Blog – Ik gun Nederland nog wel een beetje Peter den Oudsten

27 september 2019

Adriaan de Wolf schilderde het portret van Peter den Oudsten dat komt te hangen in het stadhuis. Dit is een fragment.

2

De Algemene Bestuursdienst van het rijk

is – niet voor het eerst, trouwens – bezig met

een belangrijk project over publiek leiderschap.

Ik werd daar gisteren over geïnterviewd,

maar wees gerust, ze interviewen heel veel

mensen! Maar ik deed natuurlijk mijn best me opviel, was dat ik bij de voorbereiding

van het gesprek steeds opnieuw aan één persoon moest denken. Peter den Oudsten.

D

at kwam natuurlijk omdat ik ook bezig was met de toespraak voor vanmiddag, bij zijn laatste raadsvergadering.

Maar het heeft er ook mee te maken dat Peter in de afgelopen jaren indruk op me heeft gemaakt.

Met zijn publieke leiderschap in de stad die me het meest dierbaar is.

Leiderschap is lastig, omdat het is een mix is van moeilijk te verenigen kwaliteiten. Een publieke leider moet op minstens drie manieren perfect in verbinding staan met zijn omgeving.

• Je moet natuurlijk de emotie van de stad kunnen vertolken. Het grootste verdriet.

De woede. En de vreugde. Maar niet als neutrale vertaler. Een burgervader voegt iets toe. En daardoor kunnen mensen verder.

• Elke profielschets vraagt om een verbinder.

Maar wie alleen verbindt, doet weinig meer dan stopverf. Echte leiders verbinden actief.

Ze bieden hoop en zetten aan tot actie.

• En essentieel is dat je glashelder maakt waar het in essentie om gaat. Juist als anderen twijfelen. Publieke leiders dragen de kernwaarden van de publieke zaak. En dragen die uit als het spannend wordt.

Op al die manieren heeft Peter een zeldzame klasse laten zien. En hij heeft het lang volgehouden. →

27 september / Ik gun Nederland nog wel een beetje Peter den Oudsten

om er verstandige dingen over te zeggen. En wat

Weet je het zeker?

Ik heb het nog even opgezocht, want misschien is er sprake van een misverstand. Want toen Peter bekendmaakte dat hij wegging, dachten veel mensen: “ach ja, hij wordt dan natuurlijk 68 en dan ga je met pensioen.” Maar de kenners weten dat burgemeesters rustig door kunnen tot hun zeventigste. Het enige dat je daarvoor hoeft te doen, is de raad en college van die wens op de hoogte te brengen. Dus het hangt van Peter af.

We kunnen er nog een heel andere middag van maken!

Maar ik ken zijn wens om te stoppen al een tijdje.

Hij heeft me er al lang geleden op voorbereid.

Mijn eerste reactie was: weet je het zeker? Maar hij wist het zeker. Het was goed om te stoppen, vond Peter. Hij was nog bereid om waarnemer te worden. Wegbereider voor de Kroonbenoemde burgemeester. Maar Peter wilde dat zelf niet meer zijn.

Ik vind het niet leuk dat hij vertrekt. We kennen elkaar al wat langer. We werden ongeveer tegelijk wethouder in Leeuwarden en Groningen. We ontmoetten elkaar later via gemeenschappelijke vrienden. Ik vond het leuk om vanuit Utrecht te zien dat Peter burgemeester werd van ‘mijn’ Groningen.

En toen in februari 2016 de Staten van Groningen besloten mij voor te dragen als de nieuwe commissaris, hing Peter meteen aan de lijn.

“Ik had natuurlijk liever Ruth gehad”, zei hij, “maar in deze keuze kan ik me ook wel vinden.”

4

Stad-provincie Het was leuk om samen te werken. Peter wees me de weg in de provincie die ik al dacht te kennen.

We gingen samen in zijn oude cabrio naar Oldenburg voor Duitse les. En we spraken elkaar heel vaak. Soms meerdere keren per dag. En bijna altijd harmonieus.

Dat laatste is een klein wonder. Ik heb nog levendige herinneringen aan de verhoudingen tussen stad en provincie rond de eeuwwisseling.

De ijspegels hingen regelmatig aan het plafond.

En ik weet uit de overlevering dat de ongezelligheid nog bepaald niet voorbij was toen wij waren vertrokken naar Utrecht. Toen ik terugkwam, was de sfeer enorm verbeterd. Soms helpt het om een tijdje weg te gaan!

Ik schrijf de verbeterde relatie tussen stad en provincie vooral toe aan de inspanningen van Peter den Oudsten. Altijd verbindend. De vuistregel dat de commissaris en de burgemeester het nooit publiekelijk oneens zijn, bestond al toen ik aantrad. Ik erfde hem van Max. En ik merkte hoe goed het werkt. Het mag stevig. Maar wel onder vier ogen.

Veel mensen waarderen Peters stijl. Zonder omwegen. Hij stapt naar mensen toe als hij denkt dat er iets aan de hand is. Hij hoort het graag uit de eerste hand. Of dat nu tussen bestuurders onderling is, of met bewoners: hij gaat er op af.

Peter vertegenwoordigt de stad met verve.

Hij speelt kort op de bal. Er ontgaat hem weinig.

Zijn opvolger, Koen Schuiling, wordt door Peters aanhoudende druk, samen met de burgemeester van Eindhoven een regelmatige gast bij de G4.

We rijden vaak op donderdag naar de Randstad.

In verschillende auto’s, met verschillende programma’s. Maar we treffen elkaar regelmatig op dezelfde plekken. In de Tweede Kamer en in departementen. Op het Plein of aan de Coolsingel.

We gaven vorm aan de gaslobby. Bellend en vergaderend. Mailend en append. Onderweg naar een paragraaf in het regeerakkoord.

En naar steeds de volgende editie van het bestuurlijk overleg. Het was aangenaam en effectief. Want wat begint met zwaarbevochten zinnen, een alinea, een paragraaf, mondt uit in beleid. En geld. En dat is ook gebeurd.

Langzaam komt er schot in schadeherstel, versterking en perspectief voor Groningen.

Zeker: er moet nog veel en het is nog lang niet goed. Maar wie kijkt waar we nu staan en dat vergelijkt met drie jaar geleden, heeft geen moeite om grote verschillen te zien.

Peter nam het initiatief voor een gezamenlijke conferentie voor gemeenteraadsleden over het Nationaal Programma Groningen. Dat vond ik een hachelijke onderneming. Dat heb ik hem een aantal keren gezegd, uiteraard onder vier ogen. Maar hij had het goed gezien. En het ging goed, mede dankzij zijn persoonlijke inzet.

Want Peter bond iedereen op het hart dat we er niet zitten voor onszelf of onze eigen gemeente of provincie. Dit gaat over de gemeenschappelijke toekomst van Groningers. We doen het samen, zei hij. Maar Peter nam het initiatief.

27 september / Ik gun Nederland nog wel een beetje Peter den Oudsten

Confronteren Die directheid zie ik in veel van Peters handelen.

Zijn motto zou kunnen zijn: don’t take no for an answer. Meestal vriendelijk. Maar vergis je niet.

Peter heeft een breed repertoire. Hij kan ook – als het moet – een indrukwekkend heerschap zijn. De burgemeester van Stad. De metropool van het noorden. De stad die ze tot in Meppel aanduiden met ‘Stad’. De vijfde, nou vooruit, misschien zesde stad van het land... Ik heb nog steeds medelijden met de ongelukkige rijksambtenaar die opschreef dat Groningen ‘een belangrijke stad is... in Noord-Nederland’.

Waarschijnlijk op zoek naar een nieuwe uitdaging...

Samen We doen het samen. Tijdens een van de vele telefonische vergaderingen kondigde Peter aan dat hij kansen zag om een nieuw klimaatinstituut van de Verenigde Naties naar Groningen te halen. Het is geweldig mooi, dat het Global Center for Climate Adaptation bij ons in Groningen staat.

Toen Rotterdam ook in de race was, zei hij opnieuw: we doen het samen. Peter benaderde Rotterdam niet als tegenstander, maar als bondgenoot. Hij zag hoe we elkaar sterker zouden maken. Kortom: hij deed met Rotterdam wat in onze provincie al lang zijn handelsmerk was. Samen.

En zo werd ‘samen’ het trefwoord voor Stad en Ommeland. Samen werken we ons als regio aan waterstof. Samen aan een snellere verbinding met de Randstad. En samen vierden we ook in 2018 in Groningen Koningsdag. Stad en Ommeland presenteerden zich die dag aan heel Nederland.

Natuurlijk hoorden de bevingen en de schade ook in dat programma. Prominent op de Grote Markt. Gewoon aan het hele land laten zien wat er in deze provincie speelt - ook dat is Peter den Oudsten.

5

Grenzenloos Geert Teis zag het goed, honderd jaar geleden.

Een pronkjewail vergt een golden raand. Peter slechtte de tegenstellingen tussen Grote Markt en Martinikerkhof. Hij toonde zich collegiaal en betrokken bij alle gemeenten in de provincie.

Hij daagde volksvertegenwoordigers uit om een groter volk te vertegenwoordigen. Hij zette zich met hart en ziel in voor de Noordelijke samenwerking. En hij bouwde persoonlijk een brug met Rotterdam, met Den Haag, met andere grote steden. Zoals... Hamburg.

Want Peter denkt niet in grenzen en hij laat zich niet begrenzen. Een Fries die burgemeester was in Drenthe, Twente en Groningen. En die nu de cirkel rond maakt en weer in Friesland gaat wonen. Mocht iemand nog twijfelen of noorderlingen bestaan: daar zit er een! Het noorden wordt sterker als het samenwerkt. Samen.

En daarmee eindigt vandaag een loopbaan die 44 jaar geleden begon. Peter is de publieke zaak in die 44 jaar vrijwel volledig trouw geweest.

Zeker als ik een grote boerencoöperatie – Friesland Campina – daar ook toe reken. En natuurlijk het provinciale Friese energiebedrijf dat later opging in Nuon en waarvoor de provincie in 2009 1,3 miljard euro kreeg toen de aandelen werden verkocht. Niet alleen Peters verdienste, geloof ik.

Maar wel een jaloersmakend bedrag...

6

Als een topsporter aankondigt dat hij ermee stopt, is altijd de vraag hoe en waar hij gaat afbouwen.

Arjen Robben gaat in zijn nadagen weliswaar niet meer bij FC Groningen spelen. Maar hij zwemt wel even acht kilometer voor een goed doel.

Peter heeft zijn ambitie om voor iedereen in Groningen een goede burgemeester te zijn met zoveel energie en onverzettelijkheid opgepakt, dat het eigenlijk onwezenlijk is dat hij nu stopt.

Ik hoop - en verwacht - eerlijk gezegd dat hij van Selma toch nog wat klusjes mag doen om af te bouwen. Hij hoeft niet direct een Wallagiaans bestaan op te bouwen, maar ik wens hem toch wel nog wel een paar moeilijke bestuurlijke klussen toe op landelijke schaal. En ik gun Nederland ook in de komende jaren nog wel een beetje Peter den Oudsten. Verbinding met visie en vaart. Publiek leiderschap. Dat is hartstikke nodig.

Peter, dank je wel voor wat je hebt betekend.

Voor de stad. Voor de provincie met dezelfde naam.

En voor de vele mensen die zich herkenden in je inzet voor een betere wereld. •