Schaakmagazine 2007 – oktober

Zhaoqin Peng was even terug in China

Jeugd gaf

De Toren een flinke impuls

De schaakstukken van Ivon Drummen Jan Smeets maakte een flinke

Gratis catalogus:

WGM Erika Sziva / IM Johan van Mil

Adriaan van Ostadepad 5, 5684 AS Best

Tel: 0499 46 03 20

www.debestezet.nl

VOF De Beste Zet

verzendhuis voor schaakboeken, -materiaal, -computers en -software

Vakkundig, goedkoopen snel!

Wij bestaan 12,5 jaar en dat vieren we! In de maand oktober krijgt u op alles 12,5% korting*!!

Dus Fritz 10 al voor € 39,53!!

Kijk snel naar onze website en ontdek ook andere prachtige aanbiedingen, b.v.: Revolution in the 70s van Kasparov van € 39,95 voor € 29,95

info@debestezet.nl HET

Retiefstraat 73-B, 1092 VZ Amsterdam,

Haarlemmerdijk173

1013KHAmsterdam

Tel020-6241171

Fax020-6270885

info@schaakengo.nl

www.schaakengo.nl

de meest complete denksportwinkel

• Boeken, spellen en software op het gebied van Go, Schaken en Bridge

• Vele andere denkspellen waaronder Shogi, Gipf, Set, Katamino

• Legpuzzels en breinbrekers

• Boeken over over mathematische puzzels

• Gezelschapsspellen

Bestel via internet: www.xs4all.nl/~chess (Bezoek alleen na afspraak!)

E-mail: chess@xs4all.nl Tel./fax 020-66.507.93

VERWACHTeind oktober: SHREDDER 11 (dvd) € 49,90

• DEEP SHREDDER 11 € 119,90

TEVENS VERWACHT2e helft november: FRITZ 11 € 49,90

ENGELSE EN NEDERLANDSTALIGE VERSIE BEGIN DECEMBER

• Nog steeds leverbaar DVD Fritz 9 NL € 34,90

• Fritz 8 NL CD € 25

• Alle CD’s en DVD’s van ChessBase altijd uit voorraad leverbaar! bovenstaande prijzen zijn inclusief verzendkosten!

• NU NIEUWE SCHAAKKLOK: DGT 2010 ter introductie van € 69 voor € 59

• NU WEER LEVERBAAR DIGITALE SCHAAKKLOK SAITEK GAME CLOCK II € 35

Giro 3189910 - België: PostCheque 000-1666852-04

• Alle merken schaakcomputers met garantie voor correcte prijzen!

> MEPHISTO MIAMI sterke reisschaakcomputer ELO 1700 € 39,95

• Werkboeken stap 1 t/m 6 & Handleidingen – altijd snel geleverd!

• Borden, stukken, klokken – altijd kwaliteit voor de juiste prijs!

• Kijk regelmatig op www.xs4all.nl/~chess voor nieuws en akties

> ook voor wisselende op=op-aanbiedingen en antiquarisch aanbod!

ENGELSE BOEKEN GEEN VERZENDKOSTEN wij blijven de goedkoopste!

Officiëel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 114 • no.5 • okt.2007

Hoofdredacteur

Minze bij de Weg

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Jeroen Bosch

Frank Clevers

Gert Devreese

René Duret (tekeningen)

Herman Grooten

Pascal Losekoot

Piet Peelen

Peng Zhaoqin

Jan van Reek

Eric van Reem

Karel van der Weide

Redactieadres:

Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem.

Telefoon: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: schaakmagazine@schaakbond.nl

Bondsbureau KNSB:

Frans Halsplein 5, 2021 DL Haarlem, Tel: (023) 525 40 25, fax: (023) 525 43 53. E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Internet: www.schaakbond.nl

Verschijning

volgendenummer: week 51

Sluiting kopij: 26 november 2007

Vormgeving & lay-out:

De Loods Ontwerpers

ISSN: 1385-8807

Voorpagina:

Viswanathan Anand werd in Mexico overtuigend wereldkampioen

Informatief

Diagonaal..............................................................4

Zhaoqin Peng was even terug in China..................6

Jan Smeets had een goede schaakzomer................8

Kort nieuws............................................................10

Surftips...............................................................11

Herman Riemsdijk, een Nederlandse Braziliaan...12

Jeugd gaf De Toren een flinke impuls...................20

De schaakstukken van Ivon Drummen.................24

23

SpeelZ............................................14

Wedstrijdkalender...........................28

Vrijwilliger van het jaar......................30

Winkel..............................................31

Schaaktechniek

De lezer aan zet...............................19

Daan Brandenburg..........................22

Eindspelstudies: Horwitz................23

Begrijp wat u doet..........................26

Oplossingen....................................29

voorloper

In dit nummer:

Marco Kirana speelt graag samen met vrienden..15

Partijen van Marco..................................................16

Ssst, een stille zet....................................................17

Sjaak en schaak: eeuwig schaak............................18

15

recht toe recht aan

Speelt u 1. .. d5 of 1. .. Tf6?

Zie de bladzijde met oplossingen

Briljante ideeën ontstaan niet uitsluitend op het schaakbord, al hebben sommige wel een directe link met het spel. Eind 2004 verhuisden diverse Reed Elsevier-bedrijven naar een nieuw pand, waarvan de architect had bedacht dat er naast de koffieapparaten ruimte moest zijn voor een hoge tafel, waar bijvoorbeeld de krant kan liggen of collegiale types ter gelegenheid van hun verjaardag hun traktaties kunnen uitstallen.

Maar het in zijn eenvoud briljante idee staat op naam van Rienk Zwaagstra, die besefte dat het de ideale plek voor een schaakbord was. Hij bedacht ook regels volgens welke daar geschaakt kon worden. Dat bord staat er nu ruim twee jaar, ononderbroken. Inmiddels zal de vijftiende partij aan de gang zijn. Op het notatiebiljet ernaast kan eenieder zijn naam toevoegen, zich bij een van beide zijden aansluiten en een zet noteren. Hebben toevalligerwijs twee deelnemers tegelijkertijd dorst, zodat zij elkaar bij het bord treffen, dan spelen zich niet zelden enthousiaste taferelen af, die menige oningewijde collega in onbegrip de wenkbrauwen doet optrekken. Alle deelnemers zijn gelijk, al zijn collega's met een rating boven de 2100 natuurlijk wel iets gelijker, zodat deze met gepaste egards tegemoet worden getreden. De verschillen in speelsterkte leiden niet zelden tot verrassend originele partijen. En, o ja: tussen de bedrijven door wordt er soms ook nog voor de baas gewerkt.

Jan Borst (Rating 1600)

Koffieschaak

Reed Elsevier speelt een partijtje mee

Coffee Corner Chess

Een fragment uit de partij

Elsevier (Science) - Reed Business

Wit begint en geeft mat binnen enkele zetten.

De oplossing vindt u op bladzijde 30.

Foto:Auke Miedema

Chess girls

Onder de naam Chessgirls willen vier schakende Nederlandse vrouwen een andere kant van het schaken laten zien.

Martine Middelveld, Laura Bensdorp, Arlette van Weersel en Marlies Bensdorp speelde als Utrecht 2 mee in het Europees Teamkampioenschap in het Turkse Antalya. Maar schaken is meer dan alleen achter bord zitten en zetjes doen. Schaken is ook leuk en sexy. Dat tonen ze op hun weblog www.chessgirls.eu Dat geeft in woord en beeld een kijkje achter de schermen van een schaaktoernooi.

Fred Lucas legde het viertal voor het vertrek op de plaat vast.

Schaakkamer in Groningen Seirawan Chess

In het multifunctionele stadioncomplex Euroborg in Groningen is enkele maanden geleden een klein hotel geopend.

Om een link te leggen met de sportieve omgeving hebben alle negen kamers een thema gekregen dat naar sport of spel verwijst. Zo kunt u bijvoorbeeld slapen in een zeilkamer en een zwembadkamer. En ook in een schaakkamer, die de toepasselijke

naam Check Mate heeft gekregen. De uitvoering van de kamer is, hoe kan het anders, helemaal in zwart en wit. De sport-en-spelkamers zijn ontworpen door interieurarchitecte Sharina Timmer. Het hotel wordt als onderdeel van hun opleiding gerund door studenten van het Noorderpoortcollege, dat ook in De Euroborg is ondergebracht. U kunt voor € 60,- met twee personen een nachtje in de schaakkamer slapen. Zie www.interieurinclusief.nl

Ook Yasser Seirawan, de Amerikaanse grootmeester die in Nederland woont, heeft zich gestort op de vernieuwing van het schaken.

Dit jaar heeft hij zijn eigen variant op het schaakspel geïntroduceerd. Seirawans vinding doet een beetje denken aan het aloude paard-in-de-zak. Seirawan Chess kent twee nieuwe stukken, de Havik en de Olifant. Deze staan in de beginstelling niet op het bord. Het spel begint op klassieke wijze met de bekende zestien stukken. Wanneer een stuk op de eerste rij voor het eerst een zet doet en er dus een veld vrij komt, mag de speler tegelijkertijd op het vrijgekomen veld een van de twee stukken naar keuze plaatsen. In het geval van een rokade mag hij het stuk plaatsen op het veld dat door de koning of toren is verlaten.De nieuwe stukken zijn krachtige figuren. De havik gaat als een paard of een loper, die olifant als een paard of een toren. Een pion kan tot havik of olifant promoveren.

Wiemeer wil weten over de regels kan terecht op www.chessmastery.com/seirawan-chess.html

In augustus van dit jaar was ik voor de derde keer terug in China om als gastspeler mee te doen aan het nationale schaakkampioenschap voor teams. Mijn team kwam uit in de tweede league en sleepte het kampioenschap in de wacht. Mijn beste partij speelde ik in de vierde ronde tegen de wereldkampioen bij de vrouwen, de Chinese Xu Yuhua.

Het gaat de laatste jaren goed met het Chinese schaken. De wereldkampioen bij de vrouwen is een Chinese en het Chinese Olympiadeteam bij de vrouwen is ook kampioen geworden. De mannen eindigden bij de laatste Olympiade als derde en er is veel talent aanwezig in mijn geboorteland. Hou Yifan, een dertienjarig schaaktalent bij de vrouwen, eindigde op het Corus-toernooi in 2007 in de C-groep ergens bovenin. Er worden ook steeds meer sterke schaaktoernooien georganiseerd. Chinezen spelen veel matches tegen andere sterke schaaklanden zoals Rusland, Engeland en de Verenigde Staten en het is dan ook geen wonder dat de Chinezen belangrijk zijn voor het mondiale schaken.

Gastspelen combineren met familiebezoek

De nationale competitie voor clubteams, waarin ook buitenlander mogen uitkomen, wordt sinds 2005 georganiseerd en is een sterke competitie. Ik speel vanaf 2005 mee in de tweede league als gastspeler. De tweede league wordt gespeeld in een tijdsbestek van een week (negen ronden Zwitsers) zodat het voor mij goed te doen is om het te combineren met een familiebezoek.

In de tweede league speelden twintig clubteams om de promotie naar de eerste league. Mijn team en het team van wereldkampioen Xu Yuhua promoveerden. In de vierde ronde troffen wij elkaar en speelde ik tegen Xu een spannende Franse partij. Toen Xu op de 17e zet de beste voortzetting miste, kon ik het initiatief naar mij toetrekken en de partij winnen. Hiernaast een analyse.

Xu Yuhua - Peng Zhaoqin Competitie, Wen Zhou, China 2007

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 Pf6 4. e5 Pfd7

5. f4 c5 6. Pf3 Pc6 7. Le3 Le7 8. Dd2 0-0

9. 0-0-0?!

De populairste voortzetting is hier 9. Le2 en daarna 0-0. In Wijk aan Zee tijdens het Corus toernooi van dit jaar speelde Kosintseva tegen mij eerst 9. dxc5 en pas

Peng Zhaoqin

Peng Zhaoqin even terugin China

Met zoontje Caro op de Grote Muur

daarna 0-0-0. Die volgorde is beter. Zwarts volgende zet geeft onaangename druk op de witte koning.

16. .. Kh8?!

16. .. f6 is noodzakelijk. 17. Lxf6! (17. exf6 gxf6 18. Lh6 Ld6 19. De3 f4 20. Pxf4 Tfe8 en zwart staat beter.) 17. .. gxf6 18. Dg3+ Kf7 19. exf6 Lxf6 20. Pg5+ Ke7 21. De3 en wit heeft compensatie.

Na 20. exf6 gxf6 21. Lh6 Ld6 22. Txg8+ Txg8 23. De3 De7 heeft zwart de situatie onder controle en staat beter.

20. .. fxe5 21. dxe5 d4?!

Beter is 21. .. Lc5 22. Kb1 d4. Wit zit vast en zwart heeft alles in handen.

9. .. c4 10. Pe2

Wit kan 10. f5 proberen. Er volgt 10. .. b5! 11. f6 gxf6 12. Lh6 fxe5 13. Df2 Kh8 14. Lxf8 Dxf8 15. dxe5 b4. De verbonden pionnen op de damevleugel geven zwart groot voordeel. Of 11. fxe6 fxe6 12. Pxb5 Tb8 13. Pd6 Lxd6 14. exd6 Pf6 en er is geen goede verdediging meer voor wit.

10. .. b5 11. Pg3 Pb6

Ik dacht na over 11. .. f5 12. exf6 Pxf6 13. Pe5 Dc7 14. Le2 b4. Zwart staat beter want de druk op de witte koning neemt toe en zwart heeft meer ruimte. Volgens Deep Fritz 10 kan zwart al eerder de aanval openen: 11. .. b4 12. Df2 Da5 13. Kb1 Tb8

14. f5 b3 15. cxb3 cxb3 16. a3 Lxa3 17. bxa3 b2 18. Td3 La6 19. Dd2 Lxd3 20. Dxd3 Pdxe5 21. dxe5 Pxe5 22. Da6 (het paard op e5 kan niet worden genomen vanwege De1) Dc3. Het is hopeloos voor wit. 12. f5!

Probeert tegenspel te krijgen. 12. .. exf5 13. h4 Le6?

Lijkt een normale ontwikkelingszet, maar het is tijdverspilling. Zwart moet de aanval zo snel mogelijk doorzetten en de witte verdediging slopen: 13. .. b4 14. Lg5 c3 15. Df4 (15. bxc3 Pa4) 15. .. cxb2+ 16. Kxb2 Pa4+ 17. Kc1 Pc3.

14. Lg5 b4 15. Df4 Dd7?

De zwarte dame moet f6 blijven verdedigen. Met 15. .. a5 16. Pxf5 Lxf5 17. Dxf5 a4 18. Th3 Kh8 heeft zwart nog steeds voordeel. 16. Ph5

Plotseling zet wit de zwarte koning onder de druk.

17. Th3?

Beide speelsters spelen te voorzichtig. Het lijkt erop alsof ze beiden niet helemaal wakker zijn en hun kansen niet zien. Xu Yuhua heeft vanwege de geboorte van haar zoontje een jaar lang geen groot toernooi meer gespeeld en mist misschien wat scherpte. Xu nam, toen zij drie maanden zwanger was, in maart 2006 in Ruslandde wereldtitel over van een andere Chinese wereldkampioene Zhu Chen. Het moederschap kost veel energie en dat gaat ten koste van je concentratie. Maar ja, ik ben zelf ook moeder. We zijn gelijk. Terug naar de partij. Th3 is te langzaam. De witte stukken staan goed en het is tijd voor actie. Eigenlijk zijn de volgende zetten niet moeilijk te vinden: 17.Pxg7 Kxg7 18. Lf6+ Lxf6 19. exf6+ Kh8 (19. .. Kxf6 20. Dg5 is mat.) 20. Dh6 Tg8 21. Pg5 Txg5 22. hxg5 en het is mat. Ik zag het en begon te zweten. De computer vond nog een verdediging met 17. .. Lxg5 18. Dxg5 (18. hxg5 Kxg7 19. Lxc4 Th8 20. Ld3 Pe7 21. Th6 Pg6 22. Dh2 Da4 23. Kb1 Pc4 24. Th1 Tag8 is nog onduidelijk) 18. .. Tg8 19. Ph5!! Txg5 20. hxg5 Db7 21. Pf6 Kg7 22. Txh7+ Kf8 23. g6 Ke7 24. g7 Pd7 25. g8D Txg8 26. Pxg8+ Kd8 27. Kb1 en het gevecht is nog lang niet voorbij. 17. .. Tg8

Ik haalde opgelucht adem en wist diep van binnen dat mijn beurt nog zou komen. 18. Tg3 Taf8 19. Le2 f6 20. Th1

22. Kb1?

Weer een langzame zet. De laatste kans is hier 22. Lxe7 Pd5 23. Dg5 Pdxe7 24. Pf4 h6

25. Kb1 ( 25. Dh5 Lf7 26. e6 Dd6 27. exf7 Dxf4+ 28. Kb1 d3 en zwart heeft genoeg om te winnen.) 25. .. Ld5 Eén van de witte paarden moet weg. Wit krijgt anders onverwachte en spectaculaire mogelijkheden om zwart mat te zetten, zoals 25. .. Tc8? 26. Dg6!! Pxg6 27. Pxg6+ Kh7 28. Pg5+ hxg5 ( 28. .. Kxg6 29. h5 is mat.) 29. hxg5+ Kxg6 30. Lh5+ Kh7 31. Lf7 mat. Zwart moet echt voorzichtig zijn. Met 25. .. Ld5 lost zwart het probleem op. Nu is het tijd om aan te vallen.

22. .. Pd5 23. Dc1 d3

De situatie is volledig omgedraaid. Zwart neemt de aanval over en wit heeft geen verdediging meer.

24. cxd3 c3 25. b3 Lc5 26. Pf4 Pxf4

Ik twijfelde een paar seconden over andere zetten. Toen zag ik 26. .. Le3?? 27. Pg6 hxg6 28. h5 Lxg5 29. Dxg5 en zwart kan mat niet meer voorkomen. Oeps... voorzichtig!

27. Lxf4 Tc8 28. h5 c2+ 29. Dxc2 Lf2 30. Ph4 Tge8 31. Dd2 Lxg3 32. Lxg3 Pd4 33. Ld1 Kg8 34. Pf3 Pb5 35. h6 f4 36. Lf2

Lf5 37. Kb2 Dc7 38. d4 Da5 39. Le2 Da3+

40. Ka1 Tc2 41. Lc4+ Kf8 42. hxg7 Kxg7

Wit geeft het op.

(Met dank aan André Hendriks die hielp met het Nederlands)

Gert Devreese

Jan Smeets (22) traint maandelijks enkele dagen samen met zijn vrienden Daniel Stellwagen en Erwin l’Ami en vindt daar niets bijzonders aan. ‘Kijk eens naar de vruchten die de jonge Armeniërs boeken door hun goede samenwerking. Maar als er eentje van ons drieën forse vooruitgang boekt, zeg je wel eens: ‘Shit! Dié moet ik inhalen.’

U was onder de Nederlandse toppers wellicht de grootste elo-stijger de voorbije zomer. U moet dus tevreden zijn over de voorbije maanden?

"Zeker. Ik deed het goed in de match tussen de Rising en de Experienced Stars. Ik haalde daar 5,5 uit 10 tegen tegenstanders als Joesoepov en Nikolic. Dat leverde me een winst van 15 elopunten op. Bovendien speelde ik goed schaak in dat toernooi. Mijn start in het Nederlands Kampioenschap was ook heel goed. Ik begon met een 4 op 6 tegen de sterkste deelnemers. Maar daarna had het beter gekund: er volgden nog, wat ontgoochelend, vijf remises. Toch won ik op het NK nog 7 elopunten. En dan was er nog het Londense Stauntontoernooi. Daar scoorde ik 6,5 uit 11 tegen sterke tegenstand, wat me een Elo-winst van 13 punten bracht."

Jan Smeetsdenkt nooit fulltime schaakprof te zullen worden

Toch zijn uw resultaten in het algemeen sterk wisselend. "Daar heeft u zeker gelijk in. Ik ga soms door ontzettend diepe dalen. Ik kan in sommige perioden ontzettend slecht spelen. Dat heeft dan niet per se met te veel spelen

te maken, integendeel. Zo speelde ik in april mijn meest dramatische toernooi van dit jaar nadat ik sinds januari niet meer had gespeeld."

In welke mate bent u amateur dan wel profschaker?

"Dat is een lastige vraag. Ik studeer natuurlijk. Ik ben bezig met een studie Economie. Ik zit in het begin van het derde jaar. In dat opzicht kan je me moeilijk een prof noemen. Aan de andere kant heb ik deze zomer amper gestudeerd en juist heel veel geschaakt.En hoewel ik bijna alle schaak-

Alleen trainen niet ideaal

toernooien heb gespeeld die ik wilde spelen, heb ik toch bijna alle studiepunten van de eerste twee studiejaren afgemaakt. Per jaar speel ik in totaal zo’n elf, twaalf weken mee in schaaktoernooien. Als ik niet zou studeren, zou dat misschien nog iets meer zijn, maar toch niet veel meer."

Hoe lang wilt u over uw studie doen? "Mijn bachelor zou ik graag in vier jaar afwerken. Daarna zou ik toch ook graag mijn master economie halen."

Hoe verzoent u het studeren met het schaken? Wisselen de prioriteiten in bepaalde perioden, zoals bij Daniel Stellwagen?

"Ja, het is vergelijkbaar. In sommige perioden steek ik veel meer energie in mijn studie, in andere perioden steek ik juist veel meer tijd in het schaken. Dat betekent dan ook dat je soms lagere punten scoort in je studie dan er zou hebben ingezeten bij een ideale voorbereiding. Ik moet me dus wel eens tevreden stellen met een 6.5 in plaats van een 7 of een 8.

In de zomermaanden ligt de focus meestal meer op schaken. Dat was ook dit jaar weer het geval, hoewel ik in die periode ook hertentamens had. Door het jaar wijd ik me meer aan mijn studie economie. Al zijn er ook dan uitzonderingen voor belangrijke toernooien: het Europees Kampioenschap in april of het Corustoernooi."

U heeft het eerder al een poos geprobeerd als schaakprof, maar dat heeft u niet zo lang volgehouden. Hoe kwam dat? "Ik wist niet goed hoe de periodes tussen de toernooien door op te vullen. Als ik anderhalve maand geen toernooi had, vond ik het lastig om dan de hele tijd alleen aan schaken te werken. Ik had het moeilijk om mezelf dan tot schaakstudie te bekeren. Dat ik toen alleen diende te trainen, was ook een belangrijke oorzaak van het mislukken van dat experiment. Als ik samen met anderen, met meerdere schakers samen kan trainen, lukt me dat wel. Ik train nu bij voorbeeld regelmatig met Daniel en Erwin

of met mijn Spaanse coach Vallejo Pons: dat werkt dan weer wel."

Wat zijn uw schaakambities?

"Op korte termijn zou ik graag de kaap van de 2600 elo ronden. Ik heb nu 2538, maar won in de zomer heel wat punten zodat ik nu virtueel op 2575 zit. Ik steek al een tijd in goeie vorm. Ik hoop natuurlijk dat dat niet te snel omslaat. Ik vind het lastiger om voorspellingen te doen over de middellange termijn. Als het kan, teken ik graag voor 2650 of zo. Of dat realistisch is, zal de toekomst uitwijzen."

Kiest u op termijn toch voor een maatschappelijke carrière of kan het toch nog een andere kant op?

"De studie gaat voor. Zelfs als ik als schaker ontzettend goed zou worden, zie ik me nog altijd niet fulltime profschaker worden."

Wie vindt u de beste van uw generatie en waarom?

"Daniel is de beste op dit moment. Zijn rating is sprekend."

Vindt u het niet vervelend dat u altijd in één adem wordt genoemd met Stellwagen en l’Ami?

"Nee, helemaal niet. Het is logisch omdat we tot dezelfde generatie behoren. Er bestaat wel wat gezonde rivaliteit tussen ons. Als er eentje van ons forse vooruitgang boekt, zeg je wel eens: ‘Shit! Die moet ik inhalen."

Kunnen jullie dan wel blijven samen werken als jullie echt tot de Nederlandse top zouden gaan behoren?

"Natuurlijk wel, daar profiteren we allemaal van."

Voor Sosonko wordt het nooit echt wat met de generatie Smeets Stellwagen Werle.

Is de man niet te streng?

"Nee, Sosonko heeft gewoon gelijk. Om echt goed te worden, moet je er meer tijd in steken dan ik. Ik heb het een jaar als schaakprof geprobeerd, maar ik had niemand om mee samen te werken, ik vond geen vaste trainer. De eerste paar jaren probeer ik het zeker niet opnieuw."

Trainen zonder computer

"Cor van Wijgerden trainde me tussen mijn tiende en zestiende jaar. Op mijn tiende zat ik al op stap 5, stap 6-niveau. Cor gaf ons huiswerk. Dat waren zonder meer lastige opgaven, allemaal stap 5 of stap 6. In dat groepje van Cor zaten toen Marc en Frank Erwich en Daan Jongsma (die later naar België is verhuisd). In de plaats van Jongsma kwamen later Daniel Stellwagen en ikzelf.

(Vervolg Jan Smeets)

Dat was toen mijn enige regelmatige training. Cor bekeek heel veel van onze partijen. Van Wijgerden is de enige vaste trainer die ik heb gehad. Ik volgde wel de KNSB-trainingen met Jong Oranje (Gurevich en Chuchelov) tussen mijn vijftiende en twintigste. Daarvoor kwamen we zo’n vijf, zes weken per jaar bijeen in Papendal. Ik heb ook wel eens les gevolgd bij toptrainers zoals Joesoepov en Dvoretsky. Rond mijn vijftiende namen die trainingen, die Erwin en Daniel ook bijwoonden, anderhalve week in beslag. Dan werkten we toch tot acht uur per dag. De resultaten van al die trainingen zag je niet

meteen terug. Dat kon heel lang duren. Dat vond ik soms frustrerend. Mijn doorbraak kwam pas later, zo rond mijn zeventiende jaar. Ik heb daar geen verklaring voor. Pas toen ben ik de computer gaan gebruiken.

’Was dat geen nadeel?‘

Helemaal niet. Je traint beter zonder computer. Als je analyseert zonder computer, zijn je analyses nuttiger. Nu gebruik ik de computer soms wel. Ik heb een nieuwe laptop aangeschaft. Vroeger had ik een hele oude en die vertrouwde ik niet in zijn analyse. Dus moest ik alles wel zelf gaan checken. Ongelooflijk hoeveel je daarvan leert. Dit jaar heb ik geen

KNSB-training gehad. Ik train nu een paar dagen per maand met Daniel en Erwin. En de voorbije zomer was in Spanje Vallejo Pons mijn coach. We hadden met elkaar al getafelvoetbald in Monaco en daar is een goed contact uit gegroeid. Van het budget van de Rising Stars heb ik Pons even kunnen inhuren als trainer. Ik speelde deze zomer, denk ik, op 2600 niveau en Pons heeft 2680. Computers mogen dat krachtverschil dan wel nivelleren - als het goeie zijn tenminste ... (lacht) - van zo iemand kan ik nog een en ander opsteken. Je voelt toch een verschil in sterkte. In een lange match over meerdere partijen zou ik zeker van hem verliezen."

Philidor Leeuwarden viert 160-jarig bestaan Corus Toernooi

We zullen niet in de discussie treden welke schaakvereniging de oudste van Nederland is. Wel dat Philidor 1847 uit Leeuwarden een van de alleroudste is. Philidor bestaat op 12 november honderdzestig jaar en gaat dat in het weekend van 9 tot 11 november vieren.

Er is een jubileumzeskamp die is vernoemd naar de enige Friese schaakicoon uit het verleden, Haije Kramer. In deze zeskamp spelen mee: IGM Sipke Ernst, IGM Yge Visser, IGM Jan Werle, FM Migchiel de Jong, IM Eelke Wiersma en IGM Karel van der Weide. De eerste vijf zijn van Friese afkomst, Van der Weide heeft zeven jaar voor het eerste team van Philidor gespeeld. Een andere grote naam in de geschiedenis van Philidor en Friesland is Waling Dijkstra,de onvermoeibare en creatieve organisator. Naar hem is het open toernooi genoemd dat in hetzelfde weekend plaatsvindt. Het belooft een sterk bezet toernooi te worden, met vele grootmeesters onder de deelnemers. Ook Nederlands kampioen Sergei Tiviakov speelt mee. Voorafgaand aan de opening van de toernooien zal de schaakbibliotheek van Haije Kramer worden overgedragen aan het Fries Historisch en Letterkundig Centrum Tresoar. Deze collectie is gerubriceerd door de oud-burgemeester van de Friese gemeente Weststellingwerf, Remco Heite. Heite is vanaf zijn jeugd een groot schaakliefhebber en is zeven jaar lang voor-

zitter van de Friese Schaakbond geweest. Half september is Heite, als introductie op het toernooi, begonnen aan een internetpartij. Ieder schaakliefhebber kon daarin meespelen. Alle activiteiten vinden plaats in Tresoar, Fries Historisch en Letterkundig Centrum, Boterhoek 1, Leeuwarden. Dat is vlak bij de bekende Oldehove. Informatie over de jubileumactiviteiten is te vinden op de website www.philidor160.nl Via deze site zijn diverse publicaties als pdf-bestand beschikbaar. Onder andere het jubileumboekje dat in 1947 werd uitgegeven ter ere van het eeuwfeest.

Michiel Bosman penningmeester KNSB

De Bondsraad van 29 september heeft

Michiel Bosman benoemd tot penningmeester van de KNSB. Hij volgt Erik Both op, die wegens gebrek aan tijd zijn functie moest neerleggen. Bosman werkt als manager Liaison & Techniek bij AEGON Nederland/ Service Center Schade. Hij speelt voor LSG in de meesterklasse.

Het Corus Schaaktoernooi 2008 gaat het sterkste toernooi aller tijden worden. Dat heeft de Corus-organisatie begin oktober aangekondigd. Het deelnemersveld mag er inderdaad wezen. Wereldkampioen Viswanathan Anand zal van de partij zijn, eveneens Vladimir Kramnik tegen wie hij volgend jaar een match om de wereldtitel zal spelen. Van de huidige toptien van de wereld zijn acht spelers aanwezig. In volgorde van rating ziet het deelnemersveld er als volgt uit: Viswanathan Anand (2801), Vassily Ivanchuk (2787), Vladimir Kramnik (2785), Veselin Topalov (2769), Peter Leko (2755), Shakryar Mamedyarov (2752),Teymour Radjabov (2742), Levon Aronian (2741), Boris Gelfand (2736), Michael Adams (2729), Magnus Carlsen (2714), Judit Polgar (2708), Pavel Eljanov (2681) en Loek van Wely (2680).

In de laatste toernooiweek zullen vier ex-winnaars van het toernooi een erevierkamp spelen. Dat zijn Viktor Korchnoi, Lajos Portisch, Jan Timman en Ljubomir Ljubojevic De samenstelling van de B- en C-groep wordt later bekend gemaakt.

Verder is de website van het toernooi www.coruschess.com vernieuwd.

SURFTIPS

We weten eigenlijk maar bar weinig over het schaakland België Goed, er worden in de zomer mooie toernooien georganiseerd, zoals het jaarlijkse toernooi in Gent waar vele Nederlanders aan mee doen, maar wat weten we nu eigenlijk over het schaakleven in ons buurland? Weet u wie de ratinglijst in België aanvoert? En naar welke sites surft de schakende Belg? Een zoektocht.

Eric van Reem

De Schaakbond

We kijken eerst eens op de site van de KBSB, de Koninklijk Belgische Schaakbond en surfen naar www.schaakbond.be De eerste vraagtekens duiken meteen op: op de startpagina kunt u kiezen uit de sites van de FRBE-KBSB, de FEFB, de VSF en de SVDB. Door de verschillende talen die in ons buurland worden gesproken, bestaan er ook verschillende statutaire leden: de Vlaamse Schaak Federatie, de Fédération Echiquéenne Francophone de Belgique en de Schachverband des Deutschsprachigen Belgien. Het is aan te raden om meteen maar naar de tweetalige hoofdsite van de KBSB te gaan, want daar vind u de meeste informatie. Wel is de stof nogal droog, het is hoofdzakelijk een site waar u veel bonds- en kaderinformatie kunt vinden. Als u op zoek bent naar actuele Belgische schaakinformatie of iets wilt weten over de geschiedenis van het schaakleven in België, moet u verder surfen. De Nederlandstalige site van de Vlaamse Schaakfederatie is nieuw en daar is (nog) maar weinig interessant materiaal geplaatst. En links naar andere sites zijn ook al niet te vinden.

Links

Laten we dus eens kijken naar een paar sites waar wel veel links te vinden zijn: http://schaken.2link.be/index.php Hier komen we al een stuk in de goede richting: hier vindt u een behoorlijk aantal links naar clubs, regionaal

Naar

welke sites surft schakend België?

gesorteerd en links naar bovengenoemde bonden, de schaakfilatelisten en de Belgische correspondentieschakers. Een andere verzameling links vindt u op http://schaken.start.be

De schaakfabriek

De surftocht door het Belgische schaakleven is moeizaam, maar er is na wat speurwerk daadwerkelijk een lichtpuntje in de donkere schaaksurfwereld te vinden: de schaakfabriek. Onder de URL www.schaakfabriek.be vindt u een voortreffelijke nieuwspagina met Belgisch en internationaal schaaknieuws. Webmaster Jan Lagrain is in februari, na het Corus-toernooi, begonnen met zijn nieuwssite. Lagrain: "Dankzij een vriend van mij leerde ik in Wijk aan Zee Levon Aronian kennen en daar heb ik voor het eerst terug verslagen geschreven omdat ik backstage mocht gaan. Toen kwam het idee dat er in België eigenlijk geen enkele schaaknieuwssite bestond. Het resultaat is

een website die probeert al het Belgische en internationale nieuws te bundelen om zo te zorgen dat de Belgische schaker een totaalpakket krijgt. In principe kan hij alle nieuws vinden op Schaakfabriek en als het nieuws zelf er niet staat, links waar je het wel kan vinden."

De journalist Lagrain startte de site omdat er een gebrek aan goede Belgische schaaksites was. Interessant is zijn insteek dat de meestal door schakers gerunde journalistieke schaaksites voor goede schaaktechnische verslaggeving zorgen, maar erg slecht zijn in de verslaggeving rond het spel: men vindt vaak beroerde interviews en slechte sfeerbeschrijvingen. Tevens moeten volgens de webmaster ook ouders van schakertjes en de gewoon geïnteresseerden de berichten kunnen volgen. Het is zeer de moeite waard eens te gaan kijken op de site. Optisch ziet de site er verzorgd uit, er staan goede journalistieke stukken op en ja, u vindt ook wie de Belgische ranglijst aanvoert!

Verhuizing

"Toen ik negen jaar was ben ik naar Brazilië verhuisd. Mijn vader was fruitkweker in de Betuwe en wilde hier weg. Hij wilde naar een groot land en heeft voor Brazilië gekozen. Ik heb nog in Nederland schaken geleerd, maar mijn hele schaakachtergrond ligt in Brazilië. Mijn oudere broer Dagobert heeft nog wel in de Nederlandse competitie gespeeld."

Nationaliteit

"Ik voel mij veel meer Braziliaan dan Nederlander. Maar ik probeer wel elk jaar een keer naar Nederland te komen en ik speel ieder jaar een toernooi in Europa. Meestal is dat in juli in Spanje.

Minze bij de Weg

In de zomermaanden is hij een regelmatige gast op Nederlandse

toernooien, zo ook dit jaar. Hij speelde mee in het Hogeschool

Zeelandtoernooi in Vlissingen en gaf verschillende malen

commentaar bij het Euwe Stimulans Toernooi in Arnhem.

Wie is hij, die Braziliaan met de Nederlandse naam?

“Ik voel mij meer Braziliaan dan Nederlander”

Herman van Riemsdijk:

een schaakbestaan in Brazilië

Dit jaar heb ik meegedaan in Vlissingen en ik ben ook betrokken geweest bij het Euwe Stimulans Toernooi in Arnhem. Sinds twee jaar heb ik weer de Nederlandse nationaliteit. Toen ik in Brazilië ging wonen was het niet mogelijk twee nationaliteiten te hebben. Sinds kort gaat dat wel. Daarom heb ik nu twee paspoorten."

Beroeps

"Vanaf mijn zeventiende heb ik niets anders gedaan dan schaken. Dat was niet alleen maar spelen. Je coacht, schrijft, traint en organiseert. Dat pakket is de laatste jaren veranderd. Ik schrijf niet meer. Eenendertig jaar heb ik een column gehad in een grote Braziliaanse krant. Maar die is gestopt met het schaken. De tijd die is vrij-

gekomen heb ik gevuld met lesgeven."

Braziliaans kampioenschap

"Ik speel tamelijk veel, zo’n zestig tot zeventig partijen per jaar. Gedurende twintig jaar heb ik tot de Braziliaanse top behoord. Nu zit ik nog net in de top tien. Dit jaar speel ik voor de dertigste keer mee in de finale van het Braziliaans kampioenschap. Ik ben drie keer kampioen geweest, vier keer tweede en vier of vijf keer derde. Eigenlijk heb k daar altijd goede resultaten gehad."

Leeftijd

"Ik ben nu negenenvijftig. Je geheugen wordt minder, maar daar staan andere dingen tegenover. Je hebt meer ervaring en

voelt minder spanning tijdens het spelen."

Het Braziliaans schaakleven

"Het schaken in Brazilië is net zo georganiseerd als in Nederland met verenigingen, regio’s en een nationale bond. De bond telt ongeveer 10.000 leden en daarvan wonen er ongeveer 4.000 in Sao Paulo, de stad waar ik sinds 1970 woon.

Het schaken gaat in Brazilië vooruit. Er is een groot schoolschaakproject met veel toernooien. Daaraan doen zo’n 200.000 kinderen mee. Er zijn constant toernooien waar je normen kunt halen. De levensstandaard in Brazilië is lager, dus je kunt er beter van leven. Maar in de toernooien op prijzen spelen is onmogelijk, net als hier. Ik speel nooit om de prijzen, want dat kan misgaan.

Brazilië heeft een redelijke top. Er zijn een stuk of vier jonge topspelers. Ik weet het, de namen van de meeste Braziliaanse toppers zijn in Nederland niet bekend, maar wie kent in Brazilië namen als Stellwagen, l’Ami en Nijboer? Vier Brazilianen hebben zich geplaatst voor de komende cyclus om het wereldkampioenschap. In Nederland zijn dat Van Wely en Tiviakov, dus zo slecht is dat niet."

Trainer

"Mijn hoofdbezigheid is coaching, voornamelijk van junioren. Ik werk twintig uur in de week voor een grote sportclub waar veel sporten worden beoefend. Die club kent ongeveer dertig- tot veertigduizend leden en heeft vaste trainers in dienst. Er zijn zo’n 120 schakers lid.

Ik geef allerlei soorten training. Op schoolniveau, maar ook wel aan sterkere spelers. Tegenwoordig train ik de Braziliaanse top niet meer, wel de subtop. Al met al is er goed van te leven."

De toekomst van het schaken

"Die is aan het veranderen, ook in Brazilië. Mensen hebben minder tijd en het wordt moeilijker om van het schaken rond te komen. Maar voor mij gaat het schaken gewoon door.

Het gemiddelde niveau is wel gestegen. In 1979 had ik een rating van 2435. In die tijd stond je daarmee rond de tweehonderdste plaats van de wereld en kende je de meeste spelers. Nu moet je daarvoor 2550 hebben. Van de mensen van mijn eigen niveau ken ik niemand meer."

Van Riemsdijk - Rigo

Lone Pine 1979

23. exf5 gxf5 24. g6 f4 25. Tg1 hxg6 26. 26. Ph5+ Kf7 27. Phxf4 exf4 28. Dxf4 Ke6 29. Dxf8 Txf8 30. Pc7+ Ke5 31. Pxa6 Pd2+ 32. Kc1 Pxf3 33. Tf1, 1-0.

Van Wely - Van Riemsdijk

Dieren 1990

27. .. Txf2 28. Dg6 Dxe3 29. Dh7+ Kf8

30. Pxe6+ Ke7, 0-1

Arias - Van Riemsdijk

Cali 2001

44. .. Te2+, 0-1.

Het schoolschaakproject SpeelZ begint zijn weg te vinden in de Nederlandse schaakwereld. Op verschillende plaatsen in het land zijn verenigingen, scholen en regionale bonden met het project aan de slag gegaan. Hoe breng je de leskist onder de aandacht. Hieronder vier voorbeelden die navolging verdienen.

Vier manieren om SpeelZ

onder de aandacht te brengen

Rotterdamse Schaakbond

De Rotterdamse Schaakbond geeft SpeelZ een belangrijke plaats in de ledenwerving. Om de verspreiding van de leskisten te stimuleren heeft de RSB een promotieactie opgezet rond de eerste twintig kisten. Die ziet er als volgt uit:

• ieder kind dat meedoet aan SpeelZ krijgt een gratis zakschaakspel

• per kist wordt een schaakboek beschikbaar gesteld

• per kist is een DVD beschikbaar van de TV miniserie Lang leve de koningin Deze DVD’s worden ook gebruikt voor de promotie.

• er komen voor de kinderen bladen met sudoku schaakpuzzels

De RSB heeft geld gereserveerd om deze plannen te kunnen uitvoeren.

Elburg

Elburg toont een goed voorbeeld hoe een actief clublid het schoolschaak op gang kan brengen. Willem van der Hulst die zich namens de plaatselijke schaakvereniging Caissa met promotieactiviteiten bezighoudt, is op de scholen afgestapt. Hij wist vier kisten aan de man te brengen, twee op

een basisschool en twee op een VMBOschool. Met een derde school zijn er contacten. Via het plaatselijke welzijnswerk heeft hij subsidie los weten te krijgen, zodat de scholen niets voor de kisten hoeven te betalen. Van buiten de regio werd een schaaktrainer aangetrokken; de scholen beschikken over budget om hem te betalen.

Groningen

Jan Hollander, de nieuwe voorzitter van de Stichting SO-ON in Groningen, vroeg zich af hoe hij SpeelZ onder de aandacht kon brengen. "Het is een prima product maar je moet het wel aan de man brengen", zegt hij. "Het is een perfect instrument voor ons om scholen te bereiken."

Met een kist onder de arm bracht hij een bezoek aan een sportambtenaar van de gemeente. Deze was binnen een kwartier "laaiend enthousiast" en noemde het een uniek product voor de buitenschoolse opvang. Afgesproken werd dat Hollander SpeelZ onder de aandacht mag brengen door middel van een interview in het infobulletin dat bij scholen en bibliotheken in de stad Groningen wordt verspreid. Het Servicepunt Noord zal ook aan de actie meewerken.

Hollander heeft intussen ook contact gelegd met het Sporthuis van de Provincie Groningen. Ook zij werken graag mee. Het advies van Hollander: "Je hebt een goed product in handen. Zoek je mogelijkheden buiten de schaakwereld."

Amsterdam

De Schaakbond Groot-Amsterdam richt zich in eerste instantie op de ouders van schakende kinderen. Bij grote jeugdtoernooien zijn veel ouders aanwezig, die altijd wel een uurtje over hebben. De SGA heeft die tijd benut om korte voorlichtingsbijeenkomsten van ongeveer een uur te organiseren. Schaaktrainer Piet Peelen beet op 23 september de spits af.

Samenvatting

Vier regio’s, vier werkwijzen. En vier verschillende doelgroepen om te benaderen: de vereniging, de school, de gemeente en de ouders. Met welke groep gaat u aan de slag?

Wilt u meer weten? Kijk dan eens op www.speelz.org Ook op www.schaakbond.nl kunt u onder de link SpeelZ informatie vinden. Voor vragen kunt u terecht bij de servicepunten, de regionale bond of het bondsbureau.

Wat is SpeelZ ?

De kern van het project SpeelZ wordt gevormd door een leskist die op school kan worden gebruikt. De kist bevat schaakmateriaal dat door een school kan worden gehuurd, lesmateriaal voor tien leerlingen en een handleiding voor de man of vrouw die de lessen op school gaat geven. Het is een kant en klaar pakket dat voldoende is om gedurende tien tot vijftien weken schaaklessen voor beginnende spelers op school te verzorgen. De school betaalt hiervoor slechts €125,-.

In deze

Voorloper:

Marco Kirana speelt graag wedstrijden met vrienden

Partijen van Marco

Ssst, een stille zet

Sjaak en Schaak

Oplossingen

In Delft bij het rapidtoernooi genieten we van de barbecue. Marco hoopt een prijs te winnen, want hij wil graag een nieuw computerspelletje kopen. Vader Setiawan leerde Marco en Nancy schaken toen hij vijf jaar oud was. "Papa begon met de toren", weten ze nog. Ze leerden gretig en papa kan hun trucs nu niet meer volgen!

Op school deden ze mee met een club. Lekker schaken in de pauze. Later speelden ze samen in het schoolteam. Dat ging heel goed. Ook gingen ze naar de schaakclub in Leiderdorp. Daarmee behaalde hij vele successen zoals het kampioenschap voor E-teams in Tilburg. "Maar nu zijn we verhuisd en is het te ver weg. Het leukst vond

Jeugdkatern Schaakmagazine

Marco Kirana

speelt graag wedstrijden met vrienden

Hij is twaalf jaar. Dit jaar werd hij tweede bij het Nederlands Kampioenschap D in Rijswijk. Drie jaar geleden was hij al tweede bij de G-pupillen. En hij won in een simultaan al eens van een Internationaal Meester! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van... Marco Kirana.

ik de training van Tony van Dijk. Hij besprak onze eigen partijen."

Groep 22

Marco speelt graag toernooien en heeft al heel veel Grand Prix toernooien gespeeld. Het begon met winst van groep 22 in Leiderdorp. "Ik heb, geloof ik, al vijf jaar de GP voor mijn leeftijdsgroep gewonnen! Maar als ik geen zin heb speel ik niet. De medaille voor het meedoen aan alle toernooien heb ik niet."

De pupillendag, het Nederlands Kampioenschap C in Venlo en het Nederlands Kampioenschap D in Rijswijk waren leuke toernooien. Het EK te Sibenik in Kroatië was een mooie ervaring. "We speelden maar

een partij per dag, dus konden we ook minigolf spelen."

Favoriete trainer nu is Ted Barendse bij DSC . "Ik kreeg een koekje voor een goede oplossing. En hij lacht lekker veel en hard!"

Grootste bekers

"Het leukst aan schaken is het spelen van wedstrijden met je vrienden. Ik hoop dat iedereen veel plezier in schaken houdt. Ook lees ik graag een schaakboek. En bij het snelschaken bij Op Eigen Wieken hebben ze de grootste bekers!"

Aan het eind van de dag is Marco dolgelukkig: "Ik heb gewonnen! Nu kan ik Halo 3 - het computerspelletje - kopen!"

Piet Peelen

Geboortedatum: 10 november 1995

Uit: Den Haag

School: Stanislas College Delft

Leukste schoolvak: Rekenen

Hobby’s: Lord of the ring spel, videogamen en natuurlijk schaken

Schaken geleerd: Van m’n vader

Club: Botwinnik, DSC

Wat wil je worden: Archeoloog of Gameprogrammeur

Lievelingseten: Nasi Goreng

Partijen van Marco

Maurice SchippersMarco Kirana

NK C Venlo 2007

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4

4. Pxd4 Lc5 5. Le3 Lb6 6. Lc4 d6 7. 0-0 Pf6 8. Pc3 0-0 9. f3 Pe5 10. Le2 a6 11. Kh1 Ld7

12. Dd2 Te8 13. Lg5 h6 14. Lh4 Pg6 15. Lf2 h5 16. Tfe1 h4 17. Lf1 Kh7 18. Tad1 Th8

Maurice heeft alle stukken

mooi actief gemaakt en heeft iets meer ruimte. Marco komt nu met een originele manoeuvre om tegenspel op de koningsvleugel te maken.

19. Le3 Kg8 20. Lg5 h3 21. g3 Lxd4 22. Dxd4 Pe5 23. De3 Th5 24. Le2

24. .. Pfg4! 25. fxg4

Hier valt de beslissing. Met een kwaliteitsoffer had wit het gevecht helemaal open gehouden, zie 25. Lxd8 Pxe3

26. Lxc7 Tc8 27. g4 Pxd1 28. Txd1 Th8 29. Lxd6 Pc4 30. Lxc4 (30. Pd5 Pxd6 31. Pe7+ Kh7 32. Pxc8 Txc8 33. Txd6 Txc2)

25. .. Txg5 26. Pd5 Pxg4 27. Lxg4 Lxg4

En met een pion extra won zwart na nog eens veertig zetten!

Een dubbele aanval, maar zwart heeft nog een verdediging met een tegenaanval.

23. .. Lc5+ 24. Lxc5 Txc5 25. b4

Opnieuw een dubbele aanval, maar opnieuw komt een tegenaanval!

25. .. Txc3 26. bxa5 Tdc8 27. Le4!

Een mooie zet waardoor wit materiaal voor blijft! "Die had David niet gezien."

27. .. Txc1 28. Lxd5+ Kf8 29. Lxb7 Txf1+ 30. Kxf1 Tc5 31. Lxa6 Txa5 32. Lb5

Wit heeft nu paard en loper tegen toren. Samen met de vrije a-pion is dat beslissend. Dertig zetten laten was het punt binnen.

32. .. Ke7 33. Ke2 Ta8 34. Pc4

Kf7 35. a5 g6 36. g4 h5 37. a6 hxg4 38. hxg4 gxf5 39. gxf5 Kg7 40. Pb6 Ta7 41. Pc8

Marco KiranaPepijn Obels

NK D Rijswijk 2007

1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. c3 d6 5. d4 exd4 6. cxd4 Lb4+ "Pepijn kende de opening niet en dat was best erg!"

7. Pc3 Pge7 8. 0-0 0-0 9. a3 La5 10. Le3 Pg6 11. Pg5! Ld7

Marco KiranaDavid Klein

NK C Venlo 2007

23. Lb6!

Tc7 42. a7 Txc8 43. Lc6 Txc6

44. a8D Tc7 en wit won (1-0)

12. Dh5

Haalt de dame erbij, dreigt mat en dwingt zo een verzwakking af. Na de volgende witte zet is er geen houden meer aan.

12. .. h6 13. Pxf7 Txf7 14. Dxg6 Le8 15. Lxh6! Kf8 16. Lxf7 Lxf7 17. Dxg7+ Ke7 18. Lg5+ Kd7 19. Lxd8, 1-0

Pascal Losekoot

In deze Voorloperrubriek kijken we naar matzetten met behulp van een stille zet. Daarmee wordt een zet bedoeld waarbij geen stuk wordt geslagen en geen schaak wordt gegeven. Stille zetten worden veel vaker over het hoofd gezien dan krachtzetten, de verrassing kan daardoor groot zijn.

Ssst, een stille zet

Een voorbeeld:

De witspeler speelde hier

1. Td7+ Kc8 2. Tc7 met eeuwig schaak. Hij had echter kunnen winnen met de stille zet 2. Te7. Dat dreigt mat op e8 en alleen met zwaar materiaalverlies kan zwart dat voorkomen.

In de volgende stelling zie je goed wat het gevaar is van een stille zet:

Zwarts laatste zet was Ke6-f5, wat de witte toren aanvalt. Zwart, oud wereldkampioen Smyslov, had natuurlijk goed nagedacht over die zet, maar er zit een adder onder het gras.

1. g4+! Kxe4 2. Pf2+ Kxf4 3. Tg1! Deze stille zet had zwart overzien! Nu dreigt wit Ld2 met mat en daar is niets tegen te doen: 3. .. e4 4. Ph3, mat. Er volgen nu acht opgaven. De oplossingen staan op blz 18.

3. Wit aan zet (stap 3)

6. Wit aan zet (stap 5)

1. Wit aan zet wint (stap 2)

4. Wit aan zet wint (stap 3)

7. Zwart aan zet (stap 5)

2. Zwart aan zet (stap 2) Mat in twee

5. Wit aan zet (stap 4)

8. Zwart aan zet (stap 5)

Pat, pat, pat.

Een paar jaar geleden maakte Pascal Losekoot twee leuke schaakboekjes Schaakvermaak met opgaven. Pat is altijd grappig en dat wist Pascal natuurlijk ook. Uit dat hoofdstuk laten wij vier opgaven zien. De oplossingen kunnen jullie op deze bladzijde vinden.

na 3. .. Txf3 stond wit pat.

voor hem, wit deed 3. Kh4 en

volgde 2. Dxf3 Ta3 (dat was de bedoeling van zwart). Helaas

is wel mooi, maar niet goed. Er

4) Het dameoffer 1. .. Dxf3+

1. g8D, 1 g8T en 1. g8 P niet goed zijn.

8) Doibani-Matjushin 2003: 1. .. Kc4! 2. f5 (Tc6 voorkomt mat maar verliest ook) 2. .. Te2+ 3. Kf4 Te4, mat (1-0)

7) Karpov - Shirov, Monaco 2000: 1. .. Df3! 2. De5 f6+! 3. Dxf6 Dg4, mat (1-0)

3. Kh2 Lg3 mat; 1. Pxh7 Lg1+ 2. Kh1 Le3+ 3. Kh2 met herhaling van zetten] 1. .. Lxc5 2. Td8+ Dg8 3. Txg8, mat (1-0).

6) Krechmer - Lau, 1951: Let op de zwarte dreiging Lg1 met mat. 1. Dc5! Onderbreekt de loper (1. Dh6? Lg1+ 2. Kh1 Lf2+

1. Wat speelt wit, Kc5 of Kc6?

3. Wit aan zet wil graag promoveren. Hoe doet hij dat?

2. Zwart was gretig en speelde 1. .. Txg2.

Was dat goed?

4. Zwart wilde mooi winnen en deed 1. .. Dxf3+. Hoe ging het verder?

2. hxg8D staat wit plotseling gewonnen. Kijk zelf waarom

is goed. Dus 1. g8L. Als de zwarte koning nu weg gaat staat wit pat en na 1. .. Txg8+?

3) Alleen promoveren tot loper

Wit speelt 2. Th8+ Kxh8 en plotseling staat hij pat. Toch nog gered.

2) 1. .. Txg2 was niet zo slim.

1) Wit speelt 1. Kc5, want na 1. Kc6? g1D 2. Lxg1 is het pat.

Oplossingen Pat

5) Kling en Horwitz, 1851: 1. Tg6+ Kh8 2. Kf8! (de stille zet) Tf1+ 3. Pf7+ Txf7+ 4. Kxf7 d1D 5. Th6, mat (1-0)

2. Pe5 mat en op 1. .. Lxd4 2. Pd2 mat.

4) 1. d4! Op 1. .. Txd4 volgt nu

3) 1. g3 en 2. Pf2 mat (1-0)

2) 1. .. Th6 en 2. .. Ph7 mat (0-1)

1) 1. Lf7!+- en 2. Pe3 mat (1-0)

Antwoorden Ssst, een stille zet

Jeroen Bosch

Anatoli Karpov is de laatste jaren nog maar weinig actief als toernooispeler. Dat hij het spelletje nog steeds beheerst bewijst de onderhavige partij waarin hij gehakt maakt van een wat minder bekende grootmeester met een rating van tegen de 2600.

Karpov - Stojanovic

Valjevo 2007

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4

Ld7

De inleiding tot de zogenaamde 'Fort Knox' variant. Zwart plant Ld7-c6xe4 om daarna verder te gaan met c7-c6. Hij heeft dan weliswaar het loperpaar opgegeven, weinig ruimte en een wat passieve stelling, maar ook geen zwaktes. Net als het fort waarin de Amerikaanse goudreserves zich bevinden, zou zijn stelling dan niet te kraken moeten zijn. Het is te makkelijk om Stojanovic te bekritiseren voor zijn passieve openingsstrategie waarmee hij zijn grote opponent in de kaart zou spelen. Stojanovic heeft met deze weinig ambitieus aandoende variant veel ervaring en een uitstekende score opgebouwd. En Karpov? Karpov heeft zelf ook 4. .. Ld7 gespeeld!

5. Pf3

Een goed voorbeeld van de zwarte strategie is Nunn - Karpov, Wijk aan Zee 1993: 5. c4 Lc6 6. Pc3 Pf6 7. Pf3

Lxf3 8. Dxf3 c6 9. Le3 Pbd7 10. Le2 Ld6 11. 0-0 0-0 met een typerende solide stelling.

5. .. Lc6 6. Ld3

Het meest natuurlijk. Na het agres-

sieve 6. Peg5 kreeg zwart redelijk eenvoudig gelijkspel met 6. .. Ld6 7. Ld3 h6 8. Pe4 Lxe4 9. Lxe4 c6 10. De2 Pf6 11. Ld3

Pbd7 12. Ld2 Dc7 13. 0–0 0–0

14. c4 Tfe8 15. c5 Lf4 16. Lxf4

Dxf4 in Anand - Karpov, Linares 1993.

6. .. Pd7

Een verfijning op het onmiddellijke 6. .. Lxe4 7. Lxe4 c6 8. 0–0 Pf6 9. Ld3.

7. 0-0

Dat onze twee hoofdrolspelers de nodige ervaring hebben met deze variant blijkt wel uit het volgende overzichtje: 7. De2 (7. c3 Pgf6 8. Dc2 Le7 9. 0-0 Lxe4 10. Lxe4 Pxe4 11. Dxe4 c6 12. Lf4 0–0 met gelijk spel. De partij eindigde in een overwinning voor zwart: SouillerStojanovic, Geneve 2007) 7. .. Pgf6 8. 0–0 (ook mogelijk zijn

8. Pg3 Lxf3 9. Dxf3 c6 10. 0-0 Le7 11. Te1 0-0, MarticStojanovic, Mataruska Banja 2007, en 8. Peg5 Lxf3 9. Pxf3 c5 10. 0-0 cxd4 11. Pxd4 Lc5 12.

Pf3 Dc7 13. Lg5 0-0, Gomez Esteban - Karpov, Santurtzi 2003) 8. .. Pxe4 9. Lxe4 Lxe4 10. Dxe4 c6. Als dit type stelling u aanspreekt dan heeft u meteen een nieuwe opening voor uw eigen repertoire. Het middenspel dat nu ontstaat lijkt op dat uit het Scandinavisch of de Caro-Kann. Omdat zwart al twee paar lichte stukken heeft geruild (waaronder de witveldige lopers) heeft hij makkelijk

spel:

A) 11. Lf4 Le7 12. c4 0-0 13.

Tad1 Da5 14. Tfe1 (beter 14. a3) 14. .. Dxa2 15. d5? Pf6 16. Dd4 cxd5 17. cxd5 Pxd5 en zwart had gewoon twee pionnen meer in ColmenaresStojanovic, Lugano 2007.

11. c4 Le7 12. b3 0-0 13. Lb2

Da5 14. De3 La3 15. Lc3 Lb4 16. Lb2 La3 en de zetten werden herhaald in J.Polgar - Karpov, Madrid 1992.

7. .. Pgf6 8. Pg3

Gaat ruil van twee paar stukken uit de weg. Met hetzelfde doel worden ook de paardzetten 8. Ped2 en 8. Peg5 wel gespeeld. 8. .. Le7 9. Te1

Hier is 9. b3 0–0 10. Lb2 Lxf3 11. Dxf3 c6 12. c4 Te8 bekend uit twee zwartpartijen van Rustemov.

In Adams - Kortchnoi, Enghien les Bains 2003, stond wit wat beter na 9. De2 0-0 (normaler is 9. .. Lxf3 10. Dxf3 c6) 10. Pe5 Pxe5 11. dxe5 Dd5 12. f4 Pd7

13. Td1.

Tenslotte was 9. c4 Lxf3 10. Dxf3 c6 11. Ld2 Db6 12. Lc3 Lb4

13. Tfe1 0-0 14. Pe4 Lxc3 15. bxc3 Dc7 prima voor zwart in Christiansen - Karpov, Monte Carlo 1993.

9. .. 0-0 10. De2

Hier leidt 10. c4 Lxf3 11. Dxf3 c6 weer tot een standaardstelling. Solide is 10. c3 Te8 11. Lf4 Lxf3 (of 11. .. Ld5!? om na 12. c4 alsnog 12. .. Lxf3 13. Dxf3 c6 te spelen, Kamsky - Karpov, Monte Carlo 1996) 12. Dxf3 c6

13. Tad1 Da5 14. a3 Tad8 15. Pe4 Dh5 en Balogh - Stojanovic, Vogosca 2007 eindigde uiteindelijk in remise.

Slecht is 10. Pe5 vanwege 10. .. Pxe5 11. dxe5 Dd5! 12. f3 Lc5+

13. Kh1 Pg4!, De FirmianMotwani, Loyds Bank Masters 1982. 10. .. b6

Met deze zet geeft Stojanovic aan dat hij de loper op het bord wil houden. Normaal was weer 10. .. Lxf3 11. Dxf3 en nu het stevige 11. .. c6 of het

actievere 11. .. c5 12. dxc5 Pxc5. Kunt u na zwarts laatste zet aantonen dat wit beter staat? De lezer heeft wit.

U gaat als volgt te werk: bedek de zetten en kies steeds uw zet als witspeler. Op bladzijde 29 vindt u het commentaar en treft u andere zetten aan die ook punten opleveren.

Er zijn heel wat schaakclubs in Nederland die maar met moeite het hoofd boven water kunnen houden. Maar dat geldt niet voor De Toren in Arnhem. De 'Arnhemse toren' doorstaat alle stormen en staat fier overeind. Sterker nog, er komen steeds meer torenbewoners. Met een aantal van 140 vormen de Arnhemmers zelfs een van de grootste schaakverenigingen van Nederland.

Frank Clevers

Jeugdafdeling heeft De Toren een flinke impuls gegeven

Een vereniging die het zo goed doet, daar kunnen we iets van leren. Dat kan niet anders. "Er valt voor ons ook nog een heleboel te leren", zegt voorzitter Peter Hamers niettemin bescheiden. Hij wil niet doen alsof zijn club een voorbeeldvereniging is die wel even zal zeggen hoe het moet of hoe anderen het moeten doen. Oké, dan doen we dat niet. Dan vertellen we gewoon aan de hand van nuchtere feiten wat men bij De Toren heeft gedaan om van een klein torentje een enorm kasteel te maken.

Jeugd inschakelen

De vereniging, die is opgericht in 1984, heeft een flinke push gekregen in 2000. Vanaf dat jaar is de jeugdafdeling nieuw leven ingeblazen. De club liet enkele jonge spelers merken dat zij meer in hun mars hadden. Enkelen gingen het eerste team versterken of gingen onderdeel uitmaken van het jeugdkader. Hamers: "Daardoor hadden we in een klap voldoende kader om op alle niveaus les te geven."

Met 140 leden is De Toren een van de grootste clubs

van Nederland

Een andere maatregel die werd genomen, is de verhuizing qua locatie en speeldag. De jeugd verhuisde van de zaterdagochtend naar de vrijdagavond en kreeg een grotere locatie, het Olympus College, ter beschikking. Hamers: "Op de zaterdag moesten we

het in een beperkte tijd in een beperkte ruimte doen en in die tijd konden we in die ruimte met onze groep niet goed uit te voeten. We wilden én lesgeven én wedstrijden spelen, maar dat ging niet. Het was of het één of het ander en het gevolg was dat het

Het Olympus-toernooi is een van de vele jeugdactiviteiten van De Toren

Er wordt tot aan de bar doorgeschaakt

spelen van wedstrijden er vaak bij inschoot. Doordat we meer ruimte kregen, kregen we dus ook meer mogelijkheden."

Er kwam ook een nieuwe jeugdcoördinator in de persoon van Peter Lincewicz. De voorzitter is erg lovend over de man die de 'jeugdkar' trekt. Hamers: "Peter is de katalysator. Hij is iemand die de zaakjes graag tot in de puntjes geregeld wil hebben en zorgt ook voor een goede communicatie."

Alleen promoveren

Er werd een erg leuke en spannende interne competitie opgezet voor de jeugd. Een competitie met een formule die enorm aanslaat Er is een poulesysteem met alleen maar de mogelijkheid om te promoveren. Degraderen is er niet bij. Hamers: "Je kunt alleen maar omhoog. De hoogste groep wordt dus steeds groter. De laagste groep wordt enerzijds uitgedund doordat de spelers 'naar boven' gaan, maar anderzijds weer aangevuld met nieuwe aanwas en daardoor blijft die groep toch steeds ongeveer even groot." Doordat ze niet kunnen degraderen, hebben de kinderen het gevoel dat ze niet blijven hangen. Ze komen steeds hoger en krijgen dus een 'succesgevoel'. De groepen hebben overigens leuke namen als lopergroep, paardengroep, torengroep en koningsgroep, iets wat kinderen ook erg aanspreekt. Hamers: "De kinderen vinden het fantastisch. Elke vrijdagavond als ze binnenkomen, duwen ze de neus tegen de ranglijsten. Ook zien ze hun vooruitgang af aan de jeugdratings en interne ratings die keurig bijgehouden worden."

Telde de jeugdafdeling in 2000 vijftien leden, nu zijn dat er meer dan tachtig! Hamers: "Wat ons ook heel erg deugd doet, is dat er een grote sociale samenhang is tussen kinderen en ouders. Heel veel ouders zijn gaan meedoen in de uitvoering. Er worden veel hand- en spandiensten verleend. Een voorbeeldje: een van de ouders heeft een promotiefilmpje gemaakt waarbij

onder andere Jan Timman, woonachtig in Arnhem, een rol speelt. De betrokkenheid van de ouders sterkt het gevoel van saamhorigheid en versoepelt alles."

Toestroom

De jeugd van De Toren is altijd met veel mensen op toernooien vertegenwoordigd Hamers: "De kinderen zien dat ze belangrijk gevonden worden. Het effect is nu dat ze zelfs toestroom krijgen van buiten Arnhem. Er komen kinderen vanuit Apeldoorn en Veenendaal. We hebben een bepaalde aantrekkingskracht gekregen. Dat is natuurlijk wel fijn, maar we lokken niemand hier naar toe en ik zou liever zien dat de kinderen uit die plaatsen bij hun eigen vereniging hetzelfde konden krijgen."

Het succesverhaal van de jeugd is eigenlijk ook het succesverhaal van de hele vereniging geworden. Want door de komst van

de jeugd, raakten ook ouders bij de club betrokken en daarvan zijn er de nodige lid geworden bij de senioren. Bij de senioren is betrekkelijk weinig verloop. Elk jaar komen er enkele senioren bij. Dat gevoegd bij de alsmaar groeiende jeugdafdeling, is De Toren een vereniging die voortdurend blijft groeien. Hamers verwacht zelfs dat zijn club binnen een paar jaar met drie teams in de KNSB-competitie zal spelen!

De succesformule

• Verhuizing jeugdschaak van kleine ruimte naar Olympus College

• Speeldag jeugd verplaatst van zaterdagochtend naar vrijdagavond

• In de jeugdcompetitie kunnen alle spelers alleen maar promoveren

• Ouders van jeugdleden werken volop mee

Wekelijks een volle speelzaal

Combineren

Voor het Friese talent Daan Brandenburg was het een goede schaakzomer; prima resultaten in Hilversum, Hengelo en Haarlem. Het Open NK in Dieren leverde hem zelfs zijn eerste grootmeesternorm op. Zijn stabi-

liteit en werklust zullen in de toekomst ongetwijfeld verdere successen brengen. Wat opvalt als hij combineert, is dat doorgaan één krachtzet voor de capitulatie van de tegenstander zorgt. De oplossingen staan op blz. 30.

3. Wit is aan zet4. Wit is aan zet

5. Wit is aan zet6. Zwart is aan zet7. Wit is aan zet8. Wit is aan zet

Jan van Reek

De Duitser Horwitz werd geboren in 1807. Hij schaakte in Berlijn en Hamburg. Zijn beroep was schilder van miniaturen. Zijn vertrek naar Londen in 1845 was een grote stap. Daar verloor hij een lange match van Staunton in 1846. Hij ontmoette Kling in die dagen. Zij schaakten voor hun beroep in de Cigar Divan. Tijdens de lange wachttijden op klanten werkten ze aan een boek over eindspelen. Ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling, Londen 1851, werd het eerste internationale toernooi gespeeld. Horwitz werd zevende.In hetzelfde jaar verscheen het boek van Kling en Horwitz Chess Endings. Het bevat 207 eindspelen naar 14 soorten materiaal. Naar huidig inzicht kunnen veel eindspelen theoretisch worden genoemd. Tegenwoordig is een test van de studies met een computer mogelijk. Veel wordt dan weerlegd. Een beroemd voorbeeld is het eindspel van twee lopers tegen een paard. Volgens Kling & Horwitz is dat remise. Nu weet men hoe de winst verloopt uit computerberekeningen.

1. Josef Kling & Bernhard Horwitz

Chess Studies 1851

Horwitz als voorloper van de studie

Kling & Horwitz tonen hoe een paard en een pion van een paard kunnen winnen.

1. b6 Pb7! 2. Pe6! Wit vermijdt pat. 2. .. Pc5 2. .. Pa5 3. Kc8 brengt mat en 2. .. Pd6 3. Kxd6 Kb7 4. Kc5 wint materieel. 3. Kc8! Pxe6 Zwart mijdt mat. 4. b7+, 1-0 De vrijpion loopt door.

2. Josef Kling & Bernhard

Horwitz

Chess Studies 1851

1. De samenwerking met Kling

Kling & Horwitz tonen ook artistiek werk.

3. Josef Kling & Bernhard

Horwitz

Chess Studies 1851

Wit begint en houdt remise

1. Kf5! Promotie wordt verhinderd door mat te dreigen.

1. .. Kh4 2. Kf4 Kh3 3. Kf3 Kh2 4. Ke3! Kg2 4. .. Kg3 5. Tg1+! Kh4 6. Kf4 Kh3 7. Kf3! en nu niet 7. .. Kh2? 8. Tb1! waarna zwart verliest door zetdwang. 5. Kd3 Kf3 6. Kc2 a2 7. Kxb2 en remise. Professor Berger, hoogleraar boekhouden, publiceert een boek over het theoretische eindspel in 1890. Hij geeft ze systematisch in plaats van een willekeurige selectie.

Wit begint en wint

Wit geeft materiaal om de dame te winnen.

1. Ta4+ Ke5 2. Ta5! c5! 2. .. Dxa5 3. Pc6+ toont de eerste vork. 3. Txc5! Dxc5 4. d4+! Kxd4 4. .. Dxd4 5. Pc6+ geeft de tweede vork. 5. Pe6+ Wit wint na de derde vork met de resterende pion.

4. Josef Kling & Bernhard

Horwitz

Chess Studies 1851

1. Dh1! De dame gaat in hinderlaag. 1. .. Dc8+ 2. Kb6+ Kb8 3. Dh2+! De dame gaat een trap klimmen. 3. .. Ka8 4. Dg2+ Kb8 5. Dg3+ Ka8 6. Df3+ Kb8 7. Df4+ Ka8 8. De4+ Kb8 9. De7! 1-0

Kling & Horwitz begonnen het tijdschrift The Chess Player op 19 juli 1851. Later werd de naam The New Chess Player Dit blad stopte in 1853.

5. Josef Kling & Bernhard

Horwitz

The New Chess Player 1853

Wit begint en wint

Wit begint en wint

1. g6! 1. Kg6?? b4 wint voor zwart. 1. .. Txh6 2. g7 Th5+

3. Kf4! Th4+ 4. Kf3 Th3+ 5. Kg2 Deze studie gaat aan de Saavedra vooraf.

De samenwerking tussen Kling & Horwitz stopte circa 1855. Een reden daarvoor is niet bekend. Horwitz werd leraar van de Manchester Chess Club in 1857.

"Ik heb ooit eens bij toeval een schaakspel gemaakt, daarna is er vraag ontstaan. Dat begin had niets met schaken te maken. Ik had een serie felgekleurde beeldjes gemaakt en toen ik ze zag staan dacht ik: het lijken wel schaakstukken. Het schaakspel boeit mij. De koning en koningin met hun tegenstellingen, de architectuur van de torens, hoe moet je paarden verbeelden? En hoe maak je daar een spel van dat bij elkaar past, dat een eenheid is?"

“De derde dimensie is mijn ding”

Minze bij de Weg

Schaken is als het leven, dat willen wij schakers graag geloven. Als het schaken weer eens als metafoor wordt gebruikt, zwelt de schakersborst toch een beetje van trots, gewild of ongewild. Wanneer een kunstenaar het schaken in zijn werk gebruikt wil je graag denken dat dit vooral is vanwege de diepere betekenis van het spel.

Bij Ivon Drummen, kunstenars in Heerlen, is dit echter allerminst het geval. Ze zegt: "De symbolische waarde van het schaken vind ik wel leuk en interessant, maar het gaat me vooral om de figuren, hoe ze eruit zien, wat ze met de ruimte doen. Het gaat me niet om de associaties. De derde dimensie is mijn ding. Wat ik boeiend vind is de ruimte. Als je een lege ruimte hebt is het niets, als er iets staat wel. Objecten geven de ruimte aan. Stukken versterken de ruimte, maken de ruimte voelbaar, laten je ruimtelijke patronen zien." Vandaar misschien ook dat het bekijken van haar schaakspelen je niet op diepere gedachten brengt maar wel je ogen streelt. Je gaat er aandachtig van kijken. Je probeert grip te krijgen op de vormen. Soms zijn die duide-

lijk, zoals bij het vogelspel. Soms roepen ze herkenning op zonder dat je precies kunt zeggen waar ze aan appelleren. Organisch, menselijk en toch abstract.

Schakende broers

De achtergrond van Ivon Drummen is een gezin van kunstenaars waar het schaken een rol speelde. "Ik kom uit een groot gezin met zes broers en vijf zussen. Veel van hen zijn kunstenaar geworden en vooral mijn broers hebben geschaakt, heel fanatiek. Ik deed ook wel eens mee, maar ik kan nooit van hen winnen. Ik ben ook nog even lid geweest van de schoolschaakclub, maar dat kwam omdat ik verliefd was op een jongen die op die club zat. Ik heb wel veel met

de stukken zitten spelen, maar dan heel anders. Ik stapelde de doosjes op, zette de torens op een hoekje, zette de torens op elkaar. Dat soort dingen." Het eerste schaakspel dat ze maakte mag dan toeval zijn geweest, helemaal uit de lucht vallen deed het ook niet zou je achteraf kunnen zeggen. Het was het begin van een flinke productie. "In 2003 deed ik mee aan de expositie Vrij Spel. Daarvoor heb ik mijn eerste schaakwerk gemaakt. Toen al dacht ik dat het leuk zou zijn als ze een keer bij een schaakevenement te zien zouden zijn. Daarna hebben de schaakspelen een paar jaar op de plank gestaan tot ik een jaar of twee geleden nieuwe ben gaan maken. Die hebben goed verkocht. Als je spellen maakt heb je ook borden nodig. Daarom ben ik die ook gaan maken en schaaktafeltjes erbij. Een schaakbord heeft voor mij iets heiligs, het is ontzettend mooi, heeft iets stabiels. Dat zwart witte patroon is heel sterk en oeroud. Ik heb ook doosjes gemaakt, dat vond ik heerlijk om te doen. Het schaken heeft me veel meer gebracht dan ik had verwacht."

Hergebruik

De meeste spelen zijn van keramiek, maar er zijn ook andere. Bijvoorbeeld de glazen koning en koningin die uit flessen en kannen zijn samengesteld. Het is een voorbeld van het hergebruik van materiaal dat een van de kenmerken is van het werk van Ivon Drummen. Deels uit geldgebrek, maar ook omdat het de creativiteit prikkelt. Een goed voorbeeld daarvan zijn ook de twee manshoge schaakstukken.

"Oorspronkelijk waren dat een man en vrouw van glas. Een van beide ging stuk, glas is nu eenmaal kwetsbaar. Ik heb de stukken toen ingepakt in gips en daardoor kregen de figuren een nieuwe dimensie. Man en vrouw werden een koning en een koningin. Uit een mislukking groeide iets moois. Zo gaat het vaak."

Het merendeel van de schaakspelen is vrij werk. Maar Ivon Drummen maakt ook spelen in opdracht, bijvoorbeeld als mensen

een bepaald thema willen gebruiken. "De stukken kunnen ook de portretten van bestaande mensen krijgen. Dat idee heb ik niet van mijzelf. Mijn vader, die ook kunstenaar was, heeft een keer een bronzen schaakspel gemaakt met de gezichten van hemzelf, de koning en mijn moeder, de koningin."

Ook al vormt het schaken slechts een klein onderdeel van haar werk, het is in al die jaren toch nooit ver weg geweest.

Meer informatie?

Kijk op:

www.ivondrummen.nl

en

www.schaakkunst.nl

De prijzen van de spelen variëren van € 175 tot € 2000.

Herman Grooten

Honderden boeken worden er geschreven over openingen. Veel daarvan kunnen zo de prullenbak in, niet alleen omdat ze al verouderd zijn op het moment dat ze verschijnen, maar ook omdat er nauwelijks uitleg wordt geboden over het waarom van de openingszetten. Gelukkig verschijnen er de laatste jaren meer boeken die een clubschaker daadwerkelijk verder kunnen helpen. Één daarvan, of beter gezegd een driedelige serie, wil ik graag onder de aandacht brengen.

In De wereld van de schaakopening (uitg. Tirion) behandelt grootmeester Paul van der Sterren in vogelvlucht alle openingen, waarbij hij er in geslaagd is om op zeer instructieve wijze uitleg te geven bij de achtergronden van de diverse varianten. Hij geeft niet alleen op heldere wijze de structuur aan, maar ook maakt hij duidelijk wat de problematiek is in de belangrijkste varianten. Ik maak hieronder dankbaar gebruik van de raadgevingen van Van der Sterren in deel 3 dat gaat over de e2-e4 openingen.

In de tweede aflevering van deze rubriek zagen we in de volgende diagramstelling dat zwart de keuze heeft uit drie verschillende systemen.

Begrijp wat u doet Spaanse structuren 3

van elk plan op een rijtje zetten.

Ad 1) Als wit het centrum afsluit met d4-d5 krijgen we een zogenaamde pionnenketen, die we ook kennen uit het Koningsindisch. Onder een pionnenketen verstaan we de pionnen die vastgelegd zijn.

gelijken met de gesloten formatie in het Spaans (vergelijk het tweede en derde diagram met elkaar). Een paar aspecten vallen direct op:

Dat zijn:

A) 9. .. Pb8, de Breyervariant.

B) 9. .. Lb7, de Zaitsevvariant.

C) 9. .. Pa5, de Tsjigorinvariant. Ook hebben we gezien dat zwart met c7-c5 zijn sloopwerkzaamheden kan starten nadat wit met d2-d4 zijn sterke centrum heeft opgebouwd. Om de diepzinnige plannen in deze stelling beter te kunnen begrijpen, zullen we in gedachten de stukken van het bord halen. Strategisch gezien zijn er drie hoofdthema’s:

1) Wit sluit de stelling met d4-d5.

2) Wit heft de spanning op met d4xc5.

3) Wit handhaaft de spanning door verder te gaan met zijn manoeuvres.

We zullen de voors en tegens

Nimzowitsch wees ons de weg in stellingen met een pionnenketen. Hij noemde de pion op d6 de basis van de keten in het zwarte kamp (dus niet de pion op c7) en de pion op e4 bij wit. Wit dient de basis te ondermijnen met de actie c4c5, zwart zal hetzelfde doen met f7-f5. Als wit dan f2-f3 speelt, gaat zwart in veel gevallen verder met f5-f4, waarmee hij de pionnenketen langer maakt en de basis verlegt naar pion f3. Het plan voor zwart wordt dan g6-g5g4. Nimzowitsch had goed gezien dat als deze plannen worden uitgevoerd de stukken automatisch naar de goede velden worden gedirigeerd. Laten we nu de plannen in het Koningsindisch eens ver-

• Door zijn pionnen op b5 en c5 heeft zwart in het Spaans veel meer ruimte op de damevleugel dan in het Koningsindisch en is de witte actie (basis d6 aanvallen met c4-c5) voorlopig van de baan.

• Door de pion op b5 heeft wit een aanknopingspunt om met a2-a4 de a-lijn op een gewenst moment te openen.

• Zwart kan in het Spaans niet goed f7-f5 spelen omdat hij na e4xf5 veld e4 kwijtraakt. Hij zal dus eerst g7-g6 moeten spelen, maar zijn stukken bevinden zich niet op de ideale velden om de opmars direct te kunnen spelen. De loper moet eerst naar g7, de toren moet terug naar f8.

• Door de pion op h3 heeft wit soms de mogelijkheid om met g2-g4 en Pf1-g3 de actie f7-f5 te verhinderen.

• Wit kan (na een mogelijk g7-g6 van zwart) zijn paard met Pf3-h2-g4 omspelen naar het verzwakte veld h6. Als het geruild wordt op g4, kan hij proberen gebruik te maken van de open h-lijn.

Een opmerking terzijde: acties

met f7-f5 in Koningsindischachtige structuren mogen in de regel alleen, als wit de stelling heeft gesloten met d4-d5, dus als er sprake is van een pionnenketen. Als de spanning tussen de pionnen d4 en e5 bestaat, zal de actie f7-f5 doorgaans averechts werken voor zwart. Na de dubbele ruil d4xe5 en e4xf5 komt de zwarte koning op de tocht te staan.

Wit moet deze standaardplannen in het achterhoofd houden bij zijn beslissing de zaak te klaren in het centrum. Als wit de spanning in het centrum zo lang mogelijk in stand wil houden, zal hij er rekening mee moeten houden dat zwart met c5xd4, c3xd4 de c-lijn opent en deze zal proberen te exploiteren. Een ander belangrijk thema is, dat zwart met d6-d5 nog meer olie op het vuur zal gooien als wit te lang aarzelt.

We zetten nu de diverse systemen kort tegen elkaar af.

A) 9. .. Pb8, de Breyervariant. Op het eerste gezicht een idiote zet, maar het plan erachter is duidelijk: het paard gaat naar d7 waar het een nuttige rol vervult. Het dekt de pion op e5 en na een eventueel d4-d5 kan zwart het centrum aanvallen met c7-c6. Als zwart ooit besluit om verder te gaan met c7-c5, kan d4-d5 bestreden worden met c5-c4 waarna het paard naar het mooie veld c5 kan springen. Liefhebbers kunnen de partij Fischer - Spassky, 1e matchpartij Beldrago 1992 naspelen.

B) 9. .. Lb7, de Zaitsevvariant. Een zeer scherpe variant, die door Karpov in een van zijn

tweekampen tegen Kasparov uit de mottenballen werd gehaald. Met de loperzet voltooit zwart zijn ontwikkeling en voert hij de druk op e4 op. Een belangrijke gedachte daarbij is dat wit niet het standaardplan met Pb1-d2-f1-g3 kan spelen omdat hij na 10. d4 Te8 11. Pbd2 Lf8 12. Lc2 g6 13. Pf1 net te laat is. Zwart riposteert zeer sterk met 13. .. exd4! 14. cxd4 Pb4! en omdat pion e4 hangt moet wit zijn witveldige loper inleveren en daarmee een groot stuk van zijn slagkracht. Na de logische zetten 10. d4 Te8 is de principiële zet 11. a4 om pion b5 aan te tasten. Daar zit een veel dieper idee achter. Zwart moet verdergaan met 11. .. h6. Waarom dat is, zal ik proberen uit te leggen.

logische zetten al vaak gespeeld: 12. Pbd2 Lf8 13. Lc2 exd4 14. cxd4 Pb4 15. Lb1 c5 16. d5 en plotseling heeft de stelling alle kenmerken van een Benoni (zie diagram).

kiezen waarop hij het centrum sluit met d4-d5 of besluit om de spanning op te heffen met dxc5. Die laatste keuze zal wit alleen maken als hij op geschikte wijze gebruik kan maken van veld d5. Dat kan als hij de paardmanoeuvre Pb1-d2-f1 een krachtig vervolg kan geven met Pf1-e3-d5.

Wit staat klaar voor het afsluiten van het centrum met d4d5. Zwart zal dat met c7-c6 zo snel mogelijk willen ondermijnen, waarna er een strategisch gevecht ontbrandt om het bezit van veld d5. Van der Sterren geeft een voorbeeld als zwart het fout doet: 11. .. Lf8?!

12. d5 Pb8 13. axb5 axb5 14. Txa8 Lxa8 15. Pa3 (wit valt de nieuwe zwakte aan) 15. .. c6 16. dxc6 Lxc6 17. Lg5! (zo verzwakt wit de invloed van zwart op veld d5) 17. .. Pbd7 18. Pc2 en veld d5 valt in wits handen. Na de tekstzet zijn de volgende

De Benoni (die op het bord komt na de openingszetten 1. d4 Pf6 2. c4 c5 3. d5 e6 4. Pc3 exd5 5. cxd5 d6 6. e4 g6) is een scherpe opening met zeer specifieke plannen. Het is belangrijk om te weten dat wit doorgaans in het centrum en op de koningsvleugel speelt (vanwege zijn pionnenmeerderheid op de koningsvleugel) en zwart op de damevleugel. Het doorzetten van b7-b5 is vaak een probleem, daarom kan zwart proberen het witte centrum te ondermijnen met f7-f5 met alle risico’s van dien. In de Benoni-structuur die in het Spaans ontstaat, heeft zwart b7-b5 al doorgezet, maar staat de loper op b7 tegen de pion op d5 aan te kijken. Vandaar dat Karpov vaak verder ging met het riskante f7-f5. Liefhebbers kunnen de partij KasparovKarpov, New York/Lyon 1990, 20e matchpartij naspelen.

C) 9. .. Pa5, de Tsjigorinvariant, ook wel de oude hoofdvariant genoemd. De volgende zetten zijn een logisch vervolg: 10. Lc2 c5 11. d4. Ook hier moet wit het moment

Voor zwart geldt dat hij moet bekijken wanneer hij de c-lijn opent met c5xd4, hoe zijn paard van a5 een toekomst krijgt (bijvoorbeeld na c5-c4, Pa5-b7-c5) en waar hij zijn witveldige loper laat. Op b7 lijkt hij goed te staan, maar na d4d5 staat hij voor aap. In de praktijk wordt de loper dus naar d7 ontwikkeld; niet alleen om veld b7 open te laten voor het paard maar ook om veld f5 te bewaken waar wit met een paard naartoe zou kunnen springen. Liefhebbers kunnen de partij Sadvasakov - Bacrot, Tripoli 2004 naspelen.

Illustratieve partijen: Fischer - Spassky, Belgrado 1992.

Kasparov - Karpov, New York/Lyon1990. Sadvasakov - Bacrot, Tripoli 2004 (wordt vervolgd)

Reageren?

Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl

Eerdere afleveringen van deze serie verschenen in Schaakmagazine van april en augustus 2007.

De lezer aan zet

11. La6 Een prachtige zet die de coördinatie in het zwarte kamp verstoort. Het blijkt verrassend vervelend dat zwart niet gewoon .. Lb7 en .. c5 kan spelen. En nadat zwart 10. .. b6 heeft gespeeld komt ruilen op f3 niet meer in aanmerking. Natuurlijk zijn er allerlei 'normale' zetten die in aanmerking komen: Wit staat iets beter na 11. Ld2, 11. c3, 11. Lg5 en 11. a4. Voor een van deze zetten krijgt u 4 punten . Minder goed is 11. Pf5 (met het idee dat 11. .. exf5 12. Dxe7 wat beter is voor wit.) vanwege 11. .. Lb4!. Ook 11. Pe5 helpt zwart na 11. .. Lb7.

11. .. Tb8 11. .. Pb8 om na 12. Ld3 de zetten te herhalen met 12. .. Pbd7 brengt wit in het voordeel na 12. Pe5. Waarschijnlijk was 11. .. Te8 nog het beste.

12. c4 Deze zet die d5 dreigt hoort bij het plan dat Karpov heeft ingezet op zijn vorige zet. Er zijn dan ook geen punten te verdienen met andere zetten.

12. .. Lb7 Nu komt zwart geforceerd in de problemen. De zwarte toren komt erg slecht te staan op b7. 12. .. La8 13. Lf4 (13. d5 Pc5) 13. .. Ld6 14. Pe5 is ook beter voor wit.

14. Pe5 Een goede maar niet de beste zet! Nog meer beloofde het directe 14. d5! (11 punten) omdat 14. .. Lb4 faalt op 15. dxe6!. Bijvoorbeeld 15. .. Te8 (15. .. Lxe1? 16. e7 wint) 16. exf7+ Kxf7 17. Pg5+ Kg8 18. Pe6 Lxe1 (18. .. De7

19. Ld2) 19. Pxd8 Txe2 20. Pxe2 Tb8 21. Pc6 en wit vangt de zwarte loper. Wit blijft natuurlijk 'gewoon' beter staan na 14. Lf4( 4 punten)

14. .. Dc8 14. .. Pxe5 15. dxe5 Pd7 is mogelijk omdat zwart zich na 16. Dg4 (beter is misschien 16. Td1) nog kan verdedigen met 16. .. Kh8. In ieder geval krijgt zwart teveel activiteit na 17. Ph5 Tg8 18. Df3 Tb8 19. Dxf7?! Lb4 20. Tf1 Pxe5 21. Dxe6 Te8.

15. Pc6 Nu is duidelijk dat wit groot voordeel heeft. De samenwerking tussen de zwarte stukken is volledig verstoord.

16. Lg5 Natuurlijk neemt Karpov met zijn prachtige paard niet de onaanzienlijke loper op e7. Maar hij is best bereid om de overige lichte stukken af te ruilen zodat zwart blijft zitten met de toren op b7. Ook 16. b4 (7 punten) met als plan b5 gevolgd door a4-a5 is goed. 16. .. Pb8 werkt namelijk niet na 17. Pxe7+ Txe7 18. Lg5 Pbd7 19. Pe4 Te8 20. Lxf6 Pxf6 21. Pxf6+ gxf6 22. Dh5 met aanval.

17. Lxf6 In al zijn eenvoud is de oplossing van Karpov zeer elegant. Opnieuw is ook 17. b4 (6 punten) niet slecht, alhoewel minder consequent dan op de vorige zet.

18. Ph5 Ondanks zijn ruimtevoordeel is Karpov bereid alle overbodige stukken te ruilen, om zijn voordeel (paard op c6 tegenover een hulpeloze toren op b7) te accentueren.

Heel redelijke zetten zijn ook

18. Tad1 (4 punten) en 18. Pe4 (7 punten ).

18. .. Pd7 Het is begrijpelijk dat zwart weinig trek heeft in 18. .. Pxh5 19. Dxh5 en wit staat positioneel gewonnen. Nu krijgt Karpov echter de gelegenheid om een niet te pareren koningsaanval op te bouwen.

19. Dg4 De beste zet. In een dergelijke superieure stelling zijn er natuurlijk meer zetten die voordeel handhaven zoals 19. Df3 (4 punten) en 19. d5 (6 punten)

19. .. Kh8 19. .. g6 20. d5 is ook heel goed voor wit.

20. Te3 En daar komt de volgende aanvaller al. Binnen de kortst mogelijke tijd weet Karpov bijna al zijn punten richting de zwarte koning te dirigeren. Met de zwarte dame op c8 en de toren op b7 is het niet gek dat het daarna mat gaat. Redelijke zetten zijn 20. Tad1 (3 punten) en 20. Df3 (5 punten).

20. .. Pb8

Hierna is het geforceerd uit.

21. Tg3 Het is passend dat het paard dat wit zoveel voordeel heeft gebracht nu geofferd wordt voor de slotaanval. Zo zie je maar weer dat een positioneel meesterwerk vaak moet worden afgerond met een combinatie. Op 21. Pe5 volgt 21. .. c5. Voorts gaat 21. De4 Pxc6 22. Th3!? h6! 23. Dxc6 Td8 wel weer voor zwart. Ook niet 21. Pxb8 Txb8 en zwart leeft weer.

21. .. f5 Wit wint ook na 21. .. Pxc6 22. Pxg7 e5 (22. .. f5 23. Pxf5 en mat volgt, 22. .. Pe7

23. Pxe8 Dxe8 24. Df3 met een dubbele aanval.) 23. Pxe8 (23. Pf5? Pe7!) 23. .. Dxg4 24. Txg4 met een kwaliteit meer.

22. Dh4 Niet 22. Df3 Pxc6 23. Dxc6 Td8 en wit heeft bijna al zijn voordeel verloren.

22. .. Pxc6 Stojanovic laat zich heel sportief mat zetten. Na 22. .. h6 23. Pf6 dreigt net als in de partij 24. Dxh6+, en 23. .. Le7 24. Pxe7 Txe7 25. Pg8! wint een kwaliteit bij goede stelling. Op 22. .. Pd7 volgt 23. Pe5 c5 (23. .. Pxe5 24. Pf6 gaat weer mat) 24. Pf7+ Kg8 25. Txg7+ Lxg7 26. Dg5 en wint.

24. Dxh6+ Niet 24. Dh5? gxf6 25. Df7 Pe7 (de enige zet) 26. Dxf6+ Kh7 met remise door zetherhaling.

Diagonaal

Coffee Corner Chess

In de partij Elsevier Science - Reed Business volgde 1. Tf8! Er dreigt nu zowel 2. Dh8 als 2. Txg8.

Combineren

Diagram 1:

Brandenburg - Richter

1. f6+ en spoedig 1-0

Diagram 2:

Kabanov - Brandenburg

1. .. Tf1+, 0-1

Diagram 3:

Brandenburg - Pel

1. Txf8, 1-0

Diagram 4:

Brandenburg - Clemens

1. Pxg6+, 1-0

Diagram 5:

Brandenburg - Broekmeulen

1. Pxf7!, 1-0

Diagram 6:

Ikonnikov - Brandenburg

1. .. Txf5! 2.Th7+ Kg8, 0-1

Diagram 7:

Brandenburg - Van der Elburg

1. Txe8+ Lxe8 2. De3, 1-0

Diagram 8:

Brandenburg - Osbourne

1. Lxc7!, Won veel hout omdat

1. .. Dxc7 faalt op 2. Dd5+ Df7 3. Dxf7+ Kxf7 4. Txf8+ Kxf8 5. c7+-.

In de partij rekte zwart met

1. .. Txe8 een kansloze strijd.

Recht toe recht aan (Piet Peelen)

Na 1. .. d5 heeft wit de tegenaanval 2. h5! en opeens is het spannend. Bijvoorbeeld 2. .. d4+ (2. .. dxc4 3. Txg6; 2. .. Pf4 3. Pxe5 Pxh5) 3. Kb3 Pf4 4. Pxe5. Zwartspeler Rick Lahaye zag de tegenaanval op tijd en hield groot voordeel met 1. .. Tf6! : Svetlana VasilkovaRick Lahaye, 2003 Stork Young Masters. Zwart won uiteindelijk.

Wie wordt de vrijwilliger van het jaar?

Het bloeiende Nederlandse verenigingsleven is niet denkbaar zonder de inzet van tienduizenden vrijwilligers.

Voorzitters, penningmeesters, trainers, jeugdleiders en vele, vele anderen. Zonder hun belangeloze inzet zou de wereld van sport, cultuur en hobby er heel anders uitzien.

Het leven zou een stuk armer en saaier zijn.

In de afgelopen vier jaar schreef Schaakmagazine een wedstrijd uit om de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar. Ook dit jaar vragen wij u om kandidaten voor de titel Schaakvrijwilliger van het Jaar bij de redactie aan te melden.

Is er in uw omgeving iemand die in de afgelopen periode onmisbaar is geweest voor de schaakvereniging, een vrijwilliger die de vereniging tot bloei heeft gebracht? Laat het weten aan de redactie van Schaakmagazine. Let wel: het gaat niet alleen om mensen die veel doen. Ook kandidaten die bijzondere bijdragen leveren komen voor de titel in aanmerking.

Wij willen graag het volgende weten:

• de naam van de vrijwilliger

• een overzicht van zijn of haar activiteiten in de afgelopen jaren

• eventueel andere redenen om de vrijwilliger in het zonnetje te zetten

Aanvullend materiaal in de vorm van krantenknipsels, clubbladen, foto’s, artikelen op websites enzovoort zijn uiteraard van harte welkom. Het materiaal zal indien gewenst na gebruik worden teruggezonden. De winnaar van deze wedstrijd zal in het decembernummer van Schaakmagazine uitgebreid in het zonnetje worden gezet.

U kunt uw materiaal onder vermelding van:

Schaakvrijwilliger van het jaar tot zondag 18 november sturen naar:

Redactie Schaakmagazine, Frans Halsplein 5

2021 DL Haarlem

schaakmagazine@schaakbond.nl

Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Foto: Sim Lee

Bestelformulier

Art. Omschrijving Prijs p/st. Aantal

Boeken

640 Meestelijke schaaklessen deel 1 10,00............

641 Meestelijke schaaklessen deel 2 10,00............

644 Meestelijke schaaklessen deel 3 10,00............

Een nieuwe serie boeken voor de beginnende schaker

Auteurs: Hans Böhm en Herman Grooten

645 De wereld van de schaakopening 1 D2-D4

Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............

466 De wereld van de schaakopening 2

De klokken worden, voor zover van toepassing, zonder batterijen geleverd. Op alle klokken geven wij 12 maanden garantie. Korting mogelijk bij bestellingen van 8 of meer klokken. (Tel. 020-6241171)

Spelmaterialen

502 Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Sterke kwaliteit7,50............

502-A Plastic vouwbord, veldgr. 5,5 cm. Standaard kwaliteit5,75............

503 Houten schaakbord, veldgr. 5 cm

Met of zondercoördinaten 32,50 ............

504 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 enkel verzwaard in kartonnen doosje 9,00............

505 Plastic wedstrijdstukken, maat 5 dubbel verzwaarde stukken in kartonnen doosje 12,50 ............

509 Houten stukken,maat 4 bruin/blank gebeitst, Verzwaard in luxe cassette 42,50............

540 Palissander houten stukken, maat 4 Verzwaard met vilt in blank houtenkistje 28,50............

541 Palissander houten stukken, maat 4 Niet verzwaard met vilt in houten kistje 24,50............

558 Zwart blanke stukken, maat 4 Verzwaard, in blank beuken kistje 28,50............

Bij bestelling van 8 sets schaakstukken en/of borden krijgt u 10% korting. Het assortiment schaakstukken en borden in onze winkel is veel uitgebreider dan hier vermeld. Alle bovengenoemde stukken en borden zijn ook in andere maten leverbaar. (Tel. 020-6241171)

501 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte

7,5 cm grijs/groen. Insteekstukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 27,50............

519 Oprolbaar demonstratiebord. Veldgrootte

7,5 cm geel/zwart. Magnetische stukken rood/wit. Inclusief canvas opbergtas 35,00............

530 Demonstratiebord dubbel klapbaar Geel/zwart met rood/witte stukken Magnetisch, veldgroote 10 cm 72,00............

510 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 64 cm 349,00............

511 Tuinschaakspel, kunststof Koningshoogte 31 cm

550 Reisschaakspel, maat 4 rolbord met plastic stukken in canvas tas 19,25............

561 Magnetisch zakschaakspel Rood, blauw of groen

CD’s

709 Tasc chess CD

Cor van Wijgerden’s schaakmethode + het spelend programma Chessica op 1 CD 15,00............

710 Schaak?mat! Spelenderwijze introductie in het schaakspel. Kinderen tot een jaar of 8 14,95............

711 Geschaakt. Vervolg op Schaak?mat!Beter leren schaken voor grootmeesters in spe 14,95............

712 Fritz 10. Zeer sterk spelend schaakprogramma 49,90............

Wedstrijdformulieren en reglementen

621 KNSB Notatieformulieren Dubbel

100 vel met doordruk 13,50............

630 KNSB Notatieformulieren enkel

100 vel. Geen doordruk 7,50............

972 Fide regels voor het schaakspel Vert. 2005 4,50............

Alle overige reglementen kunt telefonisch bestellen tijdens winkeluren: tel. 020-6241171 of downloaden op www.schaakbond.nl

Flankopeningen. Auteur: Paul van der Sterren 18, 95............

646 De wereld van de schaakopening 3

E2-E4. Auteur: Paul van der Sterren24, 95 ............

650 De Kracht van het paard.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman16,95............

651 De macht van het loperpaar.

Schaaktechniek. Auteur: Jan Timman 16,95............

Leermethode van Wijgerden/Brunia

Zowel geschikt voor clubs en scholen als voor zelfstudie.

Deze methode bestaat uit een aantal werkboeken voor de leerling en per stap een begeleidend instructie boek voor de leraar.

Werkboeken

920 Opstapje 1 4,60............ 925 Opstapje 2 4,60............ 931 Stap 1 4,60............ 9315 Stap 1 +4,60............ 932 Stap 24,60............

9320 Stap 2 +4,60............

9325 Stap 2 extra 4,60............

933 Stap 34,60............

9330 Stap 3+4,60............

9335 Stap 3 extra4,60............

934 Stap 4 4,60............

Stap 4+4,60............

Stap 4 extra4,60............

Stap 5 4,60............

Stap 5+ 4,60............

Stap 5 extra 4,60............

Stap 6 9,10............

Bestellingen van 10 of meer werkboeken worden gratis verzonden. Bij bestellingen van in totaal 50 of meer werkboeken krijgt U 10% korting.

Handleidingen

911 1e stap

Setjes van 4 verschillende proefexamens per stap zijn te bestellen via de website van de schaakbond www.schaakbond.nl (klik op: schaakmaterialen)

Diversen

515 Stropdas marine met KNSB logo 8,50............

516 Sleutelhanger kunststof, Zwart of Crème 1,75............ 992 Matten 2, schaaktijdschift 11,95............ 660 Mapje met 6 schaakansichtkaarten getekenddoor Pia Sprong 6,75............

U kunt bovenstaande artikelen bestellen door de ingevulde lijst te sturen naar:

SchaakenGowinkelHetPaard

Haarlemmerdijk173

1013KHAmsterdam

Tel020-6241171

Fax020-6270885

info@schaakengo.nl

www.schaakengo.nl

Koninklijke

Nederlandse

Schaakbond