Said Nursi

‫حكْهَتی َُرێوی كْردضتاى – عێراق‬ ‫ٍّزارٍتـــــــــــــــــــی پــــــــــــــــــــَرٍّردٍ‬ ‫بـَڕێـٍْبـَرایـَتـی پـَرٍّردٍی ضـــۆراى‬ ‫ئـــــاهــادٍیـــی خــَلــیــفــاًــــی كــــْڕاى‬

‫ڕاپــۆرتــێــك دهربــارهی‬

‫ئــاهــادهكــردنی قــىتـابـیـاى ‪ :‬ســهرچـیـا خـىرشــیـد‬ ‫جـــیــهــاد زوبـــێـــر‬ ‫بـهسـهرپـهرشـتـی هـاهـۆسـتـا ‪ :‬خـهسـرۆ عـبـدالـرحـوـاى‬

‫پێشهكیهك دهربارهی سهعید نىورسی‬ ‫ضــیعی ًّْرضــی‬

‫ًاضــراّ بی بــ ی السهــاى بی تــْر ی )‬

‫( ‪ :‬لی ( ‪٦‬ی ــاًًّْی دّ​ّەم یــاى ‪٢٣‬ی‬

‫هــــارتی ‪ ٢٩٨٩‬لی دایکبــــّْە ّ لی ‪٣٤‬ی هــــارتی ‪ ٢٪٧١‬ــــۆ ی دّایــــی ــــردّ​ّە ) زاًــــا ّ فییلیضــــّْفی گیّرەی ئــــایٌی ئیطــــ م ّ‬ ‫ًّْضــــیری ضــــیر یهی پییاهی ــــاًی ًــــّْر ّ هاهۆضــــتای ــــۆهیلیی ًــــّْرە‪ .‬لی ضــــیردەهی خۆیــــ ا ّ لی تیهیًــــی (‪ )٢٦‬ضــــا ی ا‬ ‫زاًایاًی ئاییٌی ئیّ اتی ًازًاّی ب ی السهاى ( ّاتی زاًای ضیردەم )یاى لێٌاّە‪.‬‬ ‫لی دّای ڕّ​ّداّی ‪٤٢‬ی هــــار لیالییى حکــــْهیتی ئیّ ــــاتیی تْر یــــا ّە گیــــراّ ّ فیرهــــاًی بیضــــیردا درا ‪ ،‬بیاڵم پاغــــاى‬ ‫ی زاًـــرا بـــ تـــاّاًی ئـــازاد ـــرا‪ .‬لیضـــیر داّای هطـــتیفا یهـــا پاغـــا ُـــا بـــۆ ئیًـــمیرە ّ ـــاّی پـــێکیّ ّ هـــاّەیی لیّێ‬ ‫هـــاییّە‪ .‬پاغـــاى ـــّْ بـــۆ غـــاری ّاى ‪ .‬لی پـــاظ هـــاّەیی دّ​ّرخـــراییّە بـــۆ بـــارال ‪ّ ،‬ە پاغـــاًیع بیُـــۆی ًّْضـــیٌی یًـــ‬ ‫تێبـــێکیّە دّ​ّرخـــراییّە بـــۆ بـــْردّر ‪ ،‬ئیطـــتارتا ‪ ،‬اضـــتاهۆًْ لی پاغـــاًیع بـــۆ ئیهیـــردا ‪ّ .‬ە بیُـــۆی تێبی ـــاًییّە فیرهـــاًی‬ ‫بیضــــیردا درا ّ لیّ ضــــیردەهاًیدا بی یًــــ ەُا هاًــــ لی بیًــــ یکاًی اًی ئێطــــکی غــــیُر ‪ ،‬دەًیسلــــی ‪ ،‬ئــــافیۆى گیــــراّ ّە‬ ‫پاغاًیع خۆیی ّ تێبی اًیػی خاّێي ّ ب تاّاى دەر ّْى‪.‬‬ ‫لی ‪٣٤‬ی هـــــارتی (‪٢٪٧١‬ز) دا لی غـــــاری ئْرفـــــا ـــــۆ ی دّایـــــی ـــــردّ​ّە‪ .‬بیاڵم لی ‪٢٣‬ی تیهـــــّْزی ‪ ٢٪٧١‬دا لیالییى حکـــــْهیتی‬ ‫تْر یا ّە گۆڕە یی ُی راییّە ّ بۆ غْێٌێکی ًادیار ی تا ئێطتا ًیزاًراّە دّ​ّرخراییّە‪.‬‬ ‫بی غـــــْێي یّتّْە ـــــاًی دەّترێـــــ (ًّْرە ـــــاى) یـــــاى ( ـــــۆهی یی ًـــــّْر)‪ .‬ـــــۆهی یی ًـــــّْر ئیّ تێبـــــاًی دەخـــــْێٌي‬ ‫(ضیر یهی پییاهی اًی ًّْر) ی پێکِاتّْى لی یً ەُا بیرّباّەڕی دیٌی‪.‬‬

‫ژیـانـی‬ ‫ضــــیعی ًّْرضــــی لی ضــــا ی ‪٢٩٨٩‬ز لی غــــاری بیدلــــیص ّ لیزای ُیــــساى ّ غــــاری کیی ئیطــــتاری ّ لی گًْــــ ی ًــــّْرش‬ ‫(ئێطــتا پێـــی دە ـــێي یپیرلــی) لی دایکبـــّْە‪ .‬بـــاّ ی ًــاّی هیـــرزایی ّ دایکیػـــی ًــاّی ًـــّْرییی یی‪ .‬ژیـــاًی ًّْرضــی ّە ـــْ خـــۆی‬ ‫دە ێــــ بی ضــــ لۆًاغــــ ا تێتیڕیــــْە "ضــــیعی ی ــــۆى" ‪" ،‬ضــــیعی ی ًــــْێ" ‪" ،‬ضــــیعی ی ضــــێییم"‪ّ .‬ە لی تێبی اًیــــ ا باضــــی‬ ‫دە ـــا تـــا تیهیًـــی ‪ ٥٦‬ضـــا ی بی لۆًـــاغی "ضـــیعی ی ـــۆى" دادەًێـــ ‪" .‬ضـــیعی ی ـــۆى" خسهیتـــی ئیوـــاى ّ ئیطـــ م بی رێگـــای‬ ‫ضیاضــــی دە ــــا ‪ .‬بیاڵم بیّ ڕّداّاًیی ی دّاتــــر بیضــــیری دێــــ بی تیّاّی ڕای دەگۆڕێــــ ّ دّ​ّردە یّێــــتیّە لی ضیاضــــی ‪.‬‬ ‫ُیرّەُــــا ــــْارەم هٌــــا ی خاًیّادە ییــــاًی ی یی لی دّای یی ئیهــــاًیى (دّرریی خــــاًن ‪ ،‬عیبــــ ّ ا ‪ ،‬ضــــیعی ‪ ،‬هــــدیهید ‪،‬‬

‫‪1‬‬

‫عیب ّلوی یــــــ ‪ ،‬هیر ــــــاى)‪ .‬بی ُیّڵ ّ تیلــــــاالی خــــــۆی غــــــارەزایی لی زاًطــــــتی اًی ڕیژگــــــاردا ‪ّ ،‬ە ( یویــــــا ‪ ،‬فیسیــــــا ‪،‬‬ ‫زیٌــــ ەزاًی ‪ ،‬یۆلــــۆ ی ‪ ،‬بیر ــــاری ‪ ،‬گیردّ​ًٌّاضــــی ‪ْ ،‬گرافیــــا ‪ُ..،‬تــــ ) پییــــ ا ــــردّ​ّە‪ .‬یی یم یضــــی ی ُیّ ــــی داّە بــــۆ‬ ‫داهیزراًـــ ًی زاًکـــۆ لی ْردضـــتاً ا ّ ـــردًیّەی لْتابکـــاًیی ـــْردی ّ خْێٌـــ ًی ّاًیی زاًطـــتی اًی ضـــیردەم غـــاى بی غـــاًی‬ ‫زاًطـــــتی ئایٌییی ـــــاى‪ .‬گیّرەتـــــریي یضـــــاییتی ـــــْردی ئیم ضـــــیردەهی ّ هیزًتـــــریي زاًـــــایی ی لی دّای هیّالًـــــا خالیـــــ ی‬ ‫ًیلػـــبیً ی لی ًـــاّ ًیتیّەی ـــْرددا ُـــاتّْەتی دًیـــاّە ّ ًاّبـــاًگی یِـــاًی بـــۆ درّ​ّضـــ بـــّْە ّ ‪ ،‬لی ڕّ​ّبیرێکـــی فراّاًـــی‬ ‫ضیر زەّی ا ضّْد لی بیرُیهی اًی ّەردەگیرێ ‪.‬‬ ‫زیــــاتر لی ضــــید ّ ضــــی تێــــ ّ ًــــاهیلکیی لی ژێــــر ًاًّیػــــاًی (ضــــیر یهی پییاهی ــــاًی ًــــّْر)دا ًّْضــــیْە ّ بــــاّی‬ ‫ــــردّ​ًّیتیّە‪ّ .‬ەرگێڕاًــــی ضــــیر یهی پییاهی ــــاًی ًــــّْر بــــۆ زهــــاًی عیرەبــــی لیالییى (ئیدطــــاى لاضــــن صــــا دی)ییّە تیّاّ‬ ‫بــــّْە ّ لی دە داًی بیرگــــی لیغــــیًگ ا ّ لی ُیردّ​ّ غــــاری ئیضــــتیهبْڵ ّ لــــاُیرە یًــــ‬

‫ــــاپێکی یی لی دّای یی یــــاى تــــا‬

‫ئێطــــتا لــــ بــــاّ ــــراّەتیّە‪ .‬بیغــــێکی زیریػــــیاى لیالییى هــــاری ّێڵــــ (غــــْ راى ّاحیــــ )ەّە ــــراّى بی زهــــاًی ئیٌگلیــــسی‪.‬‬ ‫بیغــــێکی ئیم پییاهــــاًی بــــۆ ئیم زهاًــــاًیی خــــْارەّەظ ّەرگێــــڕدراّى ‪ ،‬ی تــــا ئێطــــتا ــــاری ّەرگێــــڕاى تیایاًــــ ا بیردەّاهی ‪:‬‬ ‫(ئی وـــاًی ‪ ،‬فیڕەًطـــی ‪ ،‬ڕّ​ّضـــی ‪ ،‬ئـــۆردی ‪ ،‬فارضـــی ‪ ،‬ئیتـــا ی ‪ ،‬ۆ ـــاراتی ‪ ،‬هیالیـــا ‪ ،‬ڕیهـــاًی ‪ ،‬یٌـــی ‪ ،‬بْلگـــاری ‪ ،‬پْرتْگـــالی ‪،‬‬ ‫ئیلباًی ‪ ،‬بۆضٌی ‪ ،‬ئیطتاًی ‪ ،‬هیلیدیًی‪ُ..‬یرّەُا گیل زهاًی تریع‪.‬‬ ‫لیّ ــــاتیی ی "ضــــیعی ی ــــۆى" گــــۆڕا بی "ضــــیعی ی ًــــْێ" تێبــــی (فتــــْ الغیــــ ) ی غــــێ عبــــ المادری گیی ًــــی‬ ‫ــــاریگیرییی ی گیّرەی درّضــــ‬

‫ــــرد لیضــــیر ضــــیعی ًّْرضــــی‪ .‬بیغــــی زیری (پییاهی ــــاًی ًــــّْر) لی ضــــیردەهی "ضــــیعی ی‬

‫ًـــْێ" دا ًّْضـــراّە‪ .‬ضـــیعی ًّْرضـــی بی ـــْرتی ضـــیبارە بی یـــاّازی ًێـــْاى "ضـــیعی ی ـــۆى" ّ "ضـــیعی ی ًـــْێ" دە ێـــ "‬ ‫ضـــیعی ی ـــۆى زیـــاتر بی پێـــی هێػـــکی دەڕییػـــ ‪ ،‬بیاڵم ضـــیعی ی ًـــْێ ُیم بـــایی بی هێػـــ دەدا ّ ُیم بی د ـــیع"ّە لی‬ ‫دّای بیً یکاًیی ئافیۆى لی ضا ی ‪ ٢٪٥٩‬بی لۆًاغی "ضیعی ی ضێییم" دادەًێ ‪.‬‬

‫سەعیدی کۆى‬ ‫ضـــیعی ًّْرضـــی بی ًاّە ـــاًی زاًـــای ضـــیردەم "بـــ ی السهـــاى" ‪" ،‬هیال ضـــیعی " ‪" ،‬هیال ضـــیعی ی‪-‬هیغـــِّْر" ‪" ،‬ضـــیعی ی‬ ‫ًّْرضـــی" ّ "ضـــیعی ی ـــْردی" ًاضـــرابّْ‪ .‬یی یم دەضـــتتێکردًی خْێٌـــ ًی لی گًْـــ ی ًـــّْرش لیالی ـــا عیبـــ ّ ای بــــرا‬ ‫گیّرەی بــــّْ‪ .‬لی تیهیًــــی ‪ ٪‬ضــــا ی ا (‪ )٢٩٩٨‬ــــّْ بــــۆ گًْــــ ی "تــــا " ّ لی لْتابکــــاًی یی هیال هــــدیهید ئیهــــیي ئیفیًــــ ی‬ ‫دەضــــتی ــــرد بی خْێٌــــ ى‪ .‬لی ضــــا ی ‪ ٢٩٩٩‬لْتابکــــاًیی تیّاّ ــــرد‪ .‬لی تێبــــی (هێــــ ّ​ّی‪-‬ژیــــاى) ًّْضــــیْییتی ی لی گًْــــ ی‬ ‫"تــــا " بــــّْ زیر گرًگــــی پــــ دەدرا بیاڵم لْتابیی ــــاى ئیهییــــاى پــــ ًــــاخۆظ بــــّْ لیبیر ئیّە لطــــیی ًاغــــریٌیاى پــــ دەّ‬ ‫لیبیر ئیّە دەگیڕێــــتیّە بــــۆ گًْــــ ە یی خۆیــــاى‪ .‬دّای ئیّەی ی لی گًْــــ ی "تــــا " گیڕاییّە ُیفــــتیی یی‬

‫ــــار ( ی ــــا‬

‫عیبــــ ّ ای بــــرای ضــــیرداًی هــــا یّەی دە ــــرد) دەرضــــی لــــ ّەردەگــــر ‪ .‬لی هــــاّەی پێــــٌ ضــــا ا لی لْتابکاًی ــــاًی "هیال‬ ‫هـــدیهید ئیهـــیي ئیفیًـــ ی ‪ ،‬هیـــر ضـــیعی ّەلـــی ّ هیال هـــدیهید ئیفیًـــ ی" دەرضـــی خْێٌـــ ‪ّ .‬ە لی پییاهی اًـــ ا ًّْضـــراّە‬ ‫ی لی هــاّەی ئیم پێــٌ ضـــا یدا تــْاًی "لْرئــاًی پیـــریز خیتــن بکــا ّ بـــۆ هــاّەی ضــ هاًـــ لی لْتابکــاًیی غــێ هـــدیهید‬

‫‪2‬‬

‫یاللـــی بکْێٌێـــ ّ ّە ڕیژاًی بـــۆ هـــاّەی ضـــ‬

‫ـــات هێر تێـــ بکـــْێٌێتیّە ّ یی طـــیر لیبیری بکـــا ّ ّە ُیرّەُـــا بـــێ گی‬

‫لیّ تێبــــاًیی ی لْتابکـــــاًیدا دەی خْێٌــــ ى زیر تێبـــــی تـــــریع بکــــْێٌێتیّە‪ّ .‬ە دّای ئیهی لیّێ ئی ـــــازە ّەردەگرێـــــ ّ‬ ‫لیّێ دەڕّا ‪ .‬لیم هــــاّەییدا گفتْگــــۆی زیری لیگیڵ هاهۆضــــتا اًی ا دە ــــرد بیاڵم لْتابیی ــــاى ئیهییــــاى پــــ ًــــاخۆظ بــــّْ ّە‬ ‫ئیرەییــــاى پــــ دەبــــرد ّ ُیًــــ ێ‬

‫ــــاریع دەبــــّْیی غــــیڕیاى‪ .‬ڕیژێکیــــاى یی ێــــ لی خسهیتکارە ــــاًی ئاغــــای " یزیــــرە" بی‬

‫هیبیضــــتی ْغــــتٌی ضــــیعی ًّْرضــــی دەییّێــــ غوػــــێرە یی دەربکــــا بیاڵم غوػــــێرە یی لی بیرگی یی گیــــر دەبێــــ ّ‬ ‫ًاتْاًێـــ ُــــی بکــــا ‪ ،‬ضـــیعی یع دەیکــــاتی ئــــاّێکی ضـــاردەّە ّ پاغــــاى دەری دەُێٌێــــتیّە‪ .‬لی دّای هـــاّەیی ضــــیعی بــــۆ‬ ‫بیڕێ ردًی زضتاى دەگیرێتیّە بۆ گًْ ە ییاى‪.‬‬ ‫غــــیّێکیاى لی خیّیــــ ا دەبیٌێــــ‬

‫ی لیــــاهی ڕّ​ّیــــ اّە ّ ُیهــــّْ خی کــــی بیضــــیر پــــردی "صــــرا " دا دەپیڕێــــٌیّە ‪،‬‬

‫ئیّیـــع دەڕّاتی ضـــیر پـــردی صـــرا ّ ڕادەّەضـــتێ تـــا داًی داًی ُیهـــّْ پێغیهـــبیراى دەبیٌێـــ ّە لی ۆتایـــ ا پێغیهیرهـــاى‬ ‫"هــــْحیهوید(د‪ ") .‬دەبیٌێــــ ّ لی خیّە یی ڕادە ڵی ێــــ ‪ّ .‬ە بیُــــۆی ئیم خیّەّە داّای درێــــ ە پێــــ اًی خْێٌــــ ى لی بــــاّ ی‬ ‫دە ا ّ لیضیر ئیسًی باّ ی دە ێ بۆ لْتابکاًیی " هیر حیضیى ّەلی‪" .‬‬ ‫بیُــــۆی ئیّەی ضــــیعی ًّْرضــــی لی بــــابیتی ُیرە ئا ۆزە ــــاى تێ ەگییػــــ ّ بی هــــاّەیی ی یم تێبــــی لیبیر دە ــــرد ّ‬ ‫بـــابیتی زاًطـــتیی اًی بی لـــْ ی دەزاًـــی ‪ ،‬بـــّْە ُـــۆی ضیرضـــاهی "هیال فـــت الـــلی ئیفیًـــ ی" ّ بیّ ُـــۆییّە ًازًـــاّی (بـــ ی‬ ‫السهاى)ی لێٌا‪.‬‬ ‫دّای هــاّە دێــ بـــۆ غــاری بیدلــیص ّ یضـــاییتی دەگۆڕێــ ّ ّە ُیرّەُــا دەبێـــتی ێــی ضــیرً ی "عوـــر پاغــا"ی ّالـــی‬ ‫بیدلــــیص ّ ژّ​ّرێکــــی دەداتــــ بــــۆ بیردەّام بــــًّْی لی خْێٌــــ ى‪ .‬بی پێــــی ئیّ زاًیاریــــاًیی ی لی "پییاهی ــــاًی ًــــّْر"ەّە‬ ‫ّەرگیـــراّە "ضـــیعی ًّْرضـــی" بـــۆ هـــاّەی دّ​ّ ضـــاڵ لێـــرە درێـــ ە بی خْێٌـــ ًی اًی دەدا ّ پاغـــاى لیالییى ّالـــی غـــاری ّاًیّە‬ ‫دەعـــْە دە رێـــ ّ ئیّیـــع دە ێـــ ّ لی ّاًـــیع بـــۆ هـــاّەی دە ضـــاڵ لیّ ژّ​ّرەی ی ّالـــی ّاى بـــۆی دابـــیي ردبـــّْ درێـــ ەی‬ ‫بی خْێٌــــ ًی زاًطــــتیی اًی دەدا ‪ .‬لی دّای هــــاّەیی‬

‫ی "حیضــــیى پاغــــا"ی ّالــــی ّاى دەضــــتی لی ــــار ێػــــاییّە ‪" ،‬تــــاُیر‬

‫پاغـــا" بـــّْ بی ّالـــی تـــازەی ّاى ّ پییْەًـــ ی لیگیڵ "ضـــیعی ًّْرضـــی" دا زیر بـــاظ بـــّْ ‪ّ ،‬ە لیّ ژّ​ّرەی ی دەرضـــی تیایـــ ا‬ ‫دەخْێٌ بیردەّام بّْ ‪ّ .‬ە ُیرّەُا لْتابکاًییی یػی ُیبّْ ی دەرضی بی تیلیبی اًی دەخْێٌ ‪.‬‬ ‫ضــــیعی ًّْرضــــی بــــۆ خْێٌــــ ًی زاًطــــتی گػــــتیی اى ّ زاًطــــتی ئیطــــ هی ‪ ،‬دەهێــــ بــــّْ بیــــری لی درّضــــ‬ ‫زاًکــــۆیی‬

‫ردًــــی‬

‫ردبــــْەّە ّ بــــۆ گییاًــــ ًی داّا یی بی حکــــْهی لی ضــــا ی ‪ ٢٪١٨‬ــــّْ بــــۆ ئیضــــتیهبْڵ ‪ّ .‬ە براییتــــی ردًێــــ‬

‫لیگیڵ "زاًکـــــۆی اآلزُـــــر" لی هیطـــــر ًـــــاّی "ه رضـــــ زُـــــرا "ی لیم زاًکـــــۆیی ًـــــابّْ‪ .‬هیبیضـــــتی "ضـــــیعی ًّْرضـــــی" لی‬ ‫درّضـــتکردًی ئیم زاًکـــۆیی خْێٌـــ ًی "زاًطـــتی گػـــتیی اى" ّ "زاًطـــتی ئیطـــ هی" بـــّْ‪ّ .‬ە بی ُیرضـــ زهاًی ـــاًی عیرەبـــی ّ‬ ‫تـــْر ی ّ ـــْردی لیم زاًکـــۆییدا بکْێٌرێـــ ‪ .‬ی ُـــا بـــۆ ئیضـــتیهبْڵ یی یم ـــار ـــّْ بـــۆ هـــا ی "فیریـــك ئیحـــوید پاغـــا"‪.‬‬ ‫دّای ئیّە داّای لی حکـــــْهی‬

‫ـــــرد ی دەییّێـــــ لی ڕیژُیالتـــــی ئیضـــــتیهبْڵ زاًکـــــۆیی درّضـــــ بکـــــا بیاڵم حکـــــْهی‬

‫ّەاڵهـــی ًیبـــّْ‪ .‬پاغـــاى دّای دّ​ّ هاًـــ هـــاًیّە لی ئیضـــتیهبْڵ ـــّْ بـــۆ هسگیّتـــی "فـــاتی " ّ لیّێ لی خـــاًیی "غـــی یر ی"‬ ‫هـــاییّە‪ّ .‬ە غـــتێکی ضـــییر لێـــرە ڕّ​ّیـــ ا ی بـــّْە ُـــۆی ضـــیرً ڕا ێػـــاًی ُیهـــّْ زاًا ـــاى ئیّیـــع ئیّە بـــّْ ی لیضـــیر‬

‫‪3‬‬

‫دەرگـــای ژّ​ّرە یی ًّْضـــیبّْی " لێـــرە ّەاڵهـــی ُیهـــّْ پیرضـــیارێ دەضـــ دە یّێـــ ّ ُیهـــّْ دەردێـــ‬

‫ارەضـــیر دە رێـــ‬

‫بیاڵم پرضیار لی یش ًا رێ "‬ ‫لی ًێــــْاى ضــــا ی اًی (‪ )٢٪٢٨-٢٪٢٦‬لی یًگــــی ًێــــْاى "دەّ یتــــی عْضــــواًی" ّ "ڕّ​ّضــــی اى" لی غــــیڕی "لیفمــــاش" دا ّە ــــْ‬ ‫بیرپرضـــێکی گیّرە بیغـــ اری لی یًگـــی یِـــاًی یی یهـــ ا ـــرد‪ .‬پاغـــاى لی ضـــا ی ‪ ٢٪٢٧‬دا لی غـــیڕی بیرگـــری ـــردى لی غـــاری‬ ‫بیدلــــیص لیگیڵ "ڕّ​ّضــــی اى" بریٌــــ ار ــــراّ بی ئیضــــیر یّتی دەضــــ "ڕّ​ّضــــی اى" ‪ ،‬بــــۆ هــــاّەی یی ضــــاڵ لی یهتیٌــــی‬ ‫ڕّ​ّضــــی اً ا هــــاییّە‪ .‬لی ضــــا ی ‪ ٢٪٢٨‬لی ــــاهتیٌی " ۆضــــتریها" لی دەضــــ ڕّ​ّضــــی اى ُی ِــــا ّ بیرەّ ئیضــــتیهبْڵ گیڕاییّە‪.‬‬ ‫ی گیڕاییّە بـــۆ ئیضـــتیهبْڵ ـــّْە ڕیـــسی بیرزتـــریي ـــۆهی یی فیتـــْای ئیّ ضـــیردەهی ی ئیّیـــع ـــۆهی یی "الـــ ار الدکوـــ‬ ‫اآلض هی " بّْ ‪ّ ،‬ە بّْە ئیً اهێکی ئیّ ۆهی ییی‪.‬‬ ‫پاغـــاى ضـــیر ردە اًی ـــۆهی یی "ُیاڵتٌـــی ـــْرد" داّایـــاى لـــ‬ ‫داّا ییــــاًی ڕە‬

‫ـــرد ی بچێـــتی ۆهی ی ییـــاى ‪ ،‬بیاڵم ضـــیعی ًّْرضـــی‬

‫ــــردەّە‪ .‬لی دّای ‪٢٦‬ی غــــْباتی ‪ ٢٪٢٪‬ــــّْە ــــۆهی یی "ُیاڵتٌــــی ئیطــــ م" ّ لیگیڵ ــــۆهی یی "الو رضــــییي" دا‬

‫هـــاییّە ی پێـــ ُـــاتبّْى لی "هطـــتیفا ضـــابری ‪ ،‬هاهۆضـــتا هـــدیهید عـــات ّ ضـــاففی ئیفیًـــ ی"‪ّ .‬ە لی ضـــا ی ‪ ٢٪٢٪‬دا دەضـــتی‬ ‫رد بی ًّْضیٌی تێبی "هیضٌیّییی ًّْرییی‪".‬‬ ‫بیُـــۆی ئیّ دەعْەتـــاًیی ی "هطـــتیفا یهـــا ئیتـــاتْر " ّ ّالـــی پێػـــّْی ّاى "تیحطـــیي پاغـــا" ردبّْیـــاى ـــّْ بـــۆ‬ ‫غـــاری ئیًـــمیرە ّ بـــۆ هـــاّەیی لیّێ هـــاییّە‪ّ .‬ە ـــْ دّ​ّەم گـــْێگری " ۆبـــًّْیّەی هیللـــی" بیغـــ اری ـــردّ​ّە‪ .‬بیُـــۆی ئیّ‬ ‫بییاًٌــــاهیییی ی پێػکیغــــی ــــرد بی حکــــْهی بــــۆ ــــا کردًی ڕەّغــــی تْر یــــا ‪ ،‬لیالییى یًــــ‬ ‫بیرپیر ی دراییّە‪ .‬لی پاڵ ئیهیغ ا ُیر ّازی لی داّای درّض‬

‫یضــــێکیّە زیر بیتًْــــ ی‬

‫ردًی زاًکۆی "زەُرا" ًیدەُێٌا‪.‬‬

‫سەعیدی نىێ‬ ‫لی ضـــا ی ‪ ٢٪٣٦‬دا ی دّ​ّر خـــراییّە بـــۆ بـــْردّر تێبـــی "دەرگـــای یی یهـــی ًـــّْر" ی ًّْضـــی‪ .‬پاغـــاى دّ​ّر خـــراییّە بـــۆ‬ ‫بــــارال‪ .‬لێــــرە دەضــــتی ــــرد بی ًــــّْیٌی ضــــیرەتای پییاهی ــــاًی ًــــّْر ‪ُ ،‬یردّ​ّ تێبــــی ّتی ــــاى ّ هی تْبــــا بی تیّاّی ّ‬ ‫بیغێکی زیری بریطکی اًی لێرە ًّْضیییّە‪.‬‬ ‫لی ضــــا ی ‪ ٢٪٤٥‬لی "بــــارال"ّە دّ​ّر خــــراییّە بــــۆ ئیطــــتارتا‪ .‬لی ضــــا ی ‪ ٢٪٤٦‬دا بیُــــۆی داًــــاًی " ــــۆهی ییی ی ًِێٌــــی" یّتی‬ ‫دادگــــای یزای لْرضــــی غــــاری ئێطــــکی غــــیُیر ّ لی ئیً ــــاهی دادگایــــ ا ‪ ،‬بیُــــۆی ًّْضــــیٌی "پییــــاهی تیضــــیتتْر" خــــۆی ‪٢٢‬‬ ‫هاًـــ‬

‫یّتی زیٌـــ اى ّ ‪ ٢٧‬تیلیبیغـــی بـــۆ هـــاّەی ‪ ٧‬هاًـــ زیٌـــ اًی ـــراى‪ .‬لی ضـــا ی ‪ ٢٪٤٧‬ی ـــاتی زیٌـــ اًیی یی تیّاّ بـــّْ بـــۆ‬

‫هاّەی ‪ ٨‬ضاڵ دّ​ّر خراییّە بۆ " اضتاهۆًْ‪".‬‬ ‫لی ضـــــا ی ‪ ٢٪٥٤‬خـــــۆی ّ ‪ ٢٣١‬لی تیلیبی ـــــاًی بی ئیـــــ عای "ڕّ​ّخاًـــــ ًی بٌیڕەتـــــی ڕژێـــــن" ـــــارێکی تـــــر گیـــــراییّە ّ لی‬ ‫بیًــــ یکاًیی "دەًیسلــــی" بــــۆ هــــاّەی ‪ ٪‬هاًــــ زیٌــــ اًی ــــرا ‪ ،‬بیاڵم بــــ گًْــــاٍ دەر ــــّْ ئیم ارەغــــیاى گــــْازراییّە بــــۆ‬

‫‪4‬‬

‫"ئیهیـــردا " ّ لیّێ بی زیر ڕابیریـــاى پـــ دە ـــرد‪ .‬لی ضـــا ی ‪ ٢٪٥٨‬خـــۆی ّ ‪ ٦٥‬تیلیبیی لی بیًـــ یکاًیی ئـــافیۆى بـــۆ هـــاّەی ‪٣١‬‬ ‫زیٌــــ اًی ــــرا‪ .‬دیطــــاًیّە دّ​ّر خــــراییّە بــــۆ "ئیهیــــردا "‪ .‬لَغۆڕغــــی غــــێ ضــــَعی ی پیراًــــ ا لــــَّ دٍهــــَدا لــــَ ــــاتی‬ ‫ضــــَرَُ اًَ َ دا ئــــَلبای حْلیطــــی یــــَحیا گلــــی دٍ ێتــــَ الی ضــــَعی ًَّرضــــی ضــــَبارٍ بــــَ ضــــَرَُ اًَ َیاى لَگــــَ ی‬ ‫دٍدّێ ‪ ،‬ئَّ اتَ ًْرضی پێی دٍل دٍب ُی باٍّرهًَ ێ دٍضتی ًَ ێتَ خْێٌی گَلی ْرد‪.‬‬

‫سەعیدی سێیەم‬ ‫لی ضـــا ی ‪ ٢٪٦٣‬بی ُـــۆی ًّْضـــیٌی تێببـــی "ڕابیری گیً ـــاى" باًـــ‬

‫ـــرا بـــۆ ئیضـــتیهبْڵ ّ ئیم ـــارەظ بی بـــ تـــاّاى‬

‫دەر ـــّْ‪ .‬لی ‪ ٢٪٦٤‬گیڕاییّە بـــۆ "ئیهیـــردا "‪ .‬بـــۆ ـــاری دّ​ّەم ُـــاتیّە بـــۆ ئیضـــتیهبْڵ ّ بـــۆ هـــاّەی دّ​ّ هاًـــ ّ ًیـــْ لیّێ‬ ‫هـــــاییّە‪ّ .‬ە لی دّای ئیهی ژیـــــاًی بی زیری لی "ئیهیـــــردا " ّ "ئیطـــــتارتا" بیضـــــیربرد‪ّ .‬ە دّای ئیم هـــــاّەیی ئیّ پییاهـــــاًیی‬ ‫ًـــّْر ی ًّْضـــرابّْى بـــاّ بـــْەّە بیًـــاّ خی کیـــ ا ّ ضـــیرً ی ڕادە ێػـــاى‪ .‬بیم ئاهـــاً یّە لی زیربیی غـــار ّ گًْـــ ە اى دا‬ ‫بی ًّْضـــــیٌی دەضـــــ ّ یـــــاخْد ّتـــــٌیّەی لی ئیضـــــتیهبْڵ ّ ئیًـــــمیرەّ بیغـــــی اًی ڕیژُیال دا بـــــاّ بـــــّْییّە‪ّ .‬ە لیم‬ ‫هـــاّەییدا یًـــ یي دەعـــْاّ ّ غـــکاتیاى لی خـــۆی ّ تیلیبی ـــاًی ـــراّ زیربیغـــیاى لی دادگا اًـــ ا بـــّْ‪ .‬لی ضـــا ی ‪ ٢٪٦١‬ی پـــاتی‬ ‫دیوــــْ را ُــــاتی ضــــیر حــــْ ن ُــــی ڕێگرییی ــــی لی بیردەم ــــۆهی یی ًــــّْر ّ پییاهی ــــاًی ًــــّْردا داًیًــــا ّ لیم هــــاّەییدا‬ ‫پییاهی اًی ًّْر اپکراى ّ لی تْر یا ّ پا طتاى ّ ئیهریکا ّ ئیتا یا باّ بْییّە‪.‬‬ ‫لی ‪٣٤‬ی هـــارتی ‪ ٢٪٧١‬دا لی غـــاری ئْرفــــا ّەفـــاتی ــــردّ​ّ لی گۆڕضـــتاًی "خلیـــ الــــرحوي" ًێـــ را ‪ ،‬بیاڵم لی ‪٢٣‬ی تیهوــــْزی‬ ‫‪ ٢٪٧١‬دا لیالییى حکْهیتیّە گۆڕە یی تێک راّ برا بۆ غْێٌێکی ًادیار‪.‬‬

‫بیرو بۆچىونەکانی‬ ‫هیدەًیی‬ ‫ضـــیعی ًّْرضـــی لی ضـــیردەهی دەّ یتـــی عْضـــواًی ا پػـــتگیری تیّاّی لی هیدەًـــیی بـــّْى ـــردّ​ّە ‪ ،‬بیاڵم پػـــتگیری‬ ‫هیدەًـــیی بـــّْى بی غـــێْازی ڕیژئـــاّا یـــاى ئیّرّپـــا ًی ـــردّ​ّە ّ ڕەتـــی ـــردّ​ّەتیّە‪ .‬لی بـــابیتی هیدەًـــیی بًّْـــ ا لی یًـــ‬ ‫غــــْێٌێکی پییاهی ــــاًی ًــــّْردا ًوــــًّْیی یاباًیی ــــاى بــــۆ عْضــــواًیی اى ُێٌــــاّەتیّە ی ّە ئیّاى بــــي‪ .‬لیم بارەغــــیّە لی‬ ‫پییاهی اًی ًّْردا لی یی ێ لی بیغی اً ا ًّْضراّە‪:‬‬

‫‪5‬‬

‫” بـــــۆ بی دەضـــــ ُێٌـــــاًی هیدەًـــــیی پێْیطـــــتی ًوـــــًّْی لی یاباًیی ـــــاى ّەربگیرێـــــ‬

‫ی ئیّاى لی پـــــاظ ئیّەی ی‬

‫ُیهــــّْ الییًی باغــــی اًی هیدەًــــیی بًّْیــــاى ّەرگــــر ‪ ،‬لی پــــاڵ ئیهیدا ًیریــــتی ًیتیّەییی ــــاًی خۆیــــاى لی دەضــــ ًیداّ‬ ‫پاراضتیاى ی ضیر اّەی ڕەّغتیاى بّْ ‪“ .‬‬

‫زیرەکی و لێهاتىویی‬ ‫زیرە ـــــی ّ زەیـــــي ڕیغـــــٌی ّ تْاًـــــای لیبیر ردًـــــی ُێٌـــــ ە یم ّێـــــٌی ّ لی ڕادەبیدەر بـــــّْە ی تْاًیـــــْییتی ًـــــسیکیی‬ ‫"ًیّەد" تێبـــــی هیتـــــٌی ضـــــیرە یی اى لیبیر بکـــــا ‪ ،‬لی بابیتی ـــــاًی ( ًیحـــــّْ ‪ ،‬صـــــیر ‪ ،‬تیفطـــــیر ‪ ،‬حیدیـــــ ‪ ،‬فیمِـــــی‬ ‫ئیطـــ هی‪ُ.....‬تـــ ) ‪ .‬ـــگی لیهـــاًیظ ُیر لی ضـــیرەتای فیرُیًگـــی بیًاّبـــاًگی "لـــاهْش الودـــی "ّە تـــا دەگـــاتی "بـــا الطـــیي"ی‬ ‫ئیّ فیرُیًــــگیی لیبیر ــــردّ​ّە ّ ئیٌ ــــا بی هــــاّەی یی ُیفــــتیظ تێبــــی " وــــ ال ْاهــــ "ی ضــــیر بی زاًطــــتی ئْصــــْ ی‬ ‫فیمِی خْێٌ ّ​ّە ّ لیبیریػی ردّ​ّە!‬

‫ئەو ڕووداوەی کە ژیانی گۆڕی‬ ‫لی ضـــــا ی ‪٢٩٪٨‬ز دا هاهۆضـــــتا ضـــــیعی ُیّا ێکـــــی لی ڕیژًـــــاهی ًاّخۆییی اًـــــ ا خْێٌـــــ ەّە ی بریتـــــی بـــــّْ لیّەی ی‬ ‫"گ دضــــتۆى"ی ّەزیــــری هْضــــتیعویراتی بیریتاًیــــا لی پیرلیهــــاًی ّاڵتی ییــــ ا ًْضــــکییی ی لْرئــــاًی پیــــریزی بی دەضــــتیّە‬ ‫گرتـــّْە ّ بی ئیًـــ اهاًی پیرلیهـــاًی ّتـــّْە ‪ُ ( :‬یتـــا ئیم لْرئـــاًی لی ًـــاّ هْضـــْ واًاً ا بوێٌێـــ ئـــێوی ًـــاتْاًیي حْ وڕاًیـــاى‬ ‫بکییـــي ‪ ،‬یّاتی ـــار تیًِـــا ئیّەیی ی لْرئـــاى لیضـــیر زەّیـــ ا ًیُێڵـــیي ‪ ،‬یـــاخْد پییْەًـــ ی هْضـــْ واًی اًی پێـــْە ببچـــڕیي‬ ‫)! ئیم ُیّا ی تیزّ​ّی بی یضـــــتیی "بـــــ ی السهـــــاى"دا ُێٌـــــا ّ حیّاًیّە ّ ضـــــرەّتی لـــــ بـــــڕی ّ بـــــۆ ُیهـــــّْ یضـــــاًی‬ ‫دەّرّبیی خــــۆی بی ئاغــــکرا ڕایگییاًـــــ‬

‫ی ‪ ( :‬دەبــــ بی بی ــــگی بـــــۆ ُیهــــّْ یِــــاى بچیضـــــتێٌن ّ پێیــــاى بطـــــیلوێٌن ی‬

‫لْرئاًی پیریز خۆرێکی هیعٌیّیی تیػکی ئیّ خۆرە ُیرگیس س ًابێ ّڕّ​ًّا یی یغی بی ُی‬

‫یضێ ًا ْژێتیّە )‪.‬‬

‫هژدەی پێدانی زانستی قىرئاى لەالیەى پێغەهبەرەوە (د‪.‬خ)‬ ‫ُیر لی تــــافی الّی ّ لی خیًّێکــــی ڕاضــــت ا بی خسهیتــــی پێغیهــــبیر (د‪ ) .‬غــــیرەفویً بــــّْە ّ داّای (زاًطــــتی لْرئــــاى)ی‬ ‫لـــ‬

‫ـــردّ​ّە ‪ ،‬حیزرەتـــیع لیّ خیّەدا هـــ دەی داّەتـــ‬

‫ی ‪":‬ضـــیُْ لـــ علـــن المـــر ى هـــا لـــن تطـــ غـــی ا هـــي االهـــ "! ّاتی‬

‫زاًطـــتی لْرئاًـــ پـــ دەبیخػـــرێ بی هیر ێـــ "ضـــْئا "ی ُـــی غـــتێ لی ًیتیّە یم ًی ییـــ ‪ .‬ئیّیـــع تـــا لی ژیاًـــ ا هـــا‬ ‫ضـــــْئالی لی یش ًی ـــــرد ‪ً ،‬ی بی ّاتـــــای "پرضـــــیار" ّ ًی بی ّاتـــــای "ضـــــْا کردى" تیًـــــاًی لی هْحتـــــا تریٌی اتی ـــــاًی‬ ‫تیهیًی ا دیاری ّ ضیدەلی ّ زە اتیػی لی خی کی ّەرًیگرتّْە!‬

‫‪6‬‬

‫تـایـبـەتـکـاری پـەیـاهـەکـانـی نـىور‬ ‫گرًگتـــــــریي تایبیتکـــــــاری ئیم پییاهـــــــاًی لیّەدایی ی ‪ :‬تیفطـــــــیرێکی خیضـــــــتْخۆ ی ڕاضـــــــتیی اًی لْرئـــــــاًیّە ّ بی‬ ‫ئیٌطـــایکڵۆپی یا (هیّضـــْعی)یی ـــی ئیوـــاًی باییخـــ ار دادەًـــرێي ّ بی دەم خْاضـــتی ئیواًیی ـــاًی خی کـــی ضـــیردەهیّە دەڕیى ّ‬ ‫ئیوـــاًی تیحمیمـــی لی دڵ ّ دەرّ​ّى ّ بیـــر ّ ژیـــری هریڤـــی ُاّ یرخـــ ا دادەهیزرێـــٌي ّ بیٌـــای ـــْفر ّ ئیلدـــاد لی بـــٌ ّ‬ ‫بێکـــ ا ُی ـــ ەتی ێٌي ّ ‪ ،‬لیاڵی هیحکیهـــي ّ بـــۆ ئیواًـــ اراى ّ گرًگتـــریي ّ ی ـــی پێػـــکیّتّْی "ئیوـــاى"ى لیم ضـــیردەهیدا‬ ‫‪ ،‬ی ًْێتریي ّ ی ی فر ّ فێڵی ْفر ّ ئیلدادی تێ ا بی ار دەُێٌرێ !‬

‫پەیاهەکانی نىور لە دوای وەفاتی هاهۆستا نىورسی‬ ‫لی دّای خـــــۆی ‪ ،‬لْتـــــابیی د طـــــۆزە اًی بیّپیڕی ْضـــــ ّ ـــــاال ی پییاهی ـــــاًی ًّْریـــــاى بی خی کـــــی گییاًـــــ ّ بی‬ ‫ئاضـــتی زاًطـــتی ّ فیکریی ـــاًی ًـــاّخۆ ّ یِاًیـــاى ًاضـــاً ى ّ گیّرە بیریـــاراى (هفکـــریي)ی ئیطـــ هی ّ یِاًیـــاى پـــ ئاغـــٌا‬ ‫ردى‪.‬‬ ‫تـــا ئێطـــتا لی تْر یـــادا ُیغـــ‬

‫ـــۆًگرەی یِـــاًی ّ دەیـــاى ـــۆڕ ّ ضـــیویٌاری ًـــاّخۆیی لیضـــیر ژیـــاى ّ بیـــری هاهۆضـــتا‬

‫ًّْرضـــی گیـــراّە‪ُ .‬یرّە لی یًـــ یي غـــْێٌی تـــری یِاًـــ ا یغـــٌی ( هیطـــر ّ هیغریـــ ّ یزائیـــر ّ ئیردەى ّ هالیسیـــا‬ ‫ّ ئْضـــترالیا ّ ئیً یًیطـــیا ّ ییهیى ّ ـــاد ّ ئی واًیـــا ّ بۆضـــٌی ّ فلیتـــیي ّ غـــْێٌاًی تـــریع ) ـــۆًگرەی یِـــاًی ّ ـــۆڕ‬ ‫ّ ضـــیویٌاری زاًطـــتیی لی ئاضـــتی ئی ادیویی اًـــ ا لیضـــیر پێػـــکیظ ـــراّە‪ .‬ـــگی لیّ دەیـــاى لێکـــۆ یٌیّە ّ بـــاش ّ تێبـــاًیی‬ ‫ی بی زهــــاًی یا یا ــــاى بــــۆ ئیم هیبیضــــتی ًّْضــــراّى ّ ــــگی لیّ ًــــاهی زاًکــــۆیی ّ ئی ادیویــــاًیظ ی بــــۆ ّەرگرتٌــــی‬ ‫بڕّاًـــاهیی بـــااڵ (هاضـــتیر ّ د تـــۆرا) لی یًـــ ەُا زاًکـــۆی ًـــاّخۆ ّ یِاًـــ ا ( ُیر لی هالیسیـــاّە تـــا دەگـــاتی فیڕەًطـــا ) لیضـــیر‬ ‫ژیاًی "هاهۆضتا ًّْرضی" خۆی ّ لیضیر پییاهی اًی ًّْضراّى ّ ئاهادە راّى‪.‬‬ ‫لی یًــــ زاًکــــۆیی ی یِاًــــ ا زاًطــــ ّ بیــــری "هاهۆضــــتا ًّْرضــــی" لی ًاّەًــــ ی هیًــــِی ی ڕەضــــویی اى ّ ضــــیر اّە‬ ‫زاًطــــتیی اً ا داًــــراّى ّ بی دەرش دەخْێٌــــ رێي ‪ّ ،‬ە زاًکــــۆی ئیزُیری هیطــــر ّ زاًکــــۆی "هدوــــ الکــــاهص" لی هیغریــــ ّ‬ ‫زاًکۆی ئیط هی یِاًی لی هالیسیا‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫کـۆنـگـرەی جـیـهـانـی‬ ‫تــا ئێطــتا زیــاتر لی پــازدە ــۆًگرەی یِــاًی ّ دەیــاى ــۆڕی زاًطــتی ّ پێػــبڕ ێی ڕیغــٌبیری لی ئاضــتی یِاًــ ا لیضــیر‬ ‫ــــراّە ّ دەیــــاى تێــــ ّ ضــــیداى لێکــــۆ یٌیّەی لیضــــیر ًّْضــــراّە ّ ‪ ،‬یًــــ یي بی گیًــــاهیی زاًکۆییػــــی لی خْێٌــــ ًی بــــااڵ‬ ‫لیضیر ّەرگیراّە‪.‬‬ ‫دّاُیهـــیي ـــۆًگرەی یِـــاًی لیضـــیر هاهۆضـــتا ضـــیعی ًّْرضـــی لی غـــاری ئیضـــتیهبْڵ لی بیرّاری (‪)٤/٢١/٣١٢١‬دا ضـــاز را‬ ‫ّ یًــــــ یي یضــــــاییتی زاًطــــــتی لی (‪ّ )٥٥‬اڵتیّە بیغــــــ ارییاى تێــــــ ا رد ی تــــــْێ ەراًی (‪ّ )٤٤‬اڵ لیّاًی (‪ )٢١٦‬تــــــْێ یٌیّەی‬ ‫زاًطتییاى پێػکیظ رد‪.‬‬

‫بـەرهـەهـەکـانـی‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ّتی اى ( ّەرگێڕدراّە بۆ ْردی )‬ ‫هی تّْبا ( ّەرگێڕدراّە بۆ ْردی )‬ ‫بریطکی اى ( ّەرگێڕدراّە بۆ ْردی )‬ ‫تیػکی اى ( ّەرگێڕدراّە بۆ ْردی )‬ ‫پاغتیً ە اى ( ّەرگێڕدراّە بۆ ْردی )‬ ‫عیصای هْضا‬ ‫هلدك بارال‬ ‫هلدك اضتاهۆًْ‬ ‫هلدك ئیهیردا‬ ‫هێ ّ​ّی ژیاى‬ ‫األغارا األع از‬ ‫ضکییی تص یك غیبی‬ ‫هیضٌیّی ًّْرییی‬ ‫ُاّضیًگی ئیواى ّ ْفر‬ ‫هدا یها‬ ‫رهْضا الثواًی‬ ‫یّغیى‬

‫‪8‬‬

‫فـیـلـن‬ ‫‪‬‬

‫( بی ْردی پیاّی ئازاد "‪"٣١٢١‬‬

‫)‬

‫‪‬‬

‫( ب ی السهاى ‪ :‬ضیعی ًّْرضی_فیلن ارتۆى )‬

‫‪‬‬

‫( بیً ەی ڕاضتگۆی خْا )‬

‫سـەرچـاوەکـاى‬ ‫‪‬‬

‫لی ّیکیتی یا‪ ،‬ئیٌطایکڵۆپی یای ئازاد (‬

‫‪‬‬

‫ژیاًٌاهیی ضیعی ًّْرضی ‪ًّْ :‬ضیر ‪ :‬هاهۆضتا حبی هدو ضعی‬

‫‪‬‬

‫ّیکیتێ یای تْر ی‬

‫‪‬‬

‫)‬

‫تێبی ّتی اى (ضیعی ًّْرضی)‬

‫ناوەرۆک‬ ‫‪‬‬

‫‪ ٢‬ژیاًی‬ ‫‪o‬‬

‫‪ ٢.٢‬ضیعی ی ۆى‬

‫‪ ٢.٣ o‬ضیعی ی ًْێ‬ ‫‪ ٢.٤ o‬ضیعی ی ضێییم‬ ‫‪‬‬

‫‪ ٣‬بیرّ بۆ ًّْی اًی‬ ‫‪o‬‬

‫‪ ٣.٢‬هیدەًیی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٤‬زیرە ی ّ لێِاتّْیی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٥‬ئیّ ڕّ​ّداّەی ی ژیاًی گۆڕی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٦‬ه دەی پێ اًی زاًطتی لْرئاى لیالییى پێغیهبیرەّە (د‪) .‬‬

‫‪‬‬

‫‪ ٧‬تایبیتکاری پییاهی اًی ًّْر‬

‫‪9‬‬

‫‪‬‬

‫‪ ٨‬پییاهی اًی ًّْر لی دّای ّەفاتی هاهۆضتا ًّْرضی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٩‬ۆًگرەی یِاًی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٪‬بیرُیهی اًی‬

‫‪‬‬

‫‪ ٢١‬فیلن‬

‫‪‬‬

‫‪ ٢٢‬ضیر اّە اى‬

‫ّێٌَیَكی ضیعی ًّْرضی ( ب ی السهاى )‬

‫‪10‬‬