De immuniteit van het pasgeboren veulen begrijpen

Néerlandais De immuniteit van het Antilichamen concentratie in het bloed pasgeboren veulen begrijpen

Leeftijd van het veulen: > 24h

< 4 g/L Gefaald L

Geef 1 liter colostrum (biest) Raadpleeg uw dierenarts: een eventuele transfusie van plasma ? Tussen 4 en 8 g/L Gedeeltelijk K

Geef een supplement van 1 liter bewaard colostrum (biest) Zorg voor een goed hygiëne van het veulen en voorzie een gezonde omgeving > 8 g/L Goed J

Alles is in orde Zorg zeker ook voor een goede leef omgeving

De geboorte van mijn veulen is een feit … Voor elke fokker is dit de slotsom van een jaar menselijk en financieel investeren. Toch hopen we stilletjes dat dit nu nog kleverig veulen zich ontpopt tot de ster van morgen.

Desalniettemin moeten we ons terdege bewust zijn van het feit, dat een veulen bijzonder kwetsbaar is bij zijn geboorte. Zelfs al is zijn immuniteitssysteem volwaardig vanaf de 35e week van de dracht, via de placenta (moederkoek) krijgt het ongeboren veulen geen immunoglobulines (antilichamen) toegediend tijdens de dracht. Kortom: er is geen enkele overdracht van immuniteit van de merrie richting veulen! Het veulen komt dus

op de wereld zonder immunologische bescherming.

De overdracht van antilichamen tussen de merrie en het veulen zal dus geschieden via de opname van de allereerste moedermelk, ook colostrum of biest genaamd. Gouden regel: zorg voor voldoende en kwalitatief colostrum binnen de juiste tijdspanne. Dit zijn drie zeer belangrijke criteria.

Antilichamen overbrengen van moeder naar veulen

De uier van de merrie synthetiseert het colostrum tijdens de laatste drie maanden van de dracht en vooral tijdens de laatste 15 dagen. Een merrie zal aldus tussen de 1.5 en de 2 liter colostrum produceren in de 24 u. die volgen op de geboorte. Op het moment van de geboorte bevat dit colostrum een gehalte aan antilichamen dat 2.5 maal hoger is dan het gehalte in het bloed. Colostrum is dus een concentraat van antilichamen in zijn zuiverste vorm! Kwalitatieve biest staat voor een concentratie van meer dan 60 gram per liter immunoglobuline. Minder kwalitatief colostrum daarentegen, tekent slechts voor 40 gram per liter van het kostbare goed. Bovendien verloopt de opname van de antilichamen door het veulen, dankzij de gespecialiseerde cellen die aanwezig zijn in zijn darmstelsel. Spijtig genoeg is deze opname beperkt in de tijd. Tussen 0 en 12 uur na de geboorte : het darmstelsel van het veulen is doorlaatbaar op dit tijdstip en de opname van antilichamen via de darm is mogelijk en maximaal. Van 12 tot 24 uur na de geboorte: verliest het darmstelsel zijn opnamecapaciteit en laat het reeds veel minder opname van antilichamen toe. Langer dan 24 uur na de geboorte: het darmstelsel neemt geen antilichamen meer op. Het is dus absoluut noodzakelijk dat het veulen drinkt binnen de 6 uur na de geboorte en dat daar voor gezorgd wordt … Als een veulen later drinkt aan de uier, mag niet getwijfeld worden en moet de merrie gemolken worden zodat het veulen 250 tot 500 ml biest kan opnemen via een papfles. Na 24 uur moet het gehalte aan antilichamen in het bloed van het veulen meer bedragen of gelijk zijn aan 8g/liter bloed. Een veulen met een slechte immunologische start betekent 50% meer risico op ziektes en vooral 27% minder levensvatbaarheid.

Wat indien er onvoldoende immuniteit wordt doorgegeven

In 30% van de gevallen treedt een tekort of een mindere opname van immuniteit op. De belangrijkste oorzaken daarvan zijn: slechte kwaliteit van de biest, met minder dan 40g/liter antilichamen. Ander mogelijke oorzaken kunnen het verlies van biest zijn door de merrie voor het veulenen; oudere merries; het veulen heeft niet gezoogd binnen de 6 u. en kreeg te weinig biest binnen; de slokdarm van het veulen is onvoldoende ontwikkeld bij te vroeg geboren veulens.

Hoe de immuniteitsoverdracht controleren?

In geval van twijfel en zeker eens uw veulen 12 uur en ouder is, kan de dierenarts het veulen een dosis antilichamen toedienen via het bloed (snap Foal Test). De opvolging hiervan zal verschillen naargelang het resultaat en de leeftijd van het veulen. (Zie tafel)

In de praktijk zijn er handelingen die elke fokker moet kunnen uitvoeren!

De kwaliteit van het colostrum controleren De kwaliteit van het colostrum zou systematisch gecontroleerd dienen te worden. Dit kan makkelijk met een refractometer. Het gebruik ervan is eenvoudig en geef onmiddellijk een beeld van de kwaliteit van het colostrum. Ter herinnering: minder dan 40g/l : biest met te weinig antili-

Antilichamen concentratie in het bloed Overdracht Immuniteit

< 4 g/L Gefaald L

Tussen 4 en 8 g/L Gedeeltelijk K

> 8 g/L Goed J

Leeftijd van het veulen: < 12-24h Leeftijd van het veulen: > 24h

Geef 1 liter colostrum (biest) Raadpleeg uw dierenarts: een eventuele transfusie van plasma ?

Geef een supplement van 1 liter bewaard colostrum (biest)

Zorg voor een goed hygiëne van het veulen en voorzie een gezonde omgeving Alles is in orde Zorg zeker ook voor een goede leef omgeving

chamen; tussen 40 en 60g/l : middelmatige biest; meer dan 60g/l : kwalitatieve biest. Let wel: deze test dient idealiter te gebeuren voor de eerste zoogbeurt van het veulen. De uier dient vooraf gereinigd te worden en elke tepel dient even manueel gemolken te worden (twee tot drie keer spuiten is voldoende) alvorens u de biest afneemt voor de test.

Een diepvries colostrumbank aanleggen

Het aanleggen van een colostrumbank is makkelijk en absoluut aangeraden voor fokkers met meerdere geboortes per jaar. In de praktijk gaat men als volgt te werk. Als een fokmerrie biest produceert met een concentratie van meer dan 60g/l en als het veulen voor het eerst gezogen heeft of zijn eerste fles kreeg, neemt men 250 ml colostrum af en vriest men het in op -18°C. Idealiter vermeld men op de fles de datum van afname, de naam van de merrie en de waarde van het colostrum. Biest kan gerust een jaar ingevroren blijven. Het is bovendien goed om te weten dat trekpaardmerries over het algemeen biest produceren met een hoger gehalte aan antilichamen dan zadelmerries. Daarna geeft men 500 ml tot 1 liter ontdooide biest (!!! Ontdooien in een warmwaterbad van minder dan 38°C), aan het veulen waarvan de merrie over minder kwalitatief colostrum beschikt.

Zeker niet vergeten …

Hoe ouder de merrie, hoe meer risico op minder antilichamen in het colostrum. Het is een aanrader de merrie op zijn minst 4 weken voor het veulenen te huisvesten op de plaats waar de geboorte zal plaatsvinden. Aldus kan de merrie een eigen immuniteit opbouwen met het aanwezige microkosmos. Ook merries die kegelen en daardoor vrij veel melk verliezen voor de geboorte, hebben minder rijke biestmelk voorhanden. Beschikt u niet over een refractometer, bewaar dan een weinig van de eerste biest voor de dierenarts die hem zal analyseren bij zijn bezoek aan het pasgeboren veulen.

Tot slot

Voorkomen is genezen. Dit adagio is perfect toepasselijk op het pasgeboren veulen. Bij zijn geboorte beschikt het veulen over geen enkele immuniteit. De antilichamen van de moeder kreeg hij niet toegediend via de moederkoek (placenta) van de merrie. De overdracht van de immuniteit van de moeder richting veulen geschiedt uitsluitend gedurende de eerste 24 uur. En wel dankzij een snelle opname van voldoende kwaliteitscolostrum. Een optische refractometer laat toe om op eenvoudige wijze de kwaliteit van deze biest in te schatten. En het aanleggen van een colostrumbank kan levens redden … Ingeval van twijfel zal uw dierenarts een bloedanalyse uitvoeren die het statuut van de immuniteitsopname van het veulen weergeeft. Hij kan dan ook snel ingrijpen indien nodig. De dierenarts is uw beste partner voor snelle hulp. Aarzel niet hem te contacteren: voorkomen is immers genezen…

Bibliografie:

McAuliffe and Slovis : Diseases and disorders of the Foal. Emmanuel Maurin : Guide pratique de médecine Equine. Le nouveau practicien vétérinaire équin, speciaal nummer 2007 Juan C Samper – Jonathan F. Pycock – O Mc Kinnon, Equine Reproduction.

Illustratie : Refractometer of «Colotest» Refractometer of « Colotest »

Instelschroef Dekking Prisme

Spiegelbuis

Oculair met scherpstelring

Kalibratie met gedemineraliseerd water