Gruusbèk bo.ve

from Topic Berg en Dal zomer 2023

Bart’s tuintips

Wilma en Theo Giesbers

Wilma en Theo Giesbers zijn zeer begaan met Groesbeek. Ze wonen er al hun hele leven. Ze zijn onder andere de (mede)auteurs van het driedelige ‘De Woordenschat van het Groesbeeks’. In de loop der jaren hebben ze in Groesbeek veel zien veranderen.

Rangen en standen

De hiërarchie in de samenleving is sinds de jaren zestig behoorlijk veranderd. Het u werd vaak jij en gezag wordt regelmatig kritisch bekeken.

Wilma: “Vroeger had je meer rangen en standen in het dorp. Je had de vakmensen, de fabrieksarbeiders, de boerenstand, de middenstand en de “höghei.d”, zoals de burgemeester, ambtenaren en natuurlijk de geestelijkheid. De groepen mengden zich veel minder met elkaar dan nu.” Theo: “Dat is gelukkig verbeterd, verschillen zijn er nauwelijks nog. Vroeger was ‘doorleren’ nog wel eens afhankelijk van de positie van de ouders; dat is helemaal weg”. Wilma: “De bewaarschool en de lagere school waren bij de meisjes in handen van de nonnen. De meeste meisjes gingen na de lagere school naar de huishoudschool om daarna een vervolgopleiding te volgen of te gaan werken. Ze waren dan veertien of vijftien jaar! Heel bekend was de XOX fabriek in Kleef. Daar reed zelfs een speciale bus naartoe.”

Centrum

Leg maar eens wat oude foto’s van het Groesbeekse centrum naast elkaar. Die van 1960, 1970 en nu. Tjonge, jonge wat een verschil.

Wilma: “Ik kan me nog herinneren hoe de stoomtrein door het dorp reed. Als kind vond ik dat fascinerend. Inmiddels wordt het spoor niet meer gebruikt, alleen door de draisine.” Theo: “Vroeger, in de jaren vijftig, hadden weinig mensen een auto. De burgemeester, de dokter, een paar middenstanders, zelfs de pastoor reed nog op de (dames)fiets. Ik kan me nog herinneren dat er wel heel veel fietsen door het dorp reden. Je had in die tijd nog weinig straatverlichting. Een trottoir was er niet of nauwelijks.” Wilma: “De winkelfunctie van het centrum is veel beter geworden. Je kun tegenwoordig lekker shoppen in Groesbeek. Je kunt er alles krijgen; je hoeft niet naar Nijmegen.”

Theo: “De ecologische verbindingszone in het centrum tussen het bos en het buitengebied moet wel intact blijven. Het stuk groen langs het gemeentehuis, langs het spoor, langs het marktterrein, het Groeske, het park aan de Hoflaan, prachtig allemaal. Ik hoop ook op het behoud van het brongebied van de Groesbeek. Het mag absoluut geen parkeerterrein worden.” Wilma: “We moeten sowieso zuinig zijn op de natuur in onze omgeving. Dat is het goud van Groesbeek.” Theo: “Vergeet niet dat de afwatering in het centrum enorm verbeterd is. Daarnaast hebben we veel leuke winkeltjes, restaurants en terrasjes. Het centrum heeft een gezellige uitstraling. Trouwens, ik ben blij dat we ons in de politiek niet hebben laten verleiden tot galerijflats en een overdekt winkelcentrum.”

Gemeentehuis

Het grote gemeentehuis is een blik vanger in het centrum, maar ook erg beeldbepalend.

Wilma: “Het is zonde dat de locomotief is gesloopt. Daarvoor waren ook al de panden van Cillessen en Derks gesloopt. Je had daar een pittoresk pleintje kunnen maken. Het gemeentehuis is te groot voor het centrum. Het had ook op een andere plek kunnen staan.” Theo: “De raad en heel Groesbeek wilden het gemeentehuis zoals het nu is. Dus moet je dat accepteren, maar wat mij betreft was er een splitsing gemaakt. Het huis van de gemeente met raadzaal, ontvangsthal en loketfuncties direct in het centrum en de andere ambtenaren hadden gehuisvest kunnen worden in een nieuw gebouw op een plek verder van het centrum af.”

Gemeentenaam

In 2014 hield de gemeente Groesbeek op te bestaan en ging op in de gemeente Berg en Dal.

Wilma: “Ze hadden beter een neutrale naam kunnen kiezen.” Theo: “Nee, ze hadden Groesbeek als naam moeten kiezen. De naam heeft landelijke bekendheid. Bovendien was Groesbeek de grootste gemeente van wat nu de gemeente Berg en Dal is. En niet onbelangrijk, ze had het meeste geld.”

Dialect of taal Ouders praten vaak geen Groesbeeks meer met hun kinderen. Mede uit angst dat ze op school in Nijmegen en op hun dagelijks werk uit de toon vallen. Het dialect lijkt uit te gaan sterven.

Theo: “Of het uitsterft betwijfel ik. Er zijn zeker nog jongeren die nog Groesbeeks praten. Denk maar aan het schlagerfestival.” Wilma: “Neem bijvoorbeeld de teksten op de carnavalswagens. De mensen nemen de moeite de teksten goed te schrijven, zeker ook met behulp van onze driedelige ‘De Woordenschat van het Groesbeeks’.”

Theo: “Het dialect is hier nog een groot goed, het loopt hier minder hard terug dan elders.” Wilma: “Jongeren praten weliswaar minder in het Groesbeeks, maar verstaan het nog wel. Een en ander is afhankelijk van de ouders. Spreken zij wel of niet dialect met hun kinderen.” Theo: “Het Groesbeeks is overigens een taal, geen dialect. Die taal gaat terug tot ver in de Middeleeuwen.”

Mentaliteit

De maatschappij verruwt. De sfeer onder de mensen wordt soms harder.

Theo: “Ik vind de sfeer in Groesbeek nog heel gemoedelijk.” Wilma: “Vroeger, voor de oorlog maar ook nog wel in de jaren ‘50/’60, was Groesbeek meer opgedeeld in kernen. Je had de Stekkenberg, de Breedeweg, het centrum, het Vilje, De Horst. ‘Gi.j ziet van daor, gi.j van daor.’ Er was meer rivaliteit tussen die dorpsdelen. Nu speelt dat geen rol meer.”

Toerisme

De laatste decennia is Groesbeek meer en meer een toeristische trekpleister geworden.

Wilma: “Heel vroeger kwamen er ook toeristen naar Groesbeek. Er waren verschillende hotels en pensions. De gegoede burgerij kwam hier voor de natuur en de dorpse sfeer. Na de oorlog was er minder toerisme. In de jaren ‘70/’80 stond de Heilig Landstichting nog wel op nummer één van de NS-toertochten. Dat kun je je nu niet meer voorstellen.”

Theo: “In de jaren ‘90 kwam het toerisme hier in een stroomversnelling. Er kwamen meer campings, pensions en vakantiehuizen. Het kamperen bij de boer nam een vogelvlucht.” Wilma: “Nederland verstedelijkte meer en meer en de mensen gingen op zoek naar groen en rust. We hebben nu ook meer horecagelegenheden in Groesbeek. Mede gericht op de toeristen en dagjesmensen. Dat is wel gezellig. We moeten daarom wel zuinig zijn op de natuur.” Theo: ”Neem bijvoorbeeld Dekkerswald, dat is enorm uitgebreid. Men wil er nu zelfs woningen gaan bouwen.” Wilma: “Je gaat toch geen huizen bouwen op plaatsen waar bos gekapt zou moeten worden. Straks krijgen we een Wa.ldsprong in plaats van een Waalsprong.”

Goed toeven

Maar Groesbeek blijft nog steeds een geweldige plek om te wonen.

Beiden: “t Is hie.r bor moi.j woo.ne. Wi.j gaon d’r nooit mèr wèg. ’t Blieft vör ó.ns: Gruusbèk bo.ve.”

High-Tech Offset volgens Veldhuis Media

We produceren het drukwerk volgens de ISO 12647-2 norm. Het is dé standaardnorm voor offsetdruk. Hierdoor garanderen wij een voorspelbare kwaliteit. Je wensen en ons drukproces naadloos op elkaar aangesloten. Hierdoor krijg je het kwaliteitsdrukwerk mooi op tijd en toch voordelig.

Snel en voordelig het drukwerk op de plaats van bestemming.