Dzvoni Oktober 2020

DZVONI

ХРИСТИЯНСКИ ЧАСОПИС / ХРИСТИЯНСЬКИЙ ЧАСОПИС РОК / РІК XXVII · ЧИСЛО 10 (322) · ОКТОБЕР / ЖОВТЕНЬ 2020 · ISSN 0354-5768 · 100 дин.

Шлїдом подїйох

БАЧИНЦИ – На швето Святого апостола и євангелисти Луки, 31. Октобра, преславене храмове швето Кирбай зоз Шветочну кирбайску Службу Божу. Богослуженє предводзел о. Юлиян Рац, а сослужовали о. Владислав Варґа, о. Владимир Еделински Миколка, домашнї пароха о. Дарко Рац, як и о. Доминика Ралбовского и монах Алойзиє Павловича. После Служби Божей бул традицийни обход коло церкви (Вл.Дї.)

СУБОТИЦА – Нєдзеля Христа Цара означена 25. октобра, а то и храмово швето грекокатолїцкей парохиї у Суботици. Кирбайску Службу Божу у каплїци францисканскей церкви св. Михаила служел управитель суботицкей парохиї о. Михайло Малацко. Шпиванє предводзели шестри Авґустина Илюк и Михаїла Воротняк зоз виронаучнима школярами и ґрупу шпивачох з Руского Керестура, а Апостол читал школяр Филип Дюмич. После Богослуженя домашнї орґанизовали друженє зоз закуску. (М.С.,Д.М.)

НОВЕ ОРАХОВО – Руснаци по приселєню до Нового Орахова вше Кирбай славели на швето св. Архангела Михаїла. Пред 35 роками ше порадзели з Мадярами римокатолїками же би Кирбай славели єден дзень, кажде зоз своїм Богослуженьом, алє остатню нєдзелю у октобру, на швето Христа Цара. Грекокатолїцка кирбайска Служба Божа ше служи на 14 годзин. Шпиванє на кирбайскей Служби предводзели Оксана Недич и Татяна Мученски зоз Коцура, а и домашнї хтори були на Служби. (Ол.П.)

СТАРИ ВЕРБАС – У Церкви Покрова Пресвятей Богородици у 11. октобра преславене храмове швето – Кирбай. Кирбайску Службу Божу предводзел о. Яков Кулич зоз Коцура, наказовал о. Владимир Еделински Миколка з Беркасова, а служели и капелан коцурски о. Данил Задрепко и домашнї парох о. Алексий Гудак. После Служби послужена закуска и ошвиженє котре пририхтали члени Церковного одбору. (М.Г.К. фото Сл.Ф.)

СРИМСКА МИТРОВИЦА – Парохия у Сримскей Митровици преславела свой треци Кирбай. Перши бул у януару св. Антония Пустиняка, котрому пошвецени лїви олтар, потим главни Кирбай на Вознесениє и треци 14. октобра. Митровчанє ше зишли у красним чишлє, а после малого аґапе, по одслужени и парастос за шицких вирних на Руским теметове, у Ференцовей каплїци Покрови Пресвятей Богородици. (о.В.В.)

РУСКИ КЕРЕСТУР – У парохиї св. оца Миколая 18. октобра почало перше од сериї духовних преподаваньох на тему осем Блаженствох хтори пририхтує парох о. Михайло Малацко. Перше преподаванє пошвецене першому зоз осем Блаженствох а то Блажени худобни духом. Присутни були коло 30 особи, хтори ше на таки способ и духовно пририхтую за Крачун.

Духовне заренко

ШВЕТОВИ ДЗЕНЬ ХУДОБНИХ

НАЙ ЦЕРКВА БУДЗЕ ПЕРША ХТОРА ПОМАГА ХУДОБНИМ

“И ґу худобному нацагнї свою руку, же би твойо благословенє було совершене.» (...) Папа у порученю з нагоди Шветового дня худобних, хтори ше означи 15. децембра, поволує Церкву же би допущела худобним же би ше єй питали, же би чула їх нєми крик на котри Божи народ поволани одвотовац зоз шведоченьом и солидарносцу, бо обще добро то животна обовязка, котра ше витворює у намаганю же би ше нє забуло на тих чия чловечносц преґажена кед у питаню найосновнєйши потреби. (...) У трапезох ше треба уповац на Бога и прейґ молитви будовац з Нїм одношенє. Медзитим, нєпреривне одношенє з Богом нє обраца главу од ближнього - процивно, тоти два ствари цесно повязани. Молитва ґу Господу и солидарносц зоз худобнима и з тима цо церпя, нє мож розлучиц. Божи благослов приходзи теди кед служиме. Ришеносц же бизме дали повагу худобним нє може буц условена зоз часом з котрим розполагаме або з особнима интересами, а анї зоз пасторалнима або дружтвенима проєктами. Нє може ше сила Божей ласки загартушиц пре нарцисоидни намаганя же бизме вше положели себе на перше место. Праве теди кед даваме повагу худобним, кед маме почежкосци же би наш попатрунок бул на нїх, живот меня напрям, бо конкретне закладанє, водзене зоз Божу любову, спричинює же би живот постал подполно чловечески. То значи особнє жиц евангелске худобство, бо нє можеме буц спокойни кед даєден член чловеческей фамелиї положени споза других и остава у циню – визначел папа Франциск. Нєми крик велїх худобних, бидних треба же би затримал Божи народ на першей линиї, вше и вшад-

oktober 2020.

зи, же би им дал глас, охранєл их и бул солидарни зоз нїма пред телїм лїцемерством, велїма нєсполнєтима обецунками. И же би их поволал на участвованє у животу заєднїци. Обще добро за християна то «обовязка живота» котре постава шведоченє и участованє у пробованю же би ше нїкого нє забуло, тих чия чловечносц преґажена у найосновнєйших потребох. Папа визначує же праве тоти дїла даваю смисел животу; дїла котри часто занєдзбани, а присутни су и живи. (...) У швеце у котрим панує смуток, шмерц, малодушносц и страценосц пре пандемию коронавируса, папа Франциск видзи велї нацагнути руки застараних лїкарох, медицинских роботнїкох котри уж анї нє маю роботни час, апатикарох котри ше можу обрац, волонтерох котри помагаю худобним, священїком котри поволани дац благослов. Могли бизме начишлїц велї нацагнути руки и написац полно добри дїла. Шицки ше таки руки зочели зоз виволаньом обераня и страху, же би дали потребну потримовку и потїху – визначел папа. Пандемия нам оможлївела же бизме мали огранїченя шлєбоди, велї остали без наймилших, велї остали без роботи, панує страх, алє источашнє – гварел папа – похопели зме кельо значи єдноставносц, кельо важне патриц на тото цо найважнєйше, як и же потребне нове братство. «Велї привредни, финансийни и политични кризи нє престаню кед и надалєй будземе допущовац же би одвичательносц була успана котру би кажде мал почувствовац ґу ближньому и спрам каждей особи.» Папа обрацел повагу на «руки у кишенки» котри нє дупущую же би их худобство дотхло, чому гнєтка и

вони сами допринєсли. Ровнодушносц и цинизем їх каждодньова покарма. То руки котри одкладаю пенєж и так спричинюю худобство та аж и препасц цалих народох; руки котри згартаю пенєж кед предаваю оружиє котре други руки, аж и дзецински, похасную же би шали шмерц и худобство. То руки котри даваю дроґу, котри чераю илеґални услуги пре хасен и заробок. Єст и таки руки котри нацагнути у фалшивей доброти, кори приноша закони , а вец их анї сами нє притримую. У таким окруженю худобни и надалєй виключени и чекаю. Же би потримал стил живота котри виключує других, або ше би ше одушевело зоз тим еґоистичним идеалом, розвила ше ґлобализация ровнодушносци. Тоти руки прето треба умиц же би постали средство справедлївосци и мира за цали швет – надпомнул папа. «У шицких своїх дїлох паметай кончину» пише у Кнїжки Сираховей, бо причина каждого нашого дїлованя нє може буц нїч инше крем любови. То циль ґу котрому идземе и нїч нас од того нє може одврациц. Тота любов то участвованє, пошвецованє служеню, алє почина од одкрица же шицки ми перши любени и спонукнути на любов – написал папа. Тота любов ма жридло у ошмиху мацери ґу свойому дзецку котре ше так чувствує прилапене. Прето ошмих тот котри даруєме худобному жридло любови котре оможлївює живот у радосци; вон вираз того котри нє санує помоц котру дава, алє ше радує же жиє по прикладзе Христових ученїкох. Погляд унапрямує спрам Мариї, Мацери худобних. Папа Франциск порученє закончел зоз жаданьом же бизме молитву нацагнутей руки претворели до облапеня солидарносци и ознова пренайдзеного братства.

DZVONI

3

Рочнїци 90 – РОЧНЇЦА ПАРОХИЇ СВ.КИРИЛА И МЕТОДИЯ У БЕОҐРАДЗЕ (4)

СТАРАНЄ О ВИРНИХ ПРЕБЕРАЮ ПАРОХОВЕ З ИНДЇЇ

После бомбардованя Беоґраду и одходу пароха Боїча до Заґребу, у чежких повойнових часох и приходу новей социялистичней власци котра як видзиме одбера церковни добра, старанє о чежко позбераней заєднїци без своєй церкви и свойого пастира пребера пензионер др Янко Калай зоз Заґребу. Нє познате нам як ше тота заєднїца далєй сама знаходзела, алє по здогадованю покойней Фейса Иринки, спомнути паноцец Калай на єдней Служби 1948.року у францисканскей церкви св. Антония, дзе присуствовали даскелї римокатолїки, бул окреме нєсподзивани кед видзел красне число студентох зоз Керестура котри скоро цалу Службу Божу сами шпивали. Тоти студенти були -

4

Надь Сятослав, Чизмар Михайло, Рамач Яким, Стрибер Михал, Катона Славка, Арт Мария, Сабадош Мария и спомнута Сеґеди Иринка зоз мацеру Сеґеди Леону.

Нажаль, пре старосц паноца, очежоване путованє зоз Заґребу и нєможлївосц благочасово информовац вирних кеди будзе, дзе и на кельо годзин Служба, вирни остали без свойого духовного пастира.

После длуґшого часу, аж кед ше 1965. року з помоцу владики др Гавриїла Букатки, котри уж од 1964.року бул и беоґрадски надвладика, основала нова парохия у Индїї, тота парохия помали пребера старанє о розошатих вирних Беоґрадянох.

Церква у Хаджи Милентиєвей

DZVONI

Тиж так владика Букатко 1966. року, у вельким оцовским стараню за наших грекокатолїкох же би мали свой власни простор и свою власну церкву, купує од монахох Асумпционистох за 12.000 америцки долари стару церкву у улїци Хаджи Милентиєва 75, на Врачару. Так ше случело же одвичательни монах Асумпционистох бул теди у Беоґрадзе паноцец Михайло Джуджар, родом зоз Петровцох кот ри глєдал дошлєбодзєнє од своїх настоятельох зоз Белґиї же би могол оцудзиц стару церкву котру ище вше хасновали римокатолїки, з оглядом же нєшкайша катедрала Блажене Д′євице Мариє нє була закончена и пошорена за Богослуженє. Як видзиме зоз документох, подполне право на преношенє власнїцтва и преберанє церкви за потреби грекокатолїкох мало ше реализовац аж 1.9.1975. року, цо значи и далєй глєдац место за Богослуженє дзе ше могло.

После того до Беоґраду почал приходзиц зоз Индїї о. Питка, котри нашол притульок за наших вирних у римокатолїцкей церкви св. Рока у земунским парку, з оглядом же там була и найвекша ґрупа Українцох котри приселєли зоз Босней после Другей Шветовей Войни. Тиж так и його нашлїднїк у Индїї о. Петро Миронюк од 1972. по 1981. обиходзи вирних у Беоґрадзе котрих помали заберує алє и вон служи Службу у римокатолїцкей церкви св. Рока у земунским парку. Як виявела панїматка Миронюк Штефка авторови тей

`ovtenq 2020

Рочнїци

О. Стефан Питка

статї, до церкви св. Рока приходзели коло 30 вирних, а за векши швета коло 50 особи.

о. Александар Биляк и о. Адам Гнатюк

ски националисти зоз динамитом розбили уходни дзвери, вирни порадзели паноца Адама най вецей нє приходзи служиц нашу грекокатолїцку Службу бо их дзепоєдни наволовали же су «усташе», та ше шицко зоз тим часом у Беоґрадзе застановело до дальшого. О. Владислав Варґа

о. Петро Миронюк у фамелиї Биляк у Беоґрадзе 70-их рокох. После як о. Миронюк пошол до Нємецкей, за пароха до Индїї приходзи о. Александар Биляк котри, упознати зоз ситуацию нашей церкви од владики Букатки котри уж пребува у пензиї у Руским Керестуре, глєда право служиц у купеней церкви у Хаджи Милентиєвей 75.

oktober 2020.

После нього ту и до св. Рока приходзи служиц и нови индїйски парох о. Адам Гнатюк. Но, понеже до Хаджи Милентиєвей приходзели лєм даскельо особи, о. Адам престал там служиц и затримал лєм Богослуженє у церкви св. Рока а вжиме у каплїци шестрох Милосерднїцох котри у истим парку. После як 29.05.1992. року шестром Милосерднїцом земун-

НА СЛИКИ: Стара парохия у Руским Керестуре, звалєна 1939. року. Сликовал фото Арт 30-тих рокох прешлого вику. Нова парохия, у нєшкайшей форми, збудована на истим месце и пошвецена 1940. року. (Призначели: М. Симунович и Ю. Пап)

DZVONI

5

Синода

БЕОҐРАД, СИНОДА 2020

СВЯТОЧНЕ ЗАКЛЮЧЕНЄ ПЕРШЕЙ ВЛАДИЧЕСКЕЙ СИНОДИ БЕОҐРАДСКОГО НАДВЛАДИЧЕСТВА

Всоботу 24.октобра з початком на 11 годзин, у катедрали Пречистей Дїви Мариї зоз Архиєрейску Службу Божу заключена Синода у беоґрадским надвладичестве.

Окрем домашнього митрополита Станислава Хочевара, на тей святочносци учествовала и його екселенция архиєпископ Лучияно Сурияни, нунций у Беоґрадзе як и предсидатель Медзинародней владическей конференциї св. Кирила и Методия зренянински владика Ладислав Немет. Були присутни и представнїки - делеґати зоз суботицкого и сримского владичества як и делеґат Епархиї св. Миколая у Руским Керестуре о. Владислав Варґа, представнїки церковних заєднїцох и институцийох Католїцкей церкви у Сербиї, викарни епископ патриярха Иринея владика Стефан, представнїки Исламскей заєднїци у Сербиї и Ґаврило Ґрбан у мено Управи за сотруднїцтво зоз Церквами у Министерстве правди Републики Сербиї. На святочней Служби окрем бешеди домашнього митрополита, котри наглашел важносц Синоди, о єй применьованю до живота бешедовал нунций Сурияни як и владика Немет. После законченя Служби митрополит Хочевар винєсол вокраци и дзепоєдни заключеня. Вон наглашел же Синода котра почала 2014. року принєсла велї плоди, повязала цале надвладичество до єдней моцней Заєднїци, у хторей присутни коло

6

DZVONI

20 народносци, розвиваюци особни идентитет каждей од нїх у духу заєднїцтва. Дзень пошвецаня каждей парохиї, єй кирбай треба же би позберал шицких до єдней фамелиї, нє завераюци ше до себе, алє виходзаци на стретнуце з другима. Тиж так як резултат того основани Културни центер, Архива, Видавнїцтво и пасторални Центер Мариянум, котри будзе ношиц мено св. папи Йоана 23ого. Як окремне жаданє шицких була моцна комуникация медзи парохиями и духовнима заєднїцами и пробованє поробиц на материялним самоотриманю каждей парохиї. Окрем спомнутого, як наглашел надвладика, треба добре пририхтовац особи до кресценя, миропомазаня и винчаня, розвивац дух служеня и каритасу, отримовац заєднїцки побожносци, мешачни стретнуца священїкох, наглашуюци особну одвичательносц за євангелизацию прейґ катехезох, алє и прейґ медийох. На концу кратшого викладаня заключкох, викарни владика Стефан пожадал шицким присутним вельо успиху у синодалних заключеньох и пренєсол благослов його святосци патриярха сербского Иринея. О. Р.

`ovtenq 2020

З историї нашей Церкви

100 РОКИ ОД ШМЕРЦИ О. АНДРЕЯ ЛАБОША МЛАДШОГО (1866 – 1920)

Т

ого року ше напольнюю сто роки од шмерци пароха дюрдьовского и коцурского и вицеархидиякона бачко – сримского о. монсиньора Андрея Лабоша младшого. О. Андрей Лабош младши ше народзел 6. фебруара 1866. року у фамелиї длугорочного керестурского пароха о. Андрея Лабоша старшого и Ани Сакач у Руским Керестуре. Ту закончел и основну школу, а ґимназию у Новим Садзе и Заґребе. Богословию студирал у Остроґону и Заґребе. Оженєл ше зоз Ану Айх и зоз ню мал седмеро дзеци, штирох синох и три дзивчата: Оскара котри бул маґистер фармациї, Еуґена котри умар у Дюрдьове як 7 - рочни хлапец, Штефана котри бул инженєр, Федора хтори бул доктор економских наукох и историчар, Елену хтотра умарла як дзецко 1892. року, Леону и Ксению хтора була учителька. За диякона бул рукоположени 30. децембра 1888. року, а за священїка є пошвецени 5. януара 1889. року у Крижевцох. Пошвецел го владика Илия Хранилович. Перше место священїческого служеня було у Новим Садзе, дзе бул того 1889. року. После того бул капелан у Руским Керестуре. До Дюрдьова пришол 1889. року и ту бул по 1906. року. Вон бул перши парох у Дюрдьове, бо до того року Дюрдьов бул филияла Нового Саду. До Дюрдьова Андрей Лабош пришол з учительом Александром Котом. Вони двоме з добру орґанизацию и аґилносцу вдерели фундаменти народней просвити. Барз святочно були поставени и пошвецени фундаменти за парохиялну, цо було 13. мая 1900. року. На святочносци було барз вельо народу и вельо дзеци. Кед паноцец Андрей Лабош видзел тельо дзеци, вон гуторел: „Майстор, спрам плану церква треба же би була длугока 34 метери, алє то мало, патьце кельо ту дзеци! За даскельо роки бу-

oktober 2020.

дзе тельо людзох и им така церква будзе мала“. Одкрачал дзешец крочаї далєй и з лопату означел тото место и гуторел: „ Поталь будзе церква“. Така церква и збудована. Того 1900. року обновел и парохиялни дом у Дюрдьове. Од держави обезпечел 30 гольти орачей жеми за пароха. У Дюрдьове вєдно зоз учительом Алаксандром Котом основал шпоровну касу, отворел читальню, предавальню и формовал фонд з власних пенєжох за будуци манастир шестрох Служебнїцох, у котрим би ше виховйовали дзивчата. У читальнї тримал преподаваня. Зоз Дюрдьва о. монсиньор Андрей Лабош 6. децембра 1906. року пошол до Коцура, и ту як парох службовал до своєй шмерци. З декретом од 27. юлия 1907. року меновани є за капелана exstra urbem папи Лєва ΧIII. Дня 5. авґуста 1906. року поставени є за вицеархидиякона бачкого. За пароха у Коцуре меновани бул 19. новембра 1910. року. Истого року омальовал церкву, обновел иконостас, столки, а церква з його стараньом покрита з етернитом. З його закладаньом и материяну помоцу у Коцуре 1. октобра 1915. року

основани манастир шестрох Служебнїцох. Вельо ше закладал за конфесионалну руску школу у Коцуре. Док бул парох у Коцуре о. Андрей Лабош бул и активни у културним живоце Коцура. Бул член „Земледїлскей читальнї“ котра основана 1902. року. Як доказ нам зачувани таблон членох спомнутей читальнї, а хтори бул зробени 1912. року, кед ше означовало 10 - рочнїцу снованя, а на хторим и його фотоґрафия. Важне надпомнуц же о. Андрий Лабош бул и предсидатель на схадзки народного збору котра була отримана 24. новембра 1918. року у Коцуре, а на хтотрей були вибрани представнїки за Вельку народну скупштину, хтора ше отримала 25. новембра 1918. Року. На нєй було вигласане же би ше Войводина присоєдинєла ґу Кральовини Сербиї. Вон бул треци грекокатолїцки священїк, од пейцох кельо их теди було у Бачкей, за хторого мож повесц же потримал зоз свою учасцу у процесу Вельку народну скупштину. После длугей и чежкей хороти у 55. року живота, и 32. року священства, о. Андрий Лабош мл. умар у Коцуре 17. юлия 1920. року. Поховани є 18. юлия у Коцуре на так воланим Вельким теметове. Пририхтал о. Михайло Шанта

Хасновани жридла: о. проф. др Роман Миз, Священїки дакедишнього осєцкого викарияра, Грекокатолїцка парохия св. Петра и Павла, Нови Сад, 2016, бок: 197 - 198.; Микола М. Цап, Церква и школа у Коцуре, Грекокатолїцка парохия св. Петра и Павла, Нови Сад, 1996, бок: 110 – 113.; др Дюра Гарди, Бачвански Руснаци и Йован Хранилович у дньох присоєдинєня Войводини ґу Кральовини Сербиї 1918. року, Руски християнски календар 2019, Руске слово – Дзвони, 2018, бок: 103 – 111.

DZVONI

7

Актуалне

ВЕЛЬКИ ЗБУВАНЯ У РИМЕ

У Риме ше случели вельки подїї - 20. октобра отримани Дзень медзирелиґийней молитви за мир, додзельованє почесного доктората зоз филозофиї екуменскому патриярхови Вартоломейови на Универзитету Антониянум , його стртетнуце зоз папом Франциском и нащива Центру фоколара дзе похована снователька Руху Кяра Лубик.

После молитви за умартих у пандемиї коронавирусу подписани заєднїцки мировни апел шицких присутних релиґийох котри придати политичаром и присутному италиянскому предсидательови Сердьови Матарели.

Традицийна молитва под мотом «Нїхто ше нє виратує сам – Мир и братство» отримана у церкви св. Мариї у римскей часци Арачели у орґанизациї Заєднїци св. Еґидия. З тей нагоди папа виявел – Нєдостаток любови спричинює особни, социялни, медзинародни и екологийни проблеми. Лєгчейше критиковац, приповедац процив другого и находзиц му хиби, за шицко обвиньовац слабших и одруцених. На стретнуцу було коло 600 учашнїкох, а тисячи провадзели прейґ Vatican Newsa. Католїкох представял папа Фрнанциско, котри наглашел же «Євангелия ратованя самого себе то нє Євангелия спашеня. То фалшива и нєавтентична Євангелия. Праве Євангелиє ноши криж другого. Православни патриярх Вартоломей виявел же мир то дар Божи и модлєл Бога же би нас шицких помирел, застановел зло, тероризам и насилство над людзми и дал надїю у зочованю зоз пандемию. Пречитане и порученє каирского велького имама Ахмада, а предсидатель Ради Євангелских Церквох з Нємецкей Генрих Б.С. наглашел же «сочувствиє зоз люцку нєволю нє змирйованє совисци, алє отверанє дзверох виполнєтому животу, драга до мира и братства». Присутни були и французки надрабин Хаїм К., представнїки сикох, гиндуїстох, будистох и числени други. Пре огранїчене число особох на єдним месце, коло Капитола ше модлєли припаднїки других релиґийох котри ше так зєдинєли зоз учашнїками. На концу подписани вецей як 29 конкретни точки и модлєло ше за мир у Билорусиї, Колумбиї, на Кавказу, Святей Жеми, Блїзким Востоку и за конєц нарко - зраженьох у Мексику.

Одвитуюци на питанє ватиканского директора за видавнїцтво и комуникациї Андрея Торниелли о паповей енциклики, у хторей папа цитовал и їх заєднїцку вияву зоз 2015.року котра глаши «гоч зме ище на драги подполного єдинства, уж зме тераз ддлужни вєдно шведочиц Божу любов до шицких людзох сотрудзуюци у служеню людскому роду», Вартоломей одвитовал – За християнох браца то нє лєм члени Церкви, алє шицки народи. Боже Слово превжало на себе людску природу и шицко у себе зєдинєло. Так як шицки створеня – Божо створенє, так и шицки уключени до спашеня. Любов християна нєма гранїци. Церква зоз своїм животом у тих обставинох понука преобраценє спрам того євангелского «єдине потребне» а то любов, отвореносц спрам другого и култура солидарносци. Як наглашел Вартоломей - Потполно ше складаме зоз поволанку - виволаньом же бизме престали буц ровнодушни и цинични, як цо управя з нашим еколоґийним, политичним, економским и дружтвеним животом, нїби єдинство дзе зме обрацени на самого себе и нєзацикавени за другого... Прето шнїєме, гварел патриярх, єден наш швет як зєдинєну людску фамелию у котрей зме шицки браца без розлики. Патриярх Вартоломей виражел надїю же нова енциклика будзе жридло надихнуцох и плодного диялоґу зоз пребераньом одлучних инициятивох на медзихристиянским, медзирелиґийним и общелюдским плану.

Медзирелиґийна молитва за мир

Вартоломей о паповей енциклики «Шицки зме браца»

Нащива Центру фоколару

Вселенски царгородски патриярх Вартоломей Перши нащивел и Медзинародни центер фокулару у Рока ди Папа. Патриярха дочекала предсидателька Мария Воче. Вони обишли хижу у хторей жила и умарла Кяра Лубик и помодлєли ше у каплїцу у хторей похована Кяра Лубик. После того розменєли дарунки. Присутни бул и копредсидатель Фоколару паноцец Хезус Моран и нєвелька делеґация Руху фоколару. Ютредзень патриярхови додзелєни почесни докторат Хонорис кауза зоз филозофиї на Универзитету Антониянум. Пририхтал о. В. Варґа

8

DZVONI

`ovtenq 2020

Актуалне

АКТУАЛНОСЦИ У ВСЕЛЕНСКЕЙ ЦЕРКВИ

НОВИ КРИЖЕВСКИ ВЛАДИКА МОНС. МИЛАН СТИПИЧ

Пошвецанє нового крижевского владики монс. Милана Стипича отримане 17. октобра у дворе грекокатолїцкей катедрали Пресвятей Тройци у Крижевцох. Главни владика котри пошвецал бул пензионовани крижевски владика Никола Кекич, а з нїм пошвецал заґребацки архиепископ митрополита и кардинал Йосип Бозанич и апостолски нунций у Републики Горватскей архиепископ Джорджо Линґва. Присутни бул и предсидатель Горватскей владическей конфесенциї задарски архиепископ Желимир Пулїч, римокатолїцки архи/епископове зоз Горватскей, Босни и Герцеґовини и Сербиї, грекокатолїцки владикове зоз України, Мадярскей, Сиверней Македониї, Австриї и зоз Сербиї (епарх Георгий Джуджар). Присутни бул и представнїк Конґреґациї за Восточни Церкви о. Марко Дурлак родом зоз Словацкей и числени священїки

oktober 2020.

восточного и заходного обрияду. Служба Божа почала зоз читаньом Були менованя монс. Милана Стипича за крижевского владику. Потим ушлїдзело трояке споведанє вири монс. Стипича и покладанє рукох. По законченю тих обрядох новопошвецени владика шеднул на пристол и почал служиц Службу як предслужащи. Архиепископ Пулїч у своєй казанї наглашел же ше тому пошвецаню радую велї священїки, вирни и духовни особи Крижевского владичества, горватски владикове з котрима монс. Стипич уж рок добре сотрудзує, фамилия и приятелє зоз жеми и иножемства, а окреме ше радую вирни католїки византийско-славянского обрияду, як и други горватски католїки котри виками славели Бога на трох познатих обрядох – римским на латинским язику, старогорватским обряду на глаголїци и византийно-славянским обряду на старославянским язику. Стипич по чину пошвецаня постал „Христов вояк и Божи витяз“ и правдиви є дар Церкви, Крижевскому владичеству, Заґребацкей митрополиї и шицкому вирному народу. На коцну Служби велї присутни виражели свойо винчованки. Медзи нїма пречитана и винчованка префекта Конґреґациї за Восточни Церкви кардинала Леонарда Сандрия котри здогаднул же Крижевске владичество основане 1777. року и од початку ше ноши зоз численима спокусами и численима народами и етнїчнима ґрупами, а ту скорей шицкого спадаю Горвати, Українци и Руснаци котри вєдно чували византийно-славянску литурґийну традицию. Пензионовани владика Никола Кекич надпомнул же пред Стипичом велї роки у котрих будзе мушиц служиц свою службу вирним Крижев-

о. Алексий Гудар дава дарунок владикови Миланови Стипичови од колеґох з часу студираня, а то священїки нашого Владичества – о. Владимир Еделински, о. Алексий Гудак и о. Владимир Медєши. На пошвецаню бул и о. Дарко Рац.

ского владичества котре облапя три держави - Словению, Босну и Герцеґовину и Горватску, алє и три народи, три язики и три духовни традициї – Горватох, Українцох и Руснацох. Кардинал Бозанич пожадал Стипичови же би водзел вирних зоз спонутих народох, а котри му положени на старанє и же би як добри пастир зберал розшате стадо византийнославянского обрияду. Сам владика Милан у закончуюцим слову наглашел же католїки восточного обрияду специфични по своєй традициї, литурґиї и духовним нашлїдству. Историйно ше оформели як повязованє восточней и заходней церковней традициї, прето у нєшкайшим чаше можеме буц знак заєднїцства медзи християнами. Владика бешеду закончел зоз словами же з вельку надїю патри напредок и обчекує днї духовного препороду, прето нє трацме надїю. ika.hkm.hr Пририхтал о. Владимир Еделински Миколка

DZVONI

9

Дожица

НЄ МАМ КОРОНУ, ЛЄМ АЛЕРҐИЮ СРИМСКИ ДОЖИЦА

Кажда наша церква, храм Господнї, ше намага буц пошорена и одражовац духовносц самих вирних котри до нєй ходза. Гваря же хижа бешедує яки ґазда и ґаздиня, а церква яки вирни. «Так най швици шветлосц ваша пред людзми же би людзе видзели вашо добри дїла и славели Оца вашого на нєбе» гвари Исус. И наисце так! Кед дахто од случайних преходнїкох зайдзе до нашей церкви, по вонкашньосци и нукашньосци почувствує духовносц тей заєднїци. Гварел ми раз єден чловек, котри сцел видзиц нашу церкву у Митровици, же ше у нєй чувствує якаш цеплота, цошка миле и приємне. Таке подобне толкованє сом чул од єдного хтори обишол квартель пошвецених особох, же гоч нїкого у нїм нє було, цошка ше чувствовало у нїм, якаш окремна присутносц. Но, же би нашо храми так випатрали, треба мац або добре плацени особи котри поряднє порая церкву, або у найчастейших случайох то правдуву волонтере котри то робя зоз душу, а робота им постава правдива молитва. Так сом то дожил и у Митровици. Кед сом пришол, нашол сом добре формовани «Старши Шетри» котри формовал о. Михайло Режак, а после о. Зиновий Вовк, Кед сом видзел як ше трудза, частейше сом их пред цалу церкву похвалєл а вони ше ище баржей трудзели. Як сом обачел, после каждей роботи остали у молитви. З часом сом видзел же витримовни остали лєм штири побожни жени котри кажди пияток пораєли цалу церкву, сцерали прах зоз каждей лавки и поставяли вше вецей и вецей квеца до вазнох. Нє знам лєм дзе тельо вазни находзели. А робота тирвала вельораз и по штири годзини. Познєйше, кед сом ше з нїма добре упознал, видзел сом же вони сами тото квеце приношели зоз своєй заградки, часто и од сушедох, а то и нє була лєгка робота. Док Вера В. була найблїзша и кажди дзень провадзела яка нє лєм церква алє и коло церкви, Нада П., котра мала почежкосци з похрепцину, алє даровала шицко од себе, Ганча детально пораєла церкву, штварта, Славка К. кажди пияток приношела вельо квеца зоз оддалєного Латярку. Вона спаковала квеце на бициґлу хтору зохабела у познатих при автобусней станїци, шедла на автобус и просто до Митровици. Як приповеда, часто ше єй питали чи квеце ноши на теметов и хто єй умар, а вона им одвитовала же ноши до церкви. Так пофришко шицки дознали и дзе наша цер-

10

DZVONI

Ана и Славка Капроцки, Наталька Прецеп и Вера Ванчик зоз своїм парохом

ква, а велї приходзели закукнуц дзе тота побожна жена ноши квеце и як тота церква випатра. А вона упарто, и по красней хвилї а вельораз и по дижджу, цалком змокнута – бежала зоз квецом до церкви, а вец така после годзинох роботи знова на автобус и назад по истей драги. Но, кед ше уж число вазнох звекшовало, квеца вше вецей и вецей, єден паноцец ше ми опитал чи ми то нє завадза, бо вон би нє могол витримац тот моцни запах бо ма алерґию. Я му гварел у франти же ме мойо вирни «дозирали» так же почали од 10, та помали до 20, а на концу до 22 вазнох, та сом озда так и звикнул. Алє цо ше случело у октобру того року!? Понеже сом видзел же єдна наша парохиянка купела прекрасни червени ружи и положела пред бочни олтар Покрови, я заохоцел вирних же би и вони у тим мешацу октобру, котри пошвецени Мариї – принєсли свой букет и подзековали або модлєли Марию и Єй Покров за свойо потреби. И знаце цо було? Пофришко ше цали олтар наполнєл зоз квецом а я, озда пре прехладу, почал кихац под час Служби. Видзели то мойо парохиянє, злєкли ше чи нє мам корону, та почали на мнє чудно патриц и питац ше же цо ше зомну случує?! Кед сом похопел же их лапел страх за мойо здарвє, алє ище вецей за їх, гварел сом им нашмеяно – Нє бойце ше, нє мам корону, то лєм алерґия од телього квеца кельо сце наношели до церкви пред Марию. Шицки ше нашмеяли, а мнє було мило же вирни так почитую олтар Покрова Богородици, дзе попри квецох велї оставаю на клєчацо у побожней молитви. О. Владислав Варґа

`ovtenq 2020

ЛАЙКИ

Стереотипи

Знам же наслов збунююци, алє тераз цали живот таки – полни нєсподзиваньох котри анї нє розумиме, анї нє знаме чи им ше радовац, чи од нїх керовац.

Пред 50 роками – «лайки» би за шицких значело – нє єдна Лайка, алє вецей – то єст мено пса (суки) у множини. Аж бизме, теди з гордосцу, додали же знаме за єдну Лайку котра була лансирована до космосу.

Гоч кельо сом пробовал пофрантовац - ствар зоз нєшкашнїма «лайками» нє єдноставна и треба роздумац о нїх. Нє процив сом технолоґиї, напроцив, та и «лайки» (вислови складаня, одобреня, похвали и тд.) на интернету за мнє прилаплїви и вошли до нашей каждодньовосци як култура (або нєкултура) єдних справованя спрам других.

Прешлого року (18.09.2019.) сом наполнєл 25 роки священства (розуми ше, пред тим и супружества) и преславел сом скромно – вецей пре приятельох – бо, на концу, то нє лєм моя приватна ствар священство и служба, бо у тим велї участвовали и маю право на мою подзековносц. Нє було ту превельо винчованки – алє сом анї нє обчековал – гоч ми кажда вельо значела бо ми знача вельо тоти особи цо ми повинчовали.

Того року, розуми ше, як и каждого року, знова була рочнїца, гоч нє юбилейна. Анї сом ю специялно нє означовал - надпомла ми рано часна шестра у сахристиї пред Службу Божу – же нєшка 18. септембер. Та заж лєм, того току сом достал тельо винчованки! Цо ше случело? Понеже маме на фейсбуку профилни бок под меном Катедрала Святого оца Миколая дзе обявюєме вистки парохиялни (оглашки) и преношиме Служби внєдзелю и на швета – редакторка положела и тоту вистку о рочнїци моєй священїческей служби – гоч ювилей прешол.

Питали ше ми приятелє – чи сом видзел кельо вельо там «лайки»! Вони то гварели з радосцу, та ше и я радовал.

Алє заж лєм сом бул збунєти: прецо 26-рочнїца така важна, а 25-та нє була? Похопел сом: прето же ю нїхто нє положел на фейсбук!

Сцел нє сцел, мушел сом припознац: кед ши нє на дружтвених мрежох – ти нє постоїш!

Кельоґод то реалносц и нїхто ю нє може пременїц, заж лєм, голєм я так думам, же нє шмеме шицок наш дружтвени живот пренєсц на комуникациїю прейґ интернету. Шицко то хасновите, та аж анї го нє мож вецей пременїц гоч би ше и сцело. Алє – нє шме нам фикция заменїц реалносц, нє шму нам особни контакти заменїц телефон, скайп, фейсбук боки итд.

oktober 2020.

Мушим припознац же я нє хаснуєм фейсбук – гоч бим дзечнє ступел на таки способ до контакту з численима особами котрим сом преподавал у школи, на рижних курсох, на пр. у Львове и индзей. Од тих хлапцох – постали одроснути людзе, священїки и тд. Од велїх курсантох постали катехети, оцове, мацери и тд. Телїх ношим у своїм паметаню и любел бим чуц о нїх. Лєм, нє знам чом, фейсбук за мнє - множество можлївосцох на котри я нє порихтани. Наприклад, прилапиц або нє прилапиц дакого за приятеля. Або стануц на чисцину – своїм нєприятельом (на жаль – мам их).

Знам же мойо роздумованя застарени - алє я зоз носталґию оставам вирни иншаким одношеньом и иншаким способом комуникациї и друженя. Паметам случай кед єден чловек нє прилапел за приятеля на фейсбуку свойого бочного сушеда гоч нє були повадзени. Його обгрунтованє було: «Анї кафу зме нїґда нє попили вєдно гоч зме на крочай єден од другого. Яки же то, вецкаль ми маме буц приятелє на фейсбуку?»

Так исто сом нє сцел чуц реакцию на мою казань, то єст кельо єст «лайки». И волїм чуц похвали як критики. Лєм ми то хиби же бим почал рихтац казанї так же бим мал цо вецей «лайки»; же бим ше навязал на популарносц – гоч яка вона мала и мизерна була.

Найлєпша казань тота котра найхасновитша за душу каждого. А можебуц праве прето би нє мала анї єден лайк. Можебуц би мала множество «хмуркох».

Можем задумац кельо би Исус мал «лайки» кед би нєшка почал зоз своїм нависцованьом.

Нє знам чи би хасновал интернет – або чи би дал предносц особному стретнуцу. Думам же живе слово нє ма алтернативу. И у корони.

о. Михайло Малацко

DZVONI

11

Призначуєме

КИРБАЙ У СРИМСКЕЙ МИТРОВИЦИ

Парохия Покрова Богородици у Сримскей Митровици преславела свой треци кирбай. Перши бул у януару св. Антония Пустиняка, котрому пошвецени лїви олтар, потим главни кирбай на Вознесениє и треци, 14.октобра, Покровим котрей пошвецени прави олтар, а на икони цала подїя зоз 10. вику зоз св. Андрейом Юродивим и Епифанийом зоз вирнима у церкви Влахерскей Богородици коло Чарного моря у Царгороду. Митровчанє ше зишли у красним чишлє, а фамелия Романових, котри походза зоз Старого Вербасу дзе ше слави Покров, того дня пред Службу пошвецели и славски колач бо тримаю Славу Покрови Богородици.

После малого аґапе, по традициї бул одслужени и прастас за шицких вирних на Руским теметове у Ференцовей каплїци Покрови Пресвятей Богородици. О. В. Варґа

ДАРОВАЛИ ЗА ЗАКРИЦЕ НА КАТЕДРАЛИ СВ. О. МИКОЛАЯ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

Най Марийов покров занавше будзе над нїма

Юлиян и Олена Медєши Владо Джуджар Мария и Йоаким Папуґа Еуфемия Паланчаї Гелена и Владимир Джуджар Гелена и Яким Тиркайла Веруна и Йовґен Пашо Фамелия з Петроварадину Мария и Яким Варґа Александра и Иґор Бодянец Янко Надь Мария Шимко (Канада) Лидия Пашо ДАРОВАЛИ ЗА ВОДИЦУ - ЗА ДОМ «Емаус»

Най Марийов покров занавше будзе над нїма

ДАРОВАЛИ ЗА «ДЗВОНИ»

Най Марийов покров занавше будзе над нїма

Ана и Яким Штранґар о. Янко Колошняї (Канада) Мария Шимко (Канда)

12

DZVONI

Мария и Дюра Сабадош Мария и Йоаким Папуґа Еуфемия Паланчаї Гелена и Янко Тиркайла Веруна и Йовґен Пашо Фамелия з Петроварадину Мария и Яким Варґа Мария Шимко (Канада) Лидия Пашо

`ovtenq 2020

Слово живота

«БЛАЖЕНИ ЖАЛОСНИ, БО ВОНИ ШЕ ПОЦЕША.» (МТ 5.4) Хто нє заплакал у своїм живоце? И хто нє видзел людзох чийо церпенє бул преполне зоз слизами? Тераз зме, кед медиї до наших обисцох приноша слики зоз цалого швета, у напасци же бизме ше аж и звикли, а нашо шерца постали тварди пред тоту рику церпеньох хтора ше може и на нас виляц. И Исус плакал (пор. Лк 19, 41) и добре познал плач свойого народу хтори бул жертва окупатора. Кельо ше лєм хори, худобни, ґдовици, широти, занєдзбани, гришнїки гарли ґу Ньому же би слухали його Слово и же би виздравели у целу и души. У Євангелиї по Матею Исус Месия хтори сполнює Божи обецаня Израилови та прето и виявює:

«Блажени жалосни, бо вони ше поцеша.» Исус нє ровнодушни на нашо трапези и дава цалого себе же би виздравел нашо шерца од твардого еґоизму, виполнєл нашу осаменосц и дали сили за нашо дїлованя. О тим нам Кяра Лубик, у толкованю праве того Слова, гутори: «[...] Исус, зоз тима своїма словами, нє жада нєщешлївим поручиц же би ше лєм помирели зоз постояцим станом, а награду достаню после. Вон дума и на нашу терашньосц. Його Царство, гоч ище нє цалком, уж ту. Присутне є у Исусови хтори после найвекших церпеньох воскреснул и победзел шмерц. А присутни є и у наших християнских шерцох: Бог у нас. До нас ше населєла Тройца. И прето ше блаженство хторе Исус обявел може уж тераз зисциц. [...] Церпенє може и потирвац, алє иснує и сила хтора нам помага поднєсц спокуси живота, як цо помага и другим у їх церпеньох, же бизме их звладали, спатрели их, так як их спатрел Вон и прилапел их як драгу спашеня.» «Блажени жалосни, бо вони ше поцеша.»

У Исусовей школи можеме научиц як буц шведкове и на помоци єдни другим, тей нїжней и творчей Оцовей любови. То стварянє нового швета, дзе заєднїцки живот людзох постава здрави у самим своїм кореню и доприноши Божей присутносци медзи людзми як нєвичерпне жридло потїхи хтори сцера кажду слизу. Лена и Филип подзелєли свойо искуство зоз своїима приятелями з церковней заєднїци: „Мили приятелє, дзекуєме Вам на винчованкох з нагоди Пасхи, хто-

oktober 2020.

ра того року була окремна. Ми добре и намагаме ше почитовац епидемиолоґийни мири. Медзитим, понеже зме у акциї «Parrainage Liban» нє можеме вше буц дома. Виходзиме на, отприлики кажди два днї же бизме дзепоєдним фамелийом обезпечели тото цо нєобходне: пенєжи, шмати, поживу, лїки итд... („Акция Parrainage Liban настала 1993. року кед ґрупа фамелийо,х хтори жили Слово живота, орґанизовала тоту акцию же би помогли мацери зоз пецерима дзецми, а єй муж бул у гарешту. Потераз зме помогли коло 200 фамилийом зоз цалого Либану, припаднїкох шицких вирох. Нашо сотруднїки уключени на рижни способи же би оможлївели фамелийом самостойносц: од нащивох дому, глєданя биваня и роботи, помоци у ученю. Финансийно нас потримую на стотки людзох и фирми котри веря до нашей акциї».) Ище скорей Ковида19 економска ситуация у жеми була барз чежка, та, як и у цалим швеце, тераз ше погоршала. Алє Провидїнїє нє виостава: прешлого тижня помоц сцигла од єдного Либанца хтори жиє звонка Либана. Вон замодлєл Лену же би обезпечела комплетни порциї єдзеня за три днї у тижню, за дванац фамелиї у цеку априла. Прекрасне потвердзенє Божей любови хтора ше нє да превозисц у своєй велькодушносци“. Летиция Маґри

DZVONI

13

З историї Беркасова

ЕТНОЛОҐИЙНИ ПРИЛОГ ДУШАНА ДРЛЯЧИ ЗА ПРЕУЧОВАНЄ РУСНАЦОХ У БЕРКАСОВЕ1 - (2) Цо ше дотика язика, бачванско - сримски диялект мож повязац зоз “прешовским” (Прешов у Словацкей), док тот зоз котрим приповедаю Українци у Босни “ґалицийски” и ма свою основу у києвско-политванским зоз котрого настал нєшкайши українски язик. До сушедней Привиней Глави приселєло ше пред мадярским повстаньом даскельо худобни руски фамилиї зоз Шаришскей жупаниї, а досельованя було и 1877. року як и познєйше (O. Gubaš, Kratka istorija Rusina u Privinoj Glavi (Ruskom Dolu), Šid Sremska Mitrovica, st 168). Валал Беркасово дзелї ше на даскеьо часци котри ше идуци од Шиду волаю: Ґладнош – часц котра настала после I Шветовей войни и у котрим бивала худоба, тераз ше то вола Нове Беркасово, Ґат на концу, потим Врбара – долня часц главней улїчки од млїну. Центер валалу вола ше Подрум (бо ту дакеди наисце була пиньвица), потим Долача (нєжка то Улїчка святого Сави), вец Чатлов, або Преки – то Фрушкогорска улїчка (“чатлов” = крижне округле древо котре ше кладзе на “помоцнїци” (помоћнице) на кочу кед ше превожи кукуричанку лєбо снопи слами). На концу брег Деспотовац. Горнї шор у валалє вола ше и Шокачки край. У Беркасове нєшка (1973. року) жиє 1213 жительох од котрих Руснацох и Сербох под′єднак, коло 550, 94 Горватох, 11 Мадярох, 1 Українєц и по 1 Поляк (По попису жительства зоз 1953. року у валалє було 1235 жительох, од чого 531 Руснак, 516 Серб, 139 Горватох и 16 Мадярох – У валалє ше барз зменшало число Горватох. Електрична струя до валалу уведзена 1. мая 1958. року. Нєшка у Беркасове єст коло 30 телевизори, а радио апарат ма так повесц кажде обисце. Асфалтна драга од Шиду закончена у октобре 1967. року и сцигла по Илок. Беркасовчанє до пред 4-5 роками мали 11 авта (9 путнїцки, 1, камионет, и 1 комби). Медзи власнїками автох 6 службенїки, 3 майстрове и 2 польопривреднїки. Од 11 власнїкох автох 3 Руснаци, а 8 Серби. У валалє, окремтого єст 4 моторки (“Претис”) и дас 20 моторки (“Колибри”). Од майстрох, у валалє було: 4 ковалє, (шицки робя без дозволи); двоме Руснаци, єден Серб и єден Горват, без дозволи и 2 кочаре 1 Руснак и 1 Серб, двоме муляре, 1 Руснак, 1 Серб, 6 цимерманє 1 зоз дозволу – Серб, 2 без дозволи Руснаци и 3 без дозволи Серби) 4 котла1 Беркасово - Мадя. berekaszó “лєсова рика” (виправка и у „Дзвонох“ число 321, бок 11)

14

DZVONI

ре, 3 Руснаци и 1 Серб) – од того троме робя у стационарох, а єден амбулантни майстор, приватих погосцителє двоме Серби, 1 байбер Серб, 1 ципелар Мадяр без дозволи, 1 пекар Руснак, дакеди бул приватнїк нєшка роби у предавальнї. Воденїца на Шидини тиж була у власнїцстве Руснацох, аля вона пре нєдостаток води уж давно нє роби. Тераз у валалє роби млїн, у дружтвеней власносци. Од Сербох старобивательох у валалє биваю: (6 к., св Никола), Вркатичи (6 к., св Никола), Митровичи (5 к., св Никола), Плавшичи (4 к., св Никола), Мишлєновичи (4 к., св Никола), Чизмичи (4 к., св Джурджица), и Котарличи (1 к) Горвати – старобивателє: Бошняковичи (2 к), Античи (2 к) и Фурик (2 к). (предлужи ше) Душан Дрляча, Нова думка 4, 1973. рок.

ГЕРБ БЕРКАСОВА

Нєшка ше мало зна о гербу котри ма Беркасово. Нє зна точне походзенє, алє ше трима же ше тот герб перши раз зявел 1854. року. Зна ше же на нїм приказани “дзиви чловек” як забива священїка. Обидвоме су на желєней позадини. Єдно толкованє гвари же у давни часи коло Беркасова жил даяки “дзиви чловек” – збойнїк котри забил священїка. Пририхтал: о. Владимир Еделински Миколка

`ovtenq 2020

ТЕОЛОҐИЯ ЗА КАЖДОГО

B O G O S L O V S K A D U M KA

2 4 9 – 2 0 2 0 П р и л о г х р и с т и я н с к о м у ч а с о п и с у „ Д З ВО Н И ” Уш о р ю є р ед а к ц и я „ Д З ВО Н ОХ ” ; Ред а к то р : о м р М и ха й л о М а л а ц к о

ФАМЕЛИЯ

AMORIS LАETITIA (Нїжносц любови)

Папово постсинодалне апостолске писмо 36 часц

ЛЮБОВ У ФАМЕЛИЇ (26) (предлуженє)

Уважовац нєсовершеносц и гришки

К

ажди супружески розход и претаргованє супружеского єдинства ше директно проциви волї Божей. Та заж лєм, Церква свидома слабосци своїх дзецох. По прикладу самого Исуса Христа – нє одрека ше их, гоч таки єй члени участвую у живоце Церкви на нєподполни способ. И розидзени можу мац дар и благослов Святого Духа котри дїйствує у нїх, маю од Нього дар и шмелосц робиц добро. Любиц єдно друге и буц на добро цалєй заєднїци. Церква вше будзе предкладац совершенство и роснуце у Богови. Можебуц таки особи, ранєти зоз розчарованьом розходу, потребую ище вецей уваги и любови цалей заєднїци же би достали нову моц почац ознова у надїї и вири, гоч чувствую у души розчарованє и цмоту. Теди потребую ище вецей поцешеня и шветла як звичайно. Церква часто випатра як шпиталь у войни – импровизує на отвореним, кед треба, охабяюци строги норми и правила лєм же би спашели тих котри у нєбезпеки шмерци. Синод и папа потвердзели: «Християнске супружество то одблїск єдинства котре постої медзи Христом и Церкву. Реализує ше подполно у зєдинєню мужа и жени котри ше дарую єдно другому у подполней любови и у шлєбодней вирносци.

oktober 2020.

I

Припадаю єдно другому аж до шмерци и отвераю ше за преношенє живота, пошвецени од Святей Тайни котра им помага же би постали `Домашня Церква` и квас за нови живот. Шицки други форми процивсловя тому идеалу, а даєдни го реализую лєм парицялно або подобно» (292).

Ступнї у пасторалу

Пасторал – то робота активна и дїлотвнорна шицких у Церкви, а поготов священїкох. Сиґурно же тота робота, то єст пасторал, прилагодзени ґу возросту, ситуациї, обставинох, можлївосцох... – и ту праве успишносц пасторала кед ше да тото цо треба, а нє лєм тото цо думаме же совершене. Велї у Церкви готови такой осудзиц – и ту конєц каждей можлївосци робиц пасторал. На таки способ тоти цо би могли помогнуц – сами себе виключую зоз пасторалу. Нє лєм же су нє шветло. Вони цмота, и як вец того цо у цмоти прешвечиц же тоти цо ходза до церкви – шветло? Прецо би дахто єдну цмоту менял за другу цмоту? Тоти котри нє у подпоним Церковним єдинстве жию свой супружески живот – нє шму ше чувствовац одруцени од церковней заєднїци. Вельо раз тоти заєднїцки животи наставаю спонтано, чекаюци єдну векшу стабилносц вязи же би ше одважели на супружество. Вельо раз, под прициском родичох, явносци – риша ше на супружество нє порихтани и нєдозрети за таки живот. Бо супуржество то нє лєм заєднїцки живот. Лєпше вихасновац тоту нагоду їх заєднїцкого живота же би ше им помогло у дозреваню за супружески живот зоз потримовку на тей драги. Велї млади нє маю довирия до супружества и жию супружество без даякей дефинициї. Други – супружество доживюю як кущик вецей як обичну вязу котру можу гоч кеди прервец и почац другу. Велї члени самей Церкви часто пре таки одношеня церпя, бо гоч би и сцели нє можу нагвариц свойого партнера на тот крочай - супружество. Священїк прето поволани нє лєм на «нагварянє» на супружество, на його промоцию и толкованє велькосци Церковного супружества – алє и на контакти зоз такима особоми котри у глєданю потребую шветла, алє и милосердносци котра их зачува коло Церкви, то єст зачува их коло Бога и да им можлївосц почувстовац блїзкосц Богу и теди кед го вони охабели. Священїк муши буц уважни при таких особох на кажди знак отвераня за Евангелию и духовне роснуце. Велї вибераю цивилне супружество без того же би були процив церковного винчаня. Єдноставно думаю же то нє потребне, же вельо кошта, або нє сцу свадзбу. Єст и чудни вигварки. Заж лєм вше треба уважовац у таких супружествох знаки любови котри упутю′ю на Бога. Вельо раз у такей заєднїци котра

II

отворена за духовне роснуце, после длугокого часу заєднїцкого живота, приходзи до спонтаного ришеня – сцеме ше и церковно винчац! Велї ше нє сцу винчац пре економску нєстабилносц, пре нєдостаток биваня, роботи, або прето же думаю же то шицко нєоправдани луксуз. Шицки тоти ситуациї треба прилапиц и помогнуц таким особом же би заж лєм ишли ґу подпнолносци супружества – то єст ґу Божому благослову у Святей Тайни Супружества. За таке дацо потребна сцерпелївосц и деликатносц. Тото цо видзиме при стретнуцу Исуса зоз жену Самариянку коло студнї: прегварел ґу нєй без осудзованя, о правдивей любови, же би ю ошлєбодзел од шицкого цо було нє у шоре у єй живоце и же би ю приведол до подполней радосци у Евангелиї (поровнай Йо 4,1-26). Тераз уж святи, папа Йоан Павло II предкладал такволани «закон ступньох», то єст наглашовал же кажда особа, гоч кажда на другим и иншаким ступню совершеносци або нєсовершеносци може напредовац кед є отворена за роснуце. И теди кед дахто нє може виполнїц Закон Божи, то нє значи же є ошлєбодзени од того же би бул добри чловек, же би любел, жертвовал ше и же би, гоч и нє совершени, бул отворени за совершеносц. Бо и Закон – дар од Бога. Вон указує цо добро, а цо зло. Дакеди го нє розумиме. Дакеди маме препреченя же би зме го виполнєли. Алє у каждим случаю – вон добри. Прецо? Прето же го дал наш Оцец. А Оцец нїґда нє да свойому дзецку тото цо чкодлїве. о. Михайло Малацко

`ovtenq 2020

ПЕРШИ ГЛАШНЇКИ НАЦИОНАЛНОГО ПРЕПОРОДУ РУСНАЦОХ У БАЧКИ И СРИМЕ Славянски народи у рамикох Габзбурґскей монархиї (Чехи, Словаци, Поляци, Русини/Українци, Горвати и Серби) при концу ХVІІІ и у першей половки ХІХ вика почали и розвили процес свойого националного препороду. Русини у горнїх крайох Угорскей, а поготов Руснаци Южней Угорскей, у Бачки и Сриме, у тим чаше нє мали свою числену и национално свидому интелиґенцию, нє мали политични моци котри би зоз своїм авторитетом и уплївом могли потримац таки процес (дворянство, аристократия), а нє мали анї свою буржоазию, гражданску класу котра би зоз своїма финансийнима прилогами могла створиц потребну материялну базу за початок националного препороду. Прето национални препород Русинох/Руснацох у Угорскей вельо пожнєл за другима славянскима народами.

Медзи Южнима Славянами, поготов медзи Горватами, трицетих и штерацетих рокох ХІХ вика почина ткв. Илирски рух – дружтвени и културно-национални препород. У тим чаше одредзене число Руснацох стредньошколцох и студентох були на школованю и студийох у даскелїх векших центрох у Монархиї, у ґиманзийох, у духовних семинарийох и на студийох филозофиї и теолоґиї.

oktober 2020.

Правда, найвецей их було у Заґребе, бо ту нєдалєко було шедзиско Крижевскей епархиї.

О. Андрий Лабош

У Заґребе була сконцентрована горватска интелиґенция хтора станула на чоло Илирского руху, хтори ше преважно з писаним словом, новинами, часописами и кнїжками на народним язику швидко ширел и находзел прихильнїкох медзи гражданством и ширшима пасмами дружтва. Сновали ше културни дружтва, литературни и драмски кружоки и подобне. До руху ше уключовала и стредньошколска и студентска младеж. Так и семинаристи Крижевскей епархиї основали

свойо ”Илирске дружтво” як литературни кружок/секцию, намагаюци ше провадзиц збуваня и тенденциї у Илирским руху и на свой способ, зоз своїм анґажованьом дац свой прилог и постац часц руху. Медзи членами Горвaтами були и Руснаци з Бачки и Сриму: Андрий Лабош, познєйше длугорочни парох у Керестуре, Дюра Шовш, син коцурского пароха Дюри Шовша, Ґабор Ґвожджак, син керестурского проха Янка Ґвожджака, Янко Санич, познєйше грекокатолїцки священїк, котри службовал у вецей местох, а єден час и у Керестуре. Андрий Лабош и Янко Санич були и библиотекаре Дружтва. Медзи кнїжками котри були подаровани тей библиотеки були дарунки Николи Ґолеша, декана грекокатолїцкого Бачко-сримского деканату, и Димитрия Ґолеша, фишкала Шидского панства Крижевскей епархиї. У библиотеки бул и Русински катехизм, алє нє познате хтори, чийо виданє. Илирске дружтво виражовало свою общеславянску ориєнтацию и закладало ше за сотруднїцтво шицких славянских нарoдох. Члени Дружтва писали свойо твори на горватским язику и читали их на своїх схадзкох. Теди перши свойо литературни твори написал Андрий

III

Лабош. Даєдни му обявени у моноґрафиї ”Malo ilirsko gnjezdo“ (авторка Ирена Смичиклас), пошвеценей дїялносци того дружтва. Лабош читал свойо твори на схадзкох Дружтва: писню ”Sloga“ пречитал 24. марца 1844. року, другого юлия истото року писню ”Čudni lov”, а 5. януара 1845. року писню ”Majki Ilirskoj”. Андри Лабош нє бул узко вязани лєм за дїялносц Илирского дружтва у Заґребе, алє у його духу намагал ше дїйствовац и ширше, цо шведочи факт, же 1844. року обявел писню ”Славиа” у сербским литературно-забавним рочнїку ”Бачка вила” котри виходзел у Новим Садзе и бул илирскей ориєнтациї. Лабош у писнї ошпивує митску жем Славию. Интересантне наглашиц, же нє шицки Руснаци члени спомнутого Илирского дружтва єднак прилапели и витирвали на його основних идейох. Ґабор Ґвожджак бул виключени з дружтва праве пре процивенє идейом Илирского руху и обще славянского сотруднїцтва, як ше наводзи у одлуки о виключованю: ”прето же ... огварял Дружтво пред його нєприятелями”. Вироятно Ґ. Ґвожджак уж теди бул прихильнєйши мадярскей националней ориєнтациї, цо доказал и под час револуциї 1848/1849. року, кед як доброволєц ступел до мадярского револуцийного войска. Познєйше на даскельо заводи явно виступал процив Крижевского владичества, наглашуюци же Руснаци у нїм нє ровноправни з Горватами, и закладал ше за одщипенє Руснацох од Крижевского владичества и

IV

уключенє до Мукачевского або Пряшовского владичества. Правда, нїхто од Руснацох священїкох Крижевского владичества нє потримал тоту його инициятиву.

Як священїк Адрий Лабош ридко явно виношел свойо национални становиска, алє у чаше кед мадярски власци при концу ХІХ вика почали вше моцнєйше виступац процив националних конфесийних школох, у котрих ше настава тримала на язику конфесийней заєднїци, и претворйовац их до державних, з державним мадярским наставним язиком, вон ше явно процивставел намаганю претвориц конфесийну школу у Керестуре до державней, указуюци же то будзе мац неґативни пошлїдки, односно же ше змоцнї мадяризация Руснацох. Керестурски новтаруш Кароль Арнолд, хтори ше у валалє найвецей закладал за претворйованє конфесийней шко-

ли до державней, загрожел Лабошови же го прияви власцом же бунї народ процив Мадярох. После того Лабош бул зменєни з членства у Школским одборе. Кельо нам познате, то бул Лабошов остатнї виступ у котрим вон явно винєсол свойо национални становиска и одлучно ше закладал за чуванє рускей конфесийней школи, прешвечени же вона чувар руского националного идентитету.

На концу можеме заключиц же руска школска младеж на одредзени способ участвовала у дїялносци Илирского дружтва у Грекокатолїцкей семинариї у Заґребе и же поєдинци дали свойо доприношенє його роботи и намаганьом, а Андрий Лабош ту почал свою литературну творчосц и прилапел национални идеї и становиска кот рим остал вирни цали живот. Янко Рамач

Грекокатолїцка семинария у Заґребе

`ovtenq 2020

Шведоченя

У

ШАРЛ ДЕ ФУКО

СЛУЖИЦ БРАТОВИ – СЛУЖИЦ БОГУ

своєй обявеней енциклики Фратели Тути папа папа бул инспировани зоз велїма прикладами святих и других людзох. Заж лєм, на самим концу енциклики окреме визначел мено єдного блаженого - Шарла де Фукоа. Хто бул блажени Шарл де Фуко? Народзени є у Стразбуру 1858. року. Приял вирски живот, алє ше у седемнастим року живота – зашлєпени зоз француску културу кота була процив релиґиї, оддалєл од вири. Конєчно ше 1876. року одлучел за воєну кариєру у познатей школи нє пре даяки идеали, алє нє знал цо зоз собу. Нє интересовали го воєни походи, алє розпусни живот котри себе могол допушиц од нашлїдзених пєнєжох. Понеже нє бул дисциплиновани, одпущели го з войска, до котрого ше заж лєм врацел кед бул розподзелєни доАлжиру. На тот завод шицких нєсподзивал, бо ше справовал як дисциплиновани вояк. Но, кед заключел же свойо одслужел, врацел ше до Паризу. Интересовал ше за Африку, єй жительство, прекрасну природу. Жадал научиц вецей о традициї, звичайох, людзох. Постал виглєдовач, ґеоґраф и препутовал цалу Африку. Його путованя були и хасновити, за цо у Паризу достал златну медалю Ґеоґрафского дружтва. Постал як други чловек. Бул задовольни, алє нє цалком. На концу, зоз помоцу схопного духовнїка заж лєм ше му удало пренайсц Бога. Кед похопел же Бог постої, похопел же му нє преостава нїч инше лєм Йому служиц. Замонашел ше 1. януара 1889. року у манастире Шнїговей Мариї, дзе препровадзел шейсц роки, алє нє пренашол тото цо глєдал. Достал допущенє зоз Риму же би пошол до Назарету, же би там жил скромно и як роботнїк робел каждодньово роботи. У Назарету на концу и пренашол свою мисию. Приплапиц понїзносц, худобство, одреканє, одруценосц, са-

oktober 2020.

моту, церпенє Исусово у яшелькох... За ньго то значело вше глєдац остатнї места, жиц як остатнї, одруцени од людзох. Но, Назарет вшадзи. Аж и у Сахари дзе упознал барз худобних людзох. До места Бени Абес, на гранїци Алжира и Марока, тераз уж як барат Шарл (Карло), преселєл ше 1901. року, кед бул пошвецени за священїка. Шарл де Фуко вибудовал место за пребуванє “Кауз” (Братство), дзе преповадзовал час у молитви и роботи, примаюци каждого хто тамаль преходзел. Року 1905. преселєл ше до Таманарасету, месточка котре мало даскельо колїбки зоз блата на сухей високоровнїни, блїзко при студнї котру хасновали каравани, далєко од других знакох живота и цивилизациї. Рише же будзе дзелїц бидни живот з локалним жительством, же би им – муслиманом – нависцовал Исусову Евангелию. Но, вон Евангелию сцел найперше жиц, ошлєбодзени од було якей слави, розличносцох и погодносцами, та го шведочиц зоз братством, приятельством и любову. И так постал приятель, брат, мали брат, брат каждому. Гоч нє жил у месце зоз жительством, жил вєдно зоз

нїма. После одредзеного часу, почал бешедовац и роздумовац на їх язику. Волали го “Марабуто”, чловек молитви. Преложел Библию на тамтейши язик, та написал и ґраматику, то єст словнїк. Женом обезпечел прибор и материял за штриканє, та ше остарал же би син племенского вожда пошол на школованє до Французкей. Бул вшадзи дзе була потребна помоц. У Алжиру настали нємири як пошлїдок колониялизму и єден млади припаднїк племена Туареґох го случайно забил 1. децембра 1916. року. Диялоґ и намаганя Шарла де Фукоа нє принєсол плоду такой - нє удало ше му нїкого наврациц, нє удало ше му анї основац монашеску заєднїцу о котрей шнїл и за котру написал правила котри були надихнути з радикалним худобством и дзелєньом живота зоз худобнима, цо нєобходни условия за здобуванє подполнєй шлєбоди любиц Бога и славиц го у молитви и розпатраньох и любиц братох – других. Нїхто так як брат Шарл нє врацел достоїнство тельо злохаснованому слову - любов. Любиц значи дзелїц свойо добра зоз худобнима; жиц и буц як и вони. После Першей шветовей войни пренайдзени його записи. Кед их пречитали, дзепоєдни людзе пожадали шлїдзц його приклад и жиц у його духу. Так настали “Мали браца” и “Мали шестри Исусово “, заєднїца о котрей шнїл брат Шарл, тераз розширена по цалим швеце. Папа Венедикт XVI 13. децембра 2005. брата Шарла преглашел за блаженого, а 27. мая того року папа Франциск одобрел декрет з котрим припознате чудо по заступнїцтве Шарла де Фукоа и тот блажени би нєодлугал мал буц преглашени за святого. («Битно.нет»; пририхтала О. Живкович)

DZVONI

15

Витамин за душу

ЖИВОТ ТО ЧУДО ! НАУКА И ВИРА

Хвалїм Це, бо ши ме створел так чудесно; прекрасни твойо дїла, познаш ме до дна души.

Так записал псалмиста Давид (Пс 139, 14), маюци у оглядзе зложене чловеково существо. Як цар Давид знал же є „прекрашнє збудовани“? Вон тоти слова записал пред скоро 3000 роками, вельо скорей як видумани микроскоп, рендґен, скенер, маґнетна резонанса и числени други апарати. Давид у тедишнїм чаше нє знал цо то клїтинка, а ище менєй о єй безчислених и зложених часцох. Нє могол знац нїч о дзелєню клїтинкох або синтези бильчкох. Аж нє знал анї цо то бильчки. Нїґда нє чул за ДНК. Його розум би нє могол похопиц же ше у чловековим целу находзи 20 милиярди метери ДНК, а же ше єден ґеном состої зоз вецей як 3,5 милиярди знакох! (Поправдзе, то нє може похопиц анї наш нєшкайши розум.) Або, цо вон могол знац о кревових заренкох и згрудкавеню креви? Заш лєм, Давид знал досц же би похопел яке то чудо же жиєме. И досц же би хвалєл Господа Бога хтори нас створел. Святе писмо описує творенє живота як директну Створительову дїю. У Кнїжки Постаня (Першей Кнїжки Мойсейовей) шицко ма свою намиру и намену. И нїч ше нє збува случайно. Знаме же перши чловек хторого Бог створел бул Адам, а тото мено на гебрейским язику значи – жем. И створел Бог чловека. На подобу Божу го створел, мушеске и женске их створел. (Пост 1, 27) И направел Бог чловека зоз праху жеми и удихнул му до твари дих живота, и чловек постал жива душа. (Пост 2,7) Спрам Святого писма, ми на Жеми нароком створени, з намиру и плански.

16

DZVONI

Бог нас створел з цильом же бизме уживали у животу, у його полней краси и богатстве, як и же бизме упознали Божу любов. У каждим шерцу єст боляца пражнїна, хтору лєм Бог може пополнїц. А на тот способ, Вон дава смисел и радосц нашому животу. Нашо постоянє чудо, а наш живот драгоцини. (Питайце ше тим хтори го траца!) Як и шицки драгоцини дари, живот мушиме пестовац, старац ше о нїм. То подрозумює розвивац и чувац физични, ментални и духовни компоненти людского существа створеного на подобу Божу. Нєт векшого дару и важнєйшого задатку як водзиц здрави живот, же бизме могли славиц свойого Створителя, служиц другим и дожиц полноту живота. Як Библия гвари, ми ту поставени прето же нас – Вон створел. Знайце же Господь наш Бог, Вон нас створел и ми Його, Його зме народ, стадо Його пасовиска. (Пс 100,3) М. Ф. // П. Л. Пририхтал: Ю. П.

`ovtenq 2020

Витамин за душу

СВЯТЕ ПИСМО

СПАСИТЕЛЬСКЕ ПОВОЛАНЄ

Придзце ґу мнє шицки, котри сце вистати и обтерховани, и я вас окрипим. (Матей 11, 28) Пать, я твой Бог и зоз тобу сом же бим ци бул на помоци. У цмоти шветло ци будзем и кед ше пребудзиш сам, приятель ци будзем.

Тото цо сом обецал, сполнїм ци. Рука моя будзе при твоєй, и кед шпиш и кед ше будзиш. Вше ци будзем на правим боку и давац ци моци. Бо ти Мойо дзецко и Моя нєпреривна старосц.

Прето, гварим ци: Препущ Мнє свойо терхи, бо кажди проблем твой то и Моя бриґа.

СТРЕТНУЦЕ

БОСИ ХЛАПЕЦ

Того дня було швето, жимни вечар. Пред авзлоґом велькей робней хижи стал шейсц або седем рочни хлапец и припатрал ше. Бул боси и у рондявих шматох. Преходзела тамаль млада жена. Збачела хлапца и у блядих белавих очох му пречитала же цо би сцел. Влапела хлапца за руку и уведла до робней хижи. Купела му комплетни шмати и ципели. Хлапец ше облєкол и обул. Кед вишли вонка, млада жена му гварела: – Идз тераз дому. И най ци будзе щешлїве швето. Хлапец патрел на ню и о хвильку ше єй питал: – Ти Мац Божа? Жена ше ошмихла и гварела: – Нє, я лєм Боже дзецко. Хлапец на то одвитовал: – Знал сом же ши з Нїм даяка родзина... А. Н. – Ю. П.

Нє лєм же ше то и Мнє дотика, алє Я це можем спашиц. Гей, Я це спашим, кед свой случай придаш до Моїх рукох.

Францис Робертс: РОЗГВАРКА З БОГОМ

ДУМКИ

Там дзе вира до Бога, там НАДЇЯ. Дзе єст надїї, там МИР. Там дзе мир, там ШЛЄБОДА.

Сара Пенс

Пририхтал: Ю. П.

oktober 2020.

DZVONI

17

Преглїбйованя

МОНС ДЬОРДЬО ЛИНҐВА ЗА ЛАУДАТО ТВ О ПАПОВЕЙ НЇБИ ПОТРИМОВКИ ИСТОПОЛНИМ МАЛЖЕНСТВОМ

МАЛЖЕНСТВО МОЖЛЇВЕ ЛЄМ МЕДЗИ ХЛОПОМ И ЖЕНУ

“Гомосексуални особи маю право буц часц фамелиї. Вони Божи дзеци и маю право на фамелию” Виривок зоз документарного филма “Франческо” у котрим папа поволал на ушорйованє законских рамикох за истополни малженства, та гварел же гомосексуални особи маю право на фамелию, виволало вельке интересованє медийох котри то прекоментаровали як папову потримовку истополним малженством. За Лаудато ТВ ситацию коментаровал папов висланїк у Републики Горватскей, апостоски нунций, монс. Дьордьо Линґва.

– Насампредз жадам повесц же сом филм нє патрел, та ми позната лєм тота виява котру обявели медиї. Жадал би сом то пречитац, гоч у ориґиналу тота виява поведзена на шпанским язику. Прето нє знам чи преклад подполно точни, алє верим же ше добре розуми цо ше сце повесц: “Гомосексуални особи маю право буц часц фамелиї. Вони дзеци Божо и маю право на фамелию. Нїхто нє шме буц положени з боку, або буц нєщешлїви пре тото. Тото цо маме витвориц то закон коло цивилного суживота. На тот способ буду законски покрити, за тото сом ше борел” – цитирал монс. Дьордьо Линґва. Надалєй бешедує же у тим виреченю треба розликовац два становиска.

– Перше становиско ше одноши на особи зоз гомосексуалну ориєнтацию, котри маю права на фамелию, у смислу же родичи нє шму вируциц зоз обисца дзецко кед похопя же ма гомосексуални склоносци. То перше становиско. Друге становиско ше одноши на можлївосц твореня єдней новей фамелиї. То папа нє гвари. Напроцив, хаснує термин гражданскей заєднїци – истополне партнерство – же би нє хансовал термин малженство – визначує монс. Линґва. Тиж так, додава же то у складзе зоз тим цо папа уж вецей раз гварел.

– Пречитам цитат зоз 2017. року у котрим папа гутори: “Наволайме ствари зоз їх правдиву назву - малженство можлїве лєм медзи хлопом и жену. То прецизни термин. Заєднїцу двох особох истого полу наволуєме цивилне партнерство. Ту ясно препознаваме розлику медзи тима двома терминами. З єдного боку, право каждого же би у фамелиї бул прилапени таки яки є, и з другого боку, розликованє заєднїци особох истого полу и малженства”. Дзепоєдним ше видзи же тото папово виреченє процивслови тому до чого Церка по тераз вере-

18

DZVONI

монс. Дьордьо Линґва

ла, окреме у толкованю Конґреґациї за науку вири зоз 2003. хтора гвари же гомосексуални особи маме почитовац, алє нє можеме прилапиц гомосексуалне справованє. Ту потребне дальше виучованє после тей паповей вияви. Правда же кажду особу треба почитовац. Кед препознаме особи котри маю таки склоносци, видзиме же їх способ виказованя афективносци иншаки. Ту потребне дальше преучованє на подручю моралней теолоґиї, котре нам треба пояшнїц бо то моралне справованє особи зоз гомосексуалнима склоносцами. По моїм думаню, то би мал буц предмет дальшого преучованя. Анї кажде справованє знука малженства двох особох розличного полу нє прилаплїве – заключел монс. Дьордьо Линґва.

«Най нє будзе знєпокоєне вашо шерцо! Верце до Бога и до мнє верце! (Йо 14, 1)

`ovtenq 2020

Духовне життя

«ЧУДО ЗВІЛЬНИЛО МЕНЕ ВІД АЛКОГОЛЮ»

Я почула голос: «Іди помолися. Зрештою, ти ж колись вірила». Я пішла в кухню і склала руки до молитви — вперше за три роки. Розплакалась, відчула, як увесь бруд із мене спливає. Я відчувала, як Бог починає мене очищувати…

У випускному класі, в 17 років, я впала в депресію. Почувалась так, ніби хтось згасив мені лампочку над головою. Я не знала, що хочу робити в цьому житті, не бачила для себе жодного шансу в майбутньому. Тато теж мені не дуже допомагав, бо з початкової школи казав тільки, що я ні до чого не надаюся, що я ніхто й нічого не досягну в житті. Ці слова закарбувалися в моєму серці. Я всього мусила шукати сама, довідуватися на власній шкурі, бо батьки не показали мені нічого й не дали мені цієї любові. Я почала ходити до шкільного психолога, але це мені нічого не давало. Раптово мене все перестало радувати. Мене перестали радувати стосунки, захоплення і все, що я роблю в житті. Світ ламав моє серце тисячами способів. Я почала випивати. Спершу — кожні вихідні, для розваги. Потім, після випускних, я стала пити вже для того, щоб забути, хто я. Я обманювала і брехала. Тягнула людей за собою на своє дно, щоб вони почулися так само жалюгідно, як і я. Почувалася розбитою і ніхто не був спроможний мене посклеювати назад. Я все хотіла робити по-своєму. Пізніше випивала вже не тільки у вихідні, але й по буднях. Щонайменше тричі на тиждень я приходила додому п’яна. Бо то був єдиний стан, у якому мені було добре і в якому я ні про що не думала. Я вважала, що це дає мені заспокоєння. На щодень я носила маску та нещиро всміхалася до людей. Щодня мала думки про самогубство і хотіла накласти на себе руки. Страждала від безсоння. Не плакала. Більше вже не вміла плакати. Я мала в собі тільки байдужість. Існувала, а не жила. Потім уже мала таку проблему з алкоголем, що аж вирішила піти лікуватися, — але перервала терапію вже за два дні. Сама вирішила покинути пити — на два з половиною місяці. Ось скільки я витримала, але пізніше було ще гірше. За цей час іще розвинулася невиліковна хвороба зору і небагато бракувало, щоб я перестала бачити на праве око. На межі жовтня й листопада 2014-го я почула голос: «Іди помолися. Зрештою, ти ж колись вірила». Я подалася до кухні і склала свої руки до

oktober 2020.

молитви вперше за три роки. Розплакалася, відчула, як увесь бруд із мене стікає. Я відчувала, як Бог починає мене очищувати. Як Він дає мені нове життя, як дає мені нове серце. Я відчула прагнення піти до сповіді. Після сповіді почала живитися Божим Словом. Колега узяв мене на концерт, а там люди наді мною помолилися. Вранці я вперше за три роки прокинулася з усмішкою на обличчі. Уже знала, що все буде добре. Зрештою я відчула себе вільною. Вільною від зла цього світу. Так якби хтось зняв із мене кайдани. Якби хтось переміг усіх моїх ворогів. Я вже півтора року — найщасливіша людина у світі. Вступила на навчання педагогіки і хочу ресоціалізуватися. Маю зараз прекрасних людей у спільноті й недавно стала вести блог, на якому описую, як Бог змінив моє життя і як Він далі мене провадить, розбираючи всі сфери свого життя на основоположні елементи.

CREDO

ХВОРА НА COVID-19 ПОПРОСИЛА ПРО ПЕРШЕ ПРИЧАСТЯ. «Я НЕ МІГ ЇЙ ВІДМОВИТИ!»

Відвідуючи під кінець червня пацієнтів у мексиканському шпиталі в Халіско, о.Хосе Луїс познайомився з хворою, яка побажала приступити до першого Святого Причастя. Прийнявши її сповідь, священник вирішив сповнити це прохання. «Це чудесне пережиття, бальзам любові для хворих». Такими словами мексиканський священник Хосе Луїс Ґонсалес Сантоской описав на Фейсбуку те, що сталося під кінець червня 2020р. у шпиталі в Халіско (Мексика). Він уділив Перше Причастя літній жінці, хворій на COVID-19. Ця подія розпалила його серце, коли світ довкола виглядав прибитим пандемією. «Кілька тижнів тому, відвідуючи з групою священників пацієнтів лікарні в Халіско, я опинився у відділенні, де приймали хворих на коронавірус. Там я познайомився з літньою жінкою, якій запропонував сповідь. Вона відповіла, що не може цього зробити, оскільки через різні причини так і не приступила до Першого Причастя, але дуже цього прагне», — сказав о.Хосе Луїс журналістові газети «Desde la Fe». Після короткої розмови з пацієнткою священник визнав, що її прагнення — щире і глибоке, і що вона має необхідне розпізнання у цій справі. Тому вони разом вирішили, що він повернеться до шпиталю за кілька днів, щоби хвора могла прийняти своє Перше Причастя. Фото цього дня, яку о.Хосе Луїс виклав на ФБ, цілком промовисті. Сам священник розповідає: «Після Причастя ми якусь хвилину розмовляли. Вона мені сказала: “Отче, я почуваюся такою спокійною, що прийняла Христа у серце”». Це зворушливе свідчення сили цього Таїнства і надії, яку воно зрощує в кожному серці.

CREDO

DZVONI

19

На здогадованє

некролог с. гавриїла ребачук Сестра Гавриїла Михайлина Ребачук, відійшла по вічну нагороду в небі 26.10.2020 р.Б. у віці 91 рік життя і 65 чернечого покликання.

Народилася .......................... 03.11.1928

Вступила до Згромадження ............09.05.1955

Облеклася .......................... 31.05.1956

Тимчасові Обіти ...........................31.05.1958 Довічні Обіти ...........................15.08.1063 Упокоїлася ...........................26.10.2020

Сестра Гавриїла Михайлина Ребачук народилася 03 листопада 1928 року в селі Хорвачани у Боснії в українській побожній та багатодітній родині Павла та Теклі Ребачуків. Крім Михайлини в родині було ще дванадцять дітей. Батько Павло приїхав до Боснії з України, а мама - Текля, з роду Дацишин, народилася вже в Боснії і була дуже побожною. Саме вона прищепила дітям віру і любов до Бога, навчила молитися.

Основну школу Михайлина закінчила у Хорвачанах. До Згромадження вступила 09.05.1955 року в Руському Керестурі і 31.05.1956 року мала облечини та взяла ім′я Гавриїла. Кандидатуру та новіціят проходила під проводом с. Венямини Боднарчук. 31 травня 1958 року склала перші Обіти, а 15 серпня 1963 році склала Вічні Обіти. ВіцеПровінційною Настоятелькою в той час була с. Софронія Рамач, Генеральною Настоятелькою с. Єроніма Химій. До Згромадження прийшли також її дві рідні сестри Ольга (с. Макрина), котра вже випередила її у вічності та Марія (с. Агнета).

Сестра Гавриїла несла своє служіння у спільнотах в Куцурі, Новому Саді, Кулі, Дюрдьові, Вербасі, де провадила домашню працю, кухню, город.

Коли у Вербасі був новіціят с. Гавриїла завжди радо допомагала новичкам і давала добрий приклад: молитви, покори, служіння в тиші.

В 2011 році перейшла на спільноту до Руського Керестуру, де жила і молилася за всіх.

20

DZVONI

Життя сестри Гавриїли було покірне і тихе, в молитві і служінню. Останні роки, коли не могла працювати, багато молилася, часто вставала вночі на молитву. Перед останній день життя прийняла Євхаристійного Ісуса до свого серця під час Служби Божої, у якій взяла участь, а наступного ранку вже не змогла піти до церкви – тихо перейшла до Небесного Єрусалиму по вічну нагороду.

Сестра Гавриїла мала великого духа молитви, витривалості, терпеливості, працьовитості, покори і жертви. Вміла тішитися малими речами, була любляча. Хоч була старенькою, але пам′ятала кожну сестру, цікавилася кожною, хто де на спільноті, як живуть. Також с. Гавриїла казала, що має велике завдання вимолити покликання, інакше не може померти, що і сталося, вимолила кандидатку – і померла. Нехай Господь винагородить с. Гавриїлу за її тихе служіння, покірне і святе життя, за добрий приклад, який залишила кожній з нас. Вічна їй пам′ять!

с. Тадея Голубіцька, СНДМ Провінційна Секретарка

`ovtenq 2020

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ

Дня 9. октобра наполнєли ше пейц смутни роки як ше преселєл до вичносци наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

ЯНКО МИКИТА майстор лївец з Кули (1939–2015)

Памятка на твою нєсебичну любов хтору ши нам даровал, на твою доброту нє бляднє. Дзекуєме ци на шицким. Гордосц же зме жили з тобу дава нам потїху за далєй. Навики це будземе ношиц у своїх шерцох и души. Твийо наймилши – супруга Ирина, дзивка Соня зоз супругом Славком, дзивка Таня зоз супругом Славком з Канади, син Владимир зоз супругу Сладяну, унуки Ваня зоз супругом Йовицом, Даря, Мирослав, Оля, Ана, Ирина и Яна, як и праунуки Мираш и Дуня

Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ

«Тот хто воскреснул Господа Исуса воскрешнє и нас з Исусом и вєдно з нами положи коло себе.»

(2 Кор. 4, 14)

Прешли осем роки як нас занавше зохабели

МАРИЯ ПАШО (1928 – 2012)

ЮЛИН ПАШО (1929 – 2012)

Занавше их буду паметац по їх доброти и любови: нєвеста Еуфемия, унук Яким зоз фамелию и унук Михайло зоз фамелию.

Спочивайце у мире Божим!

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 17. октобра 2020. року на свою драгу до вичносци пошол наш мили супруг, оцец и дїдо

ЮЛИЯН ПАШО (1952–2020) з Руского Керестура

Остали нам красни памятки на часи препровадзени з тобу, алє и вельки боль же ши нас занавше зохабел супруга Еуфемия, синове Яким зоз супругу Александру и Михайло зоз супругу Монику, як и унуки Мартин, Лена, Хана и Тони

Спочивай у мире Божим!

oktober 2020.

DZVONI

21

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 17. октобра 2020. року преселєл ше до вичносци наш мили и добри кум

ЮЛИЯН ПАШО (1952–2020) з Руского Керестура

Красни памятки на часи препровадзени вєдно занавше буду у наших шерцох и молитвох буду чувац кумово Пашово Йовґен и Веруна, як и кумчата Лидия и Владо з фамелию.

Спочивай у мире Божим!

«Нєбо велїча славу Божу, нєбесни звод нависцує дїла його рукох.» (Пс. 19, 1)

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 17. октобра преселєл ше до вичносци наш мили шовґор

ЮЛИЯН ПАШО (1952–2020) з Руского Керестура

Вше будзеш у наших думкох и красних памяткох. Ожалосцени: Шимкова, Тиркайлова Янкова, Сератличова, Тиркайлова Михалова, Пашова и Медєшова фамелия.

Спочивай у мире Божим!

22

DZVONI

«Ми знаме же зме прешли зоз шмерци до живота прето же любиме братох.»

(1 Йо. 3, 14)

`ovtenq 2020

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра 2020. року нєсподзивано ме зохабела моя мила супруга

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020) з Руского Керестура

Мила моя, барз вельки боль випровадзиц свойо наймилше на остатню драгу. Твой супруг Елемир

Спочивай у мире Божим! ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра 2020. року нєсподзивано нас зохабела наша мила дзивка

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020) з Руского Керестура

Мила Геленко, нє можеме вериц же ши нас занавше зохабела у велькей жалосци. Вично будзеш жиц у наших шерцох, думкох и молитвох. Дзекуєме ци за шицки хвильки хтори ши з нами препровадзела и старала ше о нас.

Спочивай у мире Божим!

Твойо жалосни родичи

oktober 2020.

DZVONI

23

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра занавше нас зохабела наша мила

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020) З любову и подзекованосцу у своїх памяткох вично будземе чувац твою безгранїчну любов и доброту.

Твоя шестра Таня зоз супругом Янком и дзецми – Терезку, Давидом, Андрейом и Кристинку.

Спочивай у мире Божим!

«И шветло швици у цмоти, и цмота го нє обняла.» (Йо 1, 5)

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра нєсподзивано нас зохабела наша мила тета

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020)

Мила наша тето, дзекуєме ци на твоєй любови, сцерпезлївосци и на шицким цо ши нас научовала. Вично будзеш жиц у наших шерцох!

Най це ангели чуваю!

Твойо наймилши – Терезка, Давид, Андрей и Кристинка Катоново 24

DZVONI

«Гоч бим мушел прейсц през долїну шмерцу, нє боїм ше од зла бо ти зо мну.» (Пс 23, 4)

`ovtenq 2020

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Моєй милей нєвести

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020) з Руского Керестура

Твою доброту, нєсебичну помоц вично будзем чувац у своїм шерцу. Оцец Янко Рамачов

Спочивай у мире Божим!

«Бог утре кажду слизу з їх очох и шмерци вецейнє будзе, анї смутку, анї йойку, анї болю вецей нє будзе бо перше прешло.» (Одкр. 21, 4)

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Нашей милей

ГЕЛЕНКИ РАМАЧ (1965–2020) з Руского Керестура

Нашмеяна и щира занавше ши у наших молитвох и думкох. Михайло, Анкица и Доротеа Рамачово

У надїї воскресеня!

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра нєсподзивано нас зохабела наша мила

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020) З любову и почитованьом будземе чувац памятку на тебе. Шицки зме це барз любели. Ожалосцени: Шимкова, Сератличова, Тиркайлового Михала, Пашова, Медєшова и Пашова фамелия.

Спочивай у мире Божим!

oktober 2020.

DZVONI

25

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ

Дня 13. октобра нєсподзивано нас зохабела наша мила и добра шестринїца

ГЕЛЕНКА РАМАЧ народзена Тиркайла (1965–2020)

НА ЗДОГАДОВАНЄ

Дня 16. октобра наполнєли ше 24 роки як у вичносци пребува наш мили

ВЛАДИМИР РАЦ (8.11.1943. – 16.10.1996.)

Памятки на це чуваю: син Ваня, нєвеста Снежана, унуки Александар и Оля, шестра Сенка Йованович и шестринїца Фемка Новакович.

Шицки зме це барз любели.З любову и подзековносцу вично це будземе чувац у наших шерцох. Братняци и шестринїци – Мижо, Елемир и Владо Шимково; Жико и Силвия Сератличово; Мижо, Терезка и Кристиян Тиркайлово; Лидия и Владо Пашово; Ґенчо и Иван Медєшово; Кимо и Мижо Пашово Дзекуєме ци за красни часу хтори зме вєдно препровадзели.

Спочивай у мире Божим!

Спочивай у мире Божим!

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ

НА ЗДОГАДОВАНЄ

Дня 12. октобра наполнєл ше єден жалосни рок як ше преселєла до вичносци наша мила

Дня 30. новембра наполнюю ше 20 роки як у вичносци пребува наш мили оцец

ЙОАКИМ СТРИБЕР (1939 – 2000) з Руского Керестура З виру до воскресеня и нового стретнуца, твойо наймилши.

Спочивай у мире Божим!

ТАНЯ ВЕНЧЕЛЬОВСКИ нар. БАЛИНОВИЧ (1966 -2019) з Руского Керестура

Твою любов и доброту будземе вично чувац у наших шерцох.Твойо наймилши

Спочивай у мире Божим, най це ангели чуваю!

Християнски часопис * Виходзи раз мешачно * Видава Грекокатолїцка парохия св. о. Миколая у Руским Керестуре * „Дзвони” часточно финансує Министерство вирох Републики Сербиї * Одвичательни редактор: о. Владислав Варґа * Главни редактор: о. мр Михайло Малацко * За видавателя: о. мр Михайло Малацко * Редакция: о. Юлиян Рац, о. Михайло Режак, о. мр Дарко Рац, ш. Михаила Воротняк СНДМ, Мария Афич, Мария Стрибер, Оленка Живкович, Славомир Папуґа * Часопис унєшени до реґистру средствох явного информованя под числом 2245 з ришеньом Министерства информацийох Републики Сербиї од 1. октобра 1996. року * Компютерски обробок: Славомир Папуґа * Друкує друкарня: „Maxima graf” Петроварадин * Тираж: 800 прикладнїки * Рочна предплата: 1000 дин. Европа: 50 еври, прейґокеански жеми: 60 еври * Адреса: М. Тита 64, 25233 Руски Керeстур, тел. (+381) 025/705-020 * E-mail: dzvoni@eunet.rs

26

DZVONI

Християнський часопис * Виходить щомісяця * Видає Грекокатолицька парафія св. о. Миколая у Руському Керестурі * „Дзвони” частинно фінансує Mіністерство віри у Республіці Сербії * Відповідальний редактор: о. Владислав Варґа * Головний редактор: о. мр Михайло Малацко * За видавця: о. мр Михайло Малацко * Редакція: о. Юліян Рац, о. Михайло Режак, о. мр Дарко Рац, с. Михаїла Воротняк СНДМ, Марія Афич, Марія Стрібер, Оленка Жівковіч, Славомир Папуґа * Часопис внесений до реєстру за собів громадського інформування під числом 2245 з рішенням Міністерства інформацій Республіки Сербії 1. жовтня 1996 року * Компютерська обробка: Славомир Папуґа * Друкувала друкарня: Maxima graf” Петроварадин * Тираж: 800 примірників * Річна передплата: 1000 дин. Європа 50 євра, заокеанскі державі 60 євра * Адрес: М. Тита 64, 25233 Руський Керестур, тел. (+381) 025/705-020 * E-mail: dzvoni@eunet.rs

veresenq 2020

Шлїдом подїйох

НОВИ САД – Реновиранє парохиялного будинку почало штредком септембра. Робя ше мулярски роботи, меня електроинсталациї и водовод, же би ше оможлївело нормалне хаснованє поверха и прижемя. Окончователь роботох подприємство „Архитектура – про инґ” ГОО Петроварадин. Инвеститор Грекокатолїцка парохия св. Апостолох Петра и Павла. (М.Г.К.,В.В.)

ҐОСПОДЇНЦИ – У другим тижню октобра члени Церковного одбору и парохиянє офарбели ограду и капурку опрез церкви. Роботу окончели Мирослав Дудаш, Владимир Салонски, Любомир Иванов и Владимир Иванов, котри предсидатель Церковного одбору, а котри и финансийно помогол, а у роботней акциї помагали и його унук Владимир и унука Драґана. (С.С.)

НОВИ САД – У рамикох своєй мировней роботи, Екуменска гуманитарна орґанизация предлужує серию едукацийох з обласци вибудови мира и помиреня. Дводньови тренинґ „Релиґия як ресурс мира”, отримани 2. и 3. септембра у Андревлю. Медзи присутнима участвовали 14 млади зоз Коцурского здруженя младих КУМ, жени зоз Европского екуменского форуму женох християнкох и други. Координаторка проєкта була Мария Парницки, а Анита Ґовля преподавала и була тренер. (М.Г.К., М.Г.)

НОВЕ ОРАХОВО – На теметове ше закончує мурованє местох за урни и памятнїк, на хторим буду виписани мена погинутих валалчаньох у шицких дотерашнїх войнох. Средства обезпечени зоз месного самодоприносу и з локалней самоуправи. Попри тих роботох, у Месней заєднїци одлучели же би ґу тому месту за урни положели и дзвон на древених слупох, хтори дакеди стал на штред валала. (Ол.П.)

Шлїдом подїйох

КРИЖЕВЦИ – Шпивацка ґрупа КУД «Яким Гарди» з Петровцох у руским народним облєчиве з новопошвеценим крижевским владиком кир Миланом Стипичом.

НОВИ САД – 31. октобра отримана Ноц храмох, а у Церкви св. апостолох Петра и Павла шпивал Хор Гармония, з дириґентку Сузану Ґрос-Маркович и солистку Бранку Оклєш. У програми участвовали церковни хори, музичаре, состави и поєдинци хтори представели културу и традицию своєй вирскей заєднїци. (М.Г. К.,В. В.)

БАЧИНЦИ – Школяре од І по ІV класу основей школи нащивели нашу грекокатолїцку церкву дзе их привитал парох о. Дарко Рац.

РУСКИ КЕРЕСТУР – У Центре св. Йосафати 11. октобра отримане друге стретнуце за виронаучних школярох и їх родичох хторе орґанизую шестри Служебнїци. Дзеци родичом пририхтали кратку програмку, а парох о. Михайло Малацко их привитал и похвалєл же участвую на таких стретнуцох на котрих ше дотримую фамелийни чесноти и заєднїцтво у фамелиї. (О.Ж.)

СРИМСКА МИТРОВИЦА - После длуґшого часу обаваня пре пандемию, на Мисийну нєдзелю 18.октобра кресцени двойо нови члени парохиялней заєднїци. То Неманя -Владимир з фамелиї Ґреґус и Виктор зоз фамелиї Бережнї. (о.В.В.)

СУБОТИЦА – На Служби Божей з нагоди Кирбаю Апостол по руски читал школяр Филип Дюмич.