Schilderen met licht

De Groningse fotograaf Jasper Geenhuizen schrijft letterlijk met licht. Met behulp van verschillende lampen en andere lichtobjecten maakt hij verbluffend mooie beelden.

Door Peter van Sparrentak

Hij spreekt zelf van light graffiti, maar de techniek wordt meestal light painting genoemd. De overeenkomst met graffiti is dat het altijd ’s avonds of ’s nachts gebeurt. Het spectaculaire beeld is in werkelijkheid alleen op de foto terug te zien. Jasper: “Je beweegt lampen voor de lens en fotografeert dat met een hele lange sluitertijd.“ De uiteindelijke foto is live gemaakt, dat wil zeggen: niet met een fotoprogramma bewerkt. Light painting is niet nieuw. Kunstenaars als Man Ray (1935) en Picasso (in 1949) experimenteerden al met deze techniek. Alleen is de techniek nu veel makkelijker beschikbaar, doordat je met digitale camera’s het resultaat meteen terug kan zien. Op internet zijn light painting foto’s een behoorlijke hit. Er is een groeiende groep kunstenaars in actief. Jasper is er nu ruim twee jaar serieus mee bezig en begon de website lightgraffiti.nl : de naam bleek nog vrij. “Ik ben niet de enige die het doet, maar ik probeer wel iets unieks neer te zetten,” vertelt hij.

Zelf aangeleerd

Hij heeft geen opleiding of cursus in fotografie gedaan. “Ik heb alles zelf aangeleerd, door het lezen van fotomagazines en -boeken en informatie van internet. Ik heb ooit een camera gekocht om de drum-’n bassavonden waarop ik als dj draai vast te leg-

Light painting is niet nieuw. Kunstenaars als Man Ray (1935) en Picasso (in 1949) experimenteerden al met deze techniek.

gen. Dat is een digitale spiegelreflexcamera, waarmee je hele mooie foto’s maken als je alle opties benut. Ik was er al een beetje mee aan het experimenteren en wilde meer dingen met mijn camera gaan doen. Toen kwam ik light graffiti tegen en ben me erin gaan verdiepen.”

Om foto’s met een lange sluitertijd te kunnen maken, gebruikt hij een draadloze afstandsbediening, die werkt met infrarood. Jasper: “In het begin had ik die nog niet. Dan kon

ik mijn camera instellen op de zelfontspanner tot maximaal dertig seconden. Toen ik steeds meer begon te experimenteren, was dertig seconden niet meer genoeg. De afstandsbediening kan ik indrukken zo lang ik maar wil. Bij een normale foto die je ‘s avonds maakt, is de sluitertijd bijvoorbeeld eenvijfentwintigste seconde. Mijn foto’s duren soms wel tweeëneenhalve minuut.”

Winter

Omdat het donker moet zijn, gaat hij altijd ’s avonds of ’s nachts op pad. Vaak alleen, maar soms neemt hij een vriend mee. Jasper: “Ik ben ooit in de winter begonnen. Toen woonde ik nog in Roden, een dorpje in

Regelmatig komt de politie langs, een keer bij de Eemshaven was het de marechaussee. Om te kijken wat ik aan het doen ben.

Staafledlamp

“In het begin deed ik eigenlijk maar wat,” vertelt hij. “Later ben ik gaan kijken hoe ik het beeld mooier kon maken en met meer structuur erin. Nu zoek ik eerst een object, waar ik een mooie foto van kan maken en ga dan pas kijken welke lichteffecten ik ga gebruiken.” Voor een bijzonder beeld gebruikt hij op zijn camera speciale lenzen, waaronder een fish eye lens. Hij neemt verschillende lichtobjecten mee, zoals sterretjes, speelgoedledlampjes en een grote staafledlamp met een zelfgemaakt kleurenfilter ervoor. Verder knutselt hij zelf objecten in elkaar, zodat hij bijvoorbeeld licht aan een touw kan rondzwaaien. Jasper: “En ik heb altijd een grote zaklamp bij me, waar ik heel ver mee kan schijnen. Dat is ook voor de veiligheid, want midden in de nacht kom ik op de meest rare plekken.”

Drenthe. Het voordeel is dan dat het vroeg donker is. Dan stapte ik in de auto, fotografiespul en lampen mee en ging ik gewoon een beetje rondrijden door de provincie. Kijken naar leuke plekken om te fotograferen. Soms begin ik ’s avonds om tien uur en ik ben wel eens tot vijf uur ’s morgens bezig geweest.” Qua locatie zit hij in het noorden goed, omdat er redelijk veel plekken zijn waar het echt donker is. Jasper: “Ja, je kunt hier ook heel mooi naar de sterren kijken. Als je nog verder omhoog gaat - ik was laatst op Ameland - daar kun je ook ontzettend mooie foto’s maken. Maar het is maar net wat je wilt. Soms kan een mooie belichting op de achtergrond, bij voorbeeld van straatverlichting, al heel mooi zijn.”

Kasteel

Hij wijst op een foto van een tuinkoepel, gemaakt van een doorzichtig rasterwerk. “Deze heb ik gemaakt op een openbaar landgoed bij een kasteel. Die koepel is ’s zomers met bladeren begroeid. Ik maak eerst wat voorbeeldfoto’s en ga dan kijken hoe ik het lichteffect wil hebben. Ik heb verschillende opties geprobeerd. Uiteindelijk kwam ik op de manier om verschillende keren om en in de koepel te gaan rondrennen. Van tevoren heb ik dan al op de ontspanknop van de camera gedrukt. Ik kan net zo lang belichten tot ik weer op de knop van de afstandsbediening druk. In dit geval heb ik na het rennen nog even gewacht met drukken, zodat de camera meer licht vangt.” “Als je ’s avonds een foto maakt van een voorbijrijdende auto, zie je de auto ook niet, maar de lampen wel. Dit is dus hetzelfde: de lampen zijn in het donker zo fel, dat ze als het ware op het beeld van de camera blijven staan. Omdat ik zelf donker gekleed ben, ziet de camera mij niet. Als ik stil sta, ziet deze alleen een silhouet.”

Politie

Op een andere foto, van een molen, zijn de wieken lichter dan de romp. Dat blijkt een ander lichttrucje te zijn. Jasper: “Dan schijn ik met een grote zaklamp heel rustig langs elke wiek. Zo worden ze even belicht, waardoor ze net iets feller lijken.” Al rondlopend met lampen, zal hij vast wel eens de aandacht trekken. Jasper: “Ja, regelmatig komt de politie langs, een keer bij de Eemshaven was het de marechaussee. Om te kijken wat ik aan het doen ben. Je bent tenslotte toch in het holst van de nacht op plekken waar je normaal niet komt.” Zijn uitgangspunt voor elke foto is een mooi object of aparte locatie. “Op een gegeven moment kom je op een punt dat je in de buurt alles gehad hebt. Ik ga nu steeds verder kijken. Ik zit nu al rond Zwolle te kijken en laatst ben ik voor een foto naar Apeldoorn geweest.“ Hij laat foto’s zien van Radio Kootwijk, een voormalig zendstation in de Veluwe, en een houten uitkijktoren vlakbij de ronde telescoopantennes in Westerbork. Sommige locaties komt hij bij toeval tegen, maar er zijn nog andere vindmethoden. Jasper: “Ik gebruik op internet Panoramio. Dat is een soort Google Earth, waar je op dorpen en steden kunt kijken welke foto’s mensen allemaal in de buurt hebben gemaakt. Zo kom ik veel mooie plekken tegen.” Een mooie locatie kan bij aankomst toch ongeschikt blijken, weet hij uit ervaring. “Ik kwam een keer op een plek waar telkens auto’s langsrijden. Dan is het onmogelijk om een foto te maken. Dat is ook zo als er lelijke straatverlichting is.”

Urbex-scene

“Ik heb verder wat kennissen die in de Urbexscene zitten,” vertelt hij. Dat zijn fotografen die foto’s maken van verlaten panden en oude gebouwen. Hij vervolgt: “Af en toe wisselen we gps-coördinaten uit van mooie locaties. Zo ben ik een keer in Duitsland terechtgekomen, net over de grens in Sögel. Daar is een militair oefenterrein van het Duitse leger. Daar staan een stuk of vijfentwintig tanks uit de Tweede Wereldoorlog. Ik ben er samen met een vriend heen geweest. Het toegangshek was dicht, maar ik kon het gewoon openduwen. En dan was het nog een paar kilometer rijden over het terrein.” Daar aangekomen heeft hij een foto gemaakt van een tank met een slinger van licht uit de loop.

Jasper verkoopt gelimiteerde prints van zijn foto’s op exposities en wil ze ook gaan aanbieden op zijn website.

www.lightgraffiti.nl