Ruske slovo 38 3647

ОЗНОВА ПАПРИҐУ З А Т О Б О Р

РОК LXXI ЧИСЛО 38 (3647) НОВИ САД, 25. СЕПТЕМБЕР 2015. РОКУ

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Т. Х./ Лю. Д.

■ ЧИ МАЦЕРИНСКИ ЯЗИК МА КОНКУРЕНЦИЮ?

КОНКУРС ДНЬОВКИ” ЗА НАЙЛЄПШИ АВТОРСКИ ФОТОҐРАФИЇ ТЕМА – КОНТРАСТ

З нагоди тогорочней мултимедиялней манифестациї младих ”Дньовка”, здруженє гражданох ”Pact Ruthenorum” розписало конкурс за найлєпши авторски фотоґрафиї з тему ”Контраст”. Шицки заинтересовани можу послац свойо фотоґрафиї зоз особнима податками (мено, презвиско и место пребуваня) на и-мейл адресу dnjovka.rk@gmail.com.

Єдна особа може послац найвецей 5 фотоґрафиї, а од тих хтори сцигню 25 буду виробени и виложени у голу Дому култури Руски Керестур под час ”Дньовки”. Потим фахови жири вибере три найлєпши фотоґрафиї, а їх авторе достаню пенєжни награди. Добитнїки наградох буду преглашени на главней програми ”Дньовки”, чий датум будзе накнадно обявени.

Фотоґрафиї мож посилац по 20. октобер

Фотоґрафиї зоз прешлорочней мултимедиялней манифестациї младих ”Дньовка”

Фото: Танита Ходак

”

■ ЛАМАЧКА У НАШИХ ХОТАРОХ

ИНТЕРМЕЦО ФАСАДИ НА ХИЖОХ МЕСТО

Фото: Сандра Барань

МОЙО

Ж А Б Е ЛЬ В

онконцом главней улїци у Жаблю єст красни стари и високи будинки, на основи котрих видно як ше у тим месце дакеди жило. Медзи нїма єст и ушорени хижи котри, гоч су и стари, гордо ноша свойо роки. Нажаль, єст и таки у котрих видно же нїхто нє жиє. З набиваних мурох вибива влага, а на черепох ше з роками назберала маховина. Жабель општина котрей припадаю ище три валали – Дюрдьов, Ґосподїнци и Чуроґ, а рики Стара и Нова Тиса, як и Єґричка, вше частейше прицагую нє лєм циґоньчкарох, алє и туристох. На будинку општини, медзи виложенима заставами Войводини и Сербиї, положена и руска застава. Шицки явни таблїчки на нїм виписани и по руски, алє на нашим язику скоро нїхто од занятих нє бешедує. С. Б.

2 РУСКЕ СЛОВО

25. СEПТЕМБЕР 2015.

ЗМИСТ

УВОДНЇК Пише: Блажена ХОМА-ЦВЕТКОВИЧ, язична редакторка „Руского слова”

■ Тижньовнїк 4–5. Координация националних совитох 6–7. Ґу Европскому дню язикох

■ Нашо места 8. Шветова рада РРЛ у Горватскей 10–11. Рибни пияц у Новим Садзе

■ Економия 12–13. Ище ше нє барз тарґує з кукурицу

■ Култура и просвита 14–15. Интервю зоз Олґу Карлаварис 16. У Новим Садзе почали годзини руского язика

■ Литературне слово 17–20. Мистичне у литератури

■ Мозаїк 22–23. Наука и пракса

■ Дикица 24–25. Валалски причти

■ Людзе, роки, живот 26-27. Славко Сабо зоз Вербасу

■ Духовни живот 28. Кирбай у Дюрдьове

■ Информатор

29–32. Оглашки и In memoriam

■ Спорт 34–35. Фодбалски турнир за ветеранох На насловним боку У Коцуре навелько ламу Авторка фотоґрафиї – Танита Ходак

ЯЗИКИ – КЛЮЧ ОД НЄПОЗНАТИХ ШВЕТОХ Єдна з найважнєйших ознакох култури и фундамент на хторим збудована културна история и традиция чловечества то язик. Язик то и тото цо усвоюєме перше од своїх родичох и цо остава нашо власне аж до конца живота. А вецей язики отвераю нам дзвери до швета. Европски дзень язика установени 26. септембра 2001. року з одлуку Совиту Европи и под покровительством ЕУ, веряци же вецейязичносц драгоцина реалносц хтору треба зачувац, пестовац и бранїц у будучносци. На тот дзень у векшини европских городох ше обраца увагу явносци на линґвистичне богатство старого континенту, промовує ше язики, указує на значносц їх ученя и мултилинґвализма, побудзує свидомосц же би ше баржей ценєло вредносц язичних и културних розличносцох, окреме окремносци при малих язикох, медзи хторима и наш, руски. Велї Европянє бешедую лєм на єдним язику, алє факт же вецей як половку людзох у швеце бешедую голєм на двох язикох. Векшина Руснацох двоязична. То барз добре, бо двоязичносц помага лєгчейше научиц и други язики, злєпшує роздумованє, змоцнює контакти з людзми иншаких културох, помага и лєгчейше дойсц до роботи. Стара присловка гвари: Кельо язики знаш, тельо вредзиш. Нєшка мож ґу нєй додац же... „язики ключ будучносци – зоз нїма маме вшелїяки можлївосци”. Но, заш лєм, главна причина пре хтору бизме требали научиц даяки язик, находзи ше у нас самих, бо кед ше учи гоч яки мали язик, уклада ше до себе, будує власне самодовириє и учи як треба баржей слухац и розумиц других людзох и буц толерантнєйши. То зна буц задовольство, до хторого кед ше упущиш, лєм рошнє. Гоч нєвербална комуникация тиж важни аспект комуникациї (вельо раз важнєйше тото цо нє виповедзене), чловек нє шме занєдзбац анї свой бешедни талант, вшелїяк, даваюци предносц змисту, а нє лєм форми. Язики як ключи з хторима одмикаме дзвери шицких нєпознатих шветох, зявеньох, збуваньох и людзох. Закукнуц до нєпознатого швета вельо раз вельке возбудзенє. Нємецки поета Ґете гварел же „Хто нє позна други язики, мало зна и о своїм власним”. Вельо раз бешеда, як и скора або очи, жвератко власней души. У каждим язику єст цошка окремне. То мож похопиц кед ше поровна богатство словох медзи двома язиками и кельо хтора култура даєдним елементом живота дава векше значенє. Чловек ше, у ствари, отвера ґу другому чловекови зоз язиком и културу. И руски язик по дачим специфични. Треба го научиц, почитовац и пестовац. И вец нам вон будзе вше вельки и важни, як и гоч котри други у швеце. Бо є наш, власни.

* ”РУСКЕ СЛОВО” – гласнїк по руски * Виходзи каждого пиятку * Снователь Национални совит рускей националней меншини * Видава НВУ ”Руске слово”, Нови Сад * Перше число вишло 15. юния 1945. року у Руским Керестуре * Адреса: НВУ ”Руске слово”, Булевар ошлєбодзеня 81/7, 21000 Нови Сад * Редакция: заменїк одвичательного редактора Иван Сабадош – ; редакторе/ки – Дюра Винаї, Мирон Горняк-Кухар, Михайло Зазуляк, Александар Паланчанин, Олена Планчак-Сакач, Славица Фейса; новинаре/ки – Мария Афич, Влада Дїтко, Мая Зазуляк, Ана Маркович, Иван Сабадош, Танита Ходак * Язична редакторка – Блажена Хома-Цветкович * Лекторка – Ясмина Дюранїн * Технїчна редакторка – Люпка Цвеїч; компютерски обробок – Вероника Вуячич, Мария Гудак, Таня Салонтаї * Телефони: 021/6613-697, 021/6624-708, 021/6623-076; 021/6621-433 * Телефакс 021/528-083 * Предплата за цали рок: у жеми 1 500 динари, а у иножемстве 100 евра * Жиро-рахунок Banca Intesa 160-923244-82 * Девизни рахунок Raiffeisen BANK a.d. Београд 26 5100000002458904 * Рукописи ше нє враца * Друкує Друкарня ” Maxima graf” Пет роварадин * E-mail: ruske.redakcija@gmail.com * Web site: www.ruskeslovo.com * YU ISSN 0350-4603 * COBISS SR-ID 15915778 * Друковани тираж 2 300 *

Direktorka MARTICA TAMA[ *** Odvi~atelqni redaktor dr BORIS VAR]A

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 3

ТИЖНЬОВНЇК СХОД КООРДИНАЦИЇ НАЦИОНАЛНИХ СОВИТОХ У КОВАЧИЦИ

ОБРАЗОВАНЄ НА СВОЇМ ЯЗИКУ ПРИОРИТЕТ МЕНШИНСКИХ ЗАЄДНЇЦОХ Пишу: Михайло ЗАЗУЛЯК Иван САБА ДОШ

После роботного сходу представительох националних совитох, односно Координациї НС националних меншинох у Сербиї, хтори у Ковачици отримани 19. и 20. септембра, заключенє же меншински национални заєднїци пoрихтани за отверанє Поглавя 23 у приступних прегваркох за уходзенє до Европскей униї

О

крем Поглавя 23, хторе ше одноши на людски и меншински права, найвецей уваги на зашеданю Координациї хтора отримана у преширеним составе, дате образованю на мацеринским язику. По одборох и вєдно, на схадзки у Ковачици робели представителє 18 з 20 националних совитох у Сербиї. Конкретизовани и финализовани предлоги и вимоги за обласци над хторима НС маю компетенцию (образованє, информованє, култура и службене хаснованє язика и писма), хтори дати на першим таким сходзе початком мая, тиж у Ковачици. Окреме прецизовани становиска хтори меншински заєднїци пририхтую за Акцийни план за Поглавє 23 у приступаню до ЕУ. Як за Рутенпрес гварел предсидатель Вивершного одбору НС Руснацох Желько Ковач, котри вєдно зоз заменїком предсидателя Совиту Йовґеном Мудрийом и предсидательку Одбору за образованє НС Меланию Римар участвовал на схадзки у Ковачици, попри за Акцийни план, Координация за шицки обласци пририхтала и план предлогох ресорним министерством за евентуални вименки, лєбо дополнєня законох котри важни за национални меншини. Тиж потвердзени и стаємни состави делеґацийох НС националних меншинох хтори их буду заступац у прегваркох з компетентнима министерствами о питаньох и вимогох вязаних за национални меншини у Сербиї, а наявене же и представителє Коодинациї буду участвовац у прегваркох о Поглавю 23.

ПРОСВИТНИ СОВИТНЇКИ Координация националних совитох од Министерства просвити будзе вимагац анґажованє голєм просвитного сотруднїка за националну заєднїцу хтора у одредзеним округу ма образованє на мацеринским язику, понеже у школских управох нєт просвитних совитнїкох котри знаю бешедовац язик даєдней националней меншини.

– Координация вимага же би ше таким просвитним совитнїком, лєбо сотруднїком, обезпечело роботу на пол, лєбо на 30 одсто роботного часу, а за нас Руснацох важни школски управи у Новим Садзе и Зомборе, та вимагаме єдного совитнїка за обидва школски управи котри би знал по руски – потолковала Мелания Римар.

4 РУСКЕ СЛОВО

– Значне же участвуєме на тих сходох, же зме часц Координациї и интерес и нам и другим меншином же би ше проблематику ришовало зоз заєднїцким наступом у ресорних министерствох. Так и вимоги НС Руснацох убудовани до заєднїцких заключеньох и вимогох – гварел Ковач после сходу у Ковачици. УЧЕБНЇКИ И ДАЛЄЙ ТЕМА На схадзки у Ковачици велька увага дата образованю на язикох меншинох, дзе и вимоги Руснацох, хтори у тей обласци подобни як и з других националних заєднїцох.

– Образованє на мацеринским язику Националному совиту Руснацох и цалей нашей заєднїци обласц о хторей мушиме найбаржей дзбац, бо без того вельо швидше капеме – гварела Мелания Римар и потолковала же питанє учебнїкох на мацеринским язику медзи найзначнєйшима темами у тей обласци, так же и Координация поставела як приоритет виробок Правилнїка о плану учебнїкох на язику и писму националних меншинох и учебнїкох за предмети од интересу за национални меншини.

– Ми за порядну наставу на руским язику маме шицки учебнїки, преложени зоз сербского (физика, хемия, ґеоґрафия, биолоґия, математика, подобова култура...), а маме и авторски учебнїки за руски язик: Буквар, Читанки, потим Музичну културу од першей по шесту класу, а у пририхтованю и за седму и осму класу, як и учебнїки у хторих додатки о нашей националней заєднїци. Нєобходни нам учебнїк за виборни предмет Народна традиция. Тот наслов ше уж пририхтує и унєшени є до плану, а учебнїк за виронауку за трецу и штварту класу написани, та озда нєодлуга будзе и видруковани. Учебнїки за предмет Природа и дружтво за трецу и штварту класу маме право дополнїц зоз додатками хтори ше одноша на Руснацох, на 20 односно 30 бокох. Национални меншини хтори маю матичну жем (Мадярска, Словацка, Горватска, Румуния...), маю право до Ґеоґрафиї за шесту класу (держави Европи) унєсц додаток на дванац бокох о своєй матичней жеми. Єдно од заключеньох и же би ше до учебнїка Историї за векшински народ унєсло додаток о меншинох хтори жию на одредзеней териториї, а иницироване и уводзенє до школох ученє язика дружтвеного штредку.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ТИЖНЬОВНЇК Як визначує Мелания Римар, на схадзки окреме бешедоване о вименкох Правилнїка о наставних планох и програмох у основних школох, а найвецей о статусу виборного предмету Мацерински язик зоз елементами националней култури. МАЦЕРИНСКИ ЯЗИК МУШИ БУЦ ОБОВЯЗНИ

ШКОЛА ПРОЦИВ ДИСКРИМИНАЦИЇ Заменїк предсидателя Националного совиту Руснацох Йовґен Мудри прешлого тижня у Беоґрадзе участвовал на округлим столє з нову поверенїцу за защиту ровноправносци Бранкицу Янкович, представителями Хижи за людски права и демократию, цивилних орґанизацийох, державних орґанох и националних совитох, дзе бешедоване о проблемох у витворйованю ровноправносци и борби процив дискриминациї з хторима ше зочую национални меншини у Сербиї. Округли стол отримани як часц вецейрочного проєкта „Най ровноправносц постанє стварносц”. Констатоване же у дружтве присутна обачлїва медзиетнїчна дистанца, як векшини ґу меншином, так и у обратним напряме, а найвираженша є при младих.

– Образовна система перша ґарадича у витворйованю дружтвеного амбиєнта у хторим анї єдна ґрупа нє будзе церпиц пре националне, вирске, политичне, лєбо даєдно друге опредзелєнє. Окреме визначене же ученє о других нє треба же би було лєм у рамикох предмета Гражданске воспитанє, алє убудоване до цалей школскей програми – представел заключеня з округлого стола Йовґен Мудри.

Национални совити вимагаю же би мацерински язик нє бул виборни, алє обовязни наставни предмет як у основней, так и у штреднєй школи, хтори би ше оценьовало и же би оцена уходзела до школярского про секу. Єдно з важних вимогох и заключеньох, за руску националну заєднїцу озда и найважнєйше, же би Министерство про свити припознавало ґрупу зоз найменєй пейцома школярами хтори ше у анкети вияшнєли за ученє мацеринского язика. – Тераз Министерство оможлївює ґрупу у хторей єст найменєй петнац школярох, а ми у найвецей школох дзе ше порядна настава одвива по сербски, а руски язик ше учи як виборни предмет, нє маме приявених анї дзешец школярох од першей по осму класу, цо значи же лєм у даскелїх школох будзе можлїво сци учиц руски язик. У велїх школох у юнию того року родичом нє була понукнута анкета у хторей би ше вияшнєли хтори виборни предмет сцу же би їх дзецко учело, та ше од министра про свити вимага же би оможлївел додатне анкетованє родичох. Застарююца новосц же од того школского року Министерство нє дава можлївосц за два виборни предмети кед єден од нїх мацерински язик, алє хто ше опредзелї и за свой язик, може го учиц як факултативни предмет, а то вельо нїзши статус наставного предмета як виборни. То би бул вельки крочай блїжей ґу утаргованю, та представнїки шицких меншинох були барз єдинствени у приношеню заключеня же ше статус мацеринского язика, цо наглашене даскельо раз, муши пременїц и положиц ґу обовязним наставним предметом – визначує предсидателька Одбору за образованє Мелания Римар.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

Гоч обласц информованя на меншинских язикох нє була у фокусу зашеданя Координациї у Ковачици, окрем о його очуваню у локалних штредкох по сле приватизациї општинских електронских медийох, бешедоване и о статусу меншинских редакцийох на явних медийних сервисох. Наглашене же би у явних сервисох РТС и РТВ програми о меншинох ушорйовали меншински редакциї, та же би Друга, лєбо цалком окремна програма РТС була пошвецена меншином, так як то Друга програма РТВ.

– Та ка про гра ма окре ме хи би мен ши ном чи йо штредзиско нє у АП Войводини, бо су тераз очкодовани у обласци информованя на своїх язикох. Ґу тому, на сходзе зме чули и же прейґ кабловскей телевизиї, окрем єдного емитера, нє мож провадзиц Другу програму РТВ, та Координация будзе вимагац же би ше то оможлївело по законских предписаньох – гварел предсидатель Вивершного одбору НС Руснацох Желько Ковач.■

РУСКЕ СЛОВО 5

ТИЖНЬОВНЇК ҐУ ОЗНАЧОВАНЮ ЕВРОПСКОГО ДНЯ ЯЗИКОХ

Пише: Ана МАРКОВИЧ

БИЛИНҐВАЛНОСЦ ПРЕДНОСЦ, А НЄ ТЕРХА

Совит Европи 2001. року иницировал же би ше 26. септембер каждого року означовало як Европски дзень язикох. Инициятива зажила ширцом Европи, та ше у 47 жемох членїцох Совиту Европи з рока на рок афирмує коло 800 милиони Европянох же би учели нови язики. Нови язики учиме и ми, алє чом вец так чежко знац свой? инґвистична рижнородносц то средство хторе каждому помага же би лєпше зрозумело розлични култури, и ключни є елемент у богатим културним нашлїдстве нашого континенту. Язична рижнородносц – значна компонента европских културох хтору би требало чувац и пестовац – стої на сайту Канцелариї Совиту Европи у Беоґрадзе. Людзе нє дармо гваря – кельо язики знаш – тельо вредзиш, бо у тим видза вецейнїсти хасен. Ученє язикох хаснує и младим и старшим, помага превозисц велї културолоґийни розлики, и з того, лоґично, мож заключиц же исте знанє вецей язикох уплївує и на зменшанє ксенофобиї, хторей зме вше частейше шведкове. Язик нам потребни у каждодньових ситуацийох, од того кед нам, наприклад, на рочним одпочивку треба странске слово за важни информациї, по животно значни ситуациї. У Войводини, у велїх местох праве двоязичносц одлучуюци фактор за доставанє роботи. Так, нє раз, и у иножемстве. Нєшка двоязичносц то нє лєм жадане зявенє, алє є императив вшадзи у швеце, а нє мож нє спомнуц анї хасен хтори така активносц ма на нашо „ментални перформанси”. Вецейрочни виглєдованя указую на вельочислени предносци кед ше учи язики и злєпшованє шицких коґнитивних функцийох як цо то паметанє, знаходзенє у простору, злєпшованє концентрациї... Потвердзене же ученє вецей язикох – ментална ґимнастика хтора зменшує шансу же би чловек у узретих рокох охорел од деменциї. Дзеци хтори знаю, або уча вецей язики, лєпше ришую зложенши задатки як їх парняки хтори знаю лєм єден язик.

Л

ДЗЕЦИ УПИВАЮ ЯК ШПУНДЖИЇ Наймладши у вербаскей школи язикох „Andy and Jo” маю штири роки, а през праксу ше указало же праве тот возрост наймотивованши за ученє язикох.

– Дзеци уча прето же им крашнє на годзинох, а нє прето же маю свидомосц о значносци познаваня язика хтори уча. Вони ше уча през бависко и шпиванки, лєгко прилапюю язик и як „шпунджиї” упиваю фрази и вирази. Уж на тим возросту знаю препознац и репродуковац єдноставни виреченя. Родичи часто нєсподзивани на концу школского рока кельо и цо шицко дзеци звладали – гвари Ґордана Перович зоз школи „Andy and Jo” и визначує же ше вше вецей одроснути уписую на курси анґлийского. Мотиви розлични, єдни сцу пойц жиц до иножемства, другим язик потребни за комуникацию на

6 РУСКЕ СЛОВО

Двоязичносц императив у цалим швеце

путованьох, трецим є важни пре роботу, або просто людску потребу же би ше усовершовали и напредовали. Без огляду на роки и образованє (познате же характеристика остатнїх миґрацийох у нас праве така же нєт правила), за лєпшим животом одходза рижни ґенерациї, та окрем нємецкого, вше вецей єст и тих хтори уча норвежски язик пре подобни причини. З другого боку, нє мож занєдзбац анї тих хтори заинтересовани научиц шпански, французки, або италиянски язик пре власне задовольство. ЯЗИК ЯК НАШЛЇДСТВО У цалим швеце позната тенденция зменшованя числа „малих” язикох, а наша руска заєднїца ше бори праве з тоту проблематику.

– У Руским Керестуре, Коцуре и Дюрдьове маме школи и у нїх наставу на руским язику. Велька чкода же родичи дзеци нє уписую до руского оддзелєня, а маю таку можлївосц. По моїм думаню шмишни и вигварки же им будзе лєгчейше у штреднєй школи, кед и до основней ходзели по сербски. Чкода, бо маме кодификовани наш руски язик, ґраматики и кнїжки по руски, маме свойо новини, програму на нашим язику, на радию и телевизиї, фестивали и институциї, а питанє – докля?! Докля то будзе тирвац, кед нє похопиме вредносц и значносц мацеринскей бешеди. На концу, кому даме до нашлїдстава наш язик кед нє нашим дзецом? Перше треба дзеци научиц же би любели, почитовали и пестовали тото нашлїдство так же будземе бешедовац по руски и нє будземе ше ганьбиц за ньго, алє напроцив – цешиц ше же 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ТИЖНЬОВНЇК зме Руснаци. Тото цо дзецко научи дома, думам на язик и обичаї, то остава за цали живот – гвари Ана-Мария Рац, наставнїца руского язика. Вона наглашує же ше шицки мушиме таргнуц и ришовац ситуацию гашеня руских оддзелєньох по школох.

– Ганьба же нас муши хтошка наганяц и здогадовац же бизме любели свой язик. Як цо од родзеня любиме свою мацер, так бизме требали любиц и свой язик. Шицким родичом, окреме младим фамелийом, совитовала бим же би свойо дзеци научели и полюбели руски язик, та го з тим и зачуваю за нови наиходзаци ґенерациї. Най нам „11. заповид” од тераз будзе: Люб, пестуй, почитуй свой мацерински руски язик – заключує Рацова. ДВОЯЗИЧНОСЦ ВАЖНА ЗА ДЗЕЦИНСКИ РОЗВОЙ Ми, Руснаци, як заєднїца у жеми з векшинским народом и другим, сербским язиком, требали бизме буц билинґвални. Роснуц з двома язиками одразу, а най нє споминаме обичаї, културу... нам дава лєпшу стартну позицию. Док роздумуєме чи „сунце” чи „слунко”, чи „вимага” чи „захтева”, змоцнюєме наш мозоґ, а ище моцнєйши тренинґ маме теди кед подумаме на исти слова з розличним значеньом у двох язикох. З таку менталну ґимнастику, свойому мозґу обезпечиме визу за „бистру” старосц. Наконцу, чи будземе билинґвални завиши од велїх факторох, медзи иншим и од уровня двоязичносци наших родичох, алє и їх одношеня ґу тому аспекту живота. То далєй одредзи и на хторим язику будземе роздумовац, або шнїц. А гевто цо можебуц од шицкого спомнутого у вязи з

ПРОБЛЕМИ БИ ЦО СКОРЕЙ РИШИЦ – Родичи и школяре часто нє досц информовани у школох же маю право заокружиц два виборни предмети у трецей катеґориї, кед слово о мацеринским язику. Визначела бим и тото же нам учебнїки вше менєй прилагодзени ґу настави, бо дзеци, нажаль, вше частейше руски язик уча як странски язик. Вельки проблем нам и тот же ше настава одвива у мишаних ґрупох, дзе нам на годзини школяре од першей по осму класу и часто з нїма нє мож вельо зробиц за 45 минути. Заш лєм, тоти и велї други причини нє шму знєважиц ученє язика – заключує Ана Мария.

двоязичносцу найзначнєйше, то же вона нєминовно помага же бизме преширели рамики през хтори патриме на швет коло себе и зопре же бизме ше лєгко зошлїсли до замки предрозсудкох о тих хтори нє бешедую як ми. Пре шицки тоти причини, на соботу 26. септембра, роздумайце о тим. Мислите о томе.

Think about it.■ 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

STANOVISKA

Пише: Мирослав ЗА ДРЕПКО, новинар

ПАРАДА У Беоґрадзе нєдзелю отримани „Парада гордосци” и „Гордосц транс особох”. Векши инциденти нє було, а полиция загарештовала 54 особи. Так, углавним, випатрал початок звитох зоз тих двох Парадох. Надалєй учашнїки, представителє власци и госци виявйовали же Паради були успишни, же до швета послате позитивне порученє и красна слика и же ше атмосфера у котрей ше Паради отримує барз пременєла. З єдного боку, то правда. Медзитим, правда и же, як и скорей, улїци по хторих ше мали прешейтац учашнїки Паради були од рана заварти, же и того року вельо полицайох обезпечовало Прайд, же геликоптери надлєтали Беоґрад, же було тих хтори протестовали процив и же их полиция застановела зоз ограду же би ше им нє удало дойсц до контакту зоз учашнїками Парадох, и же паноцове окадзовали улїци по котрих прешла колона Прайду. У ствари, єдина права розлика медзи параду хтора отримана того року и гевтих од скорей, то же нє було векши инциденти и жертви, цо значи же полиция того року добре поробела свою роботу: на час загарештовани гевти за хторих ше предпоставяло же направя даяки инцидент, учашнїки були добре обезпечени, та шицко прешло релативно мирно. Алє, гевта главна пременка, у главох велїх людзох, ище вше ше нє случела. Е, то уж процес, цо значи же тирва и будзе тирвац потамаль док Парада нє постанє цалком узвичаєна подїя. И теди ю вироятно полиция будзе обезпечовац так як цо обезпечує кажди други масовни явни сход, алє озда вецей нє будзе потреби за оклопнима транспортерами, полним панциром процив демонстрантох и геликоптерами над главами. А же би ше то случело, велї муша похопиц же кед ше дахто розликує од векшини, нє значи же менєй вредзи, лєбо, нє дай Боже, син Сотони особнє. Лєм є иншаки – по националносци, по сексуалним опредзелєню, по фарби скори, власох, очох, интелектуално, религийно, лєбо на гоч яки други способ. Анї єдна од тих окремносцох нє дефинує особу як добру лєбо злу, хору, лєбо здраву, „нормалну” лєбо „нєнормалну”. Єдноставно, лєм ю дефинує як особу. Вибор особох з котрима ше дружиме особна ствар и кажде ма право з даским буц кажди дзень, а од дакого сцекац як Дябол од крижа. Алє нїхто нє ма право руциц камень до дакого бо му ше пре цошка нє пачи. На концу концох, кед думаце же нє мам право, задумайце як би вам було кед би вас дахто нападнул на улїци лєм прето же слухаце рок, а нє народну музику. Лєбо прето же сце леґинь зоз длугокима власами, або дзивка зоз краткима. Лєбо прето же ше тримаце за руку зоз особу хтору любице. Було би вам шицко єдно?

РУСКЕ СЛОВО

7

НАШО МЕСТА ШВЕТОВА РАДА РУСНАЦОХ И ФОРУМ МЛАДЕЖИ У СТАРИХ ЯНКОВЦОХ И ПЕТРОВЦОХ

ЗАШЕДАНЯ И МАНИФЕСТАЦИЯ „КЕД ГОЛУБИЦА ЛЄЦЕЛА” У Старих Янковцох у Републики Горватскей, 19. и 20. септембра, отримани перши зашеданя Шветовей ради Русинох/Руснацох/Лемкох (ШР РРЛ) и Шветового форуму русинскей младежи (ШФРМ) у нових зволаньох

Н

а обидвох зашеданьох участвовала векшина представительох членских орґанизацийох Шветового конґресу РРЛ, окрем представительох з Польскей и Зєдинєних Америцких Державох и Канади. Зоз схадзку Шветовей ради РРЛ предшедовал єй нови предсидатель Штефан Лявинец з Мадярскей, а зоз ШФРМ нова предсидателька Светлана Петрецки з Румуниї, котри вибрани на тогорочним Тринастим шветовим конґресу РРЛ у Румуниї. РУСИНСКИ СТУДИЇ И ФЕСТИВАЛИ Найзначнєйша увага на зашеданю Шветовей ради РРЛ у Старих Янковцох була пошвецена анализи и оцени XIII Шветового конґресу РРЛ и VII Шветового форуму русинскей младежи и догварки о реализациї заключеньох з Резолуциї и Преглашеня ШК. На схадзки заключене и же би ше обновело вимоги ШР за запровадзованє порядних и мастер студийох русинскей фолклористики на Пряшовским универзитету и на Универзитету у Нїтри. До Уряду Влади Словацкей будзе послата вимога за потримовку организованю младежских кампох у Домаши у тей жеми, як и о покровительстве III Медзинародного фестивалу мултижанровей русинскей музики, хтори того року будзе отримани у Бардейове. Шветова рада дала потримовку за покровительство першого Медзинародного руского/русинского филмского фестивалу „Русинфест”, хтори би мал бул отримани у першей половки наступного року у Бачинцох, у орґанизациї КПД „Драґутин Колєсар”, а зоз спонзорством Општини Шид. На зашеданю Шветового форуму русинскей младежи у Старих Янковцох окремна увага дата виробку плана и програми роботи у шицких членских орґанизацийох, а отримани и два роботнї – „Народни писнї Панонских Руснацох” и „Народне облєчиво Панонских Руснацох”.

ДОМАШНЇ „ГОЛУБИЦИ” На початку програми присутних и госцох на КМ „Кед голубица лєцела” привитали предсидатель Месного одбору Дружтва „Руснак” у Петровцох Томислав Рац, предсидатель Дружтва „Руснак” и подпредсидатель ШР Мийо Шайтош, предсидатель ШР Штефан Лявинец и заступнїк националних меншинох у Соборе Горватскей Велько Кайтази, котри ю и официйно отворел.

8

РУСКЕ СЛОВО

ДЕЛЕҐАЦИЯ РУСКЕЙ МАТКИ На зашедаю ШР РРЛ зоз Сербиї участвовал Дюра Папуґа, предсидатель Рускей матки (РМ), а на зашеданю ШФРМ участвовал предсидатель Форуму младих РМ Борис Фейди. У делеґациї РМ на збуваньох у Старих Янковцох и Петровцох участвовали и Миломир Шайтош, заменїк предсидателя РМ и Славко Пап, член Месного одбору РМ у Руским Керестуре.

ПИЯТИ РАЗ У ПЕТРОВЦОХ По схадзкох обидвох целох, члени делеґацийох-членїцох ШК РРЛ у Петровцох присуствовали на Пиятей Културней манифестациї „Кед голубица лєцела”, у орґанизациї Дружтва „Руснак” з Петровцох, хторе и представитель Руснацох Горватскей у ШК РРЛ. Пред програму, у голу Дому култури у Петровцох отворена Фото-вистава етнолоґа Ивана Чижмара зоз Свиднїку, зоз Словацкей, з назву „Русинске народне облєчиво Пряшовского краю”. На Манифестациї наступели ансамбли руских КУД з Горватскей – „Яким Гарди” з Петровцох, „Яким Ґовля” з Миклошевцох, КУД „Осиф Костелник” з Вуковару, КУД Руснацох Осиєк, Дружтва „Руснак” з Петровцох, та з Румуниї, Словацкей и з Подкарпатя (Закарпатя) у України. У програми зоз свою поезию участвовал и Славко Пап з Руского Керестура, а пре обставини з миґрантами и почежкосци на гранїцох з Горватску, дзепоєдни ансамбли з иножемства одказали участвованє. ■ М. Ш./Дю.П.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

NA[O MESTA ОТРИМАНА СХАДЗКА СКУПШТИНИ ОПШТИНИ КУЛА

СУФИЦИТ ПРЕНЄШЕНИ ДО ТОГО РОКУ Одборнїки Скупштини општини (СО) Кула вовторок, 15. септембра, на порядней схадзки з векшину гласох и без розправи прилапели Одлуку о закончуюцим рахунку буджета Општини за 2014. рок, як и о його сполньованю, з наглашеньом же позитивну оцену о витворйованю буджета дала и єдна нєзависна ревизорска хижа. Општина у 2014. року витворела суфицит 136 милиони 872 000 динари, понеже з вкупних планованих приходох од милиярду 92 милиони 021 000 динари, розходи були 955 милиони 149 000 динари. Суфицит пренєшени до того року, а як потолковане на схадзки СО, з векшей часци то наменски средства з висших и других жридлох финансованя и буду витворени у тим року. Без розправи прилапена и звит о сполньованю буджета за перши тогорочни 6 мешаци, дзе констатоване же розходи до пол рока виношели коло 48 одсто з планованого цалосного буджета, а вон после ребаланса у априлу виноши милиярду 389 милиони 819 000 динари. Як на схадзки гварел заменїк предсидателя Општини Кула Велибор Милоїчич, пре процедуру явних набавкох витворйованє планованих капиталних инвестицийох було спомалшенше и интензивоване є у другей половки рока. Так тераз дзепоєдни роботи уж тирваю, за даєдни почали, лєбо при концу поступки явних набавкох, а за дзепоєдни тирва пририхтованє за розписованє явних набавкох. Милоїчич тиж наявел же у октобру будзе ище єден ребаланс општинского буджета. На тей, 41. схадзки СО Кула присуствовали 27 одборнїки, дзе лєм двоме з опозициї, а предсидателька СО Кула Снежана Мркаич одборнїкох поинформовала же основана нова Одборнїцка ґрупа Динара-Дрина-Дунай, у хторей

На схадзки гварене же суфицит з векшей часци то наменски средства хтори буду витворени у тим року

двоме одборнїки, а предсидатель єй Александар Настич, дакедишнї одборнїк ДСС. Мркаичова тиж сообщела же дакедишнї одборнїк Зєдинєних реґионох Сербиї Александар Арваї тераз будзе наступац як самостойни одборнїк. З дньового шора зняте розпатранє Елабората о оправданосци безплатного даваня жеми на индустрийней зони у Кули италиянскей компаниї „ҐЛМ ґрупа” пре, як потолковане, ускладзованє контракту, а додата точка о прилапйованю вименки Статуту Спортского центра у Червинки. СО Кула прилапела и Одлуку о здобуваню и розполаганю з маєтком и стварами у власносци Општини Кула, дала согласносци на Звит о дїлованю ЯКП „Водовод” у Червинки, на розподзельованє добитку того ЯКП, а меновала и нового предсидателя Надпатраюого одбору истого ЯКП. Пре пременку началнїка Општинскей управи Кула, терашнї началнїк Владимир Павков постал и член Комисиї за кадрово-административни питаня и роботни одношеня СО Кула. М. Зазуляк

ПРЕМЕНКА СКУПШТИНСКЕЙ ВЕКШИНИ У ОПШТИНИ ШИД

ПРЕДСИДАТЕЛЬКА ОЗНОВА НАТАША ЦВЄТКОВИЧ На 31. схадзки Скупштини општини Шид 18. септембра пременєла ше власц у тей општини, понеже розришени дотерашнї предсидатель СО др Бранислав Маукович зоз Социялистичней партиї Сербиї, (СПС), а за предсидательку СО Шид вибрана Наташа Цвєткович зоз Социялдемократскей странки – Борис Тадич (СДС). Дотерашнї предсидатель СО др Бранислав Маукович на тоту функцию вибрани 2012. року, а з тайним гласаньом, з векшину гласох одборнїкох, пияток є розришени и з 28 гласами потримовки вибрана Наташа Цвєткович. На схадзки прилапене и задзекованє заменїка предсидателя Општини Шид Срдяна Малешевича (донєдавна з ДСС), а зоз 26 одборнїцкима 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

Наташа Цвєткович

гласами на тоту функцию вибрани Бранислав Бре стовачки, котри и предсидатель Општинского одбору СДС у Шидзе.

СО Шид ма 39 одборнїкох и тераз владаюцу коалицию место одборнїкох зоз СНС-СПС и Демократскей странки Сербиї (ДСС), творя одборнїки СНС-СДС и Лиґи социялдемократох Войводини (ЛСВ). Того лєта скоро цали општински одбори ДСС и СПС прешли до СНС, та практично престали функционовац у шидскей општини. У вияви за медиї по виборе, нова предсидателька СО Шид Наташа Цвєткович гварела же ше у своїм мандату будзе намагац унапредзиц роботу локалного парламенту, звекшац його ефикасносц, а на хасен жительох шидскей општини. Наташа Цвєткович уж була предсидателька Општини Шид, кед на власци була коалиция на чолє з Демократску странку. М. З.

РУСКЕ СЛОВО

9

НАШО МЕСТА НОВИ САД У ЦЕНТРУ ДОСТАВА НОВИ ПРОСТОР

ДОПОЛАДНЯ ПИЯЦ, ПОПОЛАДНЮ ПЛОЩА

Пишe: Дюра ВИНАЇ

Новосадянє доставаю ище єдно место за стретнуца и културни збуваня – медзи Ґимназию „Йован Йованович Змай” и Рибним пияцом, дзе дакеди була автобусна станїца, а после и место за паркированє автох – Площу Републики. По идейним плану, то би требала буц єдна зоз найсучаснєйших площох у городу

Н

а месце дакедишнєй медзигородскей автобусней станїци на Рибним пияцу у Новим Садзе, а после и вельким, и нїґда законченим паркинґу за авта, по конєц рока би требала буц готова Площа Републики. Паралерно зоз тима роботами, ушори ше и Рибни пияц, єден зоз найстарших у Новим Садзе, котри роками бул и символ города. Вон би требал буц реновирани на сучасни способ, же би украшовал город, и у чим бизме ше цешели. Кед ше на тих местох закончи дньово активносци, ту годно орґанизовац културни збуваня. Понеже ше Рибни пияц находзи у нєпоштредним центру города, насампредз, обок при Ґимназиї „Й. Й. Змай”, то би требало буц и место дзе ше буду сходзиц вельо младих. НОВИ ВИПАТРУНОК ПЛОЩИ РЕПУБЛИКИ

Заменїк городоначалнїка Нового Саду Борко Илич представел проєкт

10 РУСКЕ СЛОВО

Площи Републики и Рибни пияц по котрим би тота часц Нового Саду требала до стац нови випатрунок.

– По проєкту, Рибни пияц би требал до стац цалком нови випатрунок – гвари Борко Илич. – Но, нє лєм пияц, алє и цали кварт доокола пияцу. Насампредз, буду ушорени улїчки котри иду од пияцу ґу центру, одно сно ґу Кею. Туристи, алє и шицки други преходнїки, буду исц коло тезґох зоз сувенирами и другу робу котра им будзе понукнута. То би

НАЙСТАРШИ НОВОСАДСКИ ПИЯЦ Найстарши пияц у Новим Садзе вибудовани 1840. року, за Подбару и Салайку, у найстаршей часци Нового Саду. През вецей як 170 роки було рижни пременки, насампредз у випатрунку, односно у роби котру ше предавало на пияцу. Часи одредзовали цо ше понукало и предавало.

требал буц нови спо соб понуканя. Буду нови тезґи, желєнїдло, алє ше затримаю и паркинґ ме ста за авта. Тиж, цо окреме важне, и городски автобуси буду тадзи преходзиц, мац свойо обточни траси, як цо то и дакеди було – наглашел Борко Илич. За першу фазу уложени 16 милини динари. Тиж треба наглашиц же под час роботох тарґовци нє буду паузирац, буду лєм преме сцени на други ме ста, так же и муштериї годни найсц робу на котру звикли. Предходни власци на тим ме сце плановали поджемни паркинґ, алє ше од такого проєкту одустало. То би була барз драга инве стиция и питанє кельо би було потребно часу же би ше врацела, а тиж би нє мала анї тото значенє котре ше єй тераз дава. РЕКОНСТРУКЦИЯ Директор ЯКП „Тржница” Милош Тубич о реконструкциї Рибного пияцу гвари: 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

НАШО МЕСТА НА ШОРЕ САТЕЛИТ После ушорйованя пияцох на Лиману, у Темеринскей и Футожскей улїци, тераз на шоре и пияц на Сателит населєню. На нїм уж длуго нїч нє робене, а вше баржей постава вельки пияц на котрим нєт места анї за тарґовцох, анї за купцох.

У ОПШТИНИ БАЧКА ТОПОЛЯ

ПРИПОЗНАНЯ КУД „ПЕТРО КУЗМЯК”

– Цали пияц би требало реновирац у трох фазох. У першей, у котрей би ше санировало локали, требала би буц готова по конєц рока. Шицки локали достаню нови, иншаки випатрунок, у войводянским стилу, за то зме анґажовали дизайнерох и пияц у центру города будзе наисце крашнє випатрац. Тоту часц будзе окончовац „Тржница”. Друга часц реновираня зверена „Заводу за вибудов городу”. Будзе ше меняц шицки инсталациї – водоДодзельованє наградох у Бачкей Тополї

З нагоди Дня оштини Бачкей Тополї, 15. септембра отримана святочна схадзка Скупштини општини Бачка Тополя, на хторей уручени традицийни општински припознаня поєдинцом и орґанизацийом. Наградзена Ана Немет зоз подобовей колониї Актива женох „Дуґа” зоз Панониї и КУД „Петро Кузмяк” з Нового Орахова. У мено Дружтва, припознанє превжал подпредсидатель и хореоґраф Дружтва Владимир Маґоч. Од поєдинцох, з Нового Орахова подзекованє достала предсидателька Културного дружтва „Ґраца Янош” Иринка Буш. Дакеди ту була медзигородска автобусна станїца

вод, канализацию и струю. Треца фаза би требала облапиц реконструкцию бетонских тезґох и других местох за предаванє. Стари слупи вецей нє практични и нє у моди. Вони служели у своїм чаше кед су поставени, алє тераз лєм завадзаю. Мушиме буц практични и почитовац нови условия. МОНТАЖНИ ТЕЗҐИ На пияцу предвидзени монтажни тезґи – рано би ше их виношело на площу, односно пияц, а пополадню би ше их скланяло и ту би була площа. Односно, Площу Републики би ше преширело. Ту би вец могли буц рижни активносци. Таки способ правеня простору у швеце уж познати. Городска площа у Земуну функционує на таки способ. Початком септембра на Рибним пияцу отворена „Улїца орґанскей поживи” на котрей продукователє орґанскей поживи викладаю свойо продукти. Поправдзе, затераз то нє функционує найлєпше, односно нєт вельо продуковательох, та зоз „Тржници” поволую шицких заинтересованих же би ше уключели до тей акциї. Кед ше витвори цалу идею нового Рибного пияцу, така улїца зоз орґанску поживу и сувенирами би требала дочековац госцох зоз Кею котри приходза до центру Нового Саду.■ 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

УСПИХ НОВООРАХОВСКИХ ОГНЬОГАСЦОХ У Бачкей Тополї прешлого викенду отримане општинске змаганє огньогасцох, на хторим Новоораховчанє зазначели красни успихи. Участвовали огньогасни дружтва зоз шицких местох Општини, а змагали ше коло 40 екипи.

Екипа новоораховскей „Факлї”

Огньогасне дружтво „Факля” з Нового Орахова приявело три екипи: подросток хлопски и женски и женску „Б” екипу. Подросток хлапци завжали друге место, дзвивчата були треци, а „В” екипа була друга. Лю. Рац

РУСКЕ СЛОВО 11

ЕКОНОМИЯ ПОЧАЛА ЛАМАЧКА У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

ЦЕНУ ЧЕКАЮ И ПРОДУКОВАТЕЛЄ, И ВИВОЖНЇКИ Дзепоєдни Керестурци ище пред тижньом почали ламац кукурицу, но велїм то ище вчас, як и одкупйовачом, котри аж од того тижня почали одкупйовац урожай. Од пиятку кукурицу у валалє одкупює лєм „Млїностеп” по 16 динари, а початком того тижня одкупйовац почали „Жито Бачка” и „Юарбис”, хтори ю плаца по 15,5 динари за килограм

П

ре ище вше актуалну косидбу слунечнїка и сої, „Аґрохома” кукурицу почнє одкупйовац аж концом того тижня. Початна одкупна цена була 17 динари и швидко спадла на 16, а нагадує ше же ище будзе падац. Пре нїзку цену кукурици, меншим продуковательом ше нє понагля предавац, та велї кукурицу чуваю у чардакох док нє будзе лєпша цена. И одкупйоваче гваря же терашня цена вообще нє мотивує людзох же би предавали, та на одкупних местох,

за тераз, нєт вельо прикочи. Подаєден прикоч зоз кукурицу ше найдзе и у обисцох, алє велї парасти чекаю же би ше закончело оберанє валалского бренду – паприґи, та вец придзе на шор и кукурица. Гоч тоту културу дакеди скоро кажде обисце мало на своїм полю, остатнїх рокох ше велї валалчанє за свойо потреби опредзелюю одкупиц кукурицу у чуткох. МЕНШИ ПРОДУКОВАТЕЛЄ НЄ ПОНАГЛЯЮ У „Млїностепу” гваря же лупану кукурицу дотераз одкупйовали од преважно вельких продуковательох, чий урожай 10,5 тони по гектаре.

У БАЧКИ ДОБРЕ ПРЕШЛИ – Затераз нам предали кукурицу вельки продукователє, при хторих урожаї штреднє коло 10,5 тони по гектаре, цо подобне як влонї. Ми у Бачки добре прешли, мали зме сушу, алє два добри дижджи спадли праве кед требало – гварел Иґор Варґа зоз подприємства „Аґрохома”.

12 РУСКЕ СЛОВО

Гоч ше у других обласцох у Сербиї кукурица нє удала, продукователє з Бачкей задовольни з тогорочним родом. На початку ламачки у Войводини, урядово оцени були же штреднї урожай кукурици того року будзе од 3,5 до 4 тони по гектаре, цо менєй як прешлого року. Урожаї тераз розлични аж и у истих хотарох, у зависносци од парцели, та на дзепоєдних зазначене аж 12 тони зарна по гектаре, а даґдзе и менєй як тона. У керестурским хотаре ситуация випатра лєпша. Єден з векших керестурских продуковательох кукурици, Славко Надь, того року ма 100 гольти поверхносци под тоту културу и гвари же ше, и попри вельких укладаньох и калкулациями зоз цену и предаваньом, виплаци робиц на велько.

– Ситуция на терену вшелїяка, та ше урожаї и квалитет зарна розликую у зависносци од того дзе ше находзи парцела под кукурицу. На Ярашу, дзе того року було мало дижджу, урожай 6 тони по гольту, док наприклад на Селищу, лєбо Медєшу, дзе було вецей дижджу, урожай коло 8 тони по гольту – гвари Славко и додава же тогорочни урожай менши од прешлорочного, алє цена нє така подла кед знаме же ше влонї за килограм кукурици доставало 13 динари. Одкупйоваче констатовали же квалитет зарна добри, влага коло 14 одсто, та ю нє треба окреме сушиц. У СЕРБИЇ ШЕ НАВЕЛЬКО ЛАМЕ Ламанє кукурици у Сербиї почало штредком мешаца, а нашим польодїлцом то ище вчас, понеже ше закончує кошенє других индустрийних културох – сої и слунечнїка. У Сербиї того року под кукурицу вецей як милион гектари, а фаховци оценюю же коло 3,5 милиони тони буду достаточни за домашнї потреби, та и за вивоз. Понеже длуготирваца суша очкодовала шаца, вкупна продукция кукурици у Сербиї вшелїяк будзе менша од того цо ше обчековало по законченю шатви, та ше вец обчекує же цена надополнї утрати на урожаю. На Продуктней берзи цена кукурици прешлого тижня була 17,6 динари за килограм, алє визначене же, за тераз, нєт значнєйшого обтоку. Цена яку маме тераз випатра нє одвитує анї продуковательом, анї вивожнїком, та перши чекаю лєпшу цену, а другим ше пре цену у тей хвильки нє виплаци вивожиц, та чекаю нїзшу цену. ■ Сенка Надь 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ЕКОНОМИЯ У ДЮРДЬОВЕ НАВЕЛЬКО ЛАМУ

НА МЕНШЕЙ ЧУТКИ МЕНШИ ЗАРНА

Ламачка кукурици у дюрдьовским хотаре прешлого тижня була у найвекшим замаху, док перши польопривреднїки котрих було барз мало, з комбайнами до польох вошли у другим тижню септембра Урожаї ше розликую и нє исти су у каждей часци хотара, а пре сушу и нєвигодну хвилю, менши є за коло 3040 одсто як прешлого року. Чутка нє барз виросла, та и зарна єст менєй. Нє зазначени векши хороти. Дюрдьовчанє и надалєй найвецей садза новосадски гибрид 610 або 630. Пред двома тижнями диждж застановел ламачку, бо влага була медзи 27 и 30 одсто, а диждж котри спаднул внєдзелю застановел роботу на дзень або два. Кед ше тогорочне количество урожаю поровна з урожайом з 2014. року, кед ше просеково

наламало коло 10 тони по ланцу, тот рок нє останє запаметани по длугим зруцованю кукурици и роботу за елеватором по обисцох. Того року, по бешеди польопривреднїкох, гоч єст польочуварска служба на териториї општини Жабель, котра длужна чувац польо од крадошох, кукурицу ище баржей крадню як прешлого року. Прето велї попонагляли склонїц ю зоз поля. Пред даскельома роками, пре числени крадзи, и то найвецей кукурици, на каждим уходзе до поля були анґажовани чуваре котри записовали

таблїчки шицких котри уходзели до хотара, та вец даєдним бул и забранєни уход. Того року того нєт, алє ше польопривреднїки наздаваю же ше крадзу кукурици на даяки способ заш лєм застанови. С. Барань

РУСКИ КЕРЕСТУР

ЗАНЯТИ НОВИ РОБОТНЇКИ

„СИҐМА” ПРАВИ ХЛОРОҐЕН ЗА ВАЛАЛ

По трох конкурсох хтори розписала Национална служба за обезпечованє роботи, Явне комуналне подприємство (ЯКП) „Руском” обезпечело дочасову роботу 13 новим роботнїкох, з котрих дзевецеро буду робиц у Руским Керестуре, а штверо у Крущичу. На конкурс за явни роботи „Руском” конкуровал за пейцох роботнїкох, а достал двох, котри буду робиц у Крущичу. Конкурс бул розписани и за анґажованє особох з физичнима, лєбо менталнима почежко сцами, дзе „Руском“ конкуровал за три особи, кельо и достал. Двоме роботнїки буду робиц у Керестуре, а єден у Крущичу. Прейґ Општини Кула конкуроване и за анґажованє 10 особох за комунални роботи, а одобрене анґажованє 8 роботнїкох – дзе седем за Керестур. Нови роботнїки углавним млади до 35 рокох, а Роботнїки у ЯП „Руском” условиє було же би ше поряднє явяли до Националней служби за обезпечованє роботи, после чого направена селекция. Плаца им будзе менша и од минималцу – 15 000 динари. Як гварел директор „Рускому”, Иґор Фейди, двоме роботнїки робя од початку септембра, а други почню концом мешаца. По контрактох су анґажовани на три мешаци, а плановане же буду зберац лїсце, пописовац воду, розкерчовац там дзе треба, фарбиц контейнери и друге. С. Н.

На тендер за набавку хлороґену, хтори Явне комуналне подприємство (ЯКП) „Руском” розписал концом юлия, приявела ше лєм фирма „Сиґма” д.о.о зоз Кули, та єй и зверене же би направела хлороґен хтори одвитує потребом Руского Керестура. Хлороґен то по строєнє хторе хлорує воду, одно сно продукує натриюмхипохлорид на ме сце його трошеня, же би вона була безпечна за людзох и околїско. Набавка хлороґену крочай блїжей ґу реализованю проєкта фабрики води. Директор „Рускому” Иґор Фейди наявел же уж початком октобра почню роботи правеня площи за хлороґен, велькосци 4 зоз 3 метери, хтори ше будзе находзиц при жридлу водоводу, а там будзе уведзена и потребна електрична и водоводна инсталация. Понеже под час тендеру „Сиґма“ достала податки о составе води и водоводу, такой по подписованю контракту почало склапянє хлороґену. Обчекує ше же тото построєнє на место будзе поставене у новембру. Хлороґен будзе коштац 13 милиони 170 000 динари, без ПДВ. Векшина средствох – 10 милиони 536 000 динари, достати з Покраїни, 2 милиони 634 000 динари обезпечела Општина Кула, а ПДВ виплацел „Руском”. С. Н.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 13

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ОЛҐА КАРЛАВАРИС, ДЛУГОРОЧНА РЕДАКТОРКА

ИНТЕРВЮ Пише: Олена ПЛАНЧАК-САКАЧ

У ПРОЦЕСУ ТВОРЕНЯ МУШИМ

лґа Карлаварис дипломовала на Академиї уметносцох у Новим Садзе на Одсеку подобовей уметносци, ґрупи за подобову педаґоґию и була перша єй ґенерация. По професиї є професор подобовей уметносци-ґрафичар. Як гвари, нє уписала ше зоз жаданьом же би була у просвити, анї нє жадала остац после перших искуствох у Штреднєй подобовей школи „Боґдан Шупут” у Новим Садзе, як и у Образовним центре „Петро Кузмяк” у Руским Керстуре. Карлаварисова гвари же Руснаци, вшелїяк, мали вецей хасну же робела на Телевизиї як цо би мали кед би остала у школи. Алє най спомнєме и же на бокох учебнїка Подобова култура за 6. класу основней школи вона ма свойо доприношенє у додатку о подобовей уметносци вовйводянских Руснацох. Олґа Карлаварис нєшка у пензиї, алє, як гвари, и далєй є порихтана помагац колеґом кед треба.

Фото: В. Вуячич

О

Пошлїдки котри наша заєднїца льо Ваш фах уплїРС –воКе – Остали красни, доку- зноши то инерция, самозадовольносц, вал на анґажман на РС ментарни емисиї, порпросековосц.... алє вшелїяк маме и ТВ, з оглядом же визутрети наших писательох шветли поєдинєчни приклади, маме и ализация на таким медию и културних дїячох, розгварбарз важна? ми наших шветових людзох и то ки о творчосци, витворени з нє лєм зоз швета култури уметнїцку ноту. Кельо нам, – Гей, визуална атракция у Руснацом, хиби таки приступ роботи на телевизиї ми од сау зазначованю важних историйних и културних мого початку була така моцна же сом ю хасновала по подїйох у тим медию? крайносц и часто би слику провадзел лєм найнєобходнє– Хиби, и то вше вецей. Дакеди ше тим темом придавало вецей уваги и простору у програми. Понеже наша редакция часц информативней програми РТВ, тота и така програма уж роками „лїґа” енерґию новинарох пре їх каждодньове анґажованє на информативней програми, односно телевизийних дньовнїкох. Добре познате же нашо новинаре муша „сваштариц” и буц порихтани робиц и сотрудзовац на шицких емисийох, цо подрозумює теми у широким дияпазону: од дзецинских, прейґ привредних, дружтвених, по живи контакт емисиї. Нїхто поправдзе нє може буц лєм у єдней теми. За коректну и обдуману емисию треба вельо вецей часу, фокусованя и концентрациї. Цо ше моєй роботи дотика и шлїдох котри сом охабела у своїх авторских емисийох, мам подполну сатисфакцию же их векшина добре прилапйовала и оценьовала, гоч мушим и то спомнуц, лєм так усно и у медзисобних чераньох упечаткох. Ґу тому мам и єдно урядове медзинародне припознанє на Фе стивалу документарного филма у Ужгороду.

14 РУСКЕ СЛОВО

ши текст. Новинарске ремесло учела сом як и шицки приучени новинаре поступнє и часто дзекуюци добронамирним критиком своїх колеґох. З часом сом нашла якушик ровновагу медзи шицкима елементами котри творя єдну новинарску цалосц. Участвованє на семинаре о документарней телевизийней форми котру отримали фаховци зоз ББС –я 2009. року можебуц за мнє було кус запожнєте, алє ми помогло же бим голєм у периодзе по одход до пензиї и особнє була задовольнєйша зоз свою роботу.

– Яки бул Ваш приступ ґу теми хтору сце об-

РС рабяли, як сце ше пририхтовали, кельо ту ва-

жна испирация, а кельо знац о подїї хтору провадзице?

– Мойо емисиї наставали вшелїяк. Найвецей у РЕМ фази— пред спаньом, алє и пред будзеньом. Найчастейше були то „флеши” котри сом зазберовала розробйовала и вец складала до цалосци.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА КУЛТУРИ У РУСКЕЙ РЕДАКЦИЇ РТВ

ОТРИМАЦ ПОЧАТНУ ЕНЕРҐИЮ Єст вецей приступи, алє єст и вецей околносци у котрих робиш. Праве пре спомнути условия котри часто нє иду на руку авторови. Кед маш часу за роздумованє, кед маш инспиративну и за колаборацию порихтану екипу, кед после законченого знїманя маш щесца и зоз заинтересованим и талантованим монтажером, вец наставаю чуда. Кажда каричка значна за резултат. Мушим спомнуц и же за конєчни резултат, найзначнєйше у процесу твореня отримац мою початну енерґию и ентузиязем. То под-

На младей талантованей и образованей ґенерациї котра присцигує стої же би дацо пременєла и зоз своїм новим сензибилитетом приступела и ґу нашей прешлосци и ґу терашньосци, алє за тото ше вона муши сама вибориц розумює же мушим шицких прешвечиц до своїх идейох. Приступ ґу роботи завиши од теми. Кед є шлєбоднєйша, кед ми собешеднїк отворенши и я ту порихтанша за ослухованє, обачованє, прилагодзованє „ад хок” реаґованє, та и импровизованє. Шицкого того єст и кед ше рихта емисиї котри муша буц подкрипени зоз фактами, з тим же ше за нїх за ниянсу муши вецей и осторожнєйше пририхтовац. Тото цо барз значне, як новинар мушиш буц заинтересовани и поставяц питаня праве так як цо би го поставяло любопитлїве дзецко...аж вец доставаш красни, нєсподзивани и щири одвити, вельо щирши як кед би их поставял жадаюци ше сам як новинар афирмовац.

РС – Руснаци, з оглядом же су нє числени, нє маю анї „явне думанє”, тото ше звичайно формує прейґ дружтвеного анґажману, алє такого анґажману у Ваших емисийох нє було. Чом? Чи ми як заєднїца нє порихтани за явну похвалу або критику, чи оцену того цо робиме як явни особи?

– Чом би я була лєпша од других (ошмихла ше). Таки зме векшина, таки нам ментални склоп, покус инертни и нєзаинтере совани за цудзу роботу. Векшина з нас нє зна, а и нє може буц наруцуюца, а вец ту и осторожносц же би ше дахто нє нагнївал, лєбо увредзел. Часто занєдзбуєме успих наших людзох, нє чуваме тото цо маме. (О винїмкох котри потвердзую правило нє будземе з тей нагоди, їх слава Богу маме). Часто зме порихтани давац паушални явни похвали марґиналним зявеньом (гоч вони часто нє иду на хасен нашей заєднїци) як квалитетну и утемелєну критику котра би дакому була од велького хасну. Правда и же нєт обачлївшей медзисобней интеракциї на релациї „Руске слово” – ТВ – Радио. Наприклад, нашо телевизийни емисиї у „Руским слове” нїґда нїхто нє 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

Олґа Карлаварис на початку новинарскей кариєри

спатрал на єден озбильнєйши и аналитичнєйши способ. Нїхто ше нє усудзел явно анализовац боки „Руского слова”, тиж... Шицки зме заварти у „своїх медийох”. Нє думам же сом нє мала и анґажовани спатраня у своїх прилогох. Вони були на мой (руски) способ упаковани и очиглядно нє надосц гласни и провокативни. Вше сом ше тримала того же кед правиш прилог зоз даякей подїї голєм зоз двома виреченями треба указац власне становиско, гоч ше то дакому пачело або нє. Хто сцел, могол то обачиц.

РС – Дзе Руснаци на мапи шветовей култури,

кельо ше за нас зна знука нашого реґиону, нашей держави, кельо у Европи? Чи иснує у нашей литератури и култури тото универзалне, цо видлїве и прилаплїве ширше, а без огляду на националне?

– Нє компетентна сом за даванє одвиту на тото питанє. Кед бим го давала, лєм бим преношела цудзи становиска, а то нє жадам. Ми часц швета, вшелїяк, та и кед зме нє цалком „универзални” – то ми, то наша специфичносц. Маме вельких и припознатих людзох у обласци литератури, уметно сци и вельке инсистованє же би ше о тим бешедовало, лєм викриви слику о Руснацох. Пребиванє до шветового културного про стору подрозумює насампредз винїмкови талант, утемелєну фаховосц и автентичносц... зоз кус щесца така творчосц и сама пренайдзе драгу ґу универзуму. Дзепоєдни ю уж пренашли.

РС – Чи нєшка провадзице нашу програму и як

Вам вона випатра з дистанци, тераз кед у нєй нє мушице участвовац?

– Щиро? Покус... можебуц сом презасицена, а можебуц одвит лєжи у предходних питаньох. Любим одпатриц роботу своїх колеґох кед маю атрактивни новинарски вибор и приступ ґу темом, а и кед слово о авторских емисийох вязаних за теми котри и я робела, алє, як сом уж надпомла, за нїх треба часу, а його вше менєй. Чкода!■

РУСКЕ СЛОВО 15

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ПРЕСЛАВЕНИ РОДЗЕНИ ДЗЕНЬ СЕРАФИНИ МАКАЇ

СЕДЕМДЗЕШАТ КРАСНИ И БОГАТИ РОКИ З нагоди седемдзешатей рочнїци од народзеня нашей поетеси, писательки и подобовей уметнїци Серафини Макаї, у Основней школи „Братствоєдинство” у Коцуре пондзелок, 21. септембра, орґанизована програма на єй чесц. Програму орґанизовали учительки ОШ у хторей Серафина велї роки робела як наставнїца руского и сербского язика и литератури, як и Дружтво за руски язик, литературу и културу чий є длугорочни член. Присутних школярох, Серафинових бувших колеґох, и фамелию, на початку програми привитала наставнїца руского язика Снежана Шанта, а потим заступнїца Дружтва Ирина Папуґа пречитала поетесову биоґрафию. На тей пригодней шветочно сци присуствовал и предсидатель Скупштини Дружтва проф. др Юлиян Рамач. У програми участвовали школяре од першей по штварту класу з порядней настави по руски, як и школяре котри руски язик уча як виборни предмет. Дзеци подаровали красни дарунок поетеси, рецитуюци и шпиваюци єй писнї, а за тоту нагоду их порихтали учительки. Ювилантка и сама пречитала даскельо свойо писнї и виривки зоз приповедкох, а од орґанизаторох достала

пригодни дарунки и квеце за родзени дзень. На окремним паноу були виложени и малюнки Макайовей, з оглядом же и мальованє єдна з єй замеркованих активно сцох. Серафина з полним шерцом дочекала конєц програми и була полна упечаткох.

– Барз ми ше пачела програма, учительки ме наисце нєсподзивали и прекрашнє ю з дзецми пририхтали. Дзеци ме одушевели, и менши и векши, наисце их було приємно слухац – гварела Макайова, та ше зложела же, гоч за ню уж седемдзешат красни и богати роки, полни зоз писнями, та приповедками и малюнками хтори занавше буду крашиц наш национални скарб, вона далєй предлужує твориц.

– Я тераз рихтам єдну кнїжку поезиї и прози за дзеци, а и за старших, а видзим же ми ше и малюнки порозходзели хтори кадзи, та би намальовац нови – гварела Серафина. Школяре поетеси по законченю програми одшпивали и святочну писню за родзени дзень, и з ню пожадали многая лїта, и ище вельо перли на животней нїтки, а таки богати, як и тоти седемдзешат. Т. Ходак

У НОВИМ САДЗЕ

ПОЧАЛИ ГОДЗИНИ РУСКОГО ЯЗИКА У новосадскей Штреднєй технїчней школи „Милева Марич Айнштайн” всоботу, 19. септембра почали годзини руского язика, хтори штредньошколцом виклада Ванеса Медєши, абсолвентка руского язика. На першей годзини були штверо школяре, а обчекує ше же их будзе вецей, бо у штреднїх новосадских школох єст вельо наших школярох. Як гварела Медєшова, на годзинох ше будзе учиц руски язик и литература, а почню з Гавриїлом Костельником и його Идилским венцом. Годзини буду соботами од 9 годзин, а будзе утвердзени ище єден термин – през тидзень – за школярох хторим соботови термин нє одвитує. Наставнїца Ванеса Медєши поволує шицких заинтересованих штредньошколцох же би ходзели на годзини руского язика, а коло годзинох ше можу догвариц на телефон 060/38-57-771. Присутних и наставнїцу на тей першей годзини привитала и Ирина Папуґа спред Дружтва за руски язик, литературу и културу, хторе ше вєдно зоз Управу технїчней школи заклада за орґанизованє руского язика за штредньошколцох у Новим Садзе. О. П-С.

16 РУСКЕ СЛОВО

Штредньошколцом преподава Ванеса Медєши

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

СЕПТЕМБЕР 2015. рок ЧИСЛО 9

ТЕМА: ПОГАНСКЕ, МАҐИЙНЕ, ОБРЯДНЕ У ЛИТЕРАТУРИ

П

очитовани читаче и читательки, тото число инспироване зоз мотивами котри можебуц анї нє таки популарни и промововани, алє то нє значи же су медзи писателями нє присутни. Обрядни писнї и други форми виреченьох котри провадзели маґийни ритуали, єдни зоз перших литературних дїлох. Мотиви природи котра панує над чловеком нєпреривно присутни у шицких творох. Познате же християнство мотив котри медзи Руснацами присутни у каждей сфери, нє лєм у литератури, а тото цо йому можебуц пандан, зоз тим числом, зме жадали одкриц, тот други бок каждого чловека, бок хтори прикриваме.

Погански, маґийни и обрядни елементи у литератури нєпреривно инспирую поетох. Вони можу указац на демони и нємири народу зоз хторого тоти дїла походза, алє исто так и на демони каждого уметнїка окреме. Ридко хто ше ошмелї о своїх демонох бешедує през литературу и на тот способ их прилапює. Велї уметнїки мали свойо „огнї” зоз котрима горели и хтори их знїщели, або праве пре нїх постали препознатлїви. Тоти мотиви звичайно представени як неґативни уплїви, алє тото „Литературне слово” жада указац на особеносц тих елементох, їх потребу и красоту висловйованя и контролованя своїх думкох з гевтого боку...

Владимир ҐАРЯНСКИ

НЄПОЗНАТИ анї єдно племе нє могло похопиц його страсц у дотику з язиком у скровищу своїх думкох од швитаня по швитанє вигварял слова глєдаюци причину страху болю обаваня прекрижел руку и модлєл рика ше спенєла лїґала древа витор бешнєл ламал закрица Перун запалєл жита а вон шедзел и шпивал

................................................ прешли дзешатки роки пол вика вик милений а вон ище вше под дубом чекал швитанє велї уж мертви щезли велї язики и народи вон сцерпезлїво лєци над витром и хмарами („Курнява”, 1990)

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

РУСКЕ СЛОВО 17

ТЕМА: ПОГАНСКЕ, МАҐИЙНЕ, ОБРЯДНЕ У ЛИТЕРАТУРИ Таня БОДЯНЄЦ КОЛБАС

НЄ ЖРИДЛО Є, АНЇ ПОЛЬО, АНЇ ЛЄС...

„Each day is a battle...“

У ноци полного мешаца Меням скору Як гад Уста ми полни зоз шлїну А под нохцами Смола Облїзуюци крев зоз твоїх ґамбох Кладзем це на жертвенїк

Поцихи, нєнадрилююцо, алє за це гласно поволуєм це присц зо мну на єдно место дзе ше дзекеди зявюю прекрасни сни як босорки. Нє жридло є, анї польо, анї лєс, алє глїбоко пребува у нас, роками, упрекосц розпукнутому швету и зарює жадани мир, мегки дотик. Як лїк ми будзе, лєм пристань, гартуши ме стрибло у власох и словох, тота атмосфера смисла, полна воздуху, красного квеца и нїжних рукох...

Моя церемония У ноци полного мешаца Жили ми горуци Док облєкам пахняцу скору Чловекову

(Антолоґия литератури ґенерациї 1990-2010: „Дзеци зоз урбаного гумна”, 2010)

Сашо САБАДОШ

Наталия КАНЮХ

***

И одходзим на боїско Шмикаюци ше.

ПРИКАЗ

Мария ЯКИМ

НЄБОВО БАВЕНЄ

Аж драгом, скланяюци ци власи зоз чола, видзим же це нєт, остал лєм подаєден знак звикнуца. (Антолоґия рускей поезиї „Ошлєпени соловей”, 2009)

Кед сом жертвовала чорта богови осаменосц ми закуковала и до сна Прегнати нєспаня през иглово ухо и днї прецагуєм до писньох Якешик тайне бависко претаргло ми дзецинске з нєбовим

ТРАДИЦИЯ У МЕТАЛНИМ ПАКОВАНЮ – ГЕЙ, ЧИ НЄ?

втор тих скромних шорикох примушени почитованому читательови дац, тото покус понїжуюце, припознанє же му було окреме чежко зложиц тото писаниє хторе пред уваженим читательством. Насампредз, пре комплексносц теми вплїву митологийних елементох на руску литературу. Праве прето ше тема и „розцагла“ на ище єден аспект популарней култури. Фолклор вязани за параста маме, наприклад, у „Нєбо над Керестуром“ Ирини Гарди Ковачевич дзе хованєц, рубанє ґрошу и подобни одгуки прешлих часох похасновани за єден вшелїяк удатни „проєкт“ хтори комбинує педаґоґийни метод зоз евокацию памяткох на подобни приповедки зоз дзецинства старших читательох, так же даєдни приповедки уж перциповани як народни сказки. Други приклад приказ леґендарного княза Лаборца у „Часокроку“ Любомира Медєша хтори найвироятнєйше ма циль утвердзованя митолоґийних фундаментох националней свидомосци хтори вшелїяк присутни при скоро шицких нєшка иснуюцих народох. У поезиї, митолоґия, вшелїяк, ма частейше улогу стилскей фиґури як ношацей теми. Нє подло спомнуц и єдно цикаве вискакованє зоз етаблованого моделу хаснованя митолоґийних елементох.

А

У прешлей децениї у преважно фестивалским Свиднїку бул активни бенд „Ancestral Volkhves“ хтори зоз комбинованьом поганского, фолк и блек металу формовал свойофайтову мишанїну хтору наволал „рутениян метал“. Зоз своїма албумами на єден цалком нєконвенцийни способ презентовал тамтейшу русинску бешеду и обробел тематику славянских божествох и взагальней славянскей митолоґиї. Можебуц пре нєзацикавеносц за тоти жанри, а можебуц и пре обаванє од иншакого, таки приклад остал углавним нєпознати при войводянских Руснацох. Чкода. Можебуц би бул инспирация кед нє за музични, а вец за цикави визуални, або литературни твори. У двох, на перши попатрунок, цалком розличних концепцийох єдней тематики, т. є. о дихотомиї, а ту думам на литературу зоз цильом ревитализациї уж покус ощербеного националного духу з єдного и нє так конвенцийни музични експерименти тиж з фолклорну традицию, з другого боку. Поправдзе, слово о двох абсолутно преклопююцих концептох хтори, гоч ше у явно сци стре саю єден од другого, поправдзе можу войсц до медзисобного одношеня у хторим єден од другого можу вельо койчого научиц.

(„Над розпяцом нагнута”, 1992)

Синиша СОПКА

*** Я ангел. учашнїк Луциферового повстаня процив Бога. У руки сцискам нож, з нього оквацкує бистра крев кротких; по цали дзень и ноц жґиртам зоз зубами у ритме Макарени. Я хробак, нєрозумни мех шмеца полни красних жаданьох и патриотизму. Мой страх, мойо видлобане око, джмурка на мнє зоз празней цмоти валалского диска. (Антолоґия литератури ґенерациї 1990-2010: „Дзеци зоз урбаного гумна”, 2010)

18 РУСКЕ СЛОВО

Ангела ПРОКОП

ВРАЦАНЄ

Мойо чеканє ше завило до желєнєй шмати лєтней трави цо чека диждж. Падай, падай потоком да чечеш! Зоз твоїм цеком. Змиєм свойо цело и вєдно пенїц будземе. Нєскоро, нєскоро вноци дому придземе – швижи и нїґда вецей нє войдзем до хижи цо ма штири мури и вонка, вонка далєко од шицких мурох будзем чекац диждж. („Млєко жеми”, 1974)

25. СЕПТЕМБЕР 2015

25. СЕПТЕМБЕР 2015

РУСКЕ СЛОВО 19

ТЕМА: ПОГАНСКЕ, МАҐИЙНЕ, ОБРЯДНЕ У ЛИТЕРАТУРИ Таня БОДЯНЄЦ КОЛБАС

НЄ ЖРИДЛО Є, АНЇ ПОЛЬО, АНЇ ЛЄС...

„Each day is a battle...“

У ноци полного мешаца Меням скору Як гад Уста ми полни зоз шлїну А под нохцами Смола Облїзуюци крев зоз твоїх ґамбох Кладзем це на жертвенїк

Поцихи, нєнадрилююцо, алє за це гласно поволуєм це присц зо мну на єдно место дзе ше дзекеди зявюю прекрасни сни як босорки. Нє жридло є, анї польо, анї лєс, алє глїбоко пребува у нас, роками, упрекосц розпукнутому швету и зарює жадани мир, мегки дотик. Як лїк ми будзе, лєм пристань, гартуши ме стрибло у власох и словох, тота атмосфера смисла, полна воздуху, красного квеца и нїжних рукох...

Моя церемония У ноци полного мешаца Жили ми горуци Док облєкам пахняцу скору Чловекову

(Антолоґия литератури ґенерациї 1990-2010: „Дзеци зоз урбаного гумна”, 2010)

Сашо САБАДОШ

Наталия КАНЮХ

***

И одходзим на боїско Шмикаюци ше.

ПРИКАЗ

Мария ЯКИМ

НЄБОВО БАВЕНЄ

Аж драгом, скланяюци ци власи зоз чола, видзим же це нєт, остал лєм подаєден знак звикнуца. (Антолоґия рускей поезиї „Ошлєпени соловей”, 2009)

Кед сом жертвовала чорта богови осаменосц ми закуковала и до сна Прегнати нєспаня през иглово ухо и днї прецагуєм до писньох Якешик тайне бависко претаргло ми дзецинске з нєбовим

ТРАДИЦИЯ У МЕТАЛНИМ ПАКОВАНЮ – ГЕЙ, ЧИ НЄ?

втор тих скромних шорикох примушени почитованому читательови дац, тото покус понїжуюце, припознанє же му було окреме чежко зложиц тото писаниє хторе пред уваженим читательством. Насампредз, пре комплексносц теми вплїву митологийних елементох на руску литературу. Праве прето ше тема и „розцагла“ на ище єден аспект популарней култури. Фолклор вязани за параста маме, наприклад, у „Нєбо над Керестуром“ Ирини Гарди Ковачевич дзе хованєц, рубанє ґрошу и подобни одгуки прешлих часох похасновани за єден вшелїяк удатни „проєкт“ хтори комбинує педаґоґийни метод зоз евокацию памяткох на подобни приповедки зоз дзецинства старших читательох, так же даєдни приповедки уж перциповани як народни сказки. Други приклад приказ леґендарного княза Лаборца у „Часокроку“ Любомира Медєша хтори найвироятнєйше ма циль утвердзованя митолоґийних фундаментох националней свидомосци хтори вшелїяк присутни при скоро шицких нєшка иснуюцих народох. У поезиї, митолоґия, вшелїяк, ма частейше улогу стилскей фиґури як ношацей теми. Нє подло спомнуц и єдно цикаве вискакованє зоз етаблованого моделу хаснованя митолоґийних елементох.

А

У прешлей децениї у преважно фестивалским Свиднїку бул активни бенд „Ancestral Volkhves“ хтори зоз комбинованьом поганского, фолк и блек металу формовал свойофайтову мишанїну хтору наволал „рутениян метал“. Зоз своїма албумами на єден цалком нєконвенцийни способ презентовал тамтейшу русинску бешеду и обробел тематику славянских божествох и взагальней славянскей митолоґиї. Можебуц пре нєзацикавеносц за тоти жанри, а можебуц и пре обаванє од иншакого, таки приклад остал углавним нєпознати при войводянских Руснацох. Чкода. Можебуц би бул инспирация кед нє за музични, а вец за цикави визуални, або литературни твори. У двох, на перши попатрунок, цалком розличних концепцийох єдней тематики, т. є. о дихотомиї, а ту думам на литературу зоз цильом ревитализациї уж покус ощербеного националного духу з єдного и нє так конвенцийни музични експерименти тиж з фолклорну традицию, з другого боку. Поправдзе, слово о двох абсолутно преклопююцих концептох хтори, гоч ше у явно сци стре саю єден од другого, поправдзе можу войсц до медзисобного одношеня у хторим єден од другого можу вельо койчого научиц.

(„Над розпяцом нагнута”, 1992)

Синиша СОПКА

*** Я ангел. учашнїк Луциферового повстаня процив Бога. У руки сцискам нож, з нього оквацкує бистра крев кротких; по цали дзень и ноц жґиртам зоз зубами у ритме Макарени. Я хробак, нєрозумни мех шмеца полни красних жаданьох и патриотизму. Мой страх, мойо видлобане око, джмурка на мнє зоз празней цмоти валалского диска. (Антолоґия литератури ґенерациї 1990-2010: „Дзеци зоз урбаного гумна”, 2010)

18 РУСКЕ СЛОВО

Ангела ПРОКОП

ВРАЦАНЄ

Мойо чеканє ше завило до желєнєй шмати лєтней трави цо чека диждж. Падай, падай потоком да чечеш! Зоз твоїм цеком. Змиєм свойо цело и вєдно пенїц будземе. Нєскоро, нєскоро вноци дому придземе – швижи и нїґда вецей нє войдзем до хижи цо ма штири мури и вонка, вонка далєко од шицких мурох будзем чекац диждж. („Млєко жеми”, 1974)

25. СЕПТЕМБЕР 2015

25. СЕПТЕМБЕР 2015

РУСКЕ СЛОВО 19

ЛИ КУ ТЕ ЦИ РАТ К УР НИ

Любица КНЕЖЕВИЧ

ФОРМА

О АВТОРКИ – ЛЮБИЦА КНЕЖЕВИЧ, трицецштиророчна писателька почала писац пред даскельома роками, а уж ма вельо твори. Єй главна нїтка у дїлох – любов. Вона толкує же „любов шицко преплєта, повязує. Дзекеди ше ю найдзе, дзекеди страци, а зна и барз заболїц.” Помага єй у каждодньовим диханю, у живоце. Тота авторка твердзи же з клайбасом и папером мож вельо койчого подзелїц, папер вельо поднєше и вец дзень лєгчейши. Єй циль – прейґ писньох дойсц до шерцох. За ню, писанє креативносц, а креативносц то задовольство. „Най би писнї мойо нашли драги нєвидлїви, и у шерцу каждим шлїд зохабели. Любов нє мож влапиц, а нє мож без нєй. И як вец нє писац о любови?”

Знаш цо ти? Ти вично пременлїва форма любови, лєм ше прелїваш, з єдней форми до другей, и кажда на це здабе. Ти тота пражнїна медзи двома дурканями шерца, ти тот час кед шерцо у дурканю застанє. Ти виполнюєш швет. Дзекеди ши часточка лїсца на хрибце брамушковим, капка на лїсцох поля. Замишаш ше до Витру, и вшадзи ши коло мнє. Дзекеди ши цмота океану фарба у очох других. Ти форма живота вичного. Вично ци ше поспиши скриц до циню, до лопоту коньох нємирних. Ти праве тота хвилька, перша з рана и форма моєй гвизди далєкей.

***

Тельо мало мам ище менєй ци можем подаровац. Стоїм опрез найпахняцшей ружи валала. Витор пах нєсебично розноши. Стоїм. Зберам. У рану тим док стоїм худобна, безпомоцна зберам пах найпахняцшей ружи валала. Шицок пах сом позберала, заш лєм ци дацо подаровац можем. Заджмур очи. Глїбоко удихнї. Чувствуєш? Того рана ружа лєм за це пахнє.

ОШМИХ ТВОЙ И док час преходзи Беґель чече я би лєм буц з тобу. И док хмари путую Гвизди ше меняю я би лєм буц з тобу. И док птици одходза, врацаю ше, лїсца фарбу меняю я би лєм буц з тобу. И док ошмихи доокола лєца я би лєм буц у ошмиху твоїм. Число ушорела редакция ЛС: Александра Живкович, Александра Лендєр и Ваня Дула / Фотоґрафиї: Биляна Чурна Роман

20 РУСКЕ СЛОВО

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

КУЛТУРА И ПРОСВИТА ЗОЗ СКУПШТИНИ КУЛТУРНО-ПРОСВИТНЕЙ ЗАЄДНЇЦИ КУЛА

НЄ ЗАДОВОЛЬНИ ЗОЗ СПОСОБОМ ФИНАНСОВАНЯ Кулска општина єдна з ридких у Сербиї дзе установи у култури и здруженя и надалєй обєдинєни до єдней орґанизациї на уровню локалней самоуправи - до Културно-просвитней заєднїци (КПЗ), прейґ хторей витворюю задати „минимум културного стандарду” у своїм штредку Културно-просвитна заєднїца главни орґанизатор општинских смотрох у шицких обласцох уметнїцкого виражованя, соорґанизатор и софинансиєр участвованя на висших змаганьох (од зонских по републични) и мож повесц же дзекуюци и КПЗ, насампредз тому задатому „минимуму културного стандарду”, його материялизованю прейґ бодох, хтори квалитет и пласман на висши змаганя звекшую, кулска општина, гоч нє велька, медзи найлєпшима у културним аматеризме у Сербиї. Скоро кажди рок приклад же ше „чежше преходзи” з општинских смотрох у музично-фолклорней обласци, рецитованю, а окреме у драмским аматеризму у кулскей општини, як потим на висших змаганьох. Но, пре нови способ финансованя и рационализацию и ту пришло до пременкох, алє на горше. Тото гварели активисти у култури на схадзки Скупштини КПЗ, пондзелок, 21. септембра у Кули, бо од прешлого року нєт професийно занятих у КПЗ, як анї у културно-уметнїцких дружтвох, окрем у установох у култури, та ше то одражує и на квалитет и нє сполньованє зарисованих планох. И Скупштина КПЗ отримана у нєзвичайним термину за таки сходи на хторих ше прилапює звити и плани роботи (за 2014. и тот рок), бо ше таки документи розпатра початком рока. Як потолковане, до того пришло пре нови способ програмно-проєктного финансованя з буджета Општини, так же средства и за КПЗ и за орґанизациї у култури були познати аж у маю-юнию того року, пре познєйше розписованє конкурсох и одлучованє о

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

проєктох. Општински и други смотри хтори орґанизує КПЗ Кула починаю початком рока и, як гварел секретар КПЗ Сава Прерадович, орґанизовани су так повесц „на борґ”, бо до мая КПЗ нє розполагала з пенєжом. На схадзки Скупштини, з хтору предшедовал член Предсидательства КПЗ и директор керестурского Дома култури Йоаким Рац, виражене наздаванє же конкурси за орґанизациї з обласци култури за идуци рок буду розписани вельо скорей, алє и нєзадовольство же було надосц „прициски” на комисию хтора одлучовала о средствох за коло 40 проєкти з КУД и установох кельо сцигли на тогорочни конкурс, та дзепоєдни остали ощербени. КПЗ Кула обєдинює роботу шицких установох у култури и КУД у кулскей општини, алє и вона и орґанизациї, за средства з буджета Општини конкурую поєдинєчно, та на схадзки Скупштини наглашене же ше муши мац заєднїцке становиско о финансовсаню, на основи програми роботи и квалитативно-квантитативних мерадлох хтори по тот рок добре функционовали. З буджета кулскей општини того року за обласц култури були опредзелєни 8 милиони, а наявене же идуцого року тоти средства буду звекшани на 10 милиони динари. Сама КПЗ прешлого року розполагала зоз трома милионами 730 000 динарами, а як дотациї, на основи конкурованя, з покраїнских и републичних орґанох достати ище 447 275 динари. У тим року за КПЗ з буджета опредзелєни 2,5 милиони, а вкупни приход плановани на кус вецей як 2,9 милиони динари. ■ М. Зазуляк

РУСКЕ СЛОВО 21

МОЗАЇК У СТУДЕНТСКИМ ЦЕНТРУ У НОВИМ САДЗЕ

ЛЄГЧЕЙШЕ НА ШАЛТЕР

„Монитор шорох – бо чеканє у чекальнї смара” назва апликациї хтору обдумал млади програмер Александар Бесерминї. Тота апликация направена прето же би шицким студентом хтори жию у студентских домох каждого мешаца олєгчала плаценє интернату, а у септембру и приявйованє на конкурс

Т

оту апликацию мож зняц на кажди сучасни телефон, а студенти можу провадзиц кеди приду на шор и на интернету, на сайту Студентского центру. Млади програмер вихасновал свой талант нє лєм же би заробел, алє и же би себе олєгчал голєм тоту обовязку.

– Апликация роби так же студент вежнє свойо число у Служби за змесценє у Студентским центру и вона провадзи кеди тот студент будзе на шоре. Так студенти нє муша чекац, алє за тот час можу пойсц до мензи, на кафу, або на факултет. Кед видза на апликациї же їх число будзе пошвидко преволане, вони приду и виплаца змесценє, толкує творец тей апликациї Александар Бесерминї и предлужує: – Тоту програму сом направел насампредз пре себе. Барз сом нєсцерпезлїви и нє любим чекац. Кед сом похопел же кажди мешац на тоту обовязку дараз страцим и годзину, надумал сом контактовац особи зоз Студентского центру. Догварели зме ше, направел сом апликацию и перши пол рока сом ю сам хасновал же бим обачел гришки – гвари Александер.

22 РУСКЕ СЛОВО

Гришки пошвидко виправени, апликация усовершена, и тераз Студентски центер официйно поволує шицких студентох же би ю хасновали.

– У студентских домох, лєм у Новим Садзе єст вецей як два тисячи студентох. Кажди мешац вони муша вимириц свойо обовязки, а покля тирва конкурс за приявйованє, муша придац и документи. Ми апелуєме на нїх же би пришли пририхтани, алє заш лєм єст гужви. Прето зме перше уведли апарат хтори указує студентом кеди буду на шоре же би могли голєм одприлики вираховац свой час, а од того року постої и апликация за провадзенє шора – потолковала шеф служби за змесценє, Марияна Милинкович. Гоч тота апликация перше функционовала лєм у пробней верзиї, Александар ю подзелєл и зоз

ПРОГРАМОВАНЄ ПРОСПЕРИТЕТНЕ Александер Бесерминї закончує мастер студиї на Факултету технїчних наукох на Одсеку за рахункарску технїку и рахункарски комуникациї. Вон потолковал же ище док бул на основних студийох достал стипендию хтора му оможлївйовала и робиц и студирац, а пошвидко достал и роботу. Жада порушац свой бизнис, або ше уключиц ґу даєдному, алє розумує и о уписованю на докторских студиї у иножемстве. своїма товаришами. Так ше розширела, и гоч є ище нє усовершена, велїм помогла. Студентка Андреа Рац хаснує тоту апликацию и гвари же єй барз помогла.

– Хаснуєм и апликацию, а дакеди провадзим и на сайту же кеди треба же бим пошла и виплацела за змесценє. Жиєм у дому „Велько Влахович” хтори такой при Служби за змесценє. Вежнєм свойо число, пойдзем до хижи и одпочивам. Кед придзем на шор, лєм пойдзем долу и нє мушим трациц свой час – гвари Андреа. ■ Александра Живкович 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

МОЗАЇК МЛАДИ НАУКОВЦИ

ТАМАРА ХРИН, АСИСТЕНТКА НА ПМФ-у

МУШИ ШЕ БУЦ ВИТИРВАЛИ Тамара Хрин доктор методики настави природних наукох – хемия. На докторски студиї ше уписала 2011. року, докторовала у юлию того року, а тема єй докторскей дисертациї „Ефикасносц применьованя систематичного приступу у штредньошколскей настави орґанскей хемиї”

З

а хемию ше опредзелєла ище у основней школи и анї у єдней хвильки у живоце ше нє предумовала и нїґда нє мала иншаки плани, лєбо жаданя. После закончених мастер студийох, Хринова почала робиц у Основней школи „Петефи Шандор” у Кули, алє лєм як замена. Єй менторка, проф. др Миряна Сеґединац єй помогла же би ше одлучела уписац ше на докторски студиї и Тамара нє побановала.

– Нє було лєгко. Була сом барз пошвецена студийом и наисце сом ше мушела одрекнуц скоро од шицкого, од шлєбодного часу, дружтвеного живота, одпочивку. Хто ше опредзелї на таки крочай муши буц свидоми своїх можлївосцох.

Нє досц лєм любиц дацо, муши ше буц барз витримовни и упарти – гвари вона. Ище под час докторских студийох тримала вежби студентом на ПМФ-у, а од марца того року почала урядово робиц як асистент.

– Задовольна сом зоз роботу. Тримам вежби студентом з даскелїх предметох и можем повесц же то подзековна робота. На початку ми було кус чудне буц у улоги асистента, понеже сом сама шицки тоти предмети покладала. Нїґда нє забудзем перши вежби хтори сом тримала, мала сом барз вельку трему, тресли ми ше руки и лєм сом роздумовала о тим чи студенти то обачую. Медзитим, звикла сом ше и

Мено и презвиско: Тамара Хрин Датум народзеня и место одрастаня: 16. III 1987., Руски Керестур Основна и штредня школа: Основна школа и Ґимназия „Петро Кузмяк”, Руски Керестур Основни и мастер студиї: Универзитет у Новим Садзе, Природно-математични факултет, Департман за хемию, биохемию и защиту животного штредку, напрям – хемия (модул: професор хемиї). Дипломовала 2010., мастеровала 2011. року Докторски студиї: Универзитет у Новим Садзе, Природно-математични факултет, Департман за хемию, биохемию и защиту животного штредку, напрям – доктор методики настави природних наукох – хемия. Докторовала 2015. року. Награди и стипендиї: на основних студийох: Награда Природно-математичного факултета за просекову оцену, стипендия Министерства просвити, науки и технолоґийного розвою, стипендия општини Кула, стипендия Фонда за млади таланти. На мастер студийох: стипендия Фонда за млади таланти, Рочна награда сербского хемийного дружтва за посцигнути успих у цеку студийох за 2011. рок. На докторских студийох: стипендия Министерства просвити, науки и технолоґойного розвою Науково конференциї: Шветова конференция за хемийне образованє у Риме 2012. року, Шветова конференция хемиї у Истамбулу 2013. року (IUPAC, 2013), Европска конференция за хемийне образованє у Юваскули у Финскей 2014. року Роботне место: асистент на Катедри за методику настави хемиї, Департман за хемию, биохемию и защиту животного штредку, Природно-математични факултет, Нови Сад

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

наисце сом полюбела свою роботу. Потераз сом нє мала нїяки неґативни искуства зоз студентами, гоч сом досц строга. Студенти нас после каждого семестра оценюю и вше сом мала лєм одлични оцени, та знам же и вони задовольни – припознава Хринова. Тамара у основней и штреднєй школи тренирала рукомет, и гоч тераз нє ма часу за таку обовязку, спорт єй и далєй важни, поряднє ходзи на аеробик и пилатес. Окрем того, шицки познаю Тамару як уж афирмовану поетесу. Пише поезию на руским и сербским язику, свойо писнї обявює у Литературним слове, Шветлосци, а стихи на сербским язику поряднє посила на рижни конкурси. Поезия єй заступена у збирки младих поетесох „9 риби” и антолоґиї литератури младих „Дзеци з урбаного гумна”. Ма два самостойни збирки поезиї, перша обявена 2012. року под назву „Колїба страху”, а друга 2015. року под назву „Седма боја неба”. Достала першу награду за поезию у катеґориї до 30 рокох на дзевятим Медзинародним фестивалу поезиї и краткей приповедки дзецох и младих „Душко Трифунович”, хтори отримани 4. септембра того року у Библиотеки „Стеван Сремац” у Новим Садзе, у орґанизациї „Сцена шицких креативних”.

– Тота награда ми барз значи, наисце крашнє кед дахто припозна намаганє и наградзи квалитет – закончує Тамара Хрин. ■ Ася Папуґа

РУСКЕ СЛОВО 23

бемб ль -влю куль ґ!

РОК XXXVI СЕПТЕМБЕР 2015. число 454

ШМИХ – НЄ ГРИХ

Число ушорел: Михайло Симунович

ВЛА ДИМИР ДУДАШ ИВАНОВ

ШОРОВИ УЧИТЕЛЬ Почало ше розвидняц кед веселе дружтво надумало рушиц зоз „Новей” дому. Медзи „веселима” бул и млади учитель хтори, випатра, достал плацу, та гат, у карчми требало преславиц. Гудаци му грали скоро цалу ноц. Пред карчму при дручку цалу ноц „чекала” го бициґла хтора му у таких обставинох през драгу баржей похасновала за подпорку, а нє за воженє. З ноги на ногу дрилял учитель бициґлу по штред драги, алє цошка го ровно заношело раз на єден, раз на други бок. Уж бул скоро при домови, про сто „писарчковей” хижи, кед го нараз так занєсло же вон трес, про сто до ярку, а бициґла остала на штред драги. Праве теди вишол „писарчок” на капурку, поприберани, зачесани, вибритвени, як прави пан. Була нєдзеля, та „писарчок” як и звичайно, рушел до раншей служби. Кед збачел учителя у ярку, такой му пришол помогнуц.

– Учитель, дайце руку та вас вицагнєм. Учитель тельо бул при себе та му хвацел руку, алє го у тей хвильки знова занєсло назадок. Вон ше нє дал, моцно таргнул з руку та так поцагнул ґу себе свойого спасителя. Учитель на штред драги, а „писарчок” у ярку!

– Убил це швет, та я тебе помагам, а ти так зо мну, просто до ярку! – розєдол ше „писарчок”. Яґод да ше нїч нє трафело, учитель вжал бициґу та помали рушел до дому, а „писарчок” остал запомагац у ярку. Праве ше теди споза угла створели два старши жени, и вони ишли до раншей служби. Учитель им крашнє поздравкал, а вони му одздравкали як то уж шор. У тим жени збачели виваляного „писарчика” у ярку, та почали яйкац: – Яй, яй, Марйо, ша то „писарчок”! Пиц, пиц, алє так ше ожрец... Нїґда бим нє поведла же „писарчок” така пиянїца. Думала сом же вон шорови чловек...

– А ти млади учитель, нє да ше упатриш на таких!

– кричала за учительом возбудзена жена указуюци з пальцом на виваляного „писарчка” цо остал у ярку. До вечара цали валал знал як ше „писарчок” опил, дзе бул вноци, прецо ше опил и цо з нїм далєй будзе. Млади учитель од теди вше здравкал тим двом старшим женом, бо вони допринєсли же би го у валалє тримали за младого и шорового учителя, як ше тому и швечи.

24 РУСКЕ СЛОВО

(Пририхтал Дюра Латяк)

НЄ МА ГЛАС – Нє, то цалком виключене! Я вас нє можем научиц шпивац. Ша ви вообще нє маце глас!

– Барз ми жаль, а я би вам дзечнє плацел троструку таксу.

– Цо, цо? Поведзце ище раз. Ваш глас уж вельо лєпши.

БЕЗ ПУШКИ Учитель: – Цо! Ти приходзиш до школи без клайбаса?! А цо биш повед кед би катона пошол на войну без пушки? Школяр: – Я... я... я би повед же то официр!.. (Гумор з „Руских новинох”, РН ч. 6 (326) од 5. 02. 1932, б. 4.)

Владимир СЕҐЕДИ

КВАЧКИ З БАЧКИ ИНДУСТРИЙНА ЗОНА БУДЗЕ, ГИБАЛЬ... Индустрийна зона у Керестуре зажиє аж кед Керестурци на нєй почню масовнєйше шац индустрийну паприґу. Нїхто прето нє виновати Керестурцом, ша вони индустрийну паприґу нє положели анї до програми манифестациї „Днї керестурскей паприґи”.

„РОЗВОЙНА” ДРАГА КУЛСКЕЙ „ИСТРИ” Фабрика арматури „Истра” у Кули була медзи першима велькима фабриками у тей општини цо препадли у транзициї, або приватизациї. Педик, мала таки добри плани и програми. Перше у нєй требала почац продукция селотейп пантлїкох, вец ше у нєй нараз створел факултет за менаджмент, алє вон нє достал лиценцу... Найновше же у кругу тей велькей фабрики отворени велї мали фирми котри нє годно медзисобно повязац анї з тоту селотейп пантлїку. ЯСНЕ ЯК

НОЦ

Керестурскей спортско-школскей гали од початку ше так образдало же ше нїч нє зна: нє зна ше чия є, хто ю будзе отримовац, як ше будзе волац, кеди до нєй сцигнє ґаз, та чи будзе зогриванє... Єдине цо ше зна то же єй вибудов барз вельо коштала, а вера, Керестурцох будзе и далєй коштац.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ЗОЗ ПОШТАРОВЕЙ ТОРБИ

ЯК ЗМЕ ГИНТО ШТРАЙКОВАЛИ Под час манифе стациї „Коцурска жатва” зишли зме ше у карчми за столом, стари пайташе. Медзи нїма бул и Михал. Я и Михал робели у истей фабрики у варошу. Були то добри часи кед ше добре зарабяло. Плаци були вельки, були вигодни стипендиї за школованє дзецох, бул и фонд за хорих зоз хторого ше помагало и куповало лїки. Бул добри синдикат и шицко було добре по тоту приватизацию. Вец почали одпущованя, плаци пожнєли, доконца зме мали вше меншу и меншу плацу, а престали давац и стипендиї... Я напущел фабрику, врацел сом ше до валалу на оцов маєток. Михал остал и робел. О даяки рок, як вон гвари, почали там штрайковац.

– Знаш, штрайковали ми так єден дзень, та други, глєдаме же би нам подзвигли плаци. Шa, шицко драгше, струя, вода, зогриванє, школованє дзецох... За тоти два днї нашого штрайкованя – од шефох нїхто нїч, a ґазду анї захировац. Алє, трецого дня коло поладня, пришол ґазда до фабрики. Сцигол на чарней лимузини зоз трома велькима хлопами, з оштриганима главами и зоз чарнима окулярами. Зволали нас штрайкачох до фабричней мензи. А у мензи галайк, гласне жубротанє, кажде бешедує, а нїхто нїкого нє слуха. Но, кед вошол ґазда, шицко зацихло.

– Знам же знаце нач сом пришол. А, знам цо и глєдаце одо мнє. Цо ше дотика плацох, я вам их можем звекшац – то нє пробем. Алє мнє то анї на концу розума, бо я на бироу можем найсц роботнїкох хтори би робели и за пол вашей плаци... Там роботнїкох кельо сцеш – скресал нам. Кед зме тото чули од ґазди, ми на себе лєм попатрели и без слова вишли зоз мензи, просто до фабрики, за свойо машини. Будзеш ти робиц и за меншу плацу, лєм нє знаш, подумали зме у себе. Но, так ми нїяк гинто штрайковали – гвaри Михал. Дюра Салонтаї, дакедишнї поштар коцурски 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

Михал РОМАН ШЕДЗЕНЄ НА ДРАЖЕ

ЗАБУТИ ОБИЧАЙ Уж длукши час нашо предняки и мудра явносц сцу оплеменїц нашо манифестациї з котрима би прицагли туристох до наших местох. Гинто була популарна манифестация за котру би роботни наслов могул буц „Шедзенє на драже”. Розлика лєм у тим же дакеди внєдзелю под хижу людзе шедзели на простих древених шамлох, а тераз на еколоґийних пластичних карсцельох. Ту ше бешедовало о шицким, а и чуло цо єст нове, бо ше каждому цо тадзи ишол, питали: „Дзе идзеш”, або „Дзе ши бул”. Могло ту чуц вшелїячини. Таки сход тераз би могло наволац митинґ, бо єдна бешедує цо нє дума, а други єй хто зна цо думаю. Хто умар Найчастейша тема, вшелїяк, же „Хто умар”, алє бешедує ше и о иншим. Упис до школи, мултикултурални Преходзи коло женох цо шедза млада нєвеста з двоїма дзецми, двойнятами, а жени ше такой до нєй задзераю: – Дзе же ви, тадзи, шицки тройо?

– Були зме ше уписац до школи, а вец и на сладоляд – одвитує млада мац.

– А хто им учителька? Маю аж два. Мижо єдну, бо сом го уписала до руского оддзелєня, а Яни ма другу, бо ше будзе учиц у сербским оддзелєню. Двойнята су, та ше буду дополньовац. У валалє цошка нїяк же би отворели и анґлийске, и мадярске одзелєнє. А так би ше здало, видзице як преходза „избеґлици” цо нє знаю вецей язики, контаю лєм по руски? Наша прешлосц: дакеди слугове, тераз наднїчаре Пред змерком ше з поля почали врацац наднїчаре, та жени прекоментаровали и тоту подїю.

– Млади барз вельо можу научиц з нашей прешлосци и традициї. Нашо стари од давен-давна були слугове и биреше. Тераз таке нєт, єст лєм надїчарох – гвари перша сушеда.

– Га гей, лєм дакедишнї ґаздове дали слугом на бочкори и на кошульку, та вец слугове нє ходзели таки розтаргани – надовязала ше на тото друга. Хто зна покля би так шедзели на драже, да их наднїчарски ґазда нє закурел зоз своїм мерцедесом, так швидко тадзи префуркнул. Уж ше почали виберац дому намиряц, кед тадзи наишол новинар зоз CNN та ше им по анґлийски розпитує же чи вони нє имиґранти кед так шедза коло драги. Добре же скоро кажда з нїх ма дакого у Канади, або ходзи там чувац унуки, та вец зна и по анґлийски. Барз ше крашнє згварели з тим челєднїком, а помогла им у тим и наша традиция, як и мултикултуралносц.

РУСКЕ СЛОВО 25

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ ПЕРШИ ПЕНЗИОНЕРСКИ ДНЇ СЛАВКА САБОЛА

Пишe: Ана МАРКОВИЧ

ЦАЛИ ЖИВОТ МЕДЗИ КНЇЖКАМИ

Новосадски Завод за видаванє учебнїкох нєдавно наполнєл 50 роки од снованя, а скоро цали свой роботни вик у нїм робел Славко Сабо з Вербасу. Бул редактор Оддзелєня за руски язик. Пред двома мешацами пошол до пензиї, а док робел, намагал ше учиц и гевто цо нє мушел, иницировал сучасни методи продукциї учебнїкох и вше дзечнє уключовал до роботи нових сотруднїкох

МУШЕЛ БУЦ ПОРЯДНИ Славко бул на трецим року студийох кед почал робиц Лекторат за руски язик. Др Юлиян Рамач тримал преподаваня, та бул єден з перших студентох хтори ходзел на три семестри и так усовершовал мацерински язик. Познал лексику, коцурску бешеду, добре познал язик, а кед же ше случело же дакеди нє пошол на годзину, професор Рамач ше вше розпитовал дзе є

С

лавко Сабо, Вербащань, одроснул на салашу медзи Вербасом, Коцуром и Кулу, а як школяр ше перше виучел за хемийного технїчара поживовей индустриї. Понеже бул уж штварта ґенерация, после законченей школи нє могол лєгко дойсц до роботи у фаху. Язики го вше прицаговали, и понеже добре знал по руски, сербски и русийски, одлучел студирац – уписал русийски язик на Филозофским факултету у Новим Садзе.

– Факултет сом закончел за штири роки, алє ми „нє дали” дипломовац. Пришли по мнє зоз Керестура, и сцели же бим почал робиц як наставнїк место колеґинї хтора теди була на положнїцким. Так сом 1975. року почал робиц у керестурскей школи. У медзичаше сом дипломовал, и у школи остал по 1984. рок – памета Славко. У школи окрем русийского язика Сабо викладал и теорию и технїку прекладаня, алє и руски язик. НЄ ИШЛО ВШЕ ЯК ПО ЛОЮ У керестурскей школи бул єден з кандидатох за директора, алє у исти час ше му указала нагода пременїц роботу. Достал поволанку з Нового Саду же ше у Заводу за

26 РУСКЕ СЛОВО

Зоз колеґиню Марию Дудаш на роботним месце

учебнїки глєда фаховец за руски язик, бо ше за 1985. рок рихтала велька реформа школства и требало порихтац шицки нови учебнїки.

– Почал сом робиц у Новим Садзе, цо ми було єдноставнєйше пре путованє. На гайзибану сом сциговал за 24 минути. Но, мушим припознац же з роботи у настави мам красни памятки, цо ми було и своєродне пририхтованє за роботу у Заводу – приповеда Славко и гвари же и дзеньнєшка стрета, и добре памета своїх бувших школярох. Рихтац, правиц нови учебнїки була барз одвичательна и велька робота, а Славко бул сам. Понеже требало правиц и конкурси за шицких сотруднїкох, вон обновел тим сотруднїкох. Спочатку бул напарти, глєдал ище єдного редактора, та з першей ґенерациї студентох хтори закончели Катедру за руски язик, Сабо достал колеґиню, Марию Дудаш.

– Найчежше, односно найнєприємнєйше нам було под час 90-тих рокох, бо Оддзелєнє у Заводу сцели утаргнуц. Формално нас и утаргли, а формоване ЯП Завод за видаванє учебнїкох Беоґрад, хтори могол сновац оддзелєня. Нє знали зме цо будзе з нами, алє доконца формоване 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ЛЮДЗЕ, РОКИ, ЖИВОТ оддзелєнє у Новим Садзе, хторе и нєшка без финансийних инґеренцийох и нє ма директора, лєм руководителя оддзелєня. Окрем того, чежки бул и период пред трома роками, кед почали робиц приватни видавателє. Ми мали шицки учебнїки порихтани, алє по авґуст нїч нє пошло до друку, а було поведзене же нєт пенєжи. Приватни видавателє под свойо вжали 80 одсто тарґовища. Учебнїки на язикох националних заєднїцох ше анї нє друковало, док Олена Папуґа и я нє реаґовали, та лєм 16 руски учебнїки видруковани, а анї єден з других меншинских заєднїцох – приповеда Сабо. Окрем шицких потребних учебнїкох за основну и стредню школу, а после и за предшколске образованє, Завод видал и кнїжки: Зборнїк роботох з науковей конференциї з нагоди 250-рочнїци приселєня Руснацох на тоти простори, Историю рускей литератури, други том сербско-руского словнїка, докторску дисертацию Юлияна Рамача, обсяжну описну Ґраматику руского язика, перши учебнїки за пестованє руского язика... БУЛ ИНИЦИЯТОР УВОД ЗЕНЯ КОМПЮТЕРОХ Понеже ше концом 80-тих рокох уводзело информатику до школох, Славко ше почал интересовац за рахункари.

– Бул сом предсидатель Роботнїцкого совиту у Заводу и предложел же би ше купело рахункари пре сучасни процес роботи. Директор перше бул процив, алє зме заш лєм купели перши два, и мали на нїх обуку. Перша руска кнїжка хтора поробена на рахункару у нашей держави праве у Заводзе у Новим Садзе, була лектира – Руски народни писнї. О пар роки пришли колеґове з Беоґрадского Заводу опатриц як то функционує, бо ми уж и комерциялни и рахунководительни роботи робели на рахункарох – здогадує ше Славко и гвари же нагварял и сотруднїкох же би од гонорарох куповали рахункари, без хторих нєшка нє мож задумац процес видаваня кнїжкох. А тот процес ма свойо фази. Кед ше укаже потреба за даяким учебнїком, Национални совит треба же би Министерству виражел потребу о тим. У октобру ше прави видавательни план, провадзи ше кельо єст дзеци у школох, и кельо учебнїки у маґазину.

„ПРЕЛАМАЛ” КОЛО СТО КНЇЖКИ Робота у Заводу була одвичательна, а продукция учебнїкох мушела буц совершена и начас зробена. Максимум хтори давал на роботи применєл и на други обласци. Славко бул єден з иницияторох двох лєтнїх школох КПД „Карпати” дзе порушане пестованє язика у местох дзе ше руски язик нє учи у порядней настави. После тей иницятиви, з истим ше рушело и по других наших местох. Участвовл и у писаню двох кнїжкох – КПД „Карпати” и моноґрафиї Руснаци у Вербаше, хтора вишла з нагоди тогорочного Националного швета. „Преламал” громаду кнїжки, та и шицки три руски словнїки, односно коло 100 кнїжки у своєй кариєри, цо нє мушел робиц, алє барз сцел и звладац, и научиц и тоту технїку.

25. СEПТEMБEР 2015.

Славко Сабо (перши з правого боку) наставнїк зоз керестурскима школярами

– То на компютеру лєгко мож видзиц, та кед маме досц, вец шицко ушоре, алє кед нам хибя кнїжки, кладземе тот учебнїк до видавательного плану, и тото виданє повторене. За национални заєднїци ше правя учебнїки у трирочним тиражу, а кед ше меня програма, або учебнїк барз застарени, вец ше розписує конкурс. Кед нєт часу за конкурс, анґажуєме автора хтори би тото могол поробиц. Автор напише учебнїк, формуєме комисию, трох рецезензентох хтори маю оценїц материял, и вец ше го посила на одобренє. Остатнї роки процедура одоброваня нательо компликована же тирва цали рок. На концу, глєда ше илустратор, ґрафични и подобови редактор чий задаток – випатрунок учебнїка – гвари наш собешеднїк и толкує же у тим процесу нє мож робиц без стресу, бо ше случує же учебнїки пожня, а вельки прицисок и добре ше зна же муша сцигнуц на час. „ПРИДАЛ ШТАФЕТУ” Славко у пензиї од 1. юлия, и гвари же помали почина чувствовац же нє муши пондзелок рано ставац и путовац на роботу. То нє вше лєгко прилапиц, гвари, понеже кажди дзень док робел – путовал. Гоч пошол до пензиї, Славкови остали ище дзепоєдни роботи хтори заплановал закончиц, алє и помогнуц младей колеґинї хторей „придал штафету” и обучел ю за тоту одвичательну роботу. Гелена Папуґа предлужи його поволанє. Прето даскельо раз бул у Заводу. А и роботи коло обисца вше єст. Вше треба дацо пооправяц, иншак ушориц, зоз унуком ше бавиц...

– Ище ше вше привикуєм на пензионерски живот, бо ми тоти перши днї були як предлужени рочни одпочивок и можем повесц же ми ше пачи – з ошмихом приповеда Славко. Понеже за тоти шицки роки ходзел на кажди Саям кнїжкох до Беоґраду и Нового Саду, и нїґда ше дому нє врацел без даякей новей кнїжки, нє сцигол шицко анї почитац та ше, як гвари, частейше будзе з нїма дружиц. На тот завод, вельо опущенше як потераз.■

РУСКЕ СЛОВО 27

ДУХОВНИ ЖИВОТ КИРБАЙ У ДЮРДЬОВЕ

ЧЕСЦ НАШЕЙ МАЦЕРИ И ПОКРОВИТЕЛЬКИ – На нєшкайши дзень На Служби було кра- На швето Рождества Пресвятей Богородици, сне число вирнїкох з ва- 21. септембра, вирни у Дюрдьове преславели пришла на швет тота котра була обецана од Господа лалу и других местох, а свой Кирбай з архиєрейску Службу Божу Бога ище у Раю, же прейґ святочносц украшел хтору предводзел владика кир Георгий нєй придзе спашенє, вона Церковни хор “Розанов” Джуджар, а сослужели шейсцме паноцове народзела спасителя Гоз дириґентку Татиану з нашого Апостолского еґзархату спода Исуса Христа. ПочиБарна. У хору шпивали ґосподїнски парох о. Михаил Холошняй и дюрдьовски туєме ю як мацер Божу и любиме ю як нашу мацер, попарох о. Йоаким Холошняй, котри привитал шицких кровительку и помоцнїцу. Мария жертвовала за нас тото присутних, а потим и бешедовал о швету народзеня Пре- цо єй було милше од власного живота, свойого єдиночистей Дїви Мариї и значносци за тот храм у Дюрдьове. родного сина – гварел наш еґзарх.

– Здогадуєме ше же як, так повесц на початку живота вирних грекокатолїкох Руснацох на тим простору, вони одривали од своїх устох, у тим чаше худоби, же би вибудовали тот нєбесни храм – гварел о. Йоаким Холошняй. Владика у своєй казанї наглашел же тото швето припомина на вельку Божу любов и його милосердиє.

На Служби, попри младих швичкарох и членох Церковного одбору дюрдьовскей церкви, швички ношели и члени Церковного одбору грекокатолїцкей церкви у Ґосподїнцох. На святочним кирбайским обходу коло церкви було вельо вирнїкох и парохиянох, нє лєм зоз Дюрдьова, алє и зоз других наших местох, та и з иножемства. Того року, як и вше у Рускей улїци, була богата вашарска часц Кирбаю.

S. Baranq

КАРИТАСОВА АКЦИЯ

У НОВИМ САДЗЕ

ПОМОЦ ШКОЛЯРОМ

ОД НЄДЗЕЛЇ СЛУЖБИ НА 10 ГОДЗИН

Каритас парохиї св. оца Миколая у Руским Керестуре и на початку того школского року витворел уж традицийну акцию „Школски прибор”, прейґ хторей ше помогло 20 школяром зоз фамелийох у потреби. У акциї парохиянє даровали свойо пенєжни прилоги, та кажде дзецко достало бон у вредносци тисяч динари хтори могли вихасновац у кнїжкарнї „Линеа” за тото цо им за школу було найпотребнєйше. Попри тим, двойо школяре достали и по школску ташку, хтори тиж подаровали парохиянє у тей акциї. М. А.

28 РУСКЕ СЛОВО

На нєдзелю, 27. септембра, у Новим Садзе у церкви св. апостолох Петра и Павла дополадньова Служба Божа будзе на 10 годзин (нє на 9) и на нєй будзе шпивац Хор „Гармония”. Пополадню Служба будзе на 18 годзин. Прешлей нєдзелї, 20. септембра, отримани сход пароха, вироучителькох и родичох з дзецми хтори буду ходзиц на виронауку и з тей нагоди наявени традицийни одход до Водици початком октобра, за дзеци хтори ше уж причащали. Виронаука за школярох основних школох будзе нєдзелями од 16,30 годзин, пред вечаршу Службу Божу. М. Г. К.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ИНФОРМАТОР Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 29. пасус 1. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же потребне преценьованє вплїву и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 Ношитель проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта – базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 у улїци Бранислава Букурова 8, Сримска Каменїца, на катастерскей парцели число 5146/2 К.О. Сримска Каменїца, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 16. септембра 2015. року принєсла ришенє число VI-501-813/15 же потребне преценьованє вплїву на животни штредок и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок. З цильом обвисцованя заинтересованей явносци текст ришеня обявює ше у цалосци: Городска управа за защиту животного штредку, на основи члена 10 пасус 4 и 5. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, чс. 135/04 и 36/09), члена 192. пасус 1. Закона о общим управним поступку („Службени новини СРЮ” число 33/97 и 31/01 и „Службени глашнїк РС” число 30/10) и члена 11., 34. и 36. Одлуки о Городских управох Городу Нового Саду („Службени новини Городу Нового Саду”, число 52/08, 55/09 и 11/10, 39/10, 60/10 и 69/13), поступаюци по вимоги ношителя проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта радио базней станїци за мобилну телефонию „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 приноши

РИШЕНЄ

1. Утвердзує ше же за проєкт – базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 Бранислава Букурова 8, Сримска Каменїца, на катастерскей парцели число 5146/2 К.О. Сримска Каменїца, Город Нови Сад, ношителя проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, (у дальшим тексту: Ношителя Проєкта) потребне преценьованє вплїву на животни штредок.

2. Одредзує ше же Ношитель Проєкта, Студию о преценьованю вплїву на животни штредок за проєкт – базна станїца мобилней телефониї Бранислава Букурова 8, Сримска Каменїца, на катастерскей парцели число 5146/2 К.О. Сримска Каменїца, Город Нови Сад, у поглядзе обсягу и змисту, виробку у складзе зоз членом 17. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок и Правилнїком о змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, число 69/05).

ОБГРУНТОВАНЄ

Ношитель „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта – базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС” НСУ218, у улїци Бранислава Букурова 8, Сримска Каменїца, на катастерскей парцели число 5146/2 К.О. Сримска Каменїца, Город Нови Сад. Проєкт предвидзує поставянє антенскей системи зоз трома секторами за UMTS системами зоз азимутами 30 ступнї, 100 ступнї и 300 ступнї, респективно по секторами. Антенска система будзе мац два антени типа К80010504 на першим и трецим сектору и єдней антени типа К742215 на другим секторе. Конфиґурация примодавача базней станїци за систему UMTS 3+3+3. У складзе зоз Законом о преценьованю вплїву на животни штредок и Правилнїком, о поднєшеней вимоги обвисцена явносц з оглашованьом у средствох явного информованя и МЗ „Сримска Каменїца”. У зоз законом предписаним терминє нє доручени думаня заинтересованих орґанох, орґанизацийох и явносци. Зоз членом 144. Закона о планованю и вибудови („С.Г. РС” число 72/09, 81/09, 64/10-Одлука УС од 19. септембра 2010. року 24/11, 121/12 42/13-Одлука УС, 50/13-Одлука УС, 98/13 Одлука УС, 132/14 и 145/14)) зоз хторим утвердзена окремна файта обєктох за хтори нє потребне обезпечовац акти компетентного орґану за вибудов, односно акт за окончованє вибудови, а медзи нїма и ношаче ан-

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

тенох зоз антенами на постояцих будинкох, драгох, инфраструктури и контейнерох електронскей комуникациї, як и типских кабинетох базних станїцох на одвитуюцих ношачох, у складзе зоз думаньом Министерства животного штредку, рударства и просторного планованя число 353-02-01676/2011-02 од 12. юлия 2011. року, та ношитель проєкту нєма обовязку доручиц вивод зоз урбанистичного плану лєбо потвердзени урбанистични проєкт, односно акт о урбанистичних условийох хтори нє старши од єдного року як анї идейне ришенє, лєбо проєкт, лєбо вивод зоз идейного проєкта. Ґу наведзеней вимоги ношитель проєкта приложел: Контракт о закупе хтори заключени медзи Кукучки Миряни зоз Сримскей Каменїци, Бранислава Букурова 8 и Подприємства за телекомуникациї „Телеком Сербия” а.д. Таковска 2, Беоґрад, Информацию о локациї число V353-1437/14 od 14. януара 2015. року хтору видала з боку Городскей управи за урбанизем и квартельни роботи Городу Нового Саду, Фахову оцену обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 число 5245, Дополнєнє Фаховей оцени обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї НС Татарски брег УМТС”НСУ218 и Вименки и дополньованє фаховей зони обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 хтору виробела акредитована Лаборатория „Konsing” зоз Беоґраду Базна станїца мобилней телефониї „НС Татарски брег УМТС”НСУ218 ма вкупну ефективну визарююцу моц векшу од 250W на шицки обсяги (GSM 900 и UMTS). После розпатраня вимоги ношителя проєкта и податкох о предметней локациї, характеристикох и преценьованю можлївих вплївох наведзеного проєкта на животни штредок, а маюци у оглядзе, же предметна радио базна станїца ма ефективну визарююцу моц векшу як 250 W и може мац значнєйши вплїв на животни штредок-точку 12. подточка 13. Телекомуникацийни обєкти мобилней телефониї (базней радио станїци) Лїстини II Уредби о утвердзованю Лїстини проєктох за хтори обовязне преценьованє вплїву и Лїстини проєктох за хтори мож вимагац преценьованє вплїву на животни штредок („С.Г. РС” число 114/08), а тот орґан у складзе зоз членом 10. пасус 4. Закона о преценьованю вплїву одлучел же потребне преценьованє вплїву. Зоз членом 10. пасус 5. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок, предписане же зоз одлуку зоз хтору ше утвердзує же потребне преценьованє вплїву проєкта на животни штредок, надпатраюци орґан може одредзиц и обсяг и змист студиї о преценьованю вплїву, цо у тим случаю зробене. Окрем розпатраня интензитета вплїву (виражени зоз ефективну визарйовану моцносцу пошореня), надпатраюци орґан у конкретним случаю розпатрел и тирванє вплїву – базна станїца представя континуалне жридло зарйованя. Применюци начала превенциї и предострожносци (член 9. пасус 1. подточку 2. Закона о защити животного штредку („С.Г. РС”, чс. 135/04, 36/09, 36/09 – др. закон, 72/09 – др. закон и 43/11 – одлука УС), зоз хторим ше вимага же кажда активносц муши буц планована и запровадзена на способ же медзи иншим представя найменши ризик за людске здравє, зоз Студию потребне доказац же за предметни проєкт будзе применєна найлєпша розполагуюца и доступна технолоґия, технїка и опрема. Маюци у оглядзе напредок наведзене, а окреме специфичносц локациї (густо населєна бивательна зона) нєобходнє виробиц документ зоз хторим ше анализує и оценює квалитет творительох животного штредку на одредзеним просторе, медзисобни вплїв иснуюцих и планованих активносцох и утвердзую условия и мири за зоперанє, зменшанє и одклоньованє чкодлївих вплївох на животни штредок як и мири у случаю вдереня и обезпечиц провадзенє вплїву жридла зарйованя, а то ше виключно муши обезпечиц зоз Студию о преценьованю вплїву на животни штредок, хтору би требал виробиц мултидисциплинарни фахови тим. На основи горе наведзеного, ришене як у диспозитиве. Поука о правним лїку: Процив того ришеня ношитель проєкта може виявиц жалбу Покраїнскому секретарияту за урбанизем, будовательство и защиту животного штредку у чаше 15 днї од дня приманя ришеня, по тим орґану. Заинтересована явносц може обявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

BUDZEME PATRIC NA TV VOJVODINA 2 ТВ МАҐАЗИН

нєдзеля, 27. септембер 2015. на 20 годзин

– Прилог з польопривреди будзе пошвецени грозну; – Комунални активносци у Руским Керестуре тиж будзе тема єдного з прилогох; – Як означени 70 роки живота Серафини Макаї; – Креативносц у каждодньовим живоце, як и други актуалносци зоз нашей заєднїци.

MALI OGLA[KI DIHTOVANW oblakoh i dzveroh zoz neopren-}umu. Telefon: 063/8238-767.

PRAVIME po meri roletni i garmonikovo dzveri. Tel: 063/8238-767 i (025) 58-27-710. *** ВЛАГА? Изолуєме влажни хижи.

063/440-470; 063/102-41-14. *** ОДКУПЮЄМ лїсковци нєочисцени и очисцени на велько и мало. Виплацованє такой. Робиме услужно машинске чисценє лїсковцох 25 – 40 дин/кг. Одкупюєме очисцени орехи. Тел.: 064/175 90 03.

РУСКЕ СЛОВО 29

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 29. септембра наполнєли ше штерацец днї як вецей нє з нами наш мили супруг, оцец, дїдо и прадїдо

ВЛАДИМИР БУДИНСКИ (1935–2015) з Руского Керестура Прешли штерацец виплакани днї одкеди ши вецей нє медзи нами. Твойо упокоєнє нє претаргнє памятку же ши нам бул за приклад – вредни, шорови и церковни оцец. Ти и далєй жиєш у наших шерцох и паметаме як ши нас дочековал, любел, радзел и випровадзал. Ваш вични дом то боляца правда и безконєчна жалосц и прето зоз любову и почитованьом памятку на вас чуваю супруга Натала, дзивка Фемка зоз супругом Мирком и дзивку Марину зоз фамелию, дзивка Оленка зоз супругом Бранком и дзецми и дзивка Марча зоз супругом Ґораном и дзецми

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 1. октобра наполнї ше смутни рок як нас зохабел наш мили

ОСТАТНЇ ПОЗДРАВ Дня 14. септембра у своїм 82. року живота, после длугей и чежкей хороти, занавше нас зохабела

МАРИЯ ШОВШ народзена Горняк (1934–2015) з Руского Керестура Остали лєм красни памятки на час препровадзени зоз вами. Нїґда вас нє забуду син Кимо, нєвеста Марча, унука Наташа зоз супругом Дюром и праунуки Нана и Єя Спочивайце у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 26. септембра 2015. року наполнєл ше смутни рок як ше упокоєла наша добра тета

МАҐДАЛЕНА ПРОДАНОВИЧ народзена Катона (1925–2014) з Нового Саду

ВЛАДИМИР ХРОМИШ (1948–2014) з Коцура

Вично будзеш у наших шерцох. Твойо наймилши: супруга Андя, дзивка Биляна, син Славко, жец Боґдан и нєвеста Ана зоз дзецми СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 21. септембра наполнєл ше Дня 23. септембра наполнєли ше жалосни рок як вецей нє з нами 15 мешаци як вецей нє з нами наша мила мац, баба и прабаба наш мили оцец, дїдо и прадїдо

ЛЮБО ВИНАЇ (1929–2014)

НАДА ВИНАЇ народзена Гаргаї (1937–2014) з Руского Керестура

Остали нам лєм красни памятки на вас, далєй идземе без вас, алє вично будзеце у наших шерцох. Вашо дзивки, унуки зоз фамелиями и праунуки Спочивайце у мире Божим! СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 19. авґуста 2015. наполнєли ше 17 роки як нє з нами

Дня 23. септембра 2015. наполнєли ше 10 роки як нє з нами

ЯНКО РЕЖАК (1950–1998)

МИХАЙЛО РЕЖАК (1925–2005)

Мила наша тето, нєт вецей твоєй щирей любови. Вше ши мала за нас слова поцешеня и потримовки, а твоя доброта и любов будзе жиц у наших здогадованьох. Памятку на тебе чуваю Иринка Олеярова зоз унуками и фамелиї Гайдуково и Катоново Спочивай у мире Божим! НА ЗДОГАДОВАНЄ Дня 21. септембра наполнєл ше рок як нас зохабела наша мила супруга, мац, швекра, баба и прабаба

МАРИЯ РУСКОВСКИ народзена Дудаш (1942–2014) Прешол чежки и боляци рок од твойого одходу. Занавше нам будзеш у думкох и молитвох. Твой супруг, дзивки, син, жецове, нєвеста, унуки и праунуки Спочивай у мире Божим!

Дня 21. октобра 2015. наполня ше 5 роки як нє з нами

АМАЛИЯ РЕЖАК (1924–2010)

Роки чечу, а шицки дожица, памятки и любов ґу вам остали швижи, як кед бизме ше вчера розишли. Мили и драгоцини здогадованя на вас чуваю Мария, о. Михайло Режак, Ана зоз супругом о. Владиславом и унуки Ана-Мария и Тимотей Спочивайце у мире Божим по хвильку док ше ознова нє стретнєме!

30 РУСКЕ СЛОВО

СМУТНЕ ЗДОГАДОВАНЄ Дня 23. септембра наполня ше шейсц мешаци як нє з нами

ЕУФЕМИЯ ПАПУҐА КОВАЧ (1931–2015) з Руского Керестура Красни памятки на вас у своїх шерцох навики буду чувац син Дюра и унук Мижо Грубеньово Спочивайце у мире Божим!

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ИНФОРМАТОР

CENOVN>K MALIH I POSMERTNIH OGLA[KOH

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основи члена 10. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

– mala ogla{ka do 20 slova ko{ta 200 dinari – mala ogla{ka vecej yk 20 slova ko{ta 300 dinari – uramikovani tekst ogla{ki, abo vin~ovanki ko{ta 500 dinari – posmertna ogla{ka na wdno polqo ko{ta 600 dinari – posmertna ogla{ka na dva poly ko{ta 1 200 dinari.

Cenovn<k va`i od 1. av}usta 2011. roku Ogla{ki mo` poslac na mejl office@ruskeslovo.com лєбо ruske.redakcija@gmail i uplacic na rahunok Novinsko-vidavatelqnej ustanovi “Ruske slovo” u banki Inteza ~islo 160-923244-82.

Informaci< mo` dostac na telefon 021/ 6613697.

Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 29. пасус 1. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню же потребне преценьованє вплїву и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138 Ношитель проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта – базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138, у улїци Лази Нанчича 47, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3129/1 К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 16. септембра 2015. року принєсла ришенє число VI-501-812/15 же потребне преценьованє вплїву на животни штредок и о одредзованю обсягу и змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок. З цильом обвисцованя заинтересованей явносци текст ришеня обявює ше у цалосци: Городска управа за защиту животного штредку, на основи члена 10 пасус 4 и 5. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, чс. 135/04 и 36/09), члена 192. пасус 1. Закона о общим управним поступку („Службени новини СРЮ” число 33/97 и 31/01 и „Службени глашнїк РС” число 30/10) и члена 11., 34. и 36. Одлуки о Городских управох Городу Нового Саду („Службени новини Городу Нового Саду”, число 52/08, 55/09 и 11/10, 39/10, 60/10 и 69/13), поступаюци по вимоги ношителя проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта радио базней станїци за мобилну телефонию „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138 приноши

РИШЕНЄ

1. Утвердзує ше же за проєкт – базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138, у улїци Лази Нанчича 47, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3129/1 К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад, ношителя проєкта „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, (у дальшим тексту: Ношителя Проєкта) потребне преценьованє вплїву на животни штредок.

2. Одредзує ше же Ношитель Проєкта, Студию о преценьованю вплїву на животни штредок за проєкт – базна станїца мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138, у улїци Лази Нанчича 47, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3129/1 К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад у поглядзе обсягу и змисту, виробку у складзе зоз членом 17. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок и Правилнїком о змисту студиї о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, число 69/05).

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ОБВИСЦЕНЄ

о поднєшеней вимоги за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта Подприємство „Telenor Common Operation, Оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад, по овласценю ношителя проєкта „ТЕЛЕНОР” д.о.о. Младежских бриґадох 90, Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок проєкта базней станїци за мобилну телефонию „НС Подбара 2” у улїци Шумадийска 16а, на катастерскей парцели число 9328/2, К.О. Нови Сад I, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, роботни днї од 10 до 15 годзин. Шицки заинтересовани, у чаше 10 днї од дня обявйованя того обвисценя, можу дац свойо думанє у писаней форми на адресу Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду.

ОБГРУНТОВАНЄ

Ношитель „Телеком Сербия” а. д. Таковска 2, Беоґрад, поднєсол тому орґану вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву застатого стану на животни штредок проєкта – базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138, у улїци Лази Нанчича 47, у Новим Садзе, на катастерскей парцели число 3129/1 К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад. Проєкт предвидзує поставянє тросекторней антенскей системи. На антенских ношачох монторани антени типа К80010485 за реализацию GSM 900 и UMTS система зоз азимутами 75 ступнї, 155 ступнї и 235 ступнї. Конфиґурация примодавача базней станїци за систему GSM 900 4+4+4 a за систему UMTS 3+3+3. У складзе зоз Законом о преценьованю вплїву на животни штредок и Правилнїком, о поднєшеней вимоги обвисцена явносц з оглашованьом у средствох явного информованя и МЗ „7. юлий”. У зоз законом предписаним терминє нє доручени думаня заинтересованих орґанох, орґанизацийох и явносци. Зоз членом 144. Закона о планованю и вибудови („С.Г. РС” число 72/09, 81/09, 64/10-Одлука УС од 19. септембра 2010. року 24/11, 121/12 42/13-Одлука УС, 50/13-Одлука УС, 98/13 Одлука УС, 132/14 и 145/14)) зоз хторим утвердзена окремна файта обєктох за хтори нє потребне обезпечовац акти компетентного орґану за вибудов, односно акт за окончованє вибудови, а медзи нїма и ношаче антенох зоз антенами на постояцих будинкох, драгох, инфраструктури и контейнерох електронскей комуникациї, як и типских кабинетох базних станїцох на одвитуюцих ношачох, у складзе зоз думаньом Министерства животного штредку, рударства и просторного планованя число 353-02-01676/2011-02 од 12. юлия 2011. року, та ношитель проєкту нєма обовязку доручиц вивод зоз урбанистичного плану лєбо потвердзени урбанистични проєкт, односно акт о урбанистичних условийох хтори нє старши од єдного року як анї идейне ришенє, лєбо проєкт, лєбо вивод зоз идейного проєкта. Ґу наведзеней вимоги ношитель проєкта приложел: Контракт о закупе хтори заключени медзи DOO „MAGYAR SZO” KFT у улїци Войводи Мишича 1, Нови Сад и Подприемства за телекомуникациї „Телеком Сербия” а.д. Таковска 2, Беоґрад, Фахову оцену обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138 число 5222, Дополнєнє Фаховей оцени обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї Информацию о локациї число V-353-1437/14 od 14. януара 2015. року хтору видала з боку Городскей управи за урбанизем и квартельни роботи Городу Нового Саду, Фахову оцену обтерхованя животного штредку у локалней зони базней станїци мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138 хтору виробела акредитована лаборатория „Konsing” зоз Беоґраду. Базна станїца мобилней телефониї „НС – Лази Нанчича”НС138, НСУ138 ма вкупну ефективну виза-

рююцу моц векшу од 250W на шицки обсяги (GSM 900 и UMTS). После розпатраня вимоги ношителя проєкта и податкох о предметней локациї, характеристикох и преценьованю можлївих вплївох наведзеного проєкта на животни штредок, а маюци у оглядзе, же предметна радио базна станїца ма ефективну визарююцу моц векшу як 250 W и може мац значнєйши вплїв на животни штредок-точку 12. подточка 13. Телекомуникацийни обєкти мобилней телефониї (базней радио станїци) Лїстини II Уредби о утвердзованю Лїстини проєктох за хтори обовязне преценьованє вплїву и Лїстини проєктох за хтори мож вимагац преценьованє вплїву на животни штредок („С.Г. РС” число 114/08), а тот орґан у складзе зоз членом 10. пасус 4. Закона о преценьованю вплїву одлучел же потребне преценьованє вплїву. Зоз членом 10. пасус 5. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок, предписане же зоз одлуку зоз хтору ше утвердзує же потребне преценьованє вплїву проєкта на животни штредок, надпатраюци орґан може одредзиц и обсяг и змист студиї о преценьованю вплїву, цо у тим случаю зробене. Окрем розпатраня интензитета вплїву (виражени зоз ефективну визарйовану моцносцу пошореня), надпатраюци орґан у конкретним случаю розпатрел и тирванє вплїву – базна станїца представя континуалне жридло зарйованя. Применюци начала превенциї и предострожносци (член 9. пасус 1. подточку 2. Закона о защити животного штредку („С.Г. РС”, чс. 135/04, 36/09, 36/09 – др. закон, 72/09 – др. закон и 43/11 – одлука УС), зоз хторим ше вимага же кажда активносц муши буц планована и запровадзена на способ же медзи иншим представя найменши ризик за людске здравє, зоз Студию потребне доказац же за предметни проєкт будзе применєна найлєпша розполагуюца и доступна технолоґия, технїка и опрема. Маюци у оглядзе напредок наведзене, а окреме специфичносц локациї (густо населєна бивательна зона) нєобходнє виробиц документ зоз хторим ше анализує и оценює квалитет творительох животного штредку на одредзеним просторе, медзисобни вплїв иснуюцих и планованих активносцох и утвердзую условия и мири за зоперанє, зменшанє и одклоньованє чкодлївих вплївох на животни штредок як и мири у случаю вдереня и обезпечиц провадзенє вплїву жридла зарйованя, а то ше виключно муши обезпечиц зоз Студию о преценьованю вплїву на животни штредок, хтору би требал виробиц мултидисциплинарни фахови тим. На основи горе наведзеного, ришене як у диспозитиве. Поука о правним лїку: Процив того ришеня ношитель проєкта може виявиц жалбу Покраїнскому секретарияту за урбанизем, будовательство и защиту животного штредку у чаше 15 днї од дня приманя ришеня, по тим орґану. Заинтересована явносц може обявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

РУСКЕ СЛОВО 31

ИНФОРМАТОР/СПОРТ Городска управа за защиту животного штредку на основи члена 29. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї” число 135/04 и 36/09), обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о принєшеним ришеню з котрим ше утвердзує же нє потребне преценьованє вплїву застатого стану на животни штредок проєкта „Комплекс станїци за обезпечованє горива” на катастерскей парцели число 427/5, К.О. Кать, Город Нови Сад, ношителя проєкта „Єлич” Д.О.О., Святосавска бб, Кать Ношитель проєкта „Єлич” Д.О.О., Святосавска бб, Кать, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок застатого стану проєкта „Комплекс станїци за обезпечованє горива” на катастерскей парцели число 427/5, К.О. Кать, Город Нови Сад. После запровадзеного поступку, Городска управа за защиту животного штредку дня 18. септембра 2015. року принєсла ришенє число VI-501-525/15, зоз котрим ше утвердзує же за предметни проєкт нє потребне преценьованє вплїву застатого стану на животни штредок. З цильом обвисцованя заинтересованей явносци текст ришеня обявює ше у цалосци: Городска управа за защиту животного штредку, на основи члена 10 пасус 4 и 5. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, чс. 135/04 и 36/09) и члена 192 пасус 1 Закона о общим управним поступку („Службени новини СРЮ” число 33/97 и 31/01 и „Службени глашнїк РС” число 30/10) и члена 11., 34. и 36. Одлуки о Городских управох Городу Нового Саду („Службени новини Городу Нового Саду”, число 52/08, 55/09, 11/10, 39/10, 60/10 и 69/13), поступаюци по вимоги ношителя проєкта „Єлич” Д.О.О., Святосавска бб, Кать, за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок застатого стану проєкта „Комплекс станїци за обезпечованє горива” у Катю приноши

РИШЕНЄ

1. Утвердзує ше же за проєкт „Комплекс станїци за обезпечованє горива” на катастерскей парцели число 427/5, К.О. Кать, Город Нови Сад, ношителя проєкта „Єлич” Д.О.О., Святосавска бб, Кать, нє потребне преценьованє вплїву застатого стану на животни штредок.

2. Ношитель проєкта ше обовязує же проєкт виведзе на способ описани у точки 8. змиста вимоги як и у складзе зоз технїчну документацию и условиями и мирами защити хтори утвердзели други овласцени орґани и орґанизациї а дати су у прилогу Вимогу як и же окреме запровадзує шлїдуюци мири за зоперанє, зменшованє, и одклоньованє чкодлївих вплївох на животни штредок: – З цильом защити поджемних водох обезпечиц випитованя и контролу нєпрепущаня, баждареня и чисценя резервоара пре утвердзованє евентуалного пречурйованя горива зоз резервора; – Же би ше олєйово одрутни води виключно прейґ таложника сеператора масци и олєю, хтори потребне порядне чисциц и отримовац и одстраньовац одрутних олєйох и талоґу на предписани способ, у складзе зоз Законом о водох („Службени глашнїк РС”, число 30/10 и 93/12) и другима важацима предписанями хтори реґулую тоту обласц; – Окончиц гортикултурно ушорйованє и ожелєньованє шллєбодних поверхносцох (поверхносци зоз траву, жбунаста и висока веґетация); – Обезпечиц управянє зоз насталима нєопаснима и опаснима одрутками у складзе зоз Законом о управяню зоз одрутками („Службени глашнїк РС”, число 36/09 и 88/10) и другима важацима предписанями хтори реґулую тоту обласц; – мири защити од можлївих нєщесцох (огень, вилїванє,

Городска управа за защиту животного штредку Городу Нового Саду на основу члена 20. Закона о преценьованю вплїву на животни штредок („Службени глашнїк Републики Сербиї”, число 135/04 и 36/09) обявює

ОБВИСЦЕНЄ

о явним увиду, явней презентациї и явней розправи Студиї о преценьованю вплїву проєкта на животни штредок Подприємство „Telenor Common Operation, Оддїл Беоґрад-Нови Беоґрад, по овласценю ношителя проєкта „ТЕЛЕНОР” д.о.о. Младежских бриґадох 90,

32 РУСКЕ СЛОВО

висипованє и вучурйованє горива), як и мири за одклоньованє пошлїдкох у случаю удесних ситуацийох (средства за процивогньову защиту, треба мац одвитуюци сорбент и др); – Запровадзиц мири защити од огня у складзе зоз согласносцу надлєжного орґанох на предвидзени мири защити од огня.

3. Ношитель проєкта муши обезпечиц окончованє програмох нєпреривного провадзеня вплївох проєкта на животни штредок у складзе зоз важацима предписанями хтори облапя проивадзенє квалитету поджемних водох прейґ уградзених пиєзометерох и заолєйованих одрутних водох на сепараторе – таложнїку масци и олєю и же податки хтори достати зоз мониторинґом доручує Аґенция за защиту животного штредку и Городскей управи за инспекцийни роботи – Обалсц инспекциї за защиту животного штредку.

ОБГРУНТОВАНЄ

Ношитель проєкта „Єлич” Д.О.О., Святосавска бб, Кать, поднєсол вимогу за одлучованє о потреби преценьованя вплїву на животни штредок застатого стану проєкта „Комплекс станїци за обезпечованє горива” на катестерскей парцели число 427/5, К.О. Кать, Город Нови Сад. У складзе зоз Законом о преценьованю вплїву на животни штредок, о поднєшеней вимоги обвисцена явносц з оглашованьом у средствох явного информованя и МЗ „Кать”. У зоз законом предписаним терминє нє доручени думаня заинтересованих орґанох, орґанизацийох и явносци. Локация и намена проєкта у складзе зоз Думаньом о условийох за накнаднє видаванє будовательней досзволи, число 111 940/2015 од 24. фебруара 2015. року, хторе видало ЯП. „Урбанизем” Нови Сад. Иснуюци комплекс станїци за обезепечованє горива будзе мац прижемни пословни обект, прижемного закрица, интерней драги и два укопни двокоморни резервоари за гориво (резервоар за безоловни бензин – комора P1 поверхносци 30 кубни метери + комора P2 поверхносци 30 кубни метери од котрих комора P1 звонка функциї и резервоар за евро дизел – комора P3 поверхносци 30 кубни метери + комори P4 поверхносци 30 кубни метери). На основи документациї хтора доставена з вимогу, по запровадзеним поступку розпатраня вимоги, тото цело утвердзело же ше предметни проєкт находзи под точку 14., подточку 13. – Обєкти за подмирйованє моторних превозкох з горивом (бензински пумпи), Лїстини II Уредби о утвердзованю Лїстини проєктох за хтори обовязне преценьованє вплїву и Лїстину проєктох за хтори мож вимагац преценьованє вплїву на животни стредок („Службени гласнїк РС”, число 114/08) як и т критериюм за одлучованє о потреби виробку студиї о преценьованю вплїву на животни стредок – хтори ма складищни капацитет вецей як 100 м3 у населєньох. З приложеней документациї утвердзене же проєкт нє представя значного заґадзовача животного стредку и же з применьовцаньом мирох защити животного стредку и з програму провадзеня хтори предвидзени у Вимоги и у тим ришеню, будзе обезпечени предписани квалитет животного стредку, та нє потребне робиц Студию о преценьованю вплїву уж постояцого стану проєкта на животни стредок. Кед же ношитель проєкта поступи у складзе з условиями хтори утвердзени з точку 2. и 3. диспозитиву того Ришеня, у цеку порядней роботи проєкта ше нє зявя неґативни ефекти хтори би значнєйше вплївовали на животни стредок. На основи горе наведзеного, ришене як у диспозитиве. Поука о правним лїку: Процив того ришеня може ше виявиц жалба Покраїнскому секретарияту за урбанизем, будовательство и защиту животного штредку у чаше 15 днї од дня приманя ришеня, по тим орґану. Заинтересована явносц може виявиц жалбу процив того ришеня у чаше 15 днї од дня обявйованя у средствох явного информованя, по тим орґану.

Нови Беоґрад, поднєсол вимогу за даванє согласносци на Студию о преценьованю вплїву на животни штредок проєкта базней станїци мобилней телефониї „НС Адамовичеве населєнє” у улїци Лази Нанчича число 47, у Новим Садзе на катастерскей парцели число 3129/21 К.О. Нови Сад II, Город Нови Сад. Податки и документацию зоз вимоги ношителя проєкта мож видзиц у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Улїца Руменацка 110, Нови Сад, под час роботних дньох од 10 до 15 годзин по 19. октобер 2015. року.

У складзе зоз членом 6. Правилнїка о поступку явного увида, презентациї и явней розправи о студиї о преценьовню вплїву на животни штредок („Службени глашнїк РС”, 69/05) заинтерсованих орґанох, орґанизацийох и явносц под час тирваня явного увида можу поднєсц зауваги и думаня на студиї о преценьованю вплїву у писаней форми Городскей упрви за защиту животного штредку. Явну розправу и презентацию ше отрима 20. октобра 2015. року, у просторийох Городскей управи за защиту животного штредку Городу Нового Саду, Руменацка 110, Нови Сад, на 12 годзин.

ПОДРУЧНА ФОДБАЛСКА ЛИҐА ЗОМБОР

ЦИЛЬ ПОСЦИГНУТИ ФАВОРИТ ЗВЛАДАНИ

ФК „Русин” – ФК „Омладинєц” (Буковац) 2:1 (1:1)

Руски Керестур: стадион ФК „Русин”, патрачох 250. Судия: Николич (Каравуково). Ґоли дали: Иван Рац и Иґор Грнчяр за Русин. Жовти картони при русиновцох достали: Голик и Грнчяр. Бавяч змаганя: Иґор Грнчяр. РУСИН: Ж. Орос, Б. Орос, Голик, Барна, Й. Гарди, Павлович, Грнчяр, Чизмар (Катона), Дюрич (Д. Гарди), Я. Кулич, Рац (Бранкович). У ше стим колу Подручней фодбалскей лиґи Зомбор, Русин ознова у другим полчасу звладал потераз наймоцнєйшого процивнїка, екипу Омладинца зоз Буковца. У першим полчасу Русин мал инициятиву. Шоровал нагоди за ґол, го сци були опасни зоз контрох. У 38. минути Янко Кулич поцильовал стативу, алє го сци потим з добрей акциї у 43. минути дали ґол. Минут познєйше, Иван Рац ше добре знашол пред ґолом го сцох и вировнал резултат на 1:1. Знало ше же Русин у другим полчасу будзе бавиц за побиду и так и було. У 62. минути Иґор Грнчяр зоз евро–ґолом по сле добрей акциї з лївого боку, зоз оддаєно сци од 18 метерох „знял павучину” зоз горнього кута з правого боку ґола го сцох. Нагоди за ґол мали ище Бранко вич, алє лабда ишла прейґ ґолу, а потим и Катона кед вибил сам опрез ґолмана го сцох. Алє побиди ше нє патри до оч. „Длугока” лавочка, ґолман Орос знова бранї, мудре одбавени финиш змаганя и заслужени нови три боди – то главни прик ме ти нєд зель ового змаганя Русина. На нєдзелю Русин ма нєзґодне го сцованє у Кляїчеве. В. Сеґеди 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

СПОРТ МЕДЗИОПШТИНСКА ЛИҐА ВЕРБАС–ЖАБЕЛЬ–ТИТЕЛЬ

ИСКРА ПРЕШВЕЧЛЇВА У ДЕРБИЮ ФК „Искра” – ФК „Будучносц” (Савине Село) 8:1 (5:1)

Коцур: Патрачох: коло 200. Судия: Єротиєвич (Вербас) ИСКРА: Филеп, Живкович, Барович (Ваяґич), Юшкович, Дамир Ґубаш, Дрляча, Малеш, Малацко, Колєсар, Дамян Ґубаш и Сердар. Ґоли дали: Сердар 3, Малеш 2, Колєсар, Малацко, Живкович. У трецим колу Медзиопштинскей фодбалскей лиґи Вербас–Жабель–Титель Искра зоз Коцура прешвечлїво була лєпша од екипи Будучносци, понеже на концу змаганя резултат бул аж 8:1 за Искру. После нєсподзиваного пораженя на прешлим змаганю у Радичевичу бавяче Искри випатра жадали доказац шицким же то бул лєм подли дзень за змаганє, понеже у дербию процив Будучносци зоз Савиного Села указали же як треба бавиц першенствене змаганє. Фодбалере Искри, як домашнї, од початку рушели оштро и борбено. Бавело ше углавним на коло ґола Будучносци и после 10 минути бависка Сердар пребегнул остатню линию госцох и вибил сам опрез ґолмана и рутински го звладал, а Коцурци ше ту нє застановели и предлужели зоз добрим бависком. Уж у шлїдуюцим нападу Колєсар могол звекшац резултат на 2:0, алє його бице ґолман Будучносци одбранєл. Тото цо Колєсар нє вихасновал, вихасновал Малеш, а потим и Колєсар та у 20. минути було уж 3:0 и то наявело Искрову побиду. Медзитим, после трецого ґолу Искра кус спомалшела та бавяче Будучносци то вихасновали и дали, як на концу випадло, єдини ґол на змаганю. До конца першого полчасу Искра прейґ Малацка и Сердара дала ище два ґоли, та ше на одпочивок пошло зоз прешвечлївим резултатом 5:1. Други полчас почал зоз Искрову инциятиву. Коцурци знова нападали и шоровали добри нагоди, алє на щесце госцох зоз Савиного Села нє вихасновали шицки. У другим полчаше, Сердар, Живкович и Малеш дали ище по єден ґол и принєсли вельку радосц патрачом на Искровим стадиону понеже таку прешвечлїву побиду процив сушеда зоз Савиного Села анї тоти найстарши нє паметаю. После трох одбавених колох Коцурци на 3. месце на таблїчки зоз 6. бодами. У шлїдуюцим колу Искра госцує у Бачким Ґрадишту процив екипи Войводини. З. Колєсар 25. СЕПТЕМБЕР 2015.

БАЧКА ЗАЗНАЧЕЛА НОВУ ПОБИДУ ФК „Бачка 1923” – ФК „Обилич” 4:0 (2:0)

БАЧКА: Калайджич, Тривунович, Маркович, Курушич, Павлов, Пантич, Янкович, Рац, Летич, Данґубич, Чирин. У другим полчасу до бависка вошли Дюрдїч, Ґолич и Матич, а вишли Пантич, Рац и Янкович. У трецим колу Медзиопштинскей фодбалскей лиґи Вербас–Титель–Жабель, ФК „Бачка” прешвечлїво победзела ФК „Обилич” з Вилова з аж 4:0. На початку змаганя було видно же ше екипом нє понагля з швидкима нападами, та половка першого полчасу прешла без векших шансох на обидвох бокох. Змирену атмосферу на терену порушал Янкович у 28. минути, кед дал красни ґол з шлєбодного бица з релативно малей удалєносци од процивнїцкого ґолу. После того ґолу фодбалере Бачки почали орґанизовац лєпши напади, та уж о шейсц минути посцигли ище єден ґол. Лабду хтору бавяч Обиличa сцел врациц свойому ґолманови схопно пререзал Летич и зазначел други ґол за свой тим. Бачка на одпочивок пошла з двома ґолами предносци, алє у другим полчасу бавела ище сиґурнєйше. Фодбалере Обиличa мали лєм єдно добре бице хторе з правочасову реакцию застановел ґолман Калайджич. Шлїдуюци ґол бул резултат

швидкей акциї по штредку терена кед Курушич заобишол двох процивнїцких бавячох и дал ґол у 74. минути. Остатнї ґол на змаганю посцигнул Дюрдїч, а асистовал му Маркович з длугоким пасом з лївого боку. У тижню за нами бавели и други Бачково селекциї. Понире 2002. рок победзели ФК „Стражилово” зоз Сримских Карловцох з аж 10:1, пионире 2005. рок побeдзели Єдинство зоз Шанґаю з 6:5, а пионире 2006 рок победзели Милетич зоз Мошорину з 6:1. Шлїдуюце змаганє Бачка бави на нєдзелю у Бачким Петровим Селу процив Єдинства. М. Рамач

ШАХ КЛУБ „ОМЛАДИНЄЦ”

КОЦУРЦИ ШОРУЮ УСПИХИ Шаховски клуб „Омладинєц” зоз Коцура у 8. колу Войводянскей шаховскей лиґи ґрупа Бачка знова госцовал, тераз у Суботици, дзе бавел процив екипи Пензионер и победзел зоз резултатом 4,5:3,5 У предостатнїм колу, после трох уводних пораженьох, шахисти коцурского Омладинца почали бавиц на уровню зоз прешлей сезони, та повязали пейц побиди зашором и

нє лєм же обезпечели оставанє у лиґи, цо бул и першенствени циль, алє маю нагоду закончиц сезону и у самим верху таблїчки. Побиди зазначели Карло Бала, Владимир Лазор, Любомир Турович и Стефан Йока Реми одбавел Ґоран Попович, а свойо змаганя страцели Споменко Павичевич, Никола Тадич и Миряна Шолая. З. Колєсар

РУСКЕ СЛОВО 33

СПОРТ СБ „ЯША БАКОВ” – ТУРНИР ВЕТЕРАНОХ У МАЛИМ ФОДБАЛУ ОДБАВЕНИ У НОВИМ ОРАХОВЕ

Пише: Александар ПАЛАНЧАНИН

МЕЛАНГОЛИЧНЕ ЗДОГАДОВАНЄ НА ЛЄПШИ ЧАСИ У Новим Орахове прешлей соботи, 19. септембра, отримани турнир у малим фодбалу за ветеранох. На змаганю участвовали штири екипи, зоз Вербасу, Нового Саду, Коцура и екипа домашнїх з Нового Орахова. Вербащанє знова були найуспишнєйши и освоєли турнир. По конєц рока у рамикох нашей найзначнєйшей спортскей манифестациї маю буц отримани турнири у ґуґланю, штреляцтве, шаху и пикаду за пионирох

Д

акеди на тим турнире, як ше здогадую старши, хтори ше традицийно отримує у Новим Орахове участвовало два раз вецей екипи и змаганя тирвали цали дзень. Було екипи и зоз Дюрдьова и зоз Руского Керестура, та и зоз Горватскей. Нажаль, того року Дюрдьовчанє и Керестурци нє пришли пре други обовязки, а екипа зоз Горватскей нє могла присц пре заварти гранїци зоз Сербию пре вибеженску кризу. Но, кед слово о фодбалу у Новим Орахове, локални клуб „Славия” од 2012. року нє бави у Општинскей лиґи у хторей бавел роками и бул менєй-вецей успишни тим.

– Як мож обачиц, маме добри терен хтори и нєшка покошени и поряднє ше го допатра, алє нє маме бавячох. Треци рок як ше у нашей Општинскей лиґи ораховска Славия нє змага. Причини єст вельо. Розумлїве, най-

Томислав Малацко

34 РУСКЕ СЛОВО

значейши финансийни. Алє, нє повед бим же лєм то причина. Нєшка барз чежко назберац тельо дзеци хтори би поряднє приход зели на тренинґи. Приду два раз, три раз и потим упартосц щезнє и вецей их нєт на терену. Врацаю ше ґу своїм компютером и бависком у виртуалним швеце – гварел Томислав Малацко, дакедишнї фодбалер у Славиї. ВЕТЕРАНЄ vs. ВИРТУАЛНИ БАВИСКА Як надпомнул Томислав, нє проблем лєм з дзецми. Вецей раз пробовал отвориц школу шаху у ораховскей основней школи, алє ше му то нє удало.

– Декларативно мал сом потримовку од шицких структурох у валалє. Алє, практично нїч. Роботни вик сом препровадзел у погосцительстве. Ище з того периоду мам вельо приятельох и познатих. Часто ше чуєме и добри зме пайташе без огляду же ше вецей нє стретаме часто. Помагали зме єдни другим и теди, а и нєшка кед дакому дацо треба. Сцем повесц же и кед слово о финансийней потримовки, мож найсц и ришиц велї проблеми. Медзитим, очиглядно же ше часи пременєли и же друженє на спортских теренох, беганє за лабду и

шаханє вецей нє таке популарне як дакеди. Дзецом милши бависка на компютерох. То так, мож повесц вшадзи, алє ту у Новим Орахове то прешвечлїво очиглядне – заключує Томислав Малацко. До того зме ше прешвечели накадзи екипи вишли на терен. Понеже слово о екипох ветеранох, просекова старосц екипи важни податок. Найстарша екипа була екипа домашнїх. Просек рокох екипи коло пейдзешат роки. Екипа иста и на турнирох бави так повесц у истим составе уж длугши час. Окрем технїки у малим фодбалу важна добра кондиция, швидкосц, схопносц... як и велї други прикмети хтори з роками щезую. З другим словами, на таких турнирох предносц би требала мац младша екипа. Медзитим, на турнире у Новим Орахове ше на основи резултатох иншак указало. ВЕРБАЩАНЄ ОЗНОВА НАЙЛЄПШИ Змаганя ше бавело по системи „кажде з каждим”, а тирвали два раз по дзешец минути. Уж у перших змаганньох ше могло нагаднуц хто будзе главни у борби за побиднїка на турниру. На терен пер25. СЕПТЕМБЕР 2015.

СПОРТ

Яким Гайдук Кико

ше вишли екипи РКЦ Нови Сад и КПД „Карпати” Вербас. Змаганє почало осторожно з мераньом моци, алє ясне було же Вербащанє лєпша и убавенша екипа. Мала вецей нагоди и добри акциї у нападу, а ґолман бул ефикасни у ридких нагодох хтори мали Новосадянє. Перши полчас закончени з резултатом 3:0 за КПД „Карпати”. У другим полчасу Вербащанє ище баржей отворели бависко, и вихасновали дзеведзешат одсто шанси хтори претворени до ґолох. До пред самим концом резултат бул прешвечлїви – 10:0 за Карпати, кед з єдней акциї хтору мали, Новосадянє дали ґол. Змаганє закончене з резултатом 10:1 за КПД „Карпати”. У другим змаганю бавели екипи КУД „Петро Кузмяк” Нове Орахово и

СОСТАВ ЕКИПОХ За екипу Славиї бавели: Йован Фейди, Мирослав Малацко, Никола Лукич, Предраґ Яблан, Дарко Цицмил, Драшко Дюмич, Даниєл Малькович. Екипа КПД „Карпати” зоз Вербасу бавела у составе: Милян Кривокапич, Роман Мученски, Дєрдь Бордаш, Желько Зечевич, Милутин Шошкич, Милорад Лазетич, Миленко Дєдович, Владо Мученски. Екипа дакус младша од домашнєй екипи – просек рокох им коло 40 роки. Коцурска Искра бавела у составе: Златко Колошняї, Дарко Паунович, Александар Макаї, Желько Салонтаї, Никола Ґайдош, Драґан Горняк, Радован Перунович. Просек рокох Коцурцох блїзко, алє спод штерацец роки. Наймладша екипа була екипа РКЦ Нови Сад – коло трицец пейц роки. Бавели у составе: Александар Човс, Владимир Иван, Томислав Горняк, Александар Исаков, Иґор Виславски, Синиша Штетин, Никола Смолович и Звонко Салаґ.

25. СЕПТЕМБЕР 2015.

ветеранє ФК „Искра”. На тим змаганю нє посцигнути тельо ґоли як на першим, алє екипи указали добре бависко, добри акциї, алє ґолґетере нє мали щесца. Перши полчас закончени з резултатом 2:1 за КУД „Петро Кузмяк”. У другим полчасу Ораховчаньом ше поспишело дац ище єден ґол и то бу конєчни резултат того змаганя. У другим кругу, екипи як кед би ше дакус „розбудзели” и бавели анґажованше, окреме у охрани. Нє було вельо ґоли, бо ше шицки екипи намагали цо висше ше пласовац. Карпати бавели процив домашнїх хтори, з оглядом на резултати зоз першого кругу були єдини екипи претенденти на перши места на турниру. Змаганє було напарте од самого початку. Добре ше бранєли обидва екипи, алє вецей щесца мала екипа зоз Вербасу. Перши полчас закончени з резултатом 1:0 за Карпати. У другим полчасу, слика на терену була подобна гевтей з першого. Вербащаньом ше удало ище раз затресц мрежу домашнїх и то бул и конєчни резултат – 2:0 за Карпати. У другим змаганю бавели Искра и РКЦ Нови Сад. Змаганє закончене з нєришеним резултатом 2:2. То дефинитивно значело же треци круг одлучи хто будзе побиднїк на турниру. Домашнї КУД „Петро Кузмяк” бавел процив екипи РКЦ Нови Сад и победзел з резултатом 4:2 (2:1), а вербаски КПД „Карпати” победзели ветеранох ФК „Искра” зоз резултатом 7:4 (3:1). Призначели три побиди и освоєли и тот турнир. ЄСТ ИЩЕ НАДЇЇ ЗА ФОДБАЛ У НОВИМ ОРАХОВЕ Общи упечаток о турниру лєм з єдного боку позитивни. Под час змаганя, нїяк ше нє могло одняц од меланголичних, лєбо прецизнєйше поведзено смутних упечаткох. Окреме кед бавела домашня екипа – у дресох хтори на себе мали ознаки ФК „Славия”. Три роки прешло як ше на ораховским терену нє бавело лиґашске змаганє. Терен ше поряднє отримує, трава була покошена. Ту и провадзци обєкти, зоблєкальнї, туши... алє сениорскей екипи Славиї нєт. Остала лєм екипа ветеранох, хтора чува памятки на нє так давни днї кед клуб бул активни, кед Ораховчанє каждого викенду мали нагоду патриц на тим стадиону змаганє своєй екипи. Но, то лєм за тераз таки стан фодбалу у тим нашим валалє. Кед же ентузи-

ВЕРБАЩАНЄ АБСОЛУТНИ ПОБИДНЇКИ На основи посцигнутих резултатох штварте место завжала екипа РКЦ Нови Сад. Новосадянє мали єдно нєришене змаганє, алє подлу ґол-розлику – прияли 16 ґоли, а дали 5. Треци були ветеранє ФК „Искра”, тиж зоз єдним нєришеним резултатом, алє зоз дакус лєпшу ґол-розлику – 12:7. На другим месце КУД „Петро Кузмяк” зоз Нового Орахова хтора победзела у двох змаганьох и єдно старцела. На першим месце екипа КПД „Карпати” хтора победзела у шицких трох змаганьох. На турнире Вербащанє дали двацец ґоли, а прияли пейц.

язем потирва и будзе потримовки, „живот” на стадион ше може пошвидко врациц. Дзекуюци упартосци Якима Гайдука Кика, дакедишнього фодбалера Славиї, назберало ше шумне число дзецох хтори заинтересовани за фодбал.

– На щесце, удало нам ше формовац два селекциї нїзшого возросту у нашей Славиї. Маме два ґрупи по 15 хлапцох у селекциї когуцикох (по пияту класу основней школи) и селекциї пионирох (возрост од пиятей по осму класу основней школи). За тераз добре робиме и наздавам ше же ми ше поспиши затримац их по сениорски возрост. За наш мали валал то досц чежко, бо зме и потераз мали од осем до дзешец фодбалерох зоз Нового Орахова. Проблем у тим же у екипи треба мац голєм шеснац бавячох, а ми их нє мали, та зме их мушели привесц зоз других местох. То подрозумйовало одредзени финансийни средства за драгово трошки, цо з часом було вше чежше найсц. То була главна причина прецо Славия нє ма екипу. Нє мали зме досц пенєжи. У тей хвильки, кед бизме сцели бавиц у лиґи мушели бизме мац на рахунку 400 000 динари. Пенєж, можебуц, нє таки проблем, алє бавяче хтори би були з Нового Орахова, хтори би мали мотив и сцелосци бавиц – гварел Яким Гайдук, дакедишнї бавяч екипи ФК „Славия”, а тераз тренер младших возростох у Клубу. Лиґашски змаганя за пионирски селекциї починаю тей соботи. Ораховчанє окрем добрих резултатох на своїм терену, од своїх младших катеґорийох очекую – єдну побиду вецей як признача їх парняки у лиґи. То побида фодбалу на трави над фодбалом за компютером.■

РУСКЕ СЛОВО 35

ОЗНОВА ПАПРИҐУ З А Т О Б О Р

РОК LXXI ЧИСЛО 38 (3647) НОВИ САД, 25. СЕПТЕМБЕР 2015. РОКУ

ЦЕНА 30 ДИНАРИ

Фото: Т. Х./ Лю. Д.

■ ЧИ МАЦЕРИНСКИ ЯЗИК МА КОНКУРЕНЦИЮ?

КОНКУРС ДНЬОВКИ” ЗА НАЙЛЄПШИ АВТОРСКИ ФОТОҐРАФИЇ ТЕМА – КОНТРАСТ

З нагоди тогорочней мултимедиялней манифестациї младих ”Дньовка”, здруженє гражданох ”Pact Ruthenorum” розписало конкурс за найлєпши авторски фотоґрафиї з тему ”Контраст”. Шицки заинтересовани можу послац свойо фотоґрафиї зоз особнима податками (мено, презвиско и место пребуваня) на и-мейл адресу dnjovka.rk@gmail.com.

Єдна особа може послац найвецей 5 фотоґрафиї, а од тих хтори сцигню 25 буду виробени и виложени у голу Дому култури Руски Керестур под час ”Дньовки”. Потим фахови жири вибере три найлєпши фотоґрафиї, а їх авторе достаню пенєжни награди. Добитнїки наградох буду преглашени на главней програми ”Дньовки”, чий датум будзе накнадно обявени.

Фотоґрафиї мож посилац по 20. октобер

Фотоґрафиї зоз прешлорочней мултимедиялней манифестациї младих ”Дньовка”

Фото: Танита Ходак

”

■ ЛАМАЧКА У НАШИХ ХОТАРОХ