Schaakmagazine 2018 - februari

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond Jaargang 125 – no. 1 – februari 2018

magazine

Giri en Carlsen winnen Tata

‘Terug naar de intuïtie’ Studies: ‘Jan Timman 65’ Interview Loek van Wely

Kampioen zonder titel

Stap 1 mix (meertalig)

Houten Schaak Cassette met houten stukken. 38 x 38 x 2,5 cm Koningshoogte 78 mm veldgrootte 45 mm.

€ 4,95

Het zeventiende schaakstuk

In deze bundel staan nieuwe en eerdere gepubliceerde (bewerkte) artikelen over onder meer mentale training, voeding, schaakles aan hoogbegaafden, schaken en autisme, schaakpromotie en de rol van ouders bij talentontwikkeling. In de artikelen komen talrijke bekende grootmeesters en experts aan het woord.

De Wereld van de Schaakopening deel 1 t/m 3 (Nederlandstalig)

Paul van der Sterren begint bij zet één en geeft een overzicht van alles wat er in de loop der jaren aan openingstheorie bedacht is. In drie delen komen alle openingen aan bod, met veel aandacht voor uitleg en achtergronden.

Polgar Schaak Set

Prachtige schaakset. De stukken zijn door Judit Polgar uitgezocht. Prachtig met de hand gesneden paard. Hele mooie ranke stukken van zeer hoge kwaliteit. Ze staan fantastisch op het bijbehorende schaakbord met een veldafmeting van 55x55mm. Koningshoogte 95 mm.

DGT 1002

€ 64,-

€ 17,50

Yvon

Lennart

Jeroen

Gert

Herman

Erik

Pascal

Ronald

Piet

Sacha

Bart

Monique

Harold

Paul

Karel

Redactieadres

Frans

Tel: 023-5254025

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl

Sluiting

20

Bondsbureau

Frans

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out Interface

Druk

Vellendrukkerij

Traditie

We kennen in Nederland een mooie schaaktraditie en nergens wordt dat beter duidelijk dan in Wijk aan Zee. Al 80 jaar vindt er, eerst in Beverwijk en sinds 1968 in Wijk aan Zee, een prachtig schaakfestival plaats. Opgezet door Hoogovens en (na Corus) nu het Tata Steel Chess Tournament geheten. Vanwege deze bijzondere editie interviewde Bart Stam chairwoman Myra Rooselaar en toernooidirecteur Jeroen van den Berg. Natuurlijk blikken we ook schaaktechnisch terug op het prachtige resultaat van Anish Giri die de officiële eindzege in een tiebreak moest laten aan Magnus Carlsen.

Opvallende afwezige was Loek van Wely: hij nam maar liefst 25 jaar onafgebroken deel in Wijk aan Zee. Samen met Donner is Van Wely recordhouder met het meeste aantal gespeelde partijen in de

Deloitte sponsort Nederlandse Kampioenschappen schaken

In 2017 sponsorde Deloitte al de Nederlandse Kampioenschappen schaken in Amsterdam. In Hilversum (tijdens de Tata Steel ronde) werd duidelijk dat dat de veelzijdige zakelijke dienstverlener goed bevallen is. CEO Peter Bommel van Deloitte en KNSB voorzitter Marleen van Amerongen zetten hun handtekeningen onder een verbintenis voor 3 jaar.

Peter Bommel: “Schaken bevat veel aspecten waarin Deloitte zich herkent. Elementen als strategisch denken, goed voorbereiden, doorzettingsvermogen en slagvaardigheid heb je zowel nodig om succesvol te zijn als medewerker van Deloitte en als schaker.” De Nederlandse Kampioenschappen schaken worden in juli 2018 in Amsterdam verspeeld.

Noord-Hollandse badplaats(en). Reden voor Gert Devreese om de Nederlands Kampioen naar zijn ambities te vragen. Tweevoudig Nederlands Kampioen Paul van der Sterren ging op bezoek bij Eddie Scholl – oud-kampioen van Nederland maar geen titelhouder.

Het Open Nederlands Kampioenschap van Nederland kent ook een mooie traditie. Dit jaar het 50e toernooi in de gemeente Rheden. Ook ons bondsblad staat in een traditie. Onder diverse namen - het Tijdschrift, Schakend Nederland en SchaakMagazine - luiden we met dit nummer de 125e jaargang in!

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Schaken voor het goede doel

Op woensdag 4 april 2018 wordt in The World in Rotterdam (direct naast Centraal Station in het gebouw De Delftse Poort) voor de 4e keer het Schaken Tegen Kanker toernooi georganiseerd. Dit toernooi wordt georganiseerd door Ronald Möhrke van Roparun Team 21 in samenwerking met Teun Koorevaar van Het SchaaKKasteeL waarbij de opbrengst volledig ten goede komt aan de Roparun. In de middag is er een toernooi voor de jeugd van de groepen 3 t/m 8 van de basisschool. In de avond voor de oudere jeugd en senioren. De Roparun is een estafetteloop van meer dan 500 kilometer van Parijs en Hamburg naar Rotterdam waarbij mensen, in teamverband, een sportieve prestatie leveren om op die manier geld op te halen voor mensen met kanker. Ook wel een avontuur voor het leven genoemd. Dat blijkt overigens ook uit het motto wat al jaren is: “Leven toevoegen aan de dagen, waar vaak geen dagen meer kunnen worden toegevoegd aan het leven”

Omdat het toernooi bedoeld is om geld in te zamelen voor het goede doel zullen er geen geld prijzen zijn. Wel zullen er prijzen in natura zijn, allemaal geschonken door (online) schaakwinkels.

Paul van der

Sterren

Terug naar de intuïtie

Begin december stond de schaakwereld even op zijn kop. AlphaZero, een gloednieuw computerprogramma dat zichzelf in een paar uur had leren schaken en niet gebaseerd is op brute force maar op kunstmatige intelligentie (het verwerken van de eigen ervaring in een leerproces), versloeg ‘onze’ wereldkampioen Stockfish met 28 winstpartijen, 72 remises en nul nederlagen. Een revolutie! Hier werd met een programma waarvan wij mensjes al jarenlang elke zet voor zoete koek aannemen gewoon de vloer aangeveegd.

Experts hebben sindsdien luidruchtig gemord over hoe oneerlijk de voorwaarden voor deze match ten opzichte van Stockfish waren, maar het lijkt mij dat we hier niet al te zwaar aan moeten tillen, want na de historische nederlaag van Kasparov tegen Deep Blue in 1997 ging het net zo. Ook toen werden van alle kanten excuses aangedragen

om iets te verklaren wat tot dan toe voor onmogelijk was gehouden, maar sindsdien de gewoonste zaak van de wereld is. Hoe dan ook was het een spectaculaire triomf voor de ontwerpers van AlphaZero en ongetwijfeld is hiermee weer een nieuw hoofdstuk opengeslagen, zowel in de geschiedenis van het schaakspel als in die van de kunstmatige intelligentie.

Maar wat minstens zoveel indruk maakte als de uitslag, was de manier waarop het nieuwe monster zijn partijen won, namelijk met fantastische offers die een ware hoogspanning creëerden tussen de materiële en de positionele aspecten van het spel. Het deed me denken aan de titanenstrijd tussen De la Bourdonnais en McDonnell, aan de beroemdste partijen van Adolf Anderssen, aan het Koningsgambiet, kortom aan de romantische manier van schaken voordat Steinitz, Lasker en Tarrasch ons de wetten

Twan Burg weer de beste bij ARVES

Hij is niet alleen internationaal grootmeester in het bordschaak maar is ook een kei in het oplossen van eindspelstudies. Voor de vierde maal sinds 2009 won Twan Burg (27) op zaterdag 28 januari de jaarlijkse oploswedstrijd van ARVES, de Alexander Rueb Vereniging voor EindspelStudie. Plaats van handeling was Hotel Zeecroft in Wijk aan Zee. De achttien deelnemers moesten in drie uur tijd acht pittige studies oplossen van onder anderen Jan Timman, Yochanan Afek, Martin Minski, en David Gurgenidze. Burg, speler van HMC Calder, deed dit het best met 28 punten, gevolgd door Florian Jacobs uit Amstelveen (25,5) en Eddy van Beers (23) uit België. Arbiter was wederom Luc Palmans, terwijl Yochanan Afek tekende voor de organisatie. Voor aanvang was er een minuut stilte voor het overlijden van Wouter Mees (96) op 25 januari. Mees was een ervaren eindspelcomponist die reeds in 1939 zijn eerste studie componeerde. Hij was tevens een van de oprichters van ARVES.

Dames Kampioenschap COLUMN

Verenigingsprijs 2017

1. HSG

2. S.V. Amsterdam West

3. S.G. Discendo Discimus

De verenigingsprijs 2017 is gewonnen door HSG uit Hilversum. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de vereniging die per saldo de meeste leden wint. Hieronder de top-3:

SG Amersfoort 125 jaar

Meer informatie en de volledige top-10 vind u op www.schaakbond.nl

Op 3 februari 2018 bestond het Schaak Genootschap Amersfoort 125 jaar. De vereniging vierde dat op de dag zelf met clinics, een receptie en een feestavond voor (oud)leden. De jubilaris heeft voor dit jaar nog meer activiteiten in petto om de mijlpaal te vieren:

- 15 april 2018: organisatie van een SGS jeugd Grandprix toernooi - 26 mei 2018: organisatie van een groot Open Schaaktoernooi

- september 2018: organisatie van het Fenny Heemskerk SGS

van het positiespel leerden. Misschien haalde AlphaZero hier een niveau wat voor ons onbereikbaar is en wat we dus maar beter uit ons hoofd kunnen zetten. Maar toch. AlphaZero speelde niet zozeer op rekenkracht, maar op iets wat een mens intuitie noemt. Is de les dan niet dat intuïtie een veel belangrijker rol speelt dan de rationele kant van onze hersenen ons anderhalve eeuw lang heeft doen geloven? Het zou weleens vooral een kwestie van moed kunnen zijn. Durven vertrouwen op wat je aanvoelt, maar niet precies kunt berekenen: het is wat iedere sportpsycholoog er bij ons in probeert te stampen. Maar de brute force computers, zoals Stockfish, stampten het er altijd weer uit! AlphaZero lijkt ons nu dit zelfvertrouwen terug te willen geven. Ik ben heel benieuwd hoe dit verdergaat. Foto:

Carlsen en Giri samen bovenaan in Wijk aan Zee

Na 13 ronden in de Tata Steel Masters vonden Magnus Carlsen en Anish Giri elkaar terug aan de kop van het klassement met 9 punten. In de rijke traditie van wat alweer de 80e editie van het ‘Wimbledon van het schaken’ was werd tot nu toe bij gelijk eindigen altijd de titel gedeeld. Tegenwoordig wordt echter zelfs in Wijk aan Zee een beslissing geforceerd via het spelen van vluggertjes. In dergelijke tie-breaks kent de wereldkampioen zijn gelijke niet en zo bracht de Noor het tot een zesde eindoverwinning (een record!). Jammer voor het thuispubliek dat graag had gezien dat, voor het eerst sinds Jan Timman in 1985, een Nederlander er met de eindzege vandoor was gegaan. Dat neemt niet weg dat Anish een prachtige prestatie neerzette die hem terugbracht in de top-10 van de wereld. Alle reden om ons op Giri te concentreren in dit verslag.

Anish moest het in de eerste ronde opnemen tegen Hou Yifan. Op zich prettig om het toernooi te starten tegen een van de lager gerate deelnemers met wit, maar vooral als er gewonnen wordt natuurlijk! Daarbij is het goed om te bedenken dat de sterkste vrouw ter wereld lang een angstgegner was voor onze landgenoot. Hij verloor twee keer van Hou bij diverse remises, en het was pas in 2017 dat Anish zijn eerste volle punt scoorde vanuit een remiseachtig eindspel dat hij wist om te zetten in een gewonnen pionneneindspel...

Giri - Hou, ronde 1

-+k+-+-+ +-zp-+p+p+-+q+-+ zP-+p+-zP-zP-wQ-+-+ +-+-+-+-mKP+-+-+

Stelling na 52...Kc8

Ondanks veel duw en trekwerk in een dame eindspel gaf de Chinese niet mee. Uiteindelijk besloot de Nederlander vanuit

het diagram tot 53.Df6!

De beste praktische kans. Het pionneneindspel is weliswaar remise, maar zwart moet nog wel de nodige valstrikken omzeilen. Anish herinnerde zich ongetwijfeld dat Magnus twee jaar geleden in Wijk aan Zee de Chinese ook een pionneneindspel had afgenomen (voor de ijverige student: zie SM 1 feb 2016).

53...Dxf6+

Niet 53...Kd7? 54.Dxe6+ Kxe6

55.b5 en de a-pion promoveert.

54.gxf6 Kd7 55.Kb3

Remise is 55.Kc3 Kc6 (55...Kd6?

56.Kd4) 56.Kd4 Kd6. Bijvoorbeeld 57.c3 c6 58.c4 dxc4

59.Kxc4 en nu maakt alleen 59... Kd7! remise vanwege oppositie na 60.Kc5 Kc7.

de variant bij 55.Kb3; en ook de remise na 56.c4 dxc4+ 57.Kxc4 c6 58.Kd4 Kd7! 59.Kc5 Kc7 hebben we in de vorige opmerking gezien) 56...axb5 57.Kb4 c6 (57... Kc6? 58.c3!) 58.a6 Kc7 59.Kc5 b4

60.a7 Kb7 61.Kxb4 Kxa7 62.Kc5

Kb7 63.Kd6

55...Kc6?

En daar is de fout al! Nodig was 55...Kd6 56.b5 (56.Kc3 c5 of 56... Kc6 57.Kd4 Kd6 en we zitten in

dit ziet er doodeng uit voor zwart - het is toch nog remise na 63...d4 64.Ke7 c5 65.Kxf7 c4 66. Ke7 d3 67.cxd3 cxd3 68.f7 d2 69.f8D d1D. Het is best te begrijpen dat Hou Yifan onder druk van de klok en na een hele partij zwoegen deze variant niet helemaal helder voor zich zag.

56.c4! d4

Een elementaire winst is 56... dxc4+ 57.Kxc4 Kb7 58.b5 axb5+ 59.Kxb5 en de verst verwijderde vrijpion beslist. Zwart verliest ook na 56...Kd6 57.b5! axb5 (57...d4 58.bxa6) 58.cxb5

Kc5 59.a6 Kb6 60.Kb4 c5+ 61. bxc6 e.p. Kxc6 62.a7 Kb7 63. Kc5 Kxa7 64.Kxd5 en wit haalt de f-pion op. 57.Kc2 Kd6 58.Kd2!

Heeft Hou Yifan de verre oppositie gemist in haar vooruitberekening? Dit is de enige zet die wint.

partijen moeten de verre oppositie toepassen. Dus niet 60...Kc5 61.Kd3 (een stelling met wederzijdse zetdwang). Verder is 58.Kd3 c5 59.b5 Kc7 eenvoudig remise.

58...c6

58...c5 59.bxc5+ Kxc5 60.Kd3 laat zien waarom 58.Kd2 nodig is.

59.Ke2!

De zogenaamde bypass. 59.Kd3 c5 is weer de bekende remise.

59...Kd7

Na 59...Ke6 60.b5! kan de zwarte koning het vierkant van de a-pion niet meer bereiken.

60...cxb5 (60...Kd7 61.bxa6 Kc7 62.c5!) 61.cxb5 axb5 62.a6.

60.Kd3

Pas nu is het tijd voor deze koningszet.

60...Kc7 61.Kxd4 Kd6 62.Kd3 Kc7 63.Ke4 Kd6 64.Kd4 1–0

Giri vond na de partij dat hij geluk had gehad, maar daar doet hij zichzelf tekort. Hij zette simpelweg de hele partij goed druk en maakte optimaal gebruik van zijn kansen toen Hou Yifan bezweek. Eigenlijk het scenario van een typische Carlsen overwinning.

Over angstgegners gesproken! Onze landgenoot won in klassieke partijen nog nooit van de 14e wereldkampioen en verloor ongeveer evenveel partijen als hij remise wist te maken. Ook nu was het begin van de partij niet veelbelovend. De Rus hinkte daardoor echter op twee

gedachten: een comfortabele remise met zwart of gaan voor meer? We komen erin na zet 20 wanneer de kansen alweer gelijk zijn, maar Kramnik wellicht nog niet helemaal was omgeschakeld.

Giri - Kramnik, ronde 2

-+r+-+k+ +n+-wq-zpp -zp-zppsn-+ +N+-+p+-+P+-+-+ +-zP-vL-zP-+Q+PzP-zP +-+R+-mK-

Stelling na 20...Tc8

21.Da2!

Na deze actieve zet is het eerder zwart die moet oppassen. Zijn iets betere structuur is minder belangrijk dan de dynamische mogelijkheden die wit heeft.

21...d5 22.Lg5

Praktisch een lastige zet voor zwart. Ook niet slecht was 22.Lxb6 waarna zwart op de been blijft met 22...Dd7, maar niet het onmiddellijk verliezende 22...Txc4? 23.Da8+ Pe8 (23...Kf7? 24.Dxb7! wint een stuk.) 24.Ta1. 22...Txc4 23.Da8+

Giri wil terecht meer dan het afdwingen van een verzwakking met 23.Lxf6 gxf6 (Niet 23... Dxf6? 24.Da8+ Pd8 25.Txd5!).

Kg6 30.Tb7 De8 31.Dxe8+ Pxe8 32.Pxe6 en dit eindspel is gewonnen.

28...Pd7?

Maar deze afwikkeling verliest veel harder omdat na 29.Lxe7 Pxb8 30.Lb4! de toren gevangen is. Er volgde nog

30...e5 31.Ta7+ Kg8 32.Lxc3 exd4 33.Lxd4 Pc6 34.Txg7+ Kf8 35.Lf6 en Kramnik gaf op. 1–0

23...Kf7!

Na 23...Pd8 24.Lxf6 (24.Ta1!?) 24...gxf6 25.Txd5! exd5 26. Dxd5+ De6 27.Dxd8+ Kg7 28.Pc7 moet zwart de kwaliteit teruggeven met 28...Txc7 29.Dxc7+ Kg6 waarna het dame eindspel wint.

24.Ta1

Niet 24.Dxb7 Dxb7 25.Pd6+ Ke7 26.Pxb7 omdat het paard gevangen staat na 26...Tc7!

24...Pa5

Gedwongen omdat anders 25. Ta7 beslist.

25.Db8 Tc6 Praktischer was het teruggeven van de pion met 25...Pc6 26.Dxb6 h6 27.Lxf6 Kxf6 28.Ta8 Kg6.

26.Pd4

-wQ-+-+-+ +-+-wqkzpp -zpr+psn-+ sn-+p+pvL-+-sN-+-+ +-zP-+-zP-+-+PzP-zP tR-+-+-mK-

26...Txc3?

Te hebberig - de toren verdwaalt op c3. Juist was het passieve 26...Td6 27.Pf3 Dd8 28.Pe5+ Kf8 en na 29.Da7 heeft wit meer dan voldoende compensatie voor de pion, maar gewonnen heeft hij nog niet.

27.Dxb6 Pc4 28.Db8! Nu dreigt 29.Ta7 en 28...Ta3 wordt beantwoord met 29.Tb1

Met 2 uit 2 dus een droomstart voor Anish! De ene wereldkampioen is de andere niet. Tegen de regerend wereldkampioen doet Anish het altijd prima. Zeven jaar geleden speelden ze in Wijk aan Zee hun eerste onderlinge duel dat toen verrassend door onze landgenoot werd gewonnen. Carlsen wist pas redelijk recent de gelijkmaker te scoren na vele onderlinge remises. De Noor speelde tegen onze landgenoot in ronde 4 de Franse Winawer. Dat leverde de volgende stelling op.

Giri - Carlsen, ronde 4

-+r+k+r+ zpp+lsnp+-wq-+p+-+ +-+pzP-+-+-+-zP-+ zP-sNQsn-zP-vLPtR-+-zP +-mK-+L+R

Stelling na 17...Pe3

18.Pe4!?

Ook na 18.Dd4 Dxd4 19.Txd4 P7f5 heeft zwart compensatie voor de pion. Wit gaat verder met 20.Td2 (20.Td3? Lc6 is goed voor zwart) en nu is 20...Th8 goed genoeg voor vrijwel gelijke kansen.

18...Txc2+!

Wit staat beter na 18...dxe4 19. Dxd7+ Kf8 20.Dd4.

19.Txc2 dxe4 20.Dxe4 Pxc2

21.Dxc2 Lc6

Of 21...Pd5 (dreigt 22...Pxf4 en de loper naar de lange diagonaal)

22.Ld3 Ke7 gevolgd door 23...Tc8 en zwart staat niet minder.

22.Lg2 Lxg2 23.Dxg2 Pd5 24.Kb1

-+-+k+r+ zpp+-+p+-wq-+p+-+ +-+nzP-+-+-+-zP-+ zP-+-+-zP-vL-+-+QzP +K+-+-+R

24...Pc3+!

Carlsen wikkelt af naar remise. Alleen zwart loopt risico na 24... Pxf4 25.Dc2 Pd5 26.Dc8+.

25.Ka1 Db3 26.Lxc3 Dxa3+ 27.Kb1 Dxc3 28.Tc1

28.Dxb7 Kf8 29.Tc1 Dd3+ 30.Ka2 Kg7 31.Db3 eindigt ook in remise. Met zo’n onveilige koning kan wit nooit winnen.

28...Db4+ 29.Db2 De4+ 30. Dc2 Db4+ 31.Db2

½–½

Na zes ronden was het echter niet Carlsen of Giri die de leiding had genomen maar de Azerbeidzjaan

Mamedyarov die inmiddels in de live ratings ranglijst alleen nog maar Carlsen voor zich moest dulden. De volgende ronde wist hij zijn voorsprong op vier achtervolgers zelfs uit te bouwen naar een vol punt.

Mamedyarov - Wei, ronde 7

-tr-+-trk+ +-+-wqpzpp+-+pvl-zp sn-+-+-+P+-+-wQ-+ +-sN-+LzP-zP-+PzP-zP +R+R+-mK-

Stelling na 19.Tab1

19...Tfc8?

19...Tb6! met als idee verdubbelen op de b-lijn was de manier om voldoende remisekansen te houden. Bijvoorbeeld 20.b4 (Nu kan 20.Pe4 gewoon beantwoord worden met 20...Lxb2 21.Pd6 Dc7) 20...Lxc3 21.De3!? (21.bxa5 Lxa5 is remise.) 21...Txb4 22. Dxc3 Txa4 23.Ta1 Txa1 24.Txa1 Pb7 25.Txa6 Pc5. 20.Pe4 Lg5

Waarschijnlijk heeft de Chinees iets gemist in de varianten na 20...Lxb2 21.Pd6! Tf8 (21...Td8 22.Pxf7! wint voor wit) 22.Dd2 La3 23.Txb8 Txb8 24.Pxf7! Lb4

25.Pxh6+ gxh6 26.Dxh6 en wit wint: de zwarte koning staat onveilig en zijn stukken afzijdig op de damevleugel.

21.Dd6 Dxd6 22.Txd6 Le7

23.Txa6 Pc4 24.Tc1 (24.b3!) 24...Pxb2? (24...Txb2)

25.Txc8+ Txc8 26.a5 Pc4

27.Ta7 Lb4 28.a6 f5 29.Tb7!

fxe4 30.Lg4 1–0

In de 8e ronde bracht Giri de spanning terug in het toernooi.

Giri - Mamedyarov, ronde 8

1.c4

Giri had de dag ervoor al wat prikkelend opgemerkt dat Mamedyarov geen waterdicht repertoire heeft (zoals bijvoorbeeld Kramnik) en dat hij op zoek zou gaan naar zijn zwaktes. Hij kwam dus uit bij het Engels.

1...c5 2.Pf3 Pc6 3.Pc3 g6 4.e3

Pf6 5.d4 cxd4 6.exd4 d5 7. cxd5 Pxd5 8.Db3

Dit is het dus geworden. Giri had al wat ervaring met deze variant opgedaan.

9.Lb5 Lg7 10.0–0 0–0 11.Lxc6 bxc6

r+lwq-trk+ zp-+-+pvlp -+p+p+p+

Wit heeft het loperpaar opgegeven om zwarts structuur te verzwakken. Wanneer het wit lukt om de velden c5 en e5 te controleren dan krijgt hij serieus voordeel. Wanneer zwart tot bijvoorbeeld ...c6–c5 zou kunnen komen dan zou hij met zijn loperpaar goed staan. 12.Te1

Dit lijkt een soort slimme wachtzet. Meestal speelt wit hier 12. Pa4 waarna 12...Dd6 13.Te1 volgt. Zwart heeft nu allerlei mogelijkheden maar het lijkt erop dat Wei Yi het witte spel heeft geneutraliseerd met 13... Tb8 14.Dc2 c5!? 15.Pxc5 Pb4 16.Dc3 Lb7 en zwart had voldoende compensatie voor de pion in Cheparinov-Wei, China

Pa4, maar dat is beslist onnauwkeurig. Het witte paard kan nu met tempo (nog) naar e4.

13.Pe4 Db4 14.Dc2 a5 15.a3

Db6 16.Pc5

Daar staat paard no 1!

16...Te8 17.Pe5

r+l+r+k+ +-+-+pvlp -wqp+p+p+ zp-sNnsN-+-+-zP-+-+ zP-+-+-+-zPQ+-zPPzP tR-vL-tR-mK-

en daar no 2! De volgende verzwakkende zet is logisch (niemand kijkt graag tegen zulke paarden aan), maar maakt het er niet veel beter op. 17...f6?! 18.Pc4 Dc7 19.Ld2 Met simpele middelen heeft Giri een positioneel overwegende stelling in handen gekregen. Zie hoe de witveldige loper van zwart gedomineerd wordt (dat blijft een thema deze partij). ‘Shak’ staat bekend om zijn dynamische speelstijl en probeert nu wat spel te ontwikkelen. 19...e5 20.dxe5 fxe5 21.Da4!

gxh5 31.Th4 Kh7 32.Pe4! Mamedyarov.

-trl+r+-+ +-+-+-vlk -+p+-+-+ zp-+-zp-+p -+-+N+-tR zP-vL-+-+P -zP-+-zP-+ +-+-tR-mK-

Shak zou vast niet hebben opgegeven na 32.Txh5+ waarna 32...Kg6 33.Th4 Th8 34.Txh8 Lxh8 35.Kh2 Lf5 zwarte nog een klein beetje hoop laat (en wat activiteit). Na de tekstzet gaf hij het op! Vroeg maar niet onterecht. Wit dreigt Te1–e3–g3 of Kh2 en Te1–g1, waarna hij met al zijn stukken aanvalt op de zwarte koning. Een wat lange voorbeeldvariant na 32.Pe4 is 32...

Kh6! 33.Ld2+ Kg6 34.Kh2! Lf8 (34... Txb2? 35.Tg1+ Kf7 36.Lc1 Tc2 37. Pd6+ wint meteen.) 35.Tg1+ Kf7 36.Txh5 Txb2 37.Th7+ Ke6 38.Lxa5 en nu faalt 38...Lxa3? op 39.Th6+ Ke7 (39...Kd5 40.Pf6+; 39...Kf5 40. Tg4; 39...Kd7 40.Pf6+) 40.Tg7+. 1–0

Zo hadden we na 8 ronden drie koplopers te weten Mamedyarov, Giri en Carlsen. Dat de wereldkampioen zover kwam was een klein wonder.

Carlsen - Jones, ronde 8

r+lwqr+k+ zp-+-+-vlp -+p+-+p+ +-+nzppsN-+L+-+-+ +-+-vLP+PzPP+-+PzP +K+RwQ-+R

Stelling na 16...Lc8

Geheel tegen zijn normale stijl in was Carlsen ingegaan op een theoretische Draak. Jones staat bekend als een kenner die twee lijvige boeken over deze scherpe Siciliaan heeft geschreven. Het hoefde dan ook niemand te verbazen dat hij tot nu toe al zijn zetten vrijwel a tempo had

gedaan. De Noor daarentegen gebruikte veel tijd en zag er volgens Giri (en die heeft er kijk op!) ongelukkig uit. Terwijl iedereen nu het logische 17.h4 verwachte produceerde Carlsen 17.g4?? een zet die volledig voorbijgaat aan de zwarte dreiging, na 17...f4 verloor de Noor een stuk!

Het einde van het liedje was echter dat Jones door deze onverwachte gang van zaken de draad volledig verloor en uiteindelijk zelfs de partij. Tja, de wereldkampioen is ´een stuk´ sterker dan de rest van de wereld zullen we maar zeggen. In de 9e ronde greep Giri alleen de koppositie. Matlakov bezweek opvallend snel in de tijdnoodfase nadat hij een goede stelling had verspeeld. Onze landgenoot was na afloop kritisch over zijn spel in het eerste deel van de partij, maar tevreden over hoe hij zijn kansen had waargenomen.

Matlakov - Giri, ronde 9

-+rtr-+k+ +-+n+pzpp -+-+p+l+ zp-zp-+-+PvlNzP-+-+ +-+-zP-zPP NtR-+P+L+ +-tR-+-mK-

Stelling na 24...c5 25.Pd6?!

Correct was het nauwkeurige 25.Td1! waarmee wit zowel uit een eventuele penning over de c-lijn gaat, als ook een toekomstig ...Lb4–a3 met kwaliteitswinst vermijdt. Belangrijk is dat na 25...cxd4 wit beschikt over de tussenzet 26.Pxb4 axb4 (26... Txc4 27.Pc6 Te8 28.Txd4 is ook beter voor wit.) 27.Txb4 en nu krijgt zwart te kampen met een bijzonder sterke vrije a-pion. Na de matige tekstzet speelt Anish bijzonder sterk verder.

25...La3! 26.Pxc8 Lxb2 27.Pe7+

Kf8 28.Pxg6+ hxg6 29.Tc2 Beter was 29.Tb1.

29...La3

Zwart staat nu een tikje beter.

De witte structuur is wat verzwakt en het paard op a2 staat buitenspel.

30.Lc6

Ook onplezierig is 30.Pc3 cxd4 31.exd4 Lb4 (31...Tc8 32.Le4)

32.Pb5 Pb6.

30...cxd4 31.exd4 Tc8 32.e3

Na 32.Le4 Txc2 33.Lxc2 Lb2 34.e3 e5 blijft het witte paard buitenspel staan op a2.

32...Ke7 33.Kf1

+-+nmkpzp-+L+p+p+ zp-+-+-+P+-zP-+-+ vl-+-zP-zPP N+R+-+-+ +-+-+K+-

33...Ld6!

Over deze zet was Giri na afloop heel tevreden.

34.g4 Pb6 35.Tc1? Een blunder onder serieuze tijddruk. Na 35.Ke2 Th8! verliest wit de a- of de h-pion en dat was een van de pointes van 33...Ld6. 35.Kf2 f5 maakt contact met de naar voren gelokte g-pion. Nu zou wit tenminste zijn paard weer in het spel kunnen brengen met 36.Pc1 na 36...Pd5 37.Pd3 moet wit het kunnen houden, maar zijn stelling blijft onplezierig na 37...Kf6.

35...La3!

Misschien had Matlakov deze zet wel overzien - de loper gaat terug naar een veld waar hij nog maar net vandaan komt. Het grote probleem is de penning over de c-lijn.

36.Tc3

Zwart wint na 36.Tc2 Pd5! 37. Ke2 Kd6.

36...Lb4! 37.Pxb4

Andere zetten helpen ook niet: 37.Tc1 Ld2 en 37.Tc2 Pd5 38.Ke2

37...axb4 38.Tc5 b3 en de b-pion beslist, Matlakov speelde nog 39.a5 maar gaf op na 39...Pd7 0–1

Giri alleen aan kop, maar dat zou niet lang zo blijven. De volgende ronde kwamen Mamedyarov en Carlsen weer langszij. Carlsen na een fraaie technische prestatie tegen de winnaar van vorig jaar Wesley So. In ronde 12 verspeelde Mamedyarov zijn kansen door voor het Russisch te kiezen.

Jones - Mamedyarov, ronde 12

r+lwqkvl-tr zppzp-+p+p -+nzp-+p+ +-+-+-+-+P+-+-+

stelling na 7...g6

Er volgde nu 8.Lg5 Le7 9.Lh6 Lf8 10.Lg5 en de zetten werden herhaald.

Giri versloeg Adhiban en Carlsen Matlakov en daarmee kwamen de twee matadoren weer samen bovenaan. De laatste ronde bracht hierin geen verandering.

Eindstand:

1. Carlsen, Giri 9

3. Kramnik, Mamedyarov 8,5

5. Anand, So 8

7. Karjakin 7,5

8. Svidler 6

9. Wei 5,5

10. Jones, Caruana, Matlakov 5

13. Adhiban 3,5

14. Hou 2,5

Anish Giri over Wijk aan Zee

Gefeliciteerd met je prachtige resultaat! Was je je tijdens het toernooi bewust van ‘1985’de laatste keer dat een Nederlander Wijk aan Zee won? Jazeker, veel journalisten herinnerden me aan Jan Timmans historische zege, en het is jammer dat ik niet de titel heb veroverd. Toch ben ik heel gelukkig en tevreden over mijn resultaat. Ik had het idee dat ik een goede poging heb gewaagd in de tie-break tegen Magnus, maar het mocht niet zo zijn. Dit was echter zeker niet mijn laatste toernooi in Wijk aan Zee dus we kunnen ‘1985’ de volgende keer nog meer gewicht geven.

Je was in de aanloop naar dit toernooi licht gezakt op de wereldranglijst. Heb je jezelf verbaast met dit resultaat?

Ik heb vooraf hard getraind en er alles aan gedaan om een zo goed mogelijk resultaat neer te zetten. Mijn secondant tijdens Tata was mijn vroegere coach Vladimir Chuchelov en onder andere in een trainingskamp op Papendal hebben we een goede basis gelegd voor een mooi resultaat. Daarom zou het vreemd zijn om totaal verrast te zijn met een hoge score. Tegelijkertijd ben ik niet zo arrogant om vooraf te denken dat ik wel even +5 zal scoren in

de Tata Masters. Vanaf het begin had ik de wind in de rug en daar heb ik verder goed gebruik van gemaakt.

Het zat misschien mee, maar het waren niet de minste deelnemers - Magnus Carlsen en Vladimir Kramnik – die jouw spel prezen.

Ja, het is waar dat ik beter in vorm was dan Magnus en een evenwichtig toernooi kende. Magnus kende een veel ‘nerveuzer’ toernooi, maar dankzij zijn wilskracht en kampioensinstinct wist hij de klus toch te klaren. Bovendien is het zo dat de wereldkampioen ook hele fraaie

Schaaktafels in iedere Nederlandse gemeente?

Een van de leukste schaakinitiatieven van de laatste tijd komt van Jesús Medina Molina. De Utrechtenaar kreeg een brainwave al hardlopend door het Máximapark in Utrecht Leidsche Rijn. Zou het niet mooi zijn wanneer er in het park schaaktafels zouden worden geplaatst? Een sociale ontmoetingsplaats voor bewoners en bezoekers van het park, een plek waar een schaakclub een activiteit kan opstarten, of een manier voor kinderen om in aanraking te komen met een spel dat ze misschien nog niet kennen. Steden als New York, Madrid en Parijs hebben ook parken met populaire schaaktafels waar veel geschaakt wordt – waarom niet ook in Utrecht?

De online petitie die Jesús opzette werd al snel gesteund door prominente schakers als Hikaru Nakamura, Susan Polgar en Jorden van Foreest. Nog belangrijker – ook de gemeente Utrecht reageerde enthousiast en heeft inmiddels al bevestigd dat de schaaktafels er gaan komen!

Gesterkt door dit succes besloot de initiatiefnemer een stapje verder te gaan. Hij schreef 60 gemeentes in heel Nederland aan om ze warm te maken voor

het idee. Inmiddels zijn er al contacten met 10 gemeentes die allemaal al in verschillende stadia van realisatie van het schaaktafel-ideaal zitten.

Jesús benadrukt dat het belangrijk is dat er een ‘strategie moet zijn’. Een vereniging of instantie moet zich eigenaar voelen van de schaaktafels – dat kan natuurlijk heel goed een schaakclub zijn, maar ook een wijkcentrum of een school (twee basisscholen in Leidsche Rijn zagen hun

aanvraag voor schaaktafels bij de gemeente Utrecht ook al gehonoreerd). Het is belangrijk om een paar schaaktafels bij elkaar te plaatsen zodat er door meerdere mensen tegelijk kan worden geschaakt en er ook activiteiten kunnen plaatsvinden – dus niet een verloren schaaktafel ergens achteraf waar nooit iemand naar omkijkt.

Heel moeilijk is het allemaal niet volgens de initiatiefnemer. Een petitie om aan te tonen dat er

technische staaltjes liet zien zoals in zijn overwinningen op So en Matlakov. Maar als Jones in zijn partij tegen Magnus het hoofd koel had weten te houden ben ik heel benieuwd met wie ik dan de eerste plaats had moeten delen!

lokaal draagvlak is, is zo gemaakt. Gemeentes hebben fondsen voor dit soort initiatieven van bewoners, en in gesprek met hen en bijvoorbeeld de gebiedsbeheerder kan er iets moois opbloeien. In een heel aantal plaatsen, zoals Apeldoorn, Ede, Middenmeer en Ouderkerk a/d Amstel, zijn het lokale burgers die geïnspireerd door het idee van Jesús het gesprek zijn aangegaan in hun gemeente.

Misschien is het goed om te melden dat Jesús Medina Molina geen commercieel belang heeft. Hij is geen verkoper van schaaktafels en verwijst gemeentes eenvoudig naar alle producenten van de tafels. Is er een mooi park bij u in de buurt waar een paar schaaktafels niet zouden misstaan?

Voor meer informatie kijk eens op de website: www.medinamolina.com / schaaktafels

Anish Giri en Vladimir Chuchelov.

Symbiose tussen top- en jeugdschaak

Het tachtigste Tata Steel Chess Tournament stond mede door Anish Giri volop in de belangstelling. Toch reikt de invloed volgens chairwoman Myra Rooselaar en toernooidirecteur Jeroen van den Berg veel verder dan Wijk aan Zee. “Wij willen met dit prachtige toernooi zowel de banden tussen Tata Steel en de regio IJmond versterken als ook nieuwe impulsen geven aan jeugd- en schoolschaak in heel Nederland.”

We spreken Myra Rooselaar, head corporate branding van Tata Steel Europe, en Jeroen van den Berg tijdens de derde ronde. Anish Giri is als een komeet van start gegaan met twee overwinningen op Hou Yifan en Vladimir Kramnik. Kortom, de opwinding is voelbaar in De Moriaan. “De tent staat nu al op z’n kop,” zegt Van den Berg, zelf een sterk clubschaker, gekscherend.

Sinds 1998 is hij verantwoordelijk voor alle schaaktechnische zaken, zoals het contracteren van de spelers bij de Masters en Challengers maar ook voor de arbitrage en de persdienst. Myra Rooselaar is als chairwoman verantwoordelijk voor de algemene organisatie van het toernooi en de evenementen zoals Chess on Tour – de twee rondes buiten Wijk aan Zee - het Chess Festival in Wijk aan Zee halverwege het toernooi, de symposia en alle on- en offline communicatie. Rooselaar: “We hebben ieder onze expertise maar voeden elkaar in goed overleg regelmatig met ideeën.” Van den Berg: “Dat vind ik heel verfrissend. Myra komt niet uit de schaakwereld maar zij heeft vaak originele suggesties waaraan ik als schaker niet zo snel zou hebben gedacht. Chess on Tour is daarvan een goed voorbeeld.”

Giri als boegbeeld

Anish Giri, Neerlands hoop in bange (schaak) dagen, is sinds 2014 de ambassadeur van Tata Steel Chess Tournament. Rooselaar: “Enerzijds omdat hij momenteel de sterkste Nederlandse schaker is, anderzijds vanwege zijn persoonlijkheid en uitstraling.” Volgens haar collega betekent dit wel wat extra druk voor de Hagenaar die hier echter steeds beter mee omgaat. Van den Berg: “Natuurlijk is het positief als Anish Giri goed speelt. Dan gaat het schaken leven in Nederland en krijgen we extra publiciteit, kijk naar Max Verstappen in de Formule 1.” Myra Rooselaar: “Over publiciteit hebben we trouwens niets te klagen. Moet je kijken wat de regionale en landelijke dagbladen na een paar dagen al hebben gepubliceerd!” zegt ze, wijzend naar het goedgevulde prikbord. “Daarnaast wordt er volop getwitterd. Ook de livestream op www.tatasteelchesscom wordt enorm goed bezocht. Vorig jaar hadden we maar liefst 1,4 miljoen views!” Betekent dit dat traditionele media als radio en televisie steeds minder belangrijk worden? Van den Berg: “Nee hoor, radio en televisie hebben al enkele aardige reportages gemaakt.” Rooselaar: “De Noorse televisie maakt hier nu al voor de tweede keer dage-

lijks uitgebreide reportages, je kunt wel raden waarom.” Het duo constateert wel dat de berichtgeving langzaam maar zeker verschuift naar internet en de sociale media. “Schaken gaat steeds meer via streaming, daarin hebben ook wij veel tijd en energie geïnvesteerd. Ons team heeft daarin belangrijke stappen gemaakt, zeker ook als het gaat om de buitenlocaties. Vooral voor hen is de verplaatsing een enorm logistieke operatie.”

Vier wereldkampioenen

Met inbegrip van het Hoogovens Schaaktoernooi en het Corus Steel toernooi gaat het om de tachtigste editie sinds 1938. “Er is geen sportevenement in Nederland met zo’n lange, onafgebroken traditie,” aldus een trotse Jeroen van den Berg. De Amsterdammer is zeer tevreden over het deelnemersveld. “Natuurlijk hebben we concurrentie van Gibraltar dat deels samenvalt met ons toernooi. Dat is jammer want ik had graag Aronian en Nakamura erbij willen hebben. Daar wil ik overigens niet te lang bij stilstaan, want we hebben dit jaar een geweldig sterk en mooi deelnemersveld. Ik wilde heel graag Magnus Carlsen, Viswanathan Anand, Vladimir Kramnik en Hou Yifan hebben en dat is gelukt! Wat is er mooier dan de huidige wereldkampioen, de sterkste vrouw en twee oud-wereldkampioenen in één toernooi?!”

Volgens Van den Berg roemen veel topspelers de bijzondere sfeer van Wijk aan Zee: “Ze zitten twee weken in een klein dorp, soms onder barre weersomstandigheden, waar alles en iedereen bezig is met schaken. In een stad als Amsterdam heb je

Bart

dat niet.” Rooselaar: “’Dat hoor ik ook als ik met de spelers praat. Ze vinden dit veel leuker dan anoniem in een vijfsterrenhotel in pakweg Dubai te zitten.”

Aan beiden de vraag wanneer de voorbereidingen beginnen. Rooselaar: “Na afloop van elk toernooi nemen we doorgaans een weekje vrij, daarna gaan we al weer aan de slag met de volgende editie.” Van den Berg: “Ik ben vaak in maart al weer op reis om potentiële kandidaten vast te leggen. Wacht ik tot mei dan ben ik te laat met de huidige, overvolle toernooikalender.” Rooselaar vult aan: “Voor sommige zaken beginnen we nog eerder zoals Chess on Tour, de twee gastlocaties. Dat moet ook wel want er is zoveel te regelen met vergunningen, logistiek en wat al niet. Daarom zijn we nu al bezig met nieuwe speelsteden voor 2019. Nee, namen kan ik je nog niet geven,” zegt ze lachend.

Schakers op pad

Volgens beiden is Tata Steel Chess on Tour tot nu toe zeer succesvol. Sinds 2014 is het schaaktoernooi onder andere neergestreken in het Rijksmuseum, Techport Eindhoven, Nieuwspoort, het Spoorwegmuseum, de Rotterdam, de Philharmonie in Haarlem en Stadion Feijenoord. Dit jaar speelden de grootmeesters onder massale belangstelling bij Beeld en Geluid in Hilversum en in het Academiebouw van de Rijksuniversiteit

Groningen. Gelijktijdig vonden hier diverse site events plaats zoals een schoolschaaktoernooi in Hilversum, twee symposia en een lezing van Tex de Wit over schaken en studenten. Rooselaar: “We willen met Chess on Tour een structurele, langdurige brug slaan naar jeugd- en schoolschaak. Niet alleen vanwege de aantoonbare voordelen voor individuele kinderen maar ook vanwege de maatschappelijke voordelen. Denk aan de versterking van de onderlinge band in wijken met veel verschillende culturen Daarom hebben we op woensdag 17 januari in Hilversum een akkoord gesloten met de KNSB voor de stimulering van schoolschaak in de IJmond. Een van de lokale ondernemers, SAB Detachering, doet ook al mee. Het idee om dit sociaalmaatschappelijk verhaal structureel te ondersteunen kwam eigenlijk naar aanleiding van de documentaire ‘De Droomvermenigvuldiger’ over de schaakschool van Mustapha Eljarmouni in Amsterdam-Oost. Daarom bieden we nu, als onderdeel van de samenwerking Chess on Tour, telkens een kleine incentive aan de gaststad om eigen schaakprojecten te starten met lokale ondernemers en scholen.”

Het bezoek aan het Spoorwegmuseum in 2016 heeft volgens Rooselaar een belangrijke impuls gegeven aan het stimuleren van schaken op school in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Met steun van Berenschot, dat hier zijn hoofdkantoor heeft, wordt er

inmiddels op zeven basisscholen schaakles gegeven. Myra Rooselaar: “Bij al deze initiatieven is Tata Steel de katalysator. Na de startfase moeten schoolbesturen, gemeenten, schaakclubs en maatschappelijke organisaties het stokje overnemen. Vergelijk met ontwikkelingssamenwerking. Gelukkig zien we dat het concept werkt, ook omgekeerd. Zo hebben wij in IJmuiden al enkele talentvolle mensen in dienst kunnen nemen die via deze schoolschaakprojecten met Tata Steel in contact waren gekomen. Zo snijdt het mes aan twee kanten!”

Toekomst

Tot slot spreken we met beide organisatoren over de toekomst van het schaaktoernooi. Immers, in september 2017 presenteerden Tata Steel en thyssenkrupp hun plannen voor een fusie tussen beide staalgiganten. De onvermijdelijke vraag luidt: wat is de consequentie voor het op een na oudste schaaktoernooi ter wereld? Rooselaar: “Daar kunnen we nog niets over zeggen, aangezien de verkennende gesprekken nog in volle gang zijn. Wel heeft onze directie in IJmuiden reeds diverse malen gezegd dat het schaaktoernooi zeer waardevol is voor zowel het bedrijf als voor de regio.” Van den Berg: “Uiteraard krijg ik die vraag ook van veel schakers. Het enige dat ik kan zeggen: de data voor 2019 staan al vast!”

‘Ik wil er op Tata niet bij zitten als een zombie’

Geen Loek van Wely op Tata dit jaar. Voor het eerst in een kwarteeuw. ‘’Schaak je nog, Loek?’, krijg ik overal in Wijk aan Zee te horen. Waarop ik antwoord: ‘Ik ben wel nog Nederlands kampioen, hé’. Maar je hebt 25 keer in de A-groep gespeeld en je krijgt een keer flink op je flikker. Niemand zit erop te wachten dat ik er als een zombie bij zit op Tata. Ik zelf nog het minst.’

Waarom doe je dit jaar niet

mee aan Tata?

Dat heeft te maken met het vorige Tatatoernooi. Toen had ik een soort unheimlich gevoel. Een gevoel van ‘is dit nog wel voor mij?’. Vroeger voelde ik me altijd heel erg thuis in Wijk aan Zee. Maar vorig jaar voelde ik me een beetje een vreemde eend in de bijt. Die andere jongens staan er heel anders in dan ik. Die werken keihard aan hun openingen en hun spel. En daartussen probeer ik me dan elk jaar met kunst- en vliegwerk staande te houden. Tot dan lukte dat best goed, maar vorig jaar waren een hoop dingen fout.

Ik zat sowieso al in een situatie waarin niks fout mocht gaan. Maar met kerst en oud en nieuw zat ik vorig jaar in El Salvador. Dat is sowieso niet goed wegens het tijdsverschil, de klimaatverandering... Daar had ik bovendien een verkoudheid opgelopen, ook niet goed.

De voorbereiding was niet optimaal en ik was kennelijk ook niet in vorm. Met dat alles samen krijg je dan het slechte resultaat van vorig jaar: laatste met 3,5 uit 13. En dan had ik in de laatste ronde nog mijn partij gewonnen. Kun je nagaan.

Vorig jaar heb ik mezelf al een bepaalde grens opgelegd voor de toekomst. ‘Ik wil minimaal, als ik in Wijk aan Zee groep A wil spelen, een rating van 2700 hebben’. En zelfs dan, mét zo’n rating. Vorig jaar had ik 2695 toen ik naar Wijk kwam. Maar die rating had ik niet opgebouwd tegen spelers van 2750, maar tegen jongens van 2650 en lager. Dat is heel anders spelen. Kijk, in Wijk aan Zee spelen is wel iets anders dan – met alle respect – aan een Nederlands Kampioenschap meedoen. Daarom vond ik het misschien het moment om een keer afstand te nemen van het Tata toernooi. Ik kan daarna nog zien wat ik in de toekomst ga doen. Maar in principe moet ik Tata uit mijn hoofd zetten, als ik verstandig wil zijn. Tenzij je je leven helemaal om gaat gooien.

Maar ik ben met allerlei andere dingen bezig. Ik kom bij de verkiezingen op de lijst van het Forum voor Democratie. Dan ben ik toernooidirecteur in Hoogeveen, teamcaptain op het voorbije EK Landenteams, doe ik trainingssessies met wat jongens, wil ik nog een boek schrijven. En in april komt mijn schoonvader over en moet ik hem verslaan in de marathon van Rotterdam... (lacht) Nou, en dan ben je ook nog es vader geworden. Als je een topschaker wil zijn, moet je toch een flink deel van de dag voor het schaken kunnen reserveren. Ik zie dat niet één-twee-drie gebeuren voor mij. En dan rijst op een gegeven moment de vraag: wat is de meerwaarde van Tata nog? Je hebt 25 keer in de A-groep gespeeld en dan krijg je een keer flink op je flikker. Kijk, als je meedoet, is het alleen om te bewijzen dat je nog meetelt. Is het dat waard? Dat neemt niet weg dat het natuurlijk prachtig is om je op zo’n podium tegen de wereldtop te mogen meten. Daar heb ik absoluut van genoten.

En naast al die schaak– en andere activiteiten was er begin januari ook een leuk pokertoernooi. Pokeren is nog zo’n hobby van mij. Daar op de Bahama’s heb ik in drie dagen tijd 33.000 dollar bijeengepokerd.

Niet gek!

Ja, helaas zijn dat geen vaste inkomsten. (lacht) Als je de Bahama’s naast Wijk aan Zee legt op allerlei vlakken, dan zijn de Bahama’s een betere keuze. Het moet wel een beetje meezitten met dat pokeren. Eerst won ik wel die 33.000 dollar, maar daarna heeft het tegengezeten.

Ik heb het spelen in het Tata-toernooi dit jaar ook niet echt gemist. Het lijkt wel een anti-reactie, alsof ik aan het detoxen ben. Het schaken op zich ben ik niet beu, maar het schaken op Tata-niveau is geen makkie. Het zou fijn zijn als één van die jonge talenten zoals een Jorden van Foreest zich een keer laat zien in de A-groep. Het wordt tijd voor nieuwe gezichten. Ik beweer niet dat we met drie Nederlanders in de A-groep kunnen aantreden. Maar niemand zit er op te wachten dat ik er in de A-groep bij zit als een zombie. Ik zelf nog het minst.

Je bent Nederlands recordhouder voor het aantal Tatadeelnames (25). Ben je daar trots op?

Ik vind het wel leuk. Dat cijfer toont aan dat je kind aan huis bent in Wijk aan Zee. Maar je kunt het ook anders bekijken: dat ik de meeste pogingen heb gedaan om Tata te winnen en dat het niet is gelukt. (lacht) Alhoewel, in mijn eerste editie in 1992, en in 2003 had ik wel een realistische kans om Tata te winnen. Maar dat waren wel de enige keren van 25 pogingen. Het eerste jaar had ik 3,5 uit 4 en stond ik sowieso bovenaan. En dat was ook een sensatie toen. Maar het toernooi was toen

Loek in de perskamer van Wijk aan Zee.

wel niet zo sterk als nu. Nu treedt hier de volledige wereldtop aan, dat was in ‘92 niet het geval.

In 2003 was het ook een heel sterk toernooi. Toen had ik iets van 5 uit 7. Stond ik op een gegeven moment ook bovenaan. Dat waren twee mooie jaren.

We zien je meer en meer als coach, als toernooidirecteur. Misschien bevallen die functies je nu meer dan het actieve schaken?

Nou, het zijn allemaal wel uitdagingen voor me. Het toernooidirecteurschap en het captainschap bij het laatste EK Landen vond ik ook wel uitputtend. Zelf een schaaktoernooi spelen gaat me toch makkelijker af. Hoe multifunctioneler je bent als teamcaptain, hoe beter. Kijk, ik vind mezelf wel geschikt voor die job, omdat ik goed met die jongens kan opschieten en omdat ik ze goed kan helpen met hun voorbereiding. Je moet aan peptalk doen en ze goed verzorgen, dat soort dingen...

Maar tijdens de partij kijk je als coach een beetje machteloos toe. Je leeft toch met ze mee. Je gaat dan door een emotionele rollercoaster. Je trekt soms je haren uit je kop: ‘Hoe kan hij dat nou doen?’ Als captain

heb je soms een frissere blik op de stelling dan de speler zelf. En dat maakt de job wel zwaar. Als je een manager bent die gewoon een team probeert te managen, moet je niet veel verstand hebben van schaken. Maar ik zit tijdens de partijen actief mee te rekenen. ‘Wat gaat-ie nou doen?’ Je zit je op te vreten omdat een Benjamin Bok al een hele tijd geen zet meer doet. ‘Kom op, gast! Hey, je hebt maar 1 zet hier.’ En dan ga je even naar de wc of kom je tien minuten later terug, en dan zit die gast nog steeds te denken terwijl hij één gedwongen zet moet spelen. Daar word je soms boos van. Je wilt dat het team goed presteert, dat is je verantwoordelijkheid.

Ben je al een beetje schaaktoerist aan het worden, zoals je enkele jaren geleden aankondigde?

Ja. De laatste tijd speel ik bijna geen toernooien meer. Ik speel nog wel het NK. Maar over het algemeen kies ik alleen nog maar toernooien uit die niet al te sterk bezet zijn en op een leuke locatie. Als ik in NieuwZeeland iets kan spelen of in Canada, doe ik dat graag. Maar dat is niet echt professioneel schaak, het is meer een soort betaalde vakantie.

Je bent dus al met de omschakeling bezig.

Ja, tuurlijk. Grappig is wel dat de vraag die me in Wijk aan Zee het meest werd gesteld, ook al omdat ik niet meedeed, was: ‘Schaak je nog, Loek?’ Waarop ik dan, gemaakt boos, antwoord: ‘Ik ben wel nog Nederlands kampioen, hé!’ (lacht)

Ik speel wel nog veel competities in clubverband. Als je een leuk team hebt, kan je dat met het sociale aspect combineren. Ik speel in Duitsland, Griekenland, België, Frankrijk, Spanje. Het levert ook flink wat geld op. En mijn club in Nederland, Kennemer Combinatie, is een leuke club waar veel schwung in zit.

Tot slot: wat is je mooiste anekdote in Wijk aan Zee?

Dan denk ik toch vooral aan mijn band met Magnus Carlsen. Magnus is sowieso al een moeilijke tegenstander voor mij (maar voor wie niet!), en ik houd me voor dat hij niet mocht klagen over geluk (maar is dat wel echt geluk of dwingt hij het af?), maar ik riep het ook wel over me af. Wanneer we niet achter het bord zaten probeerde ik hem altijd zo hard mogelijk te tergen. Met voetbal en basketbal kroop ik het liefst lekker onder zijn huid, en ja die rekening kreeg ik dan wel gepresenteerd aan het schaakbord!

Carlsen en Van Wely in 2017 bij Telstar.

Jeugdkatern Schaakmagazine

In deze Voorloper:

liet papa’s elo dalen

won tegen groteren

(heeft) altijd huiswerk af

won bijna van Giri

is (nu) geduldiger

Hij is 12 jaar. Met Hemelvaart werd hij bij het NK D in Rijswijk gedeeld 1e. Met VAS D werd hij eerst tweede en nu kampioen van Nederland. En in 2013 won hij in Roosendaal de pupillendag bij de G! Reden voor Schaakmagazine een portret te maken van … Khoi Pham.

Khoi Pham

‘Lekker de hele dag schaken’

Foto: Ilja Kalle

Toen hij vier jaar oud was zag hij zijn vader schaken op internet. “Dat was interessant! Ik leerde mezelf met hulp van mijn vader de spelregels. Ik speelde partijtjes tegen mijn vader en on-line. Papa’s internetrating daalde toen flink!” Toen hij naar school ging kon hij daar ook schaken. “Na schooltijd kreeg ik van Allaert Troost Opstapje 1 om opgaven uit te maken. Erna mochten we partijtjes spelen.” Dan speelde de kleine Khoi tegen een kind uit groep 8! “Dat was extra leuk toen ik wist te winnen.” Tijd voor Allaert om hem mee te nemen naar de schaakclub VAS. “Op school zat ik op het vierde bord van het tweede team. Toen mocht ik invallen in het 1e! Ik speelde tegen kinderen die bijna twee keer zo groot waren. Met 7 uit 7 hielp ik De Pinksterbloem tweede van Amsterdam te worden!” Met zijn school werd hij kampioen van

Nederland in 2014 en 2016! Het ‘Zwarte Veulen’ toernooi was Khoi’s eerste toernooi. “Dat was best spannend. Er waren leuke kinderen en ik heb aan veel Grand-Prix en ‘Chessleague’ toernooien meegedaan. Mijn eerste succes was het NK G. Inmiddels heb ik een heleboel bekers. De laatste tijd win ik geldprijzen :).” Bij VAS kreeg hij in stap 3 en 4 les van Sietske Greeuw. “Ze gaf koekjes aan wie de meeste goede antwoorden gaf. Als Job Emans ‘koekjes’ zegt moeten we lachen. :) Met VAS naar Mierlo was leuk. Enrico Vroombout was jeugdleider en die vroeg niet alleen naar de uitslag van je partij, maar ook hoe je gespeeld had. Hij is nu al vele jaren mijn trainer. Ik leer veel van zijn voorbeeldpartijen. Hoe Fischer speelde in het Spaans hebben we in de training bekeken. Extra leuk als je het dan kan gebruiken op het EK! Enrico heeft

ook humor. Met hem ben ik al twee keer naar Hoogeveen in de herfstvakantie op toernooi geweest. Lekker de hele dag schaken en ‘s avonds spelletjes doen.” Enrico: “Khoi is heel oplettend. Hij pakt het schaken serieus aan en heeft altijd zijn huiswerk af.” Zijn eerste meerdaagse toernooi was het NK E in Waalwijk. “We zaten in het hotel en ik stond gewonnen tegen Giri in een kloksimultaan! Helaas deed ik toen een onreglementaire zet :(. Ook verloor ik een beetje dom mijn laatste twee partijen en plaatste ik me niet voor het EK. Gelukkig lukte het wel bij de D en ben ik naar Roemenië geweest. Twee weken de hele dag schaken vond ik fantastisch! Het was zwaar maar ik heb veel geleerd. Ik ging altijd het liefste aanvallen, maar nu bouw ik het eerst goed op! Ik ben geduldiger gaan spelen.

Piet Peelen

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

3-5-2005 Amsterdam

Vossius gymnasium muziek

voetballen, gamen, piano spelen vader

VAS, Caissa (Amsterdam) zo sterk mogelijk pizza salami

Partijen van Khoi

Azad Abassov-Khoi

EK D Mamaia 2017

1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.f4 0–0 6.Pf3 c5 7.d5 e6 8.Le2 exd5 9.cxd5 Lg4 10.Db3 Wit valt pion b7 aan die na … Lg4 ongedekt is. 10...Te8 11. Dxb7 Pbd7 12.h3 Lxf3

Khoi speelt een prima zet, terwijl de engine scherp speelt met 12... Pxe4 13.Pxe4 Txe4 14.hxg4 De8 15.Da6 c4 16.0–0 Txe2 en actief spel. Nu is 13.gxf3 Ph5 14.Kd1 de beste verdediging, maar vrolijk word je daar niet van. 13.Lxf3

r+-wqr+k+ zpQ+n+pvlp -+-zp-snp+ +-zpP+-+-+-+PzP-+ +-sN-+L+P PzP-+-+P+ tR-vL-mK-+R

13...Pxe4! 14.Lxe4?

Verrast door Khoi’s fraaie schijnoffer mist wit de kans om zijn koning in veiligheid te brengen met 14.Pxe4 Pf6 15.0–0 Pxe4 16.Kh2. 14...Lxc3+ 15.bxc3 Txe4+ 16. Kf2 Pb6 17.Da6 De7 18.Dd3 Te8 19.Ld2 c4

Het allersterkst is 19...Dh4+ 20. g3 Te2+ 21.Kf3 c4 want nu kon wit nog een verloren eindspel bereiken met 20.Dxe4 Dxe4 21.

The1 Dc2 22.Txe8+. 20.Dc2 Te2+ 21.Kg3 De3+! 22.Kh2

Of 22.Lxe3 T8xe3+ 23.Kh2 Txc2 met stukwinst.

22...Txd2 0–1

Khoi-Prokhor Larichev

SPAchess C Amsterdam 2016

1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4

4.Pxd4 a6 5.Ld3 Pe7 6.0–0

Pec6 7.Pb3 d6 8.Pc3 Pd7 9.Le3

Le7 10.f4 0–0 11.g4 b6 12.g5

Pb4 13.Dh5 Pxd3 14.cxd3 Te8

15.Tf3 Pf8

De jonge Rus dekt h7 met zijn paard. Ervarener spelers kiezen

15...g6 16.Dh6 Lf8 17.Dh4 h5.

16.Taf1 f5 17.gxf6 Lxf6 18.e5

Le7 19.Pd4 Lb7

Met 19...d5 20.Pc6 Dd7 21.Pxe7+ Dxe7 22.Tg3 g6 kon zwart nog blijven staan. Nu was 20.Th3 met de dreiging Pxe6 het sterkst. 20.Tg3 Dd7?

r+-+rsnk+ +l+qvl-zpp pzp-zpp+-+ +-+-zP-+Q -+-sN-zP-+ +-sNPvL-tRPzP-+-+-zP +-+-+RmK-

Eerst 20...dxe5 21.fxe5 g6 22.Dh6

Dd7 moest. Verdedigen is moeilijk, zeker voor jonge spelers. Nu breekt

Khoi de stelling open en slaat zijn aanval door. Sportief dat zijn tegenstander hem het mat gunt!

21.f5! exf5 22.Pxf5 g6 23.Ph6+ Kh8 24.exd6 Pe6 25.De5+ Pg7

26.Pf7+ Kg8 27.Ph6+ Kh8 28. Dxg7+ Kxg7 29.Tf7+ Kh8 30. Ld4+ Lf6 31.Lxf6 mat 1–0

Khoi-Isik Can

EK D Mamaia 2017

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6

4.La4 Pf6 5.0–0 Le7 6.Te1 b5

7.Lb3 d6 8.c3 0–0 9.d3 Pa5

10.Lc2 c5 11.Pbd2 Te8 12.Pf1 Lf8 13.Pg3 g6 14.d4 Dc7 15.d5 c4

Grootmeester Short speelde hier 16.h3, Ph2 en later f4 om het spel op de koningsvleugel te openen. Khoi koos voor een idee van oud-wereldkampioen Fischer om op de damevleugel te spelen. 16.Lg5 Lg7 17.b4 cxb3 18.axb3 r+l+r+k+

+-wq-+pvlp p+-zp-snp+ snp+Pzp-vL-+-+P+-+ +PzP-+NsN-+L+-zPPzP tR-+QtR-mK-

18...Ld7?

Een normale ontwikkelingszet, maar toch fout! Natuurlijk trapt de sterke Turk - nummer 3 op elo!

- niet in 18...Dxc3? 19.Ld2!. Met 18...Pb7 19.Ld2 Pc5 moest hij zijn paard actief maken. Waarom?

19.Ta2 Pb7 20.Da1 a5 21.b4! Daarom! Khoi verhindert …Pc5 en het paard is kreupel.

21...h6 22.Ld2 Tec8 23.Ld3 Dd8 24.Dd1 De8 25.De2

Khoi valt met loper en dame de zwakke pion op b5 aan. Die kan zwart nog dekken.

25...Kh7 26.Tc1 Pg8 27.h4 Pe7 28.h5

Deze opmars zet druk op de koningsvleugel. Zwart staat beroerd, maar toch is zijn stelling moeilijk te kraken.

28...Kh8 29.hxg6

Khoi wil Ld2 actiever maken en daarom moet hij eerst op g6 slaan. Hij kon ook 29.Pe1 spelen om via c2 naar a3 of e3 te gaan.

29...fxg6 30.Le3 g5 31.Lb6 a4

32.c4 bxc4 33.Txc4 Pg6 34. Dc2 Pf4 35.Lf1 Lb5?

In tijdnood een actieve zet waar Khoi sterk op reageert! Daarna was de loper terugzetten het beste...

36.Tc7! Lxf1 37.Pxf1 Tcb8 38. Pe3 Lf6 39.Dc6 Dxc6

Dameruil en het arme paard moet terug. De rest is simpel. Khoi verdiend zijn grootste scalp!

40.dxc6 Pd8 41.La5 Tb5 42. Pf5 d5 43.Pd6 Tbb8 44.Pe8! Pde6 45.Pxf6 Pxc7 46.Lxc7 Txb4 47.Lxe5 Tb1+ 48.Kh2 dxe4 49.Td2! Kg7 50.Pxe4+ Kg6 51.Td6+ Kh7 52.c7 1–0

Foto: Lennart Ootes

Aanvallen met dame en loper

Pascal Losekoot

r+-tr-+k+

+lwq-+p+p p+-+-vlp+ +pzpPtR-+n P+-+-+-+ +PzP-+N+P -+L+-zPP+ tR-vLQ+-mK-

Zwart heeft net …Lf6 gespeeld om de toren weg te jagen, maar wit heeft andere plannen:

1.Txh5! gxh5 2.Dd3! De dame

Opgaven

Opgave 1: Zwart aan zet wint r+ltr-+k+ +pvl-+pzpp -+pwq-sn-+ zp-+-zp-+-+L+-+-+ zP-+PzPN+P -zP-+-zPP+ tR-vLQ+RmK-

Opgave 4: Zwart aan zet wint r+-+k+-tr +lwqp+pzpp p+-+-snn+ +-+-+P+Nzp-+-+-+ +-+-vL-+P PzPPsNL+Pvl tR-+Q+R+K

Deze keer kijken we naar aanvallen waarbij de dame en loper de hoofdrol spelen. Door de dame voorop te zetten en op h7 (of h2) te mikken, kan je een sterke aanval opzetten. Tijdens de aanval maken we gebruik van technieken zoals het slaan van een bres in de koningsstelling en het uitschakelen van verdedigers.

voorop! 2...Lg7 3.Dxh7+ Kf8 4.Lh6 f5 5.Dh8+ 1-0 Vraag: zie je hoe wit na 4...Lxh6 mat in vijf geeft?

-+-+-trk+ +p+-zp-vlp+-zpPzp-zp wq-+P+Qzp-+n+-+-zP +-+-vL-+P+-+-+P+ +-+L+RmK-

Bij het tweede voorbeeld is het duidelijk dat zwart zwaktes heeft op de witte velden. Na 1.Lc2 probeerde zwart zich nog te redden met 1...Tc8 maar zonder succes: 2.Dh7+ Kf8 3.hxg5 hxg5 4.Lxg5! Dxd5 5.Lh6 Dd4+ 6.Tf2 (6.Kh2 verliest: 6…Dh4+ en 7…Dxh6) 6…Da1+ 7.Lb1 Dxb1+ 8.Dxb1 en wit won.

Bij de opgaven mag jij telkens een aanval opzetten!

Opgave 2: Wit aan zet wint r+l+-trk+ +-wq-+pzp-zp-vlpsn-zp zp-zp-sN-+-+-zP-+-+ +-zPQ+-+PzPL+-zPPzP tR-vL-tR-mK-

Opgave 3: Wit aan zet -+-+qtrk+ +pzp-trpvlp -+-zp-+-zp zp-+-zpP+-+-+Q+-+ zP-+-+-+P LzP-+-+P+ +-+R+-mK-

Opgave

-+n+-+k+ +-+-+-vl-zp-zpR+-zp +q+Pzp-+-+r+P+-+ +-+-+-zPL -+-+-+-+ +-+-+QmKHoe vervolgt wit zijn aanval?

r+-wq-+k+ +-zp-trpzpp p+-+-+-+ +p+n+-+-+nzPN+-+

+-+-+Q+P PzPL+-zPP+ tR-+-tR-mK-

Hoe zet wit een winnende aanval op?

6) 1.Pf6+! gxf6 (1…Pxf6 2. Txe7 Dxe7 3.Dxa8+) 2.Df5 dreigt mat met 3.Dxh7+ en Dh8. 2...Kf8 3.Dxh7 Ke8 4. Lf5 (sluit de vluchtweg af) 4... Txe1 5.Txe1+ Pce3 6.fxe3 en wit won.

5) 1.Txh6 Lxh6 2.Le6+ Kh8 3.Df6+ en zwart gaat mat.

Dh2+ 6.Kf1 Dh1+ 7.Lg1 Dh3 mat.

4) Zwart kan direct toeslaan: 1...Lxg2+ 2.Kxg2 Dg3+ 3. Kh1 Dxh3 met een winnende aanval: 4.Tf3 Lg3+ 5.Kg1

2) 1.Pg4! schakelt de -verdedi ger van h7 uit. 1...Td8 2. Pxf6+ met een winnende aanval 3) 1.f6 Lxf6 2.Lb1 en mat is niet te verhinderen.

1) 1...e4! schakelt de -verdedi ger van h2 uit.

De5+ Kd7 8.Lf5 mat

5.Dh8+ Ke7 6.Te1+ Kd6 7.

Vraag: Na 4...Lxh6 volgt

5: Wit aan zet

Opgave 6: Wit aan zet

Finale NK schoolteams Voortgezet Onderwijs

Op vrijdag 12 januari werd de landelijke finale van het NK VO gehouden in Wijk aan Zee. Niet gek om op de openingsdag van het Tata Steel Chess Tournament in dezelfde zaal te mogen spelen als de wereldtoppers! Alhoewel dit voor sommige scholieren slechts een opwarmertje was. Jorden en Lucas van Foreest kwamen net als vorig jaar voor hun school uit. Die Toptalentschool uit Groningen won dan ook in de categorie algemeen. In de Challengers groep werd Jorden uiteindelijk gedeeld 3e en Lucas gedeeld 11e. In de categorie onderbouw won het Stedelijk Gymnasium Leiden.

Alle uitslagen zijn ook te vinden via www.schaken.nl/nkscholen

Foto’s: Alina l’Ami

Jeroen Bosch

Medio december vorig jaar werd het Russisch Kampioenschap gehouden. Peter Svidler slaagde erin om voor de achtste keer het sterkste nationale kampioenschap in de wereld te winnen. Svidler zelf was de eerste om toe te geven dat hij deze keer lang niet rekende op een verdere verbetering van het record ‘meeste nationale Russische titels’ dat hij al in zijn bezit had. Twee ronden voor het einde had hij 5 punten uit 9 ronden weten te vergaren. Door zijn laatste twee partijen te winnen bracht hij het tot een rapid tiebreak tegen Nikita Vitiugov die hij vervolgens met 2–0 in zijn voordeel wist te beslissen. In de laatste reguliere ronde versloeg Svidler Malakhov met kleine middelen, speelt u mee?

Svidler - Malakhov

St. Petersburg (11) 2017

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6

De populaire Berlijnse variant

Combineren

Karel van der Weide

r+-+k+-+ +-+p+-vl-+-+p+-+ zp-zP-+-+Pzp-+-+-zP +P+KsN-tr-zP-+-+-tR +-tR-+-+-

van het Spaans. Svidler gaat niet in op de kritieke varianten en maakt er met zijn volgende zet een Spaans Vierpaardenspel van.

4.Pc3 Lb4

De Rubinstein variant die ontstaat na 4...Pd4 is een belangrijk alternatief voor zwart. In de vierde ronde speelde Svidler zelf met zwart 4...Ld6!? na 5.d3 h6

6.Pe2 a6 7.La4 b5 8.Lb3 Pa5 9.d4 Pxb3 10.axb3 Pxe4 11.dxe5 Lc5

12.Dd5! Lxf2+ 13.Kf1 Lb7! 14. Dxb7 c6 was een heel complexe stelling ontstaan, InarkievSvidler, St Petersburg (4) 2017.

5.0–0 0–0 6.d3 Lxc3 7.bxc3 d6

8.Lg5 Ld7

De absolute hoofdvariant is 8... De7 9.Te1 Pd8 10.d4 Pe6 om het koningspaard te ontpennen. Een scherp alternatief is 8...Pe7 zonder angst voor 9.Lxf6 gxf6.

9.Tb1 a6 10.La4 Tb8 11.Lb3

In een oudere partij bereikte

Svidler niets na 11.Te1 h6 12.Lh4

Pe7 13.Lb3 Pg6 14.Lg3 Te8

15.Pd2 b5 16.Ta1 ½–½ Svidler-

Het traditionele schaakfestival in Groningen is gewonnen door Benjamin Bok. De Israëliër Evgeny Postny scoorde eveneens

1. Zwart is aan zet -tr-+r+-mk +-+-+-+-+p+-+Q+ +-+-+p+-+-+-+-+ zP-wqn+-zP-zP-tR-+-zP +K+R+-+-

Jakovenko, Dagomys 2009.

11...h6 12.Lh4 b5

Heel solide is 12...De7 13.d4 Tbd8 zoals onder andere door Karpov met zwart werd gespeeld.

13.h3 Te8 14.Dc1

Een nuttige zet. Wit voorkomt dat zwart met ...g5 het paard ontpent (er volgt Pxg5), en de dame kan soms naar a3 of e3.

14...Pa5 15.Te1 Pxb3

Zwart ontdoet zich van het witte loperpaar. Wit kan nu zijn structuur verbeteren. Hoe slaat u terug?

-tr-wqr+k+ +-zpl+pzpp+-zp-sn-zp +p+-zp-+-+-+P+-vL

+nzPP+N+P P+P+-zPP+ +RwQ-tR-mK-

De Lezer heeft Wit

7 punten uit 9 partijen. Stefan Kuipers eindigde dankzij een sterke eindsprint op 6,5 uit 9. Een half punt daaronder treffen

2. Wit is aan zet -+-+r+-+ +-+-+pmkp pzpQ+-vlp+ +q+-+-+-zPR+-+-+ +-sN-+-+P P+-+-zPP+ +-+-+K+-

3. Zwart is aan zet

Oplossingen pagina 30

Lxc8 27.Dc6

28.Dc7

Tb8

Ta8 29.Te3

30.Pd2

31.Dd8+

32.Td3

33.Dc7

34.Dxf7

Dg6

De6

Kh7

Lb7

Dc8

wit won

we Sergei Tiviakov, Roeland Pruijssers en Thomas Beerdsen.

-+-tr-+k+ +-+-+-+p p+-+pzpp+ +-+-+-+-zPl+-zP-+ +-wQ-+PzP-+-+N+-zP +-+-mKR+q

4. Zwart is aan zet -+-tr-+k+ zpp+-+pzpp -+p+-+-+ +-+-+-+-zPnvLPvlLwq +-zP-+-+P+-+Q+K+ tR-+-+-tR-

5. Zwart is aan zet -+k+-+-tr +p+-+-wQp+q+-tRl+ +-zp-+-+r -+P+-+p+ +-tR-vL-zPPzP-+-+-zP +-+-+-mK-

6. Zwart is aan zet -+-wq-+k+ +n+-+pvL-tr-zp-+p+ zp-zpP+pzP-zpP+rwQ-+ +P+-+R+P+-+P+LmK +R+-+-+-

7. Wit is aan zet q+-+-trk+ +-+Qvlpzpp -+lzp-+-+ +-+LzpPsN-zP-+-+-+ +-+-+-+P+-vL-+PzP +-+R+-+K

8. Zwart is aan zet

pagina 31

Erik Hoeksema

foto: Harry Gielen

Dennis de Vreugt verslaat Eelke de Boer

Benjamin Bok wint open groep

Ook in 2017 konden schakers van ieder niveau rond de Kerstdagen weer terecht bij het traditionele schaakfestival in Groningen. In de hoogste open groep – voor grootmeesters, meesters en spelers die hopen dat ooit te worden – ging de gedeelde eerste prijs naar Benjamin Bok. Hij scoorde 7 uit 9, net als de Israëlische grootmeester Evgeny Postny. Ook IM Stefan Kuipers leverde een uitstekende prestatie. Met 6½ uit 9 eindigde hij op een prima gedeelde derde plaats. In het groepje daar net onder zullen Sergei Tiviakov en Roeland Pruissers niet tevreden zijn met hun score van 6 uit 9.

Vroeger was Bok een onverschrokken aanvalsspeler bij wie het bord altijd in brand stond, maar de laatste jaren heeft hij zich ontwikkeld tot een stabiele, solide grootmeester. Gekke dingen zie je niet meer bij hem, hij speelt heel gezond en koestert het kleine plusje. Een belangrijke overwinning boekte hij in de vierde ronde tegen collega-grootmeester Sipke Ernst. In tegenstelling tot Bok stort Ernst zich nog wel regelmatig in onzekere, woeste avonturen maar deze partij zet hij bijzonder kalm op.

Ernst-Bok

1.d4 Pf6 2.Pf3 b6 3.b3 Lb7

4.e3 c5 5.Lb2 cxd4 6.exd4 g6

7.g3 Lg7 8.Lg2 0-0 9.0-0 d5 10.c4 dxc4 11.bxc4 Pc6

zpl+-zppvlp -zpn+-snp+

Uit de afdeling mysterieuze torenzetten. Meer voor de hand lag 16…Lf8 om de druk tegen het witte centrum zo snel mogelijk op te voeren.

17.Pe5 Pd7 18.Pd3 Pf6 19.Pe5

Pd7 20.Pd3

Een verkapt remise-aanbod, maar Bok wil doorspelen en gaat zetherhaling uit de weg.

20…Pb8 21.Pe5 Pbc6 22.Lc3 Berust in een verminkte pionnenstructuur. Mijn computer heeft hier een hardnekkige voorkeur voor het ambitieuze 22.f4, maar dat is in menselijke ogen wel heel erg luchtig.

22…Pxe5 23.dxe5 Td7 24.De2

Dc7

-+r+-+k+ zplwqr+pvlp -zp-+p+p+ sn-+-zP-+-+P+-+-zP sN-vL-+-zPP+-+QzP-+ +-tR-tRLmK-

alternatief.

29.Lxa5 bxa5 30.c5 Tb2

zp-+r+pvlp -+-sNp+p+ zp-zP-zP-+-+-+-+-zP +-+-+lzPPtr-+-+-+ +-tR-tRLmK-

Het idee achter 28…Tb8 wordt duidelijk. Wit heeft een dreigende vrijpion op c5, maar zwart staat heel actief en kan die pion wel in toom houden. 31.g4?!

Een merkwaardige zet. Normaal

lijkt 31.Lb5, en dan beschikt wit na 31… Tc7 over 32.Pe8!.

31…Lc6 32.a4 Tc7

Zwart heeft controle. Na 33.Pb5 Lxb5 34.axb5 Tb4! is alles zwak bij wit.

33.g5 Tb4 34.Lb5 Txh4 35.Tb1

Th1+ 36.Kf2 Txe1 37.Kxe1 Nu verliest wit e5, maar na 37.Txe1 Lxb5 valt pion c5. 37…Ld5!

-+-+-+k+ zp-tr-+pvlp -+-sNp+p+ zpLzPlzP-zPP+-+-+-+ +-+-+-+-

Een geduldig zetje, pion e5 loopt niet weg. Na 37…Lxe5

38.Lxc6 Txc6 39.Tb8+ Kg7 40. Pe8+ Kf8 41.Pd6+ Ke7 42.Tb7+ wordt het onnodig spannend.

38.Le8 Lxe5 39.Tb8 Kg7 40. Lb5 Txc5 41.Pe8+ Kf8 42.Td8 Of 42.Pc7+ Ke7 43.Te8+ Kd6 en wit is uitgepraat.

42…Lc3+ 43.Ke2 Lc4+ 44.Lxc4 Ke7 en wit gaf zich gewonnen.

Natuurlijk is er nog niets onherstelbaars gebeurd, maar het initiatief is geruisloos bij zwart terecht gekomen – hij kan probleemloos drukken tegen het hangende pionnencentrum van wit.

12.Pa3 Tc8 13.Tc1 Pa5 14.Te1 e6 15.h4 Te8 16.Lf1 Te7

Op weg naar de lange diagonaal, het rammelt intussen al behoorlijk bij wit. Ook 24…Lf8 was niet gek, maar misschien vond Bok 25.Pb5 a6 26.Pd6 Lxd6 27.exd6 bezwaarlijk. Wit krijgt dan wat rommelkansen over de zwarte velden.

25.Pb5 Dc6 26.f3 Dxf3 27. Dxf3 Lxf3 28.Pd6 Tb8

Bekommert zich niet om zijn structuur. 28…Tc5 is een goed

winnaars Bok en Postny.

Belangrijk was ook Boks overwinning in de zevende ronde op de Russische grootmeester Dmitry Kryakvin. Met slechts 5½ uit 9 was de Rus een van de grote verliezers in Groningen.

Bok-Kryakvin

r+-wqk+-tr +-+lvlp+p p+n+pzp-+ +-+p+-+-+-+-zP-vL +-wQ-+N+PzPP+-+PzP +-mKR+L+R

Stelling na 14…d5

Zwart heeft het centrum en vage aanvalskansen tegen de witte koning. Maar wit heeft ook een enorme troef in handen: de toren op h8 doet volstrekt niet mee. Uiteindelijk zal dit laatste aspect de doorslag geven.

15.Kb1 Pa5 16.De3 Tb8 17.b3 Tg8 18.Le1 Dc7 19.g3 Pc4 20. Lxc4 dxc4 21.Lc3 a5 22.Ka1 cxb3 23.cxb3 a4 24.b4! Lc6 Deinst terug voor de gevolgen van 24…Lxb4 25.Lxf6, maar nu kan wit met a2-a3 de zaak mooi beveiligen rond zijn koning.

25.a3 Db6

Na 25…Ld5 (idee …Dc4) is het kwaliteitsoffer 26.Txd5!? exd5 27.Lxf6 Kf8 28.Tc1 De7 29.Dd4 Lxe5 30.Pxe5 iets om rekening mee te houden.

26.Ld4 Db7 27.Thf1 Td8 28. Pd2!

-+-trk+r+ +q+-vlp+p -+l+pzp-+ +-+-+-+pzP-vL-zP-+ zP-+-wQ-zP-+-sN-+-zP mK-+R+R+-

Dit is nou inzicht. Het paard van f3 gaat via b1 naar c3, een schitterend veld. Wit versterkt rustig zijn stelling, zwart kan eigenlijk niets uitrichten.

28…f5 29.Pb1 Db5 30.Lb2 Tc8

31.Tc1 Da6 32.Tfd1 h5 33.Td3

Le4 34.Tdc3 Td8 35.Tc7 Dd6

36.Da7

-+-trk+r+ wQ-tR-vlp+-+-wqp+-+ +-+-+p+p pzP-+lzP-+ zP-+-+-zP-vL-+-+-zP mKNtR-+-+-

Het moge duidelijk zijn dat wit sinds het vorige diagram flinke vorderingen heeft geboekt. Zwart staat zwaar onder druk, er dreigt al 37.Le5 met directe winst. 36…f6 37.Pc3!

Veel sterker dan 37.Dxa4+. Wit dreigt 38.Pb5.

37…Ld3

Nu kan wit op slag winnen met 38.Pd5!! exd5 39.T1c6, maar onder druk van de klok verzuimt Bok deze mogelijkheid.

38.Td1 Tg7 39.Tb7 Dc6 40.Tb6 Dd7 41.Tb7 Dd4 42.Dxd4

Txd4 43.Pxa4

-+-+k+-+ +R+-vl-tr-+-+pzp-+ +-+-+p+p NzP-tr-zP-+ zP-+l+-zP-vL-+-+-zP mK-+R+-+-

Met pionwinst en nog steeds een overweldigende stelling. De rest is soepele techniek, zwart gaf op na 43…Td5 44.Pc5 Le4 45.Te1 Kf7 46.Pxe4 fxe4 47. Txe4 h4 48.f5! Txf5 49.Txh4 e5 50.a4 Ke6 51.Th8 Tf2 52.a5 e4 53.a6 e3 54.a7 e2 55.Lc3

Lxb4 56.Lxb4 Txb7 57.a8D Txb4 58.Dc6+ 1-0.

Na Benjamin Bok was Stefan Kuipers de beste Nederlander. In de zevende ronde versloeg hij Lucas van Foreest, de jonge hemelbestormer die hier niet verder kwam dan 5½ uit 9. We komen erin na de 27e zet van zwart.

Kuipers-L.

van Foreest

r+-wq-tr-+ zp-zp-vl-zpk psn-zpL+lzp +-+-+-zP-+-zP-+-zP +N+-+N+-zP-+-+P+ +-wQ-tRRmK-

Stelling na 27…Kh7 Wits volgende zet is midden in de roos.

28.Pa5!

Dreigt vooral 29.Pc6. Zwart heeft weinig keus. 28…Le8 29.gxh6 gxh6 Alleen met de bizarre computerzet 29…c5! kon zwart nog enige tegenstand bieden. 30.Pb7 Db8 31.Lf5+! rwq-+ltr-+

zpNzp-vl-+k psn-zp-+-zp

De Vreugt-De Boer, vierde matchpartij

1.e4 c5 2.Pc3 d6 3.Pge2 Pf6

4.g3 Pc6 5.Lg2 g6 6.d4 cxd4

7.Pxd4 Pxd4 8.Dxd4 Lg7 9.a4

0-0 10.0-0 Le6 11.Dd1 Tc8?!

-+rwq-trk+ zpp+-zppvlp -+-zplsnp+ +-+-+-+P+-+P+-+

+-sN-+-zP-zPP+-zPLzP tR-vLQ+RmK-

Terecht wordt op de toernooisite opgemerkt dat 11…Dd7! –met ideeën als …Lg4 en …Lh3 – veel attenter is. Na de oppervlakkige tekstzet krijgt wit alles wat hij wil.

12.Pd5 Pxd5 13.exd5 Lf5 14.c3 Db6 15.Te1 Lf6 16.a5 Dc7 17. Le3 b6 18.axb6 axb6 19.Ta4! Om met Tb4 de zwakte op b6 aan te vallen, en om op termijn met Th4 te kunnen werken.

19…Ta8 20.Tb4 Tfb8 21.Ld4 Lxd4 22.Dxd4 Dc5 23.Dh4 Ta7 24.Dh6!

Uiteraard niet 24.Txe7? Ta1+ 25.Lf1 Ld3. Na de tekstzet dreigt er 25.Th4, zwart heeft maar één verdediging.

en zwart geloofde het verder wel, na 31…Txf5 32.Txe7+ Tf7 30.Pg5+! gaat hij aan alle kanten mat.

Behalve een sterke open groep was er ook weer een korte tweekamp tussen een Gronings talent en een oudere, ervaren grootmeester. Eelke de Boer, Nederlands jeugdkampioen tot 16 jaar en Meesterklasser bij Groninger Combinatie, verloor met 2½-1½ van grootmeester Dennis de Vreugt. Het was een doldwaze tweekamp waarbij de spelers als wildemannen op elkaar inhakten. Pas in de vierde partij kon De Vreugt het verschil maken. Toen kreeg hij dan eindelijk het soort stelling waar je tegen een jonge hond op hoopt: duidelijk voordeel en –nog belangrijker - geen enkele kans op tegenspel voor die trukendoos tegenover je.

24…e5 25.dxe6

Na 25.Th4 heeft zwart 25…f6. 25…fxe6 26.Td4

Zwart kampt nu met twee kwetsbare centrumpionnen, en hij moet oppassen voor wendingen met g3-g4.

26…e5 27.Td5 Dc7 28.Dd2 Td8

-+-tr-+k+ tr-wq-+-+p -zp-zp-+p+ +-+Rzpl+-+-+-+-+ +-zP-+-zP-zP-wQ-zPLzP +-+-tR-mK-

En de wankele zwarte stelling wordt al ontmanteld: 29.Texe5! dxe5 30.Txd8+ Kg7 31.h4 en zestien zetten later had De Vreugt het punt op zak.

Paul van der Sterren

foto's: Bart Beijer

De kampioen die nooit een titel kreeg

Dit verhaal begint met een KNSB-wedstrijd. Op 5 november 2016 speelde ik in Amsterdam met mijn club Caissa tegen Philidor 1847. Niet aan zet zijnde wandelde ik wat rond. Mijn oog viel op het wedstrijdformulier, met daarop de namen van onze tegenstanders. Hé, er zit nóg een IM bij Philidor, dacht ik, toen ik de naam Migchiel de Jong tegenkwam. Hé, ze zijn vergeten om Eddie Scholl zijn titel te geven, ging het verder. En toen pas ging langzaam, heel langzaam het deurtje in mijn geheugen open waarachter het besef verstopt zat dat dat gewoon klopte. Er was geen fout gemaakt. Eddie Scholl is inderdaad geen meester.

Nederlands kampioen in 1970, een prachtige score op het eerste bord in de Olympiade in Siegen, een van de beste Nederlandse spelers tussen pakweg 1966 en 1974, maar geen meester. En tegelijkertijd brak donderend het besef bij me door dat dat dus helemaal niet klopt. Zo’n sterke speler, met een erelijst waar tegenwoordig een gemiddelde grootmeester alleen maar van kan dromen,

die nooit zelfs maar meester is geworden! Dat klopt van geen kanten. Dus schreef ik in mijn column in SchaakMagazine van december 2016 een vlammende oproep aan de KNSB om daar iets aan te doen.

En de KNSB, in de persoon van Jeroen Bosch, pakte het inderdaad op. Er werd een titelaanvraag bij de FIDE ingediend, al kon het

na zoveel jaren alleen nog een honoraire titel worden, want zijn resultaten waren natuurlijk al lang verjaard. Dat leek ons geen probleem, want hadden niet ook bijvoorbeeld Lodewijk Prins en Corrie Vreeken op die manier pas lang na hun actieve schaaktijd hun – overigens dik verdiende – (grootmeester)titels gekregen? Maar de FIDE toonde zich heel wat minder inschikkelijk en ook nog eens weinig communicatief. Pas lang na afloop van het FIDE-congres waarin de aanvraag zou worden behandeld kwam er – na opnieuw aandringen van de KNSB – het korte en botte antwoord dat “honoraire titels niet meer verleend worden”. Actie mislukt dus. Eddie zal het moeten blijven doen met de titel Sterkste Titelloze Nederlandse Schaker Ooit, die hij al had. En die uiteindelijk natuurlijk ook niet zo slecht is. Maar voor de lezers van nu is het misschien wel volslagen onduidelijk niet alleen waar ik me druk over maak, maar over wie ik het eigenlijk heb? Wie was, pardon, wie is Eddie Scholl?

Eddie Scholl wordt in 1944 geboren in Leeuwarden. Zoals veel van zijn generatiegenoten (Frans Kuijpers, Hans Ree, Coen Zuidema, Bert Enklaar, Rob Hartoch) speelt hij zich voor het eerst in de kijker in de jeugdtoernooien. In 1963 wordt hij jeugdkampioen van Nederland, na maar liefst twee beslissingstweekampen te hebben uitgevochten met Rob Hartoch. Bij de volwassenen dringt hij snel door naar de lokale (Friese) top en op zijn zeventiende speelt hij al voor Philidor in de Hoofdklasse (nu Meesterklasse) van de KNSB-competitie. In de jaren daarna ontwikkelt hij zich met horten en stoten – wat normaal is – tot wat in die tijd ‘een sterke hoofdklasser’ werd genoemd, een informele kwalificatie die getransponeerd naar 2018 ongeveer met ‘iemand van IM-niveau’ overeenkomt. Een eerste groot succes is het behalen van het Open kampioenschap van Nederland in 1965, maar de echte doorbraak komt een jaar later als hij zich eerst via de Voorwedstrijden weet te plaatsen voor het eerstvolgend Nederlands kampioenschap en een maand later de Meestergroep van het zesde IBM-toernooi wint. Het levert hem prijzende woorden op van oud-wereldkam-

pioen Botvinnik, die vindt dat er “een grootmeester in deze jongeman steekt”. In Schakend Nederland jubelt de hoofdredacteur: “Zulke lof zegt meer dan een meesterresultaat”. En terecht!

Vanaf dat moment maakt Eddie Scholl deel uit van de Nederlandse top (of subtop, voor wie alleen Donner als de Nederlandse top van die tijd wil zien). Tot en met 1974 ontbreekt hij in geen enkel Nederlands kampioenschap. Hij speelt mee in bijna alle, destijds traditionele, landenwedstrijden tegen Engeland en Duitsland en de twee grote Nederlandse toernooien, IBM en Hoogovens, nodigen hem vrijwel ieder jaar uit.

De volgende sprong maakt hij in de zomer van 1967 als hij derde wordt in zijn eerste Nederlands kampioenschap, achter Bouwmeester en Ree, maar vóór Donner, Kuijpers, Langeweg, Van Scheltinga en Zuidema. In de IBM-grootmeestergroep, een maand later, gaat het minder florissant, maar zo’n eerste confrontatie met de wereldtop is natuurlijk altijd vooral een leermoment.

Opnieuw gaat het met ups en downs verder, maar in 1970 valt dan ten slotte alles precies op zijn plaats en beleeft hij een glansperiode van het soort waar je ook nu nog alleen maar met bewondering en jaloezie naar kunt kijken. In april deelt hij met Coen Zuidema de eerste plaats in het Kampioenschap van Nederland. Een maand later verslaat hij Zuidema in een zwaarbevochten beslissingsmatch. In de zesde partij moet hij winnen om de stand gelijk te trekken. Hij doet het en wint ook de volgende partij die de tweekamp meteen beëindigt, want er wordt na een eerste serie van zes partijen verlengd tot aan de eerste winstpartij. Eddie Scholl is kampioen van Nederland.

Weer een maand later, in een supersterk bezette Grootmeestergroep van het IBM-toernooi, haalt hij 6 uit 15, waaronder remises tegen Spasski (regerend wereldkampioen), Geller, Uhlmann, Gligoric en Hort. Van de wereldtoppers die hier meedoen slaagt alleen toernooiwinnaar Polugajevski erin hem te verslaan. Opnieuw wordt hij voor zijn spel geroemd (vooral door de buitenlanders) en opnieuw valt de term “een grootmeester in de dop”. Als beloning wordt hij op het eerste bord gezet van het Nederlands team voor de Olympiade in Siegen (Donner doet niet mee), een in de Nederlandse schaakgeschiedenis unieke vuurdoop. En wéér gaat het goed, meer dan goed zelfs. Eddie speelt de meeste partijen van iedereen in het team en komt uit op 10½ uit 17. Onder zijn tegenstanders vinden we onder andere Larsen,

Uhlmann, Evans, Browne, Andersson en Westerinen.

Hij is nu de nummer twee van Nederland en blijft dat tot hij in 1971 wordt onttroond als Nederlands kampioen. Donner en Ree blijven hem een half puntje voor, maar hij houdt wel Timman, Hartoch en Langeweg achter zich. Ook verder blijven zijn resultaten op niveau. Zo scoort hij in maart 1971 nog 3 uit 5 op het eerste bord voor Nederland in het Clare Benedict-toernooi. Maar het IBM-toernooi in juli wordt een ramp. Na een pittige start (3 uit 7 in opnieuw een loodzware grootmeestergroep) verliest hij zijn laatste acht partijen. Donner schrijft over “het totale falen van Scholl”. Hierna lijkt de fut eruit. Nog drie jaar doet hij mee aan de Nederlandse kampioenschappen, nog een paar keer de meestergroep van IBM of Hoogovens en af en toe iets kleiners ertussendoor, maar er rollen geen grootse prestaties meer uit. Na de landenwedstrijd Nederland-Engeland in Vlissingen in september 1974 zegt hij de ‘grote’ schaakwereld vaarwel. Hij speelt hierna vrijwel alleen nog clubwedstrijden voor Philidor en verdwijnt geleidelijk uit beeld. Alleen wie hem in zo’n clubwedstrijd tegenkomt loopt nog het risico aan den lijve te ondervinden dat hij het schaken nooit is verleerd.

Het is een carrière die vragen oproept. Waarom kreeg hij niet indertijd al de meestertitel? En waarom hield hij zo abrupt met

Bron: Schakend Nederland no 9 mei 1970

(het ‘serieuze’) schaken op? Uw verslaggever reist naar Leeuwarden en vraagt het hem. Eddie, inmiddels 73 jaar oud, blijkt een vlotte prater die graag over zijn schaakloopbaan vertelt en er zonder rancune (eerder met een knipoog) op terugkijkt.

Om te beginnen die meestertitel. Afgezien van enkele net-niet resultaten (bijvoorbeeld de Hoogovenmeestergroep in 1969, waar een inzinking in de slotfase hem eerst de toernooiwinst en vervolgens – op een halfje – het meesterresultaat kost) en een paar goede Nederlandse kampioenschappen (die echter tot 1986 niet mochten meetellen voor internationale titelnormen) heeft hij twee keer echt aan de norm voldaan. Twee keer? Dat moet toch voldoende zijn, zou je denken. Maar nee. Het eerste meesterresultaat, de al genoemde overwinning in de Meestergroep van IBM in 1966, was bij het behalen ervan nog loepzuiver, maar een tijdje later viel er een brief van de FIDE bij Eddie in de bus. Helaas, zijn meesterresultaat moest ongeldig worden verklaard omdat één van de deelnemers, de 69-jarige Oostenrijker Hans Müller, niet meer als ‘actief’ meester had mogen gelden (indertijd werden titelhouders op ‘passief’ gezet als ze te lang niets meer presteerden) en dus waren er te weinig titelhouders in het toernooi geweest en dus was zijn meesterresultaat ongeldig. Sorry, noodzakelijke correctie achteraf, bedankt voor uw begrip. Dat Eddie

met 7 uit 9 een vol punt boven de norm gescoord had deed niet ter zake. Streng? Rechtvaardig? Ach, het waren andere tijden. En zoals de Engelse schrijver L.P. Hartley al zei: ”The past is a foreign country: they do things differently there”. De 10½ uit 17 op het eerste bord van Siegen 1970 was natuurlijk wél een geldig meesterresultaat (en dat is zwak uitgedrukt – een dergelijke score roept anno 2018 eerder gedachten op aan iets in de orde van een dubbel grootmeesterresultaat). Maar een volgend groot

Spassky-Scholl, IBM 1970

k+-wqltr-+ +-+-vl-+R -+-zp-+-+ zp-zpPzP-+p PzpP+-+p+ +P+L+-+P -vL-+-+K+ +-+Q+-+-

Stelling na 44...g4

Remise gegeven vanwege 45. hxg4 Lh4! 46.Lf5 (of 46.Lc1 Tf2+ 47.Kh3 Lg5 en zwart heeft goed tegenspel) 46...Txf5! 47.gxf5 Dg5+ 48.Kh1 Dxf5 49.Th8 Dh3+ en zwart houdt eeuwig schaak.

succes is er nooit meer gekomen. En daarmee betreden we het gebied van de tweede grote vraag: waarom ging het na 1971 niet meer? En waarom ben je eigenlijk gestopt?

Het breekpunt blijkt inderdaad dat IBM-toernooi van 1971 te zijn geweest. De klap van het verliezen van acht partijen op rij, ingeleid met een verschrikkelijke blunder tegen Portisch (Eddie overziet dat er min of meer toevallig 14…Dxf1 mat dreigt in een stelling waarin de partij eigenlijk nog moet

Scholl-Portisch, IBM 1971

r+-+k+-tr +-wqnvlpzpp p+-zp-sn-+ +p+-zp-+-+l+PzP-+ +NsN-+-wQPzPP+L+PzP tR-vL-+R+K

Stelling na 12...Lc4

13.Lxc4 Dxc4 14.fxe5? en opgegeven 0-1

Scholl-Zuidema, NK 1967

beginnen), gaf zijn zelfvertrouwen een enorme dreun. Maar een dergelijke catastrofe staat zelden alleen. In feite was dit IBM-toernooi dan ook eerder het culminatiepunt van een ontwikkeling die hem al langer parten speelde, maar die hier pas in zijn volle genadeloosheid aan de oppervlakte kwam. Het was de toenemende druk die zijn werk en zijn gezin op hem begonnen te leggen (Eddie wordt in 1970 fulltime wiskundeleraar en trouwt in 1971), waardoor hij zijn vakanties steeds harder nodig had en het dus steeds moeilijker – en zelfdestructiever – werd om juist in die vakanties op de toppen van zijn kunnen te schaken. Het was het punt dat iedere schaker ooit bereikt die niet al jong volledig voor het schaken heeft gekozen: het is óf dit, óf dat. Je kan niet alles hebben. IBM 1971 maakt hem dat duidelijk. Hij suddert nog drie jaar verder, maar hakt in 1974 de knoop definitief door. Het schaken moet wijken voor werk en gezin.

Zelf ondervond ik al in 1982, in een wedstrijd Philidor – Desisco Watergraafsmeer, dat hij in de KNSB-competitie een geduchte tegenstander bleef, vooral door zijn nuchtere, praktische instelling. Toen ik mijn teamgenoot Hans Ree vroeg wat ik kon verwachten, waarschuwde die me allereerst voor Eddie’s uitstekende theoriekennis, op de tweede plaats voor zijn aanvallende spel. Zijn 1.e3 kwam daarna als een totale verrassing, het agressieve vervolg dat hij aan deze volstrekt atheoretische openingszet gaf niet. Na 29 zetten was ik blij met remise door zetherhaling te zijn ontsnapt.

-+-wqr+k+ tr-+-+-+p p+-+lvlpvL +pzp-+-+-+nzp-wQ-zP +-zP-+N+PzPL+-zPP+ tR-+-tR-mK-

Stelling na 20...d4 21.h5!

-+-+r+k+ +-wq-+r+p p+-+lwQ-+ +p+-+-vLp -+nzp-+-+ +-+-+-+PzPL+-zPP+

‘Jan Timman 65’ jubileum toernooi

Van alle gebieden binnen het compositieschaak, spreken eindspelstudies de partijschaker het meest aan. Want zo’n stelling en oplossingsverloop zou gewoon in een partij kunnen voorkomen. Het verschil is dat je zeker weet dat er in een studie een winnende (of remiserende) zet moet zijn, terwijl dat in een partij niet het geval hoeft te zijn. Het oplossen van eindspelstudies wordt algemeen gezien als een goede training voor je tactische vaardigheden in het eindspel.

Zoals goed kunnen schaken een specialisme is, is het componeren van eindspelstudies dat ook. In beide gevallen is veel talent vereist om de top te kunnen bereiken. Er zijn maar weinig topspelers die goede componisten zijn, en sommige topcomponisten zijn helemaal geen goede schakers (een voorbeeld is de beroemde Russische grootmeester in schaakcompositie Vladimir Korolkov). Er zijn dan ook niet zo heel veel schakers die op beide gebieden excelleren. Jan Timman behoort tot die uitzonderingen. Gedurende zijn hele carrière als partijschaker (topGM: 2e van de wereld) had hij ook een zwak voor eindspelstudies. Gedurende het laatste decennium was hij erg actief als eindspelstudiecomponist en behaalde hij veel onderscheidingen. In mijn database (www.hhdbv.nl) heb ik niet

ARVES (www.arves.org) een eindspelstudietoernooi ter ere van Jan Timmans 65e verjaardag. Dat toernooi bestond uit twee delen: een open toernooi met een thema (mat door een loper of vermijding daarvan), en een gesloten toernooi dat alleen toegankelijk was voor componisten met een titel op gebied van partijschaak. Deze categorie, met een duidelijke knipoog naar Timman, was het eerste toernooi in deze vorm! Als toernooidirecteur ontving ik enkele studies van partij(groot)meesters die debuteerden als componist. Timman en Böhm jureerden het thematoernooi (77 studies ingestuurd) en Yochanan Afek – IM in partijschaak en GM in schaakcompositie – en Böhm het toernooi voor de titelhouders (31 studies). Twee studies uit het toernooi die de moeite van het naspelen waard

(Denemarken), 1e prijs Timman-65 JT thematoernooi -+-+-+-+

+L+-sNR+-+-zp-+-zp +-+-+-+k q+-+-+-+

+-+-+-+-+-zp-+kzp +-+L+R+-+-+-zP-+ +-+-sn-+K -+-+-+-+

Remise? Nee: 8.Th5!! dekt nog steeds de loper 8...Kxh5 9.Lf7 mat!

John Nunn (Engeland, IGM 2600), 3e prijs Timman-65 JT titelhouders

Wit aan zet wint

Wit spint een matnet met 1.Kg2! De8 2.Ld5 Pc2 3.Kh3 Pe3 4.f4 Dd7+ 5.Pf5! Nu moet de zwarte dame het paard blijven pennen, want anders slaat wit op e3. Dus 5...Dc8. Wit spint verder: 6.Tf6! Nu lijkt zwart uitgepraat, maar die ziet

-vL-+-+-+ tR-+-zp-+-+-zpksN-zP +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-zp-+-+-+-tr +-+K+-+-

Wit aan zet wint

Na 1.Pg8 Kf7 zou wit 2.Txe7+? kunnen proberen, maar na 2... Kxg8 3.Tg7+ Kh8 4.La7 Th1+ 5.Ke2 Txh6 6.Ld4 bereiken we een stelling in de hoofdvariant waarin de zwarte pion niet op g3 maar op g2 staat. Merkwaardig genoeg is dat hier in zwarts voordeel omdat de zwarte toren zowel op h1 als h2 schaak kan geven, bijv. 6...Th1 7.Kd2 Th2+. Dus 2.Pxe7 g2 3. Pg8+! Kxg8 4.Tg7+ Kh8 5.La7 Th1+. Nu ligt 6.Ke2? enorm voor de hand, maar het faalt op 6...Txh6 7.Ld4 Th1 8.Kd2 en zwart heeft 8... Tf1. Wit heeft een driehoekje: 6.Kd2! Txh6 7.Ld4 Th1 8.Ke2 en nu is zwart aan zet. Zwart raakt zijn toren kwijt door een aftrekschaak (8...Tf1 9.Txg2+ en 10.Kxf1). 8...d5 9.Le5! d4 10.Lxd4 en wint (bijv. 10...Th6 11.Txg2+ Kh7 12. Tg7+ Kh8 13.Kd3 en er is geen veilig veld voor de zwarte toren).

Jan Timman, Hans Böhm, Yochanan Afek & Harold van der Heijden.

Begrijp wat u doet

Het Russisch

Soms kom ik na afloop van een presentatie iemand tegen die mij heel specifiek vraagt of ik een bepaalde opening aan de orde zou willen stellen. Natuurlijk kan ik niet zomaar op elke vraag ingaan, maar als het openingssysteem regelmatig in de grootmeesterpraktijk gespeeld wordt, wil ik een dergelijk verzoek wel eens honoreren. Dat is nu het geval bij de Russische opening. Die komt op het bord na de volgende zetten:

1.e4 e5 2.Pf3 Pf6

rsnlwqkvl-tr

zppzpp+pzpp

PzPPzP-zPPzP tRNvLQmKL+R

Met deze zet is het Russisch ontstaan. Internationaal gezien heeft het de naam ‘The Petrov Defence’ meegekregen, genoemd naar de Russische speler Alexander Petrov (1794–1867) die evenals Carl Jaenisch het systeem heeft gepopulariseerd. De opening heeft – wellicht ten onrechte – de naam dat hij saai en inspiratieloos is en dat de zwartspeler uitsluitend op remise uit is. Het klopt wel dat er veel remises vallen, maar gelukkig zijn er genoeg scherpe varianten. Met deze aanpak vermijdt zwart veel gespeelde openingen als het Spaans, het Italiaans of het Schots. Het is voor witspelers niet makkelijk om tegen het Russisch voordeel te behalen, dus een slechte keus is het allerminst. 3.Pxe5

Nu zwart de pion niet gedekt heeft, slaat wit hem maar meteen van het bord. Ook 3.d4 Pxe4 4.dxe5 d5 is een variant die onder grootmeesters redelijk vaak gespeeld wordt. Zo werd er eind vorig jaar

nog een interessante rapidpartij Harikrishna-Yu mee gespeeld.

3...d6

Het witte paard moet eerst teruggejaagd worden, alvorens zwart de pion op e4 ongestoord kan nemen.

4.Pf3

Omdat zwart tijd verliest, bestaat er voor wit een interessante mogelijkheid door op dit moment met het verrassende paardoffer op f7 te komen:

4.Pxf7!?

rsnlwqkvl-tr zppzp-+Nzpp -+-zp-sn-+ +-+-+-+-+-+P+-+ +-+-+-+PzPPzP-zPPzP tRNvLQmKL+R

Met geavanceerde computerprogramma’s lijkt het erop dat het offer objectief gezien niet helemaal gerechtvaardigd is, maar ik denk dat het oordeel wat bedrieglijk is. Wits compensatie is voor de lange termijn en daar hebben engines moeite mee. Omdat het in een praktische partij zeer goed speelbaar is, hebben ook diverse grootmeesters het als een verrassingswapen gebruikt!

4...Kxf7

Er zijn nu twee mogelijkheden:

A) 5.Pc3 wordt regelmatig gespeeld.

5...Le6 6.d4 Le7 7.f4

rsn-wq-+-tr zppzp-vlkzpp -+-zplsn-+ +-+-+-+-+-zPPzP-+ +-sN-+-+PzPP+-+PzP tR-vLQmKL+R

Dit is zo’n beetje wat de witspeler voor ogen stond, toen hij zijn paardoffer pleegde. Hij heeft behoorlijke positionele compensatie. De twee pionnen die hij voor het stuk heeft, staan op e4 en f4. Dit pionnenfront is lastig af te stoppen en wit kan heel rustig zijn stukken hierachter neerzetten, klaar voor een latere storm. De zwarte koning staat ook nog niet veilig. De vuistregel dat een stuk in het middenspel doorgaans belangrijker is dan twee pionnen, mag hier met een korreltje zout genomen worden. De twee pionnen van wit zijn duidelijk ‘voelbaar’ en door deze pionnenmacht, kunnen de zwarte stukken ook moeilijk velden vinden omdat er nauwelijks steunpunten zijn. Bekend is hier 7...g6 8.Le2 uit een partij ShortRouanet, 2001, die door wit werd gewonnen.

B) 5.d4

Hiermee maakt wit de ontwikkeling mogelijk van al zijn stukken en tegelijkertijd bouwt hij aan een sterk pionnenfront.

5...Le7

Essentieel is natuurlijk dat de pion op e4 taboe is voor zwart. Wit antwoordt op 5...Pxe4? sterk met 6.Dh5+! en op alle mogelijkheden gaat er wat mis met zwart (zoals snel na te gaan valt). In een partij ReindermanVan der Sterren, 1999, volgde 6...g6 7.Dd5+ en wit kreeg het stuk weer terug waarna hij gewoon een pion voor was gekomen.

6.Pc3 Te8

Dit lijkt heel plausibel: de toren wordt in het spel gebracht zodat een kunstmatige rokade mogelijk wordt.

7.Lc4+ Le6

Hier is 7...Kf8 geen pretje. De koning staat niet veilig op f8 en wit kan rustig de druk opvoeren. In een jeugdpartij slaagde onze latere grootmeester Daniel

Stellwagen erin om na 8.0–0 door de zwarte linies heen te breken Stellwagen-Alavi Moghaddam, 1999.

8.Lxe6+ Kxe6

Uiteraard staat de zwarte koning hier niet fijn.

9.f4 Kf7 10.e5 dxe5 11.fxe5 Zwart mag het stuk met rente teruggeven.

11...Kg8

Het paard mag niet weg met 11...Pd5?! vanwege 12.Pxd5 Dxd5 13.Dh5+ g6 14.Dxh7+ Ke6 15.Dh3+ Kf7 16.0–0+ en wits aanval is levensgevaarlijk voor zwart.

12.0–0

Wit kan het paard maar beter niet nemen vanwege 12.exf6? Lxf6+ 13.Pe2 Lxd4 en zwart staat duidelijk beter.

12...Pd5

En nu lijkt 13.Dg4 het meest kansrijk. Wit heeft voldoende compensatie voor het geofferde materiaal.

4...Pxe4 5.d4

Een belangrijk alternatief is 5.Pc3

met de intentie om er een wat scherpere stelling van te maken. 5...Pxc3 6.dxc3

rsnlwqkvl-tr zppzp-+pzpp -+-zp-+-+

PzPP+-zPPzP tR-vLQmKL+R

De bedoeling is om snel te kunnen ontwikkelen en lang te gaan rokeren. Wit stelt zich meestal op met Lc1–e3 of Lc1–f4, Dd1–d2 en 0–0–0 gevolgd door Pf3–d4, f2–f3 (of h2-h3) en dan g2–g4. Door de dubbelpion kan wits koning zich prima verschansen op de damevleugel. 6...Le7 7.Lf4

De andere loperzet, 7.Le3,

kwam o.a. voor in een partij Bologan-Gashimov, 2008. Die vervolgde met 7...Pc6 8.Dd2 Le6 9.0–0–0 Dd7 10.Kb1 a6 11.h3 0–0–0 en de partij eindigde veel later in remise.

7...0–0

Zwart neemt de handschoen op: hij rokeert kort waarbij hij riskeert dat hij een aanval op zijn dak krijgt. Tegenwoordig willen de zwartspelers liever hun damevleugelstukken eerder ontwikkelen, te beginnen met 7...Pc6 zodat ze ook lang kunnen rokeren.

8.Dd2 Pd7 9.0–0–0

Er staan nu tegengestelde rokades op het bord, dus is er altijd aanval mogelijk! Wit zal zijn pijlen richten op de zwarte koning, voor zwart is het lastiger om een vuist te maken op de damevleugel. Een aardige partij hiermee is KarjakinJakovenko, 2008.

Dat het Russisch een reputatie heeft als remisewapen is wellicht te danken aan de varianten na

5.De2 De7 6.d3 Pf6 7.Lg5 Dxe2+ 8.Lxe2 Le7.

In deze symmetrische stelling, waarin beide dames al in een vroeg stadium geruild zijn, valt inderdaad niet zoveel te halen.

5...d5 6.Ld3

rsnlwqkvl-tr zppzp-+pzpp

+-+p+-+-+-zPn+-+ +-+L+N+PzPP+-zPPzP tRNvLQmK-+R

Het meest actieve veld voor de koningsloper.

6...Pc6

Het paard lijkt hier wat merkwaardig te staan, maar het wil wits plan met c2–c4 wat ontmoedigen omdat dan snel de mogelijkheid ...Pc6–b4 in de stelling komt.

Een ander idee is

6...Le7 7.0–0 0–0 8.c4 Pf6 9.Pc3 Pc6 10.cxd5 Pxd5 (Of 10...Pb4 Carlsen-Granda Zuniga, 2017) 11.Te1 Wei-Li, 2016.

Een veel gespeeld alternatief is ook 6...Ld6

dat op het bord kwam in het Tata Steel toernooi van dit jaar te Wijk aan Zee tussen Anand en Caruana. De Indiër won in grootse stijl.

7.0–0 Le7 8.c4 Pb4 r+lwqk+-tr zppzp-vlpzpp

-+-+-+-+ +-+p+-+-snPzPn+-+ +-+L+N+PzP-+-zPPzP

tRNvLQ+RmK-

Het stereotiepe antwoord. Wit mag zijn loper op d3 niet zomaar inleveren tegen een paard omdat zwart in dat geval zonder slag of stoot het loperpaar in handen krijgt.

9.Le2 0–0 10.Pc3 Lf5

De belangrijkste zet. Zwart dekt het paard op e4 nogmaals en brengt zijn laatste lichte stuk in het spel. Iets solider is 10...Le6 11.Pe5 f6 12.Pf3 Kh8

13.a3 Pxc3 14.bxc3 Pc6

Met deze stelling zijn veel partijen bekend. De belangrijkste zijn Kasimdzhanov-Shirov, 2005, Kasimdzhanov-Adams, 2004, Leko-Grischuk, 2002 en Leko-Kramnik, 2000.

11.a3 Pxc3 12.bxc3 Pc6 13.Te1 Wit versterkt eerst zijn stelling alvorens hij enige actie gaat ontplooien.

13...Te8

r+-wqr+k+ zppzp-vlpzpp -+n+-+-+

lijksoortige materiaalverhouding. Ik geef maar één variant die in veel partijen getest is.

16...Dd7 17.Tb1 b6

tR-vLQtR-mK-

14.cxd5

Met 14.Lf4 bereikte Radjabov niets tegen Giri in 2015.

14...Dxd5 15.Lf4 Tac8 16.Ld3 Wits laatste zet is de voorbode van vrij geforceerd spel dat leidt tot een stelling met een onge-

-+-zP-vL-+ zP-zPL+N+-+-+-zPPzP +R+QtR-mK-

18.d5!? Lxd3

Aanname van de pion met 18...Dxd5. kan tot moeilijkheden voor zwart leiden na

19.Lb5 Dc5 20.Le3 Dd6 21.Da4 Lxb1 22.Txb1

En wit wint twee stukken voor een toren. Dit is weliswaar tegen twee pionnen, maar omdat de stukken mooie velden krijgen, heeft wit uitstekende winstkansen.

19.Dxd3 Lxa3 20.Pg5 g6 21.

Pe4 Df5

zp-zp-+p+p -zpn+-+p+

vl-zPQ+-+-

Ook niet geheel duidelijk is het na 21...Le7 22.Dd2 Pa5 maar zwart moet enorm op zijn tellen passen na een zet als 23.Lh6.

22.Lxc7!?

Wit slaat aan het combineren. Hij probeert de samenhang tussen de zwarte stukken nog verder te verstoren.

22...Txc7 23.Pf6+ Dxf6 24. Txe8+ Kg7 25.dxc6 Lc5

-+-+R+-+ zp-tr-+pmkp -zpP+-wqp+ +-vl-+-+-+-+-+-+ +-zPQ+-+-+-+-zPPzP +R+-+-mK-

Er is een interessante en zeer geladen stelling ontstaan. Zwart krijgt een pion voor de kwaliteit en daarbij beschikt hij over een solide formatie. De kansen zullen ongeveer in evenwicht zijn. In Leko-Gelfand, 2009 kwam het ook tot een puntendeling.

Belangrijkste illustratieve partijen:

• Harikrishna-Yu, 2017

• Sergeev-Afromeev, 2006

• Ye-Ni, 2004

• Topalov-Kramnik, 1999

• Short-Rouanet, 2001

• Reinderman-Van der Sterren, 1999

• Stellwagen-Alavi Moghaddam, 1999

• Bologan-Gashimov, 2008

• Karjakin-Jakovenko, 2008

• Carlsen-Granda Zuniga, 2017

• Anand-Caruana, 2018

• Adams-Smeets, 2009

• Biti-Saric, 2005

• Naiditsch-Kramnik, 2008

• Topalov-Kramnik, 1999

• Topalov-Adams, 2001

• Kasimdzhanov-Shirov, 2005

• Kasimdzhanov-Adams, 2004

• Leko-Grischuk, 2002

• Leko-Kramnik, 2000

• Radjabov- Giri, 2015

• Shirov-Gashimov, 2010

• Anand-Fridman, 2013

• Leko-Gelfand, 2009

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://www.schaaksite. nl/2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Videolessen in het Nederlands treft u aan onder: videos.chessbase.com/PubPoint/ List?category=Training%20 TV%20Chessbase%20Netherlands

Meer info over deze serie op www.sterkspel.nl.

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl.

Eric Roosendaal schaakvrijwilliger van het jaar 2017

Op de clubavond van Schaakvereniging Zukertort Amstelveen - net voor een belangrijke competitiewedstrijd - zette KNSB ambassadeur Jan Stomphorst met passende woorden Eric Roosendaal in de oranje bloemetjes. De bijbehorende oorkonde liet weten dat Eric Roosendaal is verkozen tot schaakvrijwilliger van het jaar 2017.

Zukertort voorzitter Michiel Harmsen, die hem nomineerde, voegde eraan toe dat Roosendaal ook de verkiezing van het Sportbedrijf Amstelveen had gewonnen. Een verbouwereerde Roosendaal kon nauwelijks geloven dat zijn werk zo werd beloond: ‘Er zijn vrijwilligers die drie dagen per week, door weer en wind, gehandicapten begeleiden en ik zit vooral lui achter mijn PC. Dat stelt toch niks voor!’

Clubkampioen en tafelleider

Eric Roosendaal werd als bijna veertienjarige in 1970 lid van de Amsterdamse schaakvereniging De Pion waar zijn vader, de vermaarde schaakjournalist Jan Roosendaal, al speelde. Werd zijn vader in 1983 nog clubkampioen, vanaf 1985 was het Erics beurt. Hij veroverde de titel veertien keer, een absoluut clubrecord. Tussen 1977 en 1986 organiseerde Roosendaal bovendien eerst twee jaar de interne competitie, daarna werd hij extern wedstrijdleider. Roosendaals vrijwilligerscarrière begon al in 1973, toen clubgenoot Wil Haggenburg hem vroeg als tafelleider bij het persoonlijk jeugdkampioenschap (PK) tot twaalf jaar van de Schaakbond Groot Amsterdam (SGA). In 1981 werd Roosendaal lid van de SGA jeugdcommissie. Hij organiseerde de PK’s en werd later commissievoorzitter. In 1997 stopte hij met het jeugdwerk, maar het SGA bestuur maakt nog dankbaar gebruik van zijn ervaring, sinds 2002 is Roosendaal KNSB bondsraadslid.

Zukertort Amstelveen

Vanwege de grotere schaakweerstand, werd Roosendaal in 1985 ook lid van Zukertort Amstelveen. Met een rating van 2014 speelt hij daar in het derde team, dat vorig jaar degradeerde naar de SGA promotieklasse. Eerder speelde Roosendaal achttien jaar in de KNSB-competitie. Sinds 2002 is hij ook als vrijwilliger actief bij de Amstelveense club. Als intern wedstrijdleider, teamleider en webmaster en tot 2008 was hij voorzitter. Huidig voorzitter Harmsen: ‘Eric heeft in de

afgelopen zesendertig jaar altijd twee of meer zwaardere bestuursfuncties bekleed. Zijn verantwoordelijkheidsgevoel is groot, hij heeft veel kennis van zaken en is bescheiden. Als iemand nieuwe reglementen voor de interne competitie maakt, weet Eric een verbeterpunt te vinden en dat communiceert hij dan op een prettige manier. Als een clublid een iets te grievend stuk op de website wil publiceren, legt Eric dit even bij hem terug. Als hij ziet dat de kast met digitale klokken niet is afgesloten, komt hij de volgende ochtend terug met zijn sleutels. Eric is niet het type dat zichzelf groot wil maken door belangrijke functies te bekleden. Hij is er steevast bij om de borden, stukken en klokken op te ruimen.’

Meneer π

Harmsen: ‘Eric kon vroeger het getal pi tot tweeduizend cijfers achter de komma reciteren, hij werd daarom wel meneer pi genoemd. Nu komt hij niet verder dan tweehonderd cijfers, nog steeds een bewonderenswaardige prestatie.’ Volgens Harmsen is Roosendaal een man van de klok en altijd stipt op tijd. Zijn afspraken noteert hij op een in vieren gevouwen papiertje dat hij in de borstzak van zijn overhemd stopt.

toe. Na een schaakavond zet hij ‘s nachts nog even de uitslagen op de website. Hij moppert soms dat hij met zijn 61 jaar wat ouder wordt en minder energie heeft. Hij is in 2015 gestopt als intern wedstrijdleider en heeft aangegeven dat hij langzaam wat van zijn vrijwilligerswerk wil gaan afbouwen. Wellicht is zijn partner Marlies, die hij acht jaar geleden op zijn werk leerde kennen, hier ook debet aan.’

Arbiter en docent

Roosendaal studeerde scheikunde en werkt sinds 1988 in de IT, hij is al meer dan vijfentwintig jaar docent programmeertalen bij Computrain. Voor de KNSB geeft hij de arbitertraining en indelingscursussen door het hele land. Roosendaal is al jaren lid van de KNSB commissie kadervorming en sinds 2010 voorzitter van de examencommissie. Sinds 2001 maakt hij deel uit van de KNSB Commissie van Beroep. Roosendaal was één van de eerste Nationaal Arbiters en werd in 1990 Internationaal Arbiter. Als wedstrijdleider is hij betrokken bij het Open Amstelveens Snelschaaktoernooi, het NOVA –toernooi, het Eijgenbrood toernooi en het Open Limburgs kampioenschap.

Sjoelen

Naast zijn fulltime baan en het schaken, vindt Roosendaal tijd voor nog een hobby. In 2004 werd hij lid van Sjoelvereniging EASV. Roosendaal doet mee aan de voorronden van het NK sjoelen in de één na hoogste categorie. Hij behoort tot de beste honderd sjoelers van ons land. En ja, ook daar is hij vrijwilliger, sinds 2015 is hij voorzitter en webmaster van

Eric Roosendaal en Jan Stomphorst.

Condigne Open Nederlands

Kampioenschap Schaken 2018 in Dieren

Het Condigne Open Nederlands Kampioenschap Schaken wordt van 23 juli tot en met 2 augustus gespeeld in Dieren. Het toernooi wordt voor de 40ste keer gespeeld in Sport- en Zalencentrum Theothorne. Het is de 50ste keer in de gemeente Rheden.

In de hoofdgroep wordt gespeeld om de titel Open Kampioen van Nederland.

Overnachten

Wij hebben naast de traditionele schaakcamping arrangementen afgesproken met Hotel Polysport en camping Boszicht.

Voor meer informatie zie de website.

Inschrijven

www.schaken.nl/onk/inschrijfformulier-onk De inschrijfgelden zijn onveranderd.

Prijzengeld voor het Open NK is verhoogd. Zie voor het nevenprogramma de website.

www.schaken.nl/onk

Vijftig Schaakzomers

In het boek Vijftig Schaakzomers voert Peter Boel u langs vijftig edities Open NK en Bondswedstrijden in de gemeente Rheden, met veel partijen, verhalen en foto’s.

Vijftig schaakzomers Het

Kaderopleidingen

Informatie over de kadercursussen kunt u vinden op de website van de KNSB: www.schaakbond.nl onder het kopje voor schakers, via opleidingen komt u bij de informatie.

De gedetailleerde cursusgegevens zijn weergegeven onder: www.schaakbond. nl/agenda, via deze link kunt u zich ook inschrijven voor de desbetreffende cursus.

Cursussen gaan van start bij opgave van minimaal 8 cursisten (opgeven uiterlijk tot 2 weken voor aanvang van de startdatum).

Maart Schaaktrainer 1 Leiden Jop Delemarre

Maart Schaaktrainer 2 Haarlem Jop Delemarre

Maart Scheidsrechter 2 Doetinchem Paul Peters

z.s.m. Scheidsrechter 2 Amsterdam Eric Roosendaal

z.s.m. Indelingsdeskundige 2 Amsterdam Eric Roosendaal

8 december Themadag 2018 Utrecht diverse

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

16.cxb3

De beste zet, wit heeft zijn structuur volledig hersteld en kan met c3–c4 of d3–d4 proberen een klein voordeeltje te krijgen in het centrum. De algemene regel ‘sla altijd naar het centrum toe’ gaat hier niet op: zwart staat prima na 16.axb3 (1 punt) 16…a5.

16...Lc6

Een logische zet die d3–d4 voorkomt maar het antwoord van Svidler laat zien dat er ook een nadeel kleeft aan de loperzet. Alhoewel het er allemaal tamelijk onschuldig uitziet (materieel is het gelijk, geen zwaktes aan beide kanten, twee paar lichte stukken al geruild, ongelijke lopers) heeft zwart ook na 16... a5 17.d4 of 16...c5 17.d4 nog kleine problemen op te lossen.

17.c4

Een goede zet waarmee Svidler profiteert van de ongedekte stand van de zwarte loper.

Malakhovs zestiende zet had als belangrijkste doel om 17.d4 te voorkomen, daarop volgt nu 17...exd4 18.e5 (pion e4 hangt) 18...Lxf3 19.exf6 Txe1+ (of 19... Le4) 20.Dxe1 g5.

17...bxc4

Het is niet zo makkelijk om zwart advies te geven. Op 17... La8 volgt sterk 18.Lxf6! Dxf6

19.cxb5 met pionwinst. Na 17...

Tc8 18.Dd2 moet zwart met allerlei vage witte dreigingen rekening houden (zoals Da5, Tbc1, c4–c5, d3–d4). En ook 17... b4 18.c5! Lb5 19.cxd6 cxd6 (19... Dxd6 20.d4!) 20.Dd2 staat zeker niet gelijk na 20...a5 21.Tbc1: wits volgende zet is 22.d4 waarna hij druk uitoefent op de zwarte stelling. De penning van het f6–paard blijft hinderlijk, en alle witte stukken staan net wat beter dan de zwarte.

18.Dxc4

Na 18.dxc4 (2 punten) 18…a5

19.c5 krijgt zwart goed tegenspel met 19...Tb4!. Terwijl zwart na 18.bxc4 Txb1 19.Dxb1 zich eindelijk uit de penning kan bevrijden met 19...g5.

18...Lb5

Na 18...Tb6 19.Tbc1 houdt wit druk over de c-lijn.

-tr-wqr+k+ +-zp-+pzpp+-zp-sn-zp +l+-zp-+-+Q+P+-vL +P+P+N+P P+-+-zPP+ +R+-tR-mK-

19.Lxf6

Deze ruil is essentieel om het witte voordeel aan te tonen. Na 19.Dc2 g5 20.Lg3 c5 heeft zwart geen enkel probleem meer.

19...Dxf6

Na 19...gxf6 20.Dc1 faalt 20... Lxd3? op 21.Ph4 Lxb1? 22.Dxh6 en wint in de aanval.

20.Dxc7 Tec8

Zetverwisseling met de partij is 20...Lxd3 21.Tbd1 Tec8 22.Da7.

21.Da7

Svidler blijft hinderlijk kleven met zijn dame. 21.Da5 Lxd3 22. Tbd1 is minder goed vanwege

22...Tc5! 23.Dd2 Lc2 24.Dxd6 Dxd6 25.Txd6 Ta5! en zwart staat niet minder.

21...Lxd3

Wint de pion terug, maar mist een subtiele verdediging. Het beste was 21...Dd8!. Na 22.Tbc1 Lxd3 staat zwart er veel beter voor dan in de partij, en op 22. De3 volgt 22...Tc3 23.Ted1 Tbc8

24.a4 Ld7 en nu staat zwart weliswaar een pion achter, maar heeft hij tenminste heel actieve stukken. Deze stelling moet zwart remise kunnen houden. Verder moet wit wat simpele valstrikken vermijden na 21... Dd8: zoals 22.Tbd1? Tb6 en 22. d4? Tc7.

Wit staat een pion voor na 21... Ta8?! 22.De3 Tc3 23.a4!.

22.Tbd1 Lb5

Weer mist Malakhov een betere verdediging in de vorm van 22... Ta8 23.Dd7 Td8.

23.a4

Duidelijk sterker dan 23.Td2 (3 punten) alhoewel wit na de aanstaande verdubbeling over de d-lijn ook iets beter staat: 23...Ta8 24.De3 Td8 25.Ted1 Lc6

en nu bijvoorbeeld 26.Ph2.

23...Ta8 24.Db6!

De dame terugtrekken met 24.De3 geeft zwart de gelegenheid om zijn stukken weer doelmatig op te stellen met 24...Ld7 25.Td3 Tc6 26.Ted1 a5 27.Pd2 Le6.

Iets beter voor wit is 24.Db7 (3 punten) 24…Lc6 25.Db4 Tcb8!

26.Dc3 (26.Dxd6 Txb3 27.Dxf6 gxf6 geeft zwart uitstekende remisekansen.) 26...Tc8 en nu 27.Da5.

24...Lc6 25.Tc1

De tekstzet is sterker dan 25.Td3 (3 punten) wat wit een klein plusje belooft.

25...Ld7 26.Txc8+ Lxc8

Zwart krijgt onvoldoende compensatie voor de pion na

26...Txc8 27.Dxa6 Tc3, en nu 28. Te3! Txe3 29.fxe3 en nu faalt

29...Lxh3 op 30.gxh3 Dxf3 31.Dc8+ Kh7 32.Df5+ met een gewonnen pionneneindspel.

+-+-+pzppwQ-zp-wq-zp +-+-zp-+P+-+P+-+ +P+-+N+P -+-+-zPP+ +-+-tR-mK-

27.Dc6

Opnieuw kiest Svidler ervoor om de coördinatie tussen de zwarte stukken optimaal te verstoren (zoals hij tussen de zetten 23–26 ook al consequent deed). Wanneer wit te vroeg wil toeslaan krijgt zwart nog tegenkansen: 27.Te3 (2 punten) 27… d5! 28.Dxf6 gxf6 29.exd5 Lb7, en 27.a5 (3 punten) 27…Lxh3 (27...Le6) 28.Db7 Td8 29.Dxa6 Lg4.

27...Tb8 28.Dc7

Ook goed voor wit is 28.De8+ (4 punten) 28…Kh7 29.Tc1 De6 30.Df8 en zwart zit in een lastige penning.

28...Ta8 29.Te3

In de partij herhaalde Svidler nog een keer de zetten met 29.Dc6 Tb8 30.Dc7 Ta8 om nu

alsnog verder te gaan met 31. Te3.

De tekstzet is een sterke multifunctionele zet. De dreiging ...Lxh3 wordt eruit gehaald. De toren doet sowieso nuttig werk over de derde rij (b3 wordt gedekt en de opties Td3 en Tg3 komen erin). Verder bereidt wit ook nog eens Pf3–d2–c4 voor. Zwart staat ondertussen bijna pat.

29...Dg6

Hoe onaantrekkelijk ook, dit was het moment om tenminste nog wat activiteit te ontwikkelen met 29...Le6 toch zou wit het eindspel na 30.Dxd6 Dd8

31.Dxd8+ (31.Dxe5 Lxb3) 31... Txd8 32.Pxe5 moeten winnen, bijvoorbeeld 32...Tb8 33.Pc6 Txb3 34.Txb3 Lxb3 35.a5.

30.Pd2

U krijgt evenveel punten (5) voor een van de volgende alternatieven: 30.Ph4 Df6 (30...De6 31.Pf5) 31.Dc6 Tb8 32.De8+ Kh7

33.Pf5, 30.Dc6 Tb8 31.Pd2 (of 31.Ph4), 30.Kh2 is ook sterk, zwart kan niets beginnen en wit verbetert zijn stelling licht voordat hij tot actie overgaat.

30...De6 31.Dd8+

Opnieuw zijn er andere winnende zetten (ook 3 punten) 31.Td3, 31.Pc4, en 31.Dc6 Tb8 32.Td3.

31…Kh7 32.Td3

Even sterk is 32.Pc4 (ook 3 punten).

32…Lb7 33.Dc7

Evenveel punten (2) krijgt u voor 33.Dxd6 en 33.Db6.

gewonnen. Er volgde nog 34… Dc6 35.Pc4 Dxe4 36.Tg3 Tg8

37.Pxd6 Db1+ 38.Kh2 Le4 39.Pe8 (eigenlijk dus 41.Pe8 net na de tijdcontrole vanwege de herhaling op zet 29) en zwart gaf op, hij gaat mat. 1–0 80-100

4.Kf1? Ke3 5.Ke1 f2 wint zwart. Met de pion op h7 kan zwart kiezen of hij de pion een of twee velden opspeelt en wint hij altijd!

Troost u als u het mis had. Een derde van de mensen doet het fout tot op hoog (GM?-)niveau!

Combineren

Diagram 1

Elgersma-Maatman

1…Txe3+! 2.Kxe3 Lh6+ 0-1

Diagram 2

Michalczak-Damen

1.Dxe8+! 1-0

Diagram 3

Taal-Beukema

1…Lxc3! 2.Dxb5 Te1 mat.

Diagram 4

Van Randtwijk-Rigopoulos

1…Td1+! 2.Kxd1 Dxf1+ 3.De1 Lxe2+ 0-1

Diagram 5

Grutter-de Boer

20-30 1800-1900

0-20 <1800

Recht toe recht aan

Pat is wit’s remisewapen. 1.Kf1! Ke3 2.Ke1 f2+ 3.Kf1 Kf3 4.h3! Kg3 5.h4! Kf3 ½–½ Khoi Pham-Adrian Clemens Hoogeveen 2017.

1…Txd4! 2.cxd4 Dh2+ 3.Kf3 Pd2+ 0-1 De volgorde met 1… Pd2 wordt eveneens goedgekeurd.

Diagram 6

Schipper-Beerdsen

1…Dh1+!! 0-1 Immers 2.Kxh1 Txh2+ 3.Kg1 Th1+ en …T8h2 mat.

Diagram 7

Theulings-Priyanka

1.Lf6! Zwart doet niets tegen het mat over de h-lijn. Het partijverloop: 1…Txf4 2.Txf4 (2.Lxd8? Th4+) De8 3.Th4 De5+ 4.Kh3 De3+ 5.Lf3 1-0

Diagram 8

Elgersma-Abbas

33…Dc8

De trieste zet 35...Lc8 was objectief beter, maar dat zegt genoeg over de zwarte stelling.

34.Dxf7 Nu staat wit duidelijk

Fout is 1.Ke1 Ke3 2.Kf1 h4! 3. Ke1 f2+ 4.Kf1 Kf3 5.h3 Ke3 en zwart wint.

Een slimme poging was 2...Kf4 3.Kf2 h4 want met de pion op h4 moet 4.Ke1! Ke3 5.Kf1 f2 6. h3 Kf3.

1…Da4!! (Zwart moet nog hard werken na 1…Lxd7 2.Lxa8 Txa8 3.Pe4) 2.Lb3 Lxg2+! 0-1

6 MAANDEN

Ch E ssb A s E A CC ou N t: Altijd en overal toegang tot de gehele ChessBase wereld!

Fritz 16

Hij wil alleen maar spelen!

Het is erg leuk met en tegen Fritz 16 te schaken. U kunt uitzien naar vele spannende partijen met uw nieuwe trainingspartner!

PlAyChEss

Online schaken tegen de rest van de wereld

liVE DAtAbAsE

Professionele recherche: 8 miljoen partijen online

My GAMEs ClouD

Alles op één plek Centraal opslaan

Fritz oNliNE

Het Schaakprogramma in de browser

ViDEos

Privé lessen van de meesters

oPENiNGs

Zo leer je openingen

trAiNiNG

Combineren, offeren en mat zetten

ENGiNE ClouD

Top Engines op de snelste hardware

lEt‘s ChECK

Weten is mat: 200 miljoen analyses

Cb NEWs

Het schaaknieuws portaal

Wanneer is het eigenlijk echt leuk om te schaken? Natuurlijk, als je wint! Sinds de 4:2 overwinning op wereldkampioen schaken Kramnik in 2006 wordt Fritz door menselijke tegenstanders echter als onverslaanbaar geacht. Tja, wie wil dan nog tegen Fritz spelen? Maar met de nieuwe Fritz 16 is het weer leuk om tegen de computer te spelen: met „Assisted Analysis“ krijgt u nog tijdens de lopende partij discrete grafische informatie. Deze FritzEmoticons laten zien hoe de tegenstander zich tijdens de partij voelt. Daarom kunt u op elk niveau, ook als u nog niet zo sterk bent, spannende partijen tegen Fritz spelen en zelfs partijen winnen! En als het onverhoopt toch niet lukt, kunt u direct na de partij samen met Fritz in de “tactische analyse” bekijken welke combinaties u heeft gemist. Op deze manier leert u snel en concreet van uw eigen fouten en weet voor de toekomst waar u op moet letten. U kunt ook de nieuwe rekentrainer „Easy Play“ starten en daarmee uw eigen persoonlijke zoekdiepte sterk verbeteren. Ach ja, apropos speelsterkte: de nieuwe Fritz 16 multiprocessor-engine is ontwikkeld door de bekende en ervaren topprogrammeur Vas Rajlich („Rybka“)

Geen enkel ander schaakprogramma biedt u zoveel mogelijkheden als Fritz 16. Toch is het programma heel eenvoudig en intuïtief te bedienen. U hoeft enkel op de opties te klikken die u nodig heeft, b.v. spelen, analyseren of online schaken. Fritz 16 start dan meteen als een overzichtelijke app met de functies die u op dat moment nodig heeft.

Met Fritz 16 blijft u bovendien mobiel: met het ChessBase Premium Account (6 maanden) heeft u de mogelijkheid de ChessBase Web Apps volledig te gebruiken (ook voor iPads, Android Tablets en smartphones): 13.000 schaak-trainingsvideos, 60.000 tactische opgaven, 8 miljoen partijen in de Live-Database en natuurlijk online schaken op playchess.com. Ook nieuw in Fritz 16: u kunt uw partij direct na afloop op playchess.com naspelen, indien gewenst met de volledige analyse!

Fritz 16 69,90 €

SYStEEMVErEiStEN VOOr Fritz 16:

Minimum: Pentium III 1 GHz, 2 GB RAM, Windows 7 of 8.1, DirectX9, Grafische kaart met 256 MB RAM, DVDROM-drive, Windows Media Player 9 en Internet. Aanbevolen: PC Intel i5 (Quadcore), 4 GB RAM, Windows 10, DirectX10, Grafische kaart met 512 MB RAM of hoger, 100% DirectX10-compatibele geluidskaart, Windows Media Player 11, DVD-ROMdrive en Internet.

Systemvereisten voor ChessBase Account: Internet en een actuele browser, b.v. Chrome, Safari. Voor Windows, OS X, iOS, Android, Linux