljechin-Shiskov, had wit een probleem. Zijn toren staat immers aangevallen, en na 1.Txf2 gxf2 is de f-pion niet meer te stoppen. Na 1.Ta1 speelt zwart 1. .. f4, 2. .. f3 en wit verliest. Toch nog maar kijken naar 1. Txf2 gxf2. Kan wit de pion nog tegenhouden? Ja! 2. Txf5 Kxf5 en nu de veldruiming 3. g4 met schaak, waarna wit de f-pion ophaalt met 4. Kg2 en de a-pion beslist de partij (1-0).
Vijf opgaven
Hiernaast zie je nog vijf stellingen uit de partijen van voormalig wereldkampioen Aljechin (overleden in 1946). Zoek het beste antwoord uit door te kijken naar dreigingen en tegenkansen.
De antwoorden vind je op bladzijde 30.
Wat te doen?
A) Met 1. .. Te3 redt zwart zich
B) Zwart kan veel beter dan 1. .. Te3, namelijk ...
C) Opgeven, zwart staat verloren
2. Stelling na 1.Tb1-b4 (stap 3)
Hoe verdedigt zwart zich?
A) Na 1. .. h6 is er niets aan de hand en staat zwart goed
B) Zwart wint met 1. .. Pe4
C) Met 1. .. Dd8 gaat zwart uit de penning en wint materiaal
3. Stelling na 1. .. Pb6-c4 (stap 4)
Waar kiest zwart voor?
A) Zwart kan het beste remise houden met 1. .. Pf3+
B) Ook 1. .. Txb7 leidt tot remise
C) 1. .. Txg3 is het beste.
5. Stelling na 1.Db3xb7 (stap 5)
Hoe lost zwart zijn problemen op?
A) 1. .. Tb8 levert een gelijke stelling op.
B) 1. .. Dc4 levert een winnende tegenaanval op
C) 1. .. Kd7 is het beste.
Hoe lost wit het probleem op?
A) 1. Dh3 voorkomt materiaalverlies
B) Wit staat gewonnen na 1. Dd3
C) Na 1. Pf6 heeft wit een winnende aanval
Het is bijna september en dat betekent dat er weer belangrijke jeugdtoernooien aan komen. Gaan jullie daar ook naar toe?
Schrijf de volgende wedstrijden vast in je agenda:
• Op zondag 28 september wordt in Mierlo bij Eindhoven het NK-rapid voor jeugdteams gespeeld.
Altijd druk en gezellig.
• Wie rapid te langzaam vindt kan op 4 oktober meespelen in het NK snelschaak voor de jeugd. Dat toernooi wordt gespeeld in Akkrum, niet ver van Leeuwarden. Het lijkt ver weg, maar is de moeite waard.
• Het duurt nog even, maar op 15 november is er weer een belangrijk rapidtoernooi. Bij de Technische Universiteit in Eindhoven wordt het NK-rapid voor de jeugd gespeeld. Niet voor teams zoals in Mierlo,
maar individueel.
• En dan hebben we natuurlijk de jeugdclubcompetitie. Die is na een heleboel jaren in Baarn verhuisd naar Amersfoort. Die wedstrijd wordt dit jaar Amfors Jeugdschaakcompetitie genoemd, naar de sponsor. De eerste ronde wordt op zaterdag 20 september in Amersfoort gespeeld.
Meer weten over deze en andere wedstrijden?
Kijk op www.schaakbond.nl bij de kalender.
Daar tref je ook nog heel veel andere jeugdwedstrijden aan.
De zomer zit er op, het is weer tijd voor school. En dus kan er weer lekker op school worden geschaakt. Je kunt les krijgen en je kunt toernooitjes op school organiseren. Zoals bijvoorbeeld hier in Hillesluis, in de Rotterdamse wijk Feijenoord. Je kunt zien dat ze er zin in hebben. Gaan jullie dit jaar ook weer aan de slag?
Jeroen Bosch
Ivan Sokolov is de laatste tijd wat minder actief als toernooischaker. Dat hij nog steeds een sterke aanvalsspeler is blijkt uit de onderhavige partij tegen Rasul Ibrahimov gespeeld in mei van dit jaar in Baku.
Ivan Sokolov - Rasul Ibrahimov President's Cup Baku 2008
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2
De zogenaamde klassieke variant (die ook wel de Capablanca-variant wordt genoemd) is een logische bestrijdingswijze van het NimzoIndisch. Wit voorkomt de verdubbeling van zijn c-pion die zo typerend is voor het Nimzo-Indisch en contro-
Roeland Pruijssers heeft na het behalen van het jeugdkampioenschap tot twintig jaar de goede
leert veld e4. Sokolov geldt als een groot kenner van deze variant, en schreef er zelfs al eens een monografie over.
4. .. 0-0 5. Lg5
Dit is een zijvariant. De hoofdvariant is 5.a3 Lxc3+ 6. Dxc3, terwijl ook het ambitieuze 5. e4 wel wordt gespeeld. Ibrahimov reageert op de juiste wijze met 5. .. c5 6. e3 cxd4 7. exd4 h6
8. Lh4 d5
Hier kan zwart ook 8. .. b6 of 8. .. Pc6 spelen.
9. cxd5 Dxd5
Dit is een erg riskante zet. Zwart laat 10. Lxf6 toe en hoopt daarvoor actief spel te krijgen tegen de geïsoleerde pion. Veiliger is 9. .. exd5 10. Ld3 Pc6 11. Pge2 Le7 met ongeveer gelijk spel.
10. Lxf6
Uiteraard neemt wit het paard.
De zwarte koningsstelling is nu permanent verzwakt, maar zwart staat behoorlijk actief en de witte koning staat nog in het midden en dus ook niet geheel veilig.
10. .. gxf6 11. Pf3 Pc6 Zwart valt pion d4 aan. Voelt u zich - net als Ivan Sokolov - als een vis in het water in deze onduidelijke stelling met wederzijdse kansen?
lijn doorgetrokken. In Leiden won hij gedeeld het LCT toernooi . Wanneer het jeugdspelers
De lezer heeft wit.
Uitwerking op bladzijde 29.
Karel van der Weide 12.
met regelmaat lukt evenementen van een dergelijk kaliber op hun naam te schrijven, is de
grootmeestertitel niet ver weg. Acht combinaties van dit jeugdige genie.
1. Wit is aan zet2. Wit is aan zet3. Zwart is aan zet4. Wit is aan zet
5. Zwart is aan zet6. Wit is aan zet7. Zwart is aan zet8. Zwart is aan zet
Een jaar of vijftien geleden speelden we nog tegen elkaar op een schaakbord en soms speelde men een potje tegen een nog niet al te sterke schaakcomputer. Maar anno 2008 schaak je op het Internet, op een PDA, op je mobiele telefoon, op een iPhone of tegen een computerprogramma dat al lang veel te sterk is geworden. Partijen noteer je op je Monroi. Digitale klokken zijn niet meer weg te denken naast de borden en tijdens de komende WK-match tussen Vishy Anand en Vladimir Kramnik kunnen we voor het eerst een alomvattende multimedia presentatie van een schaakmatch op het Internet verwachten, met live beelden en commentaar. De techniek staat ook in de schaakwereld niet stil.
Geurt Gijssen: "Ik zie voor alle toernooien de oplossing nog niet"
"De computer is de vijand van het schaakspel"
De nieuwe Fischer klok „Wist je dat Bobby Fischer tijdens zijn verblijf in Japan en IJsland aan een geheel nieuwe schaakklok werkte?", vroeg Fridrik Ólafsson, de bekendste IJslandse schaker en FIDE-voorzitter van 1978-1982 tijdens een gesprek met ondergetekende in Reykjavik. „Hij was in Japan met ingenieurs van Seiko bezig een klok te ontwikkelen die kon spreken en onder andere aankondigde hoe-
veel tijd er nog overbleef om de zetten uit te voeren. Je kon net als bij een navigatiesysteem een stem uitkiezen. Toen hij naar IJsland kwam stopte hij met het project, omdat hij vond dat de ingenieurs in IJsland er niets van begrepen. Ik begreep er trouwens ook weinig van, de klok was veel te moelijk om te bedienen en naar mijn mening in de praktijk niet te gebruiken. Fischer had overigens letterlijk een hele
koffer vol met zulke ideeën, hij heeft blijkbaar niet stilgezeten."
Ook niet stilgezeten heeft DGT uit Enschede. Sinds vijftien jaar timmert het bedrijf uit Enschede aan de weg en inmiddels zijn de digitale klokken en borden van DGT niet meer weg te denken uit de toernooizalen. Inmiddels heeft DGT een
digitale klok ontwikkeld die ook buiten de speelzaal gebruikt kan worden: de DGT960 Tijdens de officiële presentatie van de klok op 21 juni jl. vertelde Ben Bulsink van DGT dat er jarenlang plannen waren om een „handig klein klokje" te ontwikkelen, een klok om overal mee naar toe te nemen. „Maar in het midden van de jaren negentig was de techniek nog niet zo ver", aldus Bulsink "en dus moesten we het idee noodgedwongen laten rusten. In september 2007 hebben we het idee weer opgepakt en bovendien hadden we een extra mogelijkheid alle Chess960 stellingen door het klokje te laten genereren. De techniek was er klaar voor en zodoende hebben we tijdens de speelgoedbeurs in Neurenberg (Duitsland) in februari dit jaar de eerste prototypes gepresenteerd. Er bleken nog allerlei problemen te zijn, zo moest bijvoorbeeld de rangschikking van de stukken op de klok aangetoond worden. Bovendien waren we niet tevreden met de grafische figurines die op de markt waren en daarom hebben we zelf nieuwe ikonen ontwikkeld." De klok is sinds begin juli op de markt en de eerste serie is al uitverkocht.
Bulsink: „De DGT960 is een hebbedingetje. Het is simpel te bedienen en als je het klokje opent is het meteen speelklaar".
Monroi
Nog is het in Europa nog niet zo gebruikelijk partijen op een Monroi (mon roi = mijn koning) te noteren, maar in de Verenigde Staten en Canada is het apparaatje ter grootte van een PDA (Personal Digital Assistant) al aardig populair aan het worden. Het bedrijf uit Montreal, Canada maakt Personal Chess Managers waarmee de eigen partijen kunnen worden genoteerd die zelfs live en draadloos op de Monroi website kunnen worden gevolgd. Verder kunnen databases worden aangelegd en als de organisator meewerkt kan zelfs de paring voor de volgende ronde op het apparaatje worden ontvangen. De $359 kostende Monroi kan natuurlijk ook op de PC worden aangesloten. Een schaakmotor om stellingen te analyseren zit er niet in en dat is maar goed ook want anders wordt het wel erg verleidelijk om te bedriegen.
Er zullen altijd lieden zijn die de boel willen beduvelen en heden ten dage zijn de spiekbriefjes van vroeger of het openingsboek onder de wijde trui vervangen door Pocket Fritz en Co. Het eerste bekende geval van elektronisch bedrog zal tijdens het Philadelphia Open zijn geweest, in 1993 waar de ratingloze John von Neumann opvalt door het dragen van een walkman en uitpuilende kleding. Ook is vreemd dat hij soms heel lang nadenkt over voor de hand liggende zetten. Zijn toernooiresultaat is indrukwekkend en hij komt daarom in aanmerking voor een toernooiprijs van $800, maar omdat hij weigert zich te identificeren, geeft de scheidsrechter hem enkele eenvoudige schaakopgaven met het verzoek deze op te lossen. Ook dat weigert Von Neumann. Als hij een potje snelschaak moet spelen verliest hij deze als een kind. Hij is ontmaskerd en haast zich er vandoor te gaan met achterlating van het prijzengeld. Ook de ‚zaak Allwermann’ uit 1998 is bekend. Allwermann is een computerdeskundige en verschijnt aan het bord met een bril en een dikke sjaal. Bovendien heeft hij ongewoon lang haar. Dit alles is een perfecte schuilplaats voor moderne microspullen. Na analyse van zijn partijen blijkt dat hij Fritz 5.32 moet hebben gebruikt. Nadien heeft men Clemens Allwermann nooit meer op schaaktoernooien gezien.
Toen in 2001 in Mainz de Pocket Fritz werd geïntroduceerd, een schaakprogramma voor PDA´s, lachten ondergetekende en de ontwikkelaar van het programma, Stefan MeyerKahlen nog om toekomstige detectiepoortjes die nodig zouden zijn om bedrog tegen te gaan. Maar al snel werd het eerste ‚Pocket
Fritz schandaal’ bekend.In 2003 viel de eerste bedrieger door de mand. Tijdens een toernooi in het Duitse Lampertheim viel een speler op die opvallend vaak het toilet bezocht. De tegenstander meldde het verdachte gedrag aan de scheidsrechter die de speler volgde, op de toiletpot van het aangrenzende hokje ging staan en over de scheidsmuur keek. Hij betrapte de speler met een Pocket PC waarop een schaakprogramma te zien was. De speler werd onmiddellijk gediskwalificeerd. Ook in de Nederlandse schaakwereld zijn gevallen van Pocket Fritz misbruik bekend geworden, onlangs nog tijdens de KNSBcompetitie. De ‘lippenzalf-zaak van Anna Rudolf’ eind vorig jaar tijdens een toernooi in Frankrijk bereikte de internationale schaakpers. Drie spelers, onder wie een grootmeester, beschuldigden de 20-jarige Hongaarse van het gebruik van computerprogramma Rybka. De drie spelers verklaarden dat Anna te vaak naar het toilet ging en dat haar tas voorzien was van een geheime Internetverbinding die de beste zetten door zou geven met behulp van de lippenzalf van Anna.
Schaaksoftware wordt steeds beter en de apparaatjes waarmee gespeeld worden steeds kleiner. Kan vermeden worden dat die apparatuur de speelzaal mee in wordt genomen? In Schaaknieuws schrijft GM Karel van der Weide: „Er bestaat goedkope software die de grootmeester reduceert tot een beginneling. Deze zelfde software zal de schaakwereld in de toekomst lelijk parten spelen. De handcomputers worden enkel kleiner en ik vrees dat arbiters in de toekomst hun handen vol hebben aan het bestrijden van bedrog." Geurt Gijssen, arbiter en voorzitter van de spelregelcommissie van de FIDE meent: „Tijdens de volgende bijeenkomst van de commissie tijdens de Olympiade in Dresden zal het gebruik van technische hulpmiddelen ongetwijfeld weer aan de orde komen, maar eerlijk gezegd zie ik voor alle toernooien de oplossing nog niet. Toernooien die zich dat financieel kunnen permitteren kunnen allerlei vormen van detectie inzetten, maar het is, zo denk ik, een financieel probleem." (Vervolg op pagina 24)
'Tactiek
is erg leuk voor een kind van acht: paardvorken zoeken, wat is er leuker?'
"Schaken is een mooi
Schaakbeest Herman Grooten (net vijftig) voelt zich als een vis in het water in de schaakwereld. 'Ik reis met mijn vriendin veel en graag toernooien af. Een nine to five-uurrooster is niets voor mij.' Ook ten huize Grooten-Schuurman is het al schaken wat de klok slaat. 'We hebben thuis voortdurend hele horden schakende kinderen om ons heen.'
'De eigen carrière als speler is voor mij niet zo belangrijk. Ik heb altijd wel veel plezier gehad in schaken, maar mijn resultaten zijn voor mij niet de essentie. De laatste jaren heb ik vrij veel toernooien gespeeld. Mijn vriendin Petra Schuurman (Fide-meester, red.) speelt veel en ik ga vaak met haar mee. Dat vrijbuitersbestaan van een schaker bevalt ons beiden prima. We maken veel reizen, happen tijdens zo'n toernooi ook graag wat cultuur. Dat is niet altijd goed voor je resultaten, maar so what?
Zo houden Petra en ik erg van de bergen. Elk jaar is er eind augustus een toernooi in het wintersportoord Bratto in noord Italië.
We maakten daar een keer een flinke bergwandeling. Normaal had die een uur of twee moeten duren. We raakten echter de weg kwijt en uiteindelijk waren we liefst vier uur onderweg. Op een gegeven moment moesten we bovendien over een richeltje waarachter een afgrond gaapte van honderd meter diepte. We hebben daar doodsangsten uitgestaan. Maar goed, je overleeft dat, arriveert dus wel een stuk te laat voor je schaakpartij. Ik moest die dag tegen Cebalo en speelde, ondanks mijn tijdhandicap, zeer onverschrokken. Ik offerde van alles, speelde hem weg en kwam op winst te staan.
Maar op zet 40 gooide ik de winst weg en vervolgens op zet 41 ook nog eens de remise. Maar alles is relatief: evengoed had ik die partij nooit gespeeld.' 'Ik heb nooit de verzengende ambitie gehad om grootmeester te worden. Je moet er veel voor aan de kant zetten en ik heb in het schaken altijd veel activiteiten gecombineerd. Mijn schakersbestaan is veel te versnipperd. Ik was ook zelden goed voorbereid. Die ene GM-norm die ik in 1995 in Leeuwarden heb behaald was zeker geen toeval. Als trainer werk ik met dag- en weekschema's voor mijn pupillen. Ik besloot dat toen eens voor mezelf uit te proberen. Elke dag loste ik twee maanden lang eindspelstudies op. Ik vond dat niet alleen een leuke uitdaging, studie van het eindspel levert ook drie voordelen op: je visueel vermogen, je rekenkracht en je fantasie groeien erdoor.
Sommige opgaven waren erg moeilijk, maar Petra spoorde me dan aan om toch door te zetten. Ik leerde daardoor de cirkel van almaar hetzelfde soort zetten te doorbreken en andere, ongewone zetten te onderzoeken.
Dat mijn rekenkracht daardoor flink was toegenomen bleek op het toernooi in Leeuwarden. Ik haalde tegen acht titelhouders met een gemiddelde rating van 2540 zes uit negen, toch wel een bijzondere prestatie.
Maar een GM-titel is voor mij nooit een obsessie geweest. Mijn IM-titel vond ik daarentegen wel een mijlpaal. Zo'n titel geeft je als schaaktrainer veel status, alleen kwam hij in mijn geval wel tien jaar te laat. Tussen mijn 20ste en 30ste jaar, heb ik liefst elf IM-normen geboekt. Je had echter één norm in een gesloten toernooi nodig en daar kreeg ik niet vaak een uitnodiging voor. Toen ik in Boedapest in 1990 dan toch aan een gesloten toernooi kon meedoen, haalde ik de vereiste 6 uit 9 voor een norm. Dat was een toernooi met 12 deelnemers die 9 ronden speelden. Ik kwam na dat toernooi op 2395 Elo uit, had nog 5 extra Elo-punten nodig om erkend te worden als IM.
Helmut Cardon , die ook meedeed in Boedapest, vroeg me of ik geen zin had om naar het ECI-toernooi in Sas van Gent te komen: 'Daar haal je die 5 Elo-punten wel.' Ik werd vervolgens gedeeld winnaar van dat ECI-toernooi met 7 uit 9. Dat was 1 punt overscore voor de IM-norm. Maar goed dat ik in Sas won: achteraf bereikte me het bericht dat de KNSB Boedapest toch niet erkende als gesloten toernooi. Een jaar later viel de regel van de gesloten toernooien gewoon weg.'
Mijn beide ouders stonden in het onderwijs, het lesgeven zit me dus in het bloed. Ik ben geboren op Curaçao en mijn vader was een verwoed schaker. Ik werd tweemaal jeugdkampioen van Curaçao, al stelde schaken daar niet zoveel voor. Ik ben met mijn ouders naar Nederland geïmmigreerd op mijn elfde, de laatste klas van de basisschool.
In Boxtel bracht Ruud van Dongen me naar de schaakclub. Door zijn toedoen raakte ik bezeten van het spel: hij liet me veel toernooien spelen en snelschaken. Ik was toen ook een verwoed voetballer, maar heb op een bepaald moment toch gekozen voor schaken. Toen we in Uden gingen wonen, stuurden mijn ouders me meteen naar de schaakclub. Als 15-jarige stond ik daar al aan het demonstratiebord. De jeugdleider zei meteen: 'Geef jij maar les. Ik had toen een rating van 1800, 1900. Terwijl ik informatica studeerde, volgde ik bij Cor van Wijgerden de cursus voor instructeur A en B. Op trainingsvlak heb ik het meeste van Cor geleerd. Het klikte tussen ons en mede daardoor ben ik op dat trainerspad voortgegaan.
Ik heb een klein beetje aan de basis gestaan van de Stappenmethode. In die tijd bestond alleen dat jeugdschaakboek van Withuis, maar dat was ongeschikt voor lesdoeleinden.
Van Wijgerden en Brunia zaten toen elke week bij elkaar omdat ze iets nieuws wilden ontwikkelen. Ze deden veel literatuuronderzoek. De basis van de Stappenmethode ligt onder meer bij het boek Schachlehre van Ernst Bönsch, een Oost-Duitser die een didactisch lessysteem heeft ontwikkeld. Daar stonden de oefenbladen met twaalf schaakdiagrammen al in, dat was de basis.
Van Wijgerden en Brunia hebben daar eigen inzichten aan toegevoegd.
De eerste drie maanden heb ik aan die sessies van Van Wijgerden en Brunia meegedaan, waarbij we hele dagen samen zaten. Maar het was voor mij erg ver rijden en hun niveau lag te hoog voor mij. Van Wijgerden was onderwijzer, Brunia psycholoog en pedagoog. Toch heb ik van die sessies veel geleerd. Ik heb stage gelopen bij Van Wijgerden en me zo gaandeweg ontwikkeld als trainer. Ik besef nu dat eerste vijftien jaar trainerschap weinig te betekenen hadden. De meeste mensen waren tevreden over mijn lessen, maar ik werkte niet gericht genoeg.
Pas later heb ik geleerd dat het belangrijk is om te weten wat je wil bereiken met een schaaktalent en hoe.
Op dat punt is mijn verhaal met Bianca Muhren een indrukwekkend voorbeeld. Bianca is een van mijn proefkonijnen geweest.
Onder mijn begeleiding heeft Bianca zich sterk ontwikkeld, al is dat natuurlijk vooral ook haar eigen verdienste. Ik slaagde erin haar aan het werk te krijgen, toen ze elf, twaalf was.
Bianca’s vorige trainer leerde haar openingen aan. Ik pakte het anders aan: géén openingen meer, eerst veel tactiek. Haar vorige trainer besprak veel van haar partijen, legde veel te veel nadruk op strategie. Ik focuste op de trucs. Stuk ongedekt, stuk kwijt, dat soort zaken. Strategie is voor later. Van Wijgerden hamerde erop dat tussen zeven en twaalf de jaren van het concrete leren liggen. In de middelbare school moet je dan werken aan het strategische, probleemoplossende vermogen. Een kind van acht moet je niet lastig vallen met strategie. Dat is veel te hoog gegrepen. En tactiek is erg leuk voor zo'n kind: twaalf paardvorken vinden, wat is er leuker? Bianca Muhren paste die trucs toe en werd heel goed. Ze zag het profijt van haar harde werk. Goede resultaten komen niet zomaar aangewaaid. Na een jaar of vier was ze al te sterk voor me. Ik heb ook een leuke samenwerking met Jan Werle gehad. Je moet Jan kennen, hij is een beetje chaotisch. Een weekschema werkte bij hem niet, maar een maandtaak, dat lukte bij Jan wel. Ik heb hem veel toreneindspelen gegeven. Tot veertien, vijftien was Jan vergeleken met zijn leeftijdsgenoten tactisch zwak. Ik heb dat omgetoverd en de resultaten waren ernaar: hij ging met sprongen vooruit. Loek van Wely heeft ook ooit training gekregen van me. Op een bepaald moment zei hij me plots: 'Herman, je hebt 2550 voor strategisch inzicht, maar tactisch ben je maar 2150 waard. Gemiddeld is dat dus 2350. Ik zoek nu iemand anders.' Hij had nog gelijk ook. Naar mijn opvatting moet een trainer 200, 300 elo meer hebben dan zijn pupil. Anders kun je hem niet meer verder helpen.'
'Nu is de functie van topsportcoördinator, die ik van 1998 tot 2003 heb uitgeoefend, gesplitst. Jeroen Bosch doet topschaak en Yge Visser staat in voor de talentontwikkeling. Toen ik topsportcoördinator was, was dat nog één functie. Ik moest een visie op topsport ontwik-
kelen én een organisatiestructuur opzetten. Ik heb in die hoedanigheid Jong Oranje opgericht, een zeer succesvol project. Die lichting van 1979 is een beroemde. Daar zaten een stuk of tien toptalenten bij, bekende namen die het allemaal tot IM of GM hebben geschopt: voor de vuist weg noem ik Erik van den Doel, Ruud Janssen, Sipke Ernst, Merijn van Delft, Martijn Dambacher, Lucien van Beek, Jeroen Wilemze. Ik liet die gasten trainen met grootmeesters. Ze kregen een aantal groeps- en tweetallensessies.
Toen ze jonger waren, hielden we drie keer per jaar een trainingsweekend in een bungalowpark in Sint-Michielsgestel. Dan sliepen ze met acht op een kamer. Grote pret gehad toen. En veel gesport. En veel geschaakt. Ik heb indertijd ook de huidige vijf landelijke servicepunten opgericht. De training en organisatie van jeugdtalent gebeurt nu in de eigen regio. Vroeger had je één landelijke trainingsdag met 100 kinderen in het centraal gelegen Utrecht. Maar veel kinderen kwamen daarvoor niet in aanmerking en kregen daarom ook nauwelijks training. Per servicepunt kan je die kinderen frequenter en intensiever trainen. De trainers zijn intussen ook omgeschoold en je mag hopen dat de neuzen nu dezelfde kant opwijzen. We hebben het aantal lesuren en het aantal deelnemende kinderen met de servicepunten kunnen vervijfvoudigen. In relatief korte tijd hebben we zo het gat tussen top en subtop gedicht. Als topsportcoördinator was ik beleidsmatig verantwoordelijk voor de gehele organisatie. Eerst werkte ik twee dagen, later drie dagen in de week voor de schaakbond. In de praktijk kwam dat in mijn geval neer op wekelijks 40 uren werken voor de KNSB. Met mijn nevenactiviteiten erbij zat ik later op zo'n 80 uren per week. Zo heb ik in 2001 een burn-out gekregen. Toen ben ik uit die baan gestapt.'
'Zeventien jaar lang had ik een schaakcolumn in Trouw , maar die is stopgezet. Voor de NRC zet ik dagelijks een schaakdiagram op de website. Voor het Eindhovens
Dagblad schrijf ik elke zaterdag een column: die behandelt zoveel mogelijk de schaakactualiteit, maar het kan ook gaan over het eindspel of leuke anekdotes. Die columns zijn een belangrijke bron van inkomsten en worden niet slecht betaald. Ze zijn goed voor een vierde van mijn inkomsten uit het schaak. Ik heb ook het voordeel dat ik snel en goed kan schrijven. Een uurtje schaaktraining moet je voorbereiden en achteraf moet je vaak ook terugrijden.
Het eerste schaakboek van mijn hand was Verdediging van de koning , een jeugdboek uit 1985. Ik heb ook de reeks Elementen van de schaakstrategie geschreven, die voortbouwt op de Tabel van de Elementen van Wilhelm Steinitz. De reeks bestaat uit drie delen. Deel 2 heeft al een herdruk gekregen. Volgens mij is dat deel het best verkocht omdat het 50 pagina's meer telt dan de andere delen. Het is het dikste deel en je krijgt het voor dezelfde prijs. Dat trekt ons Nederlanders wel aan. Per deel zijn van de Elementen tussen de 1000 en 1500 exemplaren verkocht. Met Hans Böhm schrijf ik de tiendelige reeks Meesterlijke Schaaklessen, waarvan al drie delen uit zijn: het zijn luchtige boekjes met veel diagrammen. Elk deel richt zich tot een verschillend schaakniveau: dat loopt van 1200 tot 2200. Het eerste deel ging goed van de hand, maar bij deel 2 en deel 3 stagneerde de verkoop.'
Financieel
'We komen er makkelijk van rond. Petra is indertijd gepromoveerd in de wiskunde, heeft een tijdje een academische carrière gehad, maar is daarna zoals ik schaaktrainer geworden. Ze is dat nu al een jaar of elf en dat loopt heel goed: we hebben hier thuis voortdurend kransjes van schakende kinderen om ons heen.
Een vetpot is het misschien niet, maar we hebben een huis en een auto. Je hoort ons niet klagen. Petra en ik zijn al achttien jaar samen en je kan ons een echt schaakstel noemen. Onlangs nog verzorgde ik samen met Petra een trainingsweekend in Bergen op Zoom met Belgische en Zuid-
Nederlandse topjeugd. De twaalf beste Belgische en Zuid-Nederlandse jeugdschakers kregen daar in totaal dertien uren schaakles. Petra doet doorgaans de jongere kinderen (tot rating 2000), ik pak alles daarboven.' (lacht)
(Dit is de derde aflevering van een serie over oudere meesters)
vervolg De computer is de vijand van het schaakspel (p.22)
Mijn vijand - de computer
Uit Väluspá, een van de gedichten uit de poëtische Edda:
Zij speelden het spel der goden op het gras, met veel plezier in het hart
Er was altijd goud in overvloed
Tot er drie gigantische vrouwen kwamen
Uit het land der Reuzen
GM Fridrik Ólafsson opende het wereldkampioenschap computerschaak in 2005 in Reykjavik met bovenstaande strofe uit Väluspá. Het was voor het eerst dat het schaakspel in de IJslandse literatuur werd genoemd. Het beschrijft hoe de goden rustig aan het schaken waren, tot de rust werd verstoord door drie reuzinnen. Ólaffson: „Het symboliseert de vredige situatie in de schaakwereld tot de computers kwamen. De opkomst van de computers heeft veel invloed gehad op het schaakleven in alle geledingen en ik weet niet zeker of dat positief is. Ik denk dat de schaakwereld zich grote zorgen moet maken. De zich steeds verder ontwikkelende openingstheorie waarbij nieuwtjes met hulp van de computer op de 27e zet worden gevonden heeft weinig meer met schaken te maken. Schaken is voor een belangrijk deel psychologie en de strijd mens tegen mens wordt door de invloed van de computer steeds meer genivelleerd. Fischer heeft mede om die reden zijn randomschaak ontwikkeld, het Chess960. De computer is de vijand van het schaakspel, zei hij vaak. En ik vrees dat hij gelijk had."
Moeder en dochter dus. Mag ook andersom, want beide mogen er zijn. Veel gestelde vraag: heb je in de praktische partij wel wat aan problemen. Weinig, eerder andersom. Hoewel ingehuurd om te schrijven over problemen, neem ik in deze rubriek drie, schrik niet, drie partijstellingen op.
A. Schmitz
Bad Wiessee 2006
Probeer 1. .. Dxd1+ 2. Kxd1 Tad8+ 3. Dd3, maar na 3. .. Txd3 5. cxd3 Lxb2 6. Pf3 heeft zwart niet zo veel meer. Nee, het moet anders: 1. .. Lxb2+ 2. Dxb2 (2. Kxb2 Dxd1 3. Dd3
Tad8 4. Dxd1 Txd1 gevolgd door 5. .. Tee1 en zwart wint. 2. .. Dxd1+ 3. Kxd1 Tad8+ 4. Dd4 (4. Kc1? Te1 mat) Txd4+ 5.
Kc1 Te1+ 6. Kb2 Tdd1 en zwart wint. Wat is er gebeurd: de goede parade Db5-d3 is veranderd in een slecht Db2-d4. Want veld d3 is gedekt door de c-pion en veld d4 niet. En dat is nou precies wat ze in de problematiek een romein noemen. Zie straks diagram 3.
Maar eerst nog een partijromein.
Ivantsjoek - Anand Reggio Emilia 1988
1. .. Pf2+ 2. Txf2 Verlaat de onderste rij (Dxf2?, Kg1?) 2. .. Lxg2+ 3. Txg2 Verlaat controle op veld f1 (3. Kg1? Te1+ 4. Lf1 Txf1+ 5. Txf1 Lxf3+ en wit loopt mat). 3. .. Te1+ 4. Lf1 Txf1+ 5. Tg1 Dxg1 mat. Weer omzetting van goede parades in slechte! Met wat goede wil kun je er romeinse trekjes in ontdekken. Wat is nou precies een romein? Zie daarvoor mijn rubriek van augustus vorig jaar. Om het geheugen wat op te frissen een fraaie romein van Losjinski.
goede parade .. Te4 volgt nu 2. Dd6 mat. Dus gaat zwart een stapje omhoog om die kwalijke blokkering op veld e4 te vermijden: 2. .. Th5 of .. Th6. Maar dat resulteert, als wit de juiste damezetten kiest, op romeinse wijze dan in een andere verzwakking, grappigerwijze ook blokkeringen: 1. .. Th5 2. De2! Te6 3. Dxc4 mat, en 1. .. Th6 2. De3! Te6 3. Dd4 mat.
Verder met moeder en dochter.
Jörg Kuhlmann
The Problemist 2007
Mat in zeven
1. Th5+ Kg8 2. Th8+ Kxh8 3. Th5+ Kg8 4. Th8+ Kxh8 5. Dh2+ Kg8 6. Dh7+ Kf7 7. Ld5 mat.
En Herbert Grasemann varieerde ooit al eens een ruiming van veld f5 alzo.
Losjinski
2e prijs Britt. Chess Fed. 1957 Mat in drie
Pg8-e7 zou een mooi mat zijn (hoofdplan) maar op 1. De1, De2, De3 heeft zwart daartegen het zetje Th4-e4. Dus voorplan 1. De7 dreigt 2. Pd1 en 3. Pe3 mat. Op de zojuist
Wouter SpoelmanDaan Brandenburg Schagen 2004
Wouter weet wat ruiming betekent en executeert met een fraaie maar bekende matvoering: 1. Th5+ Kg8 2. Th8+! Kxh8 Nu die toren nog weg van veld f5 waardoor Lc2 zicht krijgt op h7: 3. Th5+ Kg8 4. Th8+ Kxh8 5. Dh5+ Kg8 6. Dh7+ Kf8 7. Dh8 mat.
Jörg Kuhlman, hierdoor geïnspireerd, componeerde in 2007 het volgende probleem waarin, zoals een componist betaamt, allerlei overbodig materiaal is weggelaten.
JH.Grasemann
2e prijs Deutsche Schachblätter 1950
Mat in zes
1. Dh3+ Ke2 2. Df1+ Kxf1 3. Lh3+ Ke2 4. Lf1+ Kxf1 5. Pf5 ~ 6. Pg3 mat.
Partij en probleem, soms hebben ze wel wat van elkaar! De één houdt van de moeder, de ander van de dochter. En ik houd van beide. Laten we het daar maar op houden.
In de vorige drie afleveringen keken we naar de ketenstrijd en veel van wat daarmee samenhangt in het KoningsIndisch. Het ligt voor de hand om deze lijn door te trekken in een geheel andere opening namelijk in het Frans. Daar ontstaan in diverse varianten ook pionnenketens, zodat we kunnen bekijken of we de opgedane ervaringen in het KoningsIndisch ook kunnen gebruiken bij de Franse structuren.
Voordat we naar concrete varianten kijken, dienen we eerst een paar algemene kenmerken voor beide spelers op te sommen:
Voor wit:
• Wit heeft meer ruimte in het centrum en vooral op de koningsvleugel waar in de toekomst zijn werkterrein zal liggen.
• Wit heeft door de drie pionzetten een lichte achterstand in ontwikkeling opgelopen.
4. .. Pc6
De eerste ontwikkelingszet, waarmee zwart de aanval opent op het kwetsbare punt d4.
5. Pf3
1. e4 e6 2. d4 d5
Dit is de uitgangsstelling van het Frans en ook meteen een knooppunt van diverse varianten. Die zullen we niet allemaal de revue laten passeren, we beperken ons zoveel mogelijk tot stellingen waarin de ketenstrijd een rol speelt.
A) De doorschuifvariant
3. e5
De meest ‘gemakzuchtige’ voortzetting. Wit legt direct zijn kaarten op tafel door de stelling dicht te schuiven. Met de tekstzet verschaft hij zich een aanzienlijk ruimteoverwicht maar het grote nadeel is dat hij het initiatief overlaat aan de tegenstander.
3. .. c5
Hiermee begint de zwartspeler de eerste ‘vijandelijkheden’.
• De witveldige loper (f1) is zijn goede loper, de zwartveldige (c1) is zijn slechte loper.
Voor zwart:
• Zwart heeft wat gebrek aan ruimte in het centrum en op de koningsvleugel, maar zal door de standaardactie met .. c7-c5 spel genereren op de damevleugel.
• Zwart zal als eerste zijn stukken in het spel gaan brengen waarbij hij zich vooral richt op het bestoken van pion d4.
• De zwartveldige loper (f8) is zijn goede loper, hoewel die niet zoveel ruimte heeft in de praktijk, de loper op c8 is zijn slechte loper.
4. c3
Wit voelt zich genoodzaakt een nieuwe pionzet te doen om zijn centrum in tact te laten.
Wit is min of meer verplicht tot deze natuurlijke ontwikkelingszet, gezien het feit dat zwart met .. Dd8-b6, Pg8h6(e7)-f5 pion d4 met alle macht onder schot gaat nemen. Daarmee doet wit voor lange tijd afstand van de mogelijkheid om met f2-f4-f5 de basis van de zwarte pionnen-keten aan te vallen. Niettemin is het van belang om te onderkennen dat dit plan een van de belangrijkste basisplannen in dit type stelling blijft. We zullen hier weldra een voorbeeld mee bekijken.
5. .. Db6
Een lastige zet voor wit. Niet alleen voert zwart de druk tegen pion d4 op, ook neemt hij hiermee pion b2 onder vuur zodat wit problemen ondervindt met de ontwikkeling van de loper op c1.
Wit beoogt om met b2-b4 de druk tegen b2 op te lossen en tevens gaat hij de strijd aan op de vleugel waar zwart de heerschappij lijkt te hebben. Daarnaast verschaft hij zich de mogelijkheid om met Lc1-b2 pion d4 een extra steuntje in de rug te geven.
Naast dit ‘onooglijke’ pionzetje zijn er twee natuurlijke loperzetten geprobeerd in de praktijk.
A) 6. Ld3
De meest logische ontwikkelingszet, maar hij heeft een groot nadeel.
6. .. cxd4 7. cxd4
Zwart moet zich nu uiteraard niet vergrijpen aan de pion op d4 (6. .. cxd4 7. cxd4 Pxd4
8. Pxd4 Dxd4?? 9. Lb5+ met damewinst) maar na
7. .. Ld7
staat de pion op d4 wél in. Wit kan nu kiezen tussen het tijdverlies na 7. Lc2 of 7. 0-0
hetgeen een gambiet is dat in de praktijk wel gespeeld wordt maar waarvan de correctheid bepaald niet bewezen is.
B) 6. Le2
6. a3
De meest moderne en ook meest principiële methode om het zwarte spel te bestrijden.
Dit is een vaak gespeelde ontwikkelingszet, maar helaas staat de loper hier minder actief dan op d3. Zwart kan proberen daarvan te profiteren door snel de druk op pion d4 op te voeren met .. cxd4 7.
cxd4 Ph6 (of Pe7) waarmee het paard naar veld f5 streeft omdat er nu geen loper op d3 staat die het daar kan afruilen. Het spel verloopt doorgaans als volgt:
6. .. cxd4 7. cxd4 Ph6 8. Pc3 Pf5
9. Pa4
Wit heeft geen normale manier om pion d4 verder te dekken zodat hij zich nu in allerlei bochten moet wringen om pionverlies te voorkomen.
9. .. Da5+ 10. Ld2 Lb4 11. Lc3 Deze stelling wordt in de theorie behandeld en geeft interessant spel te zien. Zie hiervoor de partij Shirov - Ivanchuk, Monaco 2005 waarin het spel verder ging met:
11. … b5 12. a3 Lxc3+ 13. Pxc3 b4 14. axb4 Dxb4 15. Lb5 Ld7 16. Lxc6 Lxc6 17. Dd2 0-0 18. 00 Tfb8 19. Tab1 Tb6 20. Tfc1
Tab8 21. Tc2 h6 22. g3 a5 23. Kg2 a4 24. Ta1 Le8 25. h3 Ld7
26. Tac1 Tc6 27. g4 Pe7 28. Ta1
Tc4 29. Ta2 Db6 30. Tc1 Tb4 31. Tca1 Pg6 32. Pd1 Lb5 33. Pc3
Dd8 34. Kg3 Lc4 35. Txa4 Txb2
36. De3 T2b3 37. T1a3 De7 38. Txb3 Txb3 39. Ta1 Db4 40. Tc1
Pe7 41. Pd2 Ta3 42. f3 Pc6 43. Pxc4 dxc4 44. Dd2 Da5 45. h4
Tb3 46. h5 Dd8 47. Td1 Pb4 48. Ta1 Pd3 49. Pe2 Pxe5 50. Da5
Dxa5 51. Txa5 Pxf3 52. Pc1 Tb1, 0-1
6. .. c4
Zwart besluit om de druk op d4 op te geven. Je kunt je afvragen of het verstandig is om de spanning in zo’n vroeg stadium op te heffen. De belangrijkste reden is echter dat zwart onder geen beding zijn werkterrein op de damevleugel uit handen wil geven. Tegelijkertijd probeert hij wit erop attent te maken dat veld b3 een lelijke
zwakte is geworden. Mede hierdoor zal wit strategisch gezien moeite ondervinden om lijnen op de damevleugel te openen. Mogelijke acties met b2-b3 kunnen door zwart niet alleen grondig verhinderd worden, maar zelfs als wit deze opmars voor elkaar weet te krijgen zal hij zich na .. c4xb3 geconfronteerd zien met positionele zwaktes (veld c4, zwakke pion op c3). Veel hangt af van mogelijke tactische motieven die zouden kunnen ontstaan, als wit zich inlaat op het plan met b2-b3.
Een belangrijk alternatief voor zwart bestaat trouwens in de zet 6. .. a5. Daarmee legt zwart nog niet direct zijn kaarten op tafel. Het nadeel is echter dat wit nu met 7. a4!? kan proberen te profiteren van het vrijgekomen veld b5. Daarmee creëert hij een veld voor zijn loper op f1 waardoor hij dat probleem ook naar tevredenheid kan oplossen.
7. Pbd2 Pa5
Zo verhindert zwart voorlopig dat wit tot b2-b3 komt. Dit is een belangrijke uitgangsstelling van de door beide spelers principieel aangegane strijd in de doorschuifvariant. Een voorbeeld van het laveren in deze stelling zien we in de partij Anand - Moreno Carnero, Villarrobledo 2006.
8. h4
Op het eerste gezicht oogt deze zet wat vreemd, maar wit laat hiermee zien dat hij zijn heil zoekt op de koningsvleugel.
8. .. Ld7 9. g3 Pe7 10. Lg2
Dc7 11. h5 h6 12. Ph2 Pc8
13. Pg4 Pb6
Hier is 13. .. b5 een alternatief. Zwart bereidt daarmee een mogelijk b5-b4 voor. In de par-
tij verschaft zwart zichzelf geen tegenspel.
14. Pe3 0-0-0 15. Df3 La4 16. 00 Kb8 17. Te1 Ka8 18. Dg4 Tg8
19. f4
Wit heeft eindelijk f2-f4 voor elkaar gebokst en daarmee treft hij voorbereidingen om met f4-f5 de basis in de zwarte pionnenketen aan te vallen.
19. .. Le7 20. Dh3
Hier is 20. f5 al mogelijk maar na 20. ... Ld7 gaat wit er nog niet echt op vooruit.
20. .. Ld7 21. g4 f6 Voordat wit de kans krijgt voor zijn belangrijkste plan met f4f5 opent zwart de stelling. Het is echter de vraag of hij daarmee gebaat is.
22. Pf3 Pb3 23. Tb1 Tgf8 24. Dg3 fxe5
Een concessie: de zwartspeler geeft veld e5 vrijwillig uit handen.
25. Pxe5 Ld6 26. Pf1 Pxc1 27. Tbxc1 Le8 28. Ph2 De7 29. Tc2 Pd7 30. Tf2 Pxe5 31. fxe5 De oplettende lezer kan nu constateren dat zwart in feite het witte basisplan heeft doorgezet!
31. ... Lc7 32. Tef1 Ld7 33. Pf3
Langzaam maar zeker maakt wit vorderingen. Het paard streeft naar veld g6.
33. .. Tg8 34. Ph4 Le8 35. Kh2 Kb8 36. Lh3 a6
37. g5!
Een tijdelijk pionoffer.
37. .. hxg5
Nu is 37. .. Lxh5 38. g6 De8 39. Tf7 gevolgd door Ph4-g2-f4 erg goed voor wit.
38. Pg6 Lxg6 39. hxg6 Dd7
40. Tf7 Db5 41. T1f2 Tde8 42. Dxg5 Ld8 43. Dd2 Lh4 44. T2f3 a5 45. Kg2 a4 46. Lg4
Dc6 47. Th3 Ld8 48. Th7
De eerste resultaten van wits strategie worden zichtbaar: pion g7 valt niet meer te verdedigen.
48. .. Te7 49. Df2 De8 50. Kg3 Ka7 51. Th2 Dd7 52.Th7
De8 53. Th5
Anand trapt niet in de val die zijn tegen-stander gezet had. Als wit toehapt met 53. Txe7
Dxe7 54. Df7 Dg5 55. Dxg8
De3+ 56. Lf3 Dg1+ zou zwart wegkomen met een remise door eeuwig schaak.
53. .. Db5 54. Txe7 Lxe7 55. Lxe6 Tf8 56. Lf7 Db3 57. Th1
Td8 58. Kg4 Db5 59. Th7 Lf8
60. e6 Dc6 61. De3 Dc7 62. Th5 Td6 63. De5 Db6 64. e7
Lxe7 65. Dxe7, 1-0 (wordt vervolgd)
Illustratieve partijen:
Shirov - Ivanchuk, Monaco 2005. Anand - Moreno Carnero, Villarrobledo 2006.
Geraadpleegde bron: De wereld van de schaakopening, deel 3 van Paul van der Sterren.
Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl
12. Dd2 Een veelzijdige zet. Sokolov valt pion h6 aan, dekt d4 en kan onder omstandigheden ook Pxd5 overwegen. Andere zetten zijn zwakker: 12. 0-0-0 (3 punten) Lxc3 13. bxc3 b5 en zwart heeft goed tegenspel. Na 12. a3 (1 punt) Lxc3+ 13. bxc3 is e5 een adequate reactie in het centrum. 12.Td1 kan beantwoord worden met 12. .. Dxa2.
13. Dxh6 Sokolov houdt van dynamisch spel en kiest natuurlijk voor de aanval. 13. Pxd5 (2 punten) Txd5 en zwart staat niet minder in het eindspel. 13. a3 (1 punt) Lxc3 14. bxc3 e5! is prima voor zwart. Ook heel scherp is het spel na 13. 0-0-0!? (2 punten) Da5!? (13. .. Kg7 is veiliger) 14. Dxh6 (14. Ld3 Kg7) 14. .. Lxc3 15. Ld3! en nu is remise de meest waarschijnlijke uitslag na zowel 15. .. Lxb2+ als 15. .. f5. Een leuke stelling om nog eens verder te analyseren!
13. .. e5 Geen onlogische reactie. Zwart wil het spel openen met de witte koning nog in het midden, en rekent erop 14. Ld3 te kunnen beantwoorden met 14. .. e4 (zoals ook daadwerkelijk in de partij gebeurt). Toch heeft hij daarbij waarschijnlijk het witte antwoord onderschat. Uiteraard moet ook 13. .. Pxd4 bekeken worden. Wit speelt dan niet 14. Ld3 vanwege 14. .. Pf5!. Onjuist is echter 14. .. Pxf3+? omdat de g-lijn geopend wordt wat dodelijk is, zoals blijkt uit 15. gxf3 Lxc3+ 16. bxc3 Dg5 17. Tg1! Dxg1+
18. Ke2 Dg5 19. Tg1 en wit wint! Een zeer fraaie variant, waarbij wit dus twee torens op g1 offert. Heel sterk na 13. .. Pxd4 is echter 14. 0-0-0! omdat
14. .. Lxc3 beantwoord kan worden met 15. Ld3! (maar niet 15. bxc3? Pb3+) Lxb2+ 16. Kxb2 f5 en nu is 17. Lc2! winnend, bijvoorbeeld 17. .. Db5+ (of 17. .. e5 18. Pxd4 exd4 19. Td3 en wit wint) 18. Lb3
Pc6 19. Txd8+ Pxd8 20. Dg5+ en wit wint materiaal.
Een goede verdediging lijkt 13. .. De4+ om na 14. Le2 verder te gaan met 14. .. Dc2 maar wit beschikt over het fraaie 15.
Tc1! Dxb2 16. 0-0! Lxc3 17. Ld3 f5 18. Pg5 Td7 19. Lxf5! exf5 20. Tce1 wat tot mat leidt!
14. Ld3 Zwart krijgt gelijkwaardige tegenkansen na 14. dxe5 (2 punten) Pxe5 of 14. .. fxe5. Na 14. 0-0-0 (2 punten)
Lxc3 15. bxc3 is 15. .. Da5! 16.
Ld3 Dxc3+ 17. Kb1 (17. Lc2
Lf5–+) 17. .. Db4+ 18. Ka1 Dc3+ eeuwig schaak. Zwart komt in het voordeel na 14. Dxf6 exd4 15. 0-0-0 Df5!.
14. .. e4 Een prima zet, maar interessant is de inlassing 14. .. Lxc3+ 15. bxc3 om na 15. .. e4 16. Lc2 verder te gaan met 16. .. Dc4 (voor 16. .. Lf5 17. Ph4 zie de partij). Belangrijk is nu dat de witte koning uit het centrum weg moet, en daarvoor heeft wit wel wat materiaal over. Juist is daarom 17.
Pd2! (17. Kd2 Pxd4!) 17. .. Dxc3 18. 0-0! Dxc2 (18. .. f5? 19. Pxe4 fxe4 20. Lxe4 Le6 21. Tae1 en wit wint) 19. Tac1 Dd3 20. Tc3!
Dxc3 21. Pxe4 Dxd4 22. Pxf6+ Dxf6 23. Dxf6 wit heeft de zwarte dame uiteindelijk
weten te winnen, maar daarvoor het nodige materiaal moeten geven. Wit kan nooit verliezen (hij mag altijd op eeuwig schaak rekenen), maar of hij kan winnen is zeer de vraag.
15. Lc2 Sokolov ontrekt de loper aan de aanval (het paard mag niet genomen worden) en plant 16. Lb3 waarna de loper ineens via de diagonaal a2-g8 bij de koningsaanval betrokken wordt.
15. .. Lf5 15. .. Dc4 ziet er op het eerste gezicht goed uit, maar wit heeft 16. 0-0-0! Lxc3
17. Lb3! (17. bxc3 Dxc3 18. b1 Td5 is goed voor zwart.) waarna wit wint. Een voorbeeldvariant is 17. .. Ld2+ 18. Kxd2 Db4+
19. Kc1 De7 20. Dg6+ Kf8 (20. .. Kh8 21. Lxf7) 21. Dh7. Verder is 15. .. Lxc3+ 16. bxc3 Dc4 zetverwisseling met 14. .. Lxc3+. Wit speelt 17. Pd2 en zie verder de analyse bij 14. .. e4. 15. .. exf3? is verboden vanwege 16. Lh7+ Kh8 17. Le4+ wat de dame wint.
16. Lb3 Zoals gepland begeeft de loper zich op een andere diagonaal. Heeft u ook gekeken naar het scherpe 16. g4!? (2 punten)? Er kan volgen 16. .. Lxg4 (16. .. Lg6? 17. Lb3 en wit wint; 16. .. Lh7 17. g5! is verrassend sterk; 16. .. Le6 17. 0-0 Lxc3 18. bxc3 Lxg4 19. Pd2 is duidelijk beter voor wit.) 17. Tg1 f5 en zwart houdt stand. Niet 16. Ph4? Pxd4 en zwart staat beter. Ook niet 16. Pd2? Lxc3 17. bxc3 e3!.
16. .. Dd7 Op 16. .. Lxc3+ 17. bxc3 Da5 volgt sterk 18. 0-0 exf3 19. Dxf6 Td7 20. Tfe1. Een alternatief voor de partijzet is
16. .. Da5, waarna wit opmerkelijk genoeg rustig verder kan gaan met 17. Tc1! omdat 17. .. exf3? verliest na 18. gxf3. In plaats van 17. Tc1 lijkt 17. 0-0-0 heel sterk, maar zwart beschikt over een goede verdediging met 17. .. La3! (17. .. Lxc3?! 18. g4! geeft wit een ijzersterke aanval; 17. .. exf3? 18. gxf3, of zelfs 18. Thg1, verliest op slag). Ook niet goed na 16. .. Da5 is 17. 0–0? exf3 18. Dxf6 Pxd4! 19. Dxf7+ Kh8 20. Df6+ Kh7 21. Df7+ Kh6 en zwart loopt uit het schaak. Terwijl 17. Pd2 Lxc3 (17. .. Pxd4 is ook mogelijk) 18. bxc3 Dxc3 19. 0–0! Pxd4 20. Tae1 wit geen voordeel oplevert na 20. .. Dxd2! 21. Dxd2 Pf3+ 22. gxf3 Txd2 23. fxe4 Lh3 of 23. .. Le6.
17. Ph4 Hiermee komt wit in het voordeel. Op 17. g4 (1 punt) volgt 17. .. Lh7 en wit heeft niet meer dan remise.
Bijvoorbeeld: 18. Dxf6 (of 18. Pg5 fxg5 19. Dxg5+ Kf8 20. Dh6+ Kg8 21. Dg5+) 18. .. exf3 19. Dg5+ Kf8 20. Dh6+ Kg8 21. Dg5+.
17. .. Pxd4 Natuurlijk neemt zwart op d4. 17. .. Lh7 18. 0-0 en 17. .. Le6 18. 0-0 is gewoon beter voor wit.
18. Td1 Uitstekend gespeeld! De penning is heel vervelend voor zwart. Na het verleidelijke 18. Pg6 (1 punt) speelt zwart 18. .. Lxc3+! 19. bxc3 (19. Kf1?
Db5+ 20. Kg1 Pe2+ 21. Kf1
Pg3+ 22. Kg1 Df1+ 23. Txf1 Pe2 en stikmat!) 19. .. Pc2+! 20. Lxc2 (20. Kf1 Dd3+ 21. Kg1
Dd1+ 22. Txd1 Txd1 is mat achter de paaltjes.) 20. .. Lxg6 met prima spel. 18. Dxf6 (2 punten)
Lxc3+ (remise is te behalen met 18. .. Pxb3 19. Pxf5 Dd2+ 20. Kf1
Lxc3 21. bxc3 - of zetherhaling met 21. Pe7+ - 21. .. Dd3+ 22. Ke1 Dd2+ 23. Kf1) 19. bxc3
Pc2+! 20. Lxc2 Dd2+ 21. Kf1 Dxc2 en nu ontsnapt wit naar een gelijke stelling met 22. g4.
18. .. Lg4 Een slechte zet in een slechte stelling. Niet veel beter zijn: 18. .. Lh7 19. Txd4 (19. 0-0 Lf8 20. Dh5 is ook heel goed voor wit.) 19. .. Dxd4 20. Lxf7+ Kxf7 21. Dxh7+ en 22. 0–0 met aanval, en 18. .. Db5 wat mat dreigt maar faalt op 19. Txd4!
Diagram 1:
Pruijssers - Heemskerk 1. Dg8+ , 1-0
Diagram 2:
Pruijssers - Michielsen 1. Pxe7, 1-0 Er dreigt Td5 mat.
Diagram 3:
Peelen - Pruijssers
1. .. Txh2+! 2. Kxh2 Df2+, 1-0 Immers 3. Kh3 Tg3+ 4. Pxg3
1. Viakhirev -Aljechin 1907
Antwoord B is juist. Op 1. .. Te3
2.Txh1 Txc3 heeft wit nog 3. Lf2 met een gelijkwaardige stelling, maar 1. .. Dg2 leidt tot mat in twee.
2. Aljechin - Leonhardt 1910
Txd4 20. Dxf6. Na 18. .. Lf8 19. Dxf6 Lg7 speelt wit 20. Dxg7+! (nog beter dan het prozaïsche
20. Dxf5 Dxf5 21. Pxf5 Pxf5 22. Pxe4) 20. .. Kxg7 21. Txd4 Dc8 22. Txd8 Dxd8 23. Pxf5+.
19. 0-0 Duidelijk de sterkste zet, alhoewel er in deze superieure stelling alternatieven zijn: 19. f3 (4 punten) wint ook;
19. Td2 (1 punt) Le6 20. 0-0 Lf8 21. Dh5 met voordeel; 19. Txd4 (1 punt) Dxd4 20. 0-0 met voordeel. Wit dreigt nu onder andere 20. Pg6 met ondekbaar mat op h8.
Dxg3 mat.
Diagram 4:
Pruijssers - Kabos
1. Lxh7+!,1-0. Op 1. .. Kxh7 volgt 2. Th4+ .
Diagram 5:
Geirnaert - Pruijssers
1. .. b5!, 0-1. Want na 2. Tb4 c5 moet wit de dekking van zijn loper opgeven.
Diagram 6: Pruijssers - van Beek
20. .. Kh8 Of 20. .. Lg7 21. Txd4 Dxd4 22. Dxg4 met eenvoudige winst.
21. Lxf7 En zwart gaf op vanwege 21. .. Lg7 22. Txd4 Dxd4 23. Dxg4. Al met al een zeer fraaie miniatuuroverwinning van Sokolov.
Let op: Om tot de juiste prestatierating te komen voor deze aflevering van De Lezer aan Zet, moet u uw aantal behaalde punten met 2 vermenigvuldigen voordat u in de tabel kijkt.
1. Pxf6! Kxf6 2. Dg6+ Ke7 3. Lg5+ Kf8 4. f6, 1-0. Zwart gaat aan alle kanten mat.
Diagram 7: Tan - Pruijssers
1. .. Pxc4! 2. Pf6+ Dxf6! 3. bxc4 La4+, 0-1.
Diagram 8:
Ahlers - Pruijssers
1. .. Txg2! 2. Kxg2 Dg3+ 3. Kf1 Dxf3+ 4. Ke1 Lg3+, 0-1. Na 5. Kd2 Td8+ verliest wit huis en haard.
Wit speelt 1. Df3 (dreigt mat op f7), want op 1. .. Dxf3 slaat wit eerst de loper met schaak (1-0): Eingorn - Van Wely, Europees Kampioenschap, Halkidiki 2002.
Weg en hout heet dit.
(Piet Peelen)
3. Aljechin - Arancegui 1929
1. Dh3 verdedigt inderdaad door de matdreiging, maar het kan beter: Na antwoord B 1.Dd3 dreigt Dxc4 en (zoals in de partij gebeurde) na 1. .. Pxd2 komt 2. Pf6+ en 3. Dxh7 mat. Antwoord C 1. Pf6+ is onzin; gxf6 gevolgd door fxg5 is dan winst voor zwart.
In de partij koos zwart voor 1. .. Dd8, maar verloor eenvoudig na 2. Dxh7 gevolgd door 3.Th4 mat. Antwoord A 1. .. h6 is juist, net als bijv. 1. .. f5. Ook (B) 1. .. Pe4 verdedigt, maar na 2.fxe4 Dxe3+ 3. Kh1 staat wit gewoon beter.
Levashov - Aljechin 1915
Antwoord A is correct: 1. .. Pf3+ 2. Kh1 Dh6 3. Kg2 Ph4+ 4. K will. Pf3+ met eeuwig schaak. Na Antwoord C 1. .. Txg3 2.fxg3 Dxg3 3. Kh1 staat zwart verloren, terwijl op 1. .. Txb7 2. Kxh2 volgt en wit wint dankzij de vrije a-pion.
Rodzinski - Aljechin 1913
1. .. Tb8 is fout, zwart staat twee pionnen achter na 2. Dxc6+. Na B
1. .. Dc4 volgt 2. d3 en de zwarte aanval loopt dood. Antwoord C 1. .. Kd7! is echter correct. Na 2. Dxa8 Dc4 dreigt dan mat op e2. Vandaar 3. f3 Lxf3 4. gxf3 en er volgt een nieuwe matpoging: 4. .. Pd4. Nu levert 5. cxd4 Dxc1+ 6. Ke2 Dxh1 een gelijke stelling op, terwijl 5. d3 Dxd3 6. cxd4 Le7! (aftrekaanval) tot winst voor zwart leidt, zoals in de partij gebeurde.
Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal
Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal
Boeken
640 Meestelijke schaaklessen deel 1 10,00............
641 Meestelijke schaaklessen deel 2 10,00............
644 Meestelijke schaaklessen deel 3 10,00............
Een nieuwe serie boeken voor de beginnende schaker
Auteurs: Hans Böhm en Herman Grooten
402 BHB toernooiklok, kunststof, zeer sterk
403 BHB houten klok
............
De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)
Spelmaterialen
502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit7,50............
502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit5,75............ 503
doosje 9,00............
505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaarde stukken in kartonnen doosje 12,50 ............
509 Houten stukken,maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette op=op 42,50............
540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houtenkistje 28,50............
541 Palissander houten stukken, maat 4
Niet verzwaard met vilt in houten kistje 24,50............
558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 28,50............
Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)
501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte
7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50............
519 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte
7,5 cm geel/zwart. Magnetische stukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 35,00............
530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 72,00............
510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm
511 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 31 cm
550 Reisschaakspel, maat 4 rolbord met plastic stukken in canvas tas 19,25............
CD’s
709 Tasc chess CD
Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00............
710 Schaak?mat! Spelenderwijze introductie in het schaakspel. Kinderen tot een jaar of 8 14,95............
711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat!Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95............
712 Fritz 11. Zeer sterk spelend schaakprogramma 49,90............
713 Fritz for Fun, Nederlands, een spelend programma voor alle speelsterkten 19,75............
Wedstrijdformulieren en reglementen
621 KNSB Notatieformulieren Dubbel
100 vel met doordruk 13,50............
630 KNSB Notatieformulieren enkel
100 vel. Geen doordruk 7,50............
972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50............
Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: tel. 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl
645 De wereld van de schaakopening 1 D2-D4
Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............ 466 De wereld van de schaakopening 2
Flankopeningen. Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............ 646 De wereld van de schaakopening 3
E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren24, 95 ............
650 De Kracht van het paard.
Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman16,95............
651 De macht van het loperpaar.
Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95............
Leermethode van Wijgerden/Brunia
Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie.
Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.
Werkboeken
920 Opstapje 1 4,60............
925 Opstapje 2 4,60............
931 Stap 1 4,60............
9315 Stap 1 +4,60............
932 Stap 24,60............
9320 Stap 2 +4,60............
9325 Stap 2 extra 4,60............
933 Stap 34,60............
9330 Stap 3+4,60............
9335 Stap 3 extra4,60............
934 Stap 4 4,60............
9340 Stap 4+4,60............
9345 Stap 4 extra4,60............
935 Stap 5 4,60............
Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting.
van 4
proefexamens per stap zijn te bestellen via de website van de schaakbond www.schaakbond.nl (klik op: schaakmaterialen)
Proefexamens
9410 Proefexamens stap 1+, 4 stuks 1,70............ 9420 Proefexamens stap 2+, 4 stuks 1,70............
U kunt bovenstaande artikelen bestellen door de ingevulde lijst te sturen naar: SchaakenGowinkelHetPaard Haarlemmerdijk173
1013KHAmsterdam
Tel020-6241171
Fax020-6270885
info@schaakengo.nl
www.schaakengo.nl
