Berg en Dal herdenkt Market Garden, 75 jaar vrijheid

BERG EN DAL HERDENKT

75

Deze special is mede mogelijk gemaakt door RvB Media en gemeente Berg en Dal

JA

AR

VR IJ H

EI

D

MARKET GARDEN

Herdenking 75 jaar Market Garden Een tijd om nooit te vergeten In september 2019 is het 75 jaar geleden dat parachutisten en zweefvliegtuigen van de 82e Airborne divisie in en om Groesbeek landden als onderdeel van de Operatie Market Garden. Evenals de Horsagliders (zweefvliegtuigen) die landden tussen Bruuk en Breedeweg, met aan boord het tactisch hoofdkwartier van generaal ‘Boy’ Browning.

Vijfenzeventig jaar Market Garden vieren we met een groot herdenkingsprogramma. Georganiseerd door gemeenten, musea en vele vrijwilligersorganisaties.

In de gemeente Berg en Dal ligt in september de nadruk op activiteiten en herdenkingen in Beek en Groesbeek. In het voorjaar van 2020 zijn er veel activiteiten in andere delen van de gemeente Berg en Dal, zoals Millingen en de Ooijpolder.

Het programma van de gemeente Berg en Dal is onderdeel van het regioprogramma Rijk van Nijmegen.

In deze Topic bijlage proberen we u middels interviews en bijzondere verhalen mee te nemen naar september 1944, een tijd om nooit te vergeten!

Aan deze bijlage werkten mee: - Jan de Valk, namens Topic Magazine - Erik de Gans, namens de gemeente Berg en Dal - Jeanne Melchers en Marco Cillessen, namens de Stichting Groesbeek Airborne Vrienden - Tony Nillesen Wij willen hen daarvoor hartelijk danken, De redactie

< Toelichting op de kaart op de cover LZ = landing zones voor gliders DZ = drop zones voor parachutisten.

De rode pijlen zijn de diverse tegenaanvallen van de Duitsers om het bosrijke gebied van tussen Groesbeek en Nijmegen te heroveren en uiteindelijk de reden dat Groesbeek op 1 oktober 1944 geëvacueerd werd.

Het beeldmateriaal is beschikbaar gesteld door; Jaap Beijnes, Collectie SOHE en SGAV Deze special heeft als bijlage in Topic magazine editie Berg en Dal gestaan

Operatie Market Garden strategisch van groot belang Een brug te ver In september is het 75 jaar geleden dat de Operatie Market Garden van start ging. De operatie had als doelstelling om de zestien bruggen over de grote Nederlandse rivieren in handen te krijgen, zodat een snelle doorstoot naar het Ruhrgebied, het hart van de Duitse oorlogsindustrie, mogelijk werd.

Er vonden luchtlandingen plaats bij Son en Veghel, Groesbeek, Grave, en Overasselt (Amerikanen) en rondom Arnhem (Britten). Vanuit het zuiden rukte het Britse XXX corps langs een smalle corridor op naar Nijmegen en Arnhem.

Althans dat was de bedoeling, maar men strandde rondom Elst. Arnhem werd niet bereikt en de brug aldaar kregen de geallieerde strijdkrachten niet in handen.

De Rijn kon niet worden over gestoken.

Operatie Market Garden was mislukt, het bleek een brug te ver.

We zoomen in op het Groesbeeks/ Nijmeegse deel van Market Garden.

Op 17 september vanaf 13.00 uur in de

middag landden in en rond Groesbeek parachutisten en ruim 50 zweefvliegtuigen van de 82e Amerikaans Airborne Divisie, onder leiding van generaal James Gavin. Het doel was de bruggen in Nijmegen te veroveren. Tussen Bruuk en Breedeweg landde rond 14.00 uur het tactisch hoofdkwartier van generaal Fredrick ‘Boy’ Browning, de deputy – commander van het eerste geallieerde luchtlandingsleger.

organisatorische uitdaging van de bovenste plank, die in een paar dagen tijd opgetuigd moest worden. En bovendien van groot strategisch belang was.

Immers, men wilde nazi – Duitsland snel op de knieën dwingen.

Steeds werden de plannen luchtlandingstroepen in te zetten, bijgesteld.

Aanvankelijk droeg de militaire onderneming de naam Linett 1, daarna gevolgd door Linnett 2, Comet, om uiteindelijk onder de naam Market Garden de geschiedenisboeken in te gaan. Saillant detail: in het plan Comet zouden de Polen landen bij Groesbeek.

Pas op 20 september, na de fameuze oversteek van de Waal in canvas bootjes, konden de mannen van de 82e de Duitsers op de bruggen in de rug aanvallen. Niet lang daarna waren de bruggen in geallieerde handen. In de Market Garden is een vat vol verhalen, regio rondom Nijmegen, Groesbeek, daarvan hebben wij er een aantal voor u Grave en Overasselt werd flink ge- opgetekend. vochten tussen de Amerikanen en de Duitsers.

Denk nou niet dat zo’n operatie als Market Garden zo maar even tot stand kwam. Het vormde een logistieke en

Market Garden

Patrouille Militairen van het 508e regiment hadden zich verschanst in een boerderij aan de Oude Kleefsebaan, van daar uit voerden zij in de nacht patrouilles uit in Duitsland. Ze kwamen wel tot aan Kleve, zonder opgemerkt te worden. En wat doe je dan als je toch op verkenning in Kleve bent, je neemt als bewijs ansichtkaarten mee uit het heuvelstadje. Strategisch gezien altijd handig. Toen de militairen deze foto’s aan boer Teunissen lieten zien, kon hij zijn ogen niet geloven. Eigenlijk dacht hij diep in zijn hart aan een grap. Je kon toch niet ongemerkt zo ver in vijandelijk gebied komen. Echt niet! Zijn ongeloof sneuvelde toen de Amerikanen op patrouille naar Zyfflich waren geweest.

Zij hadden daar foto’s uit huizen meegenomen en wie stonden er op de foto’s? Inderdaad, Duitse familieleden van de boer. Uit Zyfflich. Een tijdlang stond zijn mond wijd open van verbazing…

Harold in Locomotief met troopers C Btry-prob Groesbeek.

een vat vol verhalen

Verstekelingen Op het vliegveld vanwaar de militairen van de 82e luchtlandingsdivisie vertrokken richting Groesbeek, kwam ook wel eens een Engelsman, corporal Robert J. Veasy. Hij vloog op een bommenwerper en vond een dergelijke riskante operatie wel interessant. Een bevriende para regelde voor hem een Amerikaans uniform, hij stapte in de Dakota en sprong met zijn parachute boven de Wylerbaan in Groesbeek. Hij was niet opgeleid tot paratrooper, en had nog nooit met een parachute gesprongen. Dat weerhield hem er niet van om dapper met de Amerikanen mee te vechten. Hij sneuvelde op 20 september tijdens het krijgsgewoel tussen Beek en Ooij.

Een andere Britse verstekeling die op het vliegveld werkzaam was, reisde mee met een zweefvliegtuig naar Groesbeek. Nadat hij hier een tijd had rondgehangen en meegevochten, keerde hij terug naar Engeland. Om vervolgens drie maanden in de gevangenis te verdwijnen, wegens ongeoorloofde afwezigheid.

Bommenlijntje Stel je voor, je landt op 17 september 1944, als paratrooper van de 82e Airborne Division, in de bossen nabij Klein Amerika De eerste zwevers boven Groesbeek

© Harold C Johnson

Zo, nu hebben we algemene informatie opgedaan over de Operatie Market Garden. Nu kan de lezer in de Waco Glider stappen en met de parachute landen in een aantal bijzondere verhalen.

in Groesbeek. En je keert er 75 jaar later als 97-jarige veteraan pas weer terug. Dat overkwam Harold C. Johnson op 29 mei 2019. Het was voor hem een bijzonder en emotioneel moment.

Destijds landde hij hier als dienstplichtig militair van het 376ste Parachute Artillery Battalion. Harold: “Wij hadden als taak de kanonnen, die in onderdelen in zogenaamde ‘parapacks’ waren gedropt, in elkaar te zetten. Dat was een belangrijke taak, want kanonnen waren erg belangrijk om de Duitsers op afstand te houden en ze weg te jagen. Weg van de landingszones, bestemd voor honderden zweefvliegtuigen die al onderweg waren. Ik had een camera mee genomen en daar ben ik achteraf heel blij om.”

En zo fotografeerde hij het bommenlijntje wat in die tijd van het station in Groesbeek naar het bos tussen Klein Amerika, de Knapheideweg, de Bisseltsebaan en de Wolfsberg, liep. Lange tijd bevond zich namelijk in dat bos een Feldmunitionslager, waar vliegtuigbommen van de Duitsers lagen opgeslagen. In Groesbeek heerste de angst dat die bommenopslagplaats een keer gebombardeerd zou worden en dat Groesbeek in één klap zou worden weggevaagd. Gelukkig kwam het niet zo ver.

De bunkers van het depot, raakten steeds leger, doordat de Duitsers de explosieven hard nodig hadden in de strijd tegen de geallieerden. Harold: “We stuitten tot onze verbazing op het depot en de hekken er om heen. Het was een grote opslagplaats met veel bunkers. Nadat we de aanwezige Duitse militairen gevangen hadden genomen en naar het jachtslot Mookerheide hadden gebracht, verbleef ik nog enige tijd in het bos bij het spoorlijntje. Ik wilde op mijn gemak nog wat plaatjes schieten. Kijk, hier zie je mij in een locomotief zitten, rijdend op het smalspoor.” Uniek fotomateriaal! Van het smalspoor waren nog geen opnamen, wel van het dubbelspoor.

Kalorama Destijds was Kalorama in Beek een tuberculosekliniek. Rond de Rijksstraatweg in Beek werd ten tijde van Market Garden flink gevochten. Dat leverde veel gevaar op voor de patiënten. Om aan het strijdgewoel te ontkomen, werden ze naar het kerkje in Persingen geëvacueerd. Daarbij zag. men iets over het hoofd, namelijk het stuk tussen Persingen de Nijmeegse verkeersbrug.

Die brug was inmiddels in geallieerde handen, maar de Duitsers probeerden die via Persingen en omliggende landerijen toch te bereiken. En dus trokken Amerikaanse militairen naar het gebied tussen Persingen en de brug om dat te vorkomen. Met als gevolg flinke gevechten tussen Duitsers en Amerikanen.

Zaten de patiënten van Kalorama opnieuw klem tussen de strijdende partijen. De kogels vlogen hen om de oren.

Smakelijk eten De militairen die in de omgeving van Groesbeek landden waren vaak zeer jong. De leeftijd varieerde zo tussen de zeventien en twintig jaar. Stel je voor, je bent in de bloei van je leven, je landt in een onbekend gebied, waar je de weg moet zien te vinden om je militaire doelen te bereiken. En dat alles voor de vrijheid van medemensen. Stille waardering is hier op zijn plaats. Velen gaven hun leven voor de vrijheid van een ander. Een bataljon militairen van de 82e luchtlandingsdivisie landde met hun parachute niet op Klein Amerika, zoals de bedoeling was, maar op de Kamp aan de Wylerbaan. Foutje bedankt…

Ze moesten echter de hoogste heuvel innemen van het bos tussen de Hoenderberg en de spoorlijn naar Nijmegen. Dus trokken ze vanaf de Kamp via de Zevenheuvelen weg naar het beoogde doel. Aan de Ottenhofstraat maakte huisarts Jaap Beijnes zijn beroemde foto’s van deze militairen. Dat had hij niet kunnen doen als de soldaten op de juiste plek waren geland. De soldaten bereikten hun doel, waar destijds nog een uitzichttoren stond. De Duitse militairen waren er hals over kop van door gegaan. Ze hadden zo’n haast, dat ze het lekkere eten, geurend en dampend op tafel hadden laten staan. En “och”, dachten de Amerikanen, “dat lusten wij wel!”

Anthony Stefanich (zie cover) Anthony was kapitein bij de 82e luchtlandingsdivisie. Zeer geliefd bij zijn manschappen en zeer gelouterd. Hij had gevochten in Afrika, Sicilië, Italië en Normandië. Op 17 september landde hij met zijn eenheid op Klein Amerika in Groesbeek. Een dag later landde een zweefvliegtuig onbedoeld langs de Grafwegen.

Stefanich kreeg de opdracht om met zijn mannen de lading in veiligheid te brengen voordat de Duitsers het in handen kregen.

Eenmaal aangekomen werden ze door de Duitsers onder vuur genomen vanuit de bosschages tussen wat nu Boscafé Merlijn is en de Grafwegen. Stefanich werd getroffen en raakte zwaar gewond. Zijn manschappen namen hem mee naar een schuur van boerderij het Hof. Daar is hij op 18 september 1944 overleden. zevenentwintig jaar jong. Zijn laatste woorden waren: ‘Come on boys, do your job.’

Bovenstaande verhaal kwam tot stand na een gesprek met Marco Cillessen en Jeanne Melchers van de Stichting Groesbeek Airborne Vrienden.

Hartelijk dank voor jullie medewerking.

Groesbeek, voor herenmode winkel Herman Derks

Stichting Groesbeek Airborne Vrienden Laten we nooit vergeten!

De Stichting Groesbeek Airborne Vrienden heeft als doelstelling het herdenken van de operatie Market Garden en het ontvangen van de geallieerde militaire veteranen uit de Verenigde Staten, Canada en Groot Brittannië. In de loop der jaren zijn er mede door hen diverse monumenten opgericht ter nagedachtenis aan de oorlogshandelingen in deze regio. En hebben zij diverse herdenkingen georganiseerd. Vele oorlogsveteranen zijn door de stichting met een dankbaar en warm hart ontvangen en rondgeleid door de omgeving, waarin zij zo’n belangrijke rol hebben gespeeld.

Vanaf 1992 is de aandacht ook uitgegaan naar de andere zijde van de grens te weten Kranenburg, Kleve en Donsbrüggen. De Groesbeek Airborne Vrienden hebben zich ontwikkeld tot een stichting die over de landsgrenzen heen kijkt en vriendschap en verdraagzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Zij nemen tegenwoordig deel aan vrijwel alle activiteiten en herdenkingen aan beide kanten van de grens. Laten we nooit vergeten!

Sinds 2008 organiseert men jaarlijks een WO2 Educatie en Experience dag voor ongeveer negentig schoolkinderen. Zodat ook de jeugd de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in leven houdt. Momenteel wordt er gewerkt aan een boek in samenwerking met de Heimatverein uit Donsbrüggen, waarin verhalen verteld worden van Duitse mensen uit de grensstreek en Nederlandse evacués.

Burgerleed

> Oorlog betekent altijd: leed onder de bevolking. Tijdens Market Garden was dat niet anders: burgers vluchtten in schuilkelders, werden geëvacueerd naar elders, ver weg van huis en haard, ze raakten gewond of verloren het leven. In Groesbeek vielen ongeveer twintig burgerdoden.

Ze kwamen vaak ongelukkig aan hun eind. Bijvoorbeeld doordat er een handgranaat in een schuilkelder gegooid werd, of doordat personen onbedoeld in de vuurlinie terecht kwamen.

Nachtmerrie op De Horst

Rose Jakobs: Een geknakte roos

Stelt je voor: jarenlang heb je geleden onder het juk van de Duitse bezetting. En dan, tijdens Operatie Market Garden komt de bevrijding nabij, nog even en de Amerikaanse soldaten staan in het dorp. Eindelijk vrijheid na al die jaren! Maar zo ver komt het niet. De Duitsers houden stand en blijven. Wat een domper!

Het overkwam de inwoners van De Horst in 1944.

Hoe houd je hoop en koester je liefde en blijdschap in bange dagen, in tijden van wanhoop, vertwijfeling, zorgen en angst?!

Het antwoord kun je vinden in het dagboek van Rose Jakobs, een Joods meisje, dat samen met haar ouders, broers en zussen, uit Duitsland vluchtte in de hoop in Nederland een betere toekomst op te kunnen bouwen.

Op 17 september tijdens de luchtlandingen in het kader van Market Garden, bereikten de Amerikaanse paratroopers van de 82e luchtlandingsdivisie De Horst, op een steenworp afstand van de Duitse grens, nét niet. Dit tot ontzetting van de burgerbevolking. Als een gitzwarte schaduw, blijft de bezetting door de Duitse troepen over het dorp hangen. De frontlinie kwam tussen De Horst en Groesbeek te liggen. De bevrijders bevonden zich op loopafstand, maar waren in feite onbereikbaar ver weg. Erger nog, tot begin 1945 lag De Horst middenin het geallieerde schootsveld. Wat een nachtmerrie! De bewoners konden geen kant op.

Ruim tweehonderdvijftig mensen kregen onderdak in de kelders van het klooster van de zusters Franciscanessen. Een grote witte vlag op het dak moest hun veiligheid garanderen.

Maar niets bleek minder waar. Het klooster kreeg diverse voltreffers te verwerken. De zusters verzorgden de zieken en gewonden zo goed als ze konden, engelen bestonden, óók in die tijd. Bakker Antoon Oomen bakte elke nacht brood voor zijn dorpsgenoten, ondanks dat zijn woonhuis diverse malen door een granaat getroffen werd, en dat Pro deo!

Een groepje mannen ging elke dag in de omgeving op zoek naar vlees, eieren en meel. Ze riskeerden hun leven om de onderduikers te voeden! Een goede buur was ook toen, beter dan een verre vriend. Na een maand was de situatie van de burgerbevolking onhoudbaar geworden. Na bemiddeling door pastoor Van de Leeden, vertrokken de inwoners op 20 oktober 1944 via Kranenburg en Emmerich, dwars door het oorlogsgeweld, naar de nog steeds door de Duitsers bezette Achterhoek. Pas in mei 1945 konden ze terugkeren naar De Horst. Het dorp was veranderd in een ruïne.

Onderliggende foto is enkele dagen voor de evacuatie van de Horst genomen.

Na de bezetting van Nederland dook Rose, samen met haar familie, onder. Eerst in Nijmegen, later in Beek. In september 1944 landden de geallieerden in de omgeving in het kader van Market Garden. In Beek vonden hevige gevechten plaats. Voor Rose leek de bevrijding nabij.

Vier jaar lang had ze ondergedoken gezeten. De angst voor ontdekking en deportatie beheerste haar leven. Maar nu was het tijd om plannen te maken voor de toekomst. Nog even en dan zou de vrijheid haar toe lachen. Maar het lot besliste anders. De Rose werd geknakt toen ze, in oktober 1944, overleed bij een granaatinslag in het huis waar ze ondergedoken zat. De rest van het gezin overleefde de oorlog.

Het klooster op De Horst.

Tony Nillesen ooggetuige Market Garden We dachten bevrijd te zijn Tony Nillesen (80) maakte als zesjarige de luchtlandingen van de Amerikaanse 82e Airborne Divisie in Groesbeek mee.

Een paar weken later volgde een vervelende evacuatie naar Bergharen.

Tony: “Mijn vader had een bakkerij in de Ottenhoffstraat. P.A Nillesen.

Daar woonden we ook. Ik was op 17 september 1944 in de ochtend aan het spelen bij een buurjongen, toen we ineens heel veel lawaai hoorden: schoten, explosies. Verschrikt keken we uit het raam. Ik zag een mannetje aan een parachute hangen. Daarna volgden er meer.

Let wel: ik was toentertijd zes jaar en begreep niet wat er allemaal gebeurde en waar het goed voor was. Ja natuurlijk, wilde ik graag naar buiten rennen om te kijken wat er allemaal gebeurde. Maar dat mocht niet van de buurvrouw: te gevaarlijk. Toen de rust enigszins weder gekeerd was, mochten we naar buiten.

Er liep een aantal militairen rond in de straat. ‘Do you want chocolate’, vroeg een van de mannen aan mij. Ik verstond er natuurlijk geen snars van, maar ik begreep wel dat het om chocolade ging.

Daar zei ik geen nee tegen.”

Het waren verwarrende dagen zo in het begin van de Operatie Market Garden.

Het zo vredige dorp Groesbeek lag ineens in de frontlinie. Er werd flink gevochten tussen de Duitsers en de Amerikanen. “Ik zag alleen wat er gebeurde in de Ottenhoffstraat, maar later begreep ik dat er ook soldaten in de omgeving landden, soms in een boom terecht kwamen of op een dak. En dat er

huizen in brand stonden als gevolg van de inslag van een granaat. We dachten bevrijd te zijn, maar verbleven lange tijd in de kelder van ons huis. Het was stil op straat, er liepen weinig mensen. Zo nu en dan werd de stilte aan flarden gescheurd door geweerschoten. Angst kende ik niet, als kind besefte je het gevaar niet. Ik had ook geen slachtoffers gezien.”

Begin oktober besloten de instanties dat het in Groesbeek voor de burgerbevolking te gevaarlijk geworden was.

Men moest evacueren. “Ik herinner me nog dat ik met een speelgoedpaard aan het spelen was, toen mijn vader zei: “We moeten hier weg”. Ik werd blij van die woorden, en juichte spontaan. Ik kreeg meteen een draai om de oren. Ik zag de evacuatie als een vakantie. Ik was nog nooit buiten Groesbeek geweest.

Nu kreeg ik de kans. De familie Nillesen, vader en moeder en drie kinderen, verhuisde naar familie in Bergharen. De tocht werd deels met paard en wagen, deels lopend afgelegd.

Het regende die dag flink, dus de tocht was bepaald geen pretje. Tony: ”Ik heb geen fijne tijd gehad in Bergharen. Ik was daar nog nooit geweest en we voelden ons niet echt welkom. Mijn moeder was Duitse, als ze de woonkamer in kwam, hoorde ze mijn tante zeggen: “Mond dicht, daar komt de mof aan”. Maar mijn moeder had niets met Hitler. Vier van haar broers vochten in de oorlog, één daar van is gesneuveld. Later begreep ik dat de familie in Bergharen geld kreeg om ons op te vangen.

Er was veel spanning onder elkaar. s’-Nachts sliepen we op een strozak. Ik lag in het midden, mijn tante en mijn zus sliepen naast mij. Ik plaste veel in bed, dat kwam door de spanning.” Vader Nillesen dacht dat de evacuatie drie weken zou duren, maar het duurde en duurde en hij werd onrustig , te meer omdat hij de kippen, varkens en konijnen in Groesbeek achter had moeten laten. “Hij

Daarna volgden er meer parachutisten.

slaagde er in een vergunning te krijgen om de beesten in Groesbeek op te halen.

Ze werden ondergebracht bij een neef van mijn vader, Jan de Vaan, boer in Bergharen(Breekwagen). Maar toen het voer op was, moesten ze alsnog geslacht worden.”

Pas in maart 1945 mocht de familie Nillesen naar huis, eindelijk weer terug naar Groesbeek. Tony: “Mijn vader ging een week eerder terug om het huis enigszins bewoonbaar te maken. De ruiten lagen er uit, de Canadese soldaten hadden veel houtwerk uit de zolder gesloopt om een vuurtje te stoken. Ze moesten zich immers warm houden in de winter. Er was met benzine gestookt, de muren in de keuken waren zwart geblakerd. Die Canadezen waren ruwe lui, ze vloekten veel. De meubelen waren deels verdwenen. Niet alleen bij ons.

Mensen haalden dan weer spullen uit huizen waarvan de bewoners nog niet terug gekeerd waren. Meestal bracht men die zaken later weer terug.”

Groesbeek was een spookdorp toen de mensen er terug keerden. Veel huizen waren verwoest of beschadigd. Zaal Gelria, Hotel Hurkmans en ‘de Knots’ waren afgebrand als gevolg van bom- en granaatinslagen. Ratten en muizen liepen vrij door de huizen. Tony: “In Groesbeek waren mijn spanning en het bedplassen meteen over. Ik was zo blij dat ik weer thuis was. Toch bleef het oppassen geblazen. Op veel plaatsen lagen mortiergranaten met een bordje ‘danger’ (gevaar.red) er bij geplaatst. Op een dag wilde ik daar naar toe rennen om er mee te spelen. Ik wist niet wat ‘danger’ betekende. Gelukkig kon mijn vader mij nog op tijd tegen houden.

Het was behelpen die eerste jaren na de oorlog, maar gelukkig zag ik Groesbeek langzaam aan uit de as herrijzen. Het blijft mijn dorp. Ik ben er geboren en getogen en woon er nog steeds met veel plezier.”

Activiteiten 75 Jaar Market Garden Gelderland Herdenkt > 1 t/m 30 september Tentoonstelling Stichting Groesbeek Airborne Vrienden over de 82nd Airborne Divisie.

Open: dagelijks van 9.00 – 16.30 uur, behalve weekenden. Locatie: Gemeentehuis, Dorpsplein 1, 6562 AH Groesbeek. Toegang: gratis. ww.infocentrumwo2.nl > 7 september Freedom Tour Rijk van Nijmegen Fietstocht langs de historische locaties van Market Garden, Afstanden 30km of 45km, route Hatertse Vennen - Grave. 5 SuperStops: o.a. Kasteel Wijchen, Kazematten Grave en andere monumenten. Herinneringsmedaille.

Start: Infocentrum WOII, Ridderstraat 27, 6511 TM Nijmegen. Aanvang: 9:00 - 11:00 uur. Toegang: vanaf € 7,50 p.p. ww.freedom-tour.nl > 8 september Freedom Tour Rijk van Nijmegen Fietstocht langs de historische locaties van Market Garden, Afstanden 30km of 45km, route: Groesbeek en omstreken. 5 SuperStops: o.a. het nieuwe Bevrijdingsmuseum, Thornse Molen.

Herinneringsmedaille.

Start: Infocentrum WOII, Ridderstraat 27, 6511 TM Nijmegen. Aanvang: 9:00 - 11:00 uur. Toegang: vanaf € 7,50 p.p. ww.freedom-tour.nl > 14 september Taptoe met medewerking van twee jeugdkorpsen (Jong Pasveer uit Leeuwarden en Jong DVS uit Katwijk) en drie seniorkorpsen (Show en Marchingband Juliana uit Amersfoort, Show en Marchingband Exempel uit Empel en Showband Irene uit Ede).

Het voorprogramma wordt verzorgd door de Nijmeegse Drumfanfare Michaël.

Aanvang: 18.30 uur. Locatie: Marktplein, centrum Groesbeek. Toegang: gratis. ww.infocentrumwo2.nl > 15 september Bevrijdingsfestival Market Garden.

Feestelijk programma voor jeugd, gezinnen en de toeristische bezoekers met o.a. live muziek en film, boekverkoop, radioshow, kindervrijmarkt, historische voertuigen en vele andere activiteiten.

Aanvang 10.30 tot 16.30 uur, Locatie: Bevrijdingsmuseum, Wylerbaan 4, 6561 KR Groesbeek, Toegang: volw. € 5,- p.p., kind tot 17 jaar gratis. ww.bevrijdingsmseum.nl

> 15 september Euregio Vrijheidswandeling door de mooie grensstreek NederlandDuitsland incl. gratis bezoek aan het Bevrijdingsmuseum. Diverse afstanden: 6, 10,15, 20, 25 of 30 km en dit jaar ook 75 hectometer (7,5 km).

Start 6 en 7,5 km: Bevrijdingsmuseum, Wylerbaan 4, 6561 KR Groesbeek Start 10, 15, 20, 25 en 30 km: Sporthal Heuvelland, Ambachtsweg 8, 6562 AV Groesbeek.

Start 20 km Duitsland: Tourist Info Center Alter Bahnhof, Bahnhofstasse 15, 47559 Kranenburg (D).

Aanvang: vanaf 8.00 uur zie website voor exacte tijden. Gezinswandeltocht van 6 en 7,5 km vanaf 9.00 uur. Toegang: € 4,- p.p. incl. toegang Bevrijdingsmuseum ww.wandeleninvrijheid.nl > 17 september Herdenking Generaal Gavinmonument Officiële herdenking 75 jaar Operatie Market Garden in aanwezigheid van vertegenwoordigers van veteranen, vertegenwoordiging 82nd Airborne Division, Ambassades, Amerikaanse families, schoolklassen.

Aanvang 10.30 uur. Locatie: General Gavin Monument, Nieuwe Drulseweg, Groesbeek. Toegang: gratis www.groesbeekairbornevrienden.nl > 17 september Publieksdag Bevrijdingsmuseum Publieksdag in het Bevrijdingsmuseum, volledig in het teken van het 75-jarig jubileum van Operatie Market Garden Aanvang 10.00 - 17.00 uur. Locatie: Bevrijdingsmuseum, Wylerbaan 4, 6561 KR Groesbeek. Toegang: volwassenen: € 12,50 pp, kinderen (7 t/m 17 jaar): € 6,50 pp. ww.bevrijdingsmuseum.nl > 17 september Herdenking 17 septemberstraat Aanvang: 14.00. Locatie: 17 Septemberstraat, Breedeweg. Toegang: gratis ww.infocentrumwo2.nl > 17 september Freedomconcert Fletcher Hotel-Restaurant Erica en Muziekvereniging Edelweisz organiseren samen voor de tweede maal het Freedom Concert, dit jaar met vele gastoptredens.

Aanvang 19.00 uur (ontvangst vanaf 18.00 uur). Locatie: Hotel Erica, Molenbosweg 17, 6571 BA Berg en Dal. Toegang: gratis (reserveren noodzakelijk op 024-6843514 of info@hotelerica.nl) ww.hotelerica.nl

> 17 september Oecomenische dienst Kerk Beek, aansluitend kranslegging 19.00 - 20.30, Beek > 18 september Parachutistendropping Falcon Leap In september is het precies 75 jaar geleden dat parachutisten van de 82e Airborne divisie in Groesbeek landden als onderdeel van de Operatie Market Garden. Op woensdag 18 september 2019 zullen opnieuw naar verwachting 1.200 parachutisten in Groesbeek voet aan de grond zetten.

Aanvang: vanaf 9.00 uur. Locatie: Landgoed Den Heuvel, Wylerbaan 18, 6561 KR Groesbeek. Toegang: gratis ww.infocentrumwo2.nl > 19 september Basiskamp Liberation Task Force Basiskampement van ca. 285 originele historische voertuigen en vele re-enactors.

Aanvang 10.00 - 21.00 uur, Locatie: Camping Klein Amerika, Klein Amerika 3a, 6562 KC Groesbeek. Toegang: gratis ww.infocentrumwo2.nl > 20 september Static show historische voertuigen LTF De voertuigen van het basecamp op 19 september vertrekken vandaag voor een tour door de regio. Ze maken een stop in het centrum van Beek, op weg naar Nijmegen. Aanvang 11.00 - 13.00 uur.

Locatie: Centrum Beek. Toegang: gratis ww.infocentrumwo2.nl > 22 september Doortocht historische colonne voertuigen OMG Aanvang 10.00 - 14.00 uur. Locatie: centrum Groesbeek, centrum Berg en Dal, centrum Beek. Toegang: gratis ww.infocentrumwo2.nl > 22 september Herdenkingsplechtigheid met de gemeente Kranenburg Twee Amerikaanse families van de twee C-47 transportvliegtuigen die bij Kranenbrug zijn neergestort zijn hierbij aanwezig. Na de Heilige Mis van 9:30 uur in de St. Peter en Paul kerk te Kranenburg, vindt aansluitend om 11:20 uur de officiële herdenking voor de twee op 17 september 1944 vermoorde Amerikanen plaats, voor het gemeentehuis, Klever Str. 4 te Kranenburg.

Alle data en tijden onder voorbehoud. Meer informatie over programma, data en tijden op www.infocentrumwo2.nl