ULTIMUM ERPICUM

Veertig Jaar

Bruno Erpicum Architects

Bruno Erpicum architects bestaat veertig jaar. Tegenwoordig leveren de Belgische architect en zijn team tot twaalf residentiële projecten per jaar op. En hoewel het oeuvre van Erpicum wereldwijd wordt gewaardeerd, blijft hij bescheiden. “Mijn carrière is één langgerekte casestudy en ik leer nog steeds.” In tien realisaties belichten we de groeimijlpalen van het architectenbureau; van pronkstukken van minimalistische, moderne architectuur tot karaktervolle realisaties die alle eer aan de natuur laten.

Geïnspireerd door meester-modernisten zoals Louis Herman De Koninck en Mies van der Rohe, krijgt Bruno Erpicum in de jaren tachtig en negentig moeilijk voet aan grond in België. In 2004 vat hij op Ibiza zijn kunnen samen. Hij laat eenvoud schitteren in wat tot op vandaag zijn favoriete spel is van zicht, natuur en reliëf.

Ook in 2004 krijgt hij in Rixensart de mogelijkheid om op een perceel dat tegen de straatkant kleeft vernieuwing te zaaien. Hij realiseert er een moderne nieuwbouwvilla met volledig gesloten voorgevel en een glazen volume dat is opengewerkt naar de tuin. Binnen brengt het dubbelniveau Erpicum tot inzicht. Het besef over het belang van het spel tussen licht en schaduw groeit.

Niet veel later brengt Erpicum een moderne expressie van de aloude Victoriaanse architectuur. De nieuwbouwwoning met glazen hart toont een nog dunnere grens tussen binnen en buiten. De overgang lijkt onbestaande. Immense raampartijen, reflecties van de tuin en de omgeving en sfeerverlichting ’s avonds maken de illusie compleet.

Ook in renovatieprojecten werkt Erpicum volgens dezelfde filosofie. Om niet te raken aan de enige muur die in Düsseldorf de bombardementen uit de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd, bouwt hij het nieuwe volume er niet tegen, maar verpakt én beschermt hij het met een glazen schil die het binnen- en buitenleven in de stad met elkaar verbindt en de nodige privacy garandeert. De buitenruimte toont hoe ook in een stedelijke context poëzie kan ontstaan dankzij de juiste benadering van zicht en natuur. De chaos van de stad wordt er beschouwd als de natuurlijke omgeving van het project.

Vanaf 2009 wordt de architectuur van Erpicum aangevuld met een oefening in materialiteit. In samenwerking met ABS Bouwteam ontwerpt het team een woning die tussen twee horizontale bladen een gesloten voorgevel combineert met een open zicht op de tuin. Dit project ligt in zijn omgeving ingebed, en wat meer is: deze woning krijgt een gevel van natuursteen. Erpicum stapt ermee af van de strakke villa’s met witte pleistermuren en kiest voor natuurlijke materialen die na verloop van tijd een mooie patine meekrijgen. Een andere stap vooruit: zowel binnen als buiten krijgt licht de kans om langs het reliëf in de muren de materialiteit van de woning te benadrukken.

Na een project waarbij voor de betonnen gevel een siliconepaneel wordt gebruikt en de frustratie over de repetitieve tekening die dat met zich meebrengt, volgt in 2010 een radicalisering. In het Waalse Bousval ontwerpt Erpicum een betonnen woning waarbij de muren duidelijk en bewust de snelheid aftekenen waarmee het beton werd gegoten. Verlichting wordt ingezet om de afwisseling tussen ruwe en gladde materialiteit bloot te geven. Binnen worden accenten in hout toegevoegd omwille van hun poëtische kracht.

Aangezien steen ook decoratie is, gaat Erpicum in Portugal nog een stap verder in het uitpuren van zijn werk. Daar wordt een nieuw project met betongevel niet alleen gestript van de laatste opsmuk, er wordt ook bewust gewerkt met wat doorgaans wordt beschouwd als mislukt beton. Met verlichting worden bovendien de défauts geaccentueerd. Vanaf hier gaat het team ook aan de slag met de integratie van grondmateriaal in het project. Concreet: witte zandsteen wordt met witte cement gemengd. Het huis is van vloer tot plafond in beton afgewerkt en pronkt met een naadloze verbinding tussen natuur en beton.

Op Corsica gaat de architect voluit voor het spel van materiaal, reliëf en textuur. Ook het uitvoerende team op de werf wordt uitgedaagd om te experimenteren en buiten de lijntjes te kleuren. En wat meer is: doordat elke woning een weerspiegeling is van haar omgeving, kan Erpicum steeds verder gaan in het realiseren van projecten die opgaan in hun omgeving. Het uitzicht krijgt dan weer zonder uitzondering een vrijgeleide. Dat bewijzen de panoramische raampartijen met kolomvrije overkapping en de plaatsing van de infinity pool aan de zijkant van het gebouw. Binnen illustreert het ingebouwde houten bad hoe de architect ook steeds meer als productdesigner zijn weg vindt en hoe hij daarbij niets liever doet dan technieken onzichtbaar maken.

In zijn streven naar de realisatie van woningen die volledig opgaan in hun natuurlijke omgeving, ontdekt Bruno Erpicum hoe hij handig gebruik kan maken van een niveauverschil in een perceel. In 2017 ontwerpt hij een woning in het verschil tussen hoog en laag en verlegt de grond naar het dak van de woning. Binnen verfijnt hij zich in de eenvoud van materialen, waarbij warme houtsoorten en naakt beton een geliefd duo vormen.

In het Griekse Antiparos werkt Bruno Erpicum momenteel aan het ontwerp van twaalf vakantiehuizen. Doordat de woningen ook hier ín een reliëf worden gebouwd, is het project van bovenaf niet zichtbaar. De kleuren- en materialenkeuze van het interieur weerspiegelt wel de omgeving. Reken daarbij een weids uitzicht en een schijnbaar onbestaande grens tussen binnen en buiten, en je krijgt een project dat volledig opgeslorpt door de natuur een nieuwe kijk werpt op wonen. Mens en natuur worden één; een mooie samenvatting van veertig jaar Erpicum.