'Over hindernissen nemen, vastbijten in probleemlocaties en denken in mogelijkheden'

Zwanenburg Projecten

'Over hindernissen nemen, vastbijten in probleemlocaties en denken in mogelijkheden'

Voor het kantoorpand van Zwanenburg Projecten aan de Marktweg in Heerenveen graast een witte neushoorn. Het levensgrote beeld is al van verre te zien. Een eyecatcher die past bij het jonge ambitieuze team, dat bestaat uit een mix van dromers en doeners. Juist die combinatie van dromen en doen is de kracht van Zwanenburg Projecten. “Wij kiezen niet alleen voor nieuwbouwprojecten op uitbreidingslocaties, maar bewust ook voor projecten waar we een hindernis of drie voor moeten nemen.”

De in vervalgeraakte zuivelfabriek in Langweer, het leegstaande tuincentrum in Dokkum, het met hekken omheinde gebied De Polle in Lemmer, de voormalige supermarkt tegenover de Bonifatiuskerk in Leeuwarden. Het zijn stuk voor stuk locaties waar de projectontwikkelaars van Zwanenburg Projecten met liefde hun tanden in zetten. “Dit soort rotte appels zijn voor ons een geweldige uitdaging”, vertelt directeur Erik Zwanenburg. “Ons doel is om de leefbaarheid in dorpen en steden te vergroten door een moeilijke plek om te toveren tot een mooie plek. Dat is in de loop der jaren onze missie geworden.”

Om deze missie te volbrengen heeft Zwanenburg Projecten zowel dromers als doeners aan boord. Erik is zo’n uitgesproken dromer, geeft hij toe. “Ik kan helemaal wegdromen wanneer ik naast een vervallen tuincentrum sta. In mijn hoofd doemen beelden op van prachtige appartementen wanneer ik oog in oog sta met een oude melkfabriek waarvan alle ramen zijn ingegooid. Dat is onze kracht: denken in mogelijkheden en niet in moeilijkheden. Ons team gaat met hun kennis en expertise aan de slag, zo weten we van elke plek weer een mooie plek te maken.”

Van moeilijke naar mooie plek

In de afgelopen jaren wist het team van Zwanenburg Projecten heel wat moeilijke plekken te veranderen in mooie plekken. “Een goed voorbeeld is de voormalige J.J. Boumanschool aan de Hantumerweg in Dokkum”, vertelt ontwerpmanager Titia Haagsma. “Dit gebouw werd al een tijd niet meer als school gebruikt. De wijk zag het jarenlang leegstaan. Uiteindelijk bleek sloop de beste optie. Daardoor konden we vanaf nul beginnen met de ontwikkeling van 32 zorgstudio’s voor Talant. Studio’s die aan alle huidige wensen en eisen voldoen. Het resultaat is een prachtig zorgcomplex waar zowel bewoners als omwonenden trots op zijn. Het zorgcomplex beheren en verhuren we zelf. Zo zijn we voor langere tijd verbonden aan zo’n project.”

‘Een probleemlocatie kun je pas echt omarmen wanneer je er zelf verantwoordelijk voor bent’

Het klinkt eenvoudig: een probleemlocatie opkopen en veranderen in een succesverhaal. Maar daarvoor is volgens Zwanenburg een flinke portie lef nodig. “Er zijn maar weinig ontwikkelaars die deze uitdagingen nog aan durven te gaan. Je loopt als ontwikkelaar namelijk zelf het financiële risico. Maar ik heb genoeg vertrouwen in ons team dat we ook aan dit soort rotte appels uiteindelijk een verdienmodel kunnen koppelen. We zijn altijd zelf risicodragend ondernemer. We bijten ons helemaal vast in zo’n project, juist omdat onze eigen centen erin zitten.

Titia Haagsma sleept de rotte appel uit Langweer

Vaak kun je zo’n probleemlocatie pas echt omarmen wanneer je er zelf verantwoordelijk voor bent. Dat verantwoordelijkheidsgevoel zit in ons DNA verweven. Wij durven zulke uitdagingen wel aan te gaan.”

Handen uit de mouwen

Zo kocht Zwanenburg Projecten onlangs een aantal panden op in Drachten. “Stuk voor stuk locaties die al langere tijd over de markt gaan”, vertelt Haagsma. “Naast uitbreidingslocaties waar je gelijk met een schone lei kunt beginnen, buigen wij ons ook graag over locaties die op het eerste gezicht de nodige hindernissen opleveren. Dat is een bewuste keuze, die we alleen kunnen maken omdat we een team in huis hebben dat exact weet met welk bijltje in zo’n geval moet worden gehakt. Die jarenlange ervaring is de motor achter de vele succesvolle renovatie- en herinrichtingsprojecten.”

Ook in het eigen dorp steekt Zwanenburg Projecten de handen graag uit de mouwen. “In het centrum van Heerenveen hebben we aan het einde van de winkelstraat een aantal winkelpanden opgekocht en gesloopt”, vertelt Zwanenbrug. “Hier komen grondgebonden stadswoningen voor in de plaats. In een voormalig kantoorpand even verderop realiseren we appartementen voor starters. Op die manier proberen we het centrum van Heerenveen een boost te geven zodat het vitaal en levendig blijft. Die trend, waarbij leegstaande winkel- en kantoorpanden worden omgebouwd tot woningen, zien we op heel veel verschillende plekken in Friesland. Een ontwikkeling waar we graag aan meewerken. Want juist op dit soort locaties kun je prachtige woningen creëren met alle voorzieningen om de hoek.”

Bouwen naar behoefte

Naast renovatie en herontwikkeling houdt Zwanenburg Projecten zich natuurlijk ook bezig met uitbreidingslocaties. “Je zou het bijna vergeten”, lacht de directeur. “Een van de nieuwste plannen is Middelsee in Leeuwarden, waar we twee deelprojecten mogen uitvoeren. In het eerste deelproject realiseren we 44 zogenoemde WoonSpods. Dit zijn energieneutrale rug-aan-rug-woningen voor een zeer gevarieerde doelgroep. Daarnaast ontwikkelen we in Middelsee twaalf Loodswoningen met een industrieel karakter aan het water. In beide projecten zie je onze signatuur heel duidelijk terug, doordat we het graag net even anders dan anders doen. Hierdoor krijg je woningen die opvallen en waar we met trots onze naam aan verbinden.”

‘Wij willen voor iedere wens een woning op maat ontwerpen’

Appartementen en horecaplein aan de Stevenshoek in Langweer

Haagsma merkt dat er volop interesse is voor dit soort creatieve ontwerpen. “Op een plan met 41 levensloopbestendige bungalows in Blitsaerd (Leeuwarden) krijgen we met gemak honderden aanmeldingen. We zouden ons daarna volledig kunnen focussen op die 41 geluksvogels die een woning toegewezen krijgen, maar wij richten ons ook op al die mensen die overblijven. Welke wensen hebben zij? En zijn er projecten waar we hen een kans kunnen bieden op een woning? Uiteindelijk is ons doel om voor iedere wens een woning op maat te ontwikkelen. Of dat nou huur of koop is, een studentenwoning of een levensloopbestendige woning, een penthouse of starterswoning. Zolang we maar ontwikkelen waar behoefte aan is en we bewoners blij kunnen maken.”

Kroon op het werk

Door te kiezen voor zo’n ruime doelgroep zit het team van Zwanenburg Projecten geen moment zonder opdrachten. “Men weet ons te vinden als creatieve aanjager van grote gebiedsontwikkelingsvraagstukken”, merkt Zwanenburg. “De kennis die we hebben opgedaan bij vorige projecten komt ons goed van pas bij nieuwe uitdagingen. Juist door te investeren in locaties die al jarenlang over de markt gaan, geef je een dorp of wijk een nieuwe toekomst. Ik geniet enorm van de energie die er loskomt bij onze projecten. Of dat nou in Heeg is of in Lemmer, in Leeuwarden, Dokkum of over de Friese landsgrenzen: vaak zijn onze projecten het vliegwiel voor nieuwe concepten. We steken mensen aan met ons enthousiasme, waardoor er bewonersinitiatieven ontstaan die de gehele buurt ten goede komen. Dat is de kroon op ons werk.”

‘Vaak zijn onze projecten het vliegwiel voor nieuwe concepten’

Eerste schetsontwerp voor appartementen aan het Bonifatiusplein in Leeuwarden

TWA Architecten

‘Wij ontwerpen een nieuw hoofdstuk voor een al bestaand verhaal’

TWA Architecten bouwt ‘originelen’. Dat wil zeggen gebouwen met een eigen karakter. Soms een tikkeltje eigenwijs, maar altijd met respect voor de omgeving, cultuur en historie. Het eigen kantoor, dat is gehuisvest in de oude graanmalerij De Eendracht vlakbij het dorp Burdaard, is daar een mooi voorbeeld van. Het gebouw staat al ruim honderd jaar langs de Ee, diende als graanmalerij, mestdrogerij en nu als architectenbureau, en heeft nog steeds veel karakter. Dat is exact zoals architecten Bauke Tuinstra en Doeke van Wieren ontwerpen.

“De waarden uit de omgeving, het collectieve en het persoonlijke, zijn de basis voor elk ontwerp dat we maken”, vertelt Bauke Tuinstra. “Elk gebouw voegt op die manier waarde toe aan de omgeving. Daarom noemen we onze ontwerpen ‘originelen’, waarmee we altijd op zoek gaan naar de verbinding. We zien onze ontwerpen als een nieuw hoofdstuk, dat we toevoegen aan een al bestaand verhaal. Daarmee verbind je de mensen die er wonen of werken met hun omgeving, met hun cultuur en met elkaar. Zo ontstaan er waardevolle en gewaardeerde gebouwen.”

‘Elke kleine slinger in de weg biedt een nieuw perspectief’

De gewaardeerde gebouwen van TWA Architecten zijn in Friesland inmiddels ruimschoots aanwezig. Zo was TWA onder meer betrokken bij de herbestemming van De Blokhuispoort in Leeuwarden. Dit project ontving de Gulden Feniks, de landelijke prijs voor beste transformatie. De in de Blokhuispoort gevestigde bibliotheek werd gekozen tot mooiste bibliotheek van Nederland. Het bijzondere zoeken de twee architecten vooral in ‘het gewone’. “Dat is een kwaliteit die ook terug is te vinden in de identiteit van het Friese landschap”, zegt Doeke van Wieren. “Die wordt niet gekenmerkt door extremen. Elke kleine slinger in de weg biedt een nieuw perspectief.”

Ook buiten Friesland ontwierp TWA grote projecten, zoals de wijk Luijendijk-Zuid in Landsmeer, Park Diepstroeten in Assen en het Havenkwartier in Blauwestad. Op dit moment wordt er gewerkt aan de herstructurering van de Bloemenwijk in Alkmaar, het nieuwe dorp Reeve bij Kampen en verschillende projecten in de kop van Overijssel. Naast de grote schaal is volgens TWA ook de kleine schaal belangrijk. “Daarom hebben we ook interieurontwerp binnen ons bureau als speerpunt”, vertelt Tuinstra. “Zeker in zorgprojecten is dat belangrijk, om een veilig en plezierig thuis te kunnen maken voor de kwetsbare bewoners.”

Krachten bundelen voor Friese opgaven

In Kornwerderzand ontwierpen Tuinstra en Van Wieren het Afsluitdijk Wadden Center. Dat ontwerp is passend gemaakt bij het karakter van de dijk: eenvoud en spektakel ineen. “Ontwerpen voor gebouwen als het Afsluitdijk Wadden Center doen we overigens vanuit onze samenwerkingscorporatie GEAR”, zegt Van Wieren. Hij legt uit dat TWA Architecten daarin de krachten bundelt met de Friese architectenbureaus Achterbosch Architecten en Borren Staalenhoef Architecten.

Woontorens Tesselschadestraat Leeuwarden foto Gerard van Beek

Die keuze om de krachten te bundelen, is niet zonder reden, zo blijkt. “GEAR is een sterk samenwerkingsverband dat over de juiste kennis, ervaring en capaciteit beschikt om een breed scala aan projecten op te pakken”, aldus Van Wieren. “GEAR staat in het Engels voor ‘het kunnen versnellen’ en in het Fries voor ‘samen’. We hebben de corporatie opgericht tijdens de financiële crisis. We merkten toen dat geen enkel Fries architectenbureau kon voldoen aan de selectiecriteria bij de gunning van grote opdrachten. We werden geconfronteerd - en dat stak ons - met grotere bureaus van buiten Friesland. Maar wij vonden dat de typisch Friese opgaven door lokale ontwerpers zouden moeten worden opgepakt, door noordelingen die het gebied goed kennen.”

Blokhuispoort Leeuwarden - foto's Gerard van Beek

Iconische gebouwen

En met succes, want na de oprichting van GEAR lukte het de noorderlingen wel om in aanmerking te komen voor grootse opdrachten. Zo werden er iconische gebouwen gerealiseerd, zoals het Afsluitdijk Wadden Center in Kornwerderzand en de Elfstedenhal en de WaterCampus in Leeuwarden. “We zijn nu in opdracht van de provincie bezig met It Swettehûs in Leeuwarden”, vertelt Van Wieren. It Swettehûs wordt een werkplek voor brugbedienaars, de uitvalsbasis voor het provinciale vaarwegbeheer en de technische dienst voor onderhoud van bruggen en sluizen. “Het wordt een volledig energieneutraal gebouw en is voor een groot deel circulair”, aldus Tuinstra. “De provincie wil met het gebouw een voorbeeldproject zijn op het gebied van circulair en duurzaam bouwen. Het wordt een van de meest circulaire gebouwen van Nederland.”

Woningbouw

TWA Architecten focust zich daarnaast op sociale woningbouw, onder meer in Friesland en in het aardbevingsgebied van Groningen, met projecten in Appingedam en Delfzijl. “Sociale woningbouw is een maatschappelijke, belangrijke opgave, die je met redelijk eenvoudige middelen heel goed kunt ontwerpen”, zegt Van Wieren. “Zo geef je karakter aan de woningen. Je versterkt de plek, in Groningen is dat zelfs letterlijk zo. Wij vinden het in elk geval erg belangrijk dat je zorgt dat er niet een totaal anonieme wijk wordt neergezet.”

Ook doet TWA Architecten aan woningbouw waarbij de woningen een nieuwe eenheid vormen en een sterke eigen identiteit hebben, onder meer in de wijk Skoatterwâld in Heerenveen. Daar vinden de architecten in plan De Treffe een manier om een prettige woonomgeving te creëren. “Het nieuwbouwplan De Treffe bestaat uit 61 koopwoningen”, vertelt Tuinstra. “Samen met ontwikkelaar Slokker, bouwbedrijf Lont en Baljon Landschapsarchitecten maken we een woonlandschap, geïnspireerd op De Deelen, met woonclusters in een waterrijke en groene omgeving. Ontmoeten staat hier centraal, op de binnenhoven en in het landschap.”

Druk op woningmarkt

Een van de eisen in de huidige woningmarkt is volgens Tuinstra en Van Wieren het realiseren van een goed leefklimaat. “De vraag naar woningen in een ruimere en groenere leefomgeving is enorm”, zegt Tuinstra. “Driehoogachter in Amsterdam is niet meer het hoogst haalbare. Corona heeft ons laten inzien dat we ook op afstand kunnen werken. Je gaat nu veel eerder werken waar je woont, dan wonen waar je werkt. Zelfs in de zogenoemde krimpgebieden in Friesland zien we dat er geen woning meer te krijgen is.”

‘Zelfs in de zogenoemde krimpgebieden in Friesland is er geen woning meer te krijgen’

TWA Architecten kan bestaande steden verder verstedelijken en verdichten. Tuinstra: “In onze ontwerpen staan een goed leefklimaat en het verbinden van groen, water en gezondheid centraal. We werken dan ook vaak samen met een omgevingspsycholoog en landschapsontwerpers. We kiezen bewust voor een mix van doelgroepen met woningen voor zowel gezinnen als senioren, huur en koop, in verschillende prijsklassen. Op die manier krijg je een levendige wijk, op alle momenten van de dag.”

Van Wieren: “De druk op de woningmarkt levert wel de vraag op wáár we moeten gaan bouwen. We moeten hier in Friesland niet het kind met het badwater weggooien, anders is onze mooie provincie straks volgebouwd. Maar zo’n vaart zal dat niet lopen, verwacht ik. Er zijn voldoende mogelijkheden om in het landschap te bouwen, zonder dat je het landschap geweld aandoet.

Mogelijkheden in de dorpen

TWA Architecten ziet ook mogelijkheden in de dorpen. “Mondjesmaat, hoor”, geeft Van Wieren aan. “Dat gaat niet om grote aantallen. Maar in dorpen is er altijd al een roep geweest om een paar woningen bij te bouwen, om onder meer jongeren plek te bieden als ze het huis uitgaan. We zien het ook in ons eigen dorp Burdaard, er zijn hier geen huurwoningen meer. Daardoor ontstaan er schrijnende gevallen: mensen die uit elkaar gaan, kunnen na de scheiding niet langer dicht bij hun werk en sociale contacten wonen. Om die reden moeten we zorgen dat er meer mogelijkheden komen voor een wooncarrière in de eigen omgeving.”

De Treffe Heerenveen - renderering Theo van Leur

‘Wij zien mogelijkheden voor heel kleinschalige woningbouw in de dorpen’

Van Wieren vertelt dat TWA Architecten zelf aan het kijken is om kleine aantallen woningen in Burdaard bij te bouwen, passend binnen het dorp. Tuinstra: “Dat is een bijzondere opgave. Want eigenlijk kennen we tot nu toe twee soorten opdrachten: of heel individueel, met kavelplannen waarop elke woning anders is. Of heel projectmatig, waarbij grote series en uniformiteit aan de orde zijn. En in dorpen wil je juist goedkoop bouwen, maar niet zoals in de jaren zestig met rijtjeswoningen. We moeten op een dorpse manier zien te bouwen. Zo houd je de dorpen vitaal. En het mooiste is natuurlijk wanneer we alleen nog duurzaam bouwen. Dat is beter voor het milieu en goed voor de energierekening van de toekomstige bewoner. We zien dat bouwers en bestuurders er ook zo over denken. Die beweging gaat naar ons idee de goede kant op!”

Luijendijk-Zuid Landsmeer - fotoArthur Smeets