HET VETERINAIR ADVIES: Beredeneerd ontwormen en mestonderzoek

Beredeneerd ontwormen en mestonderzoek (coproscopie)

Regelmatig duikt het op dat antibiotica te automatisch voorgeschreven worden. Wist u dat het gebruik van sommige antibiotica-families, zoals de Quinolones en de Cefalosporines van de 3e en 4e generatie, verboden zijn voor dieren bestemd voor de voedselketen? Jawel, er werd beslist om de zogenaamde ‘gevoelige’ antibiotica uitsluitend in te zetten in de humane geneeskunde. Een veelvuldig en ondoordacht gebruik van deze moleculen in de diergeneeskunde zou de opmars van de resistentie tegen bepaalde bacteriën in de hand werken. Aldus zou dit uitmonden in een ware nachtmerrie voor de humane geneeskunde. Parellel is de tijd aangebroken voor de paardenwereld om de nodige vragen te stellen bij het gebruik van ontwormmiddelen …. Misschien ontwormen we onze paarden te vaak? Of op een onberedeneerde of weinig doordachte wijze?

Ter herinnering, onze paarden worden belaagd door parasieten van verschillende ‘families’. Rondwormen zoals de oxyuris, de grote strongyliden, de kleine strongyliden en de parascaris (spoelwormen), lintwormen en de larven van de gasterophilus intestinalis. Om deze parasieten te bestrijden worden vandaag verschillende molecules ingezet: de benzimidazoles (fenbendazole), macrocyclische lactonen (ivermectine en moxidectine) en pyrantel. Deze lijst van middelen is vrij kort en er zijn weinig nieuwe moleculen beschikbaar. Moxidectine – de meest recente – dateert van 1990 … We kunnen dus niet om de resistentie heen tegen de op vandaag beschikbare ontwormmiddelen en we kunnen ook niet terug. Nochtans is het belangrijk te weten dat de juiste aanpak inzake ontwormen de opbouw van de resistentie vertraagt. Het ONGECONTROLEERD ontwormen daarentegen, geeft alle kansen aan resistente parasieten die aldus hun genen blijven doorgeven aan hun opvolgers …

Impact van anti-parasitaire behandelingen op de biodiversiteit van de weide

Kevers

Grote hoefijzervleermuis Grauwe klauwier

Ontwormbehandeling Aanwezigheid van antiwormmolecule in mest

Sterfte van mest-etende insecten

Egel

Minder voedsel voor de consumenten van deze insecten

Een beredeneerd wormbeleid bij onze paarden dient doordacht te gebeuren, en wel om meerdere redenen. Eerst en vooral in het belang van hun gezondheid, om zoveel mogelijk overbehandeling van onze paarden te voorkomen, hun immuniteit te bevorderen en de opmars van resistente parasieten in te dijken. Ten tweede, voor ons milieu: onze ontwormmiddelen kunnen een negatief effect hebben op de biodiversiteit en giftig zijn voor bepaalde insecten, die een essentiële rol spelen in het ecologisch evenwicht van onze weides (recyclage van organisch materiaal, voedsel voor insecten … ). Tenslotte, louter om economische redenen. Deze behandelingen zijn duur en een beredeneerd gebruik ervan laat toe te besparen.

Beredeneerd ontwormen

Enkele belangrijke voorschriften dienen te worden gerespecteerd als we het hebben over ontwormen. • Eerst en vooral, de ontworming dient rekening te houden met het hele bedrijf en niet van paard tot paard. Dit zorgt voor een maximaal effect. • Elke onderdosering dient te worden vermeden. U dient het gewicht van het dier correct in te schatten. • Het is uitermate belangrijk het advies van uw dierenarts op te volgen. Ontworming is een geneesmiddel en kan toxisch zijn indien het verkeerd wordt toegediend. • Het is onnodig volwassen paarden te ontwormen in de wintermaanden. De uitscheiding van eieren is op dit ogenblik zeer miniem. • En vooral …. ga niet over tot de systematische ontworming van volwassen paarden. Kies voor een gerichte ontworming na een mestonderzoek!

Wat is een mestonderzoek?

Dit is een microscopisch onderzoek van de paardenmest. Het onderzoek laat toe om een zicht te krijgen op het aantal wormeieren, die geproduceerd worden door volwassen wormen die aanwezig zijn in de darmen van het paard. Het mestonderzoek laat dus toe het type en het aantal eieren per gram mest vast te stellen: OPG. Wanneer een mestonderzoek laten uitvoeren: van april tot november Hoe de mest afnemen: 2 tot 3 verse mestballen van het paard, te bewaren in de koelkast gedurende maximum een week, in een onderzoekhandschoen of in een hermetisch afgesloten recipiënt. De analyse gebeurt door uw dierenarts, een gespecialiseerd labo of de Veterinaire Faculteit van Luik.

AFNAME

1. Een afname per paard 2. Verse mest afnemen: net na het mesten indien mogelijk 3. Afname met een handschoen, die men daarna omdraait om de mest of in een recipiënt. 4. 2 tot 4 mestballen afnemen

BEWARING

1. De lucht uit de handschoen laten ontsnappen 2. Afsluiten met een knoop 3. De naam van het paard en de datum van afname vermelden 4. Bewaren in de koelkast (of op max. 4°C, niet langer dan een week) Mestonderzoek is de beste techniek om na te gaan of een behandeling doeltreffend was of om het resistentieniveau van de parasieten te bepalen.

Hoe het resultaat van een mestonderzoek interpreteren?

Eerst en vooral op korte termijn (net na een mestonderzoek). De paarden met een uitscheiding minder dan 200 OPG dienen niet ontwormd te worden, terwijl de paarden die meer dan 200 OPG aantonen ontwormd moeten worden. Tenslotte, en dit is dus het doel van een mestonderzoek, zal het op lange termijn mogelijk worden een statuut van uitscheiding op te stellen voor het paard. Aangeraden wordt drie mestonderzoeken uit te voeren in de loop van het eerste jaar en daarna twee het tweede jaar

ZWAK EN MATIG :

70 tot 80% van de paarden

STERKE UIT SCHEIDING:

20 tot 30% van de paarden

ONSTABIEL:

6% van de paarden

behandeling 1 tot 2 maal/jaar volgens de risico’s van besmetting (box, paddock, weide)

systematisch behandelen 3 tot 4 maal/jaar

©IFCE behandeling afhankelijk van resultaat mestonderzoek

Ontwormprotocollen in functie van de graad van uitscheiding

We onderscheiden: • Paarden die weinig eieren uitscheiden: < 200 OPG (70 tot 80% van de paarden) die niet meer dan een of twee behandelingen per jaar nodig hebben. • Paarden die veel eieren uitscheiden: > 200 OPG (20 tot 30% van de paarden) die drie tot vier behandelingen per jaar nodig hebben. • Onstabiele paarden: variabel OPG (6% van de paarden), behandeling aangepast aan resultaat van elk mestonderzoek.

Financieel belang?

Vanaf het derde weideseizoen zal mestonderzoek toelaten om de kosten van de standaardontworming te drukken.

Volwassen paarden niet systematisch ontwormen, maar uitsluitend de paarden die veel eieren uitscheiden na mestonderzoek

Ontwormmiddel is een geneesmiddel voor dieren

20% van de volwassen paarden herbergen 80% parasieten Een gezond paard is in evenwicht met zijn parasieten

BEREDENEERDE ONTWORMING

Fokmerries ontwormen zoals andere volwassen paarden

De dosis ontwormmiddel aanpassen aan het paard

Jonge paarden

(minimum 3 jaar) systematisch ontwormen 3 x per jaar

Veulens

ontwormen vanaf 2 maand en 4 x tijdens het eerste levensjaar

©IFCE

OVERMAKEN

1. Aan de behandelende dierenarts 2. Begin van de week voor een snelle afhandeling: vermijdt weekends

Voor wie is een mestonderzoek nuttig? Voor elke paardachtige van 3 tot 20 jaar. Voor paarden die immuniteit aan het opbouwen zijn, of een zwakke immuniteit hebben, t.t.z. paarden van minder dan 3 jaar, de paarden ouder dan 20 jaar of de zieke paarden (Cushing …). Het is aangeraden om een systematische ontworming aan te houden. Hou er rekening mee dat drachtige merries meer aandacht vereisen. Welke eieren dient merkt men op? Meestal de eieren van strongyliden. Deze dragen de belangrijkste ziekmakende factoren in zich. De eieren van lintwormen worden onregelmatig uitge- scheiden, dus is het moeilijk een status op te maken.

Tot besluit

De strijd tegen de opmars van resistente worm–stammen is een ware uitdaging voor de komende jaren. Toch kan en mag de paardenwereld zich niet onttrekken aan zijn verantwoordelijkheden in deze belangrijke strijd. We mogen nooit vergeten dat een gezond paard in evenwicht is met de wormen die hij huisvest. De strijd opdrijven tegen alle wormen is utopisch en zal alleen maar leiden tot meer resistentie … Een goed weidebeheer, een beredeneerde ontworming en het toepassen van mestonderzoek zullen toelaten een doeltreffende strijd aan te gaan tegen de opmars van deze resistentie.

Bibliographie:

- Institut français du cheval et de l’équitation IFCE: Beredeneerd ontwormen - Institut français du cheval et de l’équitation IFCE: La coproscopie - UK-vet Equine: equine de-worming: a consensus on current best practice. - AAEP intern parasite control guidelines. - Gestion raisonnée du parasitisme chez les chevaux Natagriwal - Risk factor analysis of equine strongyle resistance to anthelmintics,

G. Sallé, 2017.