Debatteren over het gedoogbeleid

Cannabis Tribunaal 2011

Spannende tijden voor de coffeeshop

Tekst: Michiel Panhuysen // foto’s: Derrick Bergman Gonzo Media

Coffeeshops liggen onder vuur. Als blower merk je daar misschien weinig van, maar ervaringsdeskundigen, politici, wetenschappers, beleidsmakers, politie en jusitie kruisen bij allerlei gelegenheden de degens over de toekomst van coffeeshops en blowers. Vaak halen die debatten de media niet. Een verslag van twee boeiende bijeenkomsten.

Op maandag 16 mei vond in Café Dudok in Den Haag het derde Cannabis Tribunaal plaats. De organisatie was in handen van de bisverbod (VOC). De tribunalen zijn bedoeld om een antwoord te vinden op de vraag waar het naartoe moet met het Nederlandse cannabisbeleid. Het mag met drie vaporizers bij de entree en een wietplant op tafel lijken of het een preek voor eigen parochie nabis Tribunaal waren tot dusverre ook prohibitionisten en ‘anti-legalizers’ van de partij om hun standpunt uit de doeken te doen. Waarvoor respect, want het valt niet mee om voor een publiek van overwegend blowers en cannabisympathisanten uit te leggen waarom cannabis verboden zou moeten worden en de coffeeshops gesloten...

Vijf verschillende plannen

Tijdens het eerste Cannabis Tribunaal in 2008 werd de show gestolen door Louk Hulsman, de strafrechtgeleerde die in 1971 de commissie-Hulsman leidde. Hulsman stond aan de wortels van het gedoogbeleid in ons land. Niet veel later overleed Hulsman op hoge leeftijd. Vorig jaar bekoorde Dries van Agt, die als Minister van Justitie in 1976 het gedoogbeleid tekende, het publiek van het Tribunaal met een vlammend betoog aan het einde van de dag. Van Agt is inmiddels de 80 jaar ook dik gepasseerd, maar lijkt nog te blaken van gezondheid. Dit jaar sloot Freek Polak het Tribunaal af met zijn slotpleidooi. Freek is nog geen eminence grise, maar ook hij heeft al best wat grijze haren. Zijn optreden was een hele verjongingskuur van deze discussiebijeenkomst. de achterdeur en de toekomst. Politici en deskundigen beoordeelden deze plannen op inhoud en haalbaarheid, waarop een discussie met het aanwezige publiek volgde.

Model Wernard Bruining

In 2008 al lanceerde cannabispionier Wernard Bruining een model van cannabisclubs. Consumenten met een pasje hebben toegang tot deze clubs, waar ze wiet kunnen kopen en roken. Ook buitenlanders kunnen zo’n pasje verwerven. De clubs worden van wiet voorzien door boeren of burgers die buiten of in kassen kweken. Het Model Bruining gaat uit van een opbrengst van twee kilo per plant. Een beetje kweker zou tot die opbrengst moeten kunnen komen met wat mooie buitenwietplanten. Dat zou bij het kweken van vijf planten neerkomen op een totale jaaropbrengst van 10 kilo.

Het Model Bruining gaat uit van een open productiesysteem met leveringsovereenkomsten tussen de kweker en de clubs voor een vastgestelde lage prijs. De geleverde cannabis wordt met een factuur afgerekend en er wordt regulier BTW afgedragen. Als politie en justitie de vijf-plantentelers met een leveringsovereenkomst aan een club hun gang zouden laten gaan, is er geen wetsaanpassing voor dit systeem nodig.

Onlangs kwam in het nieuws dat de gemeente Utrecht een experiment met een vergelijkbaar plan wil. De Cannabis Social Clubs in Spanje en het Belgische ‘Trek uw stek’ zijn modellen met sterke overeenkomsten. Bij die laatste twee modellen staan clubleden hun recht op kweek voor eigen gebruik af aan een overkoepelende grotere kweker, die uit naam en in opdracht van een aantal consumenten meerdere planten kweekt.

No Nonsense Model

Aanstormend talent Paul Schenderling lichtte op professionele manier het No Nonsense Model van de CDA jongeren toe. Het huidige gedoogbeleid werkt niet, is het uitgangspunt van de jongerenafdeling van het CDA. Nederland heeft een nieuw soft-

drugsbeleid nodig, op basis van No Nonsense als het aan de CDA jongeren ligt. Dat betekent dat het gebruik, de handel en de productie van cannabis mag, maar beperkt en onder strenge voorwaarden die stevig worden gecontroleerd.

Dit betekent in de ogen van deze jongeren dat het aantal coffeeshops sterk wordt gereduceerd en gecentreerd op strategische plaatsen. Wiet kopen blijft daarmee mogelijk, maar niet langer op elke hoek van de straat. Het model, dat ook wel het Casino-model wordt genoemd, kent bovendien strakke randvoorwaarden om overlast tegen te gaan. Drugs mogen alleen thuis of in de drugsverkooppunten worden gebruikt. Drugsgebruik op straat wordt dus streng verboden. Om criminaliteit tegen te gaan wordt de achterdeur van de coffeeshop gereguleerd. De productie van wiet komt in handen van de overheid. Die moet garant staan voor de kwaliteit en ervoor zorgen dat het THCgehalte niet te hoog is.

Constructief Sluiten Model

Maarten van Ooijen, eveneens een begenadigd spreker, voerde het woord voor de ChristenUnie jongeren. Voor de ChristenUnie is het gebruik van drugs een gruwel en dat geldt ook voor het normaliseren van drugs in de samenleving. Dat het normaliseren en decriminaliseren van de blower net een uitgangspunt was van het gedoogbeleid ontgaat de ChristenUnie jongeren. Of ze zien dat wel, maar accepteren dat niet. Maar iederereen heeft recht op zijn mening, nietwaar?

De ChristenUnie jongeren willen dat cannabis en alle andere drugs verdwijnen uit Nederland. Ze hopen dat dat lukt als over een jaar of vijf alle coffeeshops gesloten zouden zijn. Tot die tijd krijgen de shops en de cannabisconsumenten de tijd om aan dat idee te wennen. Het sluiten van de coffeeshops en het verbod op blowen moet goed worden gecommuniceerd, aldus de christenen. De gebruikers moeten een solide voorlichting krijgen en per direct mag er in de openbare ruimte geen joint meer worden opgestoken. Daarnaast moeten de teelt en de export met straffe hand worden aangepakt.

Paul Schenderling (CDJA), Wernard Bruining en rechter Hendrik Kaptein.

Het plan rept niet over de import. Als ik het goed begrijp mag daarom de Marokkaanse hasj gelukkig nog wel naar Nederland komen de komende jaren. En die moet dan thuis worden opgerookt. Daarmee wordt de hoofdpijn van dit plan gelukkig iets verzacht...

Het THC-model

De bekende Maastrichtse coffeeshopondernemer Marc Josemans legde het plan van de Taskforce Handhaving Cannabis uit. Dit plan gaat ervan uit dat meerderjarigen het recht hebben om voor persoonlijk gebruik een beperkt aantal vrouwelijke cannabisplanten te bezitten.Vijf zou een logisch aantal zijn, maar voor medicinale gebruikers wellicht meer. Een ander uitgangspunt is dat meerderjarigen 30 gram voor persoonlijk gebruik in bezit mogen hebben.

Professionele teelt wordt naast teelt voor eigen gebruik ook toegestaan. Daarvan is sprake als je meer kweekt dan de planten voor eigen gebruik. Daar heb je wel een vergunning voor nodig. En de overheid stelt weer eisen aan die vergunning (op het gebied van bestrijdingsmiddelen, veiligheid, installaties, kwaliteit wiet) en de bestaande instanties controleren deze voorwaarden streng. De rest van alle andere teelt en verkoop wordt om zeep gebracht.

Dan de handel in cannabis. Die mag slechts geschieden via de coffeeshops. De hoeveelheid per dag per klant mag de maximale persoonlijke bezitshoeveelheid niet overschrijden. De voorraad die een shop mag aanhouden hangt af van de omzet. Hoe meer omzet, hoe groter de voorraad. Als je ouder bent dan 18 jaar mag je een coffeeshop binnen. Je moet je leeftijd wel aan kunnen tonen bij de deur van de shop. Zo kan het afstandscriterium nabij scholen in wezen komen te vervallen. Tot slot stemmen de gemeenten de spreiding van coffeeshops af op lokale omstandigheden, om overlast tegen te gaan. Om ook landelijk een betere dekking van coffeeshops te krijgen zou ook een landelijke spreiding het overwegen waard zijn.

Model Lisa Lankes

De Eindhovense coffeeshoponderneemster Lisa Lankes sluit de rij af met een verhaal dat alle toehoorders op het verkeerde been blijkt te zetten. Het verhaal begint met een loftrompet over de cannabisplant. Tot zover het goede. Een echt model schetst Lisa helaas niet. Het lijkt erop dat zij diep in haar hart de legalisering van de cannabis ziet als beste model voor de toekomst. Ze ziet geen heil in pasjes en BTW op cannabis.

Eigenlijk zit het Enkelvoudig Verdrag uit 1961 een gezond Nederlands cannabisbeleid in de weg, volgens het verhaal van Lisa. Als Nederland dit Verdrag ongeldig zou verklaren, zou een legalisering van de wiet mogelijk worden.

Letterlijk stelt het plan in het slotwoord: ‘Mijn legalisatiemodel is: Het gaat niet door!’ Ik neem aan dat we daaruit op moeten maken dat het Enkelvoudig Verdrag nooit zal worden opgezegd en dat we daarom maar beter kunnen doormodderen op de manier waarop het nu gaat. Heel veel meer omhelst het plan niet.

De rechter oordeelt

De vijf modellen worden door de aanwezigen met wisselend enthousiasme ontvangen. Het THC-model van Josemans vindt de meeste opgestoken duimen. Over de plannen van de christenen wordt verwoed gediscussieerd. Rechtsfilosoof Hendrik Kaptein, die de plannen op hun argumentatiekracht toetst, oordeelt eveneens dat het THC-model het best is beargumenteerd. Het plan van Lisa bevat weliswaar steekhoudende argumenten, maar eindigt desondanks op de laatste plaats wegens het ontbreken van een model. Het was immers de opdracht om een model te maken dat een oplossing zou bieden voor de huidige situatie. Hij ziet zich daarom genoodzaakt dit plan min of meer te diskwalificeren.

‘Nederwiet’ Debat in De Rode Hoed

Harde aanpak werkt niet

Op 25 april zond de NCRV de documentaire ‘Nederwiet’ uit,

Aanwezig waren de meeste personen die meewerkten aan de documentaire; politici, een wethouder, vertegenwoordigers van politie en justitie, wetenschappers en mensen uit de cannabisbranche. Opmerkelijk was dat vrijwel alle aanwezigen het over één ding eens waren: Het gedoogbeleid heeft zijn langste tijd gehad. Het kan zo niet langer door gaan!

Een ander beleid

Er is de laatste jaren een hoop veranderd in de cannabissector. Dit leidt tot allerlei uitwassen waar niemand op zit te wachten. Door de sluiting van veel coffeeshops krijgen de resterende coffeeshops het steeds drukker. Hierdoor lopen zij het risico om overlast te veroorzaken. Dat is een van de criteria waarop een coffeeshop kan worden gesloten. Een ander sluitingscriterium is de leeftijd. Daarom worden de controles aan de voordeur steeds strenger. Aan de achterdeur neemt de criminaliteit toe. De harde aanpak van politie en justitie kost handenvol geld, zonder dat duidelijk is of het gewenste effect wel wordt bereikt. En de kwaliteit van de wiet gaat steeds verder achteruit. Dit zijn een paar argumenten die tijdens het debat werden genoemd om aan te geven dat er een ander beleid moet komen.

Gegevens onbetrouwbaar

Volgens de aanwezige wetenschappers en woordvoerders van politie en justitie heeft de huidige strenge handhaving in wezen niet tot een vermindering van de hoeveelheid wiet of de consumptie ervan geleid. Opmerkelijk was ook de bekentenis van de politie- en justitiemensen dat de gegevens en cijfers die zij hanteren om de harde aanpak te legitimeren onbetrouwbaar zijn. Daarmee kan de stelling dat 80 procent van de hennepteelt in Nederland voor de export is bestemd, dus naar het land der fabelen worden verwezen. De wetenschappers beaamden dat uitspraken over de omvang van de hennepteelt nergens op gebaseerd zijn. De beschikbare cijfers kloppen dom tie in Den Bosch Bart Nieuwenhuizen graag van Van de Steur horen welk probleem de wietpas precies gaat oplossen.Hem was de meerwaarde van een wietpas in ieder geval niet duidelijk en hij gaf aan weinig trek te hebben in het handhaven van zo´n wietpas. Dit zijn opvallende uitspraken, omdat politie en justitie zich normaliter niet zo duidelijk uitspreken. Hun taak is immers om de wil van de politiek uit te voeren.

Doede de Jong kreeg de handen op elkaar in De Rode Hoed.

Spannende tijden

Misschien is het wishfull thinking, maar het lijkt er toch op dat het doek voor de symboolpolitiek langzaam begint te vallen. Het gedoogbeleid wankelt. En hoewel vrijwel alle betrokkenen het erover eens zijn dat reguleren de beste oplossing is, kan dit ook het einde van het coffeeshoptijdperk inluiden. De coffeeshops aan de grenzen worden bij bosjes gesloten. Na Bergen op Zoom en Roosendaal probeert de burgemeester van Maastricht zijn gemeenteraad te overtuigen dat sluiten de beste oplossing is. Na de zomer zal de Tweede Kamer een debat hierover voeren. Het zijn spannende tijden voor de coffeeshop!

Experiment

Doede de Jong, een idealist en kweker uit Friesland, die een hoofdrol speelt in de documentaire, vormt het levende bewijs dat dat het mogelijk is om wiet op een biologisch verantwoorde, veilige manier te kweken. Hij kreeg de handen op elkaar in De Rode Hoed. De Utrechtse wethouder Victor Everhardt (D66) deed een dringend beroep op het aanwezige Tweede Kamerlid Ard van der Steur (VVD) om een experiment te mogen uitvoeren. Tijdens dat experiment wil hij laten uitzoeken of het mogelijk is om net als in Spanje (en België) verenigingen op te richten waarbij leden hun eigen wiet telen. De Hoge Raad heeft het telen van vijf planten onlangs goedgekeurd. Dit vormt de basis voor het experiment dat de wethouder voor ogen heeft. Van der Steur stond met zijn rug tegen de muur, maar liet zich niet verleiden tot een toezegging.