Dzvoni September 2021

DZVONI

ХРИСТИЯНСКИ ЧАСОПИС / ХРИСТИЯНСЬКИЙ ЧАСОПИС РОК / РІК XXVIII · ЧИСЛО 9 (333) ·СЕПТЕМБЕР / ВЕРЕСЕНЬ 2021 · ISSN 0354-5768 · 100 дин.

Шлїдом подїйох

ШИД – На швето Преображеня Господнього, 19. авґуста, зоз шветочну Службу Божу преславени Кирбай. Службу предводзел парох кулянски Дамян Кича, а сослужовали о. Владислав Варґа парох у Сримскей Митровици, о. Дарко Рац парох у Бачинцох и о. Владимир Еделински Мкилка парох у Беркасове. Домашнї парох о. Михайло Режак подзековал священїком, парохияном и госцом же пришли возвелїчац 219. Кирбай. (В.Дї.)

БИКИЧ – На швето Успения Пресвятей Богородици, односно Вельку Матку Божу преславене храмове швето Кирбай. Шветочну кирбайску Службу Божу предводзел о. Владислав Варґа, парох зоз Сримскей Митровици, а сослужовал домашнї парох о. Владимир Еделински Миколка. На Служби Божей були и богослове зоз Сримскей Митровици Филип Суботич и Милан Кузминац, хтори и читал Апостол. Церковне шпиванє предводзела дзиячка Любица Роман, а помагали єй Невенка Бобаль, Єлена Гнатко и Мира Гнатко. (Вл. Дї.)

ДЮРДЬОВ – Швето Рождество Богородици и Кирбай, преславели, 21. септембра, зоз шветочну Службу Божу хтору предводзел парох кулянски о. Дамян Кича. Сослужели о. Дарко Рац, о. Владимир Еделински Миколка, о. Алексий Гудак, о. Данил Задрепко и о. Борис Холошняй. Домашнї парох о. Михаил Холошняй шпивал у Хору „Розанов”, а шпивали и члени тогорочней лєтней дзияцкей школи у Дюрдьове. (M.Г.K.)

Насловни бок, фото: Мария Aфич

КОЦУР – У коцурскей грекокатолїцкей церкви Успения пресвятей Богородици 28. авґуста преславене храмово швето, Кирбай. Вельку Службу Божу служел и наказовал о. Янко Колошняї зоз Канади, а ослужели о. др Яков Кулич, декан сримски и парох шидянски о. Михайло Режак, парох керестурски о. Михайло Малацко, парох новосадски о. Юлиян Рац, о. Тони Анґелов зоз Македониї, парох коцурски о. Владислав Рац, як и парох старовербаски о. Алексий Гудак, парох нововербаски о. Иґор Вовк и капелан коцурски о. Данил Задрепко. (Ол. Р.)

ИНДЇЯ – Вирни у Индїї свой Кирбай и храмове швето преславели 28. авґуста, на Успениє Богородици, зоз шветочну Службу Божу на 11 годзин, хтору предводзел парох бачински протоєрей ставрофор Дарко Рац, хтори и наказовал, а сослужел домашнї парох о. Михайло Шанта. Дзияковали Милка Питка и панїматка Зоя Шанта, хтора и читала Апостол. Було и госцох хторих привитали домашнї парохиянє, а госци були и Роман и Свитлана Яблонски зоз околїска Тернополю у України. (М. Г. К.)

РУСКИ КЕРЕСТУР – Швето Рождество Пресвятей Богородици – Мала матка Божа преславене 8. септембра . Служби Божо були у церкви на 8 и 18 годзин, велька на 10 у Водици у Марийовим святилїщу. Зоз раншу Службу Божу у манастире Иусусових малих шестрох на Циґлашоре означени и Кирбай тей каплїци. Там служел парох о. Михайло Малацко, Апостол читал Янко Цап, шпиванє водзел Михайло Рамач, а зоз малима шестрами Мартину и Весну Кирбай пришли преславиц и їх приятелє и почитователє. (М. А.)

ЦЕРКВА Такой, кед повеме – Церква, опитаме ше – а на котру од Церквох (церквох) думаш? Мушиме знац же нє постоя Церкви – постої лєм єдна єдина Церква, то єст тота котру основал Исус и котра постої и нєшка и будзе постояц до конца швета, як у Евангелиї пише и як потвердел сам Господь Бог Иисус. Тота Церква – вше свята, бо є Божа. Бог совершени, Бог єдини. Прето и його Церква совершена, єдина и свята. И попри того же члени тей Церкви обични гришни и смертельни людзе – сама Церква (нє виклучуюци людзох) – Свята, бо святосц приходзи нє од людзох, алє од Бога. Прето у правопису, кед ше дума на Божу Церкву, вец ше пише з вельку букву – то єст – Церква. Кед ше дума на будинок – вец ше пише з малу букву. Може нам послужиц як приклад наша планета котру наволуєме Жем и пишеме з вельку букву. Кед думаме на материю або нашо поля, вец пишеме з малу букву – жем. А цо, вец, зоз тима менами: Католїцка, Православна, Еванґелистична и тд. И попри того же менуєме рижни Церкви, заж лєм Бог нє може буц меновани як католїцки, православни и тд. Як Бог єден, так постої и єдна Церква. На жаль, шицки тоти мена, то пошлїдок наших подзелєньох, а нє воля Божа. Воля Божа ясна: же би бул єден Пастир и єдно Стадо. Тоту волю часто забуваме и коло нашей вири котрей припадаме часто додаваме и националносц, то єст – часто националносц споминаме на першим месце. Часто, и потпри того же думаме же зме побожни, кланяме ше другим богом: пенєжу, кариєри, национализму, нїби - шлєбоди. Поставаме зависни нє лєм од дроґи, алє и од моди, масмедийох, мобилних телефонох – до тей мири же заступаме рижни становиска нє обачуюци же зме свою особносц давно страцели, цо найгорше – анї нє знаме кеди. У тим множеству гаотичних твердзеньох, опредзелєньох и правдох, маме упечаток же и церква вецей нє Церква Божа и єй достойнїки нє шведоча тото цо пише у Евангелиї и цо би мала буц Правда, Драга и Живот – перше за нїх, а вец и за шицких вирнїкох. До шицкого того, дзе ше нєрперивно наглашує лєм неґативносци у Церкви, нєпреривно ше спомина штреднї вик котрому додали – цми, чарни штреднї вик. Наука ше уж давно оградзела од того мена, бо нєсправедлїво полни 1000 роки историї преглашени за чкодлїви, кед знаме же векшина модерней култури и орґанизацийох ма правдиви корень у тим «цмим» периоду. Хто може нєшка задумац швет без универзитетох, банкох, модерней астронимиї – а у велькей векшини

september 2021.

Стереотипи

шицки тоти установи котри нєшка порушую швет – установела Церква. И попри того же постояла инквизиция и крижарски войни – нє постояли лєм вони, и нєт смисла Церкву нєпреривно дриляц до штреднього вику – бо вона давно вецей нє там. И попри того же през историю Церкви аж и на владически (папски, патриярши) пристоли приходзели и нєдостойни людзе, бо и Церква, на жаль, часто була лєм дзецко свойого часу – заш лєм тоти людзе и попри свойого уплїву и важносци – нїґда нє були преглашени за святих. Єст период у Католїцкей церкви у штреднїм вику кед полни 300 роки нє були преглашени за святого анї єден папа. И попри рижних уплївних людзох, царох, папох, патриярхох – котри часто водзели установи у мено Боже, гоч до ньго животно мало тримали – нє пременєли анї єдно слово у Евангелиї аж по тераз. Прето Церква свята. Вона достала задаток чувац стадо – як гварел Исус св. Петрови: “Паш овци мойо” (Йо, 21, 16), а гварел Му тото Исус после Петрового одреканя, то єст зради. Чи св. Петро бул достойни того же би го Исус поставел за главу Церкви? Або – чи нє бул достойнєйши св. Йоан, котри з Марию, мацеру Исусову, остал до конца под крижом кед, умераюци, Исус свою мацер дал йому, а и шицким нам - за мацер? Чи було смисла у Исусовим питаню Петрови “Симонє Йоанов! Чи ме любиш баржей як тоти?” (Йо 2115). А було. Петро, и попри того же погришел – найбаржей любел Исуса. У тим периоду котри чежки нє лєм за Церкву, алє и за цале чловечество, хасновите себе пригадац цалу турбулентну историю и Церкви, и чловечества. Вельо раз Церква пре рижни уплїви звонка, а и пре слабосци з нука – була нєпрепознатлїва. Алє вше була и будзе Церква. Божа Церква. И вше будзе єдина и попри наших дзелєньох. И наша “руска”, то єст католїцка, то єст грекокатолїцка, то єст християнска, котра ма два календари – “католїцки” и “православни” (нови и стари – григориянски и юлиянски), котра ма рижни опредзелєня национални и рижни матични держави (то єст мацери), заш лєм спада – єдноставно – до єдней єдиней Церкви. До Церкви котру основал и водзи ю Бог. До Церкви – Божей. О. Михайло Малацко

DZVONI

3

На здогадованє

НА ЗДОГАДОВАНЄ

Єрейске хованє пароха керестурского и катедралного протоєрея ставрофора о. Михайла Малацка отримане 18. септембра, зоз Службу Божу хтору предводзел парох коцурски о. Владислав Рац з хторим сослужели 22ме священїки. (М.А.)

4

DZVONI

veresenq 2021.

На здогадованє

Упокоєл ше о. Михайло Малацко (1955-2021)

Дня 16. септембра, у Руским Керестуре, нєсподзивано ше у 67. року живота, упокоєл парох керестурски и катедрални, протоєрей ставрофор о. Михайло Малацко. Єрейске хованє пароха керестурского и катедралного протоєрея ставрофора о. Михайла Малацка отримане всоботу, 18. септембра, на 10 годзин у катедралней церкви св. оца Миколая зоз Службу Божу хтору предводзел парох коцурски о. Владислав Рац. Зоз нїм сослужели 22-ме священїки зоз нашей Епархиї, як и представителє зоз Крижевскей, а тиж и даскельо священїки римокатолїцкого обряду. Часц Служби шпивал Мишани хор, чий член бул и покойни о. Малацко. Од покойного о. Малацка, попри фамелиї одпитали, ше и велї вирни керестурскей парохиї, алє и зоз Суботици, Шиду дзе тиж службовал, та и з велїх других наших парохийох. Од почитованого о. Малацка одпитали ше и велї други госци и його приятелє зоз рижних местох, як и представителє велїх наших институцийох, општинских, месних и локалних власцох. У мено Епархиї од покойного ше одпитал о. Владислав Рац, а у мено крижевскей о. Владимир Седлак, а пренєшене сочувствиє и од владики СаскатунСочувствиє и од владики Саскатунского и наших священїкох зоз Канади:

Слава Исусу Христу! Дороги Владико Джуджар и о. Декан Владислав Рац! Мила и почитована панїматко Златко, Дени, Кристино, Тадею и цала засмуцена родзино и приятелє.

Нє мож найсц одвитуюци слова висловиц нашо глїбоки, вельки и жалосни сочуствия ґу Вам, пре вельки смуток, жалосц и утрату, же од Вас пошол нєсподзивано, на вични одпочивок ґу свойому Створительови, Ваш мили супруг и оцец, и наш вельки и добри приятель, священїк о. Михайло Малацко.

september 2021.

ского и наших священїкох зоз Канади. Обряд хованя у храму закончени зоз три раз обходом коло церкви, а вец труна одвежена на керестурски теметов дзе о. Малацко поховани. М.А., М.С. У тим моменту чежко позберац вельо добри и хасновити хвильки, цо зме вєдно препровадзели у школох, друженю на парохиї и у шпиваню. Нє буду вецей дзвонїц ШТИРИ КЕРЕСТУРСКИ ДЗВОНИ. Тот єден дзвон задзвонєл пред Божима дзверми и уцих аж до воскреснуца з мертвих.

Висловлюєме найглїбши сочуствия панїматки Златки, дзецом, Керестурскей парохиї и цалей Епархиї святого о. Миколая. Владика Браян Байда, Саскатунский Епарх, О. Митрат Владимир Мудри, О. Декан Йорктонски Яким Рац, О. Янко Колошняї, ґенерални викар Саскатунскей Епархиї у Канади.

Вична Йому памят. Най му будзе лєгка керестурска жем.

DZVONI

5

На здогадованє

НА ЗДОГАДОВАНЄ

О. МИХАЙЛО МАЛАЦКО (1955 – 2021) Биоґрафия

О. Михайло Малацко народзени 28. фебруара 1955. року у Руским Керестуре од родичох Йоакима и Леони нар. Сеґеди. У Керестуре закончел основну школу, а ґимназию у Риме у Українскей Папскей семинариї святого Йосафата. У Риме почал и студиї дзе закончел два роки филозофиї, а вец прешол до Заґребу на теолоґию. Маґистровал у Риме, на тему о владикови Дионизийови Нярадийови. На инициятиву тедишнього духовнїка о. Славомира Микловша, упознал ше з Рухом фоколару. У городзе Фраскати, у Италиї, у школи за священїкох и богословох хтори мали жаданє глїбше упознац харизму того Руху, покойни о. Малацко 1977. року препознал себе у служеню Богу и ближньому. Харизма фоколаринского руху була моцно препознатлїва у його способе священїческого служеня брату чловеку аж по саму його шмерц. У Руским Керестуре 1994. року ше оженєл зоз катехиткиню Златицу нар. Буила. У своїм живоце бул пожертвовни и велького шерца. Попри своїх троїх дзецох: Кристини, Дионизия и Тадея, о. Малацко на животну драгу виведол и штири шестри його супруги Златици: Мануелу, Саню, Марияну и Владимиру, хтори остали широти. Седмеро дзеци як седем Святи тайни уношели на розлични способ исту Божу благодать до священїческого и фамелийного живота

6

DZVONI

Раз мешачно, тє. кажду остатню нєдзелю у мешацу о. Малацко служел Службу Божу у филияли керестурскей парохиї у Суботици. У Шидзе о. Малацко обновел парохиялни дом и у велькей мири Владическу лєтну резиденцию у хторей ше находзи и наша церква Преображеня Господнього. И у Керестуре обновел церкву св. Миколая, а у єй фундаментох збудовал окремну крипту за наших упокоєних владикох. Робел и на обнови Водици, а там ше влапел и до вибудови дому Емаус.

о. Малацка и його панїматки Златици, знал повесц покойни о. Малацко. За священїка го пошвецел владика крижевски кир Славомир Микловш 18. септембра 1994. року у Руским Керестуре.

Священїческа робота

О. Михайло Малацко бул капелан у Руским Керестуре од 1994. по 1999. рок. После того бул парох у Шидзе по 2008. рок. Од 15. авґуста 2008. року поставени є за пароха керестурского и катедралного, з оглядом же керестурска церква святого Миколая, зоз формованьом Апостолского еґзархату за грекокатолїкох у Сербиї и Чарней Гори 2003. року достала статус катедралней церкви. Дня 6. децембра 2008. року отец Малацко меновани за протоєрея ставрофора.

Публицист, културни дїяч, гуманиста, явна особа

Покойни о. Малацко самостойно и тимски участвовал у велїх прекладох. Його найзначнєйши преклад «Илустрована Библия за младих» на руски и українски язик. Робел и на прекладаню литурґийних текстох, бул рецензент «Псалмох», обявйовал роботи у «Руским християнским календару», «Руским слове» и велїх других часописох и периодикох, бул одвичательни редактор християнского часопису «Дзвони», а у младосци писал и поезию. О. Малацко бул ношитель духовного живота у керестурскей парохиї, а и ширше, и дал вельке доприношенє у роботи Каритасу. Вон бул активни и у музичним живоце прихильни шпиваню як духовней, так и народней музики. Ище од штредньошколских дньох мал радио знїмки у богословским хору, а познєйше у Керестуре бул

veresenq 2021.

На здогадованє член и хлопского и мишаного хору зоз рижнима дириґентами, тиж и у окремним и заєднїцким хору Катедрали и Дому култури, донєдавна. Ту зоз своїм добераним басом бул член квартету хтори попри о. Малацка, творели о. Юлиян Рац, о. Янко Колошняї и Йовґен Надь. Квартет наступал на «Червеней ружи» и знял свой цд з рускима и українскима народнима шпиванками. У єдним зволаню бул член

Националного совиту Руснацох. Преподавал на Теолоґийно – катехетским институту у Суботици як и на велїх симпозиюмох, духовних обновох. Зоз о. Владиславом Варґом почал орґанизовац духовни вежби за младих хтори ше отримую и тераз под назву «Водицов камп». Робел на велїх проєктох на локалним и медзинародним уровню. Отец Малацко под час мирней

реинтеґрациї горватского Подунавя з другима священїками восточного и заходного обряду дал свойо доприношенє у окончованю порядного духовного живота вирних у Републики Горватскей. Обиходзел Петровци, Вуковар, Миклошевци и заохоцовал вирних. О. Владимир Седлак, Мария Афич (о.Р.Миз)

ЖИЦ ЗОЗ ЦАЛИМ ШЕРЦОМ З нагоди 25 – рочнїци священства 2019. року у «Дзвонох» обявени интервю з покойним о. Малацком у хторим вон, медзи иншим, бешедовал о своєй улоги и мисиї священїка. Здогадуєме ше його словох хтори можу буц напрям и приклад у духовним живоце: Церква без младих нє ма будучносц. Раз сом и пофрантовал з нашим владиком же ше боїм же умрем млади бо сом вше з младима, та нє чувствуєм же сом остарел. Ми нє вельки народ, алє Бог нє прави розлику медзи велькима и малима. Нєт нас вельо, алє треба же бизме жили свой живот глїбоко, прешвечлїво. Кажде муши мац свой идентитет, живот, свойо «я», свою радосц. Прейґ того ми поставаме вельки. Нєт мала або велька Церква, єст лєм Божа Церква. Кед ше так препознаме, будземе мац и будучносц, и радосц. Мнє було мило кед ме у Риме доживйовали як свойого духовного оца, гоч сом ище теди нє бул пошвецени за паноца. Раз ше студенти поносовали на єдного професора же на нїх лярма, а я им гварел на тото же и я на нїх дакеди лярмам. Вони одвитовали же то правда, алє - «ви нас любице».

september 2021.

Вше сом ше намагал жиц зоз цалим шерцом. Далєко од того же сом бул совершени. Пробовал сом витвориц заєднїцу - як млади богослов з младима, потим у Семинариї, а тераз ту дзе иснує Каритас. Каритас то законечнє нашого духовного живота, наш стил живота и вон муши буц присутни на парохиї. Кед ше так нє патри на Каритас, то таке як кед мац люби свойо дзеци, алє им нє да єсц. Каритас то заєднїца хтора жиє, дополнює ше, дарує ше... Дахто пораї церкви - то дарованє, Каритас. Нашо шпиванє у церкви - то дарованє, Каритас. Дзеци ше уключели до шпиваня и кед го препознаю як дарованє, то Каритас.

То дїлотворне дїлованє и помага другим же би росли. Найвекши комплимент хтори сом достал кед ми у Шидзе гварели – «од кеди сце ту пришли, думаме же зме лєпши людзе». Думам же то найвекше цо може посцигнуц паноцец же би тоти хтори зоз нїм сотрудзую, хтори на єден способ од нього духовно завиша, постаню лєпши людзе. Нє важне кельо нас єст, алє як зме орґанизовани, кельо ше нам удава квалитетно жиц, злагодзиц ше, глєдац тото цо нам заєднїцке, жиц волю Божу. Паноцец то пастир хтори збера таку заєднїцу коло Бога. Мария Стрибер

DZVONI

7

На здогадованє

IN MEMORIAM

AggiornAmento О. МихАйлА МАлАЦКА ГлЄДАНЄ НОВОГО спОсОбу ДухОВНОсЦи О покойним о. мр. Михайлови Малацкови, парохови катедралней церкви керестурскей, мож вельо бешедовац и писац цо будзе вшелїяк єден окремни дзень кед ше, як и о о. Романови Мизови, зиду особи котри го познали – владика, паноцове з братских Церквох и лаики з котрима вон сотрудзовал и котри о нїм маю цо повесц. Мож бешедовац о нїм як о професорови и педаґоґови, о його добрим познаваню историї нашей Церкви и Народу, о його видавательству, каритативносци, екуменскей дїялносци, як о поетови и писательови, будовательови и найвекшому познавательови нашого владики др Дионизия Нярадия, керестурского сина. Я ше застановим над його глєданьом нового способу и приступу ґу вири котра можебуц блїзша сучасним ґенерацийом, то єст aggiornamento як то бешедує святи папа Йоан XXIII на отвераню Другого ватиканского собору (1962-1965). Пребуваюци и Риме, окреме у перших рокох студираня филозoфиї (1973-1975). о. Малацко часто нащивйовал рижни стретнуца, преподаваня. Алє, после як дожил од єдного богослова (познєйше паноца Мирона Молчка з Нємецкей) нєвиповедзену радосц у одкрицу Бога на єден нови способ, после шветового конґресу младих Дженфесту 1975.року у Риме, нє остал мирни, алє почал глєдац праве таку виру, виру котра приноши радосц и одушевює, а котру мож жиц у каждодньовим живоце и як лаик, и як духовна особа. По приходзе до Заґребу, о. Малацко з ище даскелїма богословами нащивює Библийни стретнуца др Єрка Фучака, др Йосифа Турчиновича, др Йосипа Ладику, професора пасторалней теолоґиї и др Томислава Иванчича, котри наглашовал же нєт священїческей духовносци, алє треба себе вибрац даяку сучасну и од Церкви одобрену духовносц або церковни рух – Неокатекуменох, Курсильо, Шенштат, Рух Фокуларох... Же о. Малацко рушел по новей драги, спричинєл и „бунт“ богословох котри нє находзели заєднїцки язик зоз тедишнїм Ректором И. П. у Семинару, та написали протестне писмо владикови Букаткови. Тедишнї духовнїк Славомир Микловш (познєйше владика) поволал фокуларина Боштияна Роде котри нас, богословох, змирел алє и одушевел зоз своїма искуствами живота по євангелиї. За нас було нєзвичайне слухац як єден лаик жиє Евангелию, а нє теолоґ є, нє паноцец, монах... Славомир Микловш o. Малацка и других богословох поволал на єдно фоколаринске стретнуце до францисканского манастира на Одри коло Заґребу и так почала єдна нова духов-

8

DZVONI

на драга. Пофришко Малацко поволал 15 младих з Керестура и вєдно зме присуствовали стретнуцу Марийового Дїла, тиж на Oдри, на котрим ше и ми и млади одушевели зоз практичну виру и шведоченьом євангелского живота звичайних младих. У чаше комунизму, 1976. року, за младих богословох то бул ясни знак же треба глєдац нови форми християнского живота. После рушели велї стретнуца младих у Керестуре, на котрих пришло и по 50 младих, та требало их подзелїц до двох ґрупох же би вони, одушевени, могли виповесц свойо упечатки и искуства живота по євангелиї - Слову Живота, котри о. Малацко такой почал прекладац по руски. Парох о. Михайло Макаї нє барз розумел яки то стретнуца, алє одобравал же би ше млади сходзели на парохиї раз мешачно, а Малацко приходзел зоз Заґребу потримовац тих младих. Понеже ше на фокуларинских стретнуцох наглашовало и єдинство з владиком, раз зме так з Малацком нащивели владику др Сеґедия на Каптолу у Заґребе. После годзини бешеди вон ше чудовал же зме нє пришли з нїякима проблемамим. алє зоз чистей любови спрам владики. То у нїм спричинєло зацикавеносц и сам нащивел стретнуца на Одри, вєдно зоз макарско-сплитским митрополитом Фране Франичом и помоцним, окреме популарним владиком зоз Загребу др Мийом Шкворц. Владика Шкворц пред шицкима потолковал и потримал тот Рух фокулару, наглашуюци же “то нє Рух у Церкви алє Церква у Руху“, цо була ясна потримовка за нас шицких, а о. Малацкови то отворело ясни попатрунох на таки новосци у Церкви. Кед раз владика Сеґеди присуствовал у

veresenq 2021.

На здогадованє Керестуре на схадзки наших священїкох, дакус „превершел“ и гварел же треба глєдац нови форми християнского живота – так як то робя нашо богослове на чолє з Малацком. То виволало нєзадовольство при векшини и вони длуги час неґативно патрели на тот способ Духовносци. Остало лєм подношиц таки попатрунок и шведочиц любов Божу спрам истих. Дзекуюци потримовки тедишнього духовнїка о. Славомира Микловша, рушели числени духовни вежби стретнуца за дзивчата и хлапцох у Керестуре, Дюрдьове, Осєку и конєчно у Водици, дзе ше и тераз отримую без прерви, гоч под другим термином – Водицов камп. Понеже бул на Одри превериц яка то „секта“, парох Макаї одобрел и так волану Службу за младих, котра по першираз у историї почала кажди дзень вечарами у керестурскей церкви. На тей Служби млади вше баржей участвовали, окреме през роспуст - читали апостол, шпивали духовни писнї, а после Служби читали тексти духовного характеру и длуго ище оставали у церковней порти у розменьованю своїх перших за нїх моцних духовних искуствох живота по Євангелиї. После ше Служби Божо за младих преселєли до Малих Исусових шестрох, вец до Старого манастира шестрох Служебнїцох, а потим ше млади на младежскей Служби почали зберац у церковней сали у порти, дзе бул намесцени скромни олтар. Нажаль, пре ситуацию ище вше атеистичного режиму, Служби пре осторожносц одказани, та ше млади сходзели у менших ґрупох и так ше потримовали у конкретним християнским живоце. Як резултат таких нових формох християнского живота, велї млади ше зацикавели и почувствовали свою поволанку у духовним живоце. Медзи тима котри рушели до заєднїци Фоколару бул Дюри Рамачов, Яким Стриберов, Иґор Воїнович як и дзепоєдни дзивчата од котрих вишли аж три панїматки, а дзепоєдни пошли до шестрох Служебнїцох. Други млади закончели у малженстве уключуюци ше до такволаних Нових фамелийох, други до Джен (Нова ґенарация), треци до волонтерох та су нєшка присутни у наших заєднїцох нє лєм у Керестуре, алє и у Коцуре, Новим Садзе, Беоґраду... Стретнуца за младих, на їх вельке жаданє же би нє застановели рост у новим способу духовносци, после духовних вежбох предлужени и у Коцуре у шестрох Служебнїцох, дзе их потримовала настоятелька ш. Вира Папова, кед богослов Малацко з другима почал през викенд приходзиц зоз Заґребу. И там нє було на початку порозуменя з парохом М. Г. - же чом ше млади под час Велькей Служби сходза у манастире, алє после єдней нащиви парох порозумел и дошлєбодзел. Свойо духовне искуство Малацко сцел преглїбиц, та як богослов пребувал дзевец мешаци у центре або школи Духовносци Марийового Дїла у месце Фраскати, нєдалєко од Риму. Тоту школу водзел познати паноцец Тони Вебер. После Фраскати, о. Тони ше преселєл до такого центру на Филипинох, дзе бул одвичательни за подобни центер духовносци у далєких крайох, дзе ше велї зацикаве-

september 2021.

ли за тот способ живота. Як вельораз бешедовал о своїм искустве о. Малацко, у Фраскати з нїм пребували углавном священїки, та аж и даскельо владикове котри походзели з рижних крайох швета – од Африки, до Филипинох и Тайланду, Европи и Латинскей Америки. Була права уметносц зоз рижних културох (єдни свою духовносц жили у цихосци и медитациї, а други у велькей комуникациї!) направиц єдно моцне заєднїцтво. Паноцец Малацко раз, як приповедал, цали тидзень роздумовал як свойому колеґови повесц на правдиви способ цо роби нє добре, а так же би тот нє похопел погришно, алє як братске опомнуце. То були правдиви ламаня у дотераз наученим индивидуализме священїческого живота и прилагодзованю до заєднїцкого попатрунку и зазаєднїцтва на першим месце, о котрим бешеда у писме св. Павла Римяном 12, 16: “Будзце єднодумни медзи собу“. Як му раз гварел його духовнїк – „Чежко вєдно з другима на мур забиц гвозд за слику - вельо лєгчейше то сам зробиц“. Нє важне пред Богом зробиц вельо и совершено без заєднїцтва як зробиц мало, та гоч и нєсовершено, алє у моцним заєднїцтве. То тема котру о. Малацко окреме полюбел наглашовац, а ю познєйше преглїбел його товариш проф. др Пєро Кода, котри писал о новим спознаню Єдиного Бога у Святей Тройци або розличносц особох у моцним єдинстве. То було и нове отверанє екуменских очох з котрима вон патрел на други Церкви и мал з нїма моцне духовне єдинство аж по тераз. О. Малацко тому велькому духовнїкови Тонийови бул як помоцнїк у велїх наступох по Риме, дзе рижни заєднїци жадали упознац тоту харизму Кяри Лубик, котра уж була позната шицким папом, починаюци од Папи Павла VI та далєй. О важносци обнови Церкви зоз новима церквонима рухами - харизмами найкрасше описал кардинал Йозеф Кордес, предсидатель Папского совиту „Cor Unum“ (єдно шерцо) котри 15 роки у мено Церкви преучовал найпознатши цeрковни рухи, медзи котрима и Рух фоколару. Нїхто нє совершени, та и о. Малацко, алє вшелїяк, як написане на сайту Крижевскей епархиї - тота духовносц видлїво означела його священїческе служенє. Кед ше, як гвари Исус, по плодох розпознава добре древо (Мт 7,20) вец велї активни церковни лаики у Керестуре, Коцуре, Новим Садзе, Беоґрадзе, Шидзе, Загребу.... сами по себе бешедую о нїм, а як раз владика гварел – „у Керестуре Каритас успишни пре активних членох котри жию духовносц фоколару“ . Най би Господь наградзел о.Малацка за нєвистату роботу у Його винїци, а плоди його роботи умножел у парохиї у Руским Керестуре, у цалей нашей Епархиї и Церкви, як локалней так и вселенскей, за котру вон жил зоз полним и нєподзелєним шерцом єдного оца численей фамелиї. О. Владислав Варґа

DZVONI

9

На здогадованє

упОКОЄлА ШЕ МАлА ШЕсТРА КРисТиНА ТРуФЕР

На керестурским теметове 22. авґуста похована мала шестра Кристина, хтора ше упокоєла 21. авґуста у своїм 101. року живота у Манастире Исусових малих шестрох на Циґлашоре. У Руским Керестуре прежила пол свойого вика, дзе пришла початком 70. рокох прешлого стороча. Мала шестра Кристина Пфурер Нємкиня, народзена 21. фебруара 1921. року у Швайцарскей, як дзевяте од єденацецерих дзецох своїх родичох. До свойого 41. року робела як учителька кед почувствовала монашеске поволанє. Пред тим як пришла до Керестура, дзе 70. рокох прешлого вику отворени манастир у доме першей малей шестри Рускинї - Мариї Меланиї Рацовей, жила як шестра у Берлину, Паризу, Риме... а новицият за шестру закончела у Єрусалиме. Як сама гуторела, барз полюбела Руснацох и Керестур накадзи пришла, сцела ту остац голєм седем ро-

ки, алє ше єй жаданє вецей раз помножело. Одпитуюци ше од нєй, парохове керестурски о. Михайло Малацко и коцурски о. Владислав Рац, у мено цалого валалу и нашей Церкви, за хтору манастир Малих шестрох бул вельки благослов. Подзековали єй за вельке шерцо, молитву, любов и помоц каждому, а поготов „найменшим” цо у духу харизми монашеского чину Исусових малих шестрох; за єй любов ґу цалому руско-

му народу, рускому язику и нашому обряду. Високи красни гори свойого отечества свидомо заменєла за нашу питому ровнїну о чим шлїди зохабела и у своєй поезиї. Малу шестру Кристину хторей Керестурци у фебруару преславели 100. родзени дзень, тераз пришли випровадзиц єй мали шестри, на чолє з ш. Мартину и Весну хтори єй вислужели у єй остатнїх жемских дньох, представителє єй фамелиї, Церковни одбор, представителє Месней заєднїци и велї парохиянє. У обряду хованя участвовали домашнї священїки. о. Малацко, о. Михайло Шанта, коцурски о. Рац, кулски о. Дамян Кича ЧСВВ, о. Платон Салак ЧСВВ и дюрдьовски о. Михаил Холошняй. Представителє Холошняйовей фамелиї, шпивали и часц хованя. Малей ш. Кристини вичная памят! Мария Афич

СРИМСКА МИТРОВИЦА/ БЕОҐРАД

ОДслуЖЕНи пАРАсТОси ЗА О. МАлАЦКА

Понеже покойни о. Михайло Малацко од юния до авґуста 2003.року бул и дочасови управитель парохиї Вознесения Господнього у Сримскей Митровици, парохиянє ше зажадали помодлїц за ньго. Прето, внєдзелю 19.септебра, одслужени парастос, а парох о. Варґа о нїм винєсол дзепоєдни животни заслуги, як за парохиї у котрих службовалм так за общу Церкву. З оглядом же нєдавно була и 7 - рочнїца шмерци бувшого митровецкого пароха о. Зиновия Вовка, парохиянє до молитви улючели и його благородну душу. Истей нєдзелї и вирни беоґрадскей парохиї св. Кирила и Методия мали парастос за о. Малацка, котри од початку потримовал снованє тей парохиї и приходзел на Кирбай зоз керестурским хором и Домом култури, а вельораз и наказовал. Вирни го запаметали як окреме доброго и мудруго паноца и нє можу себе вериц же

10

DZVONI

нас так нагло зохабел.

О. В. Варґа

veresenq 2021.

На здогадованє

НАпуЩЕл НАс ВЕлЬКи пРиЯТЕлЬ НАШЕй ЦЕРКВи МилЕТА РАДОЄВиЧ Дня 18. септембра, док зме у Керестуре ховали о. Малацка, умар у шпиталю, у Беоґрадзе вельки приятель нашей Епархиї св. Миколая у Руским Керестуре – Милета Радоєвич, донєдавна директор Управи за сотруднїцтво зоз Церквами и вирскима заєднїцами у Министерстве Правди Републики Сербиї. Цикаво, исти рок родзеня - Малацко 28. Фебруар, а вон 17. децембeр 1955. Кельо вон нам, и нє лєм нам, бул блїзки и окреме нас почитовал, окрем шведоченя його сотруднїка Ґаврила Ґрбана, вон то и указал. Окреме на особним стретнуцу у Беоґрадзе 2019. року, кед зме зоз владиком Георгийом ношели перши преклад Библиї по руски. Теди нас вон нє лєм сердечно приял, алє у своєй християнскей госцолюбивосци, водзел нас на полудзенок дзе ше обширнєйше упознал зоз нашу Церкву и проблемами и зажадал, як вон теди гварел, дакус нам вецей помогнуц як дотераз. Прето з радосцу нащивел 26. децембра 2019. року владику у його резиденциї, а после розгваркох вон обецал потримац финансийно вельку обнову новосадскей парохиї котра и розпочата после того стретнуца. У його чаше, док вон бул директор (2012 - 2020) окрем каждорочного финансованя „Дзвонох“ и других проєктох, найзначнєйше дїло котре вон потримовал през тоти роки – то перше виданє Библиї по руски у историї нашей Церкви. Комеморация и хованє у Лазаревцу, на котрим були, окрем найвисших державних представнїкох, надвладика Станислав Хочевар и представнїки исламскей заєднїци – отримане 23. септембра. Ховали го троме владикове СПЦ, хованє и бешеду о нїм отримал шумадийски владика Йован. З тей нагоди владика наглашел нє лєм

september 2021.

Милета Радоєвич його людски заслуги, алє и вельку лєбов до Бога и чловека. У своїх спогадох о нїм, його сотруднїк Ґаврило Ґрбан написал же вон бул вирни християн, а свою виру шведочел ище осемдзешатих рокох, та кед уходзел до своєй политичней и привредней кариєри як єден од условийох за поставянє на функциї му було же би ше му нє бранєло шлєбодно виражовац

свою виру. О його християнстве шведочи и його син Зоран, котри постал священїк и член є Архиєпископиї беоґрадско-карловацкей. Як бешедовал владика Йован, пред саму шмерцу вон поволал священїка, висповедал ше и запричащал и так закончел свойо жемске путованє. Закончуюци у своїм тексту о нїм, пан Ґаврило Ґрбан ше поволал на текст зоз посланя Тимотейови – „Добру борбу сом водзел, закончел сом бежанє, виру зачувал“(2.Тим.4,7). А надвладика и митрополит Станислав Хочевар у своїм сочувствию написал: “Верим же його дух отвореносци за обще добро – окреме за диховни вредносци – помогнє шицким нам же бизме будовали щире заєднїцтво и порозуменє медзи нами“. Най рабу божому Милети Господь подарує радосц воскрешеня, а фамелиї и його блїзким Божи мир и духовне поцешенє. Вичная му памят!

о. Владислав Варґа

Милета Радоєвич, Ґаврило Ґрбан и Олґица Лакович 26. децембра 2019.року нащивели владику кир Георгия Джуджара у його резиденциї.

DZVONI

11

Рочнїци

40 РОКИ ОД ШМЕРЦИ КИР ГАВРИЇЛА БУКАТКА

ВЕЛЬКИ ВЛАДИКА – ВЕЛЬКИ ЧЛОВЕК

Наш народ и ту на тих просторох, виховал нє єдного велького сина и дзивку, котри зоз своїм животом и дїялносцу останю глїбоко зазначени у нашей историї. Єден зоз таких и монсиньор др Гавриїл Букатко, надвладика, апостолски администратор крижевски, чия 40 - рочнїца Архиепископ Гавриїл Букатко шмерци 19. октобра. Владика Букатко поховани у крипти Катедрали св. оца Николая у Руским Керестуре. Лєм дзень пред тим як мал пошвециц за священїка диякона Михайла Симуновича достал моцни вилїв креви до мозґу и полни три днї, док бул без свидомосци, його шерцо водзело борбу за живот у вербаским шпиталю. Алє воля Господня була же би ше на таки способ закончело жемске путованє того його вирного сина и нєвистатого глашнїка його слова. Почало воно у Андриєвцох, парохия Пишкуревци, у Славониї, 27. януара 1913. року, у рускей фамилиї од родичох Дионизия и Юлияни родзеней Киш, землєдїлцох. Бул штварте од шесцерих дзецох. Школовал ше од родного места прейґ Славонского Броду, Високого, по Рим, дзе два роки студирал филозофию, а потим закончел богословию з одличним успихом. У Риме одбранєл и докторат зоз теолоґиї 1940. року. За священїка го пошвецел благопокойни крижевски владика Дионизий Няради у Риме 1939. року и то владикови було остатнє рукоположенє священїка, пред його наглу шмерц 1940. року. Млади священїк Гавриїл перше кратко бул капелан у Руским Керстуре, потим (1941.) канцелар и катехета у Крижевцох, вец владически секретар (1942.), управитель владических доброх (1943.), канонїк (1944.), економ епархиї (1946.), администратор епархиї (1950.).

12

DZVONI

Владика Гавриїл Букатко зоз папом Пиом XII у Риме

За владику бул пошвецени 1. юния 1950. року у Заґребе, и так у 37. року живота, як 27. по шоре, става на чоло Крижевскей епархиї, котра мала за собу богату прешлосц, зоз восточно - византийским славянским обрядом, традицию, богослуженями, иконоґрафию, церковним шпиваньом, литурґию... и котра живи шведок и ношитель вельких Божих правдох о Христовей церкви. Младого владику чекала нєлєгка робота. У страхотох Другей шветовей войни и Крижевске владичество вельо прецерпело и духовно, и материялно. Страдали 12 млади священїки нашей епархиї, Василиянски монашески чин ше розтресол и розишол, барз ше зменшало число богословох, семинаристох и чесних шестрох. Велї парохиї загасли и людзе ше розселєли, особлїво у Босни. Єдна часц церквох очкодована, попалєна, розваляна. Парохиялни доми онєспособени за биванє. Обнавянє шицкого було велька владикова бриґа. До того вон укладал шицки свойо духовни и физични моци. З упованьом на Марию – на його владическим гербу писало: “Прейґ Мариї ґу Христови – прейґ любови ґу єдносци“ – удало ше му вельо того зробиц. Медзи иншим, владика Гавриїл Букатко основал велї нови парохиї и пасторални центер у местох дзе ше нашо людзе насельовали: Берак (1954.), Нове Орахово (1954.), Кула (1956.), Метлика (1958.), Винковци (1958.), Нови Вербас (1960.), Вуковар (1962.), Индїя (1966.), Заґреб II (1968.), Карловац-Дубровац (1972.), Славонски Брод (1980.).

veresenq 2021.

Рочнїци

Владика Букатко на Служби Божей у Водици Старал ше о отримованю нашого семинара у Заґребу, у котрим ше нагло звекшало число семинаристох и богословох дзекуюци його намаганьом, а нєодлуга и число епархийного священства. Познате же владика Гавриїл нє сануюци свойо здравє у тих найчежших часох, кед нє було вигодни условия за путованє, нєвистато нащивйовал своїх вирних по цалей епархиї розшатей на таким вельким пространстве. Попри пастирскей роботи, владика Букатко находзел часу и за културно-просвитну роботу. Написал, поведзме, кратки историйни записи о Крижевскей епархиї. Постарал ше за виданє вичерпного шематизму нашей епархиї, а зробел и преклади часцох Кодекса канонского права Восточней церкви. Бул и замерковани учашнїк Другого Ватиканского Собору як подпредсидатель Комисиї за Восточни Церкви и презентовал урядово пред Оцами Собору Конституцию о Восточних Церквох.

Служба Божа у Водици

september 2021.

Владика бул познати и поза гранїцами своєй Епархиї. Бул член Владическей конференциї Югославиї, полни дзешец роки и єй секретар. Року 1964. превжал попри Крижевского и управянє зоз Беоґрадским надвалдичеством и идуци 16 роки жил у Беоґрадзе. Була му додзелєна и апостолска администратура Баната. Чежка владическа служба вичерпала його крехке здравє та прето задзековал на управяню Беоґрадского надваладичества и у марцу 1980. року преселєл ше до Руского Керестура, одкадз ше и преселєл до вичного живота. Владиково хованє, вельке, достоїнствене, полне християнскей надїї указало яки вон бул почитовани як чловек, священїк, духовни пастир свойого народу. На хованю було и коло двацец владикове и скоро двасто священїки, як и числени вирни зоз наших местох, нашей жеми и з велїх странох швета бо владика бул вшадзи познати и припознати. З нагоди його шмерци сцигли коло 100 телеґрами сочувства од визначних и звичайних особох. Здогадованє на кир Гавриїла Букатка з тей нагоди закончиме зоз словами кир Йоакима Гербута з котрима ше одпитовал од покойного на хованю: “Надвладика мал вельке, широке шерцо, знало ше радовац з тима цо ше радовали, знало плакац з тима цо плакали. Вон мал чувство ґу каждому чловекови, ґу каждому священїкови, ґу каждому братови. И прето ше ми тераз коло нього позберали од вшадзи... Його труну сце пооквецовали зоз квецом и зоз венцами алє найкрасши венєц – то ми, то нашо молитви, то його священїки, окреме тоти котрих вон пошвецел. От них же первий єсм аз. Мнє першого пошвецел за свойого священїка, а Боже провидиниє зробело так же я пошвецел його остатнього священїка, у чим го онєможлївела хорота... Ми тераз жалосни, алє наша жалосц ше претворює на радосц. За християна, шмерц – гоч чежка, вона и радосна. Шмерц чежка и страшна лєм за тих, котри нє знаю дзе иду по шмерци и цо з нїма будзе. Же шмерц и радосна, то потвердзел сам Исус Христос, наш брат по нашей людскей природи и наш Бог. Вон умар, бул поховани, алє и воскрес и врацел ше ґу нам, и потвердзел же по шмерци започина живот, щешлїви и блажени за шицких котри веря до Господа Бога и котри го любя, а ближнього свойого ак самого себе. Исус нас прейґ шмерци и гроба водзи до вичного живота дзе нєт болю, анї слизи, алє живот вични. Тот живот вични, подай, Господи, нашому Архипастирови кир Гавриїлови и шицким нашим покойним. Аминь“. Зоз “ Дзвонох“ чс. 12 (36), 1996. рок; пририхтала Мария Афич

DZVONI

13

Рочнїци

ҐУ 40 РОЧНЇЦИ ОД ШМЕРЦИ ДР ГАВРИЇЛА БУКАТКИ

сТАРАл ШЕ ЗА ОДпОЧиВОК сВОЇх пАНОЦОх и ВиРНих

Тот рок богати з велїма округлима рочнїцами: владикови Георгийови 20 роки як є владика, о. Яким Симунович 50 роки як є священїк, а ми троме - о. Яков Кулич, о. Михал Симунович и я 40 роки як зме священїки. Наполнює ше и 40 роки од упокоєня др Гавриїла Букатки. Владика Букатко ше упокоєл 19. октобра 1981.року. Рушаюци на лєтни одпочивок до Боки Которскей, пречитал сом текст казанї папи Франциска, котру отримал дзень пред тим,18 юлия. Як кед би папа знал же идземе на одпочивок толковал текст „Идзце сами на самотне место и дакус ше одпочиньце“ (Марко 6, 31). Папа наглашел же ше треба дзекеди поцагнуц до самоти, застановиц темпо наглого живота котри вельораз онєможлївює даровац свой час Богови, пробовац буц у цихосци и контемпловац красоту природи котру нам Господь даровал за наш духовни одпочивок. Пребуваюци даскельо днї у тей красоти которского залїву, похопел сом яки наш владика др Гавриїл Букатко Кир Гавриїл Букатко бул далєковидни и вецей як пол столїтия скорей тих папових словох, подобнє роздумовал. И пришло ми на розум єдно красне и нєзвичайне дожице пред 45 роками зоз тим нашим вельким владиком Букатком. То бул час кед нас даскелїх богословох о. Михайло Макай, парох керестурски, позберал до приколички зоз цераду и водзел на морйо до места Люта. За нас то була нагода по першираз видзиц красоти Боки Которскей, єй познатого Маройового святилїща „Ґоспи од шкрпєля“, катедрали св. Трифуна зоз 12. вику и ище велї други места. Понеже у исти час на морю у сушедним месце Доброти пребувал и владика Гав-

14

DZVONI

риїл, вон нас запратал же би зме му ношели хлївски гной зоз оддалєного хлїва бо сцел погноїц овоцово древка котри вон власноручно засадзел. Паметам же зме тот гной ношели на носилкох през даскельо сушедни загради. Так зме ше намучели а и затрепали же нам на розум пришла нєобична идея – сцекнуц далєко до моря и добре ше поумивац. Млади як млади, ми теди двоме зоз Михалом Симуновичом, терашнїм парохом у крижевскей катерали, рушели до глїбокей води. Кед зме уж далєко одплївали, нє знам кому таке пришло на розум, ришели зме преплївац цалу Боку Которску аж на други бок до Прчню, дзе велька, красна Марийова церква. Сцигли зме там, вистати, а после крадшого опатраня церкви, рушели зме назад плївац. Кед зме були на штред бококоторского залїву, наишла велька ладя. Барз зме ше позлєкали, бо зме знали же за ню дакеди знаю присц и морски пси, котри ше так кармя з одпадками цо ладї вируцую. Страх нас лапел, алє нє було дзе сцекац та зме ше „совершено покаяли“ и як нам будзе – будзе. Нє було нїч, алє кед зме после длуґшого часу пришли до владики Букатки – добили зме свойо! Так ше вадзел з нами аж пукало, бо и вон, а после и ми постали свидоми же зме ше могли подавиц и хто би за нас одвитовал - вон и парох Макаї !? Но, на концу ше шицко добре закончело, о. Макай нас такой врацел до Лютей и мерковал на нас же би зме знова дацо нє напаратовали.... Здогаднул сом ше тей подїї на одпочивку того юлия. Окреме ми остало у паметаню вельке владиково старанє за нас, алє и далєковидносц того велького духовного оца. Вон ше уж у тедишнїх часох остарал ше би и римокатолїки у беоґрадским надвладичеству, и нашо крижевске владичество мало яке - таке месточко на морю и вихасновало можлївосц одпочивку за священїкокох, алє и вирних котри там часто приходзели. Так за београдске владичество успел обезпечиц место коло старей церкви на самим морю у Доброти, а за нашо владичество красне месточко на самим побрежю у месце Люта, дзе ше могло скоро зоз хижи скакац до води. После телїх рокох, место у Доброти хасную римокатолїки а ми, дзекуюци Божому провидинию и новому владикови кир Георгийови, заменєли место у Лютей (дзе нє була уведзена вода, нє було закрица лєм розограта плоча над хижочку) зоз красну хижу у Доброти дзе мош источасно змесциц даскельо фамелиї нараз. Патраци нєшка зоз такей часовей далєкосци - 40 роки од упокоєня владики, уживаюци у одпочивку на красним пошореним новим месце, придзе ми лєм подзековац Господу и владикови Букаткови за його конкретну любов и старанє за шицким нас и помодлїц ше за його благородну душу. О.В.В.

veresenq 2021.

ТЕОЛОҐИЯ ЗА КАЖДОГО

B O G O S L O V S K A D U M KA

2 5 8 – 2 0 2 1 П р и л о г х р и с т и я н с к о м у ч а с о п и с у „ Д З ВО Н И ” Уш о р ю є р ед а к ц и я „ Д З ВО Н ОХ ” ; Ред а к т о р : о . м р М и ха й л о М а л а ц к о

ЕНЦИКЛИКА ПАПИ ФРАНЦИСКА “ШИЦКИ БРАЦА”

НАЙЛЄПША ПОЛИТИКА (5)

Вельке нєсподзиванє за шицких же папа бешедує о политики як о єдней з найважнєйших стварох на швеце, гоч обще думанє у модерним швеце же би ше Церква нє требала мишац до политики. Папа Франциск ше анї нє миша до политики, то єст нє миша ше до партийних опредзелєньох. Вон бешедує о политики як о средству служеня цалому чловчеству. И наисце, чи на смисел политики шму уплївовац лєм политичаре? Лєм вони шму бешедовац о политики? Чи политика – нє явне добро цалого дружтва? Буц критични – чи то нє помоц цалей явносци же би прейґ своїх представительох (политичарох) реаґовала на час на шицки виволаня и проблеми котри шицки людзе на концу муша дзелїц – успихи чи нєуспихи? Прето, папа гутори же “найлєпша политика тота цо у служби общого добра, вона за людзох и з людзми, то єст вона народна, зоз социялним добродїйством, котра глєда людске достоїнство, а можу ю применьовац до дїла хлопи и жени котри з политичну любову уключа економию до социялного, културного и народного руху.” То нє популизем – то єст празни обецаня за туню популарносц. Нєт горшого худобства од того кед нє можеш найсц роботу. Прето за тото худобство нє може буц одвитчательна лєм єдна держава – бо тото худобство – ґлобалне, постої на цалим швеце и примушує чловека як такого. Прето воно и цивилизацийне питанє. За тото потребна и реоґанизация и Зєдинєних нацийох же би идея о фамелиї нацийох могола постац конкретна. Кед Зєдинєни нациї символизую Зєдинєни швет – то єст фамелиїю, як то же

september 2021.

дахто у тей фамелиї гладни, або ище горше – умера од гладу? У фамелиї ше таке нїґда нє случи, бо шицко ше у фамелиї дзелї и помага єдно другому. Папа нас поволує же бизме примерковали и шлїдзели политику, бо вона єдна з найдрагоцинших можлївосцох добродїйства, бо вона глєда и намага ше за обще добро. Кед ше унєше до политики социялну любов (старанє за худобних) годно ше поступно напредовац ґу Цивилизациї любови. Тото цо сиґурне: у швеце панує лоґика интересох. Кед ше дацо виплаци – вец ше то допущує. Кед нє приноши одредзени заробок – тото ше одруцує. Хто диктира таку лоґику? Тоти цо найбогатши. Вони можу установиц правила прейґ котрих стократно заробя, а на другим боку охабяю випити и знїщени цали держави и заєднїци. За нїх то моралне, бо є оверене зоз подписом. Прето треба исц ґу политичней любови у котрей кажде будзе уважовани як брат и шестра. То нє утопия, алє нужна

I

нєобходносц кед сцеме прежиц як чловечество. Тота любов нє шме буц нєплодна и стерилна, алє початок заєднїцкого глєданя драгох и способох же би ше шицки розвивали и прейґ ришованя своїх проблемох – росли. Нє досц лєм помогнуц и на таки способ ище баржей розшириц медзи нїма пасивносц. Сиґурно же нє помага зоз отвераньом фабрикох у котрих ше запошлюю за нїзку плацу нови раби, котри маю шлєбоду алє нє маю нїяку можлївосц виберац. За достойни условия розвою треба мац здраву политику котра нє лєм национално опредзелєна, алє и доброжичлїво ґу своєй держави и свойому народу. З єдним словом – потребни политичаре котри прето политичаре бо любя свой народ. У нєшкайшим швеце маме власц технократох, то єст специялистох за свойо ресори. Вони маю високи школи, рижни обуки, рижни проєкти – алє нє маю душу. Часто су нєлюдзе. И так и третирую людзох: у процентох, у анкетох, у економских параметрох (хто доприноши, а хто нє), ришованьох проблемох без основного знаня историї, менталитету одредзених державох, народох, та аж и континентох. И попри того же през цалу историю политика нє почитована, алє ма и нєкрасне народне мено, и попри того же ше трима политичарох – же су шицки исти, треба припознац же политика и политичаре то верх добра каждого народу, нациї, держави. Од политики завиши найвецей: и добра, и зла.. Прето политичар, поровнуюци його уплїв и можлївосц твориц добро, мал би буц найлєпша особа медзи шицкима нами. Папа Франциск пише: “Политичар тот цо дїлотвори и будує з високима цилями, вон тот котри видзи широко.

II

Реално, помирлїво и прилагодлїво аж и поза гранїцами власней держави” (188). Политичар би мал буц готови на рижни одреканя, бо вон на такей позициї же кажда минута його живота то добро або зло цалого народу, вон тот котри на верху интересох свойого народу муши себе поставиц шлїдуюце питанє: Кельо сом любови уложел до своєй роботи? Зоз чим сом посцигнул же би народ напредовал? Яки сом упечаток охабел на живот дружтва? Цо ше ми удало повязац и приблїжиц? Кельо сом позитивного унєсол до дружтва? Кельо сом дружтвеного мира пошал? Цо ше ми поспишело витвориц на месту хторе ми зверене?» (197) Шведкове зме же даєдни злобни сни политичарох знїщели швет. Алє зме и шведкове же даєдни позитивни и далєковидни сни обновели и препородзели швет. Нє треба забуц же и єдних, и других би нє було кед би нє було людзох. То єст, обичного малого чловека.

О. Михайло Малацко (остатнє предлуженє хторе написал о. Михайло Малацко)

veresenq 2021.

МАРИЙОВО СВЯТИЛЇЩА (7) НА ДРАГИ ДО ЕМАУСА... ВИЧНО ОСТАНЄМ З ВАМИ

Же бизме цо лєпше похопели нашу найвекшу Святиню Заєднїцтва – Водицу, попробуєме ту представиц познатши Єй святилїща, нашо грекокатолїцки, а кед сцигнємє и римокатолїцки и православни.

ГОШЕВСКА МАРИЯ – ЦАРИЦА КАРПАТСКОГО КРАЮ

На високей гори, у Ивано - Франкивскей обласци на України, южно од Львова а на си-

вер од Ивано - Франкивска находзи ше историйне Марийово святилїще коло котрого и манастир монахох Василиянох. Тото место волаю и Ясна Гора, а найпознатше є по чудотворней икони Гошевскей Богородици, так воланей Царици Карпатох. То копия познатей Чарней Икони у найвекшим Марийовим святилїщу у Ченстохови у Польскей, а котра до Польскей пришла зоз крайох нєшкайшей України ( Белзу), а пре очуваня икони од нєприятельох котри нападали тоти краї. Окрем же тото святилїще познате по своєй историї велїх вилїчених котри ше модлєли до Мариї Гошевскей, тото место познате и по окремней моцней духовносци грекокатолїцкей вири. Праве оталь 1990. року рушели перши шведкове нєзнїщеней вири и пошли аж до Москви, глєдац право же би ше им врацело тото святилїще котре после забрани нашей Церкви 1946. року було дане православней Церкви.

Руснаци и Гошив

Идуци шлїдами своїх предкох, вельке паломнїцтво 1995.року, з нагоди ювилею 250 рочнїци приселєня Руснацох на тоти простори, окрем Ужгороду, Мукачова и других

september 2021.

III

местох на Закарпатю, нащивели и Львов дзе жил и дзе поховани др Гавриїл Костелник, Жовкву дзе вон видал 1904. року першу нашу кнїжку по руски Идилски венєц, найвекше грекокатолїцке святилїще Зарваницу а тиж и спомнуте святилїще Гошив. Понеже то було у маю, вечаром, кед нашо паломнїки чекали же би их домашнї розобрали на ноцнїк – мали нагоду присуствовац и познатей Маївки, у котрей ше на чудованє велїх Коцурцох, чуло исте шпиванє як на Майовей у Коцуре. После того чудованя, вирни обишли и упознали ше зоз богату и чудотворну историю того Марийового места у котрим пред чудотворну икону Царици Карпатох одслужели и Службу Божу.

Кратка история чудотворного места

История чудотворней икони Мацери Божей у Гошеве ма свою далєку историю зоз 17041705. року кед українски шляхтич (дворян) Андри Шугай пребувал у Олави у Польскей и там купел два копиї чудотворней икони ченстоховскей Мариї. Єдну копию подаровал родзини Журавловичови, а другу затримал себе. Єдного разу кед горел дом Шугайових, шицко згорело окрем икони на муре дзе була обешена. После того, пре части татарски напади икона закончела у шлахтича (дворяна) Миколи Гошовского и ту ше тиж стало єдно чудо, бо икона зашвицела зоз окремним шветлом котре нє тужемске, а зоз очох Мариї почали

IV

капкац слизи. Же то наисце так було, шведкове, медзи котрима и домашнї парох то зоз пришагу пошведочели пред львовским владиком Атанасийом Шептицким. Вон после детального випитованя зоз окремну грамоту од 11.юлия 1737. року потвердзел же тота икона чудотворна и наказал Гошовскому пренєсц ю до манастирскей церкви ОО.Василиянох на Ясней Гори у Гошеве. Лєм до конца 18. столїтия у лїтопису манастира уж було записано 117 чуда прейґ заступнїцтва Мацери Божей. З нагоди 200 рокох чудотворней икони 1937. року икона реставрована и облєчена до нових шматох - стриберни заменєни зоз златнима и прикрашени зоз драгоценим каменьом. Митрополит Андри Шептицки обновел и владически печатки котри препадли, а котри положел Атанасий Шептицки. После велїх рокох, 1.юния 1950.року, икону конфисковали тедишнї атеистични власци и од теди ше траци кажди шлїд аж по нєшкайши дзень. Нєшка там виши нова копия з конца 19. вику котру святилїщу подаровал добротвор Владимир. Року 2009. папа Венедикт 16. ознова видал документ за корунованє Мариї Гошевскей а саме корунованє, друге у историї чудотворней икони, святочно окончене на Успениє 28. авґуста истого року. До того святилїща приходза нє лєм грекокатолїки и римокатолїки, алє и велї православни а рочно през тото Марийово святилїще прейдзе вельке число паломнїкох.

Пририхтал о. В. Варґа

veresenq 2021.

Актуалне

АКТуАлНОсЦи у ВсЕлЕНсКЕй ЦЕРКВи РОЗГВАРКА пАТРиЯРхА сЕРбсКОГО ЗОЗ ЧлАНАМи МЕДЗиНАРОДНЕй ВлАДиЧЕсКЕй КОНФЕРЕНЦиЇ сВЯТих КиРилА и МЕТОДиЯ

Догварени заєднїцки активносци по котрих ше вєдно зоз другима Церквами и вирскима заєднїцами означи двацец роки од врацаня вирскей настави до сербских школох, и цо ище важнєйше, активносци котри ше буду окончовац у цилю конєчного дефинованя статусу як того предмета так и його наставнїкох.

ше тот предмет врацел до школских учальньох. Догварени заєднїцки активносци по котрих ше у сотрудзованю двох Церквох, алє и других Церквох и вирских заєднїцох у Сербиї, означи тот ювилей и, цо ище важнєйше, активносци котри ше буду окончовац у цилю конєчного дефинованя статусу того предмету и його наставнїкох. З окремну повагу представнїки двох Церквох розчерали информациї о цеку и проблемох вязанох за реституцию од комунистичного режиму однятого церковного маєтку. Предвидзени рижни можлївосци сотрудзованя же би ше реституция нє одкладала, алє же би ше там дзе то можлїве и дзе закон допущує процес однятого маєтку пошвидшал.

http://kc.org.rs/

пАпОВ пРихОД ДО слОВАЦКЕй ОЗНАЧЕНи ЗОЗ ДЗВОНЄНЬОМ

Патриярх сербски Порфириє, вєдно зоз преосвященим епископом крушевским Давидом, членом Святого архиєрейского синоду, викарним епископом топлицким паном Єротейом и вибраним епископом марчанским архимандритом Савом 3. септембра 2021. року у Патрияршийним дворе у Беоґрадзе приял владику зренянинского Ладислава Немета, предсидателя Медзинародней владическей конференциї святих Кирила и Методия, и членох Конференциї: Архиепископа беоґрадского Станислава Хочевара, Епископа суботицкого Славка Вечерина, ґенералного секретара Медзинародней владическей конференциї Роберта Пащика и ректора катедрали Блаженей Дїви Мариї и секретара беоґрадского архиепископа Михаела Сокола. Собешеднїки, у духу порозуменя и християнского сотрудзованя, розпатрали даскельо питаня од заєднїцкого интересу обидвох Церквох. Окреме ше анализовали околносци у котрих ше отримує вирска настава у основних и штреднїх школох, маюци у огляду же чечуци школски рок ювилейни, бо ше польня двацец роки як

september 2021.

Недзелю 12. септембра 2021. року на 15:30 шицки дзвони на католїцких церквох дзвонєли дванац минути же би поволали вирних на молитву за папу Франциска, котри у тим чаше сцигол до пасторалней нащиви до Републики Словацкей. Словацки владикове одлучели же дзвони буду дзвонїц у шицких владичествох. То окремни знак радосци пре нащиву поглавара Католїцкей церкви и духовного оца вецей як милиярду и тристо милиони католїкох у цалим швеце.

http://www.grkatpo.sk/

о. Владимир Еделински Миколка

DZVONI

15

Рочнїци

50 -РОЧНЇЦА СВЯЩЕНСТВА О.ЙОАКИМА СИМУНОВИЧА З МИКЛОШЕВЦОХ

пО ЦЕРНЮ ДО ЗлАТНОГО ЮВилЕЮ Дня 8.септембра того року на швето Рождества Пресвятей Богородици и миклошевски кирбай, ставрофорни протоєрей о. Йоаким Симунович скромно означел свою 50 - рочнїцу священства. Ювилей му повинчовал крижевски владика кир Милан Стипич, числени священїки Крижевскей епархиї и Епархиї св. Миколая, о. Янко Колошняї зоз Канади як и сушедни римокатолїцки священїки и вирни.

Отец Симунович народзени у Руским Керестуре 12. септембра 1945. року, дзе закончел основну школу а ґимназию и богословски студиї у Загребе. После студийох ше оженєл зоз Марию Киш зоз котру маю тройо дзеци – Ясминку, Бориса и Таню. Пошвецел го за паноца владика др Йоаким Сегеди 8. септембра 1971. року у Руским Керестуре, дзе такой достал и декрет за капелана и катехету, а 1. октобра 1976.року достал декрет за пароха до Миклошевцох. Продекан сримски постал 1984. року, а декан 1987.року. На даскельо заводи водзел и парохию у Берку. Член пасторално - катехетскей ради епархиї постал 1983. Року, а од 1985. по 1986. рок водзел и парохию у

Петровцох. Меновани є за протоєрея ставрофора, а скорей одходу до пензиї бул и сримски владически викар. Отец Йоаким Симунович старши брат паноца Михала Симуновича, пароха у Крижевцох котри того року означує свою 40 рочнїцу священства.

З нагоди тей рочнїци, „Дзвони“ преноша розгварку зоз о. Симуновичом хтора отримана у його власним обисце, у Миклошевцох, о його найчежшим периодзе священства и живота, кед пре войнову ситуацию у тедишнєй Югославиї дожил моменти на котри ше обично барз боляцо врацац.

Оче Якиме, Ви прежили и тото о чим ридко хто зна - напущанє свойого духовного стада и сцеканє до вибеженства. Прецо сце длуги час охабели, а вец ше конєчно знова врацели на парохию?

Можебуц зме уж и забули же 90-тих рокох ше помали почала розпадовац бувша СФРЮ. Скорей як до нас дошло шицко тото найгорше, жени и дзеци, та и мойо найблїзши пошли до єдного готелу у Горватскей, сподзиваюци ше же ше пошвидко ознова увидзиме. Но, тото найгорше ше збуло 1. октобра 1991. року кед на Миклошевци авиони випущели 27 ґранати. Теди почала наша калвария. Шицки зме почали сцекац до поля, до високей кукурици дзе зме були дзешец днї. Найчежше нам було вноци, бо уж було и мрази, а ми вжали лєм якиш покровец котри вельораз прекрил жимни мраз. Я ходзел и нащивйовал своїх вирних, поцешовал сом их... А вец ми єден добри Серб А., котри нас вельораз вожел на автобусу до Водици, доявел же ме рихтаю забиц та лєпше най сцекам. Нє знал сом як и кадзи, алє ми помогли добри людзе, та сом напущел свой любени валал Миклошевци. О тим сцеканю и здравствених пошлїдкох, котри сом длуго лїчел, бим нє приповедал. Дзе сце далєй пошли, як випатрал Ваш священїчески живот у вибеженстве?

Протоєрей ставрофор о. Йоаким Симунович

16

DZVONI

Дзекуюци владикови кир Славомирови Микловшови як и приятельом з Марийового Дїла, мнє и других наших паноцох - Гардия, Колошняя, мойого брата... котри мушели свойо парохиї напущиц, розобрали, найвецей по Словениї. Мнє до своєй парохиї

veresenq 2021.

Рочнїци приял словенски паноцец Тине Хочевар, у месце Камна Ґорица. Там сом бул можем повесц на правдивей братскей духовней рехабилитациї , а после пол рока ме вжали до Крижевцох. Пофришко ме запошлєли як нотара Епархиї, дзе сом робел по 13. авґуст 1998. року. Бул сом и член священїческей Катехетскей ради за виронауку од 1994. по 1998. рок у заґребскей Митрополиї под час надвладики Йосипа Бозанича. У Крижевцох сом єден час преподавал и латински язик у висших школох, а то ми шицко добре пришло же бим забул на мойо други бриґи котри знаю охабиц чежки психични пошлїдки. Кеди сце ше врацели назад до Миклошевцох и яку сце там ситуацию нашли?

До моїх милих Миклошевцох зме ше врацели 13. авґуста 1998. року. Нашли зме зруйновану и нє за биванє парохию, та зме мушели жедляриц . Шицко ше мушело обнавяц, бо и церква барз пострадала - иконостас вецей нє постоял, а церква була розбита. Того року зме пременєли и календар зоз юлиянского на грегориянски. Обнову зме закончели аж 2005. року. Иконостас намальовала Анґелика Нєдорощикова зоз Словацкей. Зробени и шицки нови красни 11 вельки витражи и 6 мали. Нукашнї роботи нас коштали 120.000 еври и то шицко нашо вирни сами плацели. Указали зме ше як нїґда! После того зме обновели и знїщене закрице и фасаду на церкви, дацо дала уж и держава та нас и тото коштало коло 120.000 еври. Даяки слики нам намальовал и єден добри православни паноцец Мирко Жеравич, котрого добре познал о. Стефан Питка бо и у Митровици дацо мальовал у церкви. Познєйше ше нам удало збудовац цалком нови парохиялни будинок. Тото цо я нашол у парохиї и церкви, таке нашли и нашо вирни котри ше зо мну истого року врацели. Остали им празни обисца, цалком розваляни, чежко и описац таке варварске справованє. Скорей як виселєли 100 особи з Миколошевцох, исти мушели подписац же добродзечно охабяю шицко новей САО власци. Теди и хижа панїматки о. Янка Колошняя цалком знїщена котру аж нови власци обновели кед пришло до миру. После шицкого, оче Якиме дожили сце и свой особни криж котри спричинєл и одход до пензиї.

Так, 28. новембра 2016. року, кед зме почали нормалнєйше функционовац, дожил сом чежки шлоґ котри ме на длужей онєспособел за служенє у парохиї. Меняли ме добри колеґове - о. Владимир Маґоч, а познєйше и о. Владимир Седлак зоз Петровцох и Вуковару. Помали ме „положели“ на ноги та сом та-

september 2021.

ки хори якош служел и Службу Божу. Як було чежко описац, алє сом бул упарти у лїченю и нє дал сом ше цалком зламац. Пофришко на мою радосц до парохиї пришол млади паноцец о. Роман Ступяк, син паноца Миколи Ступяка зоз Канижи. Гоч вон Українєц, дзекуюци панїматки Анастасиї, дзивки мойого брата Михала, и парохияном, вон цалком добре звладал руску бешеду гоч свою власну на жаль ище нє научел. Млади є, добри, скромни и понїзни та го любя шицки, а я на мире себе тераз пре хороту служим у власней хижи, дзе сом себе направел каплїчку и кажди дзень служим зоз панїматку и модлїм ше як за себе, так и за парохию и за цали швет. Дзекуєме Вам оче Якиме на тей розгварки. Най би Вас Господь пожил ище на многая и благая лїта!

- Дзекуєм. А кед Господь допущи, я ше зберам свою рочнїцу ище раз преславиц зоз моїм братом о. Михалом котри преслави свою 40 рочнїцу священства у Крижевцох 17. октобра, а його син о. Владимир свою 10 - рочнїцу у исти час.

О. Йоаким Симунович зоз свою панїматку Марию на преслави ювилею. О. Р.

DZVONI

17

Каритас

СОМБОР

КАРиТАс ЕпАРхиЇ РОЗпОЧАл НОВи ЗАДАТОК Пре рижни причини, у остатнї час наш Каритас Епархиї св. Миколая нє водзи вельо фахово проєкти котри финансую европски Каритаси. Окрем нєдавно законченого проєкту „Зменшованє ризику од елементарних нєпогодох“, єдини дотераз финансовани проєкт то робота на Принциповцу зоз вибеженцами котру наш Каритас координує. У нїм, после як го розпочала аниматорка Соня Алексич (Виславски) 2016. року - тераз под координованьом Елемира Джуджара роби Даница Гирйовати зоз Шиду.

пособени и за схопного аниматора котри ше знайдзе у ситуациї кед ридко хто од тих вибеженцох ше длужей затримує у кампу. На концу, дзекуюци совиту бувшого директора Каритасу Суботица, Иштвана Добая, пренайдзени адекватни аниматор у такей роботи, а то млади дипломовани социолоґ Леон Бауер. Як гвари Елемир Джуджар, лєм кед видзиме наисце Исуса у каждей особи того вибеженца, можеме на найкрасши способ помогнуц. У сотруднїцте зоз Комесариятом за вибеженцох, з

котрим Каритас од початку сотрудзує, установене же у тим Центре пребуваю коло 1000 вибеженци. Тих вибеженцох чежко провадзиц, а капацитет змесценя порихтани лєм за 500 особи зоз минималнима условиями за живот як и за змесценє особох котри ше стараю за нїх. Ограда Кампу на вецей местох пребита, велї виходза з Кампу вонка. У Кампу найвецей особи єст зоз Сириї, алє и зоз Сомалиї, Ємену, Ираку, Авґанистану и Марока. Аниматор Леон Бауер, у догварки з Джуджа-

Того року було вельке питанє чи ище дахто готови финансовац даяки проєкт Каритасу за вибеженцох, алє, дзекуюци добрей дзеки италиянского Каритасу предлужене старанє о тих котри найбаржей напущени. Папа Франциско гварел – „Нєпомаганє вибеженцом ровне воєному злодїйству“. Каритас Италиї будзе финансовац тот проєкт од 1.септембра за 18 мешаци.

Наш координатор Каритасу Епархиї Елемир Джуджар ше постарал же би ше отворело тото нове место у котрим можеме помагац вибеженцом, а то транзитни камп у Сомборе. Починаюци тоту одвичательну роботу, дзе Каритас першираз присутни у тим месце, требало найсц одвитуюцу особу, фаховца котри, попри анґлийскей и сербскей бешеди, будзе ос-

18

DZVONI

veresenq 2021.

Каритас ром ше фокусовал на спортски активносци и ученє английского и сербского язика. Як зауважел Бауер, у Кампу досц присутни и нєдошлєбодзени опойни средства, а єдзенє и гигиєна на барз нїзким нивоу. За кратки час Бауер дознал за велї жалосни приповедки особох, медзи котрима Зеин и Алия зоз Ираку и Абдулу зоз Сириї. Зеин 24 - рочни правнїк котри пре

нєсиґурносц живота у Ираку вєдно зоз младшим братом и ище даскелїма младима рушел до Заходней Европи. Путовал вшелїяк та и скриваюци ше под гайзибаном, а лєм цо нє погинул кед з младшим братом преходзел през гори у Греческей. Цикави бул и Абдула, 28 - млади леґинь котри добре знал анґлийски и Бауер му помогол направиц його власни

клип на YouTube каналу. После того Абдула пошол зоз Кампу.

Як видзиме, хаснователє того Кампу ше нєдлуго затримую у нїм и нєлєгко у кратким чаше найсц правдиви способ як помогнуц там дзе им найбаржей потребне. О. Владислав Варґа

СРИМСКА МИТРОВИЦА

ТРЕЦА АКЦИЯ ПАРОХИЯЛНОГО КАРИТАСУ После вельких нєпогодох у заходней Европи у юлию, початком мешаца авґуста вельки нєпогоди залапели и нашо краї, а тиж и часци у Босней. У Босней єст и нашо грекокатолїцки парохиї и вирни котри жию у Деветини, Дабраку, Хрвачанох, Лишнї и Прняворе. Дзекуюци фришкей информациї прейґ Фейсбука, котри положел слики, парох з Деветини о. Андрей Прихода, нашо вирни у Сримскей Митровици ступели до контакту з тоту парохию. У орґанизованю ше окреме анґажовал координатор Фетько Канюґа. У церкви 9. авґуста оглашена добродзечна акция збераня помоци котра тирвала по 5. Септембер и назберане 53.158 динари. Тоту помоц 9.септембра до Босней однєсли координатор парохиялного каритасу Фетько Канюґа и богослов Ярослав Варга. Вони обишли дзепоєдни парохиї, нащивели пароха у Прняворе Орела Закалюка, а вец у догварки зоз нїм тоту помоц придали парохови у Деветини о. Андрийово Прихода. Паноцец ше барз нєсподзивал на такей солидарносци и здогаднул ше своєй першей Служби у Митровици, дзе го вирни сердечно прияли и указали свою християнску госцолюбивисц, а тераз и конкретну помоц. Иншак, велї парохиянє грекокатолїки Українци до Митровици пришли после Другей шветовей войни праве зоз тих крайох, а дзепоєдни там маю и своїх блїзких так же у акциї панї Ана Сикора дала 100$, а сам Фетько 100 евра. Тота акция уж треца по шоре - перша була початком того року як помоц за трешенє жеми у сушедней Горватскей (18.500 динари), початком авґуста за Нємецку 8.000 динари а тота була и найвекша.

september 2021.

DZVONI

19

Подїї

ТЕОлОҐиЯ пРилАпйОВАНЯ и ДиЯлОҐу ЕКУМЕНСКИ СЕМИНАР У ДУБРОВНИКУ

Того лєта од 18.- 24. юлия у Дубровнику, у Горватскей, орґанизована Друга лєтна школа теолоґиї под назву “(А)Политична вира: християнє у политичним простору„.

У владическей богословиї старого поморского городу далматинского побережя, було викладанє пецерих професорох зоз Америки, Ческей, Каталониї и БиХ. Учашнїки були 40 студенти – католїки, православни и протестанти зоз Словениї, БиХ, Македониї, Сербиї, Чарней Гори и Горватскей, а медзи нїма були и ми двоме грекокатолїки зоз Нового Саду и Мукачова. Розвили зме папово предкладанє на конференциї о теолоґиї на Медитерану, отриманей у Напулю 2019. року. То друга по шоре Лєтня школа теолоґиї котру промовує владика Мате Узинич. У рамикох тей Лєтней школи кажди дзень зме вєдно слухали преподаваня на анґлийским язику, а вечаром були роботнї по ґрупох и медзисобне упознаванє и друженє. Представим ту лєм дзепоєдних преподавачох:

20

DZVONI

Православни, греческо- америцки теолоґ Аристотел Папаниколаоу ше так висловел – “Диялоґ зоз другима котри маю иншаки попатрунок помага нам приблїжиц ше правди, а нє же бизме од нєй одступели”. “Слуханє и диялоґ зоз другима” - потолковал теолоґ, котри роби у центру за православни християнски студиї у Фордхауму и центру за преучованє права и релиґиї на Универзитету Емори у Атланти “збогацує нас и може нам помогнуц лєпше убудовац нашу традицию и виру “. У церкви нєт места за национализем, етнофилетизем. Професор потолковал же нє треба же бизме мали симбиозу церкви и держави бо Христово царство нє од того швета, алє же би ми як богослове вєдно зоз Церкву шицко „обожели„ (Тхеосис) алє нє зоз мечом и зоз силу, алє з диялоґом. Нашим народом на Балкану досц меча, а диялоґ нам наисце потребни.

Францискански теолоґ фра Иван Шарчевич зоз Сараєва здогаднул нас же там дзе национализем и популизем моцни – барз вельки ризик сочуствовац и

veresenq 2021.

Подїї буц солидарни зоз припаднїками другей нациї або зоз тима котри на даяки способ виключени и худобни. Солидарносц и прилапйованє, гоч су и ризични, фундаментални су, а пророк муши буц “солидарни зоз ризиком, даваюци на концу и свой живот. Нормално же то чежки задаток, алє то єдини и правдиви идеал християнскей вири.

Треци преподавач, чески католїцки теолоґ и филозоф монс. Томас Ґалик, професор на Карловим универзитету у Праги, у своїм викладаню указал на потребу вибудови “нового екуменизму котри уключує людзох котри вонка з видлївих гранїцох Церкви и релиґиї” як крочай ґу гевтому общому братству, а цо централна тема понтификату папи Франциска”. То будзе можлїве кед ше християнски Церкви “одупру спокусом еґоцентризму и колективного нарцизму, клерикализму, изолационизма и провинциялизма”. На роботнї зоз професором Томашом Ґаликом тема була “Зраженє цивилизацийох або (lat. Civitas Oecumenica )”. Приповедали зме о важносци препознаваня знакох часу, одношенє релиґиї и политики у розличних политичних системох, улоги християнства у модерним секуларним дружтве и його можлївосцами у будучносци. Европа, а и швет вше у велькей кризи, алє то нагода за нови початок, а нови можлївосци и способи дїлованя. Исус глєда од нас же бизме любели своїх “нєприятельох” и тих цо нє таки як ми. Бо лєм на тот способ, за теолоґа Томаша Галика (бувши совитнїк ческого предсидателя Хавела), християнство може прилапиц и вихасновац свою рижнородносц як благо и помоц людскей фамелиї же би нє ишло ґу знїщованю цивилизациї, алє ґу формораню (лат. civitas oecumenica) култури комуникациї, дзелєня и почитованя розличносци“ .

У дискусиї теолоґ Аристотел виявел же Церква єдноставно ма понукнуц пророцке свидоцтво политичней заєднїци як би тоту заєднїцу формовала так же би була справедлїва.

медзисобного стретнуца.

Тота Лєтня школа нам шицким дала моцне искуство єдинства у розличносцох, же насправди можлїве же би ми младши, конкретно на Балкану, могли буц у отвореним диялоґу гоч за нами чежка история на тих просторох.

Богослов Антон Дешко, родом зоз Мукачова (Закарпат′є), кандидат Крижевскей епархиї и я, зоз благословом наших владикох кир Георгия и кир Милана, вєдно зме пошли на тоту драгу до Дубровнику и як єдини грекокатолїки - шведочели зме тото єдинство у розличносцох. Думам же праве ми, грекокатолїки, котри зме медзи Востоком и Заходом, би мали буц миротворци и мост котри повязує Єдну Христову Церкву, Восточну и Заходну. Ярослав Варґа

лЮбОВ НЄ МА ГРАНЇЦи

Дня 22.авґуста Дудаш Иванко запришагнул на Библиї вирносц своєй заручнїци Шими Неси, а вона як припаднїк исламскей релиґиї йому обецала вирносц у добру и злу аж до своєй шмерци. Тому Божому благослову присуствовала цала Дудашова, Сабадошова и Кухарова родзина зоз Сербиї и Лондону як и приятелє панї млодей. И Иванко и Шима жию и робя у Лондону, дзе ше и упознали, а свою любов пожадали преславиц и медзи своїма дома.

Най им Господь дарує щешлїве малженство и най жию на многая и благая лїта!

Любов котру Исус од нас глєда же би зме любели ближнього була у штредку викладаня шестри Терези Форкадес, котра у єдним периодзе була барз активна у державней политики, иншак каталонска докторка теолоґиї и бенедиктинска шестра.

Зоз нами бул повязани прейґ апликациї ZOOM и Мирослав Волф, горватско-америцки протестантски теолоґ зоз универзитету Єйл, Ню Хейвен, а мото тей Лєтней школи би могол кратко наволац – Радосц

september 2021.

DZVONI

21

На здогадованє

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 16.септембра, примаюци дзень пред тим св. Олїво од о. Малацка, нагло нас напущел наш мили оцец, дїдо и прадїдо, найстарши хлоп керестурскей парохиї св. Миколая

ЛЮБОМИР ВАРҐА (1926- 2021) з Руского Керестура Памятку на його доброту и любов чуваю його наймилши: синове: Янко, о. Владислав и Яким; нєвести: Ирина, Славица и Мария; унуки: Мая, Ясна, Таня, Мая, Амалка, Владимир, Ярослав и праунуки: Павле, Єлена, Мижо, Кристина, Елеонора, Валентина, Лана, Елена, Марко, Вукашин и Ника.

Най спочива у миру Божим и най го Мария Водицова, котру так любел, приме до свойого мацеринского наручя !

Подзекованє

У тих чежких моментох велї нам висловели духовну блїзкосц и молитви як и людске сочувствиє котрим явно дзекуєме. Насампредз то дзешецме нашо и двоме римокатолїцки паноцове, С. Служебнїци и Мали Шестри, одборци керестурски, члени Руху фоколару, члени керестурского и коцурского Каритасу, предсидатель Националного совиту Руснацох пан Борис Сакач, представнїки Месней заєднїци, родзина, сушеди и велї други. Тоти цо нє могли особнє присуствовац на хованю, явели ше писмено, а то: - наш владика кир Георгий, котри висловел глїбоке духовне присуство и молитви, пребуваюци на далєкей драги у Риме -надвалдика и митрополит беоґрадски Станислав Хочевар послал официйне писмо у котрим медзи иншим пише:...“висловюєм Вам мойо и цалей беоґрадскей надбискупиї щире и християнске сочувствиє и обецуєм свою молитвену потримовку и солидарносц. Най Господь подарує сон праведнїкох и полноту живота вичного. Най вични Оцец наградзи вашого оца зоз свою безконєчну доброту, а Вам удзелї полноту надїї и сили же бисце могли з ище векшу любову служиц Богу и Церкви. З Вами у молитвох и щирих поздравох - + Станислав Хочевар, надвладика и митрополит беоґрадски, - Каритас Сербиї Свойо сочувствиє виражели телефонски и електронски паноцове: о. Михайло Симунович зоз Горватскей, о. Янко Колошняї, о. Яким Рац и о. Михайло Планчак зоз Канади, владика словацкей євангелицкей Церкви Ярослав Яворник и його священїки, богослове Сербскей православней церкви, митровецки, беоґрадски, коцурски и новосадски парохиянє, представнїки Рутенпресу и инши. Най им шицким, спомнутим и нєспомнутим, Господь Бог заплаци же нам були блїзки и зменшали боль з нагоди одходу од нас до вичносци нашого оца Любомира. Фамелия Варґа

22

DZVONI

veresenq 2021.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 16. септембра 2021. року нєсподзивано ше преселєл до вичносци наш мили супруг и оцец и зохабел нас у велькей жалосци

«Бо кед зоз своїма устами припознаваш же Исус Господь и зоз шерцом вериш же го Бог воскреснул з мертвих, будзеш спашени.» (Рим. 10,10)

о. мр МИХАЙЛО МАЛАЦКО протоєрей ставрофор, парох керестурски (1955–2021) з Руского Керестура

Дзекуєме ци за твою любов. У надїї воскресеня и нового стретнуца, твоя супруга Златка и дзеци Кристинка, Дионизий и Тадей, як и Мануела, Саня, Марияна и Владимира зоз фамелиями

Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 16. септембра 2021. року преселєл ше до вичносци видаватель, главни редактор и автор у християнским часопису «Дзвони»

о. мр МИХАЙЛО МАЛАЦКО протоєрей ставрофор, парох керестурски (1955–2021) з Руского Керестура

«Станьце и знайце же я Бог.»

(Пс. 46, 11)

september 2021.

Дзекуєме за упартосц и витирвалосц у видаваню «Дзвонох» и попри велїх чежкосцох. Дзекуєме и за красни, духовно глїбоки написи хтори будовали и духовно подзвиговали читачох. Най Господь наградзи Вашу любов и нєвистату роботу. Редакция християнского часопису «Дзвони»

Вичная памят!

DZVONI

23

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Нашому оцови

ЯРОСЛАВ НАДЬ (1940–2021) з Руского Керестура

«Добри Господь, до вика любов його.» (Пс.100, 5)

Свою любов, доброту и щиросц зоз хтору ши нас пожертвовано учел и унапрямовал пренєсол ши на нас у каждей хвильки нашого живота, же бизме були у медзисобней любови и злагоди. Твойо дзеци: Мижо зоз супругу Оленку, дзивка Марча зоз супругом Славком и дзивка Терезка зоз супругом Мижом

Спочивай у мире Божим!

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Свойому милому дїдови Славови

ЯРОСЛАВ НАДЬ (1940–2021) з Руского Керестура

Дзекуєме же ши нас вше чувал, бавел ше з нами, учел нас робиц и совитовал же бизме ше вше медзисобно почитовали и любели. Твойо унучата: Мирко зоз супругу Таню, Аня, Андрий, Мая зоз супругом Тибийом, Филип, Марина, Матей и Мая

Спочивай у мире Божим!

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Свойому милому прадїдови Славови

«Науч ме, Господи, исц по твоєй драги.» (Пс.89,11)

24

DZVONI

ЯРОСЛАВ НАДЬ (1940–2021) з Руского Керестура

Хтори нас вше зоз ошмихом и радосцу дочековал и випровадзал, дзекуєме на сцерпезлївосци и любови. Твойо праунучата: Давид, Виктор, Сара, Тони, Адиона, Киара, Леон, Уна и Ана

Спочивайце у мире Божим!

veresenq 2021.

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 26. септембра преселєл ше до вичносци наш мили брат

ВЛАДИМИР ВАРҐА (1952–2021) з Руского Керестура «Бог защита мойого

шерца, Бог моя доля навики!»

(Пс. 73,26)

Красни памятки на ньго останю у наших шерцох. Вично ожалосцени шестра Сенка зоз супругом Михалом, брат Дюра, шестра Ната зоз супругом Варнером и брат Янко зоз супругу Марию

Спочивай у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 26. септембра преселєл ше до вичносци наш бачи

ВЛАДИМИР ВАРҐА (1952–2021) з Руского Керестура

«Блажени котри тераз

плачеце, бо ше будзеце шмеяц»

(Лк.6,21)

september 2021.

Красни памятки на ньго останю у наших шерцох. Вично ожалосцени Мижо, Иґор, Мануела, Петра, Весна и Терезка зоз фамелиями

Спочивай у мире Божим!

DZVONI

25

ЖАЛОСНИ ПОЗДРАВ

Дня 28. юния умар наш мили

«Модлїце ше за тих

котри вас знєважую.» (Лк. 6, 28)

РОМКО ВАРҐА (17. XII 1969. ‒ 28. VI 2021.) з Руского Керестура

Зоз жальом и терху умар мой мили и добри син Ромко. Вично ожалосцена його мац хтора го нїґда нє прежалї. Ромко, сину мой, спочивай у мире Божим! Дзекуєме шицким цо го пришли випровадзиц на його вични одпочивок.

Сину, най це ангели чуваю!

Дня, 1. октобра на швето Покрови, наполнєли ше 25 роки як у вичносци наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ЛЮБОРМИР НАДЬ, (1925-1996) тишлїр зоз Руского Керестура

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ

Дня, 18. септембра наполнєли ше 8 роки як у вичносци наша мила мац, баба и прабаба

Дня, 19. марца наполнєли ше 9 роки як у вичносци наш мили супруг, оцец дїдо, брат и бачи

ИРИНА НАДЬ народзена Провчи (1924-2013)

ЛЮБОМИР НАДЬ Цубик (1952-2012)

У молитвох и здогадованьох чуваме на вас красни памятки, з любову и подзекованьом, у надїї воскреснуца, вашо наймилши.

Спочивайце у мире Божим!

ЖИРО РАХУНОК НА ХТОРИ МОЖ УПЛАЦИЦ ПРЕДПЛАТУ И ДОНАЦИЇ ЗА «ДЗВОНИ» Динарски рахунок: 160 – 521416 - 50 Девизни рахунок (у еврох): 00 – 540 – 0004703.4 Девизни рахунок (у доларох): 00 – 540 – 0004982.7 Banca Intesa Grkokatolička parohija Sveti otac Nikolaj M.Tita 64 25233 Ruski Krstur Svrha uplate: pretplata za „Dzvoni“

Християнски часопис * Виходзи раз мешачно * Видава Грекокатолїцка парохия св. о. Миколая у Руским Керестуре * „Дзвони” часточно финансує Министерство вирох Републики Сербиї * Одвичательни редактор: о. Владислав Варґа * Главни редактор: о. мр Михайло Малацко * За видавателя: о. мр Михайло Малацко * Редакция: о. Юлиян Рац, о. Михайло Режак, о. мр Дарко Рац, ш. Михаила Воротняк СНДМ, Мария Афич, Мария Стрибер, Оленка Живкович, Славомир Папуґа * Часопис унєшени до реґистру средствох явного информованя под числом 2245 з ришеньом Министерства информацийох Републики Сербиї од 1. октобра 1996. року * Компютерски обробок: Славомир Папуґа * Друкує друкарня: „Maxima graf” Петроварадин * Тираж: 800 прикладнїки * Рочна предплата: 1000 дин. Европа: 50 еври, прейґокеански жеми: 60 еври * Адреса: М. Тита 64, 25233 Руски Керeстур, тел. (+381) 025/705-020 * E-mail: redakcija.dzvoni@gmail.com

26

DZVONI

Християнський часопис * Виходить щомісяця * Видає Грекокатолицька парафія св. о. Миколая у Руському Керестурі * „Дзвони” частинно фінансує Mіністерство віри у Республіці Сербії * Відповідальний редактор: о. Владислав Варґа * Головний редактор: о. мр Михайло Малацко * За видавця: о. мр Михайло Малацко * Редакція: о. Юліян Рац, о. Михайло Режак, о. мр Дарко Рац, с. Михаїла Воротняк СНДМ, Марія Афич, Марія Стрібер, Оленка Жівковіч, Славомир Папуґа * Часопис внесений до реєстру за собів громадського інформування під числом 2245 з рішенням Міністерства інформацій Республіки Сербії 1. жовтня 1996 року * Компютерська обробка: Славомир Папуґа * Друкувала друкарня: Maxima graf” Петроварадин * Тираж: 800 примірників * Річна передплата: 1000 дин. Європа 50 євра, заокеанскі державі 60 євра * Адрес: М. Тита 64, 25233 Руський Керестур, тел. (+381) 025/705-020 * E-mail: redakcija.dzvoni@gmail.com

veresenq 2021.

Шлїдом подїйох

МИКЛОШЕВЦИ – На Малу Матку Божу, 8. септембра, преславени Кирбай, а означена и 50 - рочнїца священства о. Якима Симуновича, дакедишнього миклошевского пароха. Службу Божу служел доц.др.сц. о.Тарас Барщевски, доцент на КБФ у Заґребу, зоз паноцами хтори поприходзели з вецей парохийох – о. Владислав Варґа, о. Владимир Еделински Миколка и о. Алексий Гудак зоз Войводини, ту були и о. Никола Ступяк, о. Владимир Седлак, о. Владимир Маґоч, о. Даниєл Хранилович, о. Олеґ Закалюк и домашнї парох о.Роман Ступяк и о. Янко Колошняї зоз Канади.

СУБОТИЦА – Внєдзелю, 26. септембра, остатнєй нєдзелї у мешацу, у Суботици була Служба Божа котру предводзел о. Владислав Рац, парох коцурски и декан бачки.У Служби апостол читал Иґор Джумич, а наявени и Кирбай котри будзе отримани 31. октобра на швето Христа Царя. После Служби отримана и панахида за о. Михайла Малацка, длугорочного суботицкого пароха.

РУСКИ КЕРЕСТУР – Парохийни Каритас и того року концом авґуста запровадзел акцию Школски прибор у хторей ше пред початком нового школского року збера помоц за школски дзеци з фамелийох у потреби. У акциї мож участвовац зоз дарованьом школского прибору або пенєжно. Шицко тото мож придац волонтером Каритасу, або на парохию.Волонтере Каритасу дзекую шицким цо ше одволаю на тоту акцию, котра ше указалa як велька и значна помоц школяром у потреби пред початком нового школского року. (М. А.)

ШИД – У церкви Преображеня Господнього парох о. Михайло Режак пошвецел нови ризи и златно-биле облєчиво хторе церкви подаровала малженска пара Владимир и Ксения Тормово. З тей шветочней нагоди о. Режак подзековал даровательом на таким красним дарунку хтори, як визначел, будзе хасновани на дзешатки роки. (Вл.Дї.)

РУСКИ КЕРЕСТУР – Штвартково друженя за старших, хтори орґанизує парохийни Каритас, од 9. септембра ше отримую пополаднями, а од 10. септембра почали и пиятково друженя за дзеци. Друженя за старших знова буду пополаднями од 14 по 16 годзин, и волонтере поволаю шицких заинтересованих, а тих цо сами нє можу присц, же би ше явели бо им обезпечени превоз. На пиятково друженя за дзеци од 20 до 21,30 годзин поволани школяре од 1. по 8. класу, а за нїх волонтере пририхтую рижни актовносци дружтвеного, духовного и забавного характеру. (М. А.)

ЕПАРХИЯ СВ. МИКОЛАЯ – Каритас Сербиї и наш Каритас ше уключели до велькей акциї солидарносци у котрей ше зберало помоц за жительох Нємецкей и околних жемох котри концом юлия страдали у вельких вилївох. Шицко вєдно назберано 180.790 динари, а поєдинєчно: Руски Керестур – 70.000, Коцур – 30.000, Кула – 27.000, Нови Сад – 15.440, Шид – 12.000, Сримска Митровица – 8.000, Бачинци – 7.500, Стари Вербас – 5.000, Индїя – 2.000, Беоґрад – 2.000 и Марковац 1.850 динари. (о. В.В.)

Шлїдом подїйох

РУСКИ КЕРЕСТУР – У Марийовим святилїщу Водици, 5. септембра бул Школярски дзень та на 11,30 годзин була дзецинска Служба Божа як молитва за благослов за наступаюци школски рок. Службу служел домашнї парох о. Михайло Малацко, споведал о. Янко Колошняї зоз Канади, а Апостол читал школяр Никола Петкович. На концу Служби парох пошвецел и школски ташки и шицких присутних, а волонтере пририхтали почасценє. (М. А., М.С.)

НОВИ ВЕРБАС – Церква св. Владимира постала богатша за ище два икони – икону св.апостола Йоана и икону св. Павла. Икони намальовал Никола Дюрич, финансовали ю фамелиї Тодоров, Летвенчук и Вовк, а пошвецел их домашнї парох о. Иґор Вовк. (о.И.В.,М.С.)

СРИМСКА МИТРОВИЦА – Початок нового церковного, Начало Индикта, означене 12. септембра, кед ше до церкви зишли нє лєм старши, алє и наймладши, же би ше помодлєли и прияли благослов за нови церковни рок и початок школского року. Дзеци принєсли и свойо школски ташки, старши були швичкаре, а вец шицки зоз запалєнима швичками прияли окремни благослов як прейґ молитви, так и зоз полїваньом швеценей води. (о. В. Варґа)

БИКИЧ ДОЛ: З початком настави, розпочали и годзини виронауки. На фотоґрафиї школяре нїзших класох на першей годзини виронауки.