OP WEG
2e jaargang - editie nummer 1 - 2025
in de Zuiderwaterlinie
NEEM
GRATIS
MEE!
Laat je verrassen!
De Zuiderwaterlinie en het samenspel tussen stad en land
Fietsen door mooie landschappen. Wandelen door historische straatjes. En dwalen langs bijzondere forten en monumenten. In de oudste, langste en meest gebruikte waterlinie van Nederland kan het allemaal. De Zuiderwaterlinie loopt van Bergen op Zoom tot Grave en vertelt het typisch Nederlandse verhaal van verdedigen met water. We nemen je in deze editie van ‘Op weg in de Zuiderwaterlinie’ mee in verhalen uit verschillende vestingsteden en omliggende landschappen. Daarbij geven we tips over bijzondere bestemmingen in de linie die het bezoeken waard zijn.
Het plan van vestingbouwer
Menno van Coehoorn
De samenwerking tussen de vestingsteden en het omliggende landschap was cruciaal voor het functioneren van de Zuiderwaterlinie. Door het samenspel tussen stad en land konden vijanden succesvol tegengehouden worden.
Het verhaal over het dappere plan tegen de Fransen
WILLEMSTAD
Het verhaal over de strategie van Menno van Coehoorn
Het verhaal over de strategische belegering van een vestingstad
GEERTRUIDENBERG
Het verhaal over de linie waar nooit gevochten is
Water als verbindende factor tussen stad en land
Wie aan een verdedigingslinie denkt, denkt al snel aan stervormige vestingsteden of grote forten met dikke muren. Maar juist ook het land tussen die steden en forten speelde een cruciale rol.
Die gebieden werden gebruikt voor inundatie: een verdedigingstechniek waarbij grote stukken land bewust onder water werden gezet om de vijand tegen te houden. Een simpel idee dat heel planmatig en met militaire precisie uitgevoerd moest worden. Er mocht namelijk niet te veel water binnenkomen, want dan voer de vijand eroverheen. En ook niet te weinig, anders liep het vijandelijke leger gewoon naar de overkant.
De Zuiderwaterlinie als inspiratiebron
De Zuiderwaterlinie is bij uitstek een verhaal over verdedigen met water. Het hele systeem is ontwikkeld als antwoord op de uitdagingen van die tijd. Tegenwoordig staan we als samenleving opnieuw voor grote uitdagingen. Nu zijn het niet de Spanjaarden of de Fransen, maar maken we ons zorgen over klimaatverandering,
water- en natuurbeheer en woningbouw.
De waterschappen die werken in het gebied van de Zuiderwaterlinie, gebruiken het systeem van de linie steeds vaker als inspiratie. Oude inundatiegebieden zijn bijvoorbeeld geschikt om water langer vast te houden, als bergingsgebied na overvloedige regenval of als buffer voor gebruik in perioden van droogte. En dijkversterkingsprojecten bieden kansen om oude delen van de Zuiderwaterlinie weer zichtbaar te maken.
De waterschappen bouwen eigenlijk nog steeds verdedigingswerken, alleen noemen we het nu anders. Het is geen militaire strijd tegen de Spanjaarden of de Fransen. We spreken nu van klimaatadaptatie: de ‘strijd’ tegen de gevolgen van de klimaatverandering. De oplossingen uit het verleden worden doorgetrokken en aangepast aan de uitdagingen van nu. Zo wordt een eeuwenoude verdedigingslinie belangrijk voor het heden en de toekomst, zolang we hem op de juiste manier weten in te zetten.
Colofon
Uitgever RS Mediagroep
Accountmanager Ad Turkenburg
Redactie
Zuiderwaterlinie Alliantie Zuiderwaterlinie
Vormgeving uniek-design.nl
Deze uitgave is met zorgvuldigheid samengesteld. RS Mediagroep is niet verantwoordelijk voor enige directe of indirecte schade die zou kunnen ontstaan door het gebruik van de hierin aangeboden informatie. Aan de inhoud van deze brochure kunnen op geen enkele manier rechten worden ontleend of aanspraken worden gemaakt.
RS media groep
RS Mediagroep
Bolderweg 2, 1332 AT Almere
Telefoon: 036 204 90 90 info@rsmediagroep.nl
volg ons ook op facebook www.rsmediagroep.nl
Beste lezer, Welkom in de Zuiderwaterlinie! Een aaneenschakeling van sfeervolle vestingsteden, stoere forten en mooie natuurgebieden, verbonden door een typisch Nederlands fenomeen: verdedigen met water. Van Bergen op Zoom tot Grave slingert deze indrukwekkende linie van 160 kilometer door het landschap.
Elke keer dat ik in de Zuiderwaterlinie ben, raak ik opnieuw onder de indruk. De natuur, het water, de eeuwenoude vestingwerken, en vooral de verhalen – over de strijd tegen vijanden, over het dagelijks leven binnen de linie, en over hoe dit alles het landschap gevormd heeft.
In deze editie van Op weg in de Zuiderwaterlinie nemen we je mee langs bijzondere plekken en verhalen rond het thema ‘stad en land’. De samenwerking tussen vestingsteden en hun omgeving was namelijk essentieel voor het functioneren van de linie. We geven tips voor mooie wandelroutes en bijzondere locaties. Zo komen de verhalen écht tot leven!
Veel leesplezier, en wie weet tot ziens in de oudste, langste en meest gebruikte waterlinie van Nederland!
Anne-Wil Maris Programmadirecteur Alliantie Zuiderwaterlinie
Stelling Grave – Ravenstein
Het verhaal van de meest belegerde stad van de Zuiderwaterlinie
Geen vestingstad in de Zuiderwaterlinie is zó vaak veroverd en belegerd als Grave. Het is een klein wonder te noemen dat er nog zoveel moois over is gebleven. Net als Megen en Ravenstein, de andere vestingsteden in de stelling Grave - Ravenstein, ligt Grave strategisch aan de Maas. De verbinding met linies in de buurt van Nijmegen was daardoor makkelijk gemaakt.
Grave was dus een gewilde stad. Door alle belegeringen werden er vaak grote groepen soldaten gelegerd. Op de 800 inwoners waren dat er soms 2.000! Het was een hele uitdaging om hen allemaal een slaapplek te geven. Inwoners van Grave moesten daarom hun eigen huizen openstellen om soldaten op bijvoorbeeld de zolder te laten slapen.
De heftigste belegering voor Grave was misschien wel die in 1674. Ruim vijf maanden lang werd
Bekijk Grave vanaf de andere kant van de Maas
Als je Grave bezoekt, moet je even de Maas oversteken naar het Kroonwerk Coehoorn. Het kroonwerk legde vestingbouwer Menno van Coehoorn aan om Grave te kunnen verdedigen. De contouren van het kroonwerk zijn zichtbaar gemaakt met struiken. Wandel het ‘Ommetje Coehoorn’ en bekijk Grave vanaf de andere kant van de Maas.
Bekijk de route
Kroonwerk Coehoorn met vestingstad Grave op de achtergrond
Tip
de stad, die in handen van de Fransen was, aangevallen door troepen van de Republiek. Ter hoogte van Reek hadden zij een zogeheten ‘circumvallatielinie’ om Grave aangelegd. Het doel van die linie? De bevoorrading van voedsel en munitie tegenhouden én voorkomen dat de stad versterking van buitenaf kreeg. De Fransen en de inwoners van Grave werden uitgehongerd en zwaar gebombardeerd. Zo zwaar dat er uiteindelijk nog maar drie huizen overeind stonden.
Toch wist Grave na elke belegering weer overeind te krabbelen. Al werd de Sint-Elisabethkerk na het beleg van 1674 nooit meer in zijn geheel opnieuw gebouwd. Vandaag kun je alleen in de bestrating nog terugzien hoe groot de kerk oorspronkelijk was.
Het verhaal van slim omgaan met hoogwater
De Zuiderwaterlinie is door vestingbouwer Menno van Coehoorn ontworpen als een aaneenschakeling van vestingsteden, forten, linies, schansen en buitengebieden. Die buitengebieden werden, als de vijand dichtbij kwam, bewust onder water gezet. Een verdedigingsstrategie die ‘inundatie’ wordt genoemd.
Al die losse onderdelen vormden dus één verdedigingslinie. Maar niet alle gebieden van de Zuiderwaterlinie waren even gemakkelijk om in te zetten. Een goed voorbeeld is een groot gebied in het oosten van de linie: de Beerse Maas. Stond het water in de Maas hoog, dan overstroomde dit gebied tussen Grave en ‘s-Hertogenbosch. Dat
Loop over de hooggelegen paden in Lith Ook in Lith werden mensen door de overstromingen gedwongen hun huizen op de hooggelegen plekken in het dorp te bouwen. Bewoners hielden droge voeten door de vele verhoogde paden door het dorp. Zo konden ze met droge voeten naar de kerk of school. Over die kerkpaden (onder andere het Engwijkpad) kun je nu zelf wandelen, met een gids of met een boekje met wandelroutes. Ga op pad in Lith
maakte het lastig om te inunderen, want je was afhankelijk van de hoeveelheid water in de Maas. De Beerse Maas stond bijvoorbeeld veel vaker onder water dan voor de verdediging door de Zuiderwaterlinie nodig was.
De overstromingen waren al helemaal lastig voor de mensen die in het gebied woonden. Zij zagen geregeld hun oogsten mislukken. Toch ging het leven door als de Beerse Maas onder water stond. Mensen gebruikten een bootje om naar school of naar hun werk te gaan.
Door de overstromingen mocht er lange tijd niet gebouwd worden in het gebied. Pas vanaf 1942, nadat de Maas was gekanaliseerd, mocht er sporadisch gebouwd worden. Het gebied ziet er bijna nog net zo weids uit als vroeger. Oudere huizen herken je meteen: die staan hoog op een terp zodat ze droog bleven.
Vestingstad Grave
Bekijk wat er te doen is op en rondom het water
Ontdek de Zuiderwaterlinie in de gemeente Oss!
Laat je verrassen door de historische charme van Megen en Ravenstein, wandel over de schilderachtige dorpspaden van Lith of struin door de uitgestrekte wildernis van Keent... Je treft het in Oss!
Foodbar 14TIEN - Herpen
In het prachtige buitengebied van het dorpse Herpen vind je deze hippe foodbar. Zodra je de deur van deze knusse gelegenheid binnengaat word je blij van de vrolijke dessins en voel je je welkom, zeker weten!
De naam 14TIEN is van de geluksgetallen van eigenaren Ruud en Claudia die van deze locatie de perfecte plek gemaakt hebben voor een heerlijke lunch, diner of borrel. Neem plaats in het kleurrijke restaurant of op het ruime terras en maak een keuze uit de prachtige gerechten van de uitgebreide kaart. Er is ook een ruime keuze aan vega en vegan gerechten.
Foodbar 14TIEN is gelegen nabij de natuurgebieden De Maashorst en Herperduin. Een heerlijke plek om even te pauzeren tijdens een fietstocht of na een wandeling. Er is een heel fijn terras met plekken uit de wind. De ideale locatie om te stoppen voor een lunch of een drankje tijdens een fietstocht.
Op de kaart van 14TIEN staan enkele klassiekers zoals huisgemaakte spareribs (specialiteit van de chef) en de hamburger 14TIEN waarvoor gasten zeker terugkomen!
Berghemseweg 13 - 5373 KG Herpen T: 0486-830190 - www.14tien.nl
Motel Koolen Velp/Grave: Uw comfortabele verblijf aan de Zuiderwaterlinie
Op zoek naar een comfortabel hotel aan de Zuiderwaterlinie in Velp/Grave? Dan is Motel Koolen Velp/Grave de perfecte keuze voor u. Het motel is gelegen aan de Zuiderwatlinie route buiten de Veste en de Zuiderwater fietsroute Grave Ravenstein van de ANWB. Motel Koolen Velp/Grave biedt comfortabele kamers met alle faciliteiten die u nodig heeft voor een ontspannen verblijf. Alle kamers zijn voorzien van een comfortabel bed, een flatscreen-tv, gratis WiFi en een eigen badkamer met douche en toilet. In ons motel kunt u gebruikmaken van diverse faciliteiten, waaronder: • Gratis parkeergelegenheid • Ontbijtruimte • Terras • Tuin • Fietsverhuur
Bekijk onze website voor meer informatie over onze kamers, tarieven en beschikbaarheid. Wij hopen u binnenkort te mogen verwelkomen in Motel Koolen Velp/Grave! www.motelkoolen.nl, info@motelkoolen.nl, tel 0486472387
Grave
De prachtige ligging aan de Maas in combinatie met sfeervolle straatjes en het bourgondische leven maken van het Brabantse dorpje Grave een fantastische plek om te vertoeven. Wat heb je nog meer nodig in het leven?
Van oorsprong is Grave een vestingstad. Dit soort benamingen leidt vaak tot verwarring, want wat doet een stad op een site over dorpjes? Wie eerlijk naar Grave kijkt die zal niet snel het gevoel hebben dat hij of zij zich in een stad bevindt. Er is naar hedendaagse maatstaven weinig stads aan. Dat was vroeger wel anders. Toen bepaalden het wel
of niet hebben van stadsrechten of er sprake was van een stad of dorp. Bij het aannemen van de nieuwe gemeentewet in 1851 verviel dit criterium. Historische plaatsen zoals Grave blijven zichzelf een stad noemen. Dat alles op basis van een status die ze vroeger hadden.
Dat even terzijde is Grave een plaatsje met nog geen tienduizend inwoners, waar de tijd op sommige plekken stilgestaan lijkt te hebben. Een deel van het historische centrum lijkt zo uit andere eeuwen te komen. Het zijn de auto’s, verkeersborden en neonreclames die erop wijzen dat je in de 21e eeuw zit.
Stelling Grave – Ravenstein
Stelling ’s-Hertogenbosch – Heusden
Het verhaal over strategie en samenwerking
Met hun strategische ligging aan de Maas en de Dommel waren de vestingsteden ’s-Hertogenbosch en Heusden belangrijke schakels in de Zuiderwaterlinie. In afstemming met de Raad van State (het besluitvormend orgaan van de Republiek) bedachten ze militaire strategieën voor het gebied. Samen fungeerden ze als legerplaatsen voor voldoende troepen en beheerden ze de gebieden die onder water gezet konden worden (‘inundatie’).
De inundatiegebieden lagen rondom en tussen de steden en konden door een ingenieus systeem van sluizen, grachten en wallen onder water gezet worden. Werd een sluis geopend, dan stroomde het gebied vol en kon de vijand er niet meer doorheen.
Samenwerking met boeren
In 1629 was ’s-Hertogenbosch onderdeel van het Spaanse Rijk. Prins Frederik Hendrik besloot de stad te belegeren en te veroveren namens de Republiek. Hij bouwde op een afstand van enkele
Ontdek militair erfgoed in vestingstad Heusden
De stervormige structuur van Heusden is in de tweede helft van de 20e eeuw gerestaureerd en gereconstrueerd en daardoor een prachtig voorbeeld van militair erfgoed. De historische binnenstad, compleet met stadspoorten, wallen en grachten, brengt je terug in de tijd. Een wandeling over de vestingwallen biedt niet alleen een fraai uitzicht, maar ook inzicht in hoe deze stad als militaire schakel fungeerde binnen de Zuiderwaterlinie. Bezoek museum Het Gouverneurshuis of maak een stadswandeling met een gids om meer te leren over de geschiedenis. Heusden combineert historie met gezelligheid, dankzij zijn pittoreske straatjes vol boetieks en restaurants.
Vestingstad Heusden
Tip
Geniet
van de rust tijdens een wandeling door het Bossche Broek
Het Bossche Broek, een natuurgebied aan de rand van ’s-Hertogenbosch, is een oud inundatiegebied. In oorlogstijd werd dit gebied onder water gezet om de stad te beschermen. Tegenwoordig is het een oase van rust en kun je er wandelen en fietsen langs weidse graslanden en moerassen. Het uitzicht op de skyline van ’s-Hertogenbosch, met de Sint-Janskathedraal op de achtergrond, is adembenemend. Het Bossche Broek laat zien hoe natuur en historie samenkomen, en hoe het landschap nog steeds vertelt over zijn cruciale rol in de verdediging van de stad.
kilometers van de stad twee linies. De binnenste linie met een lengte van zo'n 25 km verbond de verschillende legerplaatsen. De buitenste linie, van ongeveer 45 km, diende als bescherming tegen aanvallen van buitenaf. Een gedeelte van de linie was moeilijk af te sluiten, want deze liep door een moeras. Samen met ongeveer 3.000 boeren uit de Betuwe en Holland bouwde men de Boerendijk en de Hollandsedijk. De Aa en de Dommel werden afgedamd. Het water werd om de linie heen geleid via grachten die buiten de linies werden gegraven. Zo daalde het water rondom de stad.
Ramptoeristen
Het nieuws van het beleg werd in heel Europa gevolgd. Vele adellijke gasten waaronder de Koning Frederik V van Bohemen, besloten om
de gebeurtenissen rond de stad met hun eigen ogen te bekijken. Belegeringen waren sociale gebeurtenissen met ontvangsten en vieringen voor hoogwaardige gasten. Deze ‘ramptoeristen’ verbleven voornamelijk in het nabijgelegen kasteel Oud-Herlaer, dat nu nog te herkennen is als een boerderij.
Verbonden tot op de dag van vandaag
Al fietsend langs kronkelende dijken, wandelend door oude vestingsteden en genietend van het wisselende landschap krijg je een goed gevoel bij de strategische en culturele betekenis van het gebied van én tussen ’s-Hertogenbosch en Heusden. Stad en land werken er nu nog steeds samen. Niet meer voor verdediging, maar om elkaar te inspireren om het erfgoed weer beleefbaar te maken.
Boerderij 'Oud-Herlaer'
Het Bossche Broek bij vestingstad 's-Hertogenbosch
OP WEG in de provincie
Wilt u adverteren in Op weg in de provincie of één van onze andere uitgaven? Neemt u dan contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken. Bel 036 204 90 90 of mail naar info@rsmediagroep.nl
www.rsmediagroep.nl
De Heeren van Heusden Wijnkoopers
Heusden is één van de oudste wijnsteden
In de tijd dat de wijn nog voornamelijk over het water werd vervoerd, trof men de in Bourgognewijn gespecialiseerde wijnhandel voornamelijk aan in de steden langs de Maas. De Bordeauxwijn werd in die tijd aangevoerd via de zeehavens. Heusden was destijds zowel zee- als Maashaven. Hierdoor kopen Nederlandse wijnliefhebbers al meer dan vier eeuwen hun Bordeaux èn Bourgogne in Heusden.
De Wijnkoopers Heeren van Heusden zijn gevestigd in het vestingstadje Heusden aan de Bergsche Maas. Zeker een bezoek meer dan waard!
In elke prijsklasse
Wij importeren rechtstreeks de beste wijnen uit Frankrijk, Spanje, Italië, Portugal en Oostenrijk. In alle prijsklassen hebben wij wijnen. U koopt dus, zonder tussenkomst van groot- of detailhandel, rechtstreeks van de importeur. Al onze wijnen zijn terroirwijnen. Dit zijn wijnen van domaines die bewezen hebben iets bijzonders (eigens) te presenteren, wijnen met een uniek en eigen karakter. Niet voor niets is terroir de Franse verzamelnaam voor het ideale samenspel van grond, klimaat en ligging.
Vismarkt 1A - 5256 BC Heusden - 0416 66 30 25 www.heerenvanheusden.nl
Een bijzondere en veel verkochte wijn is Louis Latour – Ardèche Chardonnay 2022
De met zorg gekozen Chardonnay-stokken uit de Bourgogne leveren een heerlijke, prettige en volle, soepele witte wijn die sterke verwantschap vertoont met bekende blanke Bourgognes. De geur doet denken aan rijpe citrusvruchten en honing. De afdronk is noot-amandelachtig en prettig droog.
Door het prettige en volle karakter past deze wijn bij mooie voorgerechten zoals paté, vissalades en schaaldieren. Vooral bij vis met een fijne saus en asperges komt deze fraaie wijn goed tot zijn recht. Wit vlees en ragouts voelen zich ook best thuis in zijn gezelschap.
De Zuiderwaterlinie
Aanleg ‘Linie van de Eendracht’ in WestBrabant, de oudste wortels van de Zuiderwaterlinie
Start Tachtigjarige Oorlog, het begin van de opstand van de Nederlanden tegen de Spaanse koning
Einde Tachtigjarige Oorlog
Vestingbouwer en strateeg Menno van Coehoorn
Rampjaar (of Jubeljaar), de Republiek wordt vanuit alle kanten aangevallen
Start bouw van de Zuiderwaterlinie, op basis van het plan van Van Coehoorn
Vestingbouwer Menno van Coehoorn krijgt de opdracht om de verdediging van de Republiek te versterken, zijn idee legt de basis voor de Zuiderwaterlinie
Vestingwallen Klundert
Het verhaal over de strategische belegering van een vestingstad
Als stad met de oudste stadsrechten was Geertruidenberg door haar strategische ligging aan verschillende waterwegen een belangrijke schakel in de Zuiderwaterlinie. Dat zag ook Maurits van Nassau, prins van Oranje, die de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog belegerde. En met succes!
Tip
Wandel door vestingstad Geertruidenberg Je vindt in Geertruidenberg fraai bewaarde monumenten, zoals vestinggrachten, bolwerken en ravelijnen. De terrasjes aan de historische markt met leilindes bieden een prachtig uitzicht op monumentale panden en cultuurhistorische bezienswaardigheden. Het toeristisch informatiepunt aan de markt is de start van verschillende wandelingen. Met de historische wandelroute loop je in je eigen tempo door de geschiedenis van Geertruidenberg. De Spreekwoordenroute laat je de stad op een hele andere manier ontdekken. Ook voor een beklimming van de Geertruidskerk, mét rondleiding, koop je een kaartje bij het toeristisch informatiepunt.
Ontdek Geertruidenberg
Zo’n belegering vroeg altijd om veel strategische denkkracht. Zo sloot Maurits eerst onverwacht de stad in en legde daarna een linie aan om de stad. Maar net zo belangrijk was het onderhouden van contact met alle andere legers rondom Geertruidenberg. Daarvoor gebruikten ze in die tijd postduiven. Al was dat niet geheel zonder risico.
In 2023 raakten ‘De Legendejagers’, experts in het vertellen van verhalen, geïnspireerd door wat er was opgeschreven over het beleg van Geertruidenberg. Ze bliezen nieuw leven in het verhaal over de duif van Maurits. Een fictief verhaal, gebaseerd op enkele feiten uit die tijd.
Lees het volledige verhaal van De Legendejagers
Geertruidskerk in vestingstad Geertruidenberg
Het verhaal over de linie waar nooit gevochten is
Een stelsel van aarden wallen en grachten. Een beetje vervallen, middenin de natuur bij Breda en Drimmelen. Dat is de Linie van de Munnikenhof die in 1701 werd aangelegd om het gebied tussen Breda en Geertruidenberg te beschermen. Samen met de Linie van Den Hout en de Spinolaschans vormt ze één geheel.
De Linie van de Munnikenhof is misschien wel een van de meest bijzondere linies van de Zuiderwaterlinie. Er is namelijk nooit echt gevochten. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (toen Spanje de Republiek aanviel) bestonden de legers van de Republiek en Spanje uit soldaten uit alle windstreken: Italianen, Walen, Vlamingen, Kroaten, Britten, Ieren, Duitsers, Fransen, etc. In welk leger een soldaat diende, lag er maar net aan waar hij het meest verdiende. Het kon dus gebeuren dat soldaten uit verschillende legers elkaar kenden, omdat ze eerder zij-aan-zij vochten in hetzelfde leger.
In het dagboek van de Italiaanse Kapitein Pieri kunnen we lezen hoe Spaanse troepen een patrouille van de Republiek tegenkwamen bij de Linie van de Munnikenhof. Omdat enkele soldaten
Tip
Geniet van het bier ‘De Munnick’ Ook vandaag kun je proosten met een biertje bij de Linie van den Munnikenhof. De linie is begin deze eeuw volledig hersteld. Zelfs de grachten liggen op hun oorspronkelijke plek. Na een wandeling of fietstocht door het prachtige natuurgebied, kun je bijkomen bij B&B en camping Munnickenheide. De eigenaren waren zo geïnspireerd door het verhaal uit hun omgeving dat ze besloten een bijpassend biertje te brouwen: De Munnick.
Lees meer over de Linie van de Munnikenhof
elkaar van vroeger kenden, werden de wapens al snel neergelegd en raakten ze gezellig met elkaar aan de praat. Een nieuwsgierige monnik vond het gek dat het gevecht gestaakt was en ging poolshoogte nemen. Hij vond het zo bijzonder hoe de soldaten met elkaar omgingen, dat hij iedereen beloonde met een grote pot zelfgebrouwen bier. En dat bier lieten de soldaten zich goed smaken!
Linie van den Munnikenhof in Terheijden
De Sint Paulusabdij
een eeuwenoud klooster, dagelijks geopend voor gebed
De geschiedenis van deze prachtige abdij, in de Heilige Driehoek in Oosterhout, gaat terug tot 1907, toen de eerste Benedictijner monniken hier aankwamen. De abdij is ontworpen door Pater Bellot, Franse monnik en architect, “dichter van de bakstenen” genoemd.
In de vooroorlogse bloeiperiode werd de abdij uitgebreid met een gastenverblijf, ontworpen naar een stroming in de architectuur die haar hoogtepunt bereikte in de Bossche School. In de na-oorlogse jaren kwamen er steeds minder novicen, waardoor de gemeenschap kleiner en ouder werd. Men ging op zoek naar een gemeenschap die het leven in het klooster zou kunnen overnemen. In 2004 benaderde toenmalig abt Dom van den Heuvel de gemeenschap Chemin Neuf. In 2006 werd de abdij overgedragen aan Chemin Neuf, een katholieke gemeenschap met een oecumenische roeping.
De Gemeenschap Chemin Neuf heeft in Nederland momenteel 30 leden en een brede kring van vaste betrokkenen en vrijwilligers. Een deel van deze
leden leeft en bidt dagelijks samen in de abdij, zowel priesters, zusters, gezinnen met hun kinderen en enkele vrijwilligers. Deze bewoners hebben zes verschillende nationaliteiten en zijn lid van verschillende kerken.
Met de komst van Chemin Neuf werd het gebed in deze abdij voortgezet. De abdijkerk is dagelijks geopend van 8.00 - 19.00. U bent van harte welkom voor persoonlijk gebed, het aansteken van een kaars, en onze dagelijkse vieringen. Elke dinsdagavond is er een gebedsavond en donderdagochtend is er Open Donderdag, waarbij u uitgenodigd bent om samen te werken aan het onderhouden van de abdij (in de keuken, tuin of abdij), en voor een viering en warme maaltijd. Door het jaar heen organiseren wij verschillende activiteiten zoals retraites, jongerenweekenden, echtpaarweekenden en bierbrouw-workshops, zie: www.chemin-neuf.nl.
Sint Paulusabdij, Hoogstraat 80, Oosterhout info@chemin-neuf.nl, www.chemin-neuf.nl
Stelling Breda – Geertruidenberg
Rome is dichterbij dan je denkt
Halderberge is een gemeente gelegen nabij de gezellige winkelstad Breda, de vestingstad Willemstad, het Markiezenhof van Bergen op Zoom en tussen de parels van de Zuiderwaterlinie.
Het is een pareltje voor wie op zoek is naar cultuur. De imposante koepel van de Basiliek, het plein en de beelden. Ze toveren het verre Rome voor ogen. De Basiliek van Oudenbosch is een geschaalde kopie van de Sint Pieter Basiliek in Rome.
Kijk je verder dan de Basiliek, dan ontdek je overal herinneringen, monumentale gebouwen en bijzondere verhalen. Ontdek de 9 wonderen en nog
meer pareltjes met de nieuwe themaroute: de 9 Wonderen van Oudenbosch.
Wandel of fiets door de polders van het kleigebied met vrijwel altijd een vergezicht van de Basiliek van Oudenbosch aan de horizon. Naast bossen, polders en turfland is deze regio ook rijk aan vaarten, vlieten en rivieren. Met een haven in Oudenbosch, Hoeven en Stampersgat ontdek je Halderberge op eigen gelegenheid.
www.visithalderberge.com
Museum De Roos
In Museum De Roos in Geertruidenberg wordt de geschiedenis van deze meer dan 800 jaar oude “Vestingstad aan De Biesbosch” met zorg en liefde bewaard.
Gehuisvest in een van de mooiste en oudste panden van de stad, biedt het museum onderdak aan een aantal kerncollecties en bijzondere voorwerpen.
Het mysterieuze 14e -eeuwse zwaard is daar een voorbeeld van.
De Zuiderwaterlinie staat centraal in een thematentoonstelling in de kelder van het museum.
Twee keer per jaar is er een wisselexpositie te bewonderen in de speciaal voor dit doel ingerichte Juliana de Lannoy-kamer.
Voor jonge bezoekers ligt een speurtocht klaar. Kinderen t/m 12 jaar mogen gratis het museum bezoeken, onder begeleiding van een volwassene. Wilt u Museum De Roos met een gezelschap bezoeken? Kijk op www.museumderoos.nl of bel 0162-517689. De vrijwilligers van het museum ontvangen u met veel enthousiasme.
Bezoek Museum De Roos en ontdek een grote geschiedenis in een klein museum!
Museum De Roos Markt 46, 4931 BT Geertruidenberg
Ontdek de Geschiedenis van Terheijden en de Zuiderwaterlinie
Terheijden heeft een rijke geschiedenis die sterk verbonden is met de Zuiderwaterlinie, een belangrijk verdedigingssysteem in Nederland. Gedurende verschillende periodes van strijd tussen noord en zuid, was de regio vaak het toneel van militaire activiteiten en gevechten.
In 1593 vestigde Prins Maurits zijn troepen in de omgeving van Terheijden om de Spaanse troepen van Parma uit Geertruidenberg te verdrijven. Dit gebeurde met vernieuwende belegeringstactieken die hem de faam van een Romeins veldheer opleverden. Later, in 1625, keerde prins Frederik Hendrik terug naar de regio tijdens het beleg van Breda, met een route die via Geertruidenberg, Steelhoven, de Brieltjens en Made naar Terheijden liep, waar hevige gevechten plaatsvonden.
De sporen van deze militaire geschiedenis zijn nog altijd zichtbaar in het landschap. Rond 1700 werd onder leiding van Menno van Coehoorn een defensieve linie aangelegd, waarop manschappen en munitie werden geplaatst. Het gebied dat zich kenmerkt door veen- en turfgronden, speelde een belangrijke rol in de Middeleeuwen. Deze kernmerken in de vorm van hoogteverschillen zijn nog steeds in het landschap zichtbaar.
De Linies van Den Hout en Munnikenhof
Bezoek de Linies van Den Hout bij Made en de Linie van Munnikenhof bij Terheijden. De Linie van Den Hout ligt op het smalste gedeelte van de hoge zandgronden, waar de inundaties van de Zegge en de Brieltjens elkaar ontmoetten. De Linie van Munnikenhof markeert de doorgang vanuit de Vughtpolder bij Breda. Beide linies zijn nu prachtige natuurgebieden die uitnodigen om te verkennen en te ontspannen.
Arrangementen en Begeleide Tochten
Samen met VVV Biesbosch Drimmelen en Toeristisch Traaie bieden we een breed scala aan arrangementen om de geschiedenis van Terheijden en de Zuiderwaterlinie te ontdekken. Voor meer informatie en om je bezoek te plannen, bezoek de websites van VVV Biesbosch Drimmelen www.vvvbiesboschdrimmelen.nl en Toeristisch Traaie www.toeristischtraai.nl.
Bezoek de Kleine Schans in Terheijden, een historische plek die herinnert aan de belegering van Breda in 1624. Het kamp van Roma bevond zich hier en de schans werd onderdeel van de omwalling van Terheijden, bedoeld om de scheepvaart op de Mark te beschermen.
De dam naar de Schans is omgetoverd tot een bijzondere Watertrap, die de mensen uitnodigt om er overheen te lopen. Op de dam liggen karrensporen die de vroegere verbinding tussen de Schans en de omgeving symboliseren. Aan weerszijden vormen traptreden met zeven niveaus een Watertrap. Het water wordt opgepompt vanuit de gracht en stroomt via de traptreden weer terug. Aan beide zijden van de dam liggen waterspuwers in de gracht.
Verken Terheijden en het buitengebied
Het verhaal van Terheijden is veelzijdig en het dorp herbergt veel historische elementen die herinneren aan de oorlogsgeschiedenis. Onder leiding van een gids ontdek je de verhalen en locaties die het verleden van het dorp en de regio tot leven brengen.
De Kleine Schans
Stelling van Willemstad
Het verhaal over het dappere plan tegen de Fransen
De zeearmen verdedigen die toegang boden tot Holland. Dát was honderden jaren lang de taak van de Stelling van Willemstad. Daarom liggen er bij de vestingen Willemstad en Klundert vijf forten in een grote kring aan het open water. Fort Prins Frederik en Fort Buitensluis liggen in Zuid-Holland en Fort Sabina, Fort de Hel en Fort Bovensluis liggen in Brabant.
De aanval van de Fransen
In 1793 moest de stelling in actie komen toen de Fransen aanvielen vanaf het land. De laaggelegen gebieden rondom Willemstad en Klundert werden onder water gezet door sluizen open te zetten. ‘Inundatie’ noemen we dat. Helaas waren de Fransen sneller dan verwacht. In de nacht van 23 op
24 februari wisten ze Fort Bovensluis te bezetten. Snel maakten ze de sluisdeuren die waren opengezet weer dicht, zodat het water dat al in de polder stond weg kon lopen.
Een dapper plan
De inwoners van Willemstad lieten het er niet bij zitten. Zij bedachten een dapper plan. Drie jonge timmermansknechten uit Willemstad boden zich aan. ‘s Nachts roeiden zij met een bootje vol gereedschap de donkere haven uit richting Fort Bovensluis. Eenmaal bij de sluis moesten ze voorzichtig zijn, anders zou een Franse schildwacht hen ontdekken. Zo stil mogelijk maakten ze de sluisdeur kapot. Toen die open ging stroomde het water weer terug de polder in.
Fort Bovensluis
Slim als ze waren, hadden ze hun bootje een stuk verderop vastgezet met een touw. Zo konden ze tegen de stroming in het Hollands Diep weer bereiken en terugvaren naar Willemstad. Daar werden ze als echte helden ontvangen. Voor hun dappere daad ontvingen ze van de gouverneur elk vier dukaten. En de Fransen? Die stonden voor een raadsel en werden weer tegengehouden door het belangrijkste verdedigingsmiddel van de stelling: een groot gebied vol water.
Na een zwaar beleg en moedige tegenstand moesten de Fransen hun verlies toegeven en trokken zij zich terug. De Stelling van Willemstad had zichzelf met succes verdedigd.
De stelling vandaag
Wie vandaag de Stelling van Willemstad bezoekt, kan de structuur van vroeger nog steeds terugvinden. Alle sluizen zijn bewaard gebleven en de forten en vestingen zijn en worden opgeknapt door
Vestingstad Willemstad
Ga zelf op ontdekking met de inundatieroute Met de inundatieroute ontdek je al wandelend de sluisjes en doorgangen die vroeger de vijanden van Willemstad tegenhielden. Je leert meer over de manier waarop wij onszelf vroeger verdedigden met water. De route komt ook langs vele andere bezienswaardigheden van de Zuiderwaterlinie. Bekijk de route [pdf]
de gemeentes. Zo kan iedereen dit belangrijke hoofdstuk uit de Nederlandse geschiedenis zelf beleven. Dat maakt de Stelling van Willemstad het bezoeken waard!
De Hop-on-Hop-off service
Reis gratis door de stelling van Willemstad
Deze zomer op pad door de Stelling van Willemstad?
Stap in de gratis shuttlebus! Deze brengt je gratis van Bezoekerscentrum Mauritshuis in vestingstad Willemstad naar vestingstad Klundert en de forten Sabina en De Hel. Ook deze zomer is er weer een opstapplaats bij het NS Station in Zevenbergen. Vanaf daar stap je ‘s morgens in voor een dagtrip naar de Stelling van Willemstad! En met de laatste rit brengt de shuttlebus je weer netjes terug naar het station. Een echte excursie naar de Stelling van Willemstad dus!
Zo bezoek je alle historische plekken in Moerdijk. Het prachtige Willemstad, het indrukwekkende Fort Sabina, het stoere Fort de Hel en het verborgen vestingstadje Klundert. Stap in en laat je verrassen en inspireren in Moerdijk!
Beleef jij ook de geschiedenis?
Bijvoorbeeld Willemstad. Stadsmuren, stervormige dijken, bastions en talloze monumenten. Stad van Prins Maurits en het prachtige naar hem vernoemde Bezoekerscentrum Mauritshuis. In dit statige pand heet de prins je welkom en wijst hij je de weg door alle kamers in dit huis én de bezienswaardigheden in de Stelling van Willemstad. Verdedig de vesting met water of roei langs de oude forten en vestingwerken in de Zuiderwaterlinie. De linie met daarin ook vestingstad Klundert en de forten Sabina en de Hel.
Bijvoorbeeld Fort de Hel. Met de Willemstadse Singel nog in de verte vormt dit fort een perfecte tussenstop tijdens jouw tocht. Geniet van een lunch, koffie en gebakje, volg een rondleiding of ontdek alle hoekjes
van Willemstad
en kiertjes van deze historische plaats. Gastheren Dick en Wim heten je graag van harte welkom! Tijdens de zomermaanden organiseren zij hier ook allerlei activiteiten en neemt het fort deel aan de Kunst- en Monumentenroute in september.
Bijvoorbeeld Fort Sabina. Niet alleen het grootste fort van de Zuiderwaterlinie, maar ook een van de meest intacte Brabantse forten! Eens een sterk fort ter verdediging tegen de Engelsen, nu een decor voor allerlei evenementen op het gebied van kunst, cultuur en natuur. Volg een rondleiding, geniet van de natuur, neem plaats op de binnenplaats van bistro De Kletsmajoor of gluur naar de overkant. Wie weet zie jij fort Prins Frederik liggen!
Bijvoorbeeld Klundert. Verborgen tussen kreken en polders, zeker de moeite van een bezoek waard! Ga zelf op pad of volg een rondleiding met de beste gidsen van Klundert. Zij brengen de geschiedenis van het dorpje Overdraghe, het huidige Klundert, al wandelend tot leven. Zo ontdek jij het imposante
Stadhuis, interessante gebouwen, prachtige vergezichten vol natuur en de vestingwallen. Vergeet de Stenen Poppen niet!
Gratis hop-on hop-off service!
De gratis shuttlebus rijdt van 5 juli t/m 31 augustus en tijdens het weekend van 13 en 14 september. De bus rijdt volgens een vaste dienstregeling*, reserveren is niet nodig. In de shuttlebus is plaats voor 8 personen, vol is vol. Haltes zijn te herkennen aan de HALTE-borden met daarop de dienstregeling. Wil je voor vertrek meer weten, kijk dan op www.visitmoerdijk.nl
* Op woensdag+vrijdag+zaterdag rijdt de pendeldienst van Bezoekerscentrum Mauritshuis naar het centrum van Willemstad (Havenhoofd), fort Sabina, fort de Hel én vestingstad Klundert.
Op donderdag en zondag rijdt de bus naar alle haltes behalve die in Klundert. De excursie vanuit Zevenbergen vertrekt alle dagen om 10.30 uur bij het NS station.
Stelling
Vestingsstadje Klundert
www.destadklundert.nl
In het centrum van het vestingsstadje Klundert, vind je een veelzijdig horecabedrijf waar gastvrijheid de boventoon voert. De rijke historie van de voormalige kerk waarin dit bedrijf is gevestigd, ademt een bijzondere maar zeer aangename sfeer uit en zorgt voor een prettige ambiance.
In restaurant De Pastorie start je de dag met een heerlijke kop koffie, kom je opladen tijdens de lunch of geniet je ’s avonds van een lekker diner. Als het weer het toelaat, is het gezellige terras geopend.
In de grote, voormalige kerk zelf wordt authentieke gastvrijheid harmonieus gecombineerd met de sfeervolle uitstraling van de rooms-katholieke kerk die het voorheen was. Nu noemen we dit onderdeel De Stad en daarmee maken we verbinding met de oude stadsrechten die Klundert heeft. Deze indrukwekkende locatie is bijzonder geschikt voor trouwerijen, (bedrijfs)feesten, concerten, vergaderingen, symposia en allerlei andere events. De hele ruimte is geschikt voor maximaal 400 personen. Wanneer het gezelschap uit een kleiner aantal mensen bestaat, wordt de ruimte optisch verkleind zodat het bijzondere, intieme karakter
behouden blijft en in balans is met de grootte van het gezelschap.
In De Stad worden ook evenementen georganiseerd zoals thema-avonden met een combinatie tussen diner en entertainment, optredens waarbij klassieke muziek de boventoon voert terwijl op andere avonden mensen zich op de dansvloer uitleven op de kenmerkende muziek uit de jaren ’70 en ’80.
Voor het vieren van een verjaardag, jubileum, baby-shower of voor het organiseren van een proeverij, is het Proeflokaal een ideale ruimte: bijzonder sfeervol ingericht met eigen ingang en sanitairvoorzieningen en geschikt voor gezelschappen tot 40 gasten.
De Stad in Klundert ligt centraal dichtbij Moerdijk, met plaatsen als Breda, Roosendaal en Dordrecht op slechts 20 autominuten afstand. Het vestingsstadje ligt aan een populaire fietsroute. De grote, gratis, parkeerplaats maakt De Stad een zeer makkelijk bereikbare en toegankelijke locatie.
www.destadklundert.nl
Stelling van Willemstad
Het interieur van het Mastboomhuis, geconserveerd zoals de laatste bewoner het achterliet, vertelt het verhaal van de familie Mastboom-Brosens. Over consolidatie en kentering, familietrots en eenzaamheid. Laag over laag over laag.
Van april t/m oktober is het Mastboomhuis op zondagen open van 13:00 tot 17:00. Op andere dagen alleen op afspraak, voor groepen van 6 tot 50 personen, desgewenst in combinatie met een bijeenkomst of vergadering.
Dorpsstraat 42, Oud Gastel www.mastboomhuis.nl
De Watersnood zit in ons DNA
Beleef zelf hoe de eilanders hebben leren leven en overleven met water. Het water als vriend, maar ook als vijand. De met een landelijke filmprijs genomineerde Virtual Reality beleving over de Watersnood van 1953 is zeer de moeite waard! ‘Indringend’ en ‘realistisch’ zijn veelgehoorde opmerkingen. Op Goeree-Overflakkee is de Ramp van 1953 nog steeds een gevoelig onderwerp.
Het Streekmuseum Goeree-Overflakkee in Sommelsdijk is interactief; touchscreens met filmpjes leiden de bezoekers door de ontstaansgeschiedenis van het eiland, de visserij, de havenkanalen, langs de Romeinen en de Watersnoodramp van 1953.
Streekmuseum met 2000 jaar eilandgeschiedenis
Het mooiste straatje het eiland is te vinden in Sommelsdijk. In de Kerkstraat vind je een rij trapgevelhuisjes uit de 17e eeuw, met daarin een verrassend leuk museum voor jong en oud. Niet voor niets is het hele complex opgenomen in Madurodam! Verspreid over 19 afdelingen wordt in het museum de geschiedenis van het ZuidHollandse eiland op overzichtelijke, verrassende wijze weergegeven. Je proeft er de sfeer van lang vervlogen tijden.
De grootste middeleeuwse
muntenschat van Nederland
“Hét Schateiland van Nederland” noemden de landelijke media
Goeree-Overflakkee toen in Dirksland een opmerkelijke vondst werd gedaan. Het totaal aantal munten, los en samengeklonterd tot grote klomp, wordt ruwweg geschat op 3000! Kom de schat bekijken!
Dagelijks leven rond 1900
Wat deden de mensen? Hoe woonden zij? Welke kleding droegen zij? Waan je honderd jaar terug in de tijd in de Flakkeese woonkamer. Oefen het bekende leesplankje in de prachtige historische schoolklas. Geniet van de typische sieraden en streekdracht op de afdeling Streekdracht. Maak kennis met verschillende oude ambachten en ruik de geuren van vroeger.
Streekwinkeltje
Sluit je museumbezoek af met leuke souvenirs uit ons streekwinkeltje. We verkopen een tof Flakkeezenspel en ouderwets lekker snoepgoed. Tot snel!
Streekmuseum Goeree-Overflakkee Kerkstraat 2-12 in Sommelsdijk. dinsdag t/m zaterdag van 13:30-16:30 uur www.streekmuseum.nl
West-Brabantse Waterlinie
Het verhaal over de strategie van Menno van Coehoorn
In West-Brabant lag de allereerste waterlinie van Nederland: de Linie van de Eendracht. Haar rol werd later overgenomen door de West-Brabantse Waterlinie. De Brabantse vestingsteden Bergen op Zoom en Steenbergen beschermden samen met Zeeuwse vestingstad Tholen de Republiek tegen de Spanjaarden, Fransen en Belgen. De linie, die bestond uit verschillende forten, vestingwerken en wallen, stond in totaal tientallen jaren onder water om de vijand tegen te houden.
Het plan van Menno van Coehoorn Rond 1700 dreigden er aanvallen vanuit het oosten. Menno van Coehoorn, Fries strateeg en vestingbouwer, kreeg de opdracht om de
verbinding tussen de vestingen Bergen op Zoom en Steenbergen te versterken. Hij bedacht een strategisch plan: van Bergen op Zoom naar Fort de Roovere, via de forten Pinssen en Moermont*, moest de liniewal versterkt worden. Tussen Fort de Roovere en Steenbergen zou gebruik gemaakt worden van het lage landschap dat perfect was voor inundatie. Inundatie is een verdedigingstechniek waarbij stukken land gecontroleerd onder water gezet werden om vijanden tegen te houden.
Van Coehoorns plan bleek succesvol: de Spanjaarden werden tegengehouden. Helaas wisten de Fransen in 1747 Bergen op Zoom te veroveren.
Fort Pinssen
Veil zelf Thoolse streekproducten
Op het Zeeuwse eiland Tholen vindt in het voorjaar en de zomermaanden elke woensdagochtend en –middag de streekproductenveiling plaats. Doe mee en sla een goede prijs af voor het streekproduct van uw wensenlijstje!
De streekproducten zijn afkomstig van Thoolse en Zeeuwse producenten. Denk aan aardappelen, aardbeien, kersen en appels. Ook zilte streekproducten zoals lamsoren en zeekraal komen aan bod. Daarnaast veilt de veilingmeester eieren, koekjes, Zeeuwse babbelaars, mosterd en bloemen.
Langeweg 11, 4697 RE Sint-Annaland, 06-38 24 52 73 www.thoolsestreekproductenveiling.nl
Streekmuseum De Meestoof
Streekmuseum De Meestoof is opgericht in 1973 en gevestigd in het voormalige gemeentehuis van Sint-Annaland. In de loop der jaren is ons museum uitgebreid met drie expositieschuren en een Noorse geschenkwoning. Wij hebben diverse kerncollecties, o.a. rond de meekrapteelt. Aan deze teelt dankt ons museum zijn naam. Ook is er aandacht voor keramiek en glaskunst van Chris Lanooy, onderwijs (in ons authentieke klaslokaal), merklappen, historische beroepen en ambachten en visserij. Tevens bezitten wij een unieke verzameling Thoolse mutsen en sieraden. De kracht van het museum ligt in de jaarlijkse wisseltentoonstellingen rondom een bepaald thema.
Escaperoom
De escaperoom 'De kelder van De Meestoof' is te boeken via de website van het museum.
Atrium
Ons nieuwe sfeervolle atrium is de makkelijk toegankelijke ingang van ons museum geworden. In het atrium bevindt zich een ruime receptie, keuken en toiletgroep en een binnen lift voor minder validen. Het atrium heeft plaats voor 50 tot 60 personen en is geschikt voor vergaderingen, presentaties en bedrijfsuitjes.
Streekmuseum De Meestoof
Bierensstraat 6, 4697 GE Sint-Annaland Telefoon: 0166-652901/06-22826192
E-mail: info@demeestoof.nl www.demeestoof.nl
Ontdek de verborgen schatten van Zeeuwse parel Tholen
Tholen, een gastvrije vestingstad in Zeeland, is een verborgen parel die je absoluut moet ontdekken. Het rijke historische verleden is nog steeds voelbaar, dankzij de goed bewaarde vestingwallen, het historische stratenpatroon dat door de tijd heen nauwelijks veranderd is, en de vele monumenten die de stad sieren. De Grote of Onze Lieve Vrouwekerk en het oude stadhuis zijn absolute hoogtepunten, die je meenemen naar vervlogen tijden.
Buiten de stad ontvouwt zich een groen achterland, met pittoreske kernen, historische molens en boerderijen. Hier kun je in alle rust genieten van de ruimte die Tholen te bieden heeft.
Een goed begin van je ontdekkingstocht is het voormalige stadhuis aan de Hoogstraat in Tholen. Dit historische bezoekerscentrum biedt een schat aan informatie over de vestingstad, de mysteries van de verdronken stad Reymerswael en alles wat je nog meer moet weten over de andere dorpen in de gemeente. Hier wordt je nieuwsgierigheid aangewakkerd om Tholen verder te verkennen.
Nog een tip: een inspirerende wandeling met een gepassioneerde stadsgids. Dit is ook mogelijk in het levendige Sint-Annaland of het pittoreske SintMaartensdijk. Je kunt deze wandelingen eenvoudig boeken via: www.eilandtholen.nl/wandelingen
Wil je liever op eigen tempo de vestingstad ontdekken? Dan is de interactieve Parelroute-app een ideale keuze. Deze app biedt extra uitleg en video's die je tijdens je wandeling helpen bij het ontdekken van de stad. Terwijl je de route volgt, verzamel je letters die uiteindelijk een woord vormen en daarmee kun je een gratis parel verdienen. Download de route via: www.eilandtholen.nl/parelroutes
Vanuit het stadje Tholen kun je prachtige fietstochten maken door de polders en langs het water van het grootste Nationale Park van Nederland; de Oosterschelde. Tot slot heerlijk ontspannen op één van de vele terrassen.
Voor meer informatie en inspiratie: www.eilandtholen.nl of scan de QR-code.
Haven van Stavenisse (Tholen)
De Haven van Stavenisse is een charmante haven op het uiterste puntje van het eiland Tholen, in een fauna- en florarijke omgeving op een unieke rustige plek in Zeeland.
De haven ligt beschut, werd opgefrist en uitgediept, veiligheid en WiFi uitgebreid en nog veel meer. Wat u als vaarder aan faciliteiten verwacht is aanwezig, supermarkt en horeca op wandelafstand.
Bij het verlaten van de haven per boot of al wandelend naar het verste punt van de havengeul wordt u verwend met een prachtig uitzicht op de mooie Oosterschelde. Stuurboord en bakboord zijn er lange en korte tochten mogelijk, met stip “zeehonden spotten” of gewoon fietsen of wandelen op de prachtige dijken.
SWS, de “Sportvissers & Watersportvereniging Stavenisse” zorgt voor een vriendelijk onthaal van de passanten, het wel en wee van zijn trouwe leden, het onderhoud van de haven in een nauwe samenwerking met de gemeente Tholen.
Ook behaalde de haven van Stavenisse het keurmerk de Blauwe Vlag, dat garant staat voor een duurzaam milieubeleid, een strakke veiligheid en voortdurende kwaliteitsverbetering. U leest er meer over op onze website.
Kortom Stavenisse is een bezoekje meer dan waard, als fietser, wandelaar of recreant.
Maar de prachtigste belevenis situeert zich op het water. Passanten zijn welkom voor een kort of lang bezoek. Het zou ons een waar genoegen zijn u in Stavenisse te begroeten.
SWS heeft nog mooie vaste ligplaatsen ter beschikking aan de scherpste voorwaarden van de regio.
SWS – Sportvissers & Watersportvereniging Stavenisse www.havenstavenisse.nl
De Fruithoek: fruit, streekproducten en cadeaupakketten
Ons echt Thools familiebedrijf is gelegen in de Mosselhoek, in een omgeving waar u prima kunt wandelen en fietsen. Fruitbedrijf Van den Berge ligt aan een doorgaande fietsroute van het centrum van Tholen richting de Oesterdam. En wanneer u de ‘Slibben, schorren, slikken fietsroute Zeeland’ maakt dan komt u tussen knooppunt 36 en 38 langs ons bedrijf.
U kunt bij ons - zowel in onze gekoelde boerderijautomaat als in winkeltje ‘De Fruithoek’ - het hele jaar terecht voor onze heerlijke eigen geteelde fruit (verse appels en peren). Ook verkopen wij seizoensfruit zoals aardbeien, bramen, frambozen, kersen, mandarijnen en pruimen. U kunt zowel in het winkeltje als in de boerderijautomaat contant of (contactloos) per pin betalen.
In winkeltje ‘De Fruithoek’ verkopen wij behalve vers fruit ook sappen, streekproducten, fruitmanden, relatiegeschenken en cadeau-/ kerstpakketten. Wij hebben altijd diverse op maat gemaakte pakketten. Maar u kunt bij ons ook altijd zelf uw verpakking en producten kiezen om een cadeau(pakket) op maat te laten maken. Verras hiermee familie en/of vrienden! Wij hebben volop keuze, voor ieder wat
Gekoelde boerderijautomaat
wils: man, vrouw, jong en oud. In ons assortiment hebben wij diverse artikelen van Leuk Zeeuws. En daarnaast hebben wij veel producten uit de streek zoals Hoeksche chips, Zeeuwse sappen, bier, meelproducten, kokiennen, jam, kaas, mosterd en honing. Behalve deze streekproducten hebben wij ook producten die niet-streekgebonden zijn.
In ‘De Fruithoek’ en ‘Boerderijautomaat’ hebben wij maandelijks diverse acties; hou hiervoor en voor de weekendactie onze website of Facebookpagina in de gaten.
Nieuwsgierig geworden?
Het winkeltje is iedere week geopend:
1 mei – 31 oktober vrijdagmiddag (13.30 - 16.30 uur) en zaterdag (9.00 - 16.00 uur).
1 nov – 30 april: vrijdagmiddag (13.30 - 16.30 uur) en zaterdag (9.00 - 15.00 uur).
Boerderijautomaat: ma t/m za (8.00 - 18.00 uur).
In de zomermaanden (8.00 - 22.00 uur).
Graag tot ziens!
Mosselhoekseweg 4A – 4691 RL Tholen
0166 - 603610 / 06 - 22 25 85 32 www.fruitbedrijfvandenberge.nl
Ontstressen en even helemaal tot rust komen
Dat kan op het uiterste puntje van het eiland Tholen, op familiecamping Stavenisse. De camping ligt direct aan de Oosterschelde, die behoort tot een van de schoonste wateren van Europa.
Uitermate geschikt voor watersportliefhebbers.
U kunt hier zwemmen, vissen, duiken en nog zoveel meer. In het nabijgelegen Stavenisse zijn meerdere duiklocaties. Blijft u liever aan wal, ook dan komt u helemaal aan uw trekken. Lekker op de fiets uitwaaien door de Thoolse polders. Of wat te denken van het uitzicht vanaf de zeedijk? Het lijkt wel alsof u de Zeelandbrug zo kunt pakken.
De camping beschikt over zowel vaste jaarplaatsen als toeristische plaatsen. Wanneer u zelf niet in het bezit bent van een kampeermiddel kunt u één van onze gethematiseerde verhuur accommodaties huren.
Vanaf het terras bij Hap & Tap ’t Scheld heeft u vrij zicht op het zwembad. Hier kunt u genieten van een hapje en een drankje, terwijl u kinderen in het zwembad spelen.
Scheldseweg 3 - 4696 RG Stavenisse 0166 692535 - www.campingstavenisse.nl
Korenmolen De Jager
Even buiten Oud-Vossemeer, langs de doorgaande weg naar de Vossemeerse brug, vind je Molen De Jager. De enige molen in de wijde omgeving die nog steeds beroepsmatig in bedrijf is. Hier leeft de molenaar letterlijk van de wind!
Een aantal keer per week wordt graan gemalen tussen de molenstenen. Van het volkorenmeel en de bloem maakt de molenaar een groot aantal producten voor de thuisbakker.
Van broodmix tot cakemix en van pannenkoekenmix tot een pakketje om zelf echte Zeeuwse bolussen te bakken.
De thuisbakwinkel is open van woensdag t/m vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur en zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Hikseweg 12 4698 PD Oud-Vossemeer. Telefoon: 06-1230 2292
www.molendejager.nl
Een (t)huis voor iedereen!
Een (t)huis voor iedereen! Huys van Roosevelt
Lekker relaxed lunchen, borrelen en dineren op ons zonneterras, de kerktuin, het knusse restaurant óf op het balkon met uitzicht op het historische dorpsplein.
Lekker relaxed lunchen, borrelen en dineren op ons zonneterras, de kerktuin, het knusse restaurant óf op het balkon met uitzicht op het historische dorpsplein.
Huys van Roosevelt Raadhuisstraat 13 Oud-Vossemeer 0166-769019 www.huysvanroosevelt.nl
Bezoek Oud-Vossemeer: het dorp van de Roosevelts!
Huys van Roosevelt Raadhuisstraat 13, Oud-Vossemeer Tel. 0166-769019 www.huysvanroosevelt.nl
Halverwege de 17e eeuw namen Claes van Rosenvelt en zijn vrouw Jannetje een beslissing die achteraf gezien de wereld positief heeft veranderd. Ze besloten om hun dorp Oud-Vossemeer te verlaten en te emigreren naar Nieuw Amsterdam, het huidige New York.
In Amerika kregen Claes en Jannetje een aantal legendarische nakomelingen: Theodore Roosevelt (19011908) en Franklin D. Roosevelt (1933-1945). Theodore, met zijn 42 jaar nog steeds de jongste president aller tijden, loodste het sterk ontwikkelende USA de 20ste eeuw in en Franklin werd ten tijde van WOII legendarisch, onder meer om zijn 4-Freedoms speech. Beide Roosevelts worden geschaard onder de beste Amerikaanse presidenten aller tijden.
Oud-Vossemeer:
Het Roosevelt Informatiecentrum is gevestigd in het voormalige recht- en gemeentehuis van Oud-Vossemeer
Franklin was getrouwd met nog een nazaat van Claes en Jannetje. Ze was het nichtje van president
Theodore, en ze heette Eleanor Roosevelt. Zij werd de meest geliefde en invloedrijkste presidentsvrouw aller tijden. Razend interessant dus om op openingstijden (check: www.rooseveltoudvossemeer.nl) het Roosevelt Informatie Centrum te bezoeken. Groepen vanaf 6 personen kunnen hier sowieso dagelijks terecht (reserveer minimaal een dag vooraf) via Huys van Roosevelt (0166-769019 óf info@ huysvanroosevelt.nl).
Én: in Huys van Roosevelt vieren we dagelijks vanaf 10.00 uur dat Claes en Jannetje ervoor zorgden dat OudVossemeer van alle Nederlandse plaatsen de meeste invloed heeft gehad op de wereldgeschiedenis.
*Deze actie is geldig t/m 5 september 2021
Ontdek Glamping Hogediep
Een paradijs voor natuurliefhebbers
Glamping Hogediep, gelegen in het schilderachtige landschap aan de Steenbergsche Vliet , biedt een unieke vakantie-ervaring voor iedereen die houdt van de natuur, ontspanning en avontuur.
Adembenemende Locatie
Gelegen aan de Steenbergse Vliet wat een natuurgebied is dat vooral bestaat uit rietmoeras. Het gebied staat tegenwoordig opnieuw in open verbinding met het Volkerak, na het openzetten van het sluizencomplex bij Benedensas. Het natuurgebied is een paradijs voor watervogels en een ideale paaiplaats voor vissen, waaronder de karper en snoekbaars. De rustige omgeving biedt een perfecte ontsnapping aan de drukte van het dagelijkse leven. Met talloze wandel- en fietspaden in de buurt kun je de natuur op je eigen tempo verkennen.
Uitstekende Faciliteiten
Glamping Hogediep heeft moderne faciliteiten die je verblijf comfortabel en aangenaam maken. Van schone sanitaire voorzieningen en een nabijgeklkegen boerderijwinkel tot een gezellig café. Daarnaast is er op de jachthaven een speeleiland voor de kinderen, waardoor het een ideale bestemming is voor gezinnen.
Tips voor een Perfect Verblijf Reserveer op Tijd: Vooral in het hoogseizoen is het aan te raden om je plek van tevoren te reserveren. Verken de omgeving: Maak gebruik van de fietsen op de camping en ontdek de prachtige natuur en nabijgelegen dorpjes.
Conclusie
Glamping Hogediep is meer dan alleen een safaritent in een bos; het is een bestemming waar herinneringen worden gemaakt. Of je nu op zoek bent naar avontuur, ontspanning of gezelligheid, deze camping biedt het allemaal. Boek je verblijf vandaag nog en ontdek waarom zoveel gasten keer op keer terugkeren naar dit prachtige stukje Brabant.
Nieuwsgierig geworden? Kijk voor meer informatie op www.schapenput.nl/hogediep en wij hopen jullie binnenkort te mogen verwelkomen op Glamping Hogediep!
Jachthaven de Schapenput
Heensedijk 57a, 4655 AL De Heen tel. 0651517217 info@schapenput.nl www.schapenput.nl
Beleef Bergen op Zoom
Gezellige terrasjes, bijzondere winkeltjes, pittoreske steegjes en een middeleeuws stadspaleis. Maar ook een strand, paarse heidevelden en uitgestrekte bossen. Dat is Bergen op Zoom: een historische vestingstad, gelegen aan het water en in het groen.
Het Markiezenhof
Achter de imposante gevel van dit stadspaleis vind je een intrigerend complex van zalen, stijlkamers, galerijen, traptorens, binnenplaatsen en tuinen. Je komt er alles te weten over de geschiedenis van stad en streek.
Monumenten
In het compacte stadscentrum staan meer dan 800 monumenten met als iconen het unieke Markiezenhof, Sint Gertrudiskerk, Oude Stadhuis, Synagoge, Gevangenpoort, Ravelijn Op den Zoom en theater De Maagd.
Fort de Roovere
Op dit grootste fort van de West Brabantse Waterlinie kun je lopen door het water zonder natte voeten. Naast de Mozesbrug kun je hier de Pompejustoren beklimmen voor een indrukwekkend uitzicht.
Verborgen Vesting
Onder de grond ontvouwt zich het verhaal van de groei van Bergen op Zoom tot belangrijke vestingstad. Maak kennis met traptorens, ondergrondse galerijen en kruitkamers. Een soundscape en lichtshow brengen de oude vestingmuren tot leven.
Landgoed Lievensberg
Klimmen en klauteren in het klimbos, zelf groente en fruit plukken bij de lokale kweker, je zintuigen prikkelen op het Blote Voetenpad en je kennis bijspijkeren in het educatieve bezoekerscentrum. Of gewoon lekker genieten van een hapje en drankje bij een van de horecagelegenheden.
VVV Brabantse Wal
Steenbergsestraat 6, Bergen op Zoom (in stadspaleis het Markiezenhof) t. +31(0)164 277 482 i. www.vvvbrabantsewal.nl
Boerderij
Den Hof
Boerderij Den Hof ligt in een bosrijke omgeving aangrenzend aan het prachtige historische Fort De Roovere op de Brabantse Wal.
Deze omgeving heeft een prachtig stukje natuur wat rust en positiviteit uitstraalt wat ook voor onze zorgtak heel heilzaam werkt. Ons gezin en personeel zorgen ervoor dat alles binnen het bedrijf goed draait.
Boerderij Den Hof heeft in deze omgeving de runderen lopen die melk en vlees produceren, wat vervolgens via de boerderijwinkel wordt verkocht. Daarnaast verkopen wij ook ambachtelijk ijs, gemaakt van onze eigen melk. Ook kunt u van de rust genieten buiten op ons koffie terras.
Buitenlust 1 - 4661 AL Halsteren - 06 220 70 885
www.boerderijwinkeldenhof.nl
Wij zijn ook te volgen via facebook.
camping om te genieten!
Laagweg 6 | 4614 PV Bergen op Zoom Tel. 0165 307 774 | 06 505 773 25 | paul@dassenplas.nl www.de dassenplas.nl
Hoe werkt inundatie?
Nederland ligt onder de zeespiegel. Daardoor is water vaak onze vijand, maar wanneer je het slim inzet is het óók een vriend. Bijvoorbeeld wanneer je overstromingen naar je hand kunt zetten door het water letterlijk in de juiste banen te leiden. Door stukken land gecontroleerd onder water te zetten, waren we vijanden vaak te slim af. Deze verdedigingstechniek heet inundatie. Hoe werkt inundatie precies?
Een gecontroleerde overstroming
Nederlanders weten al eeuwenlang veel van water. Zo leerden we ook om water te gebruiken bij onze militaire verdediging. We lieten een poldergebied expres en gecontroleerd onder water lopen met water uit de rivieren zoals de Mark, de Dommel en de Zoom. De sluis openzetten dus. Dit noemen we inundatie, oftewel letterlijk: overstroming. Een simpel idee, maar wel heel planmatig en met militaire precisie uitgevoerd. Er mag immers niet te veel water binnenstromen, want dan vaart de vijand eroverheen. En ook niet te weinig, anders loopt het vijandelijke leger gewoon naar de overkant.
Soms moet je creatief zijn
Inundatie verloopt niet altijd zonder problemen. Want wat doe je als de vijand onderdelen van jouw inundatiesysteem in handen heeft? Zoals een belangrijke sluis? Dan steek je de dijken door. En wat doe je als er alleen water uit de zee beschikbaar is? Dan zet je bij vloed de sluis open om zeewater via de sluis binnen te laten. Maar zeewater is zout – een ramp voor de landbouwgrond. Boze boeren maakten de sluizen dan ook soms expres kapot om hun akkers te beschermen. In oorlogstijd trokken inwoners, helaas, vaak aan het kortste eind.
Genieten van natuur en historie
Ontdek de schoonheid van Wouw
De rijke historie, pittoreske dorpskern en groene omgeving maken Wouw absoluut een bezoek waard. Het Roosendaalse dorp kent vele mooie plekjes waaronder de iconen Vesting Kasteel van Wouw, de Sint-Lambertuskerk en molen De Arend. Deze karakteristieke bezienswaardigheden zijn onder andere opgenomen in de wandelroute de Ster van Wouw (14 km). Ontdek Wouw!
Kasteel van Wouw
Het Kasteel van Wouw is een van de weinige ronde waterburchten die in Brabant gestaan hebben. Het dateert uit de elfde eeuw. Rond de zestiende eeuw kwamen onder andere Karel de Vijfde, Erasmus en Philip de Schone naar het kasteel. Tot voor kort lagen de muren verborgen in de grond. Nu zijn ze gerestaureerd en is de slotgracht opnieuw tot leven gebracht. Vier meter hoge aarden wallen geven de contouren van het vroegere kasteelcomplex aan. De kasteelweide is dagelijks toegankelijk. In de zomermaanden start er iedere zaterdag om 10.30 uur een rondleiding vanaf de Casteelse Dreef. Aanmelden: rondleiding@kasteelvanwouw.nl
Bezoek de Lambertuskerk
De indrukwekkende Sint-Lambertuskerk is een laatgotische kruiskerk uit het begin van de zestiende eeuw. De kerk is, samen met het vroegere
gemeentehuis (ontworpen door de bekende architect Joseph Cuypers) het trotse middelpunt van het dorp. Met het prachtige glas-in-lood raam van Joep Nicolas en de fraaie houten beelden, de zogenaamd Wouwse 'mannekes', is de kerk zeker een bezoek waard. In de maanden juni t/m september is er iedere zondagmiddag een gids aanwezig.
Molen de Arend
Bergkorenmolen De Arend stamt uit 1811, na een brand is de molen in 1825 herbouwd. Dankzij een team van enthousiaste molenaars en vrijwilligers is de molen nog in functie. In de winkel zijn meel, brood- en bakmixen te koop. Elke dinsdag en zaterdag is de molen geopend van 10.00-16.00 uur.
Fietsen, wandelen en overnachten
In en rond Wouw zijn verschillende, mooie fietsen wandelroutes om de omgeving te verkennen. Het marktplein biedt enkele restaurants waar je heerlijk kunt genieten. Op steenworp afstand van natuurgebied Het Beekdal ligt de gelijknamige camperplaats, ook zijn er nog twee B&B’s waar je kunt overnachten. De rust en natuur van het buitengebied zijn goed te combineren met de reuring van een dagje Roosendaal. Kijk ook op: www.bezoek-roosendaal.nl/ontdekken/wouw
