SchakenNL 2022 – december by schaakbond

OPNIEUW DE GROTE FAVORIET IN WIJK AAN ZEE

KONING EN KONINGIN ACHTER TRALIES VALSSPELEN IS HET TE STOPPEN? IJSKOUDE OPENING COLUMN MAX WARMERDAM ANALYSE & 150 JAAR SCHAAKBOND TWITTERKONING ANISH GIRI EINDSPEL 85STE EDITIE TATA STEEL CHESS

JAARGANG 129 • NR 4 DECEMBER 2022

MAGNUS CARLSEN

INK WARS WILLY HENDRIKS

In The Ink War biedt Hendriks opnieuw zijn unieke perspectief in een goed onderbouwd verhaal dat blijft boeien tot aan de tragische aﬂoop. Het geeft een prachtig beeld van de 19e-eeuwse schaakwereld en de geboorte van het moderne schaken. Beschikbaar als paperback en hardcover.

Een mok voor de echte schaakliefhebber. Ideaal als Sinterklaas- of Kerstcadeau!

CHESS IN ART is een uniek boek dat de relatie van de kunstenaar met het schaakspel presenteert. Het boek bevat schilderijen gemaakt door meer dan 700 kunstenaars, met een gedetailleerde beschrijving van hoe kunstenaars door de geschiedenis heen het spel der koningen hebben waargenomen.

Vanaf €32,95

€8,95

Van €125,- voor €99,-

MARIO CHESS

SALPA LEREN BORD MET GEGOTEN STUKKEN

SCHAAKMOK – I LOVE CHESS

Luxe magnetische reiscassette. Beschikbaar in verschillende maten.

Een vrolijk gekleurde schaakset met verschillende karakters uit Super Mario. Mario en zijn vrienden nemen het op tegen Bowser. Een echt collector’s item.

Klassieke schaakset van bijzondere materialen, bestaande uit hout/ metalen stukken op een (salpa) leren bord. Koningshoogte 75 mm, veldgroote 4,5 cm

Vanaf €44,50

€85,-

€219,-

ACACIA REISCASSETTE

AANBIEDING

MILLENNIUM EONE Online schaken op een echt bord? De eONE van Millennium maakt het mogelijk. eONE is een elektronisch schaakbord speciaal ontworpen voor spelers die graag online schaken en die het echte, authentieke spelgevoel terug willen. Van €199 voor €179,50

VOORWOORD

Schaken is sexy Ik kwam niet zo heel lang geleden bij toeval een video tegen, waarin tv-presentatrice Emma Wortelboer bij het volgend jaar jubilerende Tata Steel Chess Tournament (85ste editie!) de aantrekkingskracht van schaken en schakers op haar niet onder stoelen of banken stak.

mma was er weliswaar uit naam van een tv-programma (alles voor de kijkcijfers), maar met haar opmerkingen dat ze van kijken naar schaken en schakers best opgewonden werd, schudde ze de boel even op. Bovendien interviewde ze een vrouw, die opbiechtte geen schaker te zijn en ook om die reden daar aanwezig was. Ze was een beetje verliefd op schakers. Een jonge Jorden van Foreest met beugel (“dat maakt me niet zo populair bij meisjes”) werd, geconfronteerd met de guilty pleasure van Emma, er een klein beetje verlegen van. Is schaken sexy? Met antwoorden op die vraag en meningen hadden we vast dit hele magazine kunnen vullen. Misschien een volgende keer. Tot die tijd en ook daarna mag iedereen er natuurlijk zelf iets van vinden. Schaken boeit vooral, intrigeert, dat zeker. Zelfs als je geen doorgewinterde schaker bent, zoals journalist Hans Klippus jarenlang ervoer in Wijk aan Zee en dat verderop in dit magazine mooi verwoordt. Schaken masseert het brein, daar durft hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder zijn hand voor in het vuur te steken. Schaken behoedt ouderen én jongeren voor een sociaal isolement. Voorbeelden te over.

Schaken doet goed achter de tralies. Verslaggever Benno de Jongh mocht in de PI Veenhuizen getuige zijn en schrijven over het Internationale Schaakkampioenschap voor gedetineerden. Schaken houdt de wereld momenteel bezig, dat ook. Niet in de laatste plaats ‘dankzij’ de beschuldiging van valsspelen aan het adres van Hans Niemann en de rol die wereldkampioen Magnus Carlsen daarin speelde. In die nog altijd niet uitgefilterde kwestie werd zelfs de suggestie gewekt dat Niemann seksspeeltjes zou hebben gebruikt om vals te spelen. Die beschuldiging maakt schaken allesbehalve sexy. Of deze rel de schaaksport schaadt? Daar zijn de meningen over verdeeld. In dit magazine een aantal betrokkenen daarover aan het woord. Hoe dan ook, schaken is veel meer dan een sport. Voor Emma wellicht nog steeds sexy. Stiekem hoop ik dat ze over een paar weken, vier jaar na haar reportage, weer als liefhebber opduikt in Wijk aan Zee. Maar dan zonder cameraploeg. Edwin Alblas Hoofdredacteur

SCHAKEN.NL

INHOUD

8 85 JAAR TOPSCHAKEN

Het Tata Steel Chess Tournament bestaat in 2023 85 jaar. Directer Jeroen van den Berg, die bij veertig edities betrokken is, vertelt over zijn mooiste herinneringen aan die mooie en bewogen jaren in Wijk aan Zee.

30 SCHAKEN ACHTER DE TRALIES

Schaken wint aan populariteit. Oók in de gevangenis. In de PI Veenhuizen mochten we getuige zijn van de Nederlandse inbreng bij het Internationale Schaakkampioenschap voor gedetineerden.

COLOFON Jaargang 129, nummer 4, december 2022

Hoofdredactie Edwin Alblas

Magazine Schaken.nl is een uitgave van KNSB i.s.m. Arko Sports Media en verschijnt vier keer per jaar.

Eindredactie Joost de Jong

Bondsbureau KNSB Frans Halsplein 5 2021 DL Haarlem T. 023-5254025 E. bondsbureau@schaakbond.nl.

SCHAKEN.NL

Coverfoto Lenart Ootes Redactionele medewerkers Erwin ‘Ami, Peter Boel, Jeroen Bosch (schaakredacteur), Frank Clevers, Lucas van Foreest, Benno de Jongh, Luc Keersmaekers, Hans Klippus, Karel van der Weide

Fotografie ANP Foto, Harry Gielen, Lennart Ootes, Frans Peeters, Heleen Vink, PI Veenhuizen, SaskiaWeijman.nl.

Marketing/advertenties Wendy Coppers E. wendy.coppers @sportsmedia.nl

Redactieadres E. redactie@schaken.nl

Abonnementen Regulier abonnement 24,99 euro per jaar (incl. 9% btw). Een abonnement afsluiten kan via www.sportsmedia.nl of info@sportsmedia.nl.

Uitgever Arko Sports Media Wiersedreef 7 3433 ZX Nieuwegein T. 030-707 30 00 E. info@sportsmedia.nl

Ontwerp & layout pageturner.design Druk PreVision, Eindhoven

SCHAKEN.NL

JAARGANG 129 • NR 4 DECEMBER 2022

48 VALS SPEL

Valsspelen in het schaken ligt onder een vergrootglas sinds wereldkampioen Magnus Carlsen in september hintte op bedrog van collega-schaker Hans Niemann. Hoe groot is de schade van de steeds groter wordende rel voor de sport?

16 DE OPENING

46 ‘CHIEF TWIT’

20 TATA STEEL CHESS

54 VRAGENVUUR

24 HET ‘WIMBLEDON’ VAN HET SCHAKEN

58 WAKSCHAKEN

Ongelukken in de opening, en hoe ze te voorkomen.

‘Meubelstuk’ Bert Snijders is al 60 jaar betrokken bij het toernooi.

Tata Steel Chess is ook voor niet-schakers een belevenis. Plus: topbezetting op 85ste editie.

28 SCHAAK-OFF

Een nieuwe traditie is geboren.

36 “SCHAKEN IS GOED VOOR JE BREIN”

Ons brein speelt een grote rol bij het schaken, maar andersom is schaken ook goed voor het brein. Prof. dr. Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie, legt het uit.

39 SCHAAKBOND BESTAAT 150 JAAR

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) bestaat in 2023 150 jaar. Dat jubileum wordt goed gevierd met een uitgebreid programma.

40 DE ANALYSE

Lucas van Foreest analyseert een van zijn overwinningen op Luke McShane in Hoogeveen.

Anish Giri is de absolute Twitterkoning van schakend Nederland.

Prangende vragen voor Robby Kevlishvili: “Records zetten bij gewichtheffen motiveert mij”

Schaken vanuit een wak, ijs- en ijskoud. Gewoon omdat het kan.

64 CLUBPORTRET

Schaakgenootschap King in Tilburg: niet echt een doorsnee schaakvereniging.

70 HET EINDSPEL

Erwin l’Ami over de Vesting, een belangrijk verdedigingswapen.

76 HOOGEVEEN OPEN Nico Zwirs mist de eindzege

EN VERDER

6 23 44 74 78 79 80

Schaakspot: schaken als lichtpuntje Combinaties: Hoogeveen Open Beelddenken: de schaker ontleed Kort nieuws Gadgets & gimmicks Combinaties: oplossingen Sounds & bites

COLUMN

Max Warmerdam

SCHAKEN.NL

SCHAAKSPOT INTERVIEW

Schaken als lichtpuntje De oorlog in Oekraïne houdt de wereld nu al bijna een jaar in zijn greep. En bijna vanzelfsprekend splijt het ook de schaakwereld. Het leed in Oekraïne is ondraaglijk en daarom is het zo bewonderenswaardig dat de inwoners van de bezette en belegerde steden en dorpen de ellende trotseren en momenten creëren waarop geprobeerd wordt die ellende voor even naar de achtergrond te verdringen. Zelfs als de agressieve indringer met groots machtsvertoon en wapens de infrastructuur van de energievoorziening voor een groot deel platlegt. Kiev in duisternis. De hoofdstad wéér aangevallen. Maar deze moedige mannen gaan door met wat ze plezier geeft, schaken. Onder het schijnsel van een zaklamp spelen ze een partijtje in het park, gadeslagen door een vriend. De koude trotserend, de oorlog negerend. Voor even tenminste.

SCHAKEN.NL

FOTO: SERGEI CHUZAVKOV / SOPA IMAGES

TATA STEEL CHESS

85 jaar Tata Steel Chess: herinneringen van de toernooidirecteur

Een gulden extra voor de moeite van Mikhail Tal DOOR: HANS KLIPPUS

SCHAKEN.NL

Het Tata Steel Chess-toernooi bestaat in 2023 85 jaar. Ook directer Jeroen van den Berg viert dan een jubileum: het wordt de veertigste editie waarbij hij betrokken is. Hij begon in 1984 als ‘bordenjongen’ bij de persdienst, werd in 1998 perschef en al een jaar later werd hij – op 36-jarige leeftijd – bevorderd tot toernooibaas. Aan de hand van tien bijzondere namen en gebeurtenissen blikt Van den Berg terug op mooie en bewogen jaren in Wijk aan Zee. DE SIGARETTEN VAN TAL Als een van de drie jonge mannen die de zetten in de speelzaal moesten ophalen, kwam Jeroen van den Berg heel dicht in de buurt van schakers die hij bewonderde en van wie hij de partijen naspeelde. Zo ook de illustere ex-wereldkampioen Mikhail Tal, die hem tijdens zijn partij tegen Curt Hansen wenkte en vroeg een pakje sigaretten voor hem te kopen. Destijds, in 1988, mochten de schakers nog roken in de zaal, in 1990 werd dat afgeschaft. Van den Berg: “Toen ik terug was, bedankte Tal me uitgebreid, gaf me het geld voor de sigaretten plus een gulden extra voor de moeite. Dat was helemaal niet nodig

geweest, ik vond het mooi dat ik dat voor zo’n topspeler kon doen. Tal was de avond daarvoor doorgezakt en had Hansen al na een zet of vijftien remise aangeboden, maar de Deen wilde dat niet. Hij zag blijkbaar kansen. Of misschien rook hij het wel. Bij Tal zag ik de woede op zijn gezicht. De partij eindigde na een mooi gevecht uiteindelijk alsnog in remise.” DE ‘PAREL’ VAN WIJK AAN ZEE Van de vele partijen die de afgelopen 39 jaar in Wijk aan Zee werden gespeeld, zijn er zeker drie bij Van den Berg blijven hangen: Beliavsky-Nunn uit 1985, Cifuentes-Zvjaginsev uit 1995 én Kasparov-Topalov uit 1999. Hij noemt die laatste partij ‘de parel van Wijk aan Zee’. Van den Berg: “Kasparov heeft weleens gezegd dat het de beste partij uit zijn carrière was. Ik ben blij dat ik daarbij mocht zijn. Ik begeleidde Kasparov na die door hem gewonnen partij de perskamer in en daar kreeg hij spontaan een applaus. Hij glom van trots. Het was een offerpartij, net zoals die andere twee die ik heb genoemd. Ik hou zelf van agressief spel.”

“Tal was de avond daarvoor doorgezakt en had Hansen al na een zet of vijftien remise aangeboden, maar de Deen wilde dat niet. Hij zag blijkbaar kansen. Of misschien rook hij het wel”

SCHAKEN.NL

TATA STEEL CHESS

“De tweede keer dat Kasparov meedeed, was er geen land met hem te bezeilen. Niets was goed en ik kreeg steeds de wind van voren” Jeroen van den Berg

DE BUIEN VAN GARRY KASPAROV De grote Garry Kasparov deed drie keer mee in Wijk aan Zee, in opeenvolgende jaren, 1999, 2000 en 2001, en iedere keer won hij. Van den Berg zegt als beginnende toernooidirecteur veel van de omgang met de grillige Kasparov te hebben geleerd. Van den Berg: “De eerste keer was hij vriendelijk en heel toegankelijk, de tweede keer was er geen land met hem te bezeilen, niets was goed en kreeg ik steeds de wind van voren, de derde keer was het een combinatie van de eerste twee jaar. Dat was voor mij het moeilijkst, elke dag moest ik afwachten hoe zijn bui was. Ik heb Kasparov later weleens verteld dat ik veel van hem heb geleerd. Als ik hem later in het buitenland tegenkwam, was hij heel aardig en vroeg hij altijd: hoe gaat het in Wijk aan Zee?” DE NASLEEP VAN ‘TOILETGATE’ Aan het toernooi van 2007 deden onder anderen Vladimir Kramnik en Veselin Topalov mee. Zij hadden amper drie maanden eerder tegen elkaar gespeeld om de wereldtitel en onderling grote problemen gekregen, omdat Topalov zijn tegenstander van valsspelen beschuldigde, een affaire die als ‘Toiletgate’ bekend werd. In Wijk aan Zee troffen ze elkaar voor het eerst weer. Van den Berg: “Ik wilde ze allebei graag in het toernooi hebben en heb geen partij getrokken. Ze gaven elkaar aan het bord geen hand en gunden elkaar geen blik waardig. De fotografen stonden al ruim voordat de partij begon klaar om hun foto’s te maken en er werd geduwd en getrokken, ruzies.

SCHAKEN.NL

Garry Kasparov Ik had in 1999 al een keer meegemaakt dat Kasparov en Shirov elkaar geen hand gaven. Kasparov had mij dat vooraf al laten weten en vroeg of ik dat een probleem vond. Dat was eigenlijk heel netjes van hem.” FISCHER WAS ER NIET, MAAR OOK WEER WEL Van alle wereldkampioenen die er na de eerste editie van het toernooi in 1938 zijn geweest, deed alleen Bobby Fischer nooit mee in Wijk aan Zee. Toch zorgde de Amerikaan voor grote ophef aan de Noord-Hollandse kust, omdat hij uitgerekend overleed op de dag in 2008 dat er een speciale vierkamp begon met de

oud-winnaars Kortchnoi, Portisch, Ljubojevic en Timman. Van den Berg: “Ik heb nooit zo’n enorme belangstelling van de media meegemaakt. Ik weet nog dat toen het nieuws van Fischer bekend werd, ik tegen perschef Tom Bottema riep: ik denk dat je aan de bak moet… Dat klopte, iedereen wilde een reactie van de genoemde schakers. Maar zij moesten spelen en konden niet naar de studio in Hilversum komen, vandaar dat de televisie naar ons kwam en er een grote schotel voor de deur stond.” SCHAKEN TUSSEN DE TREINEN Sinds 2014 worden twee van de dertien speelronden in de A-groep niet in Wijk aan Zee, maar op locatie gespeeld. De grootmeesters speelden op prachtige plekken, van het Rijksmuseum in Amsterdam tot aan de Pieterskerk in Leiden en het Tweede Kamergebouw in Den Haag. Als Feyenoord-fan was voor Van den Berg persoonlijk de middag in de Rotterdamse Kuip heel bijzonder. Van den Berg: “Maar hét hoogtepunt voor mij was tot nu toe de ronde in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Met behulp van lokale organisatoren werden daar ook toernooien gespeeld voor scholieren en op die dag hadden we meer dan 3000 mensen over de vloer, een unicum in de schaaksport. Daar werd ik heel blij van. Overal waar we zijn geweest, was er zodra de deuren opengingen een toestroom van het publiek.” HET DAK ER LETTERLIJK AF Het kan op de borden af en toe flink stormen in Wijk aan Zee, maar soms ook buiten de speelzaal. In 1990 begaf bij windkracht 11 een deel van het dak van de speelzaal het en stond de vloer onder water. Het betekende dat de laatste

ronde van dat jaar niet in De Moriaan kon worden afgewerkt. Van den Berg: “Er was even paniek, wat nu? Omdat het de slotronde betrof, moest er ook nog eerder worden begonnen dan op de andere dagen, om half 11 al. Maar het toont de kracht van de organisatie dat alle schakers, inclusief de honderden amateurs, op andere locaties in het dorp konden worden ondergebracht. Er werd gewoon gespeeld, en ook nog eens precies op tijd. Vijf jaar later moesten we door de storm voor het commentaar uitwijken naar de lokale kerk en ontving Lex Jongsma de bezoekers met een geïmproviseerd orgelconcert.”

“In het Spoorwegmuseum hadden we meer dan 3000 mensen over de vloer, een unicum in de schaaksport. Daar werd ik heel blij van”

SCHAKEN.NL

TATA STEEL CHESS

TWEE NEDERLANDERS BOVENAAN Kan het mooier? Lange tijd was Jan Timman met zijn zege in 1985 de laatste landgenoot die het toernooi had gewonnen, maar in 2021 eindigden zelfs twee Nederlanders na de dertien speelronden gelijk bovenaan, Jorden van Foreest en Anish Giri. Ze hadden een punt meer dan wereldkampioen Magnus Carlsen. De tiebreak bepaalde dat Van Foreest de hoofdprijs won. Het enige minpunt van die editie was dat er door coronarestricties geen publiek aanwezig mocht zijn en de amateurs niet mochten schaken. Van den Berg: “Ik ben altijd gereserveerd in mijn uitspraken, maar toen heb ik openlijk geroepen dat ik heel blij was met het verloop van het toernooi. Het was geweldig dat twee Nederlanders het zo goed deden. Voor mij absoluut een hoogtepunt. Het zijn ook nog eens lieve, toegankelijke jongens, dat is prettig werken voor een toernooidirecteur. De tiebreak was net ingevoerd. Ik was daar binnen het organisatiecomité tegen, maar de meeste stemmen gelden. Ik ben old school, gedeelde winnaars vind ik ook mooi.”

Magnus Carlsen wordt geïnterviewd door Dex de Wit.

Alireza Firouzja

“Het was geweldig dat twee Nederlanders het in 2021 zo goed deden. Absoluut een hoogtepunt. Het zijn ook nog eens lieve, toegankelijke jongens”

SCHAKEN.NL

WOEDENDE FIROUZJA Het hoogtepunt in 2021 zorgde ook voor een van de dieptepunten tijdens het bewind van Van den Berg. Om in de speelzaal ruim baan te maken voor de tiebreak, werd aan de spelers Firouzja en Wojtaszak, die nog bezig waren met hun partij, gevraagd of ze aan hun eigen bord wilden blijven zitten of naar een paar tafels verderop wilden verhuizen, waar het rustiger was. Die verstoring zorgde voor grote woede bij Alireza Firouzja die na afloop scheldend en tierend rondliep. Van den Berg: “Ik begreep zijn boosheid wel, maar om dan zo tekeer te gaan… Het kwam die dag allemaal ongelukkig uit. We moesten met de tiebreak beginnen, iedereen zat te wachten. Ik had dat een dag eerder ook met alle spelers doorgenomen. Soms is het onvermijdelijk dat er iets vervelends gebeurt. Jan Timman is ook een keer boos op mij geweest, niet leuk, hij was vroeger mijn grote held.”

“Soms is het onvermijdelijk dat er iets vervelends gebeurt. Jan Timman is ook een keer boos op mij geweest, niet leuk, hij was vroeger mijn grote held”

Magnus Carlsen ACHTTIEN KEER MAGNUS De beste schaker van de wereld is kind aan huis in Wijk aan Zee. Magnus Carlsen deed al achttien keer mee aan wat hij zijn favoriete toernooi noemt. Van den Berg is daar uiteraard trots op. Carlsen won in totaal acht keer de A-groep en is daarmee recordhouder. Van den Berg: “Ik heb Magnus van een kleine jongen tot een volwassen man zien worden. Hij heeft na de eerste keer in 2004 maar één jaar niet meegedaan omdat hij andere verplichtingen had. Ik heb een goede band met hem opgebouwd en ben onder meer tijdens de toernooien meerdere keren met hem naar het voetbal geweest, naar Ajax en AZ. Dan praatten we over alles, behalve over schaken. Het lijkt er nu misschien op dat het vanzelfsprekend is dat hij elk jaar weer bij ons meedoet, maar dat is niet zo. Ik moet er elke keer weer mijn best voor doen en dat doe ik uiteraard graag.”

DANKBAAR VOOR GASTVRIJHEID Jeroen van den Berg benadrukt dat hij dankbaar is voor de gastvrijheid die hij elk jaar weer geniet in Wijk aan Zee en voor de vriendschappen die hij in het dorp heeft opgebouwd. “Apart wil ik restaurant Tarantella noemen. Met eigenaar Gino heb ik een bijzondere band en tijdens het toernooi kan ik ook na sluitingstijd bij hem terecht voor een maaltijd. Ik heb er inmiddels vele nachten gezeten.”

SCHAKEN.NL

COLUMN MAX WARMERDAM INTERVIEW

Ruim baan voor het snelle schaken

oorlopig zijn we nog niet uitgepraat over de tijdbom die in september explodeerde. Nadat Magnus Carlsen uit het Sinquefield Cup-toernooi stapte, een dag nadat hij van Hans Niemann verloor, is het ‘belangrijkste’ gespreksonderwerp nog altijd valsspelen in de schaakwereld en alle bijschade van de ontplofte bom. Carlsen die Niemann verdenkt van valsspelen, voor mij voelde het alsof een tikkende tijdbom eindelijk was afgegaan. De schaakwereld is soms een klein wereldje. Een aantal Grootmeesters en insiders wisten al lang van het online-cheatverleden van Niemann en je kon erop wachten dat de discussie of hij dit ook in het echt, achter het bord, zou hebben gedaan, publiekelijk zou worden. In mijn ogen is valsspelen lang een taboe geweest in de schaakwereld, iets dat door de FIDE eigenlijk is genegeerd. Maar toen dit naar buiten kwam, schrokken de media wakker. Schaakexperts mochten overal opdraven en ikzelf werd door Op1, Nieuwsuur en EditieNL aan tafel of voor de camera gevraagd. Dat ik recent nog drie keer tegen Niemann heb gespeeld, speelde daar wellicht ook een rol bij. De zaak had ook mijn volle aandacht. Bij mijn tweede bezoek aan Op1 zat ook Nick Schilder, zanger en een ambassadeur van de schaaksport, aan tafel om over het onderwerp te praten. Opvallend was toch wel dat de twee beste spelers van Nederland, Anish Giri en Jorden van Foreest, zich wat afzijdig hielden.

Ook weer niet helemaal vreemd. Er schuilt een gevaar in als je je in het openbaar uitlaat over dit onderwerp. Niemann heeft bijvoorbeeld de bekende Twitchstreamer en topschaker Hikaru Nakamura al aangeklaagd voor smaad en laster vanwege zijn uitspraken op Nakamura’s Twitch-kanaal. Wellicht dringt de vraag zich op of het wel goed voor de schaaksport is om hier zoveel aandacht aan te geven. Het is niet echt een positief verhaal. Maar zelf vond ik de quote ‘there’s no such thing as bad publicity’ wel toepasselijk. Helaas is de schaaksport al een poos geen echte tvsport meer. Aan de andere kant is het schaken op de online streamingplatformen YouTube en Twitch redelijk populair geworden. Maar er is volgens mij nog winst te behalen. Hoe? De schaakwereld probeert te veel aan traditionele waarden vast te houden. Voor de diehard schaakfans zijn de toptoernooien nog steeds interessant om te volgen, maar hoe zit het met de schaakleken? Rapid en snelschaken lijken mij een veel interessanter format voor een ‘nieuw’ publiek dan de traditionele klassieke toernooien die een aantal weken duren. De spelers worden een stuk losser en interessanter om te bekijken. Door een combinatie hiervan en een stel goede commentatoren zal het nieuwe publiek ook meer van de actie meekrijgen. Inmiddels is ook duidelijk dat online schaken net zo spannend kan zijn om naar te kijken als het ‘over the board’ schaken. De toernooiorganisatoren lijken dat ondertussen ook in te zien. De schaakwereld wordt steeds sneller!

Internationaal Grootmeester Max Warmerdam (2000) is regerend Nederlands kampioen schaken en grossierde in zijn jeugd in nationale titels rapid en snelschaken.

SCHAKEN.NL

“Carlsen die Niemann verdenkt van valsspelen, voor mij voelde het alsof een tikkende tijdbom eindelijk was afgegaan”

SCHAKEN.NL

DE OPENING INTERVIEW

Ongelukken in de opening, en hoe ze te voorkomen DOOR: JEROEN BOSCH

Vanuit de beginstelling willen we graag zo snel mogelijk onze stukken mobiliseren, (een deel van) het centrum in handen krijgen en onze koning in veiligheid brengen. Als dat eenmaal gelukt is, kan de strijd beginnen: zo denken veel schakers en dat is ook wel waar, alleen is het belangrijk om je te bedenken dat een schaakpartij al echt is begonnen zodra de eerste zet is gespeeld. Er staat nergens geschreven dat je niet ook al in de opening de partij mag winnen!

en van de redenen waarom partijen soms verloren gaan in de opening, is dat een van beide spelers nog niet helemaal klaar is voor de strijd. Daar bedoel ik mee dat deze speler denkt rustig zijn stukken te kunnen ontwikkelen zonder op tactiek te letten. Daar komen ongelukken van. Het volgende voorbeeld heb je misschien weleens gezien.

Jeroen Bosch achreef honderden artikelen over schaakopeningen, en is de schrijver van de openingsserie Secrets of Openings Surprises. Zijn recente boek How to Out-Prepare Your Opponent (New In Chess, 2022) gaat over de ideeën achter openingsvoorbereiding.

ZAPATA - ANAND Biel (9) 1988 1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.Pc3 Een tegenwoordig heel populaire variant om het Russisch te bestrijden, maar in de jaren 80 van de vorige eeuw was dit ongebruikelijk. Zwart doet er nu het beste aan om op c3 te slaan, maar 5...Pf6 kan ook. De 18-jarige latere wereldkampioen ontwikkelde wat zorgeloos een stuk met 5...Lf5?

rsn-wqkvl-tr zppzp-+pzpp -+-zp-+-+ +-+-+l+-+-+n+-+ +-sN-+N+PzPPzP-zPPzP tR-vLQmKL+R Die zet was ook al gespeeld in een partij tussen twee sterke

SCHAKEN.NL

grootmeesters (Miles-Christiansen, San Francisco 1987), en in die partij werd het snel remise na het vervlakkende 6.Pxe4 Lxe4 7.d3. Zapata was een stuk alerter. Hij zag dat het zwarte paard en de zwarte koning op een lijn staan en combineerde dat gegeven tot een winnende penning met 6.De2! De jonge Anand begreep nu wat hij gedaan had en gaf op. Er dreigt 7.Pxe4 en 7.d3 en de enige zet om beide dreigingen te verhinderen is 6...De7 waarna 7.Pd5 op slag wint. 1-0 Anand werd niet alleen wereldkampioen, maar groeide ook uit tot een van de grootste openingexperts onder de wereldtoppers. Hij had zijn lesje wel geleerd! Dit was al een oude partij, maar via een paar heel recente partijen gaan we nu zien welke gevaren we lopen in de opening.

FOTO: ANP FOTO

Een nog jonge Viswanathan Anand peinst over een zet.

HOLINKA - LABRUYERE

HOLINKA - HUMMEL

Hoogeveen (5) 2022

Hoogeveen (9) 2022

1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.d4 dxe4 4.Pxe4 Pd7 5.Pg5 Pgf6 6.Lc4 e6 7.De2 Pb6 8.Lb3

r+lwqkvl-tr zpp+-+pzpp -snp+psn-+ +-+-+-sN-+-zP-+-+ +L+-+-+PzPP+QzPPzP tR-vL-mK-sNR Dit is een bekende variant uit de Caro-Kann die graag gespeeld werd door oud-wereldkampioen Karpov. Zwart staat een beetje gedrongen maar heel stevig. Normaal is nu 8... h6 9.P5f3 en dan 9...c5 of 9...a5. De nog jonge Nederlandse jeugdspeler kende de theorie niet en zag dat wit een volle centrumpion had laten staan en hapte toe

8...Dxd4? Voordat je zo’n pion slaat in de opening, is het belangrijk om te controleren of je niks overziet. Hier wint wit met tempowinst de veel belangrijkere pion op f7 geforceerd terug. 9.P1f3 Dd8 10.Pe5 en f7 is niet meer te dekken! Na 10...Tg8 11.Pexf7 De7 12.Lf4 stond wit al gewonnen (1-0 in 25 zetten). Dezelfde witspeler kreeg in de laatste ronde van het toernooi in Hoogeveen weer de Caro-Kann tegen en opnieuw ging de zwartspeler snel in de fout.

In iedere opening moet je blijven opletten

1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.Pf3 dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.De2 Pxe4 6.Dxe4 Da5 7.b4!? Valt de zwarte dame aan die nu het beste naar d5 of f5 kan gaan. Dit is nog openingstheorie, maar zwart wist dat niet en bedacht een tussenzet. 7...Lf5?

rsn-+kvl-tr zpp+-zppzpp -+p+-+-+ wq-+-+l+-zP-+Q+-+ +-+-+N+P+PzP-zPPzP tR-vL-mKL+R Valt met tempowinst de witte dame aan, maar toch is dit een grote fout. Zie je waarom?

SCHAKEN.NL

DE OPENING INTERVIEW

FOTO: FLICR

Evgeny Romanov eerder dit jaar in Hoogeveen tijdens de partij tegen Nico Zwirs.

8.Df4 Nu moet de zwarte dame alsnog naar d5 om de zojuist ontwikkelde loper te dekken. Maar zonder ruil aan te bieden (wat het geval zou zijn na 7...Dd5) is dat een kwetsbaar veld. 8...Dd5 9.Lc4 De4+ (Of 9...Dd7 10.Pe5) 10.Dxe4 Lxe4 11.Lxf7+! en dankzij dit grapje wint wit een belangrijke pion (1-0 in 26 zetten). In de tweede ronde van de Nederlandse competitie won Nico Zwirs een vlot partijtje in een scherpe Siciliaan.

ZWIRS - KOKJE AMEVO Apeldoorn - Paul Keres 2022 1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 De Najdorf-variant van het Siciliaans. Zwirs kiest nu voor de scherpste variant. 6.Lg5 Pbd7 7.Lc4 e6 8.0-0 Dc7?

r+l+kvl-tr +pwqn+pzpp p+-zppsn-+ +-+-+-vL-+LsNP+-+ +-sN-+-+PzPP+-zPPzP tR-+Q+RmKVeld c7 is een normaal ontwikkelingsveld voor de zwarte dame in het Siciliaans. Concreet in deze stelling kan de dame echter beter naar

SCHAKEN.NL

b6 worden ontwikkeld. Wanneer je een scherpe openingsvariant als de Najdorf wilt spelen, moet je veel openingszetten uit je hoofd leren om de opening te overleven. Wit slaat nu toe met een standaardoffer. 9.Lxe6! fxe6 10.Pxe6 Db8 10...Dc4 11.Pd5 kwam al voor in Keres-Sajtar, Olympiade Amsterdam 1954. 11.Pd5 Wit heeft twee pionnen voor zijn geofferde stuk en een sterke aanval tegen de zwarte koning. 11...Kf7 Wit wint ook na bijvoorbeeld 11... Pxd5 12.exd5 Kf7 13.Dh5+ Kg8 14.De8. 12.Lxf6! Kxe6 Andere zetten verliezen ook. Na 12... gxf6 13.Dh5+! gaat zwart mat. En 12...Pxf6 13.Pg5+ wint in alle varianten: 13…Kg6 14.f4; 13...Ke8 14.e5!; en 13...Kg8 14.Pxf6+ gxf6 15.Dd5+. 13.Ld4 Kf7 14.Dh5+ Kg8 15.De8 g6 16.Pe7 Mat 1-0 In de zesde ronde van het toernooi in Hoogeveen trok dezelfde Nico Zwirs aan het kortste eind in een openingsduel met een grootmeester. Nu bleek juist b6 het verkeerde veld voor een zwarte dame.

ROMANOV - ZWIRS Hoogeveen (6) 2022 1.c4 e6 2.g3 d5 3.Lg2 Pf6 4.Pf3 dxc4 5.Da4+ Ld7 6.Dxc4 c5 7.d4 Pc6 8.Pc3 cxd4 9.Pxd4 Tc8 10.0-0 Pxd4 11.Dxd4 Lc5

Geen opmerkingen tot nu toe. Met deze variant uit het Catalaans zijn honderden partijen gespeeld en we mogen ervan uitgaan dat beide spelers op de hoogte waren. 12.Dh4 Lc6 13.Lxc6+ Txc6 14.Td1 Db6?

-+-+k+-tr zpp+-+pzpp -wqr+psn-+ +-vl-+-+-+-+-+-wQ +-sN-+-zPPzP-+PzP-zP tR-vLR+-mKMaar dit is een grote fout, die al door hele sterke spelers gemaakt is, en het is dan ook zeker niet makkelijk om te zien wat er mis is met deze damezet (behalve wanneer je de typische truc uit deze Catalaanse variant kent). Juist is 14...Da5 waarna de truc uit de partij alleen maar remise oplevert: 15.Lh6 0-0! 16.Lxg7 Lxf2+! 17.Kxf2 Kxg7 met een volledig gelijke stelling. 15.Lh6! Lf8 De trieste terugtocht is noodzakelijk maar kost zwart natuurlijk te veel tijd in de opening. Wit wint na 15... gxh6 16.Dxf6, en na 15...0-0 16.Lxg7 Kxg7 17.Dg5+ Kh8 18.Dxf6+. En 15... Lxf2+ 16.Kg2 maakt het alleen nog maar erger voor zwart. 16.Td2 Nog sterker is 16.Td3 e5 17.Le3, zoals gespeeld werd in een blindpartij

van de toernooidirecteur van Hoogeveen, Topalov-Van Wely, Monte Carlo blind 2003. 16...e5 17.Le3 Da5 De stampartij is 17...Da6 18.Tad1 Le7 19.Dg5 0-0 20.Dxe5 en wit won in Ribli-Ljubojevic, Olympiade Buenos Aires 1978. 18.a3 a6 19.Dg5 h6 20.Df5 g6 21.Df3 Lg7 22.Pd5! Pxd5 23.Txd5 Dc7 24.Tad1 0-0 25.Td7 Wit heeft de tijd die hij gewonnen heeft met 15.Lh6 Lf8 gebruikt om de d-lijn volledig in handen te krijgen. Nu hij binnengekomen is op de 7de rij staat hij gewonnen. 25...Dc8 26.b4 b6 27.Dd5 Te6 28.Tc1 Da8 29.Dxa8 Txa8 30.Tcc7 Nu staan er twee torens op de 7de rij! 30...Tf6 31.h4 Lf8 32.g4 e4 33.Ld4 Td6 34.Txd6 Lxd6 35.Td7 Lf8 36.Lxb6 De eerste pion is binnen. Zwart gaf op na 36...Tc8 37.Ta7 Tc2 38.Ta8 Kg7 39.Ld4+ f6 40.g5 hxg5 41.hxg5 Le7 42.gxf6+ 1-0 Het sterkste nationale kampioenschap van de wereld is tegenwoordig het kampioenschap van de Verenigde Staten. Voor het laatste type fout bekijken we een partij uit dat kampioenschap (dat overigens gewonnen werd door Fabiano Caruana).

DOMINGUEZ PEREZ - MORADIABADI Saint Louis (7) 2022 1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 Zwart speelt de solide Russische verdediging, maar in iedere opening moet je blijven opletten. 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.d4 d5 6.Ld3 Le7 7.0-0 Lf5 Een modevariant. Dominguez had eerder in ditzelfde kampioenschap met zwart de hoofdvariant gespeeld die verder gaat met 7...Pc6,

Aronian-Dominguez Perez, Saint Louis (2) 2022. 8.c4 Vaker wordt hier gespeeld 8.Te1 0-0 en pas nu 9.c4. Misschien dat Moradiabadi daardoor in de war werd gebracht (of het zich niet goed herinnerde) en daarom hier ook ‘gewoon’ de korte rokade speelde. Waarom ik dat denk? Een normaal vervolg is nu 9...Pc6 10.cxd5 Dxd5

r+-+-trk+ zppzp-vlpzpp -+n+-+-+ +-+q+l+-+-zPn+-+ +-+L+N+PzP-+-zPPzP tRNvLQtR-mKen nu speelt wit meestal 11.Pc3 omdat 11.Lxe4 Lxe4 12.Pc3 niets oplevert na 12...Lxf3 13.Pxd5 Lxd1 14.Pxe7+ Pxe7 15.Txe7 Tfe8! en het staat helemaal gelijk. 8...0-0? Wat in de ene volgorde een goede zet is, kan in een andere volgorde slecht zijn. Schaken is niet makkelijk! Juist is 8...dxc4 9.Lxc4 en pas dan 9...0-0. 9.cxd5 Dxd5??

rsn-+-trk+ zppzp-vlpzpp -+-+-+-+ +-+q+l+-+-zPn+-+ +-+L+N+PzP-+-zPPzP tRNvLQ+RmKVergelijk dit diagram met het vorige. Nodig was 9...Pd6. 10.Lxe4! En zwart realiseerde zich wat hij gedaan had en gaf op.

Het automatisch spelen van de ‘bekende zet’ kan zomaar tot verlies leiden Het probleem is dat nu op 10...Lxe4 (10...Dxe4 11.Te1 wint de loper op e7) wit wel een stuk wint na 11.Pc3 Lxf3 (11...Dc6 12.Pxe4 Dxe4 13.Te1) 12.Pxd5 Lxd1 (12...Lxd5 en twee lichte stukken zijn te weinig compensatie voor een dame) 13.Pxe7+ Kh8 14.Txd1. Een groot verschil met de variant op zet 8 waarbij Te1 en ...Pc6 waren ingelast. Moradiabadi is niet de eerste speler die deze openingsfout maakte. Hij is wel de sterkste speler in een klassieke partij die op deze manier de boot ingaat. 1-0

WELKE LESSEN KUNNEN WE TREKKEN UIT DEZE RECENTE PARTIJEN? 1. Het is belangrijk om ook in de opening alert te zijn op tactiek, en niet te denken dat de strijd pas begint wanneer de opening achter de rug is. 2. Wanneer je de opening niet kent, moet je extra opletten. Een goede manier om een opening te bekijken is dan ook de typische trucs uit die opening te leren. 3. Heel gevaarlijk wordt het wanneer je denkt theorie te spelen terwijl dat niet zo is. Het automatisch spelen van de ‘bekende zet’ kan zomaar tot verlies leiden.

SCHAKEN.NL

TATA STEEL CHESS

‘Meubelstuk’ Bert Snijders al 60 jaar betrokken bij het toernooi

Het begon met een bal in het water… Wereldkampioen Magnus Carlsen hoort met zijn achttien deelnames bijna tot het meubilair in Wijk aan Zee, maar dat is nog niets vergeleken met Bert Snijders. Hij gaat als ‘assistent-wedstrijdleider’ zijn zestigste jaar bij het toernooi in. DOOR: HANS KLIPPUS

Bert Snijders prepareert de borden in De Moriaan.

SCHAKEN.NL

FOTO: HELEEN VINK

TATA STEEL CHESS

ert Snijders heeft het in de dagen voor de toernooistart het drukst. Hij moet zorgen dat de tafels voor de amateurs klaarstaan en de stukken op de honderden borden op hun plaats worden gezet. De 83-jarige Snijders noemt zijn betrokkenheid bij het toernooi ‘een feest’, waar hij elk jaar weer naar uitkijkt. TOEVAL Hij raakte bij toeval betrokken bij het schaakevenement. Voetbal was zijn sport, maar toen de bal tijdens een partijtje met collega’s in de pauze bij de Hoogovens in het water belandde, werd hij binnengeroepen om bij het bridgen de tafel te completeren. Piet Zwart, destijds secretaris van het toernooicomité en later toernooidirecteur, wist bij die gelegenheid Snijders over te halen om iets voor zijn schaaktoernooi te gaan doen. Snijders moest dan wel leren schaken en daarvoor meldde hij zich één keer in de week bij Zwart thuis in Beverwijk. De editie van 1964 was de eerste waaraan Snijders meewerkte. Hij verstuurde in de zomer de uitnodigingen aan de deelnemers van de amateurgroepen en verrichtte tijdens het toernooi zelf handen spandiensten voor de organisatie. “Het was in de tijd dat afgebroken partijen ’s avonds werden uitgespeeld en als de wedstrijdleider naar huis was, bleef ik om de uitslagen te noteren. Toen ik nog bij Hoogovens werkte, kreeg ik altijd drie weken extra vakantie als compensatie voor mijn inzet bij het schaaktoernooi.” PROTEST Snijders maakte nog mee dat er in Beverwijk werd gespeeld en de verhuizing naar Wijk aan Zee ging in 1968 niet zonder slag of stoot. Snijders, die in het dorp

“Na de verhuizing vloog bij Hotel Kennemerduin een steen door de ruit en volgens mij kwam het glas op de tafel terecht waar Hans Böhm speelde. Nadat alles was opgeruimd, zijn we gewoon doorgegaan” SCHAKEN.NL

opgroeide en er destijds nog steeds woonde, herinnert zich dat zeker niet alle inwoners het schaaktoernooi met open armen ontvingen, uit angst voor de drukte die mogelijk zou ontstaan. Aanvankelijk was Hotel Kennemerduin de speellocatie. “Er vloog daar toen een steen door de ruit en volgens mij kwam het glas op de tafel terecht waar Hans Böhm speelde. Nadat alles was opgeruimd, zijn we gewoon doorgegaan.” In 1990, toen het evenement al was verhuisd naar sporthal De Moriaan, ontvreemdde een milieugroepering in een nacht uit protest tegen een besluit van de overheid alle witte koningen van de borden. De organisatie kreeg daarna een anonieme tip waar de verdwenen stukken te vinden waren en Snijders haalde ze persoonlijk op die plek in de duinen terug. Hij bekende later het best een aardige stunt te hebben gevonden. WRAKKENSPECIALIST Bert Snijders staat ook bekend als expert op het gebied van gestrande en gezonken schepen. Hij heeft hij er plakboeken vol over verzameld. Zijn hobby’s kwamen samen toen tijdens het schaaktoernooi van 1972 vlakbij Wijk aan Zee op de kust een zeeschip, de Wang Chun, strandde. ‘Wrakkenspecialist’ Snijders ging er, op een rustdag, kijken en nam een aantal schakers mee, onder wie het destijds opkomende talent Jan Timman, Hans Böhm en John van der Wiel. “Mijn zus was strandwacht en via haar konden we er met een jeep heen. Het was een uitje voor die jongens.” Hij had met name vroeger goed contact met topspelers. De genoemde Timman en Böhm kleedden zich weleens bij hem thuis om voor de traditionele Bonte Avond. AMATEURS Tijdens zijn werkzaamheden bij het toernooi komt Snijders niet in het gedeelte van de grootmeesters. Hij is er voor de amateurs, zorgt bij de tienkampen dat de naambordjes bij de borden staan, dat de stukken goed zijn neergezet, de klokken het doen en hij houdt standen en uitslagen bij. Het betekende dat Snijders de afgelopen twee edities in januari werkeloos was, omdat vanwege de coronapandemie er geen publiek en geen amateurschakers welkom waren in De Moriaan. Snijders, vanwege zijn verdiensten voor Hoogovens, het schaken en de Reddingsbrigade benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, werd in 2021 wel een keer uitgenodigd om bij de start van de zesde ronde van de grootmeesters de eervolle klap op de gong te geven. “Natuurlijk was dat mooi. Ik heb er ook bij gelachen, maar dat was niet de bedoeling, omdat het vanwege corona een vervelende tijd was. Dus moest de foto worden overgemaakt. Kreeg ik later van mensen de vraag waarom ik zo chagrijnig keek.”

COMBINATIES

DOOR: KAREL VAN DER WEIDE

HOOGEVEEN 2022

Combineren

EXPERT

GEVORDERD

BEGINNER

Bij het open toernooi in Hoogeveen wordt een originele formule gehanteerd om de winnaar te bepalen. Na zeven ronden speelt de top vier knock-outmatches. In de halve finale tussen de grootmeesters Robert Hovhannisyan (Armenië) en Evgeny Romanov (Noorwegen) trok de eerste aan het langste eind. In de andere match boog de 15-jarige Indiase GM Bharath Subramaniyam het hoofd voor onze landgenoot IM Nico Zwirs. Voor de beslissende match was een tweede barrage nodig, waarin de Armeniër kwam bovendrijven.

-+-+-+k+ +-+-+-+p+r+-zp-zp +-+-zpLzp-+l+-+P+ +-+-+P+P P+-+-mK-+ +-tR-+-+-

-+ktr-+-tr +pzp-vlpzpp p+q+-+-+ wQ-+-+-+P+-+-vL-sn +-sNP+-+P -zPP+-zPP+ tR-+-tR-mK-

-+-tRr+k+ +-+-+p+p -vLp+-snpvl +p+-zp-+-zPq+P+-+ +-zP-+P+-+Q+N+PzP +-+-+-mK-

1. Wit is aan zet

2. Wit is aan zet

3. Zwart is aan zet

-+r+kvl-+ +Qsn-+p+p p+-+q+-+ +-zp-zpNtrP+P+-+-+ +-+-+-+-zP-+-+PzP +-+-tRRmK-

r+-+kvl-tr zp-+-+pzp-+p+p+p+ +-zp-zP-+-+PwqlzP-+ sN-+p+-zPPzP-zP-tR-zP tR-vLQ+-mK-

-+-tr-+k+ +-+-wq-trp -+P+p+ptR zp-zpnwQ-zP-+-+L+-+ +P+-+-+P+-+-+-+ +K+-+-+R

4. Wit is aan zet

5. Zwart is aan zet

6. Wit is aan zet

-+-+-+-tr zp-+-+pmkQ+-+p+-+ +-tr-+-+-zp-+-+-zP +-+-+qzPPzP-+-zP-+ +-+R+RmK-

-+ktr-+-tr +p+q+nvlp p+p+-+n+ +-+p+-zP-+-+-+Q+ +-sN-+-vLPzPP+N+LzP tR-+-+-+K

-tr-+qtrk+ +l+nvlpzpp -+-zp-+-+ +pzp-zpNsN-+-snP+-+ +L+P+-+P RzPPvL-zPP+ +-+QtR-mK-

7. Zwart is aan zet

8. Wit is aan zet

9. Wit is aan zet Oplossingen op pagina 79.

SCHAKEN.NL

TATA STEEL CHESS

‘HET WIMBLEDON VAN HET SCHAKEN’

Ook voor niet-schakers een belevenis DOOR: HANS KLIPPUS

Sportjournalist Hans Klippus maakte aardig wat edities van het Tata Steel Chess Tournament mee. Hoewel hij van huis uit geen schaker is, was het voor hem iedere keer weer een fijne belevenis op zich. Voor Schaken.nl kijkt hij door zijn bril naar het paradepaardje van het Nederlandse schaken.

k kan schaken, maar daar is ook alles mee gezegd. Ik denk dat ik voor het laatst een jaar of tien geleden een partijtje heb gespeeld. Wel werd ik jarenlang in januari door het AD naar het ‘Wimbledon van het schaken’, Wijk aan Zee, gestuurd. Of eigen lijk was het andersom. Ze waren bij die krant niet zo geïnteresseerd in schaakverhalen, maar ik wist de pagina-indelers er meestal van te overtuigen dat we er toch echt naartoe moesten. Zo lukte het me om elk jaar toch zo’n drie à vier speelronden aanwezig te zijn. STERKE VERHALEN Wat heeft een niet-schaker bij een toernooi als in Wijk aan Zee te zoeken? Als je oog voor details hebt, veel. Het is boeiend om de gedragingen van de grootmeesters te aanschouwen. Ik hing uren over de afrastering die in speelzaal cq sporthal De Moriaan het publiek en de honderden amateurs van de spelers in de A- en B-groep scheiden. Kijken hoe de schakers vanachter de borden elkaar begluurden, hoe ze af en toe opstonden, bijna in trance heen en weer liepen en elkaar dan ternauwernood ontweken. En hoe ze koffie over hun kleding morsten of in hun neus peuterden. Ongegeneerd, want voor een schaker in actie bestaat de buitenwereld niet. Er zijn anekdotes over spelers die tijdens het wandelen over het strand zo in hun schaakgedachten verzonken waren dat ze niet merkten dat ze zee inliepen en met een natte broek in het hotel terugkeerden. Sterke verhalen? Het zou kunnen, maar ze zijn te mooi om ze niet te geloven. Zelf heb ik weleens een schaker tegen de muur van de speelzaal zien lopen, in zijn hoofd bezig met de stelling op het bord, en toen boem!

SCHAKEN.NL

Geen gezicht zo expressievol als dat van Garry Kasparov als hij of zijn opponent zich met een zet had vergist

Het zijn toppers uit de sportwereld die je in Wijk aan Zee van dichtbij en gratis kunt bekijken. Het moet gezegd, de schakende vedetten van vroeger – Kasparov, Korchnoi, Timman, om er een paar te noemen – waren boeiender om te aanschouwen dan die van nu. Geen gezicht was zo expressievol als dat van Garry Kasparov als hijzelf of zijn opponent zich met een zet had vergist. De huidige nummer één, Magnus Carlsen, is zeker ook niet kleurloos. Het was leuk hem door de jaren heen in Wijk aan Zee te zien opgroeien tot de beste van de wereld én tot een topsporter van de moderne tijd, inclusief de reclame-uitingen op zijn overhemd. DOMME VRAGEN Na afloop van een speelronde was het altijd afwachten of een speler iets zou zeggen dat deze ‘schaakleek’ onder de journalisten ook kon begrijpen en met een gerust

FOTO: ANP FOTO

Jan Timman (links) in gesprek met Garry Kasparov. hart in zijn verslag kon vermelden. Eerst was het dan een kwestie van wachten, want schakers die hun partij met elkaar analyseren trekken zich niets aan van wachtende verslaggevers en deadlines. Er kwam soms geen einde aan. Loek van Wely was vaak mijn reddingsboei. Hij eindigde in de jaren dat ik in Wijk aan Zee kwam meestal in de achterhoede van het klassement, maar hij was altijd snel beschikbaar en had goede teksten. ‘King Loek’, tegenwoordig als politicus lid van de Eerste Kamer, leek precies te weten wat je wilde horen. Aan hem kon je ook gerust een domme vraag stellen. Daarvoor kon je ook in de tot perscentrum omgebouwde kleedkamer terecht bij perschef Tom Bottema. Hij legde het graag uit en vertelde er ongevraagd ook nog bij hoe hij over de ontwikkelingen in het volkse voetbal dacht.

BRILJANTE INGEVING Ik ging ook altijd in de commentatorenzaal kijken waar de deskundigen van dienst met het publiek de belangrijkste partijen van de grootmeesters analyseerden. Natuurlijk begreep ik er niet veel van, maar het was enerverend om te zien hoe de amateurschakers, die vaak eerst zelf aan een van de honderden borden in de overvolle De Moriaan hadden gespeeld, hun hersenen pijnigden over de stellingen op de demonstratieborden. Wie een briljante ingeving had, kreeg een kleine beloning, soms een rolletje pepermunt dat, alsof het een glimmende trofee betrof, trots in ontvangst werd genomen. Hoe simpel en mooi! Ja, Wijk aan Zee in januari is zeker ook voor een niet-schaker een boeiende plek om te vertoeven.

SCHAKEN.NL

TATA STEEL CHESS

Topbezetting én complete omlijsting op 85ste editie

De jacht op Carlsen is geopend Magnus Carlsen verdedigt in januari zijn titel in het Tata Steel Chess Tournament. Naast de nummer één van de wereld doen nog vier andere schakers uit de mondiale top-10 mee, onder wie nummer twee Ding Liren uit China en de hoogstgeplaatste Nederlander Anish Giri (7). Jorden van Foreest, winnaar in 2021, is de tweede Nederlander in het veld van veertien schakers. DOOR: EDWIN ALBLAS

“Dit is het sterkste deelnemersveld dat ik ooit heb gezien in Wijk aan Zee” Anish Giri

SCHAKEN.NL

FOTO: LENNART OOTES

et Tata Steel Chess Tournament, dat begon als werknemerstoernooi van de Koninklijke Hoogovens en nu het ‘Wimbledon van de schaaksport’ wordt genoemd, beleeft in 2023 zijn 85ste editie. Bij deze jubileumeditie keren de populaire amateurtoernooien en mét alle bijbehorende evenementen en bijeenkomsten weer terug, nadat die de afgelopen jaren vanwege de corona-epidemie geen doorgang konden vinden.

Titelverdediger Magnus Carlsen. STERKSTE LINE-UP Met in totaal acht top 20-spelers kent het Mastertoernooi van de jubileumeditie, dat van 13 tot en met 29 januari in Wijk aan Zee wordt gehouden, en heel sterk deelnemersveld. “Dit is het sterkste deelnemersveld dat ik ooit heb gezien in Wijk aan Zee”, aldus Anish Giri, niet alleen deelnemer maar ook ambassadeur van het toernooi. “Dit is een

buitengewoon indrukwekkende line-up.” Titelverdediger Magnus Carlsen maakt voor de negentiende keer zijn opwachting in Noord-Holland. Vijf van de veertien deelnemers gingen er in het Tata Steel Chess Tournament al eens of meerdere keren met de trofee vandoor. Het zal niemand verbazen dat ook in dit klassement Carlsen met acht keer (2008,

FOTO: LENNART OOTES

De 16-jarige Indiër Dommaraju Gukesh.

2010, 2013, 2015, 2016, 2018, 2019 en 2022) bovenaan staat. Op gepaste afstand is Levon Aronian met vier zeges een goede tweede. Fabiano Caruana (2020), Wesley So (2017) en Jorden van Foreest (2021) hebben één titel achter hun naam staan.

Rameshbabu Praggnanandhaa, die ook meedoet in Wijk aan Zee.

TALENTEN Het deelnemersveld is een mix van gevestigde namen en aanstormend talent, constateert toernooidirecteur Jeroen van den Berg. “Nagenoeg alle topschakers willen hier graag bij zijn. Niet voor het eerst hebben we bij het samenstellen van het deelnemersveld gekeken naar die balans tussen jong en ervaren.” De pas 16-jarige Indiër Dommaraju Gukesh, beter bekend als Gukesh D, is een van de talenten die een stormachtige ontwikkeling doormaakt. Hij werd eerder dit jaar, tijdens het online Aimchess Rapid de jongste speler ooit die Carlsen als wereldkampioen versloeg. Hij pakte dat record af van zijn iets oudere landgenoot

DEELNEMERS 85STE EDITIE TATA STEEL CHESS TOURNAMENT

UITSTAPJE Net als in de laatste edities maakt het toernooi, dat in sporthal De

Naam

Land

Magnus Carlsen

Noorwegen

Moriaan wordt gehouden, een uitstapje naar een andere locatie. Op donderdag 19 januari wordt een speelronde in de Johan Cruijff Arena afgewerkt.

Geboortejaar

Ratings

Wereldranglijst

1990

2859

Ding Liren

China

1992

2811

Fabiano Caruana

Verenigde Staten

1992

2766

Anish Giri

Nederland

1994

2764

Wesley So

Verenigde Staten

1993

2760

Richard Rapport

Roemenië

1996

2740

Levon Aronian

Verenigde Staten

1982

2735

Jan-Krzysztof Duda

Polen

1998

2731

Dommaraju Gukesh

India

2006

2725

Arjun Erigaisi

India

2003

2718

Nodirbek Abdusattorov

Oezbekistan

2004

2713

Vincent Keymer

Duitsland

2004

2698

Jorden van Foreest

Nederland

1999

2690

R Praggnanandhaa

India

2005

2678

(FIDE-ratings 1-11-2022)

SCHAKEN.NL

FOTO: HARRY GIELEN

NIEUWE SCHAAKVORM

Een Schaak-Off-avond bij het Koninklijk ’s-Gravenhaags Schaakgenootschap Discendo Discimus (DD).

Kansen voor schakers én clubs

De Schaak-Off: een traditie in de maak Gewoon lekker een potje schaken met andere liefhebbers. Dat is in het kort de Schaak-Off. Meer dan 1300 schakers deden mee aan de tweede editie van het toernooi, dat gespeeld werd bij meer dan negentig schaakclubs verspreid over het land. DOOR: BENNO DE JONGH

SCHAKEN.NL

90 procent van de deelnemers is van plan om ook met de volgende editie mee te doen

aagdrempeligheid is het kernwoord. Het toernooi is gratis, in de buurt (met een beetje geluk tenminste) en iedereen kan meedoen, of je nou lid bent van een schaakvereniging of niet. Het speeltempo (twintig minuten per partij per persoon, met vijf seconden erbij per zet) is lang genoeg om af en toe even goed te kunnen nadenken, maar kort genoeg om meerdere partijen op een avond te spelen. Geen haastig gedoe dus en geen onnodige stress, want je zetten noteren hoeft niet en er staan geen ratingpunten op het spel. De schaakclubs streven er bovendien naar schakers van gelijke sterkte zoveel mogelijk tegen elkaar te laten spelen. Dat betekent niet dat het nergens om gaat. Na de kwalificatie voor de regiofinales, maken de finalisten uit wie de kampioenen worden van hun divisie.

DE LOL SPAT ERVAN AF Voor vele beginnende schakers is de Schaak-Off het ideale vertrekpunt om kennis te maken met de fysieke houten stukken, ofwel het ‘over the board’-schaken. Wat opvalt is het gemêleerde gezelschap, op de avonden loopt er van alles rond: van jong tot oud en van beginner tot gevorderde. Schakers onder de 35 jaar zijn ruim vertegenwoordigd, een groep die tijdens de lockdown online gegrepen werd door

de schaaksport. De fysieke stukken, het indrukken van de klok, een tegenstander in diepe overpeinzing anderhalve meter tegenover je, het is voor de meeste beginnende schakers natuurlijk even wennen. Maar de lol spat ervan af. Uit een onderzoekje van de KNSB blijkt dat 90 procent van de deelnemers van plan is om ook met de volgende editie mee te doen. Voor clubs geldt ongeveer hetzelfde percentage, ook die zeggen massaal er de derde editie weer bij te zijn. Want ook voor de clubs biedt de SchaakOff kansen. Schaakverenigingen kunnen de deelnemers uitnodigen om eens een kijkje te nemen op de clubavond of voor een training door een sterke speler op de club. Het is kortom een mooie manier om leden te werven. Bovendien biedt een vereniging zijn vaste leden een paar

extra ‘alternatieve clubavonden’. Schaakvereniging Hoevelaken uit Gelderland zegt dat de Schaak-Off drie nieuwe leden heeft opgeleverd. S.V. de Zwarte Dame uit het Zeeuwse Kruiningen laat weten dat dankzij het toernooi het ledenaantal zelfs is verdubbeld. Willem de Koster uit Delft deed ook mee aan de Schaak-Off en besloot daarna lid te worden van de Delftsche Schaakclub. De Schaak-Off was voor hem een mooie manier om in aanraking te komen met het schaken. De laagdrempeligheid die De Koster ervoer tijdens het toernooi, ziet hij nu ook bij zijn club. “Ik vind het echt bijzonder mooi hoe ervaren schakers van de club de tijd en moeite nemen om tips en uitleg te geven aan beginnende spelers zoals ik. Daardoor voelde ik me vanaf het begin erg welkom.”

DE OORSPRONG De Schaak-Off is een initiatief van de schaakbond, dat in 2021 voor het eerst is opgezet. In deze competitie kunnen nieuwe schakers kennismaken met het clubschaken en wedstrijdschaak. Er zijn lokale voorronden, een regionale en een landelijk finale. Het format is simpel. Er wordt gespeeld in vierkampen met drie ronden rapidschaak van circa 50 minuten (20 minuten per persoon plus 5 seconden increment). De winnaars van elke groep plaatsen zich voor de regiofinales. Afsluitend volgt er nog een landelijke finale.

SCHAKEN.NL

SCHAKEN IN DE BAJES INTERVIEW

Achter de tralies is schaken populair

Zitten & zetten

Als twee gedetineerden in een gevangenisfilm een potje schaken – en dat is geen ongebruikelijk beeld – dan weet de geoefende kijker al wat er staat te gebeuren. De winnaar van de partij, het type dat vele stappen vooruitdenkt, verzint niet veel later het masterplan voor de ontsnapping. DOOR: BENNO DE JONGH

at zijn de wetten van Hollywood. De werkelijkheid voor Nederlandse bajesklanten is anders, want succesvol vluchten is bijkans onmogelijk. Maar geschaakt wordt er – net als in de gevangenissen op het witte doek – veel. Zo kan het zijn dat je op de ruime luchtplaats van de Penitentiaire Inrichting Veenhuizen gedetineerden in hun vrije uurtje ziet tennissen, voetballen, fitnessen en joggen, maar ook steeds vaker ziet schaken. Ook de bewakers merken de laatste jaren een significante toename in de populariteit van het spel. Die populariteit verklaart ook dat de KNSB dit jaar de PI Veenhuizen, locatie Esserheem, uitkoos om Nederland te vertegenwoordigen op het Internationaal Schaakkampioenschap voor gedetineerden. Vorig jaar was die eer weggelegd voor PI Lelystad, die toen Rusland en Oekraïne versloeg, maar de meerdere moest erkennen in Zimbabwe. Meer bewijs dat tussen de vier muren van de gevangenis alles anders is dan daarbuiten dan deze resultaten, is niet nodig.

SCHAKEN.NL

‘CHESS FOR FREEDOM’ De vier mannen die dit jaar geselecteerd zijn om het online toernooi te spelen, zitten voorafgaand aan de eerste ronde aan een tafel in een krappe ruimte van de afdeling onderwijs. Bryan, de beste schaker van de gevangenis, zit op bord 1, de op-een-na-beste schaker Stan op bord 2, enzovoort. Het is even wennen, want normaal gesproken spelen ze tegen elkaar, met houten stukken, zonder klok. Nu schaken ze op een laptop tegen bajesklanten uit verre buitenlanden als Slovenië, Griekenland en Zimbabwe. Ingelogd met een speciaal voor het toernooi in het leven geroepen account op chess.com, krijgen ze 10 minuten per persoon per partij, met vijf seconden erbij per zet. Nederland speelt in een poule van zeven landen en om de finaleronde te halen, moet het viertal eindigen bij de eerste twee landen. Aan het toernooi doen in totaal 85 teams van gedetineerden mee uit bijna vijftig landen uit de hele wereld. Schaken op internet doen de vier mannen vrijwel nooit. Niet omdat ze dat niet zouden willen, maar de twee uur internettijd die ze per week tot hun beschikking hebben,

“Telkens als ik vast kom te zitten, begin ik weer met schaken” BRYAN

SCHAKEN.NL

SCHAKEN IN DE BAJES INTERVIEW

gaan op aan andere zaken, zoals mailtjes versturen en nieuwssites bezoeken. Het is dus zichtbaar wennen aan het begin van ‘Chess voor Freedom’, zoals de FIDE het toernooi heeft gedoopt. Het Nederlandse viertal speelt de openingen snel, misschien wel iets te snel. Voor bord 1-speler Bryan werpt het vlotte spel wel z’n vruchten af. Terwijl de anderen nog bezig zijn met hun partij, klinkt er van zijn kant van de tafel een triomfantelijk ‘mat!’. De setting is totaal anders dan bij elk ander schaaktoernooi. Aan de muur hebben de vier gevangenen een Nederlandse vlag opgehangen, om te onderstrepen dat ze vandaag de vaderlandse eer mogen verdedigen. Op een iPad die op tafel ligt, is op een livestream te zien hoe iemand van de FIDE probeert het toernooi in goede banen te leiden. Dat lukt niet altijd even goed, getuige teksten als ‘Greece has connection issues’. Af en toe wordt er geschakeld naar een van de deelnemende landen en is er op het scherm opeens de binnenkant van een gevangenis uit Mongolië of Colombia te zien, waar vier mannen of vrouwen achter een computer zitten te schaken. Wat opvalt is dat de gevangenen in de meeste landen een oranje, wit of groen gevangenistenue aan hebben. In Nederland lopen gevangenen rond in hun zelfverkozen kloffie, wat in de dagelijkse praktijk van de Esserheem veelal neerkomt op gemakkelijke kleding zoals een joggingpak en sportschoenen. “Tja, ze hoeven toch de deur niet uit”, merkt een van de bewakers fijntjes op. MEER ORGANISEREN De 48-jarige Bryan schaakt al sinds zijn zestiende jaar. Bij de bibliotheek van de gevangenis zijn zo’n tien schaakboeken te leen, die hij inmiddels allemaal weleens heeft bekeken. Bryan schaakt regelmatig op z’n afdeling, maar voor echte tegenstand moet hij wachten tot het weekend, wanneer hij op de luchtplaats een potje kan spelen tegen bord 2-speler Stan, die op een andere afdeling zit. De 44-jarige Stan begon met schaken op z’n vijftiende. Ook voor hem is het hoogtepunt op schaakgebied het weekend, wanneer hij de degens met Bryan kan kruisen. Voor Stan is het schaken met muis enigszins onwennig, al herpakt hij zich na een stroeve start met een knappe overwinning in de tweede ronde. Dat er allemaal mensen over zijn schouders mee staan te gluren naar zijn partij – onder anderen een journalist, de voorzitter van de schaakbond, een bewaker en de gevangenisdirecteur – daar heeft hij naar eigen zeggen geen last van. “Dat heb je op de afdeling ook, daar lopen er ook mensen omheen”, zegt hij nuchter.

SCHAKEN.NL

Stan behaalt uiteindelijk 3 punten uit 7 partijen. “Het hadden er 7 uit 7 moeten zijn”, lacht hij. “Nee hoor, ik ben best tevreden. Maar uit twee potjes had ik meer kunnen halen. Het zou leuk zijn als er in Veenhuizen iets meer georganiseerd zou worden met schaken”, zegt Stan. “Ik heb ook vastgezeten in Duitsland, en daar was elke week een soort schaakclubje.” Ook Bryan zou het mooi vinden als ze een keer schaakles zouden krijgen of een goede schaker een simultaan komt geven. Arie van den Hurk, zelf ook verwoed schaker en al vele tientallen jaren werkzaam voor de Dienst Justitiële Inrichtingen, heeft al gevorderde plannen voor een online toernooi tussen verschillende gevangenissen. “Als het met

“Het zou leuk zijn als er in Veenhuizen iets meer georganiseerd zou worden met schaken. Ik heb ook vastgezeten in Duitsland, daar was elke week een soort schaakclubje”

FOTO: PI VEENHUIZEN

STAN

KNSB-directeur Dharma Tjiam (links) schaakt op de binnenplaats van de Penitentiaire Inrichting Veenhuizen met Arie van den Hurk, adviseur kennismanagement bij Dienst Justitiële Inrichtingen. 33

SCHAKEN.NL

SCHAKEN IN DE BAJES INTERVIEW

voetballen kan, waarbij spelers met busjes naar andere locaties worden gebracht, dan moet het met online schaken helemaal kunnen”, spreekt Van den Hurk z’n hoop uit. “Een gevangenis leent zich goed voor schaken”, merkt hij op. “Als skiën je hobby is, dan heb je toch een probleem in de bajes. Schaken is laagdrempelig. Het neemt amper ruimte in en het kost vrijwel niets.” Van den Hurk vindt het daarom goed dat de FIDE dit toernooi organiseert. GROTE WOORDEN Op de website schrijft de wereldschaakbond dat schaken bij gevangenen kan zorgen voor vermindering van depressie, stress en angstgevoelens. Schaken is ook goed voor concentratie, het geheugen en logisch nadenken, claimt de bond. De FIDE zegt ook dat de beoefening van het schaakspel door delinquenten goed is voor de motivatie in brede zin en voor het besef dat daden consequenties hebben. En alsof dat nog niet genoeg is, beweert de FIDE ook dat schaken binnen de gevangenismuren zorgt voor een betere re-integratie in de maatschappij. Als de gevangene maar genoeg schaakt in de bajes, dan kan het leven buiten de gevangenis bijna niet meer verkeerd gaan, lijkt de bond te willen zeggen. Grote woorden van de FIDE en ongetwijfeld goed bedoeld, maar ze hebben ook veel weg van goedkope marketing en matig onderbouwde quasi-wetenschap. Maar schaken in de gevangenis dient natuurlijk wel een doel. “Het is een bijdrage aan het zinvol doorkomen van de

SCHAKEN.NL

detentietijd, want die is vaak stomvervelend”, zegt Van den Hurk. “Schaken kan helpen om ’s ochtend iets meer zin te krijgen om de cel uit te komen. Bij de een is het schaken, bij de ander muziek maken en bij de derde een boek lezen of schilderen. Op het moment dat je schaken aanbiedt in de gevangenis, kan dat allerlei positieve effecten hebben op het leefklimaat in de inrichting. Het grootste gevaar voor mensen in detentie is lethargie. Dat kan weer leiden tot een zucht naar drugs en dan belandt iemand van de regen in de drup.” Schaken is slechts een van de zaken die kunnen bijdragen aan het goed doorkomen van de tijd in de gevangenis, benadrukt Van den Hurk: “Sport kan een rol spelen bij re-integratie, maar we moeten schaken niet als wonderolie zien. Het zou een godswonder betekenen als met schaken alle problemen worden opgelost.” Maar, we moeten de rol van schaken ook weer niet onderschatten, meent Van den Hurk. “Schaken helpt het brein fit te houden. Inactiviteit van de hersenen is een groot risico dat kan leiden tot een slecht functionerende frontale cortex. Dit deel van het brein heeft veel functies, maar de belangrijkste is remming. Het bezighouden van de frontale cortex werkt als een antigif, het is feitelijk een rem op slecht gedrag.” HOGE HEKKEN, DICHTE DEUREN De derde ronde zit erop en het is tijd voor een welverdiende pauze. Tijdens de lunch met broodjes ham en kaas gaat het er opvallend gemoedelijk aan toe. Wat opvalt, is het informele contact tussen de gedetineerden enerzijds en de bezoekers en het gevangenispersoneel anderzijds. De journalist, de directeur van de schaakbond, de bewakers, de gevangenisdirecteur en de gedetineerden zitten dwars door elkaar heen aan tafel en praten over van alles, maar toch vooral hun gemeenschappelijke passie: schaken. De naam Magnus Carlsen valt, Garry Kasparov wordt genoemd en ook de plotselinge roem van de voorheen vrijwel onbekende Hans Niemann is doorgedrongen tot de binnenkant van de gevangenismuren. “Die zagen we laatst op het journaal”, zegt Stan lachend. Na de lunch vraagt Bryan of er nog tijd is om voor de volgende ronde een sigaretje te roken en de bewaker loopt met hem mee naar buiten. Ook Dharma Tjiam, directeur van de KNSB, is aandachtig toeschouwer van het schaaktoernooi. Het is ook zijn eerste keer in een gevangenis en hij kijkt z’n ogen uit. “Wat vooral indruk maakt is dat de vrijheid ook echt weg is. Ze moeten voor alles toestemming vragen”, zegt hij. “Ik zou het goed vinden als gedetineerden ook vaker kunnen schaken en zich meer kunnen verdiepen in de schaaksport”, vervolgt de bondsdirecteur. “Het geeft ze afleiding en ook wat rust. Als schaakbond doen we ons best om zoveel mogelijk mensen te interesseren voor de

“Een gevangenis leent zich goed voor schaken. Als skiën je hobby is, dan heb je toch een probleem in de bajes” ARIE VAN DEN HURK (DIENST JUSTITIËLE INRICHTINGEN)

mooie sport schaken. Leeftijd, achtergrond of afkomst doen er niet toe. Dit toernooi doorbreekt ook een beetje de routine of sleur, en dat is goed. Ze gaan ook echt op in het spel”, ziet Tjiam. De hoge hekken, de dichte deuren, de tralies voor de ramen, de bewakers, ook hier in de oudste gevangenis van het land worden gedetineerden er elke seconde van de dag aan herinnerd dat de vrije buitenwereld behoorlijk ver weg is. Desondanks is Esserheem een van de populairste gevangenissen van het land, vooral door de ruime opzet van het gebouw, waarvan de fundamenten uit 1823 stammen. Het open karakter en de goede faciliteiten maken dat deze gevangenis zowel door gevangenen als personeel als de minst onprettige van het land wordt gezien. Er zijn weinig geweldsincidenten, bij gevangenen onderling en tegenover het personeel. Je zou wel gek zijn om als gedetineerde je verblijf hier op het spel te zetten. VOORLAATSTE Terug naar het schaken: hoe bracht de Nederlandse schaakploeg het ervanaf? Het viertal eindigde als

voorlaatste in de groep, die verder bestond uit Engeland, Bulgarije, Griekenland, Roemenië, Jersey (UK), Slovenië en Zimbabwe. Een dag later bleek dat de Filipijnen het goud had bemachtigd, Colombia zilver en India brons. Als Nederland volgend jaar bij de eerste twee van de poule wil eindigen en kans wil maken op de medailles, zal er dus hard getraind moeten worden. Het is de zoveelste goede reden om de schaakactiviteiten binnen de muren van Esserheem uit te breiden. Bryan wint ook zijn laatste partij en behaalt een score van 3,5 uit 7. “Telkens als ik vast kom te zitten, begin ik weer met schaken”, zegt hij. Dat hij buiten de muren van de gevangenis minder schaakt, heeft niets te maken met een gebrek aan liefde voor het spel. Want dat druipt er bij hem vanaf, net als bij zijn teamgenoten. Als alles voorspoedig verloopt, zal Bryan ontbreken bij het volgende Internationaal Schaakkampioenschap voor gedetineerden. “Over zeven maanden kom ik vrij”, vertelt hij met een glinstering in z’n ogen. “Ik zit in de autobranche en krijg het dan weer druk met werk, want er moet ook geld verdiend worden. Of ik blijf schaken, weet ik niet, maar ik denk van wel.”

SCHAKEN.NL

150 INTERVIEW JAAR KNSB

Hersenprofessor Erik Scherder is warm pleitbezorger van schaken

FOTO: ANP FOTO

“Schaken goed voor je brein” Prof. dr. Erik Scherder bekommert zich als hoogleraar neuropsychologie om ons brein. Dat speelt een grote rol bij het schaken, maar andersom is schaken ook goed voor het brein. Scherder legt het uit. DOOR: FRANK CLEVERS

SCHAKEN.NL

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond viert in 2023 het 150-jarig bestaan en u bent een van de vijf leden van het Comité van Aanbeveling. U hebt dus wel iets met schaken? “Ik kan het een beetje en heb in de kamer een bord staan. Af en toe speel ik een potje. Maar ik ben vooral overtuigd van de waarde van het schaken, vandaar dat ik me graag beschikbaar heb gesteld en wel vaker lezingen houd over schaken en het brein.”

Je hoort weleens: ’Schaken is goed voor kinderen. Ze worden er slimmer van.’ Bent u het daarmee eens? “Dat klinkt nogal stellig. Maar het levert wel een bijdrage. Schaken is een en al uitdaging en dat is altijd goed. Er is een sportief element – je wilt winnen – en je moet nadenken, plannen maken en vooruitdenken. Wat doe ik? Wat doet de ander dan en wat doe ik daarna? Nou, hoe mooi is dat als je een opgroeiend brein hebt! Je doet bij alles wat bij schaken komt kijken een beroep op al die nadenkfuncties die in het brein op grote afstand van elkaar liggen. Je laat die gebieden in je hersens die ver van elkaar af liggen, met elkaar ‘praten’, dus je verbindt ze met elkaar. Daardoor worden die verbindingen tussen die gebieden sterker en daardoor ben je in staat om nieuwe problemen op te lossen. Je bent meer in staat om op allerlei manieren een probleem te benaderen.”

“Je gunt iedereen dat schaken onderdeel is van zijn of haar leven vanwege de vele goede eigenschappen die het in zich heeft”

SCHAKEN.NL

150 INTERVIEW JAAR KNSB

Een andere stelling: ’Schaken is goed voor ouderen. Het helpt tegen dementie.’ Eens? “Zeker. Mensen die aan een denksport doen zoals schaken (het geldt dus bijvoorbeeld ook voor dammen), bouwen een zogenaamde cognitieve reserve op. Want ze hebben door het schaken die verbindingen tussen de ver uit elkaar liggende hersengebieden sterker gemaakt. Door die sterke verbindingen ben je beter beschermd tegen een ouderdomsziekte als dementie. Daar zijn heel goede studies naar gedaan. Je voorkomt het niet, maar als je een hoge cognitieve reserve hebt, komt het minder snel aan de oppervlakte. Je hebt zogezegd een hogere ‘weerstand’ en je stelt het uit, je merkt de ziekte pas later. Dus langer kwaliteit van leven.”

Als ik een lange partij heb, kan ik dan beter blijven zitten of mag ik in de speelzaal rondwandelen? “Het is altijd goed om te bewegen. Je voorkomt fysiek ongemak dat kan ontstaan als je lang zit, want je kunt last krijgen van je rug of je krijgt een pijntje hier of daar. Als ik een college geef, onderbreken we dat regelmatig om even te bewegen, want daarna heb je ook weer een betere concentratie. Het lange zitten onderbreken is altijd goed, loop maar gerust een rondje. Bewegen bevordert de stofwisseling en doorbloeding van het brein. De onderbreking kan ook leiden tot daling van de spanning, dat kan ook gunstig zijn. Ik denk dat je niet bang hoeft te zijn dat je je concentratie verliest.”

“Het is goed om jezelf te blijven uitdagen en nieuwe dingen te leren. Hoe oud je ook bent, ga iets nieuws doen. Bijvoorbeeld schaken. Zeker doen”

Wat zou de ideale warming-up zijn voor een schaakpartij? “Hardlopen! Lekker doorlopen. Of een wandeling of fietsen. In ieder geval ervoor zorgen dat je fysiek in een goede conditie bent. Heb je geen goede fysieke conditie, dan ben je mentaal ook moe.”

Hoe kijkt u tegen de schaakwereld aan?

COMITÉ VAN AANBEVELING Erik Scherder is een van de vijf leden van het Comité van Aanbeveling van ‘150 jaar KNSB’. Het vijftal bestaat verder uit Marry de Gaay Fortman (partner & advocaat bij Houthoff), Paul van Nunen (directeur Brainport Eindhoven), Anneke van Zanen (voorzitter NOC*NSF) en Nick Schilder (zanger), die allemaal een band met schaken hebben. Het comité helpt met hun netwerk en ervaring de jubileumcommissie.

SCHAKEN.NL

“Ik zie de mensen in de schaaktop als bijzondere mensen waar ik bewondering voor heb. In z’n algemeenheid vind ik schaken een fantastische denksport waarvan ik zou hopen dat iedereen een kans krijgt om ermee in aanraking te komen. Je gunt iedereen dat het onderdeel is van zijn of haar leven vanwege de vele goede eigenschappen die het in zich heeft.”

U bent nu 71 jaar. Bent u zelf nog tevreden over uw brein? “Haha, jawel hoor. Ik ben tevreden dat ik nog elke dag leer en voel me gezegend met het feit dat ik nog zoveel energie voel om elke dag nieuwe stappen te zetten en nieuwe dingen te ontdekken. We moeten af van het idee dat het allemaal minder wordt als je ouder wordt. Het is goed om jezelf te blijven uitdagen en nieuwe dingen te leren. Hoe oud je ook bent, ga iets nieuws doen. Bijvoorbeeld schaken. Zeker doen.”

DE SCHAAKBOND 150 JAAR IN 2023 De Koninklijke Nederlandse Schaakbond (KNSB) bestaat in 2023 150 jaar. Dat jubileum wordt goed gevierd. De KNSB is de oudste schaakbond die is aangesloten bij de wereldschaakbond (FIDE), waarvan inmiddels 200 landen lid zijn. De officiële oprichtingsdatum van de KNSB is 23 mei 1873. Daarom ligt het hoogtepunt van de jubileumviering ook in mei 2023. De schaakbond wil het jubileum vieren met iedereen die de passie voor het schaakspel deelt. Dat gebeurt onder meer met een heleboel wedstrijden, toernooien, simultaans en activiteiten in de openbare ruimte, zoals schaaktafels en bibliotheken. Maar ook met een expositie van schaakkunst, een speciaal schaakprobleem met stukken in de stand van het getal 150, een stripboek, een speciale postzegel en een schaaklied. Van 20 tot en met 31 mei is er bijna dagelijks een activiteit zoals de presentatie van een jubileumboek, een receptie, jubileumtoernooi, de 1ste Nationale Schoolschaakdag en als klapstuk een groot evenement met duizend scholieren in het Spoorwegmuseum en simultaans van grootmeesters. Bovendien kunnen de hele maand mei basisscholen gratis gebruikmaken van een online kennismakingslessenaanbod voor schaken op school.

Het thema van de jubileumviering is ‘Schaken kent geen grenzen’, om te benadrukken dat er geen onderscheid is tussen leeftijd, geslacht, ras, geloof of taal. De bond heeft een goed doel in Oeganda uitgekozen. Als in Nederland door Stedon ergens een schaaktafel in de openbare ruimte wordt geplaatst, stelt Stedon 100 euro beschikbaar voor een organisatie die zorgt voor schaaktafels voor kinderen in Oeganda. Wil je meer weten? Dan kun je natuurlijk op de website van de KNSB kijken, www.schaakbond.nl. Daar zie je een rode button die je op de pagina’s brengt die over het jubileum gaan. Of gebruik de QR-code hieronder. Scan de QR-code en ga naar de jubileumpagina 150 jaar schaakbond

‘Schaken kent geen grenzen’ Het jubileumfeest start officieel op 19 januari bij Tata Steel on Tour en eindigt eind december bij het Groninger Festival.

SCHAKEN.NL

ANALYSE INTERVIEW

Lucas van Foreest analyseert een van zijn overwinningen op Luke McShane in Hoogeveen

“ Ik heb geluk dat ik niet meteen verlies” In oktober van dit jaar speelde Lucas van Foreest een match tegen de Engelse grootmeester Luke McShane over zes partijen. McShane was 8 jaar toen hij wereldkampioen tot en met 10 jaar werd. Hij staat al vele jaren in de top-100 van de wereld en zat op bord 2 van het Engelse nationale team op de laatste Olympiade. De 38-jarige Brit wordt in de wandelgangen ook wel de sterkste amateurschaker in de wereld genoemd. De 21-jarige Lucas van Foreest heeft natuurlijk nog niet een vergelijkbare staat van dienst, maar werd bij zijn debuut in 2019 wel direct Nederlands kampioen. Dit was dus een match tussen jeugd en ervaring. Het eindresultaat was verrassend en laat zien dat Lucas weer een sprongetje heeft gemaakt in zijn ontwikkeling. De Nederlander won de match met 4-2. Op dat resultaat viel weinig af te dingen. Hij verloor met zwart de eerste partij vanuit een gelijke stelling, maar sloeg meteen terug met wit in de tweede partij (uiteindelijk scoorde Lucas 3 uit 3 met wit!). Na een remise in de derde partij, volgde bij de stand 1,5-1,5 de partij die Lucas op deze pagina’s analyseert. DOOR: LUCAS VAN FOREEST

SCHAKEN.NL

FOTO: FRANS PEETERS

“Zwarts paard staat passief en het is niet duidelijk hoe zwart verder kan aanvallen”

LUCAS VAN FOREEST - LUKE MCSHANE HOOGEVEEN MATCHPARTIJ 4 1.d4 Pf6 2.c4 g6 Konings-Indisch, waarschijnlijk wilde Luke niet weer ergens verrast worden in de Nimzo zoals in de tweede partij. 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.h3 0–0 6.Le3 Een relatief nieuwe line, die nu in de mode is. Het idee is om flexibel te blijven met de witte koning, en wellicht zelf een koningsaanval te beginnen met g2-g4. 6...Pa6 7.g4 e5 8.d5 Pc5 9.f3 Wit heeft de koningsvleugel onder controle, dus daarom begint zwart spel op de damevleugel. 9...c6 Zwart wil de stelling openen.

r+lwq-trk+ zpp+-+pvlp -+pzp-snp+ +-snPzp-+-+P+P+P+ +-sN-vLP+P PzP-+-+-+ tR-+QmKLsNR 10.Dd2 Een kleine mix-up: 10.h4 was mijn voorbereiding, met het idee om een directe aanval te beginnen met h5. 10...cxd5 11.cxd5 Ld7 12.0–0–0?! Typisch in dit soort stellingen, maar toch niet goed hier. Zwarts stukken staan

goed om een aanval op de damevleugel te beginnen. 12...Db8!

rwq-+-trk+ zpp+l+pvlp -+-zp-snp+ +-snPzp-+-+-+P+P+ +-sN-vLP+P PzP-wQ-+-+ +-mKR+LsNR Dit idee had ik gemist, met zijn damezet maakt zwart ruimte voor de f8-toren en maakt …b7–b5 mogelijk. 13.Kb1 b5 14.b4 Wit moet zwarts spel op de damevleugel tegenhouden. 14...Pa4

Beter dan 14...Pa6 15.a3 en zwarts paard staat passief en het is niet duidelijk hoe zwart verder kan aanvallen. 15.Pxa4 bxa4 16.Ka1

rwq-+-trk+ zp-+l+pvlp -+-zp-snp+ +-+Pzp-+pzP-+P+P+ +-+-vLP+P P+-wQ-+-+ mK-+R+LsNR 16…Pe8!? Een interessante beslissing, het idee is positioneel: … f5–f4 om ruimte te winnen op de koningsvleugel, en …Pe8–c7–b5–d4 om de

SCHAKEN.NL

ANALYSE INTERVIEW

positie van het paard te verbeteren. Zelf had ik 16...Db7 verwacht, om wat directer op een koningsaanval te focussen. Nu is de stelling onduidelijk na 17.Pe2 Tfc8. Dat is trouwens een stuk beter dan 17.Ld3? Pxd5 een belangrijk tactiekje 18.exd5 e4+. 17.h4 f5 18.gxf5 gxf5 19.h5 f4 20.Lf2 Kh8 21.Lh3

rwq-+ntr-mk zp-+l+-vlp -+-zp-+-+ +-+Pzp-+P pzP-+Pzp-+ +-+-+P+L P+-wQ-vL-+ mK-+R+-sNR Ruilt wits slechte loper af voor zwarts goede loper. 21...Dd8

Een fout waardoor wit veel tijd wint. Juist is 21...Lxh3 22.Pxh3 h6 wits paard staat erg slecht op h3 en moet weer omgespeeld worden, waardoor zwart een paar tempi wint in vergelijking met de partij. 22.Tc1 Pc7 23.Lxd7 Dxd7 24.Pe2 Pb5 Hier staat zwarts paard erg goed, het dekt het veld c7 en de d6 pion, en kan ook soms naar d4. Mijn plan was dan ook om het af te ruilen met Pc3, maar daarvoor moeten eerst wat voorbereidende zetten gedaan worden. 25.Tc6 Een sterke zet! Na 25.Pc3 Pd4 26.Lxd4 exd4 gevolgd door …d3 wordt zwarts loper actief, en 25.Dd3 Tac8 geeft zwart controle over de c-lijn. 25...Tab8 26.Dd3 Tg8 27.Pc3 Pd4 28.b5!

“Ik had het sterke antwoord van mijn tegenstander gemist”

SCHAKEN.NL

-tr-+-+rmk zp-+q+-vlp -+Rzp-+-+ +P+Pzp-+P p+-snPzp-+ +-sNQ+P+P+-+-vL-+ mK-+-+-+R

-tr-+-+-mk zp-+q+-+p -+Rzp-vl-+ +P+P+-+P N+-zpPzp-+ +-+Q+P+P+-+-+r+ mK-tR-+-+-

Ik was erg blij met deze zet, de toren op b8 doet nu niks meer, en ik dreig nu Lxd4 en Pxa4, waarna mijn dame de pion op d4 blokkeert. Zwakker is 28.Lxd4 exd4 29.Pxa4 Txb4. 28...Lf6 Zwart begint tegenspel op de g-lijn. Niet goed is 28... Pxc6 29.dxc6 en met Pd5 op de volgende zet bereikt wit een droomstelling. 29.Lxd4 exd4 30.Pxa4 Op dit moment wist ik vrij zeker dat ik gewonnen zou moeten staan, een pion meer, goed paard tegen slechte loper, en alle pionnen van zwart zijn zwak. Ik moest alleen voorzichtig zijn dat de a1-h8 diagonaal niet open zou gaan… 30...Tg2 31.Thc1?? Gooit de winst weg, ik had het sterke antwoord van mijn tegenstander gemist. In plaats hiervan zou 31.Pb2 moeten winnen voor wit, zwart heeft geen plan meer, wit kan rustig zijn stelling verbeteren en op een goed moment Pc4 spelen.

31...Te2!! Opeens is de stelling totaal onduidelijk, zwarts idee is … Te3 en dan ...d3, en zijn loper komt tot leven, en mijn koning is zwak. 32.Pc5 Nu de a1-h8-diagonaal sowieso open zou gaan, wilde ik graag de loper afruilen. De toren kan niet geslagen worden: 32.Dxe2 d3+ met een aftrekaanval. 32...dxc5 Hier was 32...Df7 33.Pe6 Dg8! ook mogelijk met een onduidelijk stelling. 33.Txf6 Te3 34.Dc4 Dg7!

-tr-+-+-mk zp-+-+-wqp -+-+-tR-+ +PzpP+-+P -+QzpPzp-+ +-+-trP+P+-+-+-+ mK-tR-+-+Oeps! Dit idee had ik gemist, ik heb geluk dat ik niet meteen verlies. 35.e5

FOTO: FRANS PEETERS

De enige zet om de diagonaal tijdelijk te sluiten. 35...Txe5 36.Txf4 Txd5 Ik verwachtte 36...d3 om de a1-h8-diagonaal te openen. Na 37.h6 Dxh6 was ik 38.Td1 van plan, en de stelling was voor mijn gevoel erg onduidelijk. 37.Dxd5 d3+ 38.Td4

-tr-+-+-mk zp-+-+-wqp -+-+-+-+ +PzpQ+-+P -+-tR-+-+ +-+p+P+P+-+-+-+ mK-tR-+-+-

Een verassende beslissing in tijdnood. Waarschijnlijk had Luke 38... Dxd4+ 39.Dxd4+ cxd4 40.a4 Te8 41.Kb2 Te2+ 42.Kb3 berekend en geconcludeerd dat dit gevaarlijk is voor zwart. Dat klopt ook: wits damevleugelpionnen garanderen de winst. Maar op zet 40 gaat 40...a6 (dit idee had Luke gemist) en het staat gelijk na 41.bxa6 Tb4. 39.Dd6 Te8 40.h6 Dit had Luke gemist, de onderste rij van zwart is zwak, er is geen verdediging meer. 40...Dg5 Of 40...De5 41.Dxe5+ Txe5 42.Tc8+ en mat volgt.

“Zwart heeft geen plan meer, wit kan rustig zijn stelling verbeteren”

41.Dxd4+ Kg8 42.Tg1 1-0

38…cxd4??

SCHAKEN.NL

FOTO: ANP FOTO

BEELDDENKEN INTERVIEW

SCHAKEN.NL

De schaker ontleed TEKST: EDWIN ALBLAS

et tafereel op de foto ziet er in eerste instantie misschien wat luguber uit, maar we kijken hier naar een plastic uitvoering van een gevild lijk van een schaker, waarbij ook de menselijke organen zijn blootgesteld. De schaker maakt onderdeel uit de derde versie van de tentoonstelling Body Worlds Cycle of Life, die inmiddels de wereld over reist. De meer dan 100 lichamen tonen de effecten van gezondheid en levensstijl op het menselijk lichaam en de veerkracht ervan. Voor de bezoekers van de tentoonstelling moet het ook een soort wake-up call zijn. “Een realiteitscontrole, die dient als een herinnering aan iedereen om zo gezond mogelijk te blijven”, aldus de boodschap van de curator voor antropologie Dr. Dirk Van Tuerenhout. De lichamen zijn gemaakt met behulp van plastinatie, een conserveringstechniek die is uitgevonden door Dr. Gunther von Hagens in 1977. Daarbij worden de natuurlijke vloeistoffen in een overleden lichaam vervangen door vloeibaar plastic dat buigzaam is en gemakkelijk in levensechte houdingen kan worden geplaatst voordat het wordt gevuld met gas, licht of warmte. Maar het is niet allemaal nep. Sommige specimen zijn afkomstig uit een donatieprogramma dat Von Hagens in 1983 opstartte. In Amsterdam zit ook een vestiging van Body Worlds, maar daar behoort helaas geen schaker tot de collectie. Wel een tafel met pokerspelers. De effecten in het lichaam bij het spelen van poker zouden vergelijkbaar zijn met schaken. Wellicht dat dit de toenemende populariteit van poker onder schakers verklaart. De schaker op de foto lijkt sowieso een vreemde eend in de bijt. Hij heeft geen tegenstander en zijn houding is ook niet bepaald veelvoorkomend.

SCHAKEN.NL

TWITTERKONING INTERVIEW

Voetballers uitgezonderd, raken grote namen uit andere sporten vaak niet aan het aantal volgers van Giri SCHAKEN.NL

Anish Giri tweet vlugger dan zijn schaduw… De online aanwezigheid van topsporters is de laatste jaren groter en groter geworden. Voor, tijdens of na een wedstrijd plaatsen ze een foto en doordeweeks verschijnt er nog een filmpje waarin de sponsor aandacht krijgt. Ondertussen groeien hun volgersaantallen gestaag door. Hoewel Instagram inmiddels bekendstaat als het platform waarop sporters het meest van zich laten horen, is Twitter – zeker sinds de opkomst van het online schaken – nog altijd een relevant kanaal voor schakers. Zo ook voor Anish Giri, de Twitterkoning van schakend Nederland. DOOR: LUC KEERSMAEKERS Maar doen we met de titel ‘Twitterkoning van schakend Nederland’ wel recht aan de positie die Giri op het platform heeft verworven? Op het moment van schrijven bezet Giri de zevende plaats in FIDE-ranking. Als we de top tien van deze lijst niet opmaken op basis van de FIDE-ratings, maar aan de hand van het aantal volgers op Twitter, schuift Giri met 255,3 duizend volgers op van de zevende naar de vierde plek. Hij moet alleen Magnus Carlsen (801,9 duizend volgers), Anand Viswanathan (646,9 duizend volgers) en Hikaru Nakamura (441,5 duizend volgers) voor zich dulden. Daarbij mogen we vermelden dat Giri zijn Twitter-account tweeënhalf tot ruim een half jaar later aanmaakte dan de genoemde collega’s. UITZONDERING OP DE REGEL Als we Giri vergelijken met Nederlandse topsporters in andere disciplines, zien we duidelijk hoe populair schaken op Twitter is. Sommige huidige Nederlandse topsporters ontbreken zelfs

inmiddels gestopt – Epke Zonderland (81,1 duizend volgers) nog lang niet. Een uitzondering op die regel wordt gevormd door de vaderlandse voetballers en voetbalsters. Virgil van Dijk, Frenkie de Jong en Lieke Martens schieten allemaal boven de miljoen volgers uit.

volledig op het kanaal, zoals Dafne Schippers (atlete) en Irene Schouten (schaatsster). Grote namen die wél op Twitter zitten, geraken vaak niet aan het aantal volgers van Giri. Wielrenner Mathieu van der Poel komt met 205,7 duizend volgers nog enigszins in de buurt, maar handbalster Tess Wester (14,3 duizend volgers) en – hoewel

Gezien de activiteit van Giri op Twitter is zijn volgersaantal niet vreemd. Met inmiddels 7736 tweets plaatst hij over het algemeen meermaals per dag iets, variërend van een foto achter de schermen of van waar hij is, tot een mening of een poll. Vaak over schaken, soms over iets willekeurigs, en altijd in het Engels. Zoals laatst, toen Giri de volgende vraag de wereld in slingerde: ‘Jokes aside, what do we think of the Elon Musk Twitter takeover?’ Met maar liefst 5413 reacties zit het met de interactie met zijn volgers wel goed. Ook pikt hij verder vaak honderden, regelmatig zelfs duizenden likes op met een enkele post op zijn Twitterprofiel.

SCHAKEN.NL

SCHONE SPORT

Schaakbond beraadt zich over stappen tegen ‘misbruik van de situatie’

“ De drempel om vals te spelen is laag” Valsspelen is zo oud als de sport is. Oplichting in de schaaksport kwam onder een vergrootglas te liggen, toen wereldkampioen Magnus Carlsen in september hintte op bedrog van collega-schaker Hans Niemann. De affaire ettert maar door. Berokkent dit de schaaksport forse schade en is er genoeg actie ondernomen? DOOR: EDWIN ALBLAS

Hans Niemann.

SCHAKEN.NL

FOTO: LENNART OOTES

SCHONE SPORT

e Van Dale is er duidelijk over: vals·spe·len (speelde vals, heeft valsgespeeld) oneerlijk zijn bij het spel oneerlijk te werk gaan

Maar zo duidelijk als het woordenboek is, zo schimmig is nog de schaakrel van de eeuw. Terug naar de oorsprong. Tijdens de Sinquefield Cup in de Verenigde Staten verliest wereldkampioen Magnus Carlsen in de derde ronde vrij verrassend van de Amerikaan Hans Niemann. De Noor trekt zich na die partij tot ieders verbazing terug uit het toernooi, maar geeft geen toelichting. Al snel komt de geruchtenstroom op gang. Carlsen zou dat hebben gedaan omdat hij Niemann verdenkt van valsspelen. Onduidelijk is dan nog of dat betrekking heeft op die verloren partij in de derde ronde. STATEMENT Later in het toernooi geeft Niemann wel een verklaring. Dan is al naar buiten gekomen dat de Amerikaan een ‘reputatie’ heeft wat betreft valsspelen online. Hij geeft dat in die verklaring toe, maar benadrukt dat hij dat jaren terug als jonge tiener slechts een aantal keren heeft gedaan. Hij ontkent te hebben valsgespeeld aan het bord in de door hem gewonnen partij tegen Carlsen. Overigens leerde Niemann schaken tijdens zijn jeugdjaren in Utrecht, waar zijn ouders als expats enkele jaren werkten. Een paar weken later komt de wereldkampioen met een statement, waarin hij zegt dat het gedrag van Niemann in de Sinquefield Cup in combinatie met eerdere verdachtmakingen over valsspelen, tot zijn besluit hebben geleid. Met bewijzen komt hij niet. Wel voegt Carlsen eraan toe dat hij denkt dat Niemann vaker heeft valsgespeeld dan hij toegeeft. VERDIENMODEL Dat vermoeden komt ook niet uit de lucht vallen. Chess. com, dat over een database van grote onlineschaaktoernooien beschikt, brengt een week later naar buiten dat data erop wijzen dat Niemann in zeker meer dan 100 partijen zou hebben valsgespeeld. Het account van Niemann op Chess.com wordt geblokkeerd.

SCHAKEN.NL

Saillant detail: Chess.com is in de afrondende fase van een overname van de Play Magnus Group, de onderneming van de wereldkampioen die flink geld verdient met online-schaakactiviteiten. Met de overname zijn tientallen miljoenen gemoeid. Voor velen is het duidelijk dat Carlsen – wel of niet onrechtmatig – de informatie over het valsspelen van Niemann uit die hoek heeft verkregen.

“Als schaaksport hebben we hier niks aan. Het leidt af van de mooie dingen die het schaken biedt” HANS BÖHM

Twee weken na de geruchtmakende partij in de Sinquefield Cup ‘moet’ Carlsen in de Julius Baer Generation Cup – een onlinetoernooi – weer tegen Niemann spelen. De Noor doet welgeteld één zet en zet dan zijn webcam uit. Hij weigert verder te spelen. Eind oktober maakt Niemann bekend een rechtszaak aan te spannen tegen een aantal betrokken partijen, onder wie Magnus Carlsen en Hikaru Nakamura, de Amerikaanse schaker én YouTuber die toch enigszins de kant van Carlsen heeft gekozen. Hij beschuldigt ze van laster en onwettige samenzwering. Niemann eist van elke partij

De bewuste partij tussen Carlsen en Niemann op 4 september jl.

100 miljoen dollar. De wereldschaakbond FIDE heeft een onderzoek naar de zaak aangekondigd. ELLENDE Totdat er een uitkomst is van dat onderzoek en een eventuele rechtszaak begint, zijn we heel ver in 2023, vermoedt Hans Böhm, schaker, schrijver en presentator. “Voordat alle stukken en bewijzen zijn verzameld, zijn we misschien nog wel verder. Dat gaat heel vervelend zijn. Als schaaksport hebben we hier niks aan.” Ja, de affaire schaadt de schaaksport, vindt Böhm. “Het hangt boven de sport, boven elk toernooi en boven elk gesprek. Als ik gevraagd word voor Langs de Lijn, is het om over deze ellende te praten en niet meer over het schaken. Ik heb schakers horen roepen dat ook negatieve publiciteit goed is voor de sport, maar dat is grote onzin natuurlijk.” Bianca de Jong-Muhren, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond, is ook van mening dan de schaaksport hier bepaald niet mee gediend is. “Dit soort incidenten zijn supervervelend, maar we moeten onze ogen niet sluiten voor het feit dat dit toch maar een klein deel van de schaakwereld is.” Daarmee wil ze het overigens niet bagatelliseren. “Alleen moeten we het ook niet groter maken dan het is. De werkelijkheid is dat 95 procent van de schakers het spel eerlijk speelt en zij hub stinkende best doen om het schaken op een goede manier te promoten. Dat er spelers zijn die misbruik maken van de situatie is een gegeven.”

KWETSBAARHEID Ook Böhm vindt dat de zaak tot te grote proporties is opgeblazen. “Het wordt door een beperkt aantal mensen gedaan en met het echte schaken heeft het feitelijk niks te maken. Net zomin dat epo aan het hele wielrennen vastzit. Het leidt af van de mooie dingen die het schaken biedt, zoals een prachtig toernooi als Tata Steel Chess, het jubileum van de schaakbond en de mooie partijen die nog steeds worden gespeeld.”

“Schaken online is een zegen geweest. Maar de realiteit is ook dat de drempel om vals te spelen bij online schaken laag is” BIANCA DE JONG-MUHREN (VOORZITTER KNSB)

SCHAKEN.NL

FOTO: ANP FOTO

SCHONE SPORT

Hans Böhm

“In een toernooizaal moet je iemand op heterdaad betrappen. En deze partij gaf geen enkele aanleiding om te denken dat er werd valsgespeeld” HANS BÖHM

SCHAKEN.NL

De kwetsbaarheid zit ‘m volgens De Jong-Muhren in het online schaken. “Schaken online is een zegen geweest voor de sport, zeker in de periode dat we met corona te maken hadden. Onze sport kon zo doorgang vinden, terwijl veel andere sporten stil stonden. Het heeft veel nieuwe schakers opgeleverd. Maar de realiteit is ook dat de drempel om vals te spelen bij online schaken laag is.” INDIANENVERHALEN Böhm gelooft niet dat Niemann in de gewonnen partij tegen Carlsen aan het bord heeft valsgespeeld. “Dat er mogelijk een stukje technologie in schoenzolen verstopt zou hebben gezeten of zelfs op plekken waar je niet wil zoeken, dat zijn allemaal indianenverhalen. Als je iets van morsetekens weet, begrijp je dat het haast onmogelijk is om zelfs loper C1-G5 door te geven. Dan zit je behoorlijk lang te wippen op je stoel. En wat als iemand die het doorgeeft tussendoor een foutje maakt? Nou, dan loopt het helemaal in de soep. Het zijn indianenverhalen. Zo werkt het niet.”

Toch zit er ook een goede kant aan het verhaal, meent Böhm. “Ik steun Carlsen in zijn gevecht, de queeste van een ridder. Hij ziet het valsspelen online toenemen. Je kunt valsspelen online vergelijken met het gebruik van een spellingcontrole, zo makkelijk is het. Niemann is niet de enige. Het is een waslijst met schakers die op grond van een verdacht algoritme als valsspeler worden gezien. Carlsen ziet dat. In essentie is zijn actie goed. Hij legt de vinger op een probleem, maar hij verbindt dat aan een toernooi en daar zit hij fout. Hij ondernam de actie nadat hij had verloren. Hij dupeerde de schaakwereld, het toernooi, de sponsors, die allemaal niks met Niemann te maken hebben. In een toernooizaal moet je iemand op heterdaad betrappen. En deze partij gaf geen enkele aanleiding om te denken dat er werd valsgespeeld.” ZORGVULDIGHEID Böhm is van mening dat de wereldschaakbond FIDE wel wat harder stelling had kunnen nemen. “Die hadden Carlsen kunnen bijvallen wat betreft zijn zorgen om het valsspelen. Door bijvoorbeeld te zeggen dat het harder wordt aangepakt, spelers Elo-rating en prijzengeld wordt afgenomen en boetes worden uitgedeeld. Dan gebeurt er tenminste wat.” De Jong-Muhren begrijpt de terughoudendheid van de FIDE wel. “Ze hebben gemeld dat ze de zaak in onderzoek hebben, maar ze moeten wel heel zorgvuldig te werk gaan. Niet in de laatste plaats omdat er een wereldkampioen bij betrokken is. Bovendien maken de zakelijke belangen van Chess.com en Carlsen het ook niet makkelijker.”

HYBRIDE SCHAKEN In Nederland wordt er ook volop online gespeeld. Tot aan nationale kampioenschappen toe. De Jong-Muhren gelooft niet dat die toernooien nu op de tocht staan. “Ik denk niet dat we bijvoorbeeld NK’s die we via internet doen moeten cancellen, maar we zullen wel moeten waarborgen dat het er eerlijk aan toegaat. In elk geval zo veel mogelijk. Want als iemand echt te kwader trouw is, vindt die wellicht toch wel een slimme manier om de boel te flessen.” De schaakbond heeft ervaring met het organiseren van hybride kampioenschappen. In dat geval wordt er wel online gespeeld maar op centrale locaties, zodat er ook toezicht kan worden gehouden. “Toen mijn man nog meedeed aan dit soort kampioenschappen, hebben we weleens een scheidsrechter thuis gehad terwijl hij online speelde. Dat is arbeidsintensief, maar je zou kunnen overwegen om dat bijvoorbeeld vanaf de halve finales wel weer te doen. Of dat een speler verplicht wordt een extra camera op zichzelf te richten”, aldus de voorzitter. INNOVATIES Sinds de affaire de schaakwereld in zijn greep houdt, staat bij de schaakbond de telefoon niet roodgloeiend. De Jong-Muhren: “Dat valt wel mee. We hebben een paar mails gekregen van leden die zich zorgen maken. Als schaakbond buigen wij ons ook serieus over het onderwerp. Computertechnologieën ontwikkelen zich in een hard tempo. Voor alle innovaties, ook buiten het schaken, geldt: sommige zijn goed, maar niet alle. Wij willen en moeten als bond blijven zorgdragen voor een schone schaaksport.”

FOTO: LENNART OOTES

“Wij willen en moeten als bond blijven zorgdragen voor een schone schaaksport” BIANCA DE JONG-MUHREN (VOORZITTER KNSB)

SCHAKEN.NL

FOTO: LENNART OOTES

VRAGENVUUR INTERVIEW

SCHAKEN.NL

Robby Kevlishvili:

“ Records zetten bij gewichtheffen motiveert mij” Robby Kevlishvili (2001) schaarde zich in 2021 bij het selecte groepje Nederlandse Grootmeesters. Hij was amper vier jaar toen zijn vader Shota hem wegwijs maakte aan het bord. In 2013 piekte hij als jeugdspeler met een vierde plaats bij het WK tot 12 jaar en een wereldtitel snelschaken in die leeftijdscategorie. Hij studeert finance en wiskunde aan de universiteit van Saint Louis in de Verenigde Staten. Vijftien vragen, keuzes en dilemma’s voor Robby. DOOR: EDWIN ALBLAS

Ochtend of avondmens? “Zeker een ochtendmens. Het liefst sta ik vroeg op en ga ik ook vroeg naar bed. Ik heb geen vaste rituelen in de ochtend. Ik probeer mijn colleges in de ochtend te plannen zodat ik vroeg klaar ben met de dag, dus ik heb niet veel tijd om andere dingen te doen in de ochtend.”

Ik zou vragen of hij mij een lecture kan geven en dan zou ik simpelweg luisteren.”

Guilty pleasure? “Heel slechte reality-tv, Love Island of iets dergelijks.”

Online schaken of achter een tafel schaken?

Welke persoonlijkheid zou je graag eens ontmoeten en wat is dan je eerste vraag?

“Er is niks beters snelschaken”

“Ik zou Neil deGrasse Tyson wel willen ontmoeten. Lijkt een aardige man die me extreem veel zou kunnen leren over astrofysica.

Twitter of Mastodon?

dan

over-the-board

“Geef mij maar Instagram, maar dan wel variatie in de content.”

SCHAKEN.NL

VRAGENVUUR INTERVIEW

Wat is het hoogtepunt in je schaakleven? FOTO: SAINT LOUIS CHESS CLUB

“Grootmeester worden.”

Wat zou jouw schaakcarrière compleet maken? “Nederland Olympiade.”

vertegenwoordigen

Kat uit de boom kijken of impulsief?

Robby met rechts Hans Niemann bij de afterparty van het US Open

“Ik denk dat de wereld er profijt van zou hebben als iedereen leert over schaken”

“Hangt af van de situatie. In een sociale omgeving ben ik meestal wel iemand die het voortouw neemt, maar voor serieuzere beslissingen denk ik meestal lang na om het op de juiste manier uit te voeren.”

Wat was het leukste cadeau dat je ooit hebt gehad? “Het cadeau dat me het meeste bijstaat is het Disney Monopoly dat ik kreeg als kind. Ik heb veel goeie herinneringen aan monopoly spelen met mijn familie.”

Magnus Carlsen of Hans Niemann? “Hans Niemann uiteraard! Ik ken hem persoonlijk en ik heb een betere head-to-headscore tegen Hans.”

Wat als je één ding in de wereld zou mogen veranderen? Wat zou dat zijn? “Verplichte schaaklessen op school over de hele wereld. Ik denk dat de wereld er profijt van zou hebben als iedereen leert over schaken. Ik kan daar nu nog geen invloed op hebben, maar wellicht in de toekomst.”

Waar heb je een hekel aan? “Verliezen…”

Bewondering voor… “De bokser Floyd Mayweather, de beste sporter ooit.”

Nederland of de Verenigde Staten? “Ik moet dan toch kiezen voor de plek waar ik daadwerkelijk woon, de Verenigde Staten.”

Wat is je favoriete bezigheid naast het schaken? “Naar de sportschool gaan, het is erg motiverend om nieuwe records te zetten tijdens het gewichtheffen. En verder vind ik elke vorm van sport erg leuk.”

SCHAKEN.NL

KORT NIEUWS

Het controversiële WK voetbal in Qatar hield de afgelopen weken de gemoederen bezig. Helaas konden we in dit nummer niet meer meenemen wie wereldkampioen is geworden. Is dat relevant voor een schaakmagazine? Nou, wel als je deze foto bekijkt. Dat schaken veel raakvlakken heeft met voetbal, is genoegzaam bekend. Aan de vooravond van het WK ving het exclusieve modemerk Louis Vuitton de spotlights met deze foto waarop de twee grootste voetbaliconen van de 21ste eeuw, Lionel Messi (Argentinië) en Cristiano Ronaldo (Portugal), zich buigen over een ongetwijfeld prijzige koffer met schaakbordprint (we tellen voor het gemak die extra velden niet mee…). Niet dat Messi en Ronaldo gezworen vijanden zijn, maar ze komen ook niet maandelijks bij elkaar over de vloer… Schaakkenners ontdekten na publicatie van de foto (lees: campagne), geschoten door de beroemde Anne Leibowitz, al snel dat de stelling op het bord was overgenomen uit een partij van Magnus Carlsen en Hikaru Nakamura uit 2017. Die partij eindigde in remise. Waarschijnlijk geen toeval dat hier voor een ‘gelijkspelletje’ is gekozen, om geen partij te kiezen tussen Messi en Ronaldo. Maar schakers zouden geen schakers (lees; doordenkers) zijn, als er uit deze opstelling toch niet conclusies zouden worden getrokken over wie nu de grootste voetballer aller tijden is.

FOTO: LOUIS VUITTON/ANN LEIBOWITZ

Messi en Ronaldo op de velden

Op de foto speelt Messi met zwart, de kleur die Nakamura in die bewuste partij tot zijn beschikking had. Ronaldo dus met wit en omdat de meeste schakers Carlsen nog een groter icoon vinden dan de in Japan geboren Amerikaan, zou Ronaldo hier als de GOAT (Greatest of All Time) zijn afgebeeld. Maar oordeel vooral zelf.

SCHAKEN.NL

WAKSCHAKEN

In een wak kreeg Guido Soeteman weer zin in het spelletje

Schaken als koud kunstje Het potje duurde ongeveer vijftien zetten. Toen bleek de loper vastgevroren aan het bord. Maar op 13 februari 2021 werd ‘wakschaken’ een begrip in Nederland. DOOR: EDWIN ALBLAS FOTOGRAFIE: SASKIA WEIJMAN/GIJS SOETEMAN

Guido Soeteman (met muts) en Mark Kriebel maken zich klaar voor een potje ijsschaken alias wakschaken.

SCHAKEN.NL

FOTO: SASKIA WEIJMAN

“Het bleek nog niet zo makkelijk om twee wakken tegenover elkaar in het ijs te slaan met daartussen nog ruimte voor een schaakbord”

SCHAKEN.NL

WAKSCHAKEN INTERVIEW

uido Soeteman was al enkele jaren bekend met koudwaterzwemmen. Vanaf 2016 duikt hij wekelijks met een aantal zielsverwanten bij Wageningen in de Rijn. Weer of geen weer, bij voorkeur bij lage temperaturen. Het ‘omarmen van discomfort’, noemt hij dat. Eind 2020 ging hij de uitdaging aan om 75 dagen achtereen het buitenwater in te duiken. “Door corona waren er allerlei dingen die niet mochten, maar ik keek juist naar de dingen die je nog wel kon doen. De rivier ging niet op slot, dus daar konden we elke dag terecht. In januari was het nog goed te doen, maar in februari ging het plots heel hard vriezen. Mijn vader grapte, toen ik weer eens van een duik was teruggekomen, dat ik dan ook wel een potje kon gaan schaken in het koude water.” FENOMEEN In Rusland was dat al jaren een bekend fenomeen. Daar worden zelfs toernooien in het ijs gehouden. Maar met de mildere winters in Nederland kwam het ijsschaken in ons land nog niet echt van de (koude) grond. Met vriend Mark Kriebel, ook een erkende ‘koudipper’, voegde Soeteman niettemin na de suggestie van zijn vader de daad bij het woord.

Guido Soeteman

Guido Soeteman (links) in gedachten verzonken tegenover Mark Kriebel.

SCHAKEN.NL

FOTO: SASKIA WEIJMAN

WAKSCHAKEN INTERVIEW

MINDER GOED SCHAKEN BIJ KOU? Koud douchen heeft de laatste tijd aan populariteit gewonnen. Niet alleen door de gestegen gasprijzen, maar ook door de vermeende heilzame werking op lichaam en geest. Een ander verhaal is of kou op het moment zelf activeert en helpt bij het leveren van prestaties. Uit onderzoeken schijnt naar voren te zijn gekomen dat vrouwen beter bij hogere temperaturen presteren dan mannen en mannen dus liever in een frisse omgeving aan het werk zijn. Maar een ijsbad is natuurlijk van een andere orde. Tijdens koud douchen of het nemen van een ijsbad zullen je hersenen minder goed functioneren, denkt ook Guido Soeteman, die als ondernemer met trainingen anderen een positieve, ondersteunende omgeving biedt om met plezier naar een doel toe te werken. “Voor het oplossen van wiskundige sommen is het waarschijnlijk niet handig om in een ijsbad te gaan zitten. Door het koude water komt je lichaam meer in een relaxte, ontspannen staat. Maar het opzoeken van die extremen helpt je wel om jezelf op fysiek gebied uit te dagen en alle cellen met elkaar te laten samenwerken. Het werkt niet na één keer. Je moet het wel opbouwen. Maar daar profiteer je op de langere termijn van.” Dus kan het schakers wel degelijk helpen. Koud water gaat bijvoorbeeld je stresshormoon te lijf, het verlaagt op den duur je cortisolgehalte en daardoor ben je beter bestand tegen stresssituaties en die komen aan het bord natuurlijk ook voor.”

SCHAKEN.NL

Op 13 februari 2021 was het zover. Het kwik wees -11 aan. “We verzamelden om 9 uur ’s ochtends, maar het bleek nog niet zo makkelijk om twee wakken tegenover elkaar in het ijs te slaan met daartussen nog ruimte voor een schaakbord. We liepen dus al zo’n drie kwartier in onze onderbroek op het ijs, toen de wakken eindelijk groot genoeg waren. Een aantal anderen was inmiddels al afgehaakt en naar huis. Maar Mark en ik lieten ons in de wakken zakken en gingen spelen.” VASTGEVROREN In de herinnering van Guido duurde de partij ongeveer vijftien zetten. “Onderwater was het nog wel uit te houden, maar mijn handen boven het ijs waren zo koud geworden dat het niet meer te doen was. Ik wilde met de loper een zet doen en die bleek vastgevroren aan het bord.

“We liepen al zo’n drie kwartier in onze onderbroek op het ijs, toen de wakken eindelijk groot genoeg waren”

Ik kreeg ‘m met moeite los. Ik gaf de partij op. Het was de eerste keer dat Mark van mij een potje schaken won. Nee, ik heb niet eerst een remise voorgesteld. Dat doe ik nooit. Ik speel eigenlijk altijd door om te winnen. Volgens mij heeft Mark het potje daarna nog met iemand anders uitgespeeld.” Het tafereel op de bevroren uiterwaarden van de Rijn bleef bepaald niet onopgemerkt. Hobbyfotografe Saskia Weijman keek vanaf de dijk toe en had toevallig haar fotocamera bij zich. De foto’s die zij schoot, gingen viraal. De nieuwszenders sloegen er ook op aan en zo zagen Guido en Mark zichzelf terug bij onder meer Hart van Nederland, in het Jeugdjournaal en RTL Nieuws. SCHAKEN Maar misschien nog wel belangrijker dan the moments of fame: het wakavontuur wakkerde bij Soeteman weer de zin in schaken aan. “Ik was vier jaar toen ik wilde leren schaken. Mijn moeder verbaasde zich daarover. Maar ik was vastberaden om het

te leren. Mijn opa kon goed schaken. Hij was in Twello en omgeving een bekende schaker en met hem heb ik ook veel geschaakt. Toen ik op de basisschool zat, ben ik nog een paar jaar lid geweest van de schaakvereniging in Wageningen. Nu schaak ik regelmatig tegen mijn twee jaar jongere broer. Als we niet aan het bord spelen, dan wel via onze mobieltjes een partij waarbij je maximaal vijf dagen over een zet mag doen. Schaken is echt weer terug in mijn leven.” Nu nog wachten op een strenge winter. Want hoewel vriend Mark tegenwoordig de winterperiode in Portugal doorbrengt, wil Guido eigenlijk wel een rematch. De twee vrienden zijn beiden volger van de bekende ‘Iceman’ Wim Hof, die volgens Soeteman al eens heeft gezegd dat hij bij een volgende gelegenheid graag aanschuift. “Maar ook als er geen ijs komt, kun je ons elke week op dezelfde plek vinden. Dus als er meer schakers zijn die het eens als koudipper willen proberen, ze zijn meer dan welkom.”

SCHAKEN.NL

CLUBPORTRET

SG King allergisch voor stoffig imago

Ledenvergadering in de vorm van een pubquiz Ledenvergaderingen worden in de vorm van een pubquiz gehouden en je wint er eerder een bierpakket dan een beker. Welkom bij het Schaakgenootschap King in Tilburg, niet bepaald een schaakvereniging uit de categorie dertien in een dozijn. DOOR: EDWIN ALBLAS FOTOGRAFIE: FRANS PEETERS

m direct maar – het lezen van de inleiding zou zulks kunnen veroorzaken – een mogelijk misverstand de wereld uit te helpen: SG King in Tilburg is geen drankgenootschap. Ja, er wordt tijdens schaakavonden wel wat genuttigd, soms stevig ook, maar wie de alcohol laat staan, wordt er niet op aangekeken. “We willen vooral een sociale, gezellige club zijn. Voor sommigen hoort daar een biertje bij, anderen kunnen prima zonder. Als je bij ons voor het eerst binnenkomt, moet je je direct thuis voelen. En niet het stoffige imago bevestigd krijgen”, zegt voorzitter Bart van den Berg.

AMBITIES Met iets meer dan vijftig clubleden is het schaakgenootschap niet groot, maar allesbehalve een onopvallende verschijning in het schaaklandschap. Niet in de laatste plaats vanwege uiteenlopende schaakevents zoals King’s Night op vrijdag in Hostel Roots, waar schakers vanuit het hele land op afkomen, internationale grootmeesters als Jorden van Foreest en Max Warmerdam incluis.

SCHAKEN.NL

Of het NK Lightning, dat ook onlosmakelijk verbonden is aan ‘organisator’ SG King. En zo zijn er wel meer evenementen die tot de verbeelding spreken. We noemen slechts het Kroegloperstoernooi, parkschaken en doordraaischaken. Van den Berg: “Als je ons vraagt naar ambities, dan is niet zozeer dat we de club veel groter willen laten worden, maar dat we elk jaar een aantal mooie evenementen willen organiseren en nieuwe dingen bedenken.” HART VAN DE CLUB Jordy Schouten, bestuurslid Interne Wedstrijdzaken, was er bij de oprichting zo’n acht jaar geleden nog niet bij, maar haakte vrij snel aan. Hij bleef daarnaast nog enige tijd lid bij een andere, meer traditionele club, maar is nu ‘helemaal over’ en speelt inmiddels ook competitie voor SG King. Want dat zou je wellicht bijna vergeten, serieus schaken kan bij SG King natuurlijk ook. Voor competitiewedstrijden wijkt het Schaakgenootschap, dat goed gedijt in diverse Tilburgse kroegen en Hostel Roots, uit naar een

“We willen vooral een sociale, gezellige club zijn. Voor sommigen hoort daar een biertje bij, anderen kunnen prima zonder” Bart van den Berg (voorzitter)

Bart van den Berg (rechts) en Jordy Schouten voor Hostel Roots, aan de vooravond van een King’s Night.

SCHAKEN.NL

CLUBPORTRET

De kelder van Hostel Roots, waar vlugge potjes schaak worden gespeeld en diepgaande gesprekken worden gevoerd.

“Als je bij ons voor het eerst binnenkomt, moet je je direct thuis voelen. En niet het stoffige imago bevestigd krijgen” Bart van den Berg (voorzitter)

gedegen speelzaal waar geen geluidinstallatie of kroeglopers voor enig rumoer zorgen. Doorgaans eindigen ook die wedstrijddagen in de kroeg, waar de spelers dan een hapje eten en onder het genot van een drankje napraten. Zonder de tijdsdruk van een schaakklok… Maar, zo benadrukt voorzitter Bart, het hart van de club schuilt in de ongedwongen speelavonden. “Als de officiële schaakcompetitie om een of andere reden zou verdwijnen, dan overleven wij als club wel. Toch proberen we echt wel de nieuwe mensen die via die avonden bij ons binnenkomen warm te maken voor competitieschaken. Het kan gewoon prima samen. Bovendien kun je daar ratingpunten mee verdienen. Dat is ook waarom het traditionele schaken voor veel spelers belangrijk blijft. Want daar zijn ze wel gevoelig voor.” VLUGGEREN Uiteraard geven de bestuursleden Bart en Jordy zelf het goede voorbeeld. Eerstgenoemde vat het treffend samen. “Op vrijdagavond voor de gezelligheid, op zaterdag voor de punten. Als ik op die dag verlies, word ik daar niet vrolijk van. Op vrijdag kan het me weinig schelen.”

SCHAKEN.NL

Zelf is Bart een groot liefhebber van de korte varianten, die dus ook op de vrijdagavonden een groot publiek trekken. “Muziekje aan, vijfminutenschaak en vaak een bierpakket voor de winnaar. Je voelt bij het vluggeren toch wel iets meer adrenaline door je lijf stromen dan bij traditioneel schaken. Het spreekt jongeren meer aan, dat is zo, maar ik speel ook maandelijks nog drieminutenpartijtjes tegen mijn 75-jarige oom. De liefde voor het snelschaken zit ook een beetje in je of niet.” FEYENOORD-AJAX Ook om andere reden zijn de vrijdagavonden speciaal. Schakers van elk niveau komen erop af en vermengen zich met elkaar. Jordy: “Op King’s Night kun je een schaker als Max Warmerdam, toch gewoon Nederlands kampioen, aan het bord treffen met iemand die een rating van 1300 heeft. Of dat ze allebei aan de bar staan en over Feyenoord-Ajax lullen. Het gaat hier echt niet alleen over schaken.” Avonden als deze worden bij SG King gekoesterd. Inmiddels worden ze ‘vast’ georganiseerd bij Hostel Roots, op een steenworp afstand van het station. “Handig omdat veel spelers uit het land met de trein hiernaartoe komen.” De eigenaren van het hostel zien ze graag komen. In de kelder van het pand is speciaal voor de schakers een barretje ingericht. Op drukke avonden vind je op alle verdiepingen van het voormalige bankgebouw tafeltjes met schakers, soms ook in de oude kluis van het pand “Het gebeurt regelmatig dat hotelgasten die aan de bar zitten spontaan besluiten mee te doen, als ze zien dat er geschaakt wordt”, zegt Bart. “En dan blijken er best goede schakers tussen te zitten.”

BAROMZET De locatie kwam in de plaats voor café Boulevard, waar helaas de uitbaters na de corona-lockdown gedwongen de stekker uit moesten trekken. Jordy: “Toen we daar destijds aanklopten, zagen ze het in eerste instantie niet zo zitten. Ze hadden al eens dammers over de vloer gehad en die dronken hooguit twee kopjes thee. Ze waren eigenlijk wel klaar met die denksporters. We stelden voor om dan een keer proef te draaien. Na het zien van de baromzet waren ze om.” In Roots is het niet veel anders. Maar zoals gememoreerd, SG King is zeker niet alleen een club van ‘drank en lang leve de lol’. Ook al gaan dingen anders dan bij andere verenigingen. Zoals de bestuurs- en ledenvergaderingen. Eerstgenoemde overleggen vinden niet structureel plaats, maar wel altijd in de kroeg. Jordy: “Vooral van de secretaris wordt dan veel gevraagd, want hij is verantwoordelijk voor de notulen. En het gebeurt nog weleens dat we de volgende dag niet meer precies weten wat we hebben besloten. Die notulen zijn dan heel belangrijk.” PUBQUIZ Omdat de bestuursleden elkaar elke week wel zien, is de noodzaak van een strak geagendeerde bestuursvergadering minder groot. Bart: “Dat is wel een beetje de manier waarop het gaat en we hebben daar de leden nog niet over horen klagen.” Voor die leden is er wel elk jaar de algemene ledenvergadering. “Dat doen we soms in de vorm van een pubquiz, waarin we de belangrijke agendapunten verwerken. En er zijn ook prijzen bij te winnen. Gewone ledenvergaderingen zijn meestal best saai en daar komen niet veel leden op af. Wij proberen er iets leuks van te maken, maar er is ook ruimte voor de serieuze zaken en vragen van leden. Wat we ook weleens doen is dat we groepjes maken en vragen die leden om presentatie voor te bereiden, waar leuke ideeën uit kunnen komen waar we als club mee aan de slag gaan. Zo creëren we ook weer een stukje betrokkenheid bij de achterban.” Gezelligheid troef op een speelavond bij SG King

SCHAKEN.NL

HET EINDSPEL INTERVIEW

De vesting

Belangrijk verdedigingswapen in het eindspel DOOR: ERWIN L’AMI

Erwin l’Ami is een van de sterkste grootmeesters van Nederland. Hij nam deel aan vele nationale kampioenschappen en werd tweemaal Open Nederlands Kampioen. Hij is een vast lid van het Nederlandse Olympiadeteam en werkte als secondant voor Veselin Topalov bij diens WK-match tegen Vishy Anand in 2010. Tegenwoordig werkt l’Ami veel samen met Anish Giri. Hij staat bekend om zijn gedegen spel en grote theoretische kennis. In deze vaste rubriek in Schaken.nl bespreekt hij dit keer de vesting, een belangrijke verdedigingsstrategie in het eindspel. In 1987 bereikte een partij tussen wereldtoppers Bent Larsen en Eugenio Torre onderstaande stelling.

-+-+n+-mk zpp+-+rzp-+-zp-+Pzp +PzpPzpN+-+P+P+-zP zP-+-+-+-+-+-+-+ +-+-tR-mKSTELLING NA 37.g6 Het is duidelijk dat zwart onder zware druk staat. Wit heeft gigantisch ruimtevoordeel en zwart kan nauwelijks bewegen. De partij ging verder met 37... Td7 38.Tf1 Kg8 39.a4 h5 40.Kf2 Pf6 41.Ke3 Kf8 42.a5 Td8 43.Kd3 Td7 44.a6 b6 45.Tg1 (Dreigt met Tg5 en Pg3 de h-pion te

SCHAKEN.NL

winnen.) 45…Pg4 en nu volgde het beslissende kwaliteitsoffer 46.Txg4! waarna de koningsvleugel op beslissende wijze op komt. 46…hxg4 47.Ke3 Td8 48.Kf2 Kg8 49.Kg3 Td7 50.Kxg4 Kf8 51.Kg5 Kg8 52.h5 Larsen won gemakkelijk door h5-h6 te spelen en daarna met de koning via f6 en e6 de stelling binnen te dringen. Het is aardig om te zien hoe hulpeloos de zwarte toren op d7 is; het paard op f5 is een veel sterker stuk! VESTINGSTAD WOERDEN Ik ben geboren en getogen in Woerden, een vestingstad. Ook wanneer je de huidige plattegrond van Woerden erbij pakt, zijn de oude verdedigingslinies nog steeds goed te zien. De stad is eeuwenlang een betwist gebied geweest. In de Middeleeuwen, als grens tussen Holland en Utrecht en ook in de Tachtigjarige Oorlog. Vanwaar deze kleine uitstap?

Omdat de verdedigingstechniek van Woerden, die van het optrekken van een vesting, ook in het schaken voorkomt, en wel in het eindspel. Het komt erop neer dat een van de partijen een positie inneemt die niet in te nemen is. In de bovenstaande stelling had zwart de kans zo’n vesting te creëren. Na 37…Txf5! 38.exf5 Pf6 is de situatie ineens drastisch veranderd.

-+-+-+-mk zpp+-+-zp-+-zp-snPzp +PzpPzpP+-+P+-+-zP zP-+-+-+-+-+-+-+ +-+-tR-mKANALYSEDIAGRAM

De stelling is volledig op slot en dat maakt dat de witte toren en koning nergens binnen kunnen dringen. Er bestaat nog de mogelijkheid de pionnen van a3 en b5 op te spelen

maar zwart zal a5-a6 altijd met …b7b6 beantwoorden en b5-b6 met … a7-a6. Met andere woorden: zwart heeft een niet in te nemen vesting!

Kaart van Woerden uit 1649, gemaakt door de beroemde cartograaf Joan Blaeu. De kaart toont onder meer de verdedigingslinie van de stad.

SCHAKEN.NL

HET EINDSPEL INTERVIEW

Vestingen bestaan in alle soorten en maten, en dit hele blad zou er mee gevuld kunnen worden. Twee bekende voorbeelden uit de eindspeltheorie zijn:

-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-+ksN-+-+ +-+q+-+-vL-+-+-+ mK-+-+-+-

Zowel links als rechts staat wit materiaal flink achter. In beide gevallen hebben de overgebleven stukken echter een beschermde zone opgebouwd die voor de tegenstander niet binnen te dringen is. Links voeren de loper op b2 en paard op d4 hun taken perfect uit. De loper dekt het paard en gezamenlijk bestrijken ze de velden a3, b3, c3, c2 en c1. Zwart kan dus met geen mogelijkheid binnendringen en wit kan rustig afwachten door met zijn koning heen en weer te pendelen tussen a2, a1 en b1. Rechts heeft zwart weer een flink materiaal overwicht. De pion op b2 en toren op c3 zorgen

FOTO: ANP FOTO

-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-mk-wq-+-+ +-tR-+-+-zP-+-+-+ +K+-+-+-

Het zegt genoeg dat twee toekomstige wereldkampioenen op deze manier misgrepen. De stelling is erg lastig!

Viswanathan Anand

SCHAKEN.NL

er echter voor dat de zwarte koning nooit de 3de rij over kan steken. Wit speelt dus rustig Ta3-c3-a3-c3 en zwart kan geen progressie boeken. Het is goed om dit type vestingen te kennen omdat ze in de praktijk nogal eens voorkomen. Een voorbeeld daarvan is van onze beste speler Anish Giri, uit het jaarlijkse toptoernooi in Wijk aan Zee 2019.

-+-+-+-+ +p+-+-+-zP-+-+-+ +-+k+K+-zP-+-+-+ +-+-vL-+n -+-+-+-+ +-+-+-+Na Anishs zet 45.b6 gaf tegenstander Sam Shankland op! Immers, het paard op h3 is ingesloten en gaat verloren. Hij realiseerde zich echter niet dat het simpele 45…Kd6-d7-c8 direct remise maakt. Zwart heeft een vesting want wit is niet in staat de koning van c8 weg te krijgen. Iemand van het kaliber Sam Shankland zou gemakkelijk de remiseweg moeten vinden; maar hij zocht er niet naar! Ongetwijfeld had daarmee te maken dat hij niet (genoeg) bekend was met deze theoretische eindspelstelling. Een van de beste spelers ooit, Viswanathan Anand, staat er juist wel om bekend altijd een neusje te hebben voor het vinden van een vesting. Bij wijze van uitzondering in deze rubriek, pakken we de eerste zetten ook mee.

VESELIN TOPALOV - VISWANATHAN ANAND DOS HERMANAS 1996 1. e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Pxe4 6.d4 b5 7.Lb3 d5 8.dxe5 Le6 9.Pbd2 Pc5 10.c3 d4 11.Lxe6 Pxe6 12.cxd4 Pcxd4 13.a4 Lc5 14.Pe4 0-0 Dit werd door beide spelers heel snel op het bord gekwakt. De laatste zet was een nieuw idee van Anand, maar hij heeft iets heel belangrijks over het hoofd gezien. 15.Pxc5 Pxf3+ 16.Dxf3 Pxc5 17.axb5 axb5 Er lijkt geen vuiltje aan de lucht, maar volgens de aanwezigen had Anand hier al door wat er mis was met zijn voorbereiding en was dat ook aan de kleur van zijn gezicht te zien! 18.Lg5! Een enorme dreun. De loper kan niet geslagen worden, want de toren op a8 moet gedekt blijven. In deze tijd, waar computers hun intrede in het schaken hebben gedaan, is het niet meer voor te stellen dat een topspeler deze zet in de voorbereiding mist. Dit was echter in 1996 – toen de computer nog geen grote rol speelde. 18…Txa1 Anand geeft zijn dame om een vesting op te bouwen. De andere optie is om 18…De8 te spelen. De correspondentiepartij Hotting-Dubub uit 2002 ging op die manier verder, maar het probleem is nu dat 19.Txa8 Dxa8 20.Le7! materiaal verliest. Toch is dat nog niet het einde van de variant. Met 20…Dxf3 21.gxf3 Pd3 22.Lxf8 Kxf8 (alles gedwongen) hoopt zwart nog net remise te maken. Anand had dus de keuze uit twee opties die ik hieronder in een diagram weergeef. In beide stellingen is wit aan zet. Ik nodig de lezer uit eerst zelf een mening te vormen. Welke stelling geeft zwart de beste remisekansen, diagram 1 of 2?

-+-+-mk-+ +-zp-+pzpp -+-+-+-+ +p+-zP-+-+-+-+-+ +-+n+P+-zP-+-zP-zP +-+-+RmKDiagram 1

-+-tr-+k+ +-zp-+pzpp -+-+-+-+ +psn-zP-+-+-+-+-+ +-+-+Q+-zP-+-zPPzP +-+-+K+Diagram 2 Diagram 1 is zonder meer een fascinerende stelling. Wit staat een kwaliteit (toren tegen paard) voor maar het paard op d3 doet fantastisch werk. Ook de zwarte koning kan via e7 en e6 snel in de strijd betrokken worden. De eerder genoemde correspondentiepartij werd snel remise na 23.Td1 Pxb2 24.Td5 c6 25.Tc5?! Pd3 26.Txc6 Pxe5 27.Tc5?! Pxf3+ en hoewel wit nog wel de b-pion won, is het eindspel van toren en twee pionnen tegen paard en drie pionnen vrij gemakkelijk remise. Sterker is 24.Td7 c5 25.Kf1 c4 26.Tb7 waarmee wit afwikkelt naar een eindspel op een vleugel waarbij beide partijen drie pionnen hebben. Aanvankelijk was ik er niet zeker van hoe het eindspel te beoordelen dat na 26… Pd3 27.Txb5 c3 28.Tb8+ Ke7 29.Tc8 Pxe5 30.Txc3 ontstaat.

-+-+-+-+ +-+-mkpzpp -+-+-+-+ +-+-sn-+-+-+-+-+ +-tR-+P+-+-+-zP-zP +-+-+K+ANALYSEDIAGRAM Is dit een vesting? Zwart kan passief wachten of actief verdedigen. We kijken naar beide opties: a) 30…Ke6 31.Ke2 Kf5 32.Ke3 Het activeren van de koning is een belangrijk startpunt. 32…Pg6 33.Tc5+ De toren helpt mee om nog meer ruimte te pakken. 33…Kf6 34.Th5 Pf8 35.Ke4 g6 36.Ta5 Pe6 37.f4 Pg7 38.Ta6+ Pe6 39.Tb6 en zwart raakt in zetdwang. Als in schaken de regel zou bestaan dat passen ook een optie is, zouden veel meer stellingen remise zijn. Het is vaak door zetdwang dat een vesting doorbroken wordt. 39…Ke7 Dit baant de weg vrij voor 40.f5! en wit breekt door de vesting heen. b) 30…f5!? Het idee van deze zet is om het paard om te spelen naar e6 en zo een barrière voor de witte koning op te werpen. Geen slechte verdediging. 31.Kg2 Pg6 32.Kg3 Pf8 33.Kh4! (33.Kf4 Kf6 gevolgd door …Pe6+ maakt geen progressie.) 33…Pe6 34.f4 Dit lijkt een hele gekke maar zwart kan de pion niet slaan want dan volgt Kh4-g5 en de f-pion valt. 34…Kf7 35.Kh5! en zwart zit in zetdwang. Op 35…Kf6 volgt 36.Tc6! en, op de volgende zet, Txe6+ Kxe6 Kg5 met een gewonnen pionneneindspel. Hetzelfde eindspel ontstaat na 35…Ke7 36.Te3. Rest nog 35…h6 maar dan speelt wit 36.Tc4 en is zwart wederom in zetdwang; 36… Kf6 37.Tc6! wint weer in het pionneneindspel, terwijl 37…Ke7 de koning binnenlaat met 38.Kg6. Het is onmogelijk om dit eindspel volledig uit te

SCHAKEN.NL

Wat een meesterzet! Neem nu een abonnement op het vernieuwde magazine Schaken.nl en proﬁteer van 15 procent korting op de reguliere abonnementsprijs! Met een abonnement op Schaken.nl ben je verzekerd van vier keer per jaar: • prachtige interviews met topschakers • analyses door onze Nederlandse grootmeesters • tips & tricks over tactiek en strategie • verslagen van nationale en internationale toernooien • nieuws uit de schaakwereld • verrassende columns, van onder andere Jorden van Foreest Wie nu een abonnement neemt op Schaken.nl, ontvangt 15 procent korting op de reguliere abonnementsprijs (€ 24,99). Ga voor het afsluiten van een abonnement naar www.sportsmedia.nl of mail naar info@sportsmedia.nl. Leden van de Schaakbond komen in aanmerking voor een speciaal tarief. Aanbieding geldig tot 1 maart 2023

FOTO: ANP FOTO

Veselin Topalov

analyseren maar we kunnen met het bovenstaande in ogenschouw nu wel aan met zekerheid grenzende waarschijnlijkheid beweren dat het eindspel van drie tegen drie op een vleugel voor wit gewonnen is. Dat maakt het vrij gemakkelijk vast te stellen dat 18…De8 geen goede optie is. Blijft over de voortzetting van Anand! 19.Lxd8 Txf1+ 20.Kxf1 Txd8 Anand is dus voor diagram 2 gegaan. Het is belangrijk om te bepalen hoe de vesting ingenomen gaat worden. Wat zijn zwarts volgende zetten? Dit advies geld overigens voor zowel de aanvaller als de verdediger. De verdediger wil zo snel mogelijk de vesting opzetten terwijl de aanvaller dat uiteraard wil voorkomen. Topalov gaat in het vervolg niet erg doelgericht te werk en laat Anand gemakkelijk wegkomen met remise. 21.g3 Lijkt heel gezond. Wit maakt eerst even een gaatje, omdat het directe 21.Dc6 Pe6 22.Dxb5? verliest na 22…Td1+ 23.Ke2 Pd4+. 21…Pe6 22.Db7 g6 Misschien nog wel overtuigender is 22… g5! 23.Dxb5 c5 gevolgd door …Td4. Het lijkt onmogelijk voor wit om hier enige progressie te boeken. De 4de rij is stevig bezet waardoor breaks met f2-f4 of h2-h4 er niet in zitten. Toch is de partijzet ook niet verkeerd. 23.Dxb5 c5 24.h4 h5 Zwart heeft de zaken uitstekend voor elkaar. De volgende stap is om de toren naar d4 te brengen. Topalov probeert het eigenlijk niet eens meer. 25.b4 cxb4 26.Dxb4 Kg7 27.Kg2 Kg8 28.Dc3 Ta8 29.Df3 Tb8 30.De3 met een remiseaanbod. Op een vleugel is er geen doorkomen aan voor wit. ½-½

Ik zet nogmaals de ideaalstelling van zwart op het bord.

-+-+-+-+ +-+-+pmk-+-+n+p+ +-zp-zP-+p -+-tr-+-zP +-+-wQ-zP-zP-+-zPK+ +-+-+-+Is het mogelijk om vanuit diagram 2 deze opzet te verhinderen? Toen ik Topalov er enkele jaren geleden naar vroeg, bleek hij de juiste speelwijze kort na de partij zelf ook al gevonden te hebben. Vanuit diagram 2 moet wit 21.h4!! spelen. Dit is de enige manier om de zwarte opzet te verhinderen. Het idee is om enerzijds …g5 te stoppen, en anderzijds op 21…g6, direct 22.h5 te spelen. Een witte pion op h6 kan zwart niet toelaten. Blijft over 21… Pe6 22.h5 c5 We volgen hetzelfde zwarte plan als eerder, zij het zonder de g-pion op te hebben kunnen spelen. 23.g3 b4 24.De2 Td4 25.f4!

-+-+-+k+ +-+-+pzpp -+-+n+-+ +-zp-zP-+P -zp-tr-zP-+ +-+-+-zP-zP-+Q+-+ +-+-+K+-

Het verschil is duidelijk. Nu de pionnenstructuur op de koningsvleugel niet vastligt, komt f4-f5 eraan en stort de zwarte stelling in. Zo simpel kan het dus zijn! Een belangrijke les is daarom om direct bij een potentiële afwikkeling naar een vesting, goed de tijd te nemen om alle nuances te begrijpen. Overigens kreeg Topalov in de partij nog een kans dit plan uit te voeren. Na 21.g3 Pe6? wint 22.h4! wederom. Zwart is te laat na 22…g6 23.h5. Daarom had Anand 21…g6!! moeten spelen. Het is van het grootste belang om op 22.h4, 22…h5! te kunnen spelen. Daarna kan zwart met …Pe6, …c5 en …Td4 de bekende vesting weer innemen. Het zegt genoeg dat twee toekomstige wereldkampioenen op deze manier misgrepen. De stelling is erg lastig! Welk diagram geeft nu de beste remisekansen, diagram 1 of 2? Beide stellingen zijn verloren, maar ik ga toch voor diagram 2. Het bewijs is eigenlijk al geleverd door het gemak waarmee Anand de partij remise heeft gehouden! CONCLUSIES • De vesting is een belangrijke verdedigingsmethode in het eindspel, die de verdediger de kans geeft om ondanks (grote) materiële achterstand remise te maken. • Ik heb in deze rubriek enkele vestingen laten zien, maar er zijn er nog oneindig veel meer. Kennis van die stellingen vergroot de kans dat je in een partij een remiseweg herkent. • Als aanvaller moet het doel zijn te voorkomen dat de verdedigende partij de ideale stelling (vesting) inneemt. Focus dus op het voorkomen daarvan. Soms is er maar één kans om dat te doen, zoals 21.h4!! in de partij Topalov-Anand, en is de kans daarna vervlogen.

SCHAKEN.NL

KORT NIEUWS INTERVIEW

Tweede serie The Queen’s Gambit? Wel of niet? Af en toe duikt weer het gerucht op: er komt een tweede seizoen van The Queen’s Gambit. Maar op basis van de laatste verklaringen die recent door betrokkenen zijn gedaan, is de kans toch niet zo groot. “Ik heb het gevoel dat we het verhaal hebben verteld dat we wilden vertellen. Als we proberen meer te vertellen, zouden we misschien verpesten wat we al hebben verteld”, aldus regisseur en uitvoerend producent Scott Frank. Ook actrice Anya Taylor-Joy (foto), die Beth speelde, liet de deur niet echt op een kier. “Ik ben gevleid dat de fans al vrij snel riepen om een tweede serie, maar dat was vooraf al helemaal niet de bedoeling. We waren dus nogal verrast.” Alleen producent William Horberg liet doorschemeren nog een verhaal met dezelfde filmfamilie uit diezelfde tijd te willen maken. Maar dat hoeft dat natuurlijk niet over schaken te zijn…

JUBILEUMPLAN

In dit document zetten we uiteen hoe we in 2023 een bijdrage willen leveren aan het jubileum 150 jaar Koninklijke Nederlandse Schaakbond. Sport, Spel, Cultuur, Beleving en Bezieling in het schaken komen samen!

Schaakkunst en de kunst van het Schaken Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de KNSB in 2023 komt er in het Rietveldpaviljoen De Zonnehof in Amersfoort een expositie over ‘Schaakkunst en de kunst van het Schaken’ (11 februari-5 maart). Naast een uitgebreide expositie van schaakschilderijen en schaakspellen zal Hans Böhm als gastheer regelmatig interviews houden met bekende gasten uit de schaak- en kunstwereld over wat het schaakspel de afgelopen 150 jaar heeft gebracht aan mooie schaakpartijen, schaakstudies en verhalen over schaakbelevenissen. Ook zullen er in die periode in het Rietveldpaviljoen meer evenementen in de weekenden worden georganiseerd. De openingsdagen zijn donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Buitenschaken Het aantal openbare schaaktafels in Nederland neemt in rap tempo toe. Dankzij het initiatief van Jesús Medina Molina uit Vleuten zijn inmiddels veel (stads)parken en schoolpleinen voorzien van schaaktafels. De teller staat inmiddels op 130 (still counting!), Gouda, Dorst, Bilthoven, Hoek van Holland en Scherpenisse waren de laatste aanwinsten. “De schaaktafels zorgen voor verbinding tussen jong en oud, een praatje snel gemaakt.

SCHAKEN.NL

De publieke schaaktafels in de openbare ruimte maken het schaken zichtbaarder en toegankelijker voor kinderen. Ook dragen de schaaktafels bij aan het fit houden van het brein”, aldus de filosofie van Medina Molina. In 2023 wil hij dat in minimaal 150 gemeenten in Nederland openbare schaaktafels staan. Via de QR-code is op een kaartje te zien waar de schaaktafels in Nederland inmiddels staan.

Potje schaken met Bocelli geveild Wanneer je veilingsites afstruint, kom je nog eens wat tegen. Een potje schaken tegen Andrea Bocelli bijvoorbeeld. De beroemde Italiaanse tenor is een fervent schaker en zette op Catawike een aantal kavels online om geld in te zamelen voor zijn foundation, waarmee hij de minderbedeelde en de zwakkere mensen in de samenleving wil helpen aan een betere toekomst. “Schaken heeft me als kind onder meer gesterkt in de gedachte dat niets bij toeval gebeurt in het leven”, aldus Bocelli, die als 12-jarige volledig blind werd na een ongeluk met een voetbal. Hij was op dat moment al bijna blind. De kavel werd in september gesloten, maar niet bekend is wie de koper is en of er een koper was. Daar zullen we wellicht in de zomer van 2023 achter komen, wanneer de match gepland staat. De waarde van het veilingstuk werd in elk geval geschat op 25.000 tot 30.000 euro.

advertentie

Innovative chess computer that adapts to your level

Discover more at: dgt.nl/centaur 75

SCHAKEN.NL

HOOGEVEEN OPEN

Nico Zwirs loopt eindzege mis

Tragische held in Hoogeveen Open Dat het niet altijd nodig is om je in voorbereiding op belangrijke schaakpartijen op te sluiten, bewees Nico Zwirs wel tijdens het Hoogeveen Open. Ook al was zijn opvallende aanpak niet genoeg voor de toernooizege. DOOR: PETER BOEL Het toetje volgde op de traditionele matches van de Hoogeveen Open, waarin Nederlands kampioen Max Warmerdam in de tiebreak ten onder ging tegen de net 17-jarige Belgische kampioen Daniel Dardha. Lucas van Foreest versloeg de Engelse vechtjas Luke McShane met 4-2. Elders in dit nummer analyseert Lucas een van zijn overwinningen uit die match.

Zwirs strandt in het zicht van de haven

SCHAKEN.NL

In het Hoogeveen Open vond na zeven ronden een schifting plaats: de vier hoogstgeplaatste spelers in de rangschikking troffen elkaar in kruisfinales met als inzet de toernooiwinst (2500 euro), de rest van het veld ging door voor de cheque van 1000 euro. De talentvolle 15-jarige grootmeester Bharath Subramaniyam uit Chennai (India) en de in Noorwegen

woonachtige Russische grootmeester Evgeny Romanov plaatsten zich via een onderlinge remise. IM Nico Zwirs werd de derde finalist na een reglementaire overwinning op de zieke René Duchene. Als vierde voegde toernooifavoriet Robert Hovhannisyan zich bij het kwartet door Zwirs’ teamgenoot Thomas Beerdsen te verslaan. Om ‘in het ritme te blijven’ deed Zwirs iets opmerkelijks: hij verzorgde die dag het commentaar op de partijen voor het publiek in het Hoogeveense gemeentehuis. De volgende dag drukte hij de tot dan toe prima draaiende Bharath van het bord. Hovhannisyan was in de snelschaak-play-off (3 minuten plus 2 seconden increment) gewiekster dan Romanov.

FOTO: AD BRUIJNS

Robert Hovhannisyan en Nico Zwirs (rechts) in gedachten verzonken.

De Apeldoornse meester Nico Zwirs leek op weg naar een spectaculaire toernooizege in het Hoogeveen Open. Maar met een sensatie in zicht stuitte hij op het laatste nippertje op een keihard blok van de Armeense grootmeester Robert Hovhannisyan. HOVHANNISYAN - ZWIRS

-mk-+-+-+ zpp+-+-+p -+n+L+-+ +-zP-+-+-zP-+-+-+ +KzPr+-+P+-+-+pzP +-+-+-tR-

De volgende geforceerde afwikkeling bracht Zwirs feilloos en in hoog tempo op het bord: 32...Pd4+! 33.Kc4 Pe2 34.Txg2 Niet 34.Kxd3? Pxg1 35.Ld5 Pf3! en zwart wint onmiddellijk. 34...Txc3+ 35.Kd5 Pf4+ 36.Kd4 Td3+! Maakt een nieuwe vork mogelijk waarmee hij een stuk wint – dat moest allemaal vooraf gezien worden! 37.Ke4 Pxg2 38.Kxd3 Pf4+ 39.Ke4 Pxe6 Het stuk is binnen, maar nu gaat Hovhannisyan taai verdedigen. 40.Ke5 Pg5

-mk-+-+-+ zpp+-+-+p -+-+-+-+ +-zP-mK-sn-zP-+-+-+ +-+-+-+P+-+-+-zP +-+-+-+41.Kf4! Na 41.Kf6 Pf3! 42.h3 kan zwart rustig zijn koning erbij halen; de witte koning kan nooit op h7 slaan wegens een nieuwe vork op g5. Wat een paard! Zwirs bleef steeds het beste plan vinden, maar toen…

SCHAKEN.NL

FOTO: LENNART OOTES

HOOGEVEEN OPEN

Regerend nationaal kampioen Anne Haast.

-+-+-+-+ +p+-+-+-+-+-+kzP +p+-+-+-mK-+-+-+ +-sn-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+65...Pd5+??

SCHAKEN.NL

In het zicht van de haven strandt Zwirs. Winnend was 65...Pe4! 66.Kxb5 Pd6+ 67.Kc5 Pc8 of 67.Kb6 Kxh6 68.Kc7 b5. 66.Kxb5 Kxh6 67.Kc5 Zwart kan zijn laatste pion niet meer verdedigen: twee zetten later was het remise. Nu rook Hovhannisyan bloed. In het eerste snelschaakpotje van de playoff hield Zwirs nog kranig stand, maar in de slotpartij moest hij er

toch aan geloven: hij verloor een technisch toreneindspel. Waarom heeft de sterke grootmeester altijd geluk in zo’n situatie? Het is geen geluk! De broze Hovhannisyan (hij prees de ‘gezonde Drentse lucht’ waarin hij geen last van zijn gebruikelijke allergieën had) toonde een keiharde mentaliteit, Zwirs werd ‘slechts’ de tragische held van het toernooi. Het is eerder gebeurd en het zal vaker gebeuren.

COMBINATIES

NK SCHAKEN TIJDENS CHESS FESTIVAL GRONINGEN In de laatste weken van het jaar staat het NK schaken op het programma. Dat wordt tijdens het Chess Festival Groningen gehouden. Het Chess Festival vindt plaats van 21 tot en met 30 december op diverse locaties in Groningen. De eerste drie dagen van het nationale kampioenschap worden afgewerkt in het gebouw van de Energy Academy op de Zernike Campus. Daarna vervolgen de schakers het toernooi op de Academische Centrale voor Lichamelijke Opvoeding. Bij de vrouwen doen maximaal acht speelsters mee. De zestien deelnemers bij de mannen wacht een knock-outtoernooi over twee wedstrijden. De eerste veertien spelers (12 grootmeesters en 2 meesters) hebben zich op grond van het NK 2021 en hun rating geplaatst. De laatste twee komen uit een online kwalificatietoernooi. De huidige kampioenen zijn Max Warmerdam en Anne Haast. Beiden verdedigen in Groningen hun titel. Het Chess Festival in Groningen (www. chessfestival.nl) staat bekend om zijn veelzijdige programma. Zo wordt in de festivalweek ook onder meer het NK studenten en het NK onderwaterschaak gespeeld. Het laatste nieuws over het NK schaken vind je op schaken.nl

OPLOSSINGEN VAN PAGINA 23 1: Storkebaum-Huo 1.Txc4! 1-0 immers 1…Txc4 2.Le6+ 2: Nijdam-Kazarjan 1.Dxc7+! verovert een tweede pion. 3: Tabak-van Houwelingen 1…Le3+! wint minstens een kwaliteit. 4: Fernandez-Holinka 1.Txe5! en de zwarte dame is overbelast. 5: Oosterhuis-Boersma 1…Txh2! 2.Kxh2 Dxf2+ gaat snel mat. 6: Mol-Wage 1.Lxg6! Txg6 (1…hxg6 2.Th8+ Kf7 3.Dxg7+! en mat volgt) 2.Txg6+ hxg6 3.Dh8+ Kf7 4.Th7 mat. 7: Mol-Mueer 1…Txh4! 0-1 vanwege 2.gxh4 Dg4+ 3.Kh2 Dxh4+ 4.Kg2 Dg4+ 5.Kh2 Th5 mat. 8: Beerdsen-Hummel 1.Pa4!! met de dodelijke dreiging 2.Pb6 mat. Na bijvoorbeeld 1… Pge5 2.Pb6+ Kc7 3.Pxd7 wint wit de zwarte dame. 9: Boeren-Hartgers 1.Pxh7!! Kxh7 2.Dh5+ Kg8 3.Ph6+! gxh6 4.Lxh6! wint het snelst. Om mat te voorkomen moet zwart al de koning op de h-lijn zetten, waarna 5.Lxf8+ veel materiaal wint.

advertentie

TE KOOP GEVRAAGD:

Schaakboeken, verzamelingen en andere schaakmaterialen Heeft U iets? Graag hoor ik van U. Joop Jansen: 06-51123736 of jannesnelleke@home.nl

SCHAKEN.NL

INTERVIEW GADGETS & GIMMICKS

Merry Chessmas! Niets leuker dan de schaakliefhebber verrassen met leuke cadeautjes onder of in de kerstboom! We helpen je wel op weg, ook al dringt de tijd.

Jumper De jumper mag met kerst natuurlijk niet ontbreken in je garderobe. Laat bij het familiediner zien dat je trots bent een schaker een schaker te zijn. Verkrijgbaar in diverse kleuren en designs en bij te veel aanbieders om op te noemen. Je moet wel snel toeslaan, want je bent in veel gevallen afhankelijk van het bezorgtempo.

Super Mario Voor de kleintjes onder ons (sorry, Sinterklaas hebben we net gemist), wat te denken van een Mario Kart versie van het schaakspel? Onder meer gespot bij bol. com en nedgame.nl.

SCHAKEN.NL

Chess Malt Collection Uitbuiken bij de openhaard, het bord op het bijzettafeltje en nadenken over de volgende zet? We zullen hier niet beweren dat daar een glaasje whisky bij gepast is, maar feit is wel dat een Nederlandse importeur The Chess Malt Collection op de markt heeft gebracht Deze single malt whisky’s, alle uit één vat, zijn vernoemd naar schaakstukken. The Chess Malt Collection bestaat uit whisky van respectabele whiskymerken, afkomstig van uiteenlopende distilleerderijen. In totaal zal de set uit maar liefst 32 flessen bestaan, precies zoals bij het schaken. Deze flessen zullen periodiek worden uitgebracht: dus twee koningen, twee koninginnen, vier torens, vier lopers, vier paarden en zestien pionnen. De whisky’s zijn afkomstig van enkele van Schotlands meest gerenommeerde distilleerderijen. De serie is nog niet compleet. De Zwarte Pion op A7 was de laatste release. Scan de QR-code en bekijk de Chess Malt Collection De flessen variëren in prijs van 160 tot 300 euro

Oh koningspaar, oh koningspaar… De Engel op de piek, daar blijven we vanaf, maar de Koning en de Koningin verdienen toch ook wel een prominente plek in de boom. Of je hangt gewoon een heel bord in de boom…

SCHAKEN.NL

BOEKRECENSIE INTERVIEW

The Dragon Sicilian Anish Giri heeft niet alleen als topschaker maar ook als auteur voor Chessable een behoorlijke reputatie opgebouwd. Voor de website die gebouwd is rond de techniek van de ‘MoveTrainer’ schreef de Nederlander al zogenaamde ‘Lifetime Repertoires’ over de Najdorf, het Frans, 1.e4 (met wit) en de Draak. DOOR: JEROEN BOSCH MoveTrainer is een methode die de cursist helpt om de zetten van zijn repertoire te oefenen om die zo beter te onthouden voor een echte schaakpartij. De cursussen op Chessable zijn aan te schaffen gebaseerd op de MoveTrainer-techniek, maar ook in combinatie met een videocursus (met een navenant hoger prijskaartje). Een Lifetime Repertoire is een cursus die wordt bijgewerkt door de auteur wanneer er belangrijke ontwikkelingen zijn: een repertoire voor het leven dus, en behandelt bovendien ook alle zijvarianten. Een interessant fenomeen is kruisbestuiving. Zo zijn er cursussen op Chessable die zijn bewerkt vanuit een bestaand boek, denk bijvoorbeeld op eindspelgebied aan bekende boeken als Dvoretsky’s Endgame Manual en 100 Endgames You Must Know. Tegelijkertijd is ook het omgekeerde het geval: een Chessable-cursus wordt gepubliceerd als boek. Zo is een cursus van Giri uit 2021 (The Dragon Sicilian) recent uitgegeven door New In Chess als boek. Zo worden verschillende doelgroepen schakers bediend: de groep die liever gebruikmaakt van moderne technieken via de computer, en de groep die liever de zetten zelf naspeelt op een schaakbord (of liever de zetten zelf invoert in een databaseprogramma? Dat is ook een vorm van ‘zet-training’!). HELDERE UITLEG Het boek van Giri over de Draak bevat een kleine 240 bladzijden waarvan ongeveer de helft besteed wordt aan alle zijvarianten. Met zijvarianten bedoel ik hier alle systemen die je ook moet kennen wanneer je 1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 g6 wilt spelen met zwart. Anish geeft dus aan hoe zwart moet spelen tegen alle alternatieven op zet 2, 3, 4 en 5 van wit, waarbij hij zijn

SCHAKEN.NL

best doet om systemen te kiezen die passen bij het karakter van de Draak. Zo analyseert Anish na 1.e4 c5 2.Pc3 de zet 2…g6 voor zwart, terwijl hij na 2.c3 kiest voor 2…d5 3.exd5 Dxd5 4.d4 g6. Sterke punten van onze Nederlandse topgrootmeester zijn de heldere uitleg in woorden en zijn verantwoording waarom hij voor een bepaalde variant kiest. Het fenomeen zetvolgordes kent natuurlijk ook geen geheimen voor hem. Bovendien staat de naam Giri garant voor varianten die ‘engine-proof’ zijn. SCHERPE KEUZES De Siciliaanse Draak is een van de meest theoretische openingen. Dat betekent dat Anish scherpe keuzes heeft moeten maken om toe te kunnen met ruwweg 120 pagina’s. Kenners zullen zich dan meteen afvragen wat zijn antwoord is op 9.Lc4 (er zijn boeken over alleen die zet geschreven die dikker zijn dan The Dragon Sicilian). Het antwoord is een slimme zijvariant ondersteund door nieuwe analyses: 9…Pxd4 10.Lxd4 Le6. Bijzonder kritiek tegenwoordig is 9.0-0-0 en ook hier heeft Anish een niche gevonden. Hij gaat na 9…d5 10.exd5 Pxd5 11.Pxc6 bxc6 12.Ld4 verder met 12…e5 (waar 12…Lxd4 de recente wat negatieve keuze was van zwartspelers) 13.Lc5 en nu het oude 13…Te8 (in plaats van 13…Le6). Die varianten worden in detail uitgewerkt, wat culmineert op pagina 63 in naar remise uitgewerkte ongelijke lopereindspelen. Als je dan toch kritiek wil hebben op een verder uitstekend boek, dan zou het kunnen zijn dat zwart in deze eindspelen weinig winstkansen heeft. Maar dat is al decennia een bekend probleem voor zwart na 9.0-0-0. Anish Giri, The Dragon Sicilian: A Take-No-Prisoners Repertoire Versus 1.e4 (New in Chess 2022)

Een prachtig cadeau voor iedereen die van sport en lekker eten houdt Na het enorme succes van deel 1, is verschenen Goud op je bord deel 2

MET DE FAVORIETE GERECHTEN VAN CELESTE PLAK, MARIT BOUWMEESTER, ANNA JOCHEMSEN, EPKE ZONDERLAND, DIRK KUIJT, JEROEN WOUTERS, KIMBERLEY BOS, NIEK EN JUSTIN KIMMANN, FRANK DE WIT, JOHAN KLEIN GEBBINK,JOCHEM SCHELLENS, CHURANDY MARTINA, MAYON KUIPERS EN FREEK VAN DER WART, BAS SLUNGERS, FERRY WEERTMAN, MARISKA BEIJER EN GERTJAN VAN DER LINDEN

sportsmedia.nl

CHESSBASE PROGRAM

DE NiEuWE ChEssBasE 17 NEW! MegaBuNDEl Database PrograMMa EDitiEs2021 2023 NIEUW IN CHESSBASE 17:

• Nieuw database bestandsformaat: minder bestanden, meer functionaliteit, meer comfort, sneller • Engine analyses opnieuw uitgevonden: Varianten worden automatisch van commentaar voorzien, gedwongen voorzettingen worden herkend, “buddy heuristiek” voor grotere zoek diepte • Zoek parels: Vind spectaculaire partijen in een handomdraai! Schitterende partijen worden gemarkeerd in de partijen lijst. • Geoptimaliseerde programma interface: hoge resolutie 2D bord, merkbaar sneller • Nieuwe duidelijke zoekmasker: Zoeken met Materiaal en Stelling sterk vereenvoudigd, meteen overzicht over aantal gevonden partijen. • Intelligent zoeken naar stellingen: Terwijl je de stelling invoert, zie je al de partijen die de stelling bevatten. • Instellingen One-Drive: alle databank mappen kunnen gewijzigd worden in de nieuwe opties dialoog. • Meer visuele informatie: Visualisatie van aanvallers en verdedigers (optioneel) • Nieuw gestructureerde partij notatie: met intelligente verbergen en inspringen van varianten en symbolen. • Vele detail verbeteringen voor meer bedieningsgemak, o.a. automatische laden van laatste bewerkte partij. • Moderne, geïntegreerde browser voor alle database teksten ACC • Dark Mode: Donkere mode programma interface T

unver b. Pre -3 isemp

& 199.90

PREMIU

M PACK

AGE

MEGA PAkkET ED. 2023

& 299.90

PREMiuM PAkkET ED. 2023

MY GA

Trai MES ni Clou ngsm d sp ateria eich l in ern. der

Toegang to ChessBase Online Database (meer dan 12 miljoen partijen)

Abonnement op ChessBase Magazine (3 uitgaves)

Jaar Abonnement op ChessBase Magazine (6 uitgaves)

ChessBase Premium lidmaatschap (6 maanden)

ChessBase Premium lidmaatschap (12 maanden)

Update Service tot eind 2023

ESSB

Endgame Turbo 5 USB Stick (128 GB) Toegang to ChessBase Online Database (meer dan 12 miljoen partijen) Jaar Abonnement op ChessBase Magazine (6 uitgaves)

NIEUW: Voucher voor een Profi Powerbook naar keuze

ChessBase Premium lidmaatschap (12 maanden)

MIUM

BASE AC

SS z ly na ,a ng

ni ar

g in ! ay e pl im r yt fo an , ps e

e ,l

H WISSEN

OST ASE ER G 220 BEK MBH ST 83 info HAM R. 90A BU @ ww chessb RG · G w.c hess ase.co ERMA NY base m .com

Corr Database 2022

NIEUW: 250 ChessBase Ducaten

Update Service tot eind 2023

SSBAS

Die ERS Sp mit ielerd 570. aten 000 ba Spie nk ler.

9.00 S mit 0 Stud Anal ien ysen .

35 JA HRE

PLAY

Update Service tot eind 2023

NIEUW: 500 ChessBase Ducaten & 119.90

e. or

& 499.90

NIEUW: Mega Database 2023

CHESSBASE 17 UPDATE VAN CHESSBASE 16

g in

LI s im Schach NE Brow pr ser. ogram m OPEN

So INGS le Eröffrnt m nung an en!

NIEUW: Mega Database 2023

& 149.90

Da Z ON

NIEUW: ChessBase 17 programma

CB 17 PrOGrAMMA (AllEEN zONDEr DATABASES, CBM ETC.)

Die Spie ler. 000 Spie mit 570.

STUDIES

ien 9.000 Stud . ysen mit Anal

FRIT

CH Y WISSEN GERMAN H BURG · ASE GMB 83 HAM CHESSB 90A · 220 se.com EKSTR. .chessba OSTERB com · www CH @chessbase. info ES OST SBASE ERB G info EK MB @ch STR H essb . 90 ase. A · 22 com 0 · ww 83 HA M w.c hess BURG base · G .com ERM AN Y

d an

S SB AS

CH E ES

MY GAM aterial in der Trainingsm hern. Cloud speic

LIVE

E S SBAS

Das Scha ser. im Brow

OPENINGS

man So lernt en! Eröffnung

8M illi TABA Scha onen SE chpa rtien !

BASE

8 Millionen rtien! Schachpa

NE mm FRITZ ONLI chprogra

PLAYERSlerdatenbank

NIEUW: ChessBase 17 programma

NIEUW: Big Database 2023

den bei Privatstun tern! den Meis

LIVE DATA

TACT

STUD

NIEUW: ChessBase 17 programma

-CHESS

LIVE WeltJeden Tag hach live. klasse-Sc

Priv at den stunde Mei ster n bei n!

ACHWIS

ASE E CHESSB OSTERB info@ch

NIEUW: Voucher voor een Profi Powerbook naar keuze

Online Shop: www.chessbase.com · ChessBase GmbH · Osterbekstr. 90a · 22083 Hamburg · Germany · info@chessbase.com

ASE G

g in ! ay e pl im r yt fo an , ps re p e a h 12 yw n A

SSBAS

35 JA HRE S

€69,90

VIDEO

LIVE

G M B

35 JAHREW I

rn,

ren, Opfe Kombinie n. Mattsetze

VIDE

BASE

S C H A

TACTICS

Jede-CHESS klas n Tag se-S Wel chac th liv e.

A SE GM

35 JAHRE

SCH

GERMAN H BURG · ASE GMB 83 HAM CHESSB 90A · 220 se.com EKSTR. .chessba OSTERB com · www essbase. info@ch

in airport, r At the e on you hom ChessBa to t new access the world: ry w libra o vide th n

9,90

CHESS

CHES

g €6

mpfehlung

unverb. Preise

fehlun

PLAY dolor sit lorem ipsum r mete ameter

E MIU

Kom ICS Mat binieren tset zen. , Opfer n,

Inclusief

P RE

12 MONTH

new e on t, in th C yo acce hessBaur co e hote uc wor ss to se yo h: w l or at ith th ld u libra : the e who alway the le ry ne s vide with w Che Che have os hu ss ssBa than , tact ndredsBase se ic vi new 50,0 s serv of tr deo 00 ai live openin task er with ning s, th m da g gam tabase training e branore es, w Le ith App d play course t’s Cheeight m, the ,w ch ck ill an ess.comeb ac , and, ion inte ce of ss curr rnet – all to whe ent br connecyou ne th ed PC, er yo owser, tion an is iMac u us no d , W e iP matte a indo ad, r or Li ws-, a tabl nux. Andro et id-

PLAY

STARTPAkkET ED. 2023

82-3

HACHWI

-86681-382

ISBN 978-3

BH ASE GM CHESSB tr. 90a · y Osterbeks burg · German 22083 Ham ase.com essb info@ch .com essbase www.ch

ien 9.000 Stud n. lyse mit Ana

681-3

PREM

lore ES S m am ipsu eter m do met lor sit er

STUDIES

MULTI-L

8-3-86

KAGE

ERS

PLAY lerdatenbank Die Spie ler. 000 Spie mit 570.

GAMES

MY in der material Trainings chern. Cloud spei ,90

.che ase. ssba com many JAHRE 30 se.c om S C EN SS

SION:

E VER ANGUAG

12 apps for playing, learning, analyzing and more. Anywhere, anytime!

e. or

AG E

M PAC

COUN T

12 MONTH

dows or Win s er 9. Vista ia Play , Window or dows Med : MB RAM RAM, Windows , 4 GB RAM NTS GHz EME with 256 s Media , 512 MB drive, Win 1 GHz Duo, 2.4 patible), Window REQUIR DVD lROM card Core 2 (or com : Pentium SYSTEM Intehics Pack 1), card ble sound viceend Minimum ed: PC pati XP (Ser orce8 grap ctX come. Recomm 100% Dire ROM driv Vista, GeF N: higher,er 11, DVD VERSIO Play UAGE ANG Y 12 M MULTI-L · GERMAN ON HAMBURG om THS ssbase.c 83 AH90A .che ASE GMB t th · 220 e ai · www EKSTR. CHESSB com hom rpor OSTERB essbase. info@ch

COUNT

at hotel or ort, in the the At the airp r couch: with you have home on se you always se ssBa new Che the whole ChessBa o ssBase vide access to Che ing new world: the hundreds of train e mor library with ics server with d tact s, the bran videos, 00 task , the than 50,0 ing App on ning train eight milli new ope of base with ck, and, live data Let’s Che ss to es, gam web acce need is course, all you a s.com – on and playches connecti an internet ser, no matter et brow current iPad, a tabl you use s-, Android whether , Window PC, iMac or Linux.

M A T T

M A T T I S T

MP AC K

C E AC OUNT

MIU

12 apps for playing, learning, analyzing and more. Anywhere, anytime!

12 apps for playing, learning, analyzing and more.

I S T

PRE

anal time - Opt puteor more ep anal withysis : Deeprent com - “De cally as diffe ion of one d analfrom licat - Clou engines -click pub pt. - One Java scri

SYST EM REQ Min im UI (Ser um: Pe REMEN ntiu vi TS PC ce Pack m 1 GH : MY GA Inte 1), z, card l Core DVD 512 M Trai MES RO B 2 ni (o soun r com Duo, 2. M driv RAM, W Clou ngsmat d sp eria d ca patib 4 GH e, W in indo dow eich l in rd, W le) w z, 4 ern. der indo ith 25 GB RA ws M s Vista ed or ws MUL Med 6 MB RA M, Win ia Play Windo TI-L ia Pl PLAY do er ANGU ayer M or hi ws Vi 9. Re ws XP ER AG com Die S 11, DV gher sta, E VE Sp D RO , 100% GeFo mende RSIO mit ielerd M dr Dire rce8 gr d: 570. aten N: ctX 000 bank ive. com aphics Spie patib ler. le STUD s XP Window 9.00 IES nded: H E S S B A S E G s Vista or 0 StMENTS: , Window Recomme 9. m UIRE RAM er ud REQ it An ien , 512 MB Play 8 graphics SYSTEM s Media al 1 GHz , Window CHESSs Vista, GeForce patible 30 : Pentiumysen. drive mum dow Mini BASE DirectX com , WinO JAHR DVD ROM erbe100% Pack 1), , 4 GB RAM highster, E GM (Service C , 2.4 GHz 22 or ks H Duo 2 RAM AC 083 tr.. 90 BH Core H WISSEN 256 MB A SE GM PC Intel H SB info drive a DVD ROM ble) with S E compati @ ambu · Player 11, card (or s Media ww chessb rg · G ISBN , Window w er 97 sound card S

82-3

ng €69

ng €69,90

So le GS Eröffrnt man nung en!

ith data SSB or daASE rtan nam in format ing tr le co rn et; tour He CHE and th ee t ga sgsof ta ers re prin istic luand cu bases, play WIT mes port ion from; ns; stat t se m CAN DO ga tomov ent with bagrap hic operrning au games the; Si with Che fullthe s; au WHAT YOU es according mes eses tom etowith mat in ng ss s your le cl; main w gam tree IC s tabl in withand gam sttate supe ic ning se M eeinto retrieve ent crosCF se alanno ic atis Ba kl atic ope l rb k y y instanupda em tiche-fl rver searchon-t e tournam s; One click ail trfrom s in eg a D info generat al rmation foes ansmquality tree of yo main ; diavai atab l- mentewith r co esall lable ge gam or opening ”; mer N rt re is g EW players rr styl s repo elty as ct acning of gaur loca sion of containin esve ical Nov e; op e onlets click po ope cesses; “Sim IN preh “Theoret player’s doss-ier CH ensi nd Sing l m ence tionaly );qua lity es a gam ES com e to ila nt a di SB orta plsupe erate sacr rity t imp generat l re spla (o ay rb esesin mossear ASE t gamch stricsion y ofnly base; gen s ga - ches smis Onl ifice pa the data ;chprin , plans-and tio of ga s.com ” sh 12: ic emailmtran inInternet es. loca - cal lines l n to mes tter ; auto the e playmns and criti of games on the ns owmat s al ate of your (onlan y d quality year er en , enic ng upd - “L colu l ga to th multiple publishi of games games cycl dgammen automat et’Cs; rams and database e e pomtses w of opllheckkly insta with diag an wee or ediaonly ith lay quality si ); disp ”: ac base s, games with- thealys simon to with tionsricti Opt is (ma Data position ce rest etc. ilar pato the Meg e database ssBa ore ;ss opti se io the onal Elo ra m nal style - “D and wn referenc Che th s.co 64 ent tin w stru curr -orches s ineetree p an Bit toanplay gs, with the ctur statistic cally acce vers 5 mill ld’s la upgr ct as alysss es with ion es, es. rg io dire mov ad is ; gam es s n: Clo and ”: ge sp po ed ches ncewith ud all searches thro ee si t da games in for corresponde engi anal time nerate ds uptions) tabase ugho er ys w s of ines, - O nes fr is: D eake an an acce structur ut ICCF serv ne-c om ee n -dep r va laralpaw p ansimi ys ss to diffe th with k pues ASE 12:Java lic al riatio is tr your CHESSB allscgam nt ysis of ns ar ee blic sreetc. data out ript. tion thro NEW IN y search” shows at ugh e d th atio com upg ba e posi n ofgs,pute a sirade ng drop chan se ratin , endgam - “Similarit one rs ru le po ped. ges dys with Elo patterns sacrifice er encyclopedia or ofnnin-d tion nam ing siepth basemor play ie ga in pa with se - Online largest data raslle mbase world’s vera the es s) the year ss l. on ami- l ck”: acce 5 million position ss to your data dyn the - “Let’Che ges acce web (more thanion: speeds up that chan analysis in a ysis tree l 64Bit vers es an anal are dropped. several s - Optiona ysis”: generat tion with variation anal weaker - “Deep single posi parallel. with time p analysis of a in in a cally as Dee rs running es on the web analysis: compute - Cloud different one or more gam from ion of engines k publicat - One-clic t. Java scrip SYST Min EM R im EQ XP um: U Pe IREM (S Reco ervice ntium EN TS Vist mmen Pack 1 GHz, : a, de 1) high GeFor d: PC, DVD 512 MB RO M dr RAM, Play er, 100%ce8 gr Intel er 11, D ap Core ive, Win DV irectX hics ca 2 Duo Win dows D RO co rd dow Vist (o , 2. m s M MU driv patib r com 4 GHz, Mediaa or W LTIle so patib 4 G Pl indo e. LAN und le) B RA ayer ws GU card with M, 9. AG , W 256 Windo EV indodow Ms ERSI ws B RA ws ON s Vista or Win Med M or dow NTS: : er 9. Win , EME Play s ia REQUIR GHz, 512 MB RAM dows Media , Window 1 SYSTEM CROM drive, Win H : Pentium , 4 GB RAMMB RAM or Minimum Pack 1), DVD ESSB , 2.4 GHz 256 OST 2ADuo vice SEcompatible) with s Media Intel Core XP (Ser PC ER G dow ed: (or end BEK MBdHcard, Win hicsincard fo@ ble Recomm STR orce8 grap ches soun pati . 90 Vista, GeF DirectX com sbas A e.co · 220 higher, 100% ROM drive. m· 83 DVD H ww Player 11, w.c AMBU hess N: R base G · G E VERSIO ANGUAG .com ERM MULTI-L AN Y

PREMIU

OPENINGS

man So lernt en! Eröffnung

6681-3

unverb . Pre isem 6681-382-3 pfehlu

pfehlu unverb. Preisem

UNT

UNT COT CO ACUN

N Che IS ss data Base T MA hou base this a pe TT t rs the the w at ha onal, s INC o W is th orld rld. E becomstand-a T LU D v C ss ougA Tlo e ING ne -alone che thr from the prog IhaSmpTeryonMe th e st nd ch standard se, t door. It N ram ion eal, sta g E CH use anthe a S essBanex son e meis a per dardesssChate om ur W I S your se E SS s Cne o lovesStart f ch tobec and tohas theryo Bapse h ssuse one wh ut it.se thefor tha and tham Eve BA o . e Chess e a T n w rld rs ic rouany njot theoM matoeice more abo Basekno essBa anTtsame pio ACh databa SE w nwo gry teu to of al su - with Ch hou S yTyWo m fo r acho I the PRE , nts to our rld gra r sto fr wa ; N s n pro n re. E o ccee and cesex n mo kne yonss S thecgam naments nal suc MIU o che hessndWH is the evet d- m ss W I S istics of ASE: ers and tour son alo sse w the SSBs, tree; AT che o r per play graphic stat st with m rw oug CHEning e ning sta MA o H you thr h e ope you retrson o gam o YOal, r. ope es and fulles your y into an tion from oWIT ry wrd main re aDOrdin rmart nda g tosIt ie U C enjoyvesta locros with n mYOU otaton-the-fl lable inforepo CAN CC m vOne click e is a per acco gene ve gaom boent A e the fro ites es tabl es click ann e, nings es; Single rb quality all avai h o gam gam OU WHAT mes N nam ing ope Bas u sion of ge s; bec eve D re ra ve ChessBas Cheningr. t itIt mer nt games in supe contain Chess . tour l erate acco O Wsretri il transmis prehensi NT or ope that hasplayerste tone . S”;ta y imp; orta Nov dossier emaof ssB elty ITgen (onlgam your loca ur use es print gam te doo er’s e a com mostrnet players matic ate oretical erat nex games a play “The ryo of s and auto database rld. Eve or op nam rding H gen lity ; ur “The of a Inte upd C ; rt lay ts plan erat ic mns , ate the colu selines base disp on to qua en am mat to HESgen ll- men wo data es on cal of to the tiplebases; auto -es only l);restrictim lov instabase the o agam geneor muldata kly Data nds and in t cros open SBwh neticto enthe ng ram and criti onachess.co and hout the Champio lishi a or with the wee s taone ; opti ings ASE rate al Nov gs; Oany es pub rt Meg diag style se play gam Sta th s, databaseChessBa s in tree to for es. it. ne bles , pl :utwith e da ice el a e access position ctures, clic reanabo ent statistic ay the World m ofancho renc chess gam ta player ty”; m mo direct k an d fu ers an erefe the curr out pawn stru ches;espondence es with w lar and d cr base kno ugh gra er with ’s sear mov simi thro pro ll ge all for corr notaessgrBas do with raded pu er is the ntsitito - ca ; gene ssie hgaCh ap d to and es in 12: s all games epth gs, upg itions etc. ASEshow r co mes tes yo hic st urnam gam ICCF serv l lin ryratewit of in-d SSBch” e pos e and wawithblishing Elo ratin s CHE gam sto base on with nt es gam ur s IN end at sear base en , data ces of ga , plan a com aining -the gam istic ts; NEW the est s) dynami r data ilarity patterns clopedia largition - “Sim to you changes -fl er ency s re. sonal sucpositiodiagnramo e world’s sacrifice accesstree thatped . on pos ne play several ss the ms mes s and prehen all av y into with of ds up 5 millispee - Onli your per chess reeve accethan drop ition with a analysis the year pos in parallel. ns are fere ns, ga and on th mos sive ailabl an op the ’Check”: web in r (more it version:erates an - “Let variatio a single on the analysis w nce mes multip e :Inte t impo open eents in ; en ional 64Bysis”: genweaker ysis of rs running enjoy you games

Beschikbaar op DVD en als download!

-3-8

ISBN 978-3-8

H ASE GMB CHESSB · str. 90a Osterbek burg · Germany 22083 Ham ase.com essb m info@ch ssbase.co www.che

MA CCO

ION:

VERS GUAGE

ULTI-LAN

.che ase. rman ssba com 30y JAHRE se.co m SCHACH WISSEN

MIU

2023

M IUMIUAC PREM E EM E PR AS

AS SBSB ESES CHCH GG ININ UD UD CLCL ININ

PRE

INE

AS E

FRITZ ONL

chprogra Das Scha ser. im Brow

SS B

W I S S E N

8 Millionen rtien! Schachpa

CHE

12 apps for playing, learning, 12 apps for playing, learning, analyzing and more. analyzing and more. Anywhere, anytime!

S S BA S

CHE

M A T T

M A T T I S T

I S T W I S S E N

W I S S E N

E LIVE DATABAS

ING

STUD XP Windows 9.000IES : SSBAS Vista or mmended H E E G MENTS: , Windows r 9. Reco it AnStudien REQmUIRE hics MB RAM YSTEM Media Playe rce8 grap aly1 GHz, 512 , Windows CHows Pentium sen. ES Vista, GeFo nimum: ROM drive Ost SBASE DirectX compatible 30 JAHR 1), DVD RAM, Wind er 100% G E GHz, 4 GB ervice Pack higher,be C kstr.. MBH H 2 Duo, 2.4 RAM or 2208drive AC H WISSEN 256 MB 90 A SE GM C Intel Core ROM 3 SB S atible) with Player 11, DVD info@ Hambu a · E comp a (or rd Medi ww chessb rg · Ge ISBN Windows w 978 und card,

VIDEO

den bei Privatstun ! tern den Meis

LU D

PLAY

Die ERS Sp mit ielerda 570.0 te 00 nbank Spiel er.

SYST EM Minim REQU (Ser um: Pe IREMEN ntium TS vic : PC e Pack 1 Int 1), GHz, card el Core DVD 512 MB RO 2 (o soun r com Duo, 2.4 M drive RAM, W d ca patib ind , rd, W le) wi GHz, 4 Window ows indow th 25 GB RA s Me Vista MU s Me 6 MB M, W dia Pla or Wind LTI-L dia RA ind ANGU Playe M or ows yer 9. ows XP Re Vi hig r 11, AGE DVD her, 10 sta, Ge commen VERS Forc ROM 0% de ION: drive Direct e8 grap d: X co . mpa hics tible

-CHESS

LIVE WeltJeden Tag hach live. klasse-Sc

INC

W I S S E N

So ler GS Eröff nt man nung en!

MY GA

Traini MES Clou ngsmat d sp erial eiche in rn. der

W IS SE N Ches IS T becosBase MA is TT Chesme the a pers on It is sBase, standa al, st an th fro rd wan e prog m th throug d-alon e ts with to kn ram of World hout e ches Ches ow m choi Cham the w s data sBas ore ce fo pion orld. base PLAY e an abou r anyo to Ever that NEW th yo d en t it. loremCHESS Star ne who e amat ne us has jo IN y ips - “S CH your t yo amet um eu es lo ES im er m dolor ches ur pe ves th r next eter stru ilarity SBAS sit s ev rson e ga door en m al su me . - Onl ctures search E 14: ore. cces and , sa ” in s st TACT pl crifi show A th Te T ory IC S T M - roug ayer en ce pa s all ga that has Ko E mN S I ttern base “Let hout cycls data mes W I S S Ma binieren ’Che ches uses th s, op w one endg ith ttset d-al ck”: e yearld.edEver , stanan ia w yone alys the sim door. zen. , Opfe onal amenext - Opt ilar ithteur is (m acwor rn, out cessthe ama se is a pers ugh po El pa and thro ssBa e to or iona on o ra sitio wn Che dard -Cha “D mpi th the wor s the gam tings stor l 64 ewho ns y the stan Bit an 5 love become LIVEfrom the World dyee ld’s success p an ne , up etc. m anyo ve -C for onal gr se, la HESSof choice - nam talyour pers aded ysis” rs io illion po rgest ChessBa Jederam e. : ge n:mor prog n Ta ut it.ClStar oud icallysaseven ne spee sitio data W e abo It is the klasse-Scgmor anal engi ches with rates ds up ns) base of know ha elt- enjoy your ch liv wants to in-d - One nes froysis: De time an an access ssBase and e. epth m ep wea alysis to yo -c with Che Java lick pu differe analyslarkepaw VIDE r ntre is of variatio e that ur data blic simi nt O ASE 14: sc PrivaSSB atio cotion s aetc. gamripes t. with sin ns ar chan bases CHE tstun n of mpute shows all endgame posi NEW IN deyn sear rs ru glde po e drop ges on rade , Meist dech” n be upg e erns sit ilarit gs, or nn patt “Sim ratin ern! i mor ing ion w ped. with Elo es, sacrifice in pa ith ein-d gamepth structur er encyclopedia seve of ra es lle base ral on th l. LIVE the year Online play est data DATA ss the world’s larg s) out bases e web through 8 Millioacce in a ck”: nenBASE 5 million position ss to your data “Let’Che Schachre acce changes (mo partithanion: speeds up tree that analysis en! ped. an analysis l 64Bit vers are drop several Optiona ysis”: generates ker variations with FRIT with time wea le position llel. “Deep anal Z as of a sing ON ally analysis rs running in para web in a s Sc LIDee p dynamic Daysis: NE im hach pute on the prog rent com Cloud anal Browse e games from diffe r. ramm of one or mor engines ion k publicat One-clic OP t. Java scrip ENIN

E MIU

Lo cons rem ip ec su Aenetetuer m dolo eget an co adipisc r sit, dolo mmod ing r. Ae o lig elit. nean ula mas sa.

12 apps for playing, learning, analyzing and more.

CHE

S S BA S

CC E A OUNT

TT UN UN CO CO AC T AC MM IUIU EM ACCOUN EM E PR E PR ASAS PREMIUM ESSB ESSB SBASE G CH INCH G CHES ING CLUD INUD INCL INCLUDIN

E MIU

12 apps for playing, learning, analyzing and more.

W IS SE N Che IS ss T beco Base MA is TT Che me the a pers ss on It is Base, standa al, st an rd th fr wan e prog om th throug d-alon ts to ram e W with or hout e ches kn Che ow mof choi ld Cha the w s data ssB ore ce fo mpi orld ba se ase on . PLAY and about r anyo to th Everyo that CH N EW lore ESOU enjo it. St ne w e am ne has m ip S NT y yo art yo ho lo ateu uses M ACC - “S IN CH ur ch ur PREMIU ameter sum do r ve ES im met lor ESSBASE ess persons the next do stru ilarity SBASE sit er ING CH even al gam or. INCLUD - Onl ctures search 14: COUNT mor succ e and ine T , sacr ” show ess e. AC T TACT play ifice s A stor th M ro all ga se that has ICS I S T y Ko N - “L ugho er ency padat et’C ut thcheclssoptternsabames uses I S S ME mbinier W w , ne heck e ye edEveryo lone atts en, INC en ith si door. d-a etze Oson alys the al, stanan arld. ia w dgamnex LUD ”: mtila n. pfern, - O out ithteur is (m acwor ce is a per ING ama r pa ugh El e posie and ore tossthe ChessBase standard thro - “Dptiomp CHE nal ion ratin tions ywn e w s theo gam than thlove 64B who rld Cha SS B eep one gs or stor ome the Wo et s LI bec ld , the ces 5 upgr c. ASEI an it vers mson al’s suc ,VEfrom dyany -C for namrtalyou aded ysis r per ion: illion polargest PRE ChessBaseJegra SSof choice it. den HE m ”: ic M Sta e. C sp da MIU pro Ta ut loud alss ly gen ee sitio ta ne mor PRE W e abo It is the klasse gmor MA anal aseve enrgi che with rates ds up ns) base of CCO wants to know-Schachelt- enjoy you and in-d - One nes fr ysis: Dee time an an access live. UN epth sit, Twith ChessBase p wea alysis to yo -c om m dolor Java lick pu differ analys kepaw VIDE r ntr Lorem ipsuadipiscing elit. ilar is of variatioee that ur data blic ensim O ASE 14: sc er Priv SSB atio t co gamripes mpu s aetc. t. with ligula atst sing ns ar chan bases CHE consectetu n ofition unde shows all endgame pos terad NEW IN den sea commodo rs ruedle po e drop ges on n be s, ty Meist rch” upg Aenean Aenean massa. , e tern si ilari ngs or nn pat i rati ern! e - “Sim or. mor ing tion w ped. with Elo es, sacrific eget dol in pah ith ein-d gamept structur er encyclopedia se of ra se es on llel. vera play l est databa - Online LIVE the year the ld’s larg out DATA through 8 M”: abases web in BAess the wor positions) sit PLAYCHESS your dat eck illionacc m dolor en SE 5 million a - “Let’Ch Schachre access to nges lorem ipsu er (mo partithanion: speeds up that cha met analysis en! ameter lysis tree pped. l 64Bit vers es an ana ns are dro eral - Optiona lysis”: generat with sev ker variatio ana time wea a single position l. - “Deep FRITyZ as with alle of Das ONLI ning in par web in a dynamicall NE p analysis Scha: Dee TACTICS ren, Opfern, puters run on the anaimlysis Brow chprog Kombinie e games erent com - Cloud diff en. from se r. ramm of one or mor Mattsetz engines tion k publica - One-clic pt. OP Java scri ENIN

Lo cons rem ip ec su Aen tetuer m dolor eget ean co adipis sit, dolor mmod cing . Aen o lig elit. ean ula mas sa.

e ,l

n 12 apps for playing, learning, analyzing and more. zi Anywhere, anytime!ly

MA CC

CHE

S S BA S

MIU

PRE

S E NT T M A

W I S I S T

W I IS SSE T N MA TT

E SS

S E N

M A T

OUN

ING

W I S

LU D

I S T

INC

35 JAHR SCH

ACHWIS

H ASE GMB CHESSB 90A EKSTR. OSTERB BURG · 22083 HAM com essbase. info@ch om se.c ssba www.che