anthroposphere by Kwanchai Lichaikul

กว่าหลายปีท่ีผลงานของ ขวัญชัย ลิไชยกุล ได้เปิดมุมมองใหม่ๆ ผ่านโลกของการวาดภาพแบบ BIRD'S-EYE VIEW แม้ในปัจจุบันเทคโนโลยีจะทํา ให้เราได้เห็นเมืองจากมุมมองทางอากาศ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าเราไม่สามารถมองเห็นมิติทางสังคมเพียงการมองผ่านเทคโนโลยี จิตรกรรมทิวทัศน์ ของขวัญชัยทําให้เราสามารถเชื่อมโยงวิถท ี างของทุนนิยนในปัจจุบน ั ไม่วา่ จะเป็นการสะท้อนภาพวัฒนธรรมทีป ่ รับเปลีย ่ นไป พื้นทีข ่ องอุตสาหกรรม

เกษตรกรรม รู ปแบบทางสังคมที่มนุษย์และโลกพึ่งพิงกันอยู่เป็นโครงสร้าง แต่ก็มีอีกหลายๆ แง่มุมที่ผ่านการรับรู้ในรู ปแบบของข่าวสาร เรื่องเล่า

ประวัติศาสตร์ เมื่อมนุษย์ได้ขยายพื้นที่เพื่อครอบครองที่ดินสําหรับที่อยู่อาศัยและเกษตรกรรมอย่างต่อเนื่อง ดึงทรัพยากรต่างๆ มาขับเคลื่อน กิจกรรมอย่างมหาศาล ภาพวาดของขวัญชัยได้ใส่รายละเอียดสําคัญๆ เหล่านี้ สะท้อนปฏิสัมพันธ์ระหว่างการดํารงชีวิตและเมือง เกิดเป็นความ เคลื่อนไหวภายในจิตรกรรมที่ทําให้เราได้เฝ้ามองเหตุการณ์ท่ีน่าสนใจผ่านการจัดวางสังคมขึ้นใหม่ในผลงาน

ภาพกิจกรรมของเมืองในมุมกว้างชวนให้พินิจไปถึงการหยิบยืมกลวิธก ี ารวาดจิตรกรรมฝาผนังโบสถ์ โดยเฉพาะหลังจากการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ ของจิตรกรรมฝาหนังในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ.2411-2453) แนวคิดของการวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังได้ปรับ

เปลี่ยนรู ปแบบจากตํานาน เหตุการณ์เหนือจริง ไปสู่จักรวาลวิทยาแบบวิทยาศาสตร์ผ่านผลงานของขรัวอินโข่ง และได้สร้างความเป็นไปได้ใหม่ๆ

ให้กับวิธเี ล่าเรื่องบนจิตรกรรมฝาผนังด้วยวิธก ี ารแสดงปริศนาธรรม เพื่อนําเสนอว่าพระธรรมคําสอนในศาสนาพุทธมีความเป็นสากล และสามารถ เล่าผ่านวิธีการที่เป็นเหตุเป็นผล จิตรกรรมของขรัวอินโข่งจึงเป็นต้นแบบสําคัญอันหนึ่งที่ทําให้การวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังโดยเฉพาะการวาด ภาพ BIRD'S-EYE VIEW ได้รับการพัฒนา ทดลอง และถูกปรับใช้เพื่อนําเสนอทั้งในบริบททางศาสนาและศิลปะร่วมสมัยอย่างสําคัญ

นอกจากนี้การเล่าเหตุการณ์ด้วยมุมมอง BIRD'S-EYE VIEW ยังเป็นจิตรกรรมประเภทหนึ่งที่ถูกใช้ท้ังในเอเชียและยุโรปแต่โบราณ ตั้งแต่การสร้าง แผนที่ ไปจนถึงจิตรกรรมทางศาสนา ล้วนมีวิธก ี ารสร้างจักรวาลวิทยาที่แตกต่างกัน เมื่อภาพถ่ายที่ถก ู ยกให้เป็นเครื่องมือที่สามารถถ่ายทอดความ

จริงด้วยกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ได้เข้ามามีบทบาทในการวาดภาพ ความจริงที่ผ่านกลไกทางการมองเห็นเหล่านี้ได้ถูกสอดแทรกเข้ามาใน จิตรกรรมฝาผนังอย่างมีนัยยะ โดยเฉพาะในประเทศไทยจักรวาลวิทยาในจิตรกรรมฝาผนังได้รับการปรับเปลี่ยนอย่างน่าสนใจในประวัติศาสตร์

สูก ่ ารส่งอิทธิพลให้กับศิลปะร่วมสมัยในปัจจุบน ั ซึ่งจิตรกรรมเหล่านีเ้ ป็นสื่อทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่งที่มภ ี าษาเฉพาะ เป็นภาษาที่เอื้อและสนับสนุน ความคิดในการจัดระเบียบทางสังคมที่มีพ้ ืนฐานอยู่บนความสัมพันธ์ท่ีไม่เท่าเทียมกันของคนกลุ่มต่างๆ ที่อยู่ในบทบาทหน้าที่ท่ีแตกต่างกันใน สังคม พร้อมกับสํารวจวัฒนธรรมที่กําลังขับเคลื่อนไป

จากพั ฒ นาการนี้ จิ ต รกรรมฝาผนั ง จึ ง มี พ ลวั ต ในการเล่ า เรื่ องแบบใหม่ ๆ และขวั ญ ชั ย นั บ ว่ า เป็ น หนึ่ ง ในศิ ล ปิ น ที่ ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ลความคิ

ดจาก

พัฒนาการสําคัญๆ ของจิตรกรรมฝาผนัง เมื่อการวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังนั้นมีรูปแบบและชั้นเชิงมากขึ้น ศิลปินใช้เพียง

ภาษาของเส้นเพื่อเล่าเรื่องราวของพื้นที่ ผู้คน ฉากทิวทัศน์ท่ีเกิดขึ้นไม่ว่าจะเป็นอาคารบ้านเรือน อนุสาวรีย์สําคัญๆ ชุมชนที่กระจัดกระจายอยู่ใน เมือง การกําหนดอาณาเขตทางพื้นที่และเวลาด้วยเส้นสินเทาในรูปแบบที่เป็นเอกลักษณ์เพื่อจัดสรรองค์ประกอบเรื่องราวที่ยุง่ เหยิง โดยเฉพาะการ ช่วงชิงพื้นที่

ข่าวสาร ความเป็นไปทางสังคม ตั้งแต่เรื่องราวของชาวบ้านไปจนถึงการดํารงอยูข ่ องชนชั้นนําในสังคม ความหนาแน่นของทิวทัศน์

เบื้องหน้าซ่อนไว้ด้วยความเปราะบางของโครงสร้างที่ชวนให้ผู้ชมได้พิจารณาถึงการดํารงอยู่ในรู ปแบบชุมชนที่เต็มไปด้วยความหลากหลาย

นอกจากนี้การนําเสนอให้เห็นเหตุการณ์ กิจกรรมของมนุษย์ในผลงานจิตรกรรมของศิลปินยังเผยลักษณะสังคมที่เจือปนไปด้วยความขัดแย้ง จาก

แนวคิดที่แตกต่าง การใช้อํานาจ และการใช้ชีวิตต่างชนชั้น ซึ่งนอกจากการเดินสํารวจเมืองแล้ว ขวัญชัยใช้ท้ังข่าวที่แพร่กระจายอยู่ในสื่อต่างๆ

รวมถึงโซเชียลมีเดีย เพื่อเติมเต็มภาพวาดทีเ่ ป็นตัวแทนของโลก โดยเฉพาะเหตุการณ์สําคัญทีไ่ ด้รบ ั การจารึกไว้ในภาพวาด สิง่ เหล่านีค ้ อ ื ประวัตศ ิ าสตร์ ที่ไม่ใช่เพียงการบันทึกกิจกรรมของมนุษย์ แต่การเปลี่ยนแปลงไปของธรรมชาติหรือภัยพิบัติต่างก็มีความสัมพันธ์ท่ีเชื่อมต่อกันอย่างเลี่ยงไม่ได้

นิทรรศการ anthroposphere โดย ขวัญชัย ลิไชยกุล จึงว่าด้วยการนําเสนอโลกความจริงที่ไร้ปาฏิหาริย์หรือเรื่องราวเหนือจริงใดๆ และเป็นอีก

หมุดหมายสําคัญของศิลปะที่ได้พฒ ั นาจากการวาดภาพจิตรกรรมฝาผนังให้เกิดสํานวนใหม่ๆ สอดคล้องกับกิจกรรมของมนุษย์และการหมุนไปของ ระบบสังคม การปะติดปะต่อเรื่องราวของผู้คน สิ่งก่อสร้าง ธรรมชาติ รวมถึงเหตุการณ์ท้ังหลายเข้าด้วยกัน แม้จะแตกต่างกันด้านเวลาและ พื้นที่

แต่ทุกสิ่งล้วนชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ท่ีเชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคต สุดท้ายผู้ชมเองจะเป็นตัวกลางเชื่อมต่อประสบการณ์ผ่านจิตรกรรม เหล่านี้เพื่อเป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศที่ประวัติศาสตร์และมนุษย์ในฐานะประชากรของโลกได้บรรจบกัน

­ ­

­

­

­

­

­

£ ¡

¤ ¤

¤

ขวัญชัย ลิไชยกุล เกิด พ.ศ. 2526 ที่จังหวัดอุตรดิตถ์อาศัยและทํางานอยูท ่ ่ีกรุงเทพมหานคร เริม ่ ต้นศึกษาศิลปะในระดับอาชีวะจากวิทยาลัย ช่างศิลปสุพรรณบุรก ี ่อนจะเข้ารับ การศึกษาต่อในระดับปริญญาตรีและโทที่ภาควิชาศิลปะไทย คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร จากความประทับใจและได้รบ ั อิทธิพลจากงานจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถต่างๆ ที่มก ี ลไกในการเล่าเรื่องเฉพาะตัว เป็นแรงบันดาลใจให้ ขวัญชัยพัฒนาความเชีย ่ วชาญในด้านการสร้างสรรค์ผลงานทีใ่ ช้วธ ิ ก ี ารเล่าเรื่องราวแบบภาพมุมสูง โดยใช้การวาดเส้นขาวและดําซึง่ เป็นเทคนิค ที่เรียบง่าย หากแต่เต็มไปด้วยรายละเอียดที่มค ี วามสลับซับซ้อน แฝงไปด้วยการเสียดสีประชดประชันต่อสังคมที่เขาจงใจสอดแทรกเอาไว้ใน ผลงานของเขาอย่างมีอารมณ์ขน ั ขวัญชัยนําเสนอผลงานทีม ่ ค ี วามเกีย ่ วข้องกับวิถช ี ว ี ต ิ ของผูค ้ นในสังคมร่วมสมัย โดยนําเสนอประเด็นทีม ่ ค ี วามเกีย ่ วข้องกับการเมือง สังคมและ ศาสนา รวมไปถึงการตั้งคําถามและการหาความหมายต่อชีวต ิ ในสังคมปัจจุบน ั ผ่านมุมมองและความคิด เห็นส่วนตัว ผลงานของเขาได้รบ ั เลือก ให้เข้าร่วมจัดแสดงในนิทรรศการศิลปะครัง้ สําคัญ อาทิ นิทรรศการศิลปะกรุงเทพฯ 226 (หอศิลปวัฒนธรรมแห่ง กรุงเทพมหานคร, พ.ศ.2551), ฉายาลักษณ์สยาม : ระลึกอดีต มองปัจจุบน ั ภาพถ่ายโบราณ พ.ศ. 2403 -2453 (หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร, พ.ศ.2559), การ แสดงศิลปกรรมร่วมสมัยนานาชาติครั้งที่ 2 THAILAND- BIENNALE, KORAT 2021 (หอสมุดเฉลิมพระเกียรติร.๙ จังหวัดนครราชสีมา พ.ศ.2564) และยังมีนท ิ รรศการแสดงเดี่ยวอย่างต่อเนื่องสม�าเสมอ



­ ¡ ¢

­